ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الكردية - صلاح الدين * - فهرس التراجم
سورة الحجر - سورەتی الحجر
الٓرۚ تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ وَقُرۡءَانٖ مُّبِينٖ
سوورەتی(حيجر) (حیجر: شوێنێك بووە لە نێوان تەبوك و مەدینە قەومی ثەمود لەوێ نیشتەجێ بوونە) پێناسەیەكى ئەم سورەتە: ١- سورەتى (حیجر) سورەتێكى مەككییە جگە لە ئایەتى ژمارە (٨٧) نەبێت كە مەدەنییە. ٢- ژمارەى ئایەتەكانى سورەتى (حیجر) (٩٩) ئایەتە. ٣- سورەتى (حیجر) زنجیرەى ژمارە پانزەیە لە ریزبەندى لەناو سورەتەكانى قورئانى پیرۆزدا. ٤- سورەتى (حیجر) لە دواى سورەتى (یوسف صلى الله علیه وسلم ) دابەزیوە. ٥- سورەتى (حیجر) لەو سورەتانەیە كەوا بە پیتە پچڕپچڕەكان دەست پێ دەكات. تەوەرەكانى ئەم سورەتە: تەوەرى ئەم سورەتە زیاتر لە دەورى ئەوە دەسوڕێتەوە كە باسی كێشەو ململانێی ئەو كەسە سەركەش و یاخییانە دەكات لە بەرامبەر پێغەمبەران و نێردراوانى خواى گەورەدا دەوەستانەوەو بە درۆیان دەزانین بە درێژایی مێژو و سەردەمە جیاوازەكان، هەر لەبەر ئەوە سەرەتاى سورەتەكە بە وریاكردنەوەو هەرەشەكردن لەو كەسانە دەست پێ دەكات. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ [ الر ] سەبارەت بەو پیتانەی كە لە سەرەتای هەندێك لە سوورەتەكانی قورئانی پیرۆزەوە هاتوون لە سوورەتی (بەقەرە)دا باسمان كرد [ تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَقُرْآنٍ مُبِينٍ (١) ] ئاماژەیە بۆ ئایەتەكانی ئەم سوورەتە، وە ئەم قورئانە پیرۆزە هەموو شتێكی بە ئاشكرا تیادا ڕوون كراوەتەوەو قورئانێكی ئاشكرایە .
التفاسير العربية:
رُّبَمَا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَوۡ كَانُواْ مُسۡلِمِينَ
[ رُبَمَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كَانُوا مُسْلِمِينَ (٢) ] لەوانەیە كافران ئاواتەخواز بن كە موسڵمان بن دوای ئەوەی كە بەتاڵی دینەكەی خۆیانیان بۆ دەرئەكەوێ، یاخود لەسەرەمەرگدا ئەوانیش ئاواتەخوازن موسڵمان بوونایە، یاخود بۆ ڕۆژی قیامەتە كاتێك كە لەناو دۆزەخدا كافران بە موسڵمانە تاوانبارەكان دەڵێن ئیسلام سودى پێ نەگەیاندن ئەوەتا ئێوەیش لەگەڵ ئێمەدا لە ناو ئاگردان، ئەوانیش دەڵێن ئێمە بەهۆى تاوانەكانمانەوە لە دۆزەخین، خواى گەورە ئەم قسانە دەبیستێت و دەفەرمێت ئەوەى موسڵمانە لە دۆزەخ دەری بكەن، كافران كە ئەبینن موسڵمانان ئەچنە بەهەشتەوەو ئەوان سزا دەدرێن ئەو كاتە خەفەت دەخۆن و پەشیمان دەبن و ئاواتەخوازن ئەوانیش موسڵمان بوونایەو لەگەڵ موسڵمانان لە ئاگرى دۆزەخ دەربكرانایا .
التفاسير العربية:
ذَرۡهُمۡ يَأۡكُلُواْ وَيَتَمَتَّعُواْ وَيُلۡهِهِمُ ٱلۡأَمَلُۖ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ
[ ذَرْهُمْ يَأْكُلُوا وَيَتَمَتَّعُوا ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم وازیان لێ بێنە با بخۆن و ڕابوێرن وەكو ئاژەڵ چۆن ئەخوات و ڕائەبوێرێ [ وَيُلْهِهِمُ الْأَمَلُ ] وە با هیواو ئومێدیان سەرقاڵیان بكات لە تەوبەكردن و تەوبە نەكەن [ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ (٣) ] ئەوە لە داهاتوودا سەرەنجامی كارەكەیان ئەزانن، كە ئەمە هەڕەشەكردنێكى سەختە .
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِي نُزِّلَ عَلَيۡهِ ٱلذِّكۡرُ إِنَّكَ لَمَجۡنُونٞ
[ وَقَالُوا يَا أَيُّهَا الَّذِي نُزِّلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ إِنَّكَ لَمَجْنُونٌ (٦) ] كافرانی مەككە بە پێغەمبەرى خوایان صلى الله علیه وسلم وت: ئەی ئەو كەسەی كە بەحسابی خۆت ئەم قورئان و زیكرەت بۆ دابەزیوە بەڕاستی تۆ كەسێكی شێتی .
التفاسير العربية:
لَّوۡمَا تَأۡتِينَا بِٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
[ لَوْ مَا تَأْتِينَا بِالْمَلَائِكَةِ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ (٧) ] ئەی بۆ مەلائیكەتمان بۆ ناهێنی شایەتیت بۆ بدەن لەسەر ڕاستگۆییت ئەگەر تۆ ڕاستگۆیت، یان با مەلائیكەت بێت سزامان بدات ئەگەر ئێمە درۆ بكەین و تۆ ڕاست ئەكەیت و پێغەمبەری خوایت صلى الله علیه وسلم .
التفاسير العربية:
مَا نُنَزِّلُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَمَا كَانُوٓاْ إِذٗا مُّنظَرِينَ
[ مَا نُنَزِّلُ الْمَلَائِكَةَ إِلَّا بِالْحَقِّ ] خوای گەورە ئەفەرمووێ: ئێمە مەلائیكەت دانابەزێنین ئیللا بەحەق نەبێت (یان بۆ دابەزاندنى پەیام یان بۆ سزا) وە حیكمەتی خوای گەورە چۆن بخوازێ [ وَمَا كَانُوا إِذًا مُنْظَرِينَ (٨) ] ئەو كاتەش كە مەلائیكەتمان دابەزاند مۆڵەت بەمان نادەین بەڵكو سزایان پێش ئەخەین و سزایان ئەدەین.
التفاسير العربية:
إِنَّا نَحۡنُ نَزَّلۡنَا ٱلذِّكۡرَ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
خواى گەورە خۆى قورئان دەپارێزێت [ إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ ] خوای گەورە ئەفەرمووێ: ئێمە خۆمان قورئانی پیرۆزمان دابەزاندووە لە رێگاى جبریلەوە (كە سوننەتیش دەگرێتەوە) [ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ (٩) ] وە هەر ئێمە خۆیشمان ئەیپارێزین و كەس ناتوانێ دەستكاری بكات و زیادو كەمی لێ بكات یان گۆڕانكاری لێ بكات تا ڕۆژی قیامەت .
التفاسير العربية:
وَمَا يَأۡتِيهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
[ وَمَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ (١١) ] وە هیچ پێغەمبەرێكیشیان بۆ نەڕۆیشتووە ئیللا گاڵتەیان پێ كردووە چۆن كافرانی مەككە گاڵتە بە تۆ ئەكەن (ئەمە دڵدانەوەى پێغەمبەرى خوایە صلى الله علیه وسلم ) .
التفاسير العربية:
وَلَوۡ فَتَحۡنَا عَلَيۡهِم بَابٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ فَظَلُّواْ فِيهِ يَعۡرُجُونَ
[ وَلَوْ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَابًا مِنَ السَّمَاءِ ] ئەگەر ئەو كەسانەی كە پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم بەدرۆ ئەزانن دەرگایەكیان لە ئاسمانەوە بۆ بكەینەوە [ فَظَلُّوا فِيهِ يَعْرُجُونَ (١٤) ] وە بەو دەرگایەدا سەر بكەونە ئاسمان و شتە سەیرو سەرسوڕهێنەرەكانی ئاسمان ببینن .
التفاسير العربية:
لَقَالُوٓاْ إِنَّمَا سُكِّرَتۡ أَبۡصَٰرُنَا بَلۡ نَحۡنُ قَوۡمٞ مَّسۡحُورُونَ
[ لَقَالُوا إِنَّمَا سُكِّرَتْ أَبْصَارُنَا ] هێشتا ئیمان ناهێنن بەڵكو ئەڵێن: ئێمە چاومان سەرخۆش بووەوداخراوەو كوێر بووەو ئاگامان لە خۆمان نەماوە [ بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَسْحُورُونَ (١٥) ] بەڵكو ئێمە كەسانێكین كە محمد صلى الله علیه وسلم سیحرو جادووی لێ كردووین .
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ جَعَلۡنَا فِي ٱلسَّمَآءِ بُرُوجٗا وَزَيَّنَّٰهَا لِلنَّٰظِرِينَ
[ وَلَقَدْ جَعَلْنَا فِي السَّمَاءِ بُرُوجًا ] خوای گەورە ئەفەرمووێ: بە دڵنیایى لە ئاسمانیشدا بورجمان داناوە كە ئەستێرە گەڕۆكەكانە كە دوانزەن [ وَزَيَّنَّاهَا لِلنَّاظِرِينَ (١٦) ] وە ئاسمانمان بەو ئەستێرانە ڕازاندۆتەوە بۆ ئەو كەسانەی كە تەماشای ئەكەن و تێی ئەڕوانن و تێی ئەفكرن.
التفاسير العربية:
وَحَفِظۡنَٰهَا مِن كُلِّ شَيۡطَٰنٖ رَّجِيمٍ
ئاسمان پارێزراوە لە شەیتان [ وَحَفِظْنَاهَا مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ رَجِيمٍ (١٧) ] وە ئاسمانیشمان پاراستووە لە هەموو شەیتانێكی ڕەجمكراو كە بەرز ببنەوە بۆ ئاسمان كە شتێك لە وەحی یاخود لە فەرمایشتی خوای گەورە بدزن وە بیدەن بە ساحیرو فاڵچییەكان .
التفاسير العربية:
إِلَّا مَنِ ٱسۡتَرَقَ ٱلسَّمۡعَ فَأَتۡبَعَهُۥ شِهَابٞ مُّبِينٞ
[ إِلَّا مَنِ اسْتَرَقَ السَّمْعَ ] ئیللا شەیتانێك كە بیەوێ شتێك بدزێ لە وەحییەكە یان لە فەرمانی خوا [ فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ مُبِينٌ (١٨) ] ئەوە پارچە ئەستێرەو نەیزەكێكی ئاشكرا ئەیگرێتەوەو ئەیسووتێنێ و ئەیكوژێ و لەناوی ئەبات .
التفاسير العربية:
وَٱلۡأَرۡضَ مَدَدۡنَٰهَا وَأَلۡقَيۡنَا فِيهَا رَوَٰسِيَ وَأَنۢبَتۡنَا فِيهَا مِن كُلِّ شَيۡءٖ مَّوۡزُونٖ
[ وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا ] وە زەویشمان فراوان كردووەو ڕاخستووە وەكو فەرش و ڕاخەر [ وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ ] وە شاخەكانمان وەكو مێخ تیادا داكووتیوە بۆ ئەوەی جێگیر بێ [ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ (١٩) ] وە هەموو ڕووەكێكیشمان تیایدا ڕوواندووە بە ئەندازەیەكی زانراو و دیاریكراو بە گوێرەی حیكمەتی خوای گەورەو پێویستی خەڵكی .
التفاسير العربية:
وَجَعَلۡنَا لَكُمۡ فِيهَا مَعَٰيِشَ وَمَن لَّسۡتُمۡ لَهُۥ بِرَٰزِقِينَ
[ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ ] وە سەر زەویشمان بۆ كردوون بە شوێنی ژیان و بژێوی كە لەسەری بژین و هۆكارەكانی ڕزقمان بۆ داناون [ وَمَنْ لَسْتُمْ لَهُ بِرَازِقِينَ (٢٠) ] وە بۆ ئەوانەی تریش كە ئێوە ڕزقیان نادەن وەكو تێكڕای ئاژەڵان .
التفاسير العربية:
وَإِن مِّن شَيۡءٍ إِلَّا عِندَنَا خَزَآئِنُهُۥ وَمَا نُنَزِّلُهُۥٓ إِلَّا بِقَدَرٖ مَّعۡلُومٖ
[ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ ] وە هیچ شتێك نییە ئیللا خەزێنەكانی لەلای ئێمەیە [ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ (٢١) ] وە دایشی نابەزێنین لە ئاسمانەوە بۆ زەوی وە بۆ بەندەكان نایهێنین مەگەر بە ئەندازەیەكی دیاریكراو بە گوێرەی پێویستیان.
التفاسير العربية:
وَأَرۡسَلۡنَا ٱلرِّيَٰحَ لَوَٰقِحَ فَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَسۡقَيۡنَٰكُمُوهُ وَمَآ أَنتُمۡ لَهُۥ بِخَٰزِنِينَ
[ وَأَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ ] وە با ئەنێرین بۆ سەر هەورەكان و پڕی ئەكات لە ئاو وە دارەكان ئەپیتێندرێ بۆ ئەوەی كە بێتە بەرهەم (الریاح بە جمع باسكراوە چونكە بەرهەم و سودى هەیە، بەڵام بایەك بۆ سزا بێت بە تاك باسكراوە (الریح) چونكە بێ بەرهەم و بێسودە) [ فَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَسْقَيْنَاكُمُوهُ ] لە ئاسمانەوە ئاوێكى سازگارتان بۆ دائەبەزێنین بۆ خواردنەوەی خۆتان و ئاژەڵەكانتان وە بۆ زەوی ئاودان [ وَمَا أَنْتُمْ لَهُ بِخَازِنِينَ (٢٢) ] وە ئێوە ناتوانن خەزنی بكەن ئەگەر خوای گەورە بۆتان دانەبەزێنێ و خەزنى نەكات لە زەویداو نەیپارێزێت .
التفاسير العربية:
وَإِنَّا لَنَحۡنُ نُحۡيِۦ وَنُمِيتُ وَنَحۡنُ ٱلۡوَٰرِثُونَ
[ وَإِنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَنُمِيتُ ] وە ژیان و مردنی دروستكراوەكان تەنها بە دەست خۆمانە [ وَنَحْنُ الْوَارِثُونَ (٢٣) ] وە هەر ئێمەش ئەمێنینەوە، لەبەر ئەوەی دوای ئەوەی كە دروستكراوەكان لەناو ئەچێ بەتەنها خوای گەورە ئەمێنێتەوە .
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ عَلِمۡنَا ٱلۡمُسۡتَقۡدِمِينَ مِنكُمۡ وَلَقَدۡ عَلِمۡنَا ٱلۡمُسۡتَـٔۡخِرِينَ
[ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنْكُمْ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِينَ (٢٤) ] وە بە دڵنیایی ئێمە ئەزانین و زانیاریمان هەیە بەوانەی كە لە پێشدا لە دایك ئەبن وە ئەوانەی كە لە دواییدا لە دایك ئەبن، یاخود ئەوانەى لە كاتى ئادەمەوە مردوون و ئەوانەى كە زیندوون و دواتر دێن تا رۆژى قیامەت زانیاریمان بە هەمووى هەیە، یاخود ئەوانەی كە پێش ئەكەون لە گوێڕایەڵیدا وە ئەوانەی كە دوائەكەون، یاخود ئەوانەی كە لە نوێژدا دێنە ریزەكانی پێشەوەو ئەوانەی كە خۆیان دوا ئەخەن ئاگامان لە هەمووی هەیە، (كەسانێك لە دووڕووەكان یان ئەوانەى تازە موسڵمان ببون و ئیسلام لە دڵیاندا جێگیرو دامەزراو نەبوو خۆیان دوا دەخست لە نوێژدا بۆ ئەوەى لە ریزى ئافرەتان نزیك ببنەوەو بیانبینن خواى گەورە ئەم ئایەتەى دابەزاند) .
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ خَلَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ مِن صَلۡصَٰلٖ مِّنۡ حَمَإٖ مَّسۡنُونٖ
دروستكردنى ئادەم [ وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ ] وە بە دڵنیایى ئێمە مرۆڤمان دروست كردووە لە قوڕێكی وشكى لووس، مەبەست پێی ئادەمە [ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ (٢٦) ] (حَمَإ) واتە: قوڕێكی ڕەش (مَسْنُون) واتە: گۆڕاو، یەكەمجار قوڕە دواتر كە بۆگەن ئەكات و ڕەنگ و بۆنی ئەگۆڕێت پێی ئەووترێ: (حَمَإٍ مَسْنُونٍ) وە كاتێك كە وشك ئەبێتەوەو لووس دەبێت ئەو كاتە پێی ئەووترێ: (صَلْصَالٍ) .
التفاسير العربية:
وَٱلۡجَآنَّ خَلَقۡنَٰهُ مِن قَبۡلُ مِن نَّارِ ٱلسَّمُومِ
دروستكردنى جن [ وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ (٢٧) ] وە جنیشمان دروست كردووە لە پێش ئادەمدا لە ئاگرێك كە گڕو بڵێسەی هەیە، مەبەست پێی ئیبلیسە، بۆیە پێی ئەووترێ: (الْجَانَّ) یان جنی لەبەر ئەوەی لەبەر چاو دیار نییە .
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قَالَ رَبُّكَ لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ إِنِّي خَٰلِقُۢ بَشَرٗا مِّن صَلۡصَٰلٖ مِّنۡ حَمَإٖ مَّسۡنُونٖ
[ وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ (٢٨) ] وە كاتێك پەروەردگار بە فریشتەكانی فەرموو: من مرۆڤێك دروست ئەكەم لە قوڕێكی وشكى رەشى گۆڕاوى لووس .
التفاسير العربية:
فَإِذَا سَوَّيۡتُهُۥ وَنَفَخۡتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُواْ لَهُۥ سَٰجِدِينَ
[ فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ (٢٩) ] وە كاتێك كە شێوەكەیم ڕێكخست و ڕوحم كردە بەری ئێوە هەمووتان كڕنوشی بۆ بەرن كڕنوشی ڕێزو سڵاو كردن نەك عیبادەت، (لێرە ئیزافەی ڕوح ئەكات بۆ ڕێزلێنان و بەگەورەزانینە، ڕوحەكان هەمووی خوای گەورە دروستی كردووە نەك خوای گەورە لە ڕوحی خۆی كردبێتە بەری ئەو كاتە ئەبوایە ئادەمیش مردنی بەسەردا نەهاتایەو ئەزەلی و هەمیشەیی بوایە بەڵام ئیزافەكە بۆ ڕێزلێنان و بەگەورەزانینە) .
التفاسير العربية:
إِلَّآ إِبۡلِيسَ أَبَىٰٓ أَن يَكُونَ مَعَ ٱلسَّٰجِدِينَ
[ إِلَّا إِبْلِيسَ ] تەنها ئیبلیس نەبێ هەر چەندە ئەم جنی بوو لە مەلائیكەت نەبوو بەڵام لەبەر ئەوەی زۆر عیبادەتی خوای ئەكرد خوای گەورە لەگەڵ مەلائیكەتەكان باسی كرد [ أَبَى أَنْ يَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ (٣١) ] ڕەتی كردەوە كە لەگەڵ فریشتەكاندا كڕنوش بەرێت.
التفاسير العربية:
قَالَ لَمۡ أَكُن لِّأَسۡجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقۡتَهُۥ مِن صَلۡصَٰلٖ مِّنۡ حَمَإٖ مَّسۡنُونٖ
[ قَالَ لَمْ أَكُنْ لِأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ (٣٣) ] وتی: ئەی پەروەردگار من كڕنوش نابەم بۆ مرۆڤێك كە تۆ دروستت كردووە لە قوڕێكی بۆگەنی گۆڕاوی وشكى لووس (وە من لەو باشترم چونكە منت لە ئاگر دروستكردووە، ئیبلیس یەكەم كەس بوو كە عەقڵى بەكارهێنا و بە عەقڵى خۆى ئیشی كردو فەرمانى خواى گەورەى پێ رەتكردەوە، بۆیە نابێت فەرمانى خواى گەورەو پێغەمبەرەكەى صلى الله علیه وسلم بە عەقڵ رەت بكرێتەوە) .
التفاسير العربية:
قَالَ رَبِّ بِمَآ أَغۡوَيۡتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَأُغۡوِيَنَّهُمۡ أَجۡمَعِينَ
[ قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ ] ئیبلیس وتی: ئەی پەروەردگار بەهۆی ئەوەی كە تۆ گومڕات كردم ئەبێ لەسەر زەویدا تاوان بۆ خەڵكی بڕازێنمەوەو خۆشەویستى بكەم لایان تا ئەنجامى بدەن (ئیبلیس یەكەم كەس بوو كە گومڕا كردنەكەی دایە پاڵ خوای گەورەو قەدەرى كردە بەڵگە لەسەر تاوان و سەرپێچیەكەى، ئەوانەیشى كە تاوان دەكەن و دەڵێن خوا لەسەرى نوسیوین شوێن شەیتان كەوتون) [ وَلَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ (٣٩) ] وە ئەبێ هەموویان گومڕا بكەم و لە ڕێگای ڕاست دەریان بكەم .
التفاسير العربية:
إِنَّ عِبَادِي لَيۡسَ لَكَ عَلَيۡهِمۡ سُلۡطَٰنٌ إِلَّا مَنِ ٱتَّبَعَكَ مِنَ ٱلۡغَاوِينَ
[ إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ ] بە دڵنیایی بەندە دڵسۆزو هەڵبژێردراوانم تۆ تواناو دەسەڵاتت بەسەریاندا نییە كە گومڕایان بكەی [ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِينَ (٤٢) ] تەنها ئەو كەسانە نەبێ كە خۆیان شوێنی تۆ بكەون و لە گومڕاییدا بن.
التفاسير العربية:
وَنَزَعۡنَا مَا فِي صُدُورِهِم مِّنۡ غِلٍّ إِخۡوَٰنًا عَلَىٰ سُرُرٖ مُّتَقَٰبِلِينَ
[ وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْوَانًا ] بەهەشتییەكان هەر ڕق و كینەیەك لە دڵیاندا بوو بێت پێش ئەوەی بچنە بەهەشت خوای گەورە هەمووی دەرئەكات و ئەیانكات بە برای یەكتری [ عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ (٤٧) ] لەسەر جێگای بەرز دایان ئەنێن كە بۆیان ئامادە كراوە بەرامبەر یەكتر دائەنیشن و تەماشای یەكتری ئەكەن .
التفاسير العربية:
إِذۡ دَخَلُواْ عَلَيۡهِ فَقَالُواْ سَلَٰمٗا قَالَ إِنَّا مِنكُمۡ وَجِلُونَ
[ إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَامًا ] كاتێك هاتنە ژوورەوە بۆ لای سەلامیان لە ئیبراهیم كرد صلى الله علیه وسلم [ قَالَ إِنَّا مِنْكُمْ وَجِلُونَ (٥٢) ] ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم دوای ئەوەی كە گوێلكێكی بۆ سوور كردنەوەو بۆى هێنان نەیانخوارد، پێی فەرموون: كە ناخۆن من لێتان ئەترسێم نەك نیازی خراپتان هەبێ، وەكو لە سوورەتی (هود) باسمان كرد.
التفاسير العربية:
قَالَ أَبَشَّرۡتُمُونِي عَلَىٰٓ أَن مَّسَّنِيَ ٱلۡكِبَرُ فَبِمَ تُبَشِّرُونَ
[ قَالَ أَبَشَّرْتُمُونِي عَلَى أَنْ مَسَّنِيَ الْكِبَرُ ] ئیبراهیمیش صلى الله علیه وسلم ئەفەرمووێ: ئایا ئێوە موژدە بە من ئەدەن لە كاتێكدا كە من پیاوێكی پیرو بەتەمەنم و چوومەتە ناو ساڵەوە، كە وتراوە خۆى تەمەنى (١٢٠ ساڵ) و خێزانى تەمەنى (٩٠ ساڵ) بووە [ فَبِمَ تُبَشِّرُونَ (٥٤) ] موژدەی چیم پێ ئەدەن؟ پێی سەیر بوو .
التفاسير العربية:
قَالَ وَمَن يَقۡنَطُ مِن رَّحۡمَةِ رَبِّهِۦٓ إِلَّا ٱلضَّآلُّونَ
[ قَالَ وَمَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ (٥٦) ] ئیبراهیمیش صلى الله علیه وسلم فەرمووی: كێ هەیە بێ ئومێد بێ لە ڕەحمەتی خوای گەورە مەگەر كەسانێكی گومڕا، من بێ ئومێد نیم و بە دووری نازانم كە لەم تەمەنەدا مناڵم ببێ چونكە دەزانم تواناو رەحمەتى خواى گەورە چەند فراوانە .
التفاسير العربية:
فَأَسۡرِ بِأَهۡلِكَ بِقِطۡعٖ مِّنَ ٱلَّيۡلِ وَٱتَّبِعۡ أَدۡبَٰرَهُمۡ وَلَا يَلۡتَفِتۡ مِنكُمۡ أَحَدٞ وَٱمۡضُواْ حَيۡثُ تُؤۡمَرُونَ
[ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ ] وە كەسوكارو شوێنكەوتوانت لە بەشێكی تاریكی شەودا بەرە [ وَاتَّبِعْ أَدْبَارَهُمْ ] خۆت لە دوای هەموویانەوە بڕۆ نەوەكو كەس بەجێ بمێنێ [ وَلَا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ ] وە با كەس لە ئێوە ئاوڕ نەداتە دواوە نەوەكو سزاكە ببینێ و دوا بكەوێ [ وَامْضُوا حَيْثُ تُؤْمَرُونَ (٦٥) ] وە چۆن فەرمانتان پێ كراوە بۆ ئەو شوێن و ئاراستەیە بۆ ئەوێ بڕۆن، كە وتراوە: بۆ لای ئیبراهیم پێغەمبەر بوو صلى الله علیه وسلم .
التفاسير العربية:
وَقَضَيۡنَآ إِلَيۡهِ ذَٰلِكَ ٱلۡأَمۡرَ أَنَّ دَابِرَ هَٰٓؤُلَآءِ مَقۡطُوعٞ مُّصۡبِحِينَ
[ وَقَضَيْنَا إِلَيْهِ ذَلِكَ الْأَمْرَ ] ئەم شتەمان بە وەحی بۆ لوط صلى الله علیه وسلم نارد كـە قەومەكـەی لەناو ئەچێ [ أَنَّ دَابِرَ هَؤُلَاءِ مَقْطُوعٌ مُصْبِحِينَ (٦٦) ] كە بە دڵنیایى ئەم قەومەی تۆ دوایان ئەبڕینەوە لە بەرەبەیاندا .
التفاسير العربية:
قَالَ إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ ضَيۡفِي فَلَا تَفۡضَحُونِ
لوط پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم غەیب نازانێت و فریشتەكان ناناسێت [ قَالَ إِنَّ هَؤُلَاءِ ضَيْفِي فَلَا تَفْضَحُونِ (٦٨) ] لوط صلى الله علیه وسلم پێش ئەوەى بزانێت ئەمانە فریشتەن فەرمووی: ئەمانە میوانی منن ئێوە ئابڕووم مەبەن بەوەی كە دەستدرێژی بكەنە سەریان .
التفاسير العربية:
قَالُوٓاْ أَوَلَمۡ نَنۡهَكَ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ
[ قَالُوا أَوَلَمْ نَنْهَكَ عَنِ الْعَالَمِينَ (٧٠) ] وتیان: ئەی لوط صلى الله علیه وسلم ئایا ئێمە پێشتر تۆمان قەدەغە نەكرد لەوەی كە نابێ ئیتر میوانت بێت، یاخود پێمان نەوتیت ئەگەر میوانت هات نابێ ڕێگریمان لێ بكەی لە دەستدرێژى كردنە سەریان .
التفاسير العربية:
قَالَ هَٰٓؤُلَآءِ بَنَاتِيٓ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ
[ قَالَ هَؤُلَاءِ بَنَاتِي إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ (٧١) ] لوط صلى الله علیه وسلم فەرمووی: ئا ئەمانە هەمووی كچی منن، واتە: كچی قەومەكەمن (ئەم وەكو باوكیان وایە) ئەگەر ئێوە ئەتانەوێ و حەزتان لەو شتەیە بڕۆن مارەیان بكەن و بیانخوازن بەحەڵاڵی، بەڵام ئەمە حەرامە ئەنجامى مەدەن .
التفاسير العربية:
لَعَمۡرُكَ إِنَّهُمۡ لَفِي سَكۡرَتِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
[ لَعَمْرُكَ ] خوای گەورە ئەفەرمووێ: سوێند بێ بە تەمەن و ژیانى تۆ ئەی محمد صلى الله علیه وسلم (خوای گەورە بۆی هەیە بە هەر شتێك سوێند بخوات سوێند ئەخوات بەڵام ئێمە دروست نییە سوێند بە غەیرى خواى گەورە بخۆین و شەریك دانانە بۆ خواى گەورە) [ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ (٧٢) ] ئەوان وەكو سەرخۆشیان لێ هاتووەو ئاگایان لە خۆیان نەماوەو بێئاگا بوونەو لە گومڕایی خۆیاندا یاری دەكەن و خەڵافاون و گەوزاون.
التفاسير العربية:
فَجَعَلۡنَا عَٰلِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمۡطَرۡنَا عَلَيۡهِمۡ حِجَارَةٗ مِّن سِجِّيلٍ
[ فَجَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا ] وە دێ یەكەیانمان ئەمدیو و ئەمدیو كردو بەرزیەكەیمان كردە نزمی و بردمانە ئاسمان وە بەرمان دایەوە [ وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِنْ سِجِّيلٍ (٧٤) ] وە دواتریش لە بانیشەوە بەردبارانمان كردن بە بەردێك لە قوڕێكی سوورەوەكراو بە ئاگری دۆزەخ .
التفاسير العربية:
وَإِن كَانَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡأَيۡكَةِ لَظَٰلِمِينَ
سزادانى هەندێك لە ئوممەتە كافرەكان [ وَإِنْ كَانَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ لَظَالِمِينَ (٧٨) ] هەرچەندە هاوەڵانی (ئەیكە) لە ستەمكاران بوونە (شەریكیان بۆ خوا داناوەو چەتەیى و رێگریان كردووەو لە كێشانەو پێوانەدا فێڵیان كردووە)، وتراوە: (ئەیكە) دارى چڕ بووە، یاخود ناوی دێ یەكەیان بووە كە قەومی شوعەیب بوونە.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ كَذَّبَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡحِجۡرِ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
[ وَلَقَدْ كَذَّبَ أَصْحَابُ الْحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ (٨٠) ] وە بە دڵنیایى هاوەڵانی (حیجر)یش سەرجەم پێغەمبەرانیان بەدرۆزانى (چونكە ئەوەى پێغەمبەرێك بە درۆ بزانێ ئەوا سەرجەم پێغەمبەرانى بە درۆ زانیووە) كە قەومی ثەمود بوونە لە نێوان تەبوك و مەدینە نیشتەجێ بوونە خوای گەورە پێغەمبەر ساڵحی بۆ ناردوون
التفاسير العربية:
وَءَاتَيۡنَٰهُمۡ ءَايَٰتِنَا فَكَانُواْ عَنۡهَا مُعۡرِضِينَ
[ وَآتَيْنَاهُمْ آيَاتِنَا ] وە ئایەت و موعجیزەكانى خۆمان پێ بەخشین لەوانە حوشترەكە [ فَكَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِينَ (٨١) ] بەڵام ئەوان پشتیان تێكردو پەندو ئامۆژگاریان وەرنەگرت وە حوشترەكەیان سەربڕی و بێفەرمانی پێغەمبەرەكەیان كرد .
التفاسير العربية:
وَمَا خَلَقۡنَا ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَآ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۗ وَإِنَّ ٱلسَّاعَةَ لَأٓتِيَةٞۖ فَٱصۡفَحِ ٱلصَّفۡحَ ٱلۡجَمِيلَ
[ وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ ] وە ئێمە ئاسمانەكان و زەوی و ئەوەی لە نێوانیاندا هەیە دروستمان نەكردووە ئیللا بەحەق نەبێ، هەمووی حەقەو سوودو بەرژەوەندی خەڵكی تیایە [ وَإِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ ] وە بە دڵنیایی قیامەتیش دێت و گومانی تیادا نییە [ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ (٨٥) ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم تۆ لێبووردەو لێخۆشبوو بە بەرامبەر ئەو كەسانەی كە خراپەیان لەگەڵدا كردووى.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَٰكَ سَبۡعٗا مِّنَ ٱلۡمَثَانِي وَٱلۡقُرۡءَانَ ٱلۡعَظِيمَ
[ وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ (٨٧) ] وە بە دڵنیایى سوورەتی فاتیحەو ئەو قورئانە گەورەیەشمان پێ بەخشیویت (سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي) وتراوە: مەبەست پێی سوورەتی فاتیحەیە كە ژمارەی ئایەتەكانی حەوتە، وە (الْمَثَانِي) لەبەر ئەوەی لە هەموو نوێژێكدا دووبارە ئەبێتەوە، یاخود وتراوە مەبەست پێى حەوت سورەتە درێژەكەى سەرەتاى قورئانە (بەقەرەو ئالى عیمران و نساء و مائیدەو ئەنعام و ئەعراف و یونس، یان لە جێى یونس ئەنفال و تەوبە) .
التفاسير العربية:
لَا تَمُدَّنَّ عَيۡنَيۡكَ إِلَىٰ مَا مَتَّعۡنَا بِهِۦٓ أَزۡوَٰجٗا مِّنۡهُمۡ وَلَا تَحۡزَنۡ عَلَيۡهِمۡ وَٱخۡفِضۡ جَنَاحَكَ لِلۡمُؤۡمِنِينَ
[ لَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ ] تۆ چاو مەبڕەو مەڕوانە ئەو كەسانەى كە ژیانی دونیایان بۆ ڕازێندراوەتەوە (أَزْوَاج) واتە: ئەوانەی كە دەوڵەمەندن و هاوشێوەیانن [ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ ] وە خەفەتیش مەخۆ كاتێك كە باوەڕ ناهێنن [ وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ (٨٨) ] وە تۆ باڵت شۆڕ بكەوە بۆ باوەڕداران واتە: خۆبەكەمزان و نەرمونیان بە لەگەڵیان .
التفاسير العربية:
كَمَآ أَنزَلۡنَا عَلَى ٱلۡمُقۡتَسِمِينَ
[ كَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى الْمُقْتَسِمِينَ (٩٠) ] هەروەكو چۆن سزامان دابەزاندە سەر ئەوانەی كە هاوپەیمانیەتیان بەست، كە وتراوە: شانزە پیاو بوونە كە (وەلیدی كوڕی موغیرە) لە كاتی مەوسیمی حەجدا دەیناردنە لەسەر ڕێگاكانی مەككە ڕائەوەستان هەر كەسێك بهاتایە ئەیانوت: بە محمد صلى الله علیه وسلم هەڵنەخەڵەتێن لەبەر ئەوەی شێتە یاخود ساحیرە یاخود شاعیرە یان فاڵچییە
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ جَعَلُواْ ٱلۡقُرۡءَانَ عِضِينَ
[ الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ (٩١) ] ئەوانەی كە قورئانیان بەش بەش كرد هەندێكیان ئەیانوت: ئەم قورئانە شیعرەو هەندێكیان ئەیانوت: سیحرەو هەندێكیان ئەیانوت: فاڵچیەتیەو هەندێكیان ئەیانوت: پەندو بەسەرهاتی ئوممەتانی پێشترە، یاخود وتراوە: ئیمانیان بە هەندێك لە قورئان هەبووەو كوفریان بە هەندێكی كردووە .
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ يَجۡعَلُونَ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَۚ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ
[ الَّذِينَ يَجْعَلُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ ] ئەو كەسانەی كە لەگەڵ خوای گەورەدا شەریك بۆ خوای گەورە دائەنێن و خوای تر ئەپەرستن [ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ (٩٦) ] لە داهاتووا سەرەنجامی ئەم شەریك دانانەیان بۆ خوای گەورە ئەزانن كە خوای گەورە چۆن سزایان ئەدات (ئەمە هەڕەشەیەكى سەختە لەو كەسانەى كە شەریك بۆ خواى گەورە دادەنێن) .
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ نَعۡلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدۡرُكَ بِمَا يَقُولُونَ
[ وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ (٩٧) ] وە ئێمە ئەزانین كە تۆ دڵت تەنگ ئەبێ بەوەی كە ئەوان سەبارەت بە تۆ ئەیڵێن وە تۆمەتبارت ئەكەن بەوەی كە تۆ ساحیرو جادووگەری یان فاڵچیت یان شێت بوویتە یان درۆ ئەكەی .
التفاسير العربية:
وَٱعۡبُدۡ رَبَّكَ حَتَّىٰ يَأۡتِيَكَ ٱلۡيَقِينُ
[ وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ (٩٩) ] وە عیبادەتی پەروەردگارت بكە تا ئەو كاتەی ئەمریت و مردنت پێ ئەگات، یەقین واتە: مردن، نەك وەكو كەسانێكى نەزان و نەفام لێی تێگەیشتوون كە دەڵێن یەقین واتە ناسینى خواى گەورەو پلەیەكە هەندێك كەس پێى دەگەن و ئیتر نوێژو عیبادەت ناكەن و دەڵێن گەیشتوینەتە یەقین و تەكلیفمان لەسەر نەماوە!!ئەگەر وابوایە دەبوایە پێغەمبەران نوێژو عیبادەتى خوایان نەكردایا، چونكە كەس وەكو ئەوان خواى گەورەى نەناسیوەو نەگەیشتۆتە یەقین، بەڵام لەگەڵ ئەوەیش لە هەموو كەس زیاتر نوێژو عیبادەتیان كردووەو خوایان پەرستووە بە تایبەتى پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلم بەمەش نەزانى و گومڕایى ئەو كەسانە دەردەكەوێت. والله اعلم.
التفاسير العربية:
ترجمة معاني سورة: الحجر
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الكردية - صلاح الدين - فهرس التراجم
ترجمة معاني القرآن الكريم إلى اللغة الكردية، ترجمها صلاح الدين عبدالكريم.