ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الفارسية - تفسير السعدي * - فهرس التراجم
سورة الليل - سوره ليل
وَالَّیْلِ اِذَا یَغْشٰی ۟ۙ
در اینجا خداوند به زمانی سوگند می‌خورد که در آن کارهای گوناگون بندگان انجام میشود. پس فرمود:
﴿وَٱلَّيۡلِ إِذَا يَغۡشَىٰ﴾ سوگند به شب هنگامی که تاریکی آن همۀ خلق را فرو می‌پوشاند، و مخلوقات همه در جایگاه و محل خود آرام می‌گیرند، و بندگان از فرط خستگی به استراحت و آسایش روی می‌آورند.
التفاسير العربية:
وَمَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَالْاُ ۟ۙ
﴿وَمَا خَلَقَ ٱلذَّكَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ﴾ اگر «ما» موصوله باشد، خداوند به ذات بزرگوار خودش سوگند خورده است که او آفرینندۀ نر و ماده است. و اگر «ما» مصدریه باشد، خداوند به این سوگند خورده که نر و ماده را آفریده است. و کمال حکمت الهی در این است که از هر نوع حیوانی نر و ماده‌ای را آفریده است تا نوع آن باقی بماند و از بین نرود، و هر یک را به وسیلۀ شهوت به سوی دیگری می‌کشاند، و هر یک را برای دیگری مناسب قرار داده است. پس خجسته است خداوندی که بهترین آفریننده است.
التفاسير العربية:
اِنَّ سَعْیَكُمْ لَشَتّٰی ۟ؕ
﴿إِنَّ سَعۡيَكُمۡ لَشَتَّىٰ﴾ این چیزی است که خداوند بر آن سوگند خورده است؛ یعنی سعی و تلاش شما گوناگون و متفاوت است، و این گوناگونی برحسب تفاوت کارها و مقدار آن و میزان فعالیتی است که برای آن صورت می‌گیرد، نیز با توجه به هدف و منظور از این کارها با یکدیگر فرق می‌کنند.
اگر کارها با هدف جلب خشنودی خدا انجام شوند، باقی می‌مانند و انجام‌دهندگان از آن بهره‌مند خواهند شد؛ و اگر هدفی فانی و از بین رفتنی از آن مد نظر باشد، باطل شده و نابود می‌گردند. و هر عملی که برای رضای خدا انجام نشود، چنین است.
التفاسير العربية:
فَاَمَّا مَنْ اَعْطٰی وَاتَّقٰی ۟ۙ
بنابراین خداوند عمل‌کنندگان را فضیلت داده، و اعمالشان را توصیف نموده و فرموده است: ﴿فَأَمَّا مَنۡ أَعۡطَىٰ﴾ و هرکس که عبادت‌های مالی را که بر گردن اوست انجام دهد، و زکات و نفقات و کفاره و صدقات را بپردازد و در راه‌های خیر انفاق بکند، و عبادت‌های بدنی مانند نماز و روزه و غیره را انجام دهد، و نیز عبادت‌هایی که بدنی و مالی هستند مانند حج و عمره و غیره را انجام دهد، ﴿وَٱتَّقَىٰ﴾ و از گناهان و کارهای حرامی که خداوند نهی کرده است پرهیز کند.
التفاسير العربية:
وَاَمَّا مَنْ بَخِلَ وَاسْتَغْنٰی ۟ۙ
﴿وَأَمَّا مَنۢ بَخِلَ﴾ و هر کس در ادای آنچه به آن امر شده بخل ورزد، و انفاق واجب و مستحب را انجام ندهد، و نفس او به وی اجازه ندهد تا آنچه را خدا بر او واجب کرده است ادا کند، ﴿وَٱسۡتَغۡنَىٰ﴾ و خود را از خداوند بی‌نیاز بداند و عبودیت و بندگی خدا را ترک کند، و خودش را نیازمند خدا نداند؛ خداوندی که انسان راهی برای نجات و رستگاری ندارد مگر اینکه خداوند معبود و محبوب و مقصود او باشد
التفاسير العربية:
وَمَا یُغْنِیْ عَنْهُ مَالُهٗۤ اِذَا تَرَدّٰی ۟ؕ
﴿وَمَا يُغۡنِي عَنۡهُ مَالُهُۥٓ إِذَا تَرَدَّىٰٓ﴾ و وقتی که بمیرد، مال و دارایی‌اش که او را سرکش کرده و به سبب آن خود را بی‌نیاز دانسته و به آن بخل ورزیده چه سودی برایش خواهد داشت؟ مسلم است که چیزی جز عمل صالح با او همراه نخواهد بود. اما مال و ثروتی که حق واجب را از آن بیرون نکرده، و چیزی را برای آخرت از آن پیش نفرستاده است، وبال و عذابی برای او خواهد بود.
التفاسير العربية:
فَاَنْذَرْتُكُمْ نَارًا تَلَظّٰی ۟ۚ
التفاسير العربية:
وَسَیُجَنَّبُهَا الْاَتْقَی ۟ۙ
((وَسَيُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ٱلَّذِي يُؤۡتِي مَالَهُۥ يَتَزَكَّىٰ﴾) کسی که هدفش از دادن دارائی و مالش، تزکیه و پاکیزه داشتن خود از گناهان باشد، و به قصد خشنودی خداوند مالش را بدهد، [از آتش دوزخ در امان می‌ماند.] پس این آیه دلالت می‌نماید اگر انفاق مستحب، سبب ترکِ واجبی مانند قرض دادن یا نفقه و غیره شد، چنین انفاقی جایز نیست، بلکه بسیاری از علما آن را مردود می‌دانند؛ چون او کار مستحبی را انجام می‌دهد که سبب از دست رفتن واجب میشود.
التفاسير العربية:
الَّذِیْ یُؤْتِیْ مَالَهٗ یَتَزَكّٰی ۟ۚ
((وَسَيُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ٱلَّذِي يُؤۡتِي مَالَهُۥ يَتَزَكَّىٰ﴾) کسی که هدفش از دادن دارائی و مالش، تزکیه و پاکیزه داشتن خود از گناهان باشد، و به قصد خشنودی خداوند مالش را بدهد، [از آتش دوزخ در امان می‌ماند.] پس این آیه دلالت می‌نماید اگر انفاق مستحب، سبب ترکِ واجبی مانند قرض دادن یا نفقه و غیره شد، چنین انفاقی جایز نیست، بلکه بسیاری از علما آن را مردود می‌دانند؛ چون او کار مستحبی را انجام می‌دهد که سبب از دست رفتن واجب میشود.
التفاسير العربية:
وَمَا لِاَحَدٍ عِنْدَهٗ مِنْ نِّعْمَةٍ تُجْزٰۤی ۟ۙ
﴿وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ﴾ و هیچ کسی از مردم بر ذمّۀ این مرد پرهیزگار منت و نعمتی ندارد که شایسته و سزاوار آن باشد او را بر آن پاداش دهد، مگر اینکه او را بر آن پاداش می‌دهد ، و فضل و منت او بعد از این پاداش دادن نیز همواره بر مردم باقی بماند. پس او فقط بندۀ خداست چون فقط احسان خدا بر گردن اوست. و اما کسی که مردم بر گردن او حق دارند و او پاداش آنان را نداده است، حتماً باید به جهت کسب رضایت مردم از کارهایی دست بردارد، و کارهایی را انجام دهد که سبب می‌شوند اخلاص او کم گردد.
این آیه، شامل حال ابوبکر صدیق میشود، بلکه گفته شده در رابطه با ایشان نازل شده است؛ زیرا هرکس که بر او منّتی داشت که سزاوار آن بود وی را بر آن پاداش دهد، حتماً او را پاداش می‌داد؛ حتی در برابر کارهای نیکی که پیامبر صلی الله علیه وسلم با او می‌کرد وی را پاداش می‌داد [و برایش جبران می‌کرد]، به جز یک نیکی که پیامبر با او کرد و نتوانست وی را بر آن پاداش دهد، و آن عبارت بود از دعوت کردن به اسلام و تعلیم هدایت و دین حق. و خدا و پیامبرش بر هرکس منت دارند، منتی که پاداش دادن آن امکان ندارد. همچنین این آیه شامل هرکسی میشود که چنین حالتی را داشته باشد.
پس هیچ کسی از مردم بر این انسان پرهیزگار منت و نعمتی ندارد که شایستۀ آن باشد بر آن پاداش داده شود مگر اینکه او را بر آن پاداش می‌دهد و اعمال او خالص برای خداست.
التفاسير العربية:
ترجمة معاني سورة: الليل
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الفارسية - تفسير السعدي - فهرس التراجم
ترجمة تفسير السعدي إلى اللغة الفارسية.