ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الفارسية - تفسير السعدي * - فهرس التراجم
سورة نوح - سوره نوح
اِنَّاۤ اَرْسَلْنَا نُوْحًا اِلٰی قَوْمِهٖۤ اَنْ اَنْذِرْ قَوْمَكَ مِنْ قَبْلِ اَنْ یَّاْتِیَهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
خداوند در این سوره به جز داستان نوح، چیزی را بیان نکرده است؛ چون نوح تا مدتی طولانی در میان قومش ماندگار شد، و بارها آنان را به یکتاپرستی دعوت نمود، و از شرک ورزیدن بازداشت. پس خداوند متعال خبر می‌دهد که او نوح را از روی لطف و رحمت خویش، و برای اینکه آنان را از عذاب دردناک بترساند به سوی آنها فرستاد تا به کفر خویش ادامه ندهند که آنگاه برای همیشه نابود خواهند شد، و به آنان عذابی همیشگی خواهد داد.
نوح -علیه السّلام- فرمان الهی را اطاعت کرد و آن را انجام داد
التفاسير العربية:
قَالَ یٰقَوْمِ اِنِّیْ لَكُمْ نَذِیْرٌ مُّبِیْنٌ ۟ۙ
و فرمود: ﴿يَٰقَوۡمِ إِنِّي لَكُمۡ نَذِيرٞ مُّبِينٌ﴾ ای قوم من! همانا من برای شما بیم‌دهنده‌ای آشکارم؛ چون او به طور واضح بیان می‌کرد که مردم را از چه چیزی بیم می‌داد، و بیان می‌داشت که چگونه می‌توان نجات یافت.
پس راه نجات را به آنان نشان داد و فرمود:
التفاسير العربية:
یَغْفِرْ لَكُمْ مِّنْ ذُنُوْبِكُمْ وَیُؤَخِّرْكُمْ اِلٰۤی اَجَلٍ مُّسَمًّی ؕ— اِنَّ اَجَلَ اللّٰهِ اِذَا جَآءَ لَا یُؤَخَّرُ ۘ— لَوْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ۟
و اینکه اگر آنان تقوای الهی را رعایت کنند، گناهانشان آمرزیده می‌شود؛ و هرگاه گناهانشان آمرزیده شود، از عذاب نجات پیدا می‌کنند و به پاداش دست می‌یازند.
﴿وَيُؤَخِّرۡكُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّى﴾ شما را در این جهان بهره‌مند می‌سازد، و نابودی و هلاکت را تا مدتی معین از شما دور می‌کند؛ یعنی باقی ماندن در دنیا به تقدیر و قضای الهی است، و تا مدتی معین انسان در این دنیا باقی می‌ماند، و برای همیشه در دنیا بهره‌مند نخواهد بود. چون مرگ قطعاً روزی فرا می‌رسد.
بنابراین فرمود: ﴿إِنَّ أَجَلَ ٱللَّهِ إِذَا جَآءَ لَا يُؤَخَّرُۚ لَوۡ كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ﴾ بی‌گمان، هنگامی که اجل نهایی الهی فرارسد، تأخیر پیدا نمی‌کند، اگر شما می‌دانستید. به خدا کفر نمی‌ورزیدید و با حق مخالفت نمی‌کردید. آنها دعوت نوح را نپذیرفتند و از فرمان او اطاعت نکردند.
التفاسير العربية:
وَاِنِّیْ كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوْۤا اَصَابِعَهُمْ فِیْۤ اٰذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِیَابَهُمْ وَاَصَرُّوْا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا ۟ۚ
﴿وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوۡتُهُمۡ لِتَغۡفِرَ لَهُمۡ﴾ و من هر زمان که ایشان را فراخواندم تا آنان را بیامرزی؛ یعنی آنان را دعوت کردم تا اجابت کنند؛ چون وقتی اجابت کنند، آنها را می‌آمرزی و این فقط به مصلحت آنان بود، اما آنان به جز ادامه دادن به باطل خود و گریز از حق چیزی نپذیرفتند.
﴿جَعَلُوٓاْ أَصَٰبِعَهُمۡ فِيٓ ءَاذَانِهِمۡ﴾ آنان برای اینکه سخنان پیامبرشان نوح -علیه السلام- را نشنوند انگشتان خود را در گوش‌هایشان فرو بردند.
﴿وَٱسۡتَغۡشَوۡاْ ثِيَابَهُمۡ﴾ و لباس‌هایشان را بر سر کشیدند و این به خاطر دوری از حق و نفرت از آن بود.
﴿وَأَصَرُّواْ وَٱسۡتَكۡبَرُواْ ٱسۡتِكۡبَارٗا﴾ و بر کفر و بدی خود پافشاری کردند، و در برابر حق تکبر ورزیدند. پس شر و بدیِ آنها فزونی گرفت، و خیر و خوبی از آنها دور گشت.
التفاسير العربية:
ثُمَّ اِنِّیْ دَعَوْتُهُمْ جِهَارًا ۟ۙ
التفاسير العربية:
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوْا رَبَّكُمْ ۫— اِنَّهٗ كَانَ غَفَّارًا ۟ۙ
﴿فَقُلۡتُ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ﴾ پس به آنان گفتم: گناهانی را که بر آن هستید رها کنید، و از خداوند برای گناهانتان طلب آمرزش نمائید. ﴿إِنَّهُۥ كَانَ غَفَّارٗا﴾ بی‌گمان، خداوند برای کسی که توبه کند و آمرزش بطلبد، بس آمرزنده است. پس نوح آنها را به بخشوده شدن گناهان و پاداشی که به دنبال آن می‌آید، و دور شدن عذاب تشویق کرد.
التفاسير العربية:
وَّیُمْدِدْكُمْ بِاَمْوَالٍ وَّبَنِیْنَ وَیَجْعَلْ لَّكُمْ جَنّٰتٍ وَّیَجْعَلْ لَّكُمْ اَنْهٰرًا ۟ؕ
﴿وَيُمۡدِدۡكُم بِأَمۡوَٰلٖ وَبَنِينَ﴾ و دارايی‌تان را که به وسیلۀ آن هرچه از دنیا بخواهید به دست می‌آورید، و نیز فرزندانتان را زیاد می‌کند. ﴿وَيَجۡعَل لَّكُمۡ جَنَّٰتٖ وَيَجۡعَل لَّكُمۡ أَنۡهَٰرٗا﴾ و به شما باغ‌ها می‌دهد، و رودبارهای پرآب در اختیارتان می‌گذارد، و این بالاترین لذت دنیا و خواسته‌های آن است.
التفاسير العربية:
وَقَدْ خَلَقَكُمْ اَطْوَارًا ۟
﴿وَقَدۡ خَلَقَكُمۡ أَطۡوَارًا﴾ حال آنکه خداوند آفرینشی پیاپی در شکم مادر به شما داده، و در مراحل مختلف و به گونه‌های متفاوتی شما را آفریده است! در شکم مادر آفرینشی دیگر داشته‌اید، و به هنگام شیرخواری آفرینشی دیگر دارید، و در سن کودکی و سپس سن رشد و آنگاه در دوران جوانی به گونه‌ای دیگر بوده‌اید. سپس همواره آفرینش تغییر می‌یابد. پس خداوند که به تنهایی می‌آفریند، فقط او باید عبادت و پرستش شود.
بیان آفرینش نخستین آنها، اشاره‌ای به معاد و زندگی پس از مرگ است؛ یعنی بدانید کسی که شما را از عدم و نیستی آفریده است، می‌تواند شما را بعد از مردنتان زنده کند.
التفاسير العربية:
اَلَمْ تَرَوْا كَیْفَ خَلَقَ اللّٰهُ سَبْعَ سَمٰوٰتٍ طِبَاقًا ۟ۙ
و نیز برای اثبات معاد، به آفرینش آسمان‌ها -که از خلقت مردم مهم‌تر و بزرگ‌تر است- استدلال نموده و می‌فرماید: ﴿أَلَمۡ تَرَوۡاْ كَيۡفَ خَلَقَ ٱللَّهُ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ طِبَاقٗا﴾ آیا نمی‌بینید که خداوند چگونه هفت آسمان را یکی بر بالای دیگری آفریده است؟!
التفاسير العربية:
وَّجَعَلَ الْقَمَرَ فِیْهِنَّ نُوْرًا وَّجَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجًا ۟
﴿وَجَعَلَ ٱلۡقَمَرَ فِيهِنَّ نُورٗا﴾ و ماه را برای اهل زمین پرتوافشان قرار داده است. ﴿وَجَعَلَ ٱلشَّمۡسَ سِرَاجٗا﴾ و خورشید را چراغی گردانده است. در اینجا به عظمت و اهمیت آفرینش این چیزها و کثرت منافعی که در خورشید و ماه است اشاره شده است، و این منافع بر رحمت خداوند و گستردگی احسان او دلالت می‌نماید. پس خداوند بزرگ و مهربان سزاوار است که بزرگ داشته شود و مورد محبت قرار گیرد، و او را پرستش کنیم و از او بهراسیم و به او امیدوار باشیم.
التفاسير العربية:
لِّتَسْلُكُوْا مِنْهَا سُبُلًا فِجَاجًا ۟۠
﴿لِّتَسۡلُكُواْ مِنۡهَا سُبُلٗا فِجَاجٗا﴾ تا از راه‌های فراخ و گستردۀ آن بگذرید. پس اگر خداوند زمین را گسترده و فراخ نمی‌کرد، راهی در آن نبود، و انسان‌ها نمی‌توانستند آن را شخم بزنند و در آن نهال بکارند و کشاورزی نمایند، و بر روی آن خانه بسازند و به آرامی بنشینند.
التفاسير العربية:
قَالَ نُوْحٌ رَّبِّ اِنَّهُمْ عَصَوْنِیْ وَاتَّبَعُوْا مَنْ لَّمْ یَزِدْهُ مَالُهٗ وَوَلَدُهٗۤ اِلَّا خَسَارًا ۟ۚ
﴿قَالَ نُوحٞ﴾ نوح با شکایت به درگاه پروردگارش گفت: سخن و موعظه و اندرز درمورد آنها سودمند نگردید، ﴿رَّبِّ إِنَّهُمۡ عَصَوۡنِي﴾ پروردگارا! آنها از من نافرمانی کردند. ﴿وَٱتَّبَعُواْ مَن لَّمۡ يَزِدۡهُ مَالُهُۥ وَوَلَدُهُۥٓ إِلَّا خَسَارٗا﴾ و از کسی پیروی نمودند که مال و فرزندش جز زیان چیزی به او نیفزوده است؛ یعنی از پیامبر که خیرخواه و راهنمایِ به سوی خوبی و خیر بود، سرپیچی کردند؛ و از سران و اشرافی که اموال و فرزندانشان جز زیان و هلاکت به آنها چیزی نیفزود، اطاعت نمودند. پس چگونه خواهند بود کسانی که مطیع آنان گشتند و از آنان پیروی نمودند!
التفاسير العربية:
وَمَكَرُوْا مَكْرًا كُبَّارًا ۟ۚ
التفاسير العربية:
وَقَالُوْا لَا تَذَرُنَّ اٰلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَّلَا سُوَاعًا ۙ۬— وَّلَا یَغُوْثَ وَیَعُوْقَ وَنَسْرًا ۟ۚ
﴿وَقَالُواْ لَا تَذَرُنَّ ءَالِهَتَكُمۡ﴾ سران کفر با دعوت کردن آنها به سوی شرک، و زیبا جلوه دادن آن گفتند: معبودانتان را رها نکنید. پس آنها را به تعصّب بر شرکی که بودند فراخواندند، و از آنها خواستند تا معبودانی را که پدران و نیاکانشان برآن بوده‌اند رها نکنند. سپس معبودان آنها را مشخص کردند و گفتند: ﴿وَلَا تَذَرُنَّ وَدّٗا وَلَا سُوَاعٗا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسۡرٗا﴾ ودّ و سواع و یغوث و یعوق و نسر را رها نکنید. اینها نام‌های مردان صالحی بود که وقتی مردند، شیطان برای قومشان این را آراست که تمثال‌هایشان را درست کنند، تا وقتی که عکس‌ها و تمثال‌های آنان را می‌بینند برای عبادت قوّت بگیرند. سپس روزگاری طولانی گذشت و نسلی دیگر آمد، و شیطان به اینها گفت: پدرانتان این تمثال‌ها را عبادت می‌کردند و به آنها توسل می‌جستند. و به وسیلۀ اینها باران بر آنان می‌باریده است. پس اینان بت‌ها و مجسّمه‌ها را پرستش کردند. بنابراین سران و اشرافشان پیروان خود را توصیه کردند که عبادت این بت‌ها را رها نکنند.
التفاسير العربية:
وَقَدْ اَضَلُّوْا كَثِیْرًا ۚ۬— وَلَا تَزِدِ الظّٰلِمِیْنَ اِلَّا ضَلٰلًا ۟
﴿وَقَدۡ أَضَلُّواْ كَثِيرٗا﴾ سران و بزرگان با دعوت خود بسیاری از مردم را گمراه کرده‌اند.
﴿وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا ضَلَٰلٗا﴾ و جز گمراهی بر کافران میفزای؛ یعنی اگر انحراف آنها ـ موقعی که ایشان را دعوت می‌کردم ـ به سوی حق می‌بود، چنین انحرافی مصلحت بود، اما آنها با دعوت سران و بزرگانشان جز گمراهی عایدشان نشد. بنابراین خداوند عذاب و عقوبت دنیوی و اخروی آنها را بیان کرد و فرمود:
التفاسير العربية:
مِمَّا خَطِیْٓـٰٔتِهِمْ اُغْرِقُوْا فَاُدْخِلُوْا نَارًا ۙ۬— فَلَمْ یَجِدُوْا لَهُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ اَنْصَارًا ۟
﴿مِّمَّا خَطِيٓـَٰٔتِهِمۡ أُغۡرِقُواْ﴾ آنها به سزای گناهانشان در دریا که آنها را از هر سو احاطه کرده بود غرق شدند. ﴿فَأُدۡخِلُواْ نَارٗا﴾ پس جسم‌هایشان در آب غرق شد، و ارواح آنها وارد آتش گردید. و این همه به خاطر گناهانشان بود، پیامبرشان نزد آنها آمد و آنها را هشدار داد و آنها را از عاقبت بد گناهان خبر داد، اما آنها گفته‌های پیغمبر خود را نپذیرفتند تا اینکه عذاب آنها را فراگرفت.
﴿فَلَمۡ يَجِدُواْ لَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ أَنصَارٗا﴾ پس در برابر خداوند یاورانی نیافتند که آنها را به هنگام فرود آمدن عذاب یاری کند، و هیچ کسی نبود که جلوی قضا و تقدیر الهی را بگیرد.
التفاسير العربية:
اِنَّكَ اِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوْا عِبَادَكَ وَلَا یَلِدُوْۤا اِلَّا فَاجِرًا كَفَّارًا ۟
﴿إِنَّكَ إِن تَذَرۡهُمۡ يُضِلُّواْ عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوٓاْ إِلَّا فَاجِرٗا كَفَّارٗا﴾ اگر آنان را بگذاری، بندگانت را گمراه می‌سازند، و جز فرزندان بدکار و کافر و سرسخت به دنیا نمی‌آورند؛ یعنی باقی ماندن آنها باعث تباهی خودشان و دیگران می‌شود. نوح بدان خاطر این سخن را گفت که بسیار با آنها سر و کار داشت و آنها را می‌شناخت و اخلاق آنان را می‌دانست، بنابراین می‌دانست که به سبب اعمالشان چنین چیزی به وجود می‌آید. بنابراین خداوند دعایش را پذیرفت، و همۀ آنان را غرق کرد، و نوح و مؤمنانی را که همراهش بودند نجات داد.
التفاسير العربية:
رَبِّ اغْفِرْ لِیْ وَلِوَالِدَیَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِنًا وَّلِلْمُؤْمِنِیْنَ وَالْمُؤْمِنٰتِ ؕ— وَلَا تَزِدِ الظّٰلِمِیْنَ اِلَّا تَبَارًا ۟۠
﴿رَّبِّ ٱغۡفِرۡ لِي وَلِوَٰلِدَيَّ وَلِمَن دَخَلَ بَيۡتِيَ مُؤۡمِنٗا﴾ اینها را به طور ویژه بیان کرد، چون حقشان بیشتر و مقدّم‌تر است. سپس به طور عام دعا کرد و گفت:
﴿وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۖ وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا تَبَارَۢا﴾ و زنان و مردان مؤمن را بیامرز، و ستمکاران را چیزی جز هلاکت و نابودی و زیان میفزای. پایان تفسیر سوره نوح
التفاسير العربية:
ترجمة معاني سورة: نوح
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الفارسية - تفسير السعدي - فهرس التراجم
ترجمة تفسير السعدي إلى اللغة الفارسية.