Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Fulani translation * - Translations’ Index


Translation of the meanings Surah: Al-An‘ām   Ayah:

Simoore neemoraaɗi

ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَجَعَلَ ٱلظُّلُمَٰتِ وَٱلنُّورَۖ ثُمَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ
Gettooje woodanii Alla On Taguɗo kammuuli ɗin e leydi ndin,O Waɗi niɓe ɗen e annoora on.Refti ɓen yedduɓe Joomi maɓɓe on hobe firlito gaa Mum.
Arabic explanations of the Qur’an:
هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٖ ثُمَّ قَضَىٰٓ أَجَلٗاۖ وَأَجَلٞ مُّسَمًّى عِندَهُۥۖ ثُمَّ أَنتُمۡ تَمۡتَرُونَ
Ko Kanko woni Taguɗo on immorde e loopal, refti O Ñaawi [gooto kala] lajal, e lajal innaangal ka Makko, refti onon hiɗon sikkitoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱللَّهُ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَفِي ٱلۡأَرۡضِ يَعۡلَمُ سِرَّكُمۡ وَجَهۡرَكُمۡ وَيَعۡلَمُ مَا تَكۡسِبُونَ
Ko Kano kadi woni Alla ka kammuuli e ka leydi. Hino Anndi gunndoo mon e Feññinannde mon, himo Anndi kadi ko faggitotoɗon.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا تَأۡتِيهِم مِّنۡ ءَايَةٖ مِّنۡ ءَايَٰتِ رَبِّهِمۡ إِلَّا كَانُواْ عَنۡهَا مُعۡرِضِينَ
Aaya arataa e maɓɓe immorde e Aayeeje Joomi maɓɓe, si wanaa ɓe ɗuurnoto gaay e majje.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَقَدۡ كَذَّبُواْ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُمۡ فَسَوۡفَ يَأۡتِيهِمۡ أَنۢبَٰٓؤُاْ مَا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
Gomɗii ɓe fennii goonga kan nde ka ari e maɓɓe. Arma ara e maɓɓe kumpite ɗe ɓe laatinoo hiɓe jalkita.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَلَمۡ يَرَوۡاْ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّن قَرۡنٖ مَّكَّنَّٰهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَا لَمۡ نُمَكِّن لَّكُمۡ وَأَرۡسَلۡنَا ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡهِم مِّدۡرَارٗا وَجَعَلۡنَا ٱلۡأَنۡهَٰرَ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهِمۡ فَأَهۡلَكۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡ وَأَنشَأۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِمۡ قَرۡنًا ءَاخَرِينَ
E ɓe yi'aali ɗuuɗii ko Men Halkunoo ado maɓɓe, immorde e gire? Men Newinanno ɓe ka leydi ko Men Newinanaano on ; Men Nuliri kammu ngun e maɓɓe yuppagol, Men Waɗi canɗi ɗin no ila senngo ley maɓɓe. Men Halkiri ɓe junuubi maɓɓe ɗin ; Men sinci ɓaawo maɓɓe gire goo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَوۡ نَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ كِتَٰبٗا فِي قِرۡطَاسٖ فَلَمَسُوهُ بِأَيۡدِيهِمۡ لَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ
Sinno Men Jippinno e dow maaɗa Deftere e nder ɗeri, ɓe meemiri nde juuɗe maɓɓe ɗen, yedduɓe ɓen wi'ayno : "Ɗum wonaali si wanaa mbilehu ɓanngu ngu".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَقَالُواْ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ مَلَكٞۖ وَلَوۡ أَنزَلۡنَا مَلَكٗا لَّقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ثُمَّ لَا يُنظَرُونَ
Ɓe wi'i : "Ko hanno Malaa'ikaajo jippinee e makko?" Sinno Men Jippinno Malaa'ikaajo, fiyaaku on gasayno ; hooti ɓe nennantaake.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَوۡ جَعَلۡنَٰهُ مَلَكٗا لَّجَعَلۡنَٰهُ رَجُلٗا وَلَلَبَسۡنَا عَلَيۡهِم مَّا يَلۡبِسُونَ
Sinno Men Waɗuno mo Malaa'ikaajo, Men Waɗayno mo gorko, Men Jillindirayno ɓe kadi kon ko ɓe jillindirta.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَقَدِ ٱسۡتُهۡزِئَ بِرُسُلٖ مِّن قَبۡلِكَ فَحَاقَ بِٱلَّذِينَ سَخِرُواْ مِنۡهُم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
Gomɗii Nulaaɓe goo jalkitanooma ado maaɗa, jippii e ɓen jalkituɓe ko ɓe laatinoo hiɓe jalkita.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ ٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ
Maaku : "Yehee ka leydi refti ndaaron ko honno battane fennooɓe ɓen laatornoo".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُل لِّمَن مَّا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قُل لِّلَّهِۚ كَتَبَ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَۚ لَيَجۡمَعَنَّكُمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَا رَيۡبَ فِيهِۚ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Maaku : "Ko hommbe woodani ko woni ko ka kammuuli e ka leydi?" Maaku : "Ko Alla!" O Waɗɗinii e Hoore-Makko yurmeende. Pellet, O Mooɓindiroyay on Ñalnde Darngal : nde sikke alaa e mu'un. Ɓen hayruɓe=pertinbe pittaali mu'un, kamɓe ɓe gomɗintaa.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَلَهُۥ مَا سَكَنَ فِي ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Ko Kanko woodani ko deeƴi nder jemma e ñalorma. Ko Kanko woni Nanoowo, Annduɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيّٗا فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَهُوَ يُطۡعِمُ وَلَا يُطۡعَمُۗ قُلۡ إِنِّيٓ أُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ أَوَّلَ مَنۡ أَسۡلَمَۖ وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Maaku : "E ko ko woori Alla mi jogitotoo giɗo? Taguɗo Kammuulu ɗin e leydi ndin, Kanko himo Ñammina O ñammintaake". Maaku : "Min, Mi yamiraama nde mi wonata arano jebbiliiɗo". Wata a jeye dey e sirkooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ إِنِّيٓ أَخَافُ إِنۡ عَصَيۡتُ رَبِّي عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ
Maaku : "Min miɗo huli si mi yeddii Joomi am, lepte Ñalaande Mawnde".
Arabic explanations of the Qur’an:
مَّن يُصۡرَفۡ عَنۡهُ يَوۡمَئِذٖ فَقَدۡ رَحِمَهُۥۚ وَذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡمُبِينُ
On mo lepte ɗen woɗɗinaa e mun nden Ñalnde, haray gomɗii [Alla] Yurmaama mo, ko ɗum woni malal ɓanngu ngal.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يَمۡسَسۡكَ بِخَيۡرٖ فَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Si Alla Meminii ma lorra, huncoowo ka alaa si wanaa Kanko. Si o Meminii ma kadi moƴƴere, Kanko e dow kala huunde ko O Hattanɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
Ko Kanko woni Fooluɗo e hoore jeyaaɓe Makko ɓen ; ko Kanko woni Ñeeño, Humpitiiɗo. @Corrected
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ أَيُّ شَيۡءٍ أَكۡبَرُ شَهَٰدَةٗۖ قُلِ ٱللَّهُۖ شَهِيدُۢ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۚ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانُ لِأُنذِرَكُم بِهِۦ وَمَنۢ بَلَغَۚ أَئِنَّكُمۡ لَتَشۡهَدُونَ أَنَّ مَعَ ٱللَّهِ ءَالِهَةً أُخۡرَىٰۚ قُل لَّآ أَشۡهَدُۚ قُلۡ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ وَإِنَّنِي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
Maaku : "Ko honɗum e huunde ɓuri mawnude seedee?" Maaku : "Ko Alla, Ko O Seediiɗo hakkunde am e mo'on ; ndee Qur'aanaare Wahayinaama e am, fii yo mi rentinir on nde, e kala mo nde hewti". E onon on seedoto wonnde no wonndi e reweteeɗi goo? Maaku : "Min mi seedotaako". Maaku : "Anndee pellet, Kanko ko O Reweteeɗo Bajjo". Min ko mi danndiiɗo kon ko kafidoton e makko.
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمُۘ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Ɓen ɓen Men Okki Deftere nden, hiɓe anndiri (Nulaaɗo) on no ɓe anndiri ɓiɗɓe maɓɓe ɓen. Ɓen hayruɓe pittaali mun ɗin, kamɓe ɓe gomɗinta.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Alaa ɓurɗo tooñude haa hewta on fefindiiɗo fenaande e hoore Alla, maa o fenni Aayeeje Makko ɗen. Si ko woni, tooñooɓe ɓen maletaake.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَيَوۡمَ نَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشۡرَكُوٓاْ أَيۡنَ شُرَكَآؤُكُمُ ٱلَّذِينَ كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ
Ñalnde Men Moɓindirta ɓe denndaangal, refti Men Wi'ana ɓen sirkuɓe : "Honto kafidiiɓe mon ɓen ɓe aaƴotonoɗon?"
Arabic explanations of the Qur’an:
ثُمَّ لَمۡ تَكُن فِتۡنَتُهُمۡ إِلَّآ أَن قَالُواْ وَٱللَّهِ رَبِّنَا مَا كُنَّا مُشۡرِكِينَ
Refti jaabawol maɓɓe ngol laataaki si wanaa nde ɓe wi'i : "Men woondirii Alla Joomi amen! Men laatanooki sirkooɓe".
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱنظُرۡ كَيۡفَ كَذَبُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡۚ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Ndaarii no ɓe feniri e pittaali maɓɓe. Ko ɓe fefindotonoo kon majjirii ɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنۡهُم مَّن يَسۡتَمِعُ إِلَيۡكَۖ وَجَعَلۡنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ أَكِنَّةً أَن يَفۡقَهُوهُ وَفِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٗاۚ وَإِن يَرَوۡاْ كُلَّ ءَايَةٖ لَّا يُؤۡمِنُواْ بِهَاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوكَ يُجَٰدِلُونَكَ يَقُولُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ
Hino e maɓɓe on heɗitotooɗo ma, Men Waɗii ka ɓerɗe maɓɓe kiɓɓale fii wata ɓe faamu [Qur'aanaare] nden, e ka noppi maɓɓe teddeendi. Hay si ɓe yi'ii kala Aaya, ɓe gomɗinta Mo. Haa si ɓe arii e maa, hiɓe wennjida e maaɗa, yedduɓe ɓen wi'a : "Ɗum ɗoo wonaali si wanaa tinndi adinooɓe".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُمۡ يَنۡهَوۡنَ عَنۡهُ وَيَنۡـَٔوۡنَ عَنۡهُۖ وَإِن يُهۡلِكُونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Kamɓe hiɓe haɗa [yimɓe ɓen] gaay e maako, hiɓe haɗitoo kadi e makko. Ɓe alaa e halkude si wanaa pittaali maɓɓe ɗin, kono ɓe so'aa anndude.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَى ٱلنَّارِ فَقَالُواْ يَٰلَيۡتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِـَٔايَٰتِ رَبِّنَا وَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Sinno a tinu tuma nde ɓe darnanoo ka hoore Yiite, ɓe wi'a : "Ee haaniinande men ruttetee, hara men fennataa Aayeeje Joomi amen ɗen, Men jeyee e gomɗimɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
بَلۡ بَدَا لَهُم مَّا كَانُواْ يُخۡفُونَ مِن قَبۡلُۖ وَلَوۡ رُدُّواْ لَعَادُواْ لِمَا نُهُواْ عَنۡهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
Si ko woni, feeñanii ɓe kon ko ɓe suuɗaynoo ko adii. Sinno ɓe ruttita [aduna], ɓe artay e kon ko ɓe haɗanoo e mun, pellet, kamɓe ko ɓe fenooɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَقَالُوٓاْ إِنۡ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا ٱلدُّنۡيَا وَمَا نَحۡنُ بِمَبۡعُوثِينَ
Ɓe wi'i : "Ɗum wonaali si wanaa nguurdam amen aduna, men wonaali immintinoyteeɓe".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ وُقِفُواْ عَلَىٰ رَبِّهِمۡۚ قَالَ أَلَيۡسَ هَٰذَا بِٱلۡحَقِّۚ قَالُواْ بَلَىٰ وَرَبِّنَاۚ قَالَ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ
Sinno a tinu tuma nde ɓe darnaa yeeso Joomi amɓɓe. O Daala : "Ɗum laataaki goonga?" Ɓe wi'a : "Ko non woniri! Men woondirii Joomi amen!". O Daala : "Awa meeɗee non lepte ɗen sabu kon ko yeddiraynoɗon".
Arabic explanations of the Qur’an:
قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِلِقَآءِ ٱللَّهِۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَتۡهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ قَالُواْ يَٰحَسۡرَتَنَا عَلَىٰ مَا فَرَّطۡنَا فِيهَا وَهُمۡ يَحۡمِلُونَ أَوۡزَارَهُمۡ عَلَىٰ ظُهُورِهِمۡۚ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ
Gomɗii hayrii ɓen fennuɓe hawroygol e Alla. Haa si Darngal ngal arii ɓe e juhal, ɓe wi'a : "Ee nimse amen e kon ko men welsindinoo e ɗam [nguurdam aduna]", hara hiɓe ronndorii bakkatuuji maɓɓe ɗin ka ɓabbe maɓɓe. Faamee bonii ko ɓe ronndoytoo!
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا لَعِبٞ وَلَهۡوٞۖ وَلَلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ يَتَّقُونَۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Nguurdam aduna wonaali si wanaa fijindaaru e mbeleeɗe. Ko galle laakara ɗen ɓuri moƴƴannde ɓen gomɗuɓe. E on haqqiltaa?
Arabic explanations of the Qur’an:
قَدۡ نَعۡلَمُ إِنَّهُۥ لَيَحۡزُنُكَ ٱلَّذِي يَقُولُونَۖ فَإِنَّهُمۡ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَٰكِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ يَجۡحَدُونَ
Gomɗii Meɗen Anndi wonnde ko ɓe wowlata kon no sunine. Pellet, kamɓe ɓe alaa ma e fennude, kono tooñooɓe ɓen ko Aayeeje Alla ɗen woni yeddude.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَقَدۡ كُذِّبَتۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِكَ فَصَبَرُواْ عَلَىٰ مَا كُذِّبُواْ وَأُوذُواْ حَتَّىٰٓ أَتَىٰهُمۡ نَصۡرُنَاۚ وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِ ٱللَّهِۚ وَلَقَدۡ جَآءَكَ مِن نَّبَإِيْ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
Gomɗii Nulaaɓe fennanooma ado maaɗa, ɓe muññii e kon ko ɓe fannaa, ɓe lorraa, haa ballal Amen ngal ari e maɓɓe. Alaa waɗtitoowo Konnguɗi Alla ɗin. Gomɗii arii e maaɗa kumpite Nulaaɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِن كَانَ كَبُرَ عَلَيۡكَ إِعۡرَاضُهُمۡ فَإِنِ ٱسۡتَطَعۡتَ أَن تَبۡتَغِيَ نَفَقٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ أَوۡ سُلَّمٗا فِي ٱلسَّمَآءِ فَتَأۡتِيَهُم بِـَٔايَةٖۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَمَعَهُمۡ عَلَى ٱلۡهُدَىٰۚ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
Si tawii ɗuurnagol maɓɓe ngol saɗtii e maa, si a haɗtanii nde ɗaɓɓataa yolnde ka nder leydi, maa ɓaargal ka kammu addanaaɓe Aaya, [haray waɗu ɗum]. Si Alla Muuyuno, O Mooɓayno ɓe e hoore peewal. Wata a jeye [ko saɗti woo] e majjuɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ إِنَّمَا يَسۡتَجِيبُ ٱلَّذِينَ يَسۡمَعُونَۘ وَٱلۡمَوۡتَىٰ يَبۡعَثُهُمُ ٱللَّهُ ثُمَّ إِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ
Anndu ko noototoo, ko ɓen nanooɓe. Maayɓe ɓen, Alla Immintinoyay ɓe ; refti ko ka Makko ɓe ruttetee.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَقَالُواْ لَوۡلَا نُزِّلَ عَلَيۡهِ ءَايَةٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قُلۡ إِنَّ ٱللَّهَ قَادِرٌ عَلَىٰٓ أَن يُنَزِّلَ ءَايَةٗ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Ɓe wi'i : "Ko hanno Aaya Jippinee e makko?" Maaku : "Alla ko Haɗatanɗo nde O Jippinta Aaya. Kono ɗuuɗuɓe e maɓɓe anndaa".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا طَٰٓئِرٖ يَطِيرُ بِجَنَاحَيۡهِ إِلَّآ أُمَمٌ أَمۡثَالُكُمۚ مَّا فَرَّطۡنَا فِي ٱلۡكِتَٰبِ مِن شَيۡءٖۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ يُحۡشَرُونَ
Alaa e ruɓoowel ka leydi, wanaa wiirayndu wiirira gabiti=bibje mun ɗiɗi, si wanaa ko mofte yeruuje mo'on. Men Accaali huunde ka Deftere. Refti ko ka Joomi maɓɓe ɓe mooɓoytee=rentite.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا صُمّٞ وَبُكۡمٞ فِي ٱلظُّلُمَٰتِۗ مَن يَشَإِ ٱللَّهُ يُضۡلِلۡهُ وَمَن يَشَأۡ يَجۡعَلۡهُ عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen ko faaɗuɓe mumɓe e nder majjere. On mo Alla Muuyi majjinnde O Majjinay mo, on Mo O Muuyi O Waɗay mo e laawol focciingol.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ أَوۡ أَتَتۡكُمُ ٱلسَّاعَةُ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ تَدۡعُونَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Maaku : "Yeetee lam : si lepte Alla ɗen arii on maa Darngal ngal arii on, e ko ko woori Alla noddoton, si on laatike goonguɓe?".
Arabic explanations of the Qur’an:
بَلۡ إِيَّاهُ تَدۡعُونَ فَيَكۡشِفُ مَا تَدۡعُونَ إِلَيۡهِ إِن شَآءَ وَتَنسَوۡنَ مَا تُشۡرِكُونَ
Si ko woni, ko Kanko noddoton, O Hunca kon ko noddirton Mo e mun, si O Muuyii, yejjiton ko sirkoton.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰٓ أُمَمٖ مِّن قَبۡلِكَ فَأَخَذۡنَٰهُم بِٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمۡ يَتَضَرَّعُونَ
Gomɗii Men Nulii e mofte ado maa, Men Nanngiri ɓe saɗteendde e lorra -belajo'o, ɓe yankinoto.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَلَوۡلَآ إِذۡ جَآءَهُم بَأۡسُنَا تَضَرَّعُواْ وَلَٰكِن قَسَتۡ قُلُوبُهُمۡ وَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Ko hanno nde saɗteende Amen nden arnoo ɓe, ɓe yankinoo ? Kono ɓerɗe maɓɓe ɗen yoorii, seytaane kadi cuɗinanii ɓe kon ko gollaynoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِۦ فَتَحۡنَا عَلَيۡهِمۡ أَبۡوَٰبَ كُلِّ شَيۡءٍ حَتَّىٰٓ إِذَا فَرِحُواْ بِمَآ أُوتُوٓاْ أَخَذۡنَٰهُم بَغۡتَةٗ فَإِذَا هُم مُّبۡلِسُونَ
Nde ɓe yejjitunoo kon ko ɓe waajoraa, Men udditanno ɓe dame kala huunde ; haa nde ɓe weltori kon ko ɓe okkaa, Men Nanngiri ɓe juhal, e jaka ko ɓe taƴiiɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَقُطِعَ دَابِرُ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْۚ وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Asko yimɓe tooñooɓe ɓen taƴaa. Yettoore nden woodanii Alla, Jeyɗo Winndere nden.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِنۡ أَخَذَ ٱللَّهُ سَمۡعَكُمۡ وَأَبۡصَٰرَكُمۡ وَخَتَمَ عَلَىٰ قُلُوبِكُم مَّنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِهِۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ ثُمَّ هُمۡ يَصۡدِفُونَ
Maaku : "Yeetee lam! Si Alla nanngi nanɗe mon ɗen e giiɗe mon ɗen, O notii e ɓerɗe mon ɗen, ko hommbo e reweteeɓe ko woori Alla artiranta on ɗum? Ndaarii ko honno Men firlisirta Aayeeje ɗen! Refti hiɓe ɗuurnoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ بَغۡتَةً أَوۡ جَهۡرَةً هَلۡ يُهۡلَكُ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Maaku : "Yeetee lam! Si lepte Alla ɗen ardirii on e juhal maa e kene, enee, hara halkete si wanaa ɓen tooñooɓe?".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا نُرۡسِلُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَۖ فَمَنۡ ءَامَنَ وَأَصۡلَحَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Men Nuliraali Nulaaɓe ɓen si wanaa wewlinooɓe e rentinooɓe : ɓen gomɗimɓe ɓe moƴƴini, kulol alanaa ɓen wanaa kamɓe sunoytoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يَمَسُّهُمُ ٱلۡعَذَابُ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ
Ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen, lepte ɗen memirayɓe kon ko ɓe faasoqintonoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُل لَّآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ وَلَآ أَقُولُ لَكُمۡ إِنِّي مَلَكٌۖ إِنۡ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّۚ قُلۡ هَلۡ يَسۡتَوِي ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِيرُۚ أَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ
Maaku : "Mi wi'ataa on miɗo mari ngaluuji Alla ɗin, mi anndaa kadi ko wirnii, mi wi'ataa on kadi ko mi malaa'ikaajo. Min mi jokkaa si wanaa kon ko wahayinaa e am". Maaku : "Hara bumɗo e yi'oowo fotay? E on miijitotaako?".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَأَنذِرۡ بِهِ ٱلَّذِينَ يَخَافُونَ أَن يُحۡشَرُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ لَيۡسَ لَهُم مِّن دُونِهِۦ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ لَّعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Rentinir ndee [Al Qur'aanaare], ɓen hulooɓe nde ɓe mooɓindiroytee ka Joomi maɓɓe, hara alanaa ɓe ko woori Mo giɗo wanaa tefoowo, belajo'o, ɓe hulay!
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَا تَطۡرُدِ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ رَبَّهُم بِٱلۡغَدَوٰةِ وَٱلۡعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجۡهَهُۥۖ مَا عَلَيۡكَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَمَا مِنۡ حِسَابِكَ عَلَيۡهِم مِّن شَيۡءٖ فَتَطۡرُدَهُمۡ فَتَكُونَ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Wata a raɗo ɓen noddayɓe Joomi maɓɓe bimmbi e kiikiiɗe, hiɓe ɗaɓɓa Yeeso Makko ngon. Huunde e ñaawoore maɓɓe fawaaki ma, wanaa kadi huunde e ñaawoore maa woni ko fawii ɓe sakko raɗoɗaa ɓe, jeyeɗaa e tooñooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ فَتَنَّا بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لِّيَقُولُوٓاْ أَهَٰٓؤُلَآءِ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنۢ بَيۡنِنَآۗ أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَعۡلَمَ بِٱلشَّٰكِرِينَ
Ko wano non Men Jerribornoo yoga maɓɓe yoga, fii yo ɓe wi'u : "E ko ɓee ɗoo Alla Neemini e dow mu'un hakkunde amen?" E Alla wonaali ɓurɗo Anndude yettooɓe [Mo] ɓen?
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِذَا جَآءَكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِـَٔايَٰتِنَا فَقُلۡ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡۖ كَتَبَ رَبُّكُمۡ عَلَىٰ نَفۡسِهِ ٱلرَّحۡمَةَ أَنَّهُۥ مَنۡ عَمِلَ مِنكُمۡ سُوٓءَۢا بِجَهَٰلَةٖ ثُمَّ تَابَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَصۡلَحَ فَأَنَّهُۥ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Si arii e maa ɓen gomɗinayɓe Aayeeje Amen ɗen, maaku : "Yo kisal wonu e mo'on! Joomi mon Waɗɗinii e Makko yurmeende nden : wonnde kala golluɗo e mo'on bone hara ko e majjere, refti o tuubi ɓaawo ɗum o moƴƴini, haray ko O Haforoowo, Hinnotooɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلِتَسۡتَبِينَ سَبِيلُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Ko wano non Men Fensitirta Aayeeje ɗen, fii no laawol bomɓe ɓen feeñira.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ إِنِّي نُهِيتُ أَنۡ أَعۡبُدَ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِۚ قُل لَّآ أَتَّبِعُ أَهۡوَآءَكُمۡ قَدۡ ضَلَلۡتُ إِذٗا وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُهۡتَدِينَ
Maaku : "Min mi haɗaama nde mi rewata ɓen ɓe noddoton gaanin Alla". Maaku : "Mi jokkataa beleeɗe mon ɗen : gomɗii haray mi majjii, haray kadi mi wonaali e feewuɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ إِنِّي عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَكَذَّبۡتُم بِهِۦۚ مَا عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦٓۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ يَقُصُّ ٱلۡحَقَّۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰصِلِينَ
Maaku : "Min miɗo e ɓanngannduyee immorde ka Joomi am, on fennii ɗum. Mi alaa ko hawjanton kon. Ñaawoore nden ko Alla woodani : Himo Fillo goonga, ko Kanko ɓuri moƴƴude e fensitooɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُل لَّوۡ أَنَّ عِندِي مَا تَسۡتَعۡجِلُونَ بِهِۦ لَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۗ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِٱلظَّٰلِمِينَ
Maaku : "Sinno miɗo joginoo kon ko hawjiraynoɗon, fiyaaku on gasayno hakkunde am e mo'on". Ko Alla ɓuri Anndude tooñooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَعِندَهُۥ مَفَاتِحُ ٱلۡغَيۡبِ لَا يَعۡلَمُهَآ إِلَّا هُوَۚ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۚ وَمَا تَسۡقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلَّا يَعۡلَمُهَا وَلَا حَبَّةٖ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡأَرۡضِ وَلَا رَطۡبٖ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ
Ko ka Makko woni cottirɗe ko wirnii, anndaa ɗum si wanaa Kanko. Himo Anndi ko woni ka njorndi e ka maayo. Kaakol yanataa si wanaa hara himo Anndi fii maggol, wanaa abbere ka niɓe leydi, wanaa keccol wanaa yoorungol, si wanaa no e deftere ɓanngunde.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلَّذِي يَتَوَفَّىٰكُم بِٱلَّيۡلِ وَيَعۡلَمُ مَا جَرَحۡتُم بِٱلنَّهَارِ ثُمَّ يَبۡعَثُكُمۡ فِيهِ لِيُقۡضَىٰٓ أَجَلٞ مُّسَمّٗىۖ ثُمَّ إِلَيۡهِ مَرۡجِعُكُمۡ ثُمَّ يُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Ko Kanko woni ƴettitoowo on jemma, himo Anndi ko faggitiɗon ñalorma. Refti O Immintina on ontuma fii timmine lajal innaangal. Refti ko ka Makko woni ruttorde mon, refti O Yeetitoo on kon ko gollaynoɗon.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦۖ وَيُرۡسِلُ عَلَيۡكُمۡ حَفَظَةً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ تَوَفَّتۡهُ رُسُلُنَا وَهُمۡ لَا يُفَرِّطُونَ
Ko Kanko woni Fooluɗo e dow jeyaaɓe Makko ɓen. Himo Nula e mo'on reenooɓe, haa si maayde nden arii goɗɗo e mo'on, nulaaɓe Amen ɓen ƴettita mo, kamɓe ɓe welsindotaako. @Corrected
Arabic explanations of the Qur’an:
ثُمَّ رُدُّوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ مَوۡلَىٰهُمُ ٱلۡحَقِّۚ أَلَا لَهُ ٱلۡحُكۡمُ وَهُوَ أَسۡرَعُ ٱلۡحَٰسِبِينَ
Refti ɓe rutte ka Alla, giɗo maɓɓe goonga on. Faamee ko Kanko tun ñaawoore nden woodani, ko Kanko ɓuri yaawude ñaawooɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ تَدۡعُونَهُۥ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةٗ لَّئِنۡ أَنجَىٰنَا مِنۡ هَٰذِهِۦ لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ
Maaku : "Ko hommbo daɗndata on niɓe njorndi e maayo?" Hiɗon noddira Mo yankinaare e gunndoo : "Si o daɗndii men e ɗum ɗoo, ma men jeye e yettooɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلِ ٱللَّهُ يُنَجِّيكُم مِّنۡهَا وَمِن كُلِّ كَرۡبٖ ثُمَّ أَنتُمۡ تُشۡرِكُونَ
Maaku : "Ko Alla Daɗndata on e ɗum, e kala ngoƴo. Refti onon hiɗon sirka".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ هُوَ ٱلۡقَادِرُ عَلَىٰٓ أَن يَبۡعَثَ عَلَيۡكُمۡ عَذَابٗا مِّن فَوۡقِكُمۡ أَوۡ مِن تَحۡتِ أَرۡجُلِكُمۡ أَوۡ يَلۡبِسَكُمۡ شِيَعٗا وَيُذِيقَ بَعۡضَكُم بَأۡسَ بَعۡضٍۗ ٱنظُرۡ كَيۡفَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَفۡقَهُونَ
Maaku : "Ko O Hattanɗo nulugol lepte e dow mo'on, maa ɗe iwra ley koyde mon, maa O Jillindira on dente-dente, O Meeɗina yoga e mo'on lepte yoga". Ndaaru no Men Firlisirta Aayeeje ɗen, belajo'o, ɓe faamay.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَّبَ بِهِۦ قَوۡمُكَ وَهُوَ ٱلۡحَقُّۚ قُل لَّسۡتُ عَلَيۡكُم بِوَكِيلٖ
Yimɓe maa ɓen fennii ndee [Al Qur'aanaare], ko kayre le woni goonga kan. Maaku : "Mi wonaali e dow mon fawtiiɗo".
Arabic explanations of the Qur’an:
لِّكُلِّ نَبَإٖ مُّسۡتَقَرّٞۚ وَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ
Kala kumpital no mari ñiiɓirde. Arma anndon.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِذَا رَأَيۡتَ ٱلَّذِينَ يَخُوضُونَ فِيٓ ءَايَٰتِنَا فَأَعۡرِضۡ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيۡرِهِۦۚ وَإِمَّا يُنسِيَنَّكَ ٱلشَّيۡطَٰنُ فَلَا تَقۡعُدۡ بَعۡدَ ٱلذِّكۡرَىٰ مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Si a yi'ii ɓen jumpayɓe e Aayeeje Amen ɗen, ɗuurno ɓe haa ɓe jumpa e yeewtere goo. Si seytaane yejjintinii ma, wata a jooɗodu ɓaawo annditugol ngol, e yimɓe tooñooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا عَلَى ٱلَّذِينَ يَتَّقُونَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَلَٰكِن ذِكۡرَىٰ لَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Fawaaki ɓen gomɗuɓe, hay huunde e ñaawoore ɓeya nden. Si ko woni, ko waaju, belajo'o, ɓe hulay [Alla].
Arabic explanations of the Qur’an:
وَذَرِ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ دِينَهُمۡ لَعِبٗا وَلَهۡوٗا وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَاۚ وَذَكِّرۡ بِهِۦٓ أَن تُبۡسَلَ نَفۡسُۢ بِمَا كَسَبَتۡ لَيۡسَ لَهَا مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ وَإِن تَعۡدِلۡ كُلَّ عَدۡلٖ لَّا يُؤۡخَذۡ مِنۡهَآۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ أُبۡسِلُواْ بِمَا كَسَبُواْۖ لَهُمۡ شَرَابٞ مِّنۡ حَمِيمٖ وَعَذَابٌ أَلِيمُۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡفُرُونَ
Terto ɓen jogitoriiɓe diina mun kan fijindaaru e mbeleeɗe, nguurndam aduna ɗam hodi ɓe. Waajor ndee (Qur'aanaare) nde wonkii tigintee ko ki faggitori. Alanaa ki gaanin Alla giɗo wanaa tefoowo ; hay si ko sottorii kala sottorgal, ki ƴettantaake ɗum. Ko ɓen woni tigintiniraaɓe kon ko ɓe faggitii. Hino woodani ɓe njaram wulɗam e lepte muusuɗe sabu kon ko ɓe yeddaynoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ أَنَدۡعُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُنَا وَلَا يَضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَىٰٓ أَعۡقَابِنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُ كَٱلَّذِي ٱسۡتَهۡوَتۡهُ ٱلشَّيَٰطِينُ فِي ٱلۡأَرۡضِ حَيۡرَانَ لَهُۥٓ أَصۡحَٰبٞ يَدۡعُونَهُۥٓ إِلَى ٱلۡهُدَى ٱئۡتِنَاۗ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰۖ وَأُمِرۡنَا لِنُسۡلِمَ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Maaku : "E men nodday gaanin Alla kon ko nafataa men kadi lorrataa men? Men ruttitee e gaɗa-teppe amen ɓaawo nde Alla fewni men, wano on mo seytaane fijiri ka leydi himo weemi, himo mari wonndiiɓe ɓe no nodda mo e peewal : "Aru e amen"? Maaku : "Pellet, peewal Alla ngal, ko ngal woni peewal. Men yamiraama jebbilanagol Jom-Winndere nden,
Arabic explanations of the Qur’an:
وَأَنۡ أَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَٱتَّقُوهُۚ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ
e wonnde ñiiɓnee julde nden hulon Mo. Ko Kanko woni on Mo mooɓoyteɗon ka Mun.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۖ وَيَوۡمَ يَقُولُ كُن فَيَكُونُۚ قَوۡلُهُ ٱلۡحَقُّۚ وَلَهُ ٱلۡمُلۡكُ يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِۚ عَٰلِمُ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
Ko Kanko woni On tagirɗo kammuuli ɗin e leydi ndin goonga. Ñalnde O Daaloyta : "laato!", ɗum laatoo, Daalol Makko ngol ko goonga. Ko Kanko [tun] laamu woodani Ñalnde wuttoytee ka alaadu. Annduɗo ko wirnii e ko feeñi. Ko Kanko woni Ñeeñuɗo, Humpitiiɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِيمُ لِأَبِيهِ ءَازَرَ أَتَتَّخِذُ أَصۡنَامًا ءَالِهَةً إِنِّيٓ أَرَىٰكَ وَقَوۡمَكَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
Janto] tuma nde Ibraa hiima maakannoo ben makko Aazara: "Ea jogitoto sanamuuji reweteeɗi?" Pellet, min miɗo yi'e an e yimɓe maa ɓen,e nder majjere ɓanngunde!".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ نُرِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ مَلَكُوتَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلِيَكُونَ مِنَ ٱلۡمُوقِنِينَ
Ko wano non Men holliri Ibraahiima laamuuji kammuuli ɗin e leydi ndin, e fii yo o jeye e yananaaɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَلَمَّا جَنَّ عَلَيۡهِ ٱلَّيۡلُ رَءَا كَوۡكَبٗاۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَآ أُحِبُّ ٱلۡأٓفِلِينَ
Nde jemma on niɓɓitunoo e makko, o tini hoodere, o maaki : "Ndee ɗoo ko joomi am!" Ɓaawo nde mutii, o maaki : "Mi yiɗaa mutooɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
فَلَمَّا رَءَا ٱلۡقَمَرَ بَازِغٗا قَالَ هَٰذَا رَبِّيۖ فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لَئِن لَّمۡ يَهۡدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلضَّآلِّينَ
Nde o tini lewru ndun no jalbi, o maaki : "Nduu ɗoo ko joomi am!" Ɓaawo ndu mutii, o maaki : "Si Joomi am fewnaali lam, ma mi jeye e yimɓe majjuɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
فَلَمَّا رَءَا ٱلشَّمۡسَ بَازِغَةٗ قَالَ هَٰذَا رَبِّي هَٰذَآ أَكۡبَرُۖ فَلَمَّآ أَفَلَتۡ قَالَ يَٰقَوۡمِ إِنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
Nde o tinunoo naange ngen no jalbi, o maaki : "Ngee ɗoo ko joomi am! Ko ngee ɗoo ɓuri mawnude" Ɓaawo nge mutii, o maaki : "Ko onon yo yimɓe am, min ko mi daɗndiiɗo e kon ko sirkoton".
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنِّي وَجَّهۡتُ وَجۡهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ حَنِيفٗاۖ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Min dey mi fewtinirii yeeso am ngon e On Taguɗo kammuuli ɗin e leydi ndin ; ooñiiɗo=haniifiyanke, min mi jeyaaka e sirkooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَحَآجَّهُۥ قَوۡمُهُۥۚ قَالَ أَتُحَٰٓجُّوٓنِّي فِي ٱللَّهِ وَقَدۡ هَدَىٰنِۚ وَلَآ أَخَافُ مَا تُشۡرِكُونَ بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يَشَآءَ رَبِّي شَيۡـٔٗاۚ وَسِعَ رَبِّي كُلَّ شَيۡءٍ عِلۡمًاۚ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ
Yimɓe makko ɓen wennji mo ; o maaki : "E on wennjay lam fii Alla, gomɗii le O fewnii lam? Mi hulataa kon ko kafidoton e Makko, si wanaa nde Joomi am Muuyi huunde. Joomi am yaajanii kala huunde anndal. E on waajitotaako?
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَيۡفَ أَخَافُ مَآ أَشۡرَكۡتُمۡ وَلَا تَخَافُونَ أَنَّكُمۡ أَشۡرَكۡتُم بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ عَلَيۡكُمۡ سُلۡطَٰنٗاۚ فَأَيُّ ٱلۡفَرِيقَيۡنِ أَحَقُّ بِٱلۡأَمۡنِۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Ko honno mi hulirta kon ko kafiduɗon on hulaali onon le on kafidii Alla e huunde nde O Jippinanaali on hujja? Ko honnde e feddeeji ɗin ɗiɗi ɓuri hanndude e deeƴere? Si on laatike annduɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يَلۡبِسُوٓاْ إِيمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ
Ɓen gomɗimɓe ɓe jillaali gomɗinal maɓɓe ngal e tooñe, ɓen ɗon no woodani ɓe hoolaare, ɓen ko feewuɓe".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَتِلۡكَ حُجَّتُنَآ ءَاتَيۡنَٰهَآ إِبۡرَٰهِيمَ عَلَىٰ قَوۡمِهِۦۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Ɗun ko hujja Amen mo Men Okki Ibraahiima e dow yimɓe Makko ɓen. Meɗen Ɓamtana darjaaji on mo Men Muuyi. Pellet, Joomi maaɗa ko Ñeeño, Annduɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ كُلًّا هَدَيۡنَاۚ وَنُوحًا هَدَيۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَمِن ذُرِّيَّتِهِۦ دَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَىٰ وَهَٰرُونَۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Men Okki mo Ishaaqa e Yaaquuba Men fewni ɓe kala. E Nuuhu Men Fewni mo ko adii, hino jeyaa e jurriiyaaji makko, Daawuuda e Sulaymaana e Ayyuuba e Yuusufa e Muusaa e Haaruuna. Ko wano nii Men yoɓirta moƴƴinooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَزَكَرِيَّا وَيَحۡيَىٰ وَعِيسَىٰ وَإِلۡيَاسَۖ كُلّٞ مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
E Zakariyaa e Yahyaa e Iisaa e Ilyaasa, kala maɓɓe ko jeyaaɓe e moƴƴuɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِسۡمَٰعِيلَ وَٱلۡيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطٗاۚ وَكُلّٗا فَضَّلۡنَا عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
E Ismaa'iila e Alyasa'a e Luutu, kala maɓɓe Men Ɓurnii e Winndere nden.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنۡ ءَابَآئِهِمۡ وَذُرِّيَّٰتِهِمۡ وَإِخۡوَٰنِهِمۡۖ وَٱجۡتَبَيۡنَٰهُمۡ وَهَدَيۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
E baabiraaɓe maɓɓe ɓen e Jurriiyaaji maɓɓe ɗin e musiɗɓe maɓɓe ɓen, Men Suɓii ɓe, Men Fewni ɓe e laawol focciingol.
Arabic explanations of the Qur’an:
ذَٰلِكَ هُدَى ٱللَّهِ يَهۡدِي بِهِۦ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۚ وَلَوۡ أَشۡرَكُواْ لَحَبِطَ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Ɗum ko peewal Alla, himo Fewnira ngal on Mo O Muuyi e jeyaaɓe Makko ɓen. Sinno ɓe sirkuno, poɓayno=yirbatna gaay e maɓɓe kon ko ɓe gollaaynoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَۚ فَإِن يَكۡفُرۡ بِهَا هَٰٓؤُلَآءِ فَقَدۡ وَكَّلۡنَا بِهَا قَوۡمٗا لَّيۡسُواْ بِهَا بِكَٰفِرِينَ
Ko ɓen woni ɓe Men Okki Deftere nden e Ñeñƴal ngal e Annabaaku ngun. Si ɓee yeddii ɗin, gomɗii Men Fawii ɗi yimɓe, ɓe laataaki yeddooɓe ɗi.
Arabic explanations of the Qur’an:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۖ فَبِهُدَىٰهُمُ ٱقۡتَدِهۡۗ قُل لَّآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًاۖ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰلَمِينَ
Ko ɓen woni ɓe Alla Fewni : ko peewal maɓɓe ngal ñemtintaa. Maaku : "Mi lamndotaako e ɗum njoɓdi". Nde wonaali si wanaa waaju Winndere nden.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا قَدَرُواْ ٱللَّهَ حَقَّ قَدۡرِهِۦٓ إِذۡ قَالُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَىٰ بَشَرٖ مِّن شَيۡءٖۗ قُلۡ مَنۡ أَنزَلَ ٱلۡكِتَٰبَ ٱلَّذِي جَآءَ بِهِۦ مُوسَىٰ نُورٗا وَهُدٗى لِّلنَّاسِۖ تَجۡعَلُونَهُۥ قَرَاطِيسَ تُبۡدُونَهَا وَتُخۡفُونَ كَثِيرٗاۖ وَعُلِّمۡتُم مَّا لَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنتُمۡ وَلَآ ءَابَآؤُكُمۡۖ قُلِ ٱللَّهُۖ ثُمَّ ذَرۡهُمۡ فِي خَوۡضِهِمۡ يَلۡعَبُونَ
Ɓe mawniniraali Alla no O haani mawninireede non tuma ɓe wi'unoo : "Alla Jippinaali e neɗɗanke hau e huunde". Maaku : "Ko hommno jippini Deftere nde Muusaa addi nden, ko nde annoora e peewal wonannde yimɓe ɓen? Hiɗon waɗa nde ɗeri, feññinon goɗɗum e majji, suuɗon ko heewi.Anndinaɗon ko onon anndaano onon, wanaa baabiraaɓe mo'on. Maaku : "Ko Alla". Refti accaaɓe e jumpougol maɓɓe hiɓe fija.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ مُّصَدِّقُ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَلِتُنذِرَ أُمَّ ٱلۡقُرَىٰ وَمَنۡ حَوۡلَهَاۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۖ وَهُمۡ عَلَىٰ صَلَاتِهِمۡ يُحَافِظُونَ
Ndee ɗoo ko Deftere nde Men Jippini : barkinaande, goonginnde ko woni yeesi mayre, e fii yo a waajor nde yimɓe Makko ɓen e ɓen wonɓe takko ɗon. Ɓen gomɗimɓe laakara, hino gomɗini nden, kamɓe hiɓe reenoo e julde maɓɓe nden.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ قَالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَلَمۡ يُوحَ إِلَيۡهِ شَيۡءٞ وَمَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثۡلَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُۗ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِي غَمَرَٰتِ ٱلۡمَوۡتِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ بَاسِطُوٓاْ أَيۡدِيهِمۡ أَخۡرِجُوٓاْ أَنفُسَكُمُۖ ٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ عَذَابَ ٱلۡهُونِ بِمَا كُنتُمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ وَكُنتُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِهِۦ تَسۡتَكۡبِرُونَ
Alaa ɓurɗo tooñude haa foti wa on fefindiiɗo e Alla fenaande maa o wi'i : "Wahayinaama e am", hara hay huunde wahayinaaka e makko. E on wi'uɗo : "Mi jippinay sugu kon ko Alla Jippini". Sinno a tinuno nde tooñooɓe ɓen woni e paɗɗe maayde, hara Malaa'ikaaɓe ɓen hino fonti juuɗe maɓe ɗen (no wi'a): "Yaltinee pittaali mon ɗin. Hannde on yoɓete lepte hoynooje sabu kon ko haalaynoɗon e hoore Alla ko wanaa goonga, laatiɗon gaay e Aayeeje Makko ɗen hiɗon mawnintinoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَقَدۡ جِئۡتُمُونَا فُرَٰدَىٰ كَمَا خَلَقۡنَٰكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَتَرَكۡتُم مَّا خَوَّلۡنَٰكُمۡ وَرَآءَ ظُهُورِكُمۡۖ وَمَا نَرَىٰ مَعَكُمۡ شُفَعَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُمۡ أَنَّهُمۡ فِيكُمۡ شُرَكَٰٓؤُاْۚ لَقَد تَّقَطَّعَ بَيۡنَكُمۡ وَضَلَّ عَنكُم مَّا كُنتُمۡ تَزۡعُمُونَ
Gomɗii on ardirii Men telɗugol, wano Men Tagirnoo on arannde laawol, on accii kon ko Men Jeynunoo on ɓaawo mon. Men Yiidaali e mon tefooɓe mon ɓen ɓe aaƴinoɗon wonnde kamɓe e mooɗon ko ɓe kafiduɓe. Gomɗii taƴondiral waɗii hakkunde mo'on : majjirii on kon ko laatinoɗon hiɗon aaƴoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ فَالِقُ ٱلۡحَبِّ وَٱلنَّوَىٰۖ يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَمُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتِ مِنَ ٱلۡحَيِّۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ
Pellet, ko Alla woni feccuɗo abbere e kundin : himo yaltina ko wuuri e immorde e ko maayi, ko O yaltinoowo ka maayi immorde e ko wuuri. O mo'on ko Alla. Ko honno wonaɗon fefindoreede?
Arabic explanations of the Qur’an:
فَالِقُ ٱلۡإِصۡبَاحِ وَجَعَلَ ٱلَّيۡلَ سَكَنٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ حُسۡبَانٗاۚ ذَٰلِكَ تَقۡدِيرُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡعَلِيمِ
Feccuɗo subakaaji ɗin, O waɗi jemma on deeƴirde, naange ngen e lewru ndun limirɗi. Ɗum ko hoddiroore On Fooluɗo, Annduɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلنُّجُومَ لِتَهۡتَدُواْ بِهَا فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Ko Kanko woni waɗanɗo on koode ɗen fii yo on fewnitorɗe ka niɓe njorndi e ka maayo. Gomɗii Men fensitii Aayeeje ɗen wonannde yimɓe annduɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ فَمُسۡتَقَرّٞ وَمُسۡتَوۡدَعٞۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَفۡقَهُونَ
Ko Kanko woni fuɗɗuɗo on immorde e wonkii wooti, ko ñiiɓirde e marorde. Gomɗii Men fensitii Aayeeje ɗen wonannde yimɓe faamooɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ نَبَاتَ كُلِّ شَيۡءٖ فَأَخۡرَجۡنَا مِنۡهُ خَضِرٗا نُّخۡرِجُ مِنۡهُ حَبّٗا مُّتَرَاكِبٗا وَمِنَ ٱلنَّخۡلِ مِن طَلۡعِهَا قِنۡوَانٞ دَانِيَةٞ وَجَنَّٰتٖ مِّنۡ أَعۡنَابٖ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُشۡتَبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٍۗ ٱنظُرُوٓاْ إِلَىٰ ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَيَنۡعِهِۦٓۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكُمۡ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Ko Kanko woni On Jippin jippinɗo ndiyam immorde ka kammu, Men yaltini e majjam puɗi kala huunde, Men yaltini e majjam e ɗin (puɗi) keccum, Meɗen yaltina e mun gabbe fawondirɗe ; e ka tamrooje immorde e piindi majje on dukke baɗtiiɗe, e gese immorde e inabuuje e nebbanteeje e rummaanaaje, nannduɗe e ɗe nanndaa. Ndaaree dimɗe mun ɗen si ɗe rimii e ɓenndugol mun. Pellet, no e ɗum ɗon mooɗon, Aayeeje wonannde yimɓe gomɗinooɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ شُرَكَآءَ ٱلۡجِنَّ وَخَلَقَهُمۡۖ وَخَرَقُواْ لَهُۥ بَنِينَ وَبَنَٰتِۭ بِغَيۡرِ عِلۡمٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَصِفُونَ
Ɓe waɗanii Alla jinnaaji kafidiiɗi, tawi le O tagii ɓe. Ɓe waɗani Mo ɓiɗɓe worɓe e rewɓe ko aldaa e ganndal! Senayee woodanii Mo, O Woɗɗike gaay e ko ɓe sifotoo kon.
Arabic explanations of the Qur’an:
بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُۥ وَلَدٞ وَلَمۡ تَكُن لَّهُۥ صَٰحِبَةٞۖ وَخَلَقَ كُلَّ شَيۡءٖۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Fuɗɗuɗo kammuuli ɗin e leydi ndin. Ko honno woodiranta Mo ɓiɗɗo O maraa ɓeyngu?! O tagii kala huunde, Kanko ko O Annduɗo kala huunde.
Arabic explanations of the Qur’an:
ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمۡۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ خَٰلِقُ كُلِّ شَيۡءٖ فَٱعۡبُدُوهُۚ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ وَكِيلٞ
On mon ko Alla, Joomi mon! Reweteeɗo alaa (e goonga) si wanaa Kanko, Taguɗo kala huunde. Rewee Mo. Kanko e dow kala huunde ko O fawtiiɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَّا تُدۡرِكُهُ ٱلۡأَبۡصَٰرُ وَهُوَ يُدۡرِكُ ٱلۡأَبۡصَٰرَۖ وَهُوَ ٱللَّطِيفُ ٱلۡخَبِيرُ
Giiɗe ɗen huɓindotaako Mo, Kanko himo Huɓindoo giiɗe ɗen. Ko Kanko woni Newiiɗo, Humpitiiɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
قَدۡ جَآءَكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمۡۖ فَمَنۡ أَبۡصَرَ فَلِنَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ عَمِيَ فَعَلَيۡهَاۚ وَمَآ أَنَا۠ عَلَيۡكُم بِحَفِيظٖ
Gomɗii hujjaaji arii e mon immorde ka Joomi mon : kala jaɓuɗo yi'ude ko hoore-makko [o yi'ani], kala kadi huminkiniiɗo ko hoore-makko [o huminanii]. Mi wonaali e dow mooɗon reenoowo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلِيَقُولُواْ دَرَسۡتَ وَلِنُبَيِّنَهُۥ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Ko wano non Men Firlisirta Aayeeje ɗen, e fii no ɓe wi'ira : "A janngu", e fii yo Men Feññinan ɗum yimɓe anndooɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱتَّبِعۡ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِن رَّبِّكَۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Jokku ko Wahyinaa kon e maa immorde ka Joomi maa. Alaa reweteeɗo (e goonga) si wanaa Kanko. Ɗuurno gaay e sirkooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكُواْۗ وَمَا جَعَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظٗاۖ وَمَآ أَنتَ عَلَيۡهِم بِوَكِيلٖ
Sinno Alla Muuyuno, ɓe sirkataano! Men Waɗaali ma e dow maɓɓe reewnoowo ; a wonaali kadi e dow maɓɓe fawtiiɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَا تَسُبُّواْ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ فَيَسُبُّواْ ٱللَّهَ عَدۡوَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖۗ كَذَٰلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّهِم مَّرۡجِعُهُمۡ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Wata on on yennu ɓen rewooɓe gaani Alla, sakko ɓe yennira Alla yottagol ko aldaa e ganndal. Ko wano nii Men Cuɗirani kala mofte, golle maɓɓe, refti ko ka Joomi maɓɓe woni ruttorde maɓɓe ; O Humpita ɓe kon ko ɓe laatinoo hiɓe golla.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِن جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ لَّيُؤۡمِنُنَّ بِهَاۚ قُلۡ إِنَّمَا ٱلۡأٓيَٰتُ عِندَ ٱللَّهِۖ وَمَا يُشۡعِرُكُمۡ أَنَّهَآ إِذَا جَآءَتۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Ɓe woodndirii Alla hattirde woondoore maɓɓe : si Aaya arii e maɓɓe, maa ɓe gomɗin mo. Maaku : "Anndee Aayeeje ɗen ko ka Alla woni". E ko so'ini on wonnde si ɗe arii, ɓe gomɗintaa?
Arabic explanations of the Qur’an:
وَنُقَلِّبُ أَفۡـِٔدَتَهُمۡ وَأَبۡصَٰرَهُمۡ كَمَا لَمۡ يُؤۡمِنُواْ بِهِۦٓ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَنَذَرُهُمۡ فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
Men Waylitiray ɓerɗe maɓɓe e giiɗe maɓɓe, wano ɓe gomɗiniraali ɗe ka arannde laawol ; Men Acca ɓe e bewre maɓɓe hiɓe weema.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَلَوۡ أَنَّنَا نَزَّلۡنَآ إِلَيۡهِمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَحَشَرۡنَا عَلَيۡهِمۡ كُلَّ شَيۡءٖ قُبُلٗا مَّا كَانُواْ لِيُؤۡمِنُوٓاْ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ يَجۡهَلُونَ
Sinno Men Jippinno e maɓɓe Malaa'ika, maayɓe ɓen yeewtidi e maɓɓe, Men Mooɓi e maɓɓe kala huunde yeeso maɓɓe ; ɓe laatotanooko gomɗimɓe si wanaa nde Alla Muuyi. Kono ko ɗuuɗi e maɓɓe hino majjaa.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّٗا شَيَٰطِينَ ٱلۡإِنسِ وَٱلۡجِنِّ يُوحِي بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ زُخۡرُفَ ٱلۡقَوۡلِ غُرُورٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ
Ko woni nii Men Waɗirani kala Annabaajo gaño : seytaaneeji yimɓe e jinna ; yoga maɓɓe no wahyina e yoga, cuɗaari konngol hodo. Sinno Joomi maa Muuyuno, ɓe waɗataani ɗum, tertodu ɓe e ko ɓe fefindotoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلِتَصۡغَىٰٓ إِلَيۡهِ أَفۡـِٔدَةُ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَلِيَرۡضَوۡهُ وَلِيَقۡتَرِفُواْ مَا هُم مُّقۡتَرِفُونَ
E fii yo heɗito ɗum, ɓerɗe ɓen ɓe gomɗinaa laakara, e fii yo ɓe wele ɗum, e fii yo ɓe fefindo huunde nde ɓe fefindotoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَفَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡتَغِي حَكَمٗا وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ إِلَيۡكُمُ ٱلۡكِتَٰبَ مُفَصَّلٗاۚ وَٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡلَمُونَ أَنَّهُۥ مُنَزَّلٞ مِّن رَّبِّكَ بِٱلۡحَقِّۖ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ
E ko ko woori Alla mi ɗaɓɓata ñaawoowo, ko Kanko woni Jippinɗo e mo'on ndee Deftere fensitaande? Ɓen ɓe Men Okki Defte ɓen, hiɓe anndi wonnde ko nde Jippinaande immorde ka Joomi maaɗa goonga. Wata a jeye e sikkitiiɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَتَمَّتۡ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدۡقٗا وَعَدۡلٗاۚ لَّا مُبَدِّلَ لِكَلِمَٰتِهِۦۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Konngol Joomi maaɗa ngol timmirii goonga e nunɗal. Alaa wattitoowo konnguɗi Makko ɗin. Ko Kanko woni Nanoowo, Annduɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِن تُطِعۡ أَكۡثَرَ مَن فِي ٱلۡأَرۡضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ هُمۡ إِلَّا يَخۡرُصُونَ
Si a ɗoftike ko ɓuri ɗuuɗude e wonɓe ka leydi ɓen, ɓe majjinte e laawol Alla ngol : ɓe wonaalli hiɓe jokka si wanaa sikke, ɓe wonaali si wanaa hottotooɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ مَن يَضِلُّ عَن سَبِيلِهِۦۖ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ
Pellet, ko Joomi maa ɓuri Anndude on majjuɗo laawol Makko ngol, ko Kanko kadi ɓuri Anndude feewuɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ إِن كُنتُم بِـَٔايَٰتِهِۦ مُؤۡمِنِينَ
Ñaamee kon ko Innde Alla jantaa e mun si on laatike gomɗimɓe Aayeeje Makko ɗen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا لَكُمۡ أَلَّا تَأۡكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَقَدۡ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيۡكُمۡ إِلَّا مَا ٱضۡطُرِرۡتُمۡ إِلَيۡهِۗ وَإِنَّ كَثِيرٗا لَّيُضِلُّونَ بِأَهۡوَآئِهِم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُعۡتَدِينَ
E ko haɗata on nde on ñaamataa kon ko Innde Alla jantaa e mun? Gomɗii O Fensitanii on kon ko O Harmini e mon, si wanaa kon ko ɓittorɗon e mun. Pellet, ko ɗuuɗi [e sirkooɓe ɓen] hino majjira mbeleeɗe mu'un ko alaa e ganndal. Pellet, ko Joomi ɓuri Anndude jaggitooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَذَرُواْ ظَٰهِرَ ٱلۡإِثۡمِ وَبَاطِنَهُۥٓۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡسِبُونَ ٱلۡإِثۡمَ سَيُجۡزَوۡنَ بِمَا كَانُواْ يَقۡتَرِفُونَ
Tertee ko feeñi e bakkaatu e ko wirnii e mun. Pellet, ɓen faggitotooɓe bakkaatu, ɓe yoɓoyte kon ko laatinoo hiɓe fefindoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَا تَأۡكُلُواْ مِمَّا لَمۡ يُذۡكَرِ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ وَإِنَّهُۥ لَفِسۡقٞۗ وَإِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ لَيُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِيَآئِهِمۡ لِيُجَٰدِلُوكُمۡۖ وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّكُمۡ لَمُشۡرِكُونَ
Wata on ñaamu kon ko Innde Alla jantaaka e mun, pellet, (salagol) ɗum ko faasiqiyaagal. E pellet, seytaaneeji ɗin no sowonsina e weldiiɓe maɓɓe ɓen no ɓe wennjira on. Si on ɗoftike ɓe, haray pellet, ko on sirkuɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَوَمَن كَانَ مَيۡتٗا فَأَحۡيَيۡنَٰهُ وَجَعَلۡنَا لَهُۥ نُورٗا يَمۡشِي بِهِۦ فِي ٱلنَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُۥ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ لَيۡسَ بِخَارِجٖ مِّنۡهَاۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلۡكَٰفِرِينَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
E ko on laatinooɗo maayɗo, Wuurniti mo, Men wuurniti mbo Waɗani mo annoora himo yaara on hakkunde yimɓe ɓen, wa'ata wa on wonɗon e niɓe mo wanaa yaltoowo ton? Ko wano non heeferɓe ɓen cuɗiranaa kon ko ɓe gollaynoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا فِي كُلِّ قَرۡيَةٍ أَكَٰبِرَ مُجۡرِمِيهَا لِيَمۡكُرُواْ فِيهَاۖ وَمَا يَمۡكُرُونَ إِلَّا بِأَنفُسِهِمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Ko wano non Men Waɗiri e kala hoɗo, mawɓe bonɓe, fii no ɓe fewjira e mayre. Ɓe alaa e fewjude si wanaa e ko'e maɓɓe, kono ɓe so'aa anndude.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِذَا جَآءَتۡهُمۡ ءَايَةٞ قَالُواْ لَن نُّؤۡمِنَ حَتَّىٰ نُؤۡتَىٰ مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ رُسُلُ ٱللَّهِۘ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ حَيۡثُ يَجۡعَلُ رِسَالَتَهُۥۗ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ أَجۡرَمُواْ صَغَارٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعَذَابٞ شَدِيدُۢ بِمَا كَانُواْ يَمۡكُرُونَ
Si Aaya arii e maɓɓe ɓe wi'a : "Men gomɗintaa haa men okkee sugu ko Nulaaɓe Alla ɓen okkaa kon". Ko Alla ɓuri Anndude ka O Waɗata Nulal Makko ngal. Aray ka koyeera e lepte tiiɗuɗe heɓa ɓen bonɓe, sabu kon ko ɓe fewjanynoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَمَن يُرِدِ ٱللَّهُ أَن يَهۡدِيَهُۥ يَشۡرَحۡ صَدۡرَهُۥ لِلۡإِسۡلَٰمِۖ وَمَن يُرِدۡ أَن يُضِلَّهُۥ يَجۡعَلۡ صَدۡرَهُۥ ضَيِّقًا حَرَجٗا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي ٱلسَّمَآءِۚ كَذَٰلِكَ يَجۡعَلُ ٱللَّهُ ٱلرِّجۡسَ عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ
Kala mo Alla Faandii fewnude, O Yaññanay=yaajnat ɓernde makko nden Lislaamu. Kala kadi mo O Faandii Majjinnde, O Waɗay ɓernde makko nden faaɗunde ɓittunde ; hara himo wa'i wa ŋabboowo yaha ka kammu. Ko wano non Alla Waɗirta lepte ɗen e ɓen ɓe gomɗintaa.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهَٰذَا صِرَٰطُ رَبِّكَ مُسۡتَقِيمٗاۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَذَّكَّرُونَ
Ko ɗum ɗoo woni laawol Joomi maaɗa ngol feewungol. Gomɗii Men Fensitii Aayeeje ɗen woannde yimɓe waajitotooɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ لَهُمۡ دَارُ ٱلسَّلَٰمِ عِندَ رَبِّهِمۡۖ وَهُوَ وَلِيُّهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Hino woodanibe galle kisal ka Joomi maɓɓe. Ko Kanko woni Giɗo maɓɓe sabu kon ko ɓe gollaynoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ قَدِ ٱسۡتَكۡثَرۡتُم مِّنَ ٱلۡإِنسِۖ وَقَالَ أَوۡلِيَآؤُهُم مِّنَ ٱلۡإِنسِ رَبَّنَا ٱسۡتَمۡتَعَ بَعۡضُنَا بِبَعۡضٖ وَبَلَغۡنَآ أَجَلَنَا ٱلَّذِيٓ أَجَّلۡتَ لَنَاۚ قَالَ ٱلنَّارُ مَثۡوَىٰكُمۡ خَٰلِدِينَ فِيهَآ إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Ñalnde O Mooɓitoyta ɓe denndaangal : "Ko onon yo onon yo dental jinna, gomɗii on ɗuɗɗinorii (majjingol) yimɓe ɓen". Yiɗɓe maɓɓe ɓen ka yimɓe wi'a : "Joomi amen, yoga amen dakmitorii yoga, men yottike ngal caatal=lajal amen ngal saatinanɗaa men". O Daala : "Ko Yiite ngen woni werde mon, ko on luttooɓe ton, si wanaa kon ko Alla Muuyi". Pellet, Joomi maaɗa ko Ñeeñuɗo, Annduɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّي بَعۡضَ ٱلظَّٰلِمِينَ بَعۡضَۢا بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Ko wano non Men Wurtirta yoga e tooñooɓe ɓen e hoore yoga ; sabu kon ko ɓe faggitotonoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ أَلَمۡ يَأۡتِكُمۡ رُسُلٞ مِّنكُمۡ يَقُصُّونَ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِي وَيُنذِرُونَكُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَاۚ قَالُواْ شَهِدۡنَا عَلَىٰٓ أَنفُسِنَاۖ وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَشَهِدُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰفِرِينَ
Ko onon yo dental jinna e yimɓe, e araali e mo'on Nulaaɓe jeyaaɓe e mo'on, ɓe no fillanoo on Aayeeje Am ɗen, ɓe rentina on hawrugol ndee ɗoo Ñalaande mon? Ɓe wi'a : "Men seedike e hoore pittaali amen". Nguurndam aduna ɗam hodi ɓe ; ɓe seeditii e hoore pittaali maɓɓe ɗin wonnde ɓe laatino heeferɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
ذَٰلِكَ أَن لَّمۡ يَكُن رَّبُّكَ مُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ بِظُلۡمٖ وَأَهۡلُهَا غَٰفِلُونَ
Ɗum ko tawde Joomi maa wonaali halkoowo ca'e sabu tooñe, hara yimɓe majje ko welsindiiɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلِكُلّٖ دَرَجَٰتٞ مِّمَّا عَمِلُواْۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعۡمَلُونَ
Hino woodani kala en darjaaji kon ko ɓe golli. Joomi maa wonaali Welsindiiɗo e kon ko ɓe gollata.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَرَبُّكَ ٱلۡغَنِيُّ ذُو ٱلرَّحۡمَةِۚ إِن يَشَأۡ يُذۡهِبۡكُمۡ وَيَسۡتَخۡلِفۡ مِنۢ بَعۡدِكُم مَّا يَشَآءُ كَمَآ أَنشَأَكُم مِّن ذُرِّيَّةِ قَوۡمٍ ءَاخَرِينَ
Ko Joomi ma woni Galo Jom-Yurmeende. Si O Muuyii O Naɓay on, O Lontina ɓaawo mo'on ko O Muuyi ; wano O Fuɗɗornoo on immorde e ɓiɗɓe yimɓe goo.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لَأٓتٖۖ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ
Pellet, ko fodaɗon kon ko aray ɗum. On wonaali ronkinooɓe [Men].
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ يَٰقَوۡمِ ٱعۡمَلُواْ عَلَىٰ مَكَانَتِكُمۡ إِنِّي عَامِلٞۖ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ مَن تَكُونُ لَهُۥ عَٰقِبَةُ ٱلدَّارِۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Maaku: "Ko onon yo yimɓe, gollee e nokku mo'on, min ko mi golloowo. On anndoyay ko hommbo (e men) laatantoo ɗum battane galle ɗen". pellet,O malnatah tooñooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ ٱلۡحَرۡثِ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ نَصِيبٗا فَقَالُواْ هَٰذَا لِلَّهِ بِزَعۡمِهِمۡ وَهَٰذَا لِشُرَكَآئِنَاۖ فَمَا كَانَ لِشُرَكَآئِهِمۡ فَلَا يَصِلُ إِلَى ٱللَّهِۖ وَمَا كَانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلَىٰ شُرَكَآئِهِمۡۗ سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ
Ɓe waɗanii Alla geɓal e ko O Tagi kon immorde e gese e neemoraaɗi, ɓe wi'i : "Ɗum ɗoo ko Alla -e aaƴagol maɓɓe!- Ɗum ɗoo ko kafidiiɗi amen ɗin". Ko wanani kon kafidiiɗi maɓɓe ɗin hewtataa Alla, kono ko wonani kon Alla hewtay kadidiiɗi maɓɓe ɗin. Ko ɓe ñaawata kon bonii!
Arabic explanations of the Qur’an:
وَكَذَٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٖ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ قَتۡلَ أَوۡلَٰدِهِمۡ شُرَكَآؤُهُمۡ لِيُرۡدُوهُمۡ وَلِيَلۡبِسُواْ عَلَيۡهِمۡ دِينَهُمۡۖ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا فَعَلُوهُۖ فَذَرۡهُمۡ وَمَا يَفۡتَرُونَ
Ko wano non kafidiiɗi ko heewi e sirkooɓe ɓen cuɗirani ɓe warugol ɓiɗɓe maɓɓe, fii yo ɗi halkuɓe e fii yo ɓe jiiɓitu diina maɓɓe kan. Sinno Alla Muuyuno, ɓe waɗataano ɗum. Tertodu ɓe e ko ɓe fefindotoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَقَالُواْ هَٰذِهِۦٓ أَنۡعَٰمٞ وَحَرۡثٌ حِجۡرٞ لَّا يَطۡعَمُهَآ إِلَّا مَن نَّشَآءُ بِزَعۡمِهِمۡ وَأَنۡعَٰمٌ حُرِّمَتۡ ظُهُورُهَا وَأَنۡعَٰمٞ لَّا يَذۡكُرُونَ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَيۡهَا ٱفۡتِرَآءً عَلَيۡهِۚ سَيَجۡزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Ɓe wi'i : "Ɗii ɗoo ko neemoraaɗi e gese feraaɗi : ñaamataa ɗi si wanaa on mo men yiɗi."-Ka aaƴagol maɓɓe!- E neemoraaɗi harminaaɗi ɓabbe mun, e neemoraaɗi ɗi ɓe jantotaako Innde Alla e mun, fefindagol e Makko ; O Yoɓoyay ɓe kon ko ɓe fefindotonoo. Ma Alla yobbe fefindagol mu*en ngol.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَقَالُواْ مَا فِي بُطُونِ هَٰذِهِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ خَالِصَةٞ لِّذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَىٰٓ أَزۡوَٰجِنَاۖ وَإِن يَكُن مَّيۡتَةٗ فَهُمۡ فِيهِ شُرَكَآءُۚ سَيَجۡزِيهِمۡ وَصۡفَهُمۡۚ إِنَّهُۥ حَكِيمٌ عَلِيمٞ
Ɓe wi'i kadi: "Ko woni kon e deedi ɗii neemoraaɗi, ko heeranii ɗum worɓe amen, harmani rewɓe amen". Si ɗum wonii ko jiibuɗum, kamɓe ko ɓe kafooɓe ɗum. O Yoɓoyay ɓe ko ɓe hanndi kon. Kanko ko O Ñeeñuɗo, Annduɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ قَتَلُوٓاْ أَوۡلَٰدَهُمۡ سَفَهَۢا بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَحَرَّمُواْ مَا رَزَقَهُمُ ٱللَّهُ ٱفۡتِرَآءً عَلَى ٱللَّهِۚ قَدۡ ضَلُّواْ وَمَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ
Gomɗii sooyii ɓen warirɓe ɓiɗɓe mun njofoyaagal ko aldaa e ganndal, ɓe harminiri kon ko Alla Arsiki ɓe fefindagol e hoore Alla. Gomɗii ɓe majjii, ɓe wonaano feewuɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَ جَنَّٰتٖ مَّعۡرُوشَٰتٖ وَغَيۡرَ مَعۡرُوشَٰتٖ وَٱلنَّخۡلَ وَٱلزَّرۡعَ مُخۡتَلِفًا أُكُلُهُۥ وَٱلزَّيۡتُونَ وَٱلرُّمَّانَ مُتَشَٰبِهٗا وَغَيۡرَ مُتَشَٰبِهٖۚ كُلُواْ مِن ثَمَرِهِۦٓ إِذَآ أَثۡمَرَ وَءَاتُواْ حَقَّهُۥ يَوۡمَ حَصَادِهِۦۖ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ
Ko Kanko woni On Fuɗɗuɗo gese waɗaaɗe bente e ɗe waɗaaka bente, e tamarooje, e remuruuji sertuɗi ñaamndu mu'un, e nebbanteeje, e rummaana nannduɗe e ɗe nanndaa. Ñaamee e dimɗe majje si ɗe rimii, jonnon asakal mun ñalnde soñaa. Wata on ɓurtin, pellet, Kanko O Yiɗaa ɓurtinooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ حَمُولَةٗ وَفَرۡشٗاۚ كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُ وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
Hino e neemoraaɗi ɗin ronndotooɗi e joltuɗi. Ñaamee e kon ko Alla Arsiki on, wata on jokku taaɓaŋlle seytaane ɗen, pellet, kanko ko o gaño mon feeñuɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖۖ مِّنَ ٱلضَّأۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡمَعۡزِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ نَبِّـُٔونِي بِعِلۡمٍ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
[O Taganii on] nooneeji jeetati : no e baali ɗin ɗiɗi, no e be'i ɗin kadi ɗiɗi. Maaku : "E ko gori ɗin ɗiɗi O Harmini kaa ko deyi ɗin ɗiɗi, kaa ko ko woni e nder renngaaji deyi ɗin ɗiɗi? Humpitiree lam ganndal si on laatike goonguɓe ;
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنَ ٱلۡإِبِلِ ٱثۡنَيۡنِ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ ٱثۡنَيۡنِۗ قُلۡ ءَآلذَّكَرَيۡنِ حَرَّمَ أَمِ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ أَمَّا ٱشۡتَمَلَتۡ عَلَيۡهِ أَرۡحَامُ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۖ أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ وَصَّىٰكُمُ ٱللَّهُ بِهَٰذَاۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبٗا لِّيُضِلَّ ٱلنَّاسَ بِغَيۡرِ عِلۡمٍۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
No e gelooɗi ɗin ɗiɗi, no e na'i ɗin kadi ɗiɗi. Maaku : "E ko gori ɗin ɗiɗi O Harmini kaa ko deyi ɗin ɗiɗi, kaa ko ko woni e nder renngaaji deyi ɗin ɗiɗi, kaa on seedino tuma Alla Wasiyinoo on ɗum?" Kohommbo ɓuri tooñude haa fota wa on fefindiiɗo fenaande e hoore Alla fii no o majjiniri yimɓe ɓen ko aldaa e ganndal? Pellet, Alla Fewnataa yimɓe tooñooɓe ɓen.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُل لَّآ أَجِدُ فِي مَآ أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَىٰ طَاعِمٖ يَطۡعَمُهُۥٓ إِلَّآ أَن يَكُونَ مَيۡتَةً أَوۡ دَمٗا مَّسۡفُوحًا أَوۡ لَحۡمَ خِنزِيرٖ فَإِنَّهُۥ رِجۡسٌ أَوۡ فِسۡقًا أُهِلَّ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ بِهِۦۚ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Maaku : "Mi tawaali e kon ko wahyinaa e am, ko harminaa e ñaamoowo mo no ñaama ɗum, si wanaa nde laatotoo ko maayi (jiibi), maa ƴiiƴam sankotooɗam, maa teewu kose -sabu ɗum ko soɓe- maa (ko hirsiraa) faasiqiyaagal". Kala on ɓittiiɗo, hara wanaa bewɗo, wanaa jaggituɗo, haray pellet, Joomi maa ko Haforoowo, Hinnotooɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَعَلَى ٱلَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمۡنَا كُلَّ ذِي ظُفُرٖۖ وَمِنَ ٱلۡبَقَرِ وَٱلۡغَنَمِ حَرَّمۡنَا عَلَيۡهِمۡ شُحُومَهُمَآ إِلَّا مَا حَمَلَتۡ ظُهُورُهُمَآ أَوِ ٱلۡحَوَايَآ أَوۡ مَا ٱخۡتَلَطَ بِعَظۡمٖۚ ذَٰلِكَ جَزَيۡنَٰهُم بِبَغۡيِهِمۡۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
Ko en ɓen Alyahuudaaɓe (tun) woni ko Men Harmini kala ko jogii peɗaali. Na'i ɗin e dammi ɗin kadi, Men Harminii e maɓɓe ɓelle majji ɗen, si wanaa ko ɓabbe majji ronndii, maa tete on, maa ko jillondiri e ƴi'e. Ko ɗum Men Yoɓirnoo ɓe berwre maɓɓe nden. Pellet, ko Men Goonguɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَإِن كَذَّبُوكَ فَقُل رَّبُّكُمۡ ذُو رَحۡمَةٖ وَٰسِعَةٖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُهُۥ عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Si ɓe fennii ma, maaku : "Joomi mon ko Jom-Yurmeende yaajunde, lepte Makko ɗen ruttetaake e yimɓe bomɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
سَيَقُولُ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكۡنَا وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ حَتَّىٰ ذَاقُواْ بَأۡسَنَاۗ قُلۡ هَلۡ عِندَكُم مِّنۡ عِلۡمٖ فَتُخۡرِجُوهُ لَنَآۖ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا تَخۡرُصُونَ
Arma sirkuɓe ɓen wi'a : "Sinno Alla Muuyuno, men sirkataano, wanaa baabiraaɓe amen ɓen, men harmintaano kadi hay e huunde". Ko non ɓen adinooɓe ɓe fennirnoo haa ɓe meeɗi lepte Amen ɗen. Maaku : "Hara ganndal no woodani on yaltinanon men ngal? Pellet, on jokkaa si wanaa sikke, onon on wonaali si wanaa fenooɓe".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ فَلِلَّهِ ٱلۡحُجَّةُ ٱلۡبَٰلِغَةُۖ فَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ
Maaku : "Ko Alla woodani hujja yottiiɗo on.Sinno O Muuyuno, O Fewnayno on denndaangal".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ هَلُمَّ شُهَدَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ يَشۡهَدُونَ أَنَّ ٱللَّهَ حَرَّمَ هَٰذَاۖ فَإِن شَهِدُواْ فَلَا تَشۡهَدۡ مَعَهُمۡۚ وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ وَهُم بِرَبِّهِمۡ يَعۡدِلُونَ
Maaku : "Addee seedeeɓe mon ɓen, ɓe seeditoo wonnde Alla Harminii ɗum ɗoo". Si ɓe seedike, wata a seedodu e maɓɓe. Wata a jokku mbeleeɗe ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen e ɓen ɓe gomɗinaa laakara, kamɓe hiɓe sirkana Joomi maɓɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ قُلۡ تَعَالَوۡاْ أَتۡلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمۡ عَلَيۡكُمۡۖ أَلَّا تُشۡرِكُواْ بِهِۦ شَيۡـٔٗاۖ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنٗاۖ وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُم مِّنۡ إِمۡلَٰقٖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكُمۡ وَإِيَّاهُمۡۖ وَلَا تَقۡرَبُواْ ٱلۡفَوَٰحِشَ مَا ظَهَرَ مِنۡهَا وَمَا بَطَنَۖ وَلَا تَقۡتُلُواْ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Maaku : "Aree mi janngana on ko Joomi mo Harmini e mon : ko nde kafidoton e Makko huunde, waɗanon jibimɓe mon ɓen moƴƴere. Wata on waru ɓiɗɓe mon ɓen kulol immorde e baasal. Ko Menen Arsikata on e kamɓe. Wata on ɓaɗto pankare ɗen ko feeñi e majje e ko wirnii. Wata waru wonkii ki Alla Harmini si wanaa e goonga. Ko ɗum mooɗon O Wasiyii on ; belajo'o, on haqqilay.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡيَتِيمِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ وَٱلۡمِيزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ لَا نُكَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۖ وَإِذَا قُلۡتُمۡ فَٱعۡدِلُواْ وَلَوۡ كَانَ ذَا قُرۡبَىٰۖ وَبِعَهۡدِ ٱللَّهِ أَوۡفُواْۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
Wata on ɓaɗto jawdi wonduɗo si wanaa hara ko no ɓuri moƴƴirde, haa o yottoo kellefuyee makko. Timminiree etirɗe ɗen e manndikirɗe= peesirde ɗen no nunɗiri. Men fawaa wonkii si wanaa ko ki townata. Si on wowlay nunɗee hay si ko e hoore jom-ɓaɗtodal. Ahadi Alla ndin hunnon. Ko ɗum mooɗon woni ko O Wasiyii on; belajo'o, on annditay.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمۡ عَن سَبِيلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
"E wonnde pellet, ɗum ɗoo ko laawol am focciingol, jokkee ngol ; wata on jokku laawoy senndaykoy on e laawol Makko ngol". Ko ɗum mooɗon woni ko O Wasiyii on ; belajo'o, on rentoto.
Arabic explanations of the Qur’an:
ثُمَّ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ تَمَامًا عَلَى ٱلَّذِيٓ أَحۡسَنَ وَتَفۡصِيلٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لَّعَلَّهُم بِلِقَآءِ رَبِّهِمۡ يُؤۡمِنُونَ
Refti Men Okki Muusaa Deftere nden timmirnde (neema) mo o moƴƴiniri, fensitunde kala huunde, ko nde peewal e yurmeende ; belajo'o, ɓe gomɗinay hawrygol e Jommi maɓɓe.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهَٰذَا كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ مُبَارَكٞ فَٱتَّبِعُوهُ وَٱتَّقُواْ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ
Ndee ɗoo ko Deftere (Alqur'aana), Men Jippiinde ko nde barkinnde - jokkee nde, rentoɗon ; belajo'o, on yurmedon.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَن تَقُولُوٓاْ إِنَّمَآ أُنزِلَ ٱلۡكِتَٰبُ عَلَىٰ طَآئِفَتَيۡنِ مِن قَبۡلِنَا وَإِن كُنَّا عَن دِرَاسَتِهِمۡ لَغَٰفِلِينَ
Fii wata on wi'oy : "Defte ɗen ko e feddeeji ɗiɗi Jippinaa, ado amen, men laatinoke welsindiiɓe janngugol ɗe".
Arabic explanations of the Qur’an:
أَوۡ تَقُولُواْ لَوۡ أَنَّآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا ٱلۡكِتَٰبُ لَكُنَّآ أَهۡدَىٰ مِنۡهُمۡۚ فَقَدۡ جَآءَكُم بَيِّنَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞۚ فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَصَدَفَ عَنۡهَاۗ سَنَجۡزِي ٱلَّذِينَ يَصۡدِفُونَ عَنۡ ءَايَٰتِنَا سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يَصۡدِفُونَ
maa ɗum wi'on : "Sinno menen, Deftere nden Jippinano e amen, men laatotono ɓurɓe ɓen ɗon feewude". Gomɗii arii on immorde ka Joomi mon, ɓanngannduyee, e peewal, e yurmeende. Alaa ɓurɗo tooñude haa hewta on fennuɗo Aayeeje Alla ɗen o ɗuurnii ɗe. Arma Men Yoɓiroya ɓen ɗuurnotooɓe Aayeeje Amen ɗen lepte bonɗe, sabu ko ɓe laatinoo hiɓe ɗuurnoo.
Arabic explanations of the Qur’an:
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن تَأۡتِيَهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ يَأۡتِيَ رَبُّكَ أَوۡ يَأۡتِيَ بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَۗ يَوۡمَ يَأۡتِي بَعۡضُ ءَايَٰتِ رَبِّكَ لَا يَنفَعُ نَفۡسًا إِيمَٰنُهَا لَمۡ تَكُنۡ ءَامَنَتۡ مِن قَبۡلُ أَوۡ كَسَبَتۡ فِيٓ إِيمَٰنِهَا خَيۡرٗاۗ قُلِ ٱنتَظِرُوٓاْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ
Hara ɓee no habbii si wanaa nde Malaa'ikaaɓe ɓen ara e maɓɓe? Maa Joomi maa Ara? Maa yoga e Maandeeji Joomi maa ara? Ñalnde yoga e Maandeeji Joomi maa ari, nafataa wonkii gomɗinal makki, ki laatanooki gomɗinki ko adii, maa ki faggitii e gomɗinal makki moƴƴere. Maaku : "Habbitee! Menen ko men habbitiiɓe".
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّ ٱلَّذِينَ فَرَّقُواْ دِينَهُمۡ وَكَانُواْ شِيَعٗا لَّسۡتَ مِنۡهُمۡ فِي شَيۡءٍۚ إِنَّمَآ أَمۡرُهُمۡ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ
Pellet, ɓen sennduɓe diina mun kan, ɓe laatii feddeeji, a jeyaaka e maɓɓe e huunde : Anndee fiyaaku maɓɓe ko faade ka Alla. Refti O Humpita ɓe ko ɓe laatinoo hiɓe golla.
Arabic explanations of the Qur’an:
مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ عَشۡرُ أَمۡثَالِهَاۖ وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَلَا يُجۡزَىٰٓ إِلَّا مِثۡلَهَا وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Kala arduɗo e moƴƴere hino woodani mo sappo yeru mayre ; kala kadi arduɗo e bone o yoɓitetaake si wanaa yeru makko. Kamɓe ɓe tooñetaake.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ إِنَّنِي هَدَىٰنِي رَبِّيٓ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ دِينٗا قِيَمٗا مِّلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۚ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Maaku : "Min, Joomi am Fewni lam faade e laawol focciingol, diina ñiiɓuka, diina Ibraahiima, ooñiiɗo [e diina meere] ; o jeyanooka e sirkooɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Maaku : "Pellet, julde am nden, e kirse am ɗen, e nguurndam am ɗam, e maayde am nden, ko All woodani, Jeyɗo Winndere nden.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَا شَرِيكَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ
Kafidiiɗo alanaa Mo! Ko ɗum mi yamiraa, ko mi woni arano e jebbiliiɓe ɓen".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡغِي رَبّٗا وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيۡءٖۚ وَلَا تَكۡسِبُ كُلُّ نَفۡسٍ إِلَّا عَلَيۡهَاۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُم مَّرۡجِعُكُمۡ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ
Maaku : "E ko tanaa Alla mi ɗaɓɓata reweteeɗo, ko Kanko woni Jeyɗo kala huunde?! Kala wonkii faggitantaako si wanaa e hoore-makki : wonkii ronndotaako bone wonkii goo. Refti ko faade ka Joomi mon woni ruttorde mon, O Humpita on kon ko luutondiraynoɗon e mun.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَكُمۡ خَلَٰٓئِفَ ٱلۡأَرۡضِ وَرَفَعَ بَعۡضَكُمۡ فَوۡقَ بَعۡضٖ دَرَجَٰتٖ لِّيَبۡلُوَكُمۡ فِي مَآ ءَاتَىٰكُمۡۗ إِنَّ رَبَّكَ سَرِيعُ ٱلۡعِقَابِ وَإِنَّهُۥ لَغَفُورٞ رَّحِيمُۢ
Ko Kanko woni Waɗuɗo on lontiiɓe ka keydi, O Ɓamtiri yoga mon dow yoga, darjaaji ; fii yo O Jarribo on e ko O Okki on. Pellet, Joomi maa ko yaawuɗo lepte, Kanko kadi, ko O Haforoowo, Hinnotooɗo.
Arabic explanations of the Qur’an:
 
Translation of the meanings Surah: Al-An‘ām
Surahs’ Index Page Number
 
Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Fulani translation - Translations’ Index

Translation of the meanings of the Noble Qur'an into the Fulani language, translated by the team of Rowad Translation Center, in collaboration with www.islamhouse.com

close