Translation of the meanings Surah Al-‘Ankabūt - Kurdish Translation - Salahuddin - The Noble Qur'an Encyclopedia

سورەتی العنكبوت

Ayah: 1

الٓمٓ

سوورەتی (عەنكەبوت) (واتە: جاڵجاڵۆكە) ‏پێناسەیەكى ئەم سورەتە: ١- سورەتى (عەنكەبوت) سورەتێكى مەككى یە جگە لە ئایەتەكانى ژمارە (١-١١) نەبن كە مەدەنین. ٢- ژمارەى ئایەتەكانى سورەتى (عەنكەبوت) (٦٩) ئایەتە. ٣- سورەتى (عەنكەبوت) زنجیرەى بیست و نۆیەمە لە ریزبەندى لەناو سورەتەكانى قورئانى پیرۆزدا. ٤- سورەتى (عەنكەبوت) لە دواى سورەتى (روم) دابەزیوە. ٥- سورەتى (عەنكەبوت) لەو سورەتانەیە كە بە پیتە پچڕپچڕەكان دەست پێ دەكات. تەوەرەكانى ئەم سورەتە: سورەتى (عەنكەبوت) كە سورەتێكى مەككییە، بۆیە بابەتەكانى ئەم سورەتەش هەروەك سورەتە مەككییەكانى تر بریتییە لە باس كردنى بنچینەو بنەما گەورەو بەرزەكانى ئیسلام و ئیمان و عەقیدەو بیروباوەڕ، وە هەروەها باسكردنى تاك و تەنهایی خواى گەورەو بە تەنها پەرستنى و زیندووبوونەوەو وەرگرتنەوەى پاداشت و سزا، وە هەروەها باسكردنى ئەوەى كەوا ژیانى مرۆڤەكان بریتییە لە تاقیكردنەوەو توش بوون بە بەڵاو موسیبەت و ناڕەحەتى، چونكە لەو كاتەدا موسڵمانان لە مەككە لەو پەڕی نارەحەتى و دەردەسەرى دا بوون، وە بە جۆرەها شیواز لەلایەن كافرانى قوڕەیشەوە دەچەوسێنرانەوەو ئەزیەت و ئازار دەدران، هەر لەبەر ئەم هۆكارە؛ ئەم سورەتە زۆر بە دوورو درێژی باسی فیتنەو بەڵاو موسیبەت و ناڕەحەتییەكان دەكات، بە تایبەت لەباسكردنى ژیان و بەسەرهاتى پێغەمبەراندا (سەلامى خوایان لێ بێت). بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ [ الم (١) ] لە سەرەتای سوورەتی (بەقەرە)دا باسی ئەم پیتانەمان كرد كە لە سەرەتای هەندێك لە سوورەتەكانى قورئانى پیرۆزەوە هاتوون.

Ayah: 2

أَحَسِبَ ٱلنَّاسُ أَن يُتۡرَكُوٓاْ أَن يَقُولُوٓاْ ءَامَنَّا وَهُمۡ لَا يُفۡتَنُونَ

تاقیكردنەوەى خواى گەورە [ أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ (٢) ] ئایا خەڵكی وا گومان ئەبەن و وا حساب ئەكەن كە وازیان لێ بهێنین تەنها بەوەی كە بڵێن ئیمانمان هێناوەو تاقی نەكرێنەوە، واتە: ئەوە گومان بردنێكی هەڵەیەو ئیللا تاقیتان ئەكەینەوە (تاقیكردنەوە بە گوێرەى دینەكەیە ئەوەى زیاتر دیندارو خواپەرست بێت تاقیكردنەوەى قورستر دەبێت) .

Ayah: 3

وَلَقَدۡ فَتَنَّا ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۖ فَلَيَعۡلَمَنَّ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْ وَلَيَعۡلَمَنَّ ٱلۡكَٰذِبِينَ

[ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ] وە بەدڵنیایی ئوممەتانی پێش ئێوەیشمان تاقیكردۆتەوە [ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ (٣) ] ئەوانەی كە بە زمانیان ئەڵێن: ئێمە ئیمانمان هێناوە تا دەربكەوێ و خوای گەورە ببینێت كە كێ راستگۆیەو كێ درۆزنە، تا عوزرو بیانوویان نەمێنێت بۆ قیامەت، (خواى گەورە زانیارى هەیە بەوەى كە روویداوەو بەوەى كە روو دەدات و بەوەى كە رووینەداوە ئەگەر رووبدات چۆن دەبێت، بەڵام تا لە دونیادا دەركەوێت و راستگۆو درۆزن لێك جیاببنەوە) .

Ayah: 4

أَمۡ حَسِبَ ٱلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلسَّيِّـَٔاتِ أَن يَسۡبِقُونَاۚ سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ

[ أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ أَنْ يَسْبِقُونَا ] ئایا ئەو كەسانەی كە ئیمان ناهێنن و خراپەكارو سەرپێچیكارن وا ئەزانن كە لە ژێر دەسەڵاتی ئێمە ڕزگاریان ئەبێ و پێش ئێمە ئەكەون و ناتوانین سزایان بدەین [ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ (٤) ] بەڕاستی خراپترین گومانە كە ئەیبەن، بەڵكو رزگاریان نابێت و سزاى قیامەتیش چاوەڕوانیانە .

Ayah: 5

مَن كَانَ يَرۡجُواْ لِقَآءَ ٱللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ ٱللَّهِ لَأٓتٖۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

[ مَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ ] هەر كەسێك بە ئومێدی گەیشتنە بە خوای گەورە لە رۆژى قیامەت و چاوەڕوانى پاداشتە لەسەر ئیمان و كردەوەى چاكى ئەوا بە دڵنیایی ئەو كاتەی كە خوای گەورە دیاری كردووە بۆ زیندوو بوونەوە دێت و گومانی تیادا نییەو پاداشتى خۆى بەتەواوى وەردەگرێت [ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (٥) ] وە خوای گەورە زۆر بیسەرو زانایە .

Ayah: 6

وَمَن جَٰهَدَ فَإِنَّمَا يُجَٰهِدُ لِنَفۡسِهِۦٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ

[ وَمَنْ جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ ] وە هەر كەسێكیش جیهاد بكات لە پێناو خواى گەورە ئەوا سوودی جیهاد كردنەكەی بۆ خۆی ئەگەڕێتەوەو خوای گەورە پێویستی پێی نییە [ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ (٦) ] بەدڵنیایی خوای گەورە بێ پێویستە لە هەموو جیهان و پێویستی بە چاكەی چاكەكاران نییە بەڵكو هەر كەسێك چاكە ئەكات بۆ خۆی ئەیكات .

Ayah: 7

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنۡهُمۡ سَيِّـَٔاتِهِمۡ وَلَنَجۡزِيَنَّهُمۡ أَحۡسَنَ ٱلَّذِي كَانُواْ يَعۡمَلُونَ

[ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ] وە ئەو كەسانەیشی كە باوەڕیان هێناوەو كردەوەی چاكیان كردووە (كردەوەى چاك ئەوەیە بۆ خوا بێت و بۆ ریا نەبێت، وە لەسەر سوننەت بێت و بیدعە نەبێت) [ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ ] ئەوە بە دڵنیایى لە تاوانەكانیان خۆش ئەبین و بۆیان ئەسڕینەوە [ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ (٧) ] وە بە دڵنیایى پاداشتیشیان ئەدەینەوە بە باشتر لەو كردەوانەی كە كردوویانەو ئەنجامیان داوە (یەك بە دە تا یەك بە حەوت سەد تا زیاتر).

Ayah: 8

وَوَصَّيۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ بِوَٰلِدَيۡهِ حُسۡنٗاۖ وَإِن جَٰهَدَاكَ لِتُشۡرِكَ بِي مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٞ فَلَا تُطِعۡهُمَآۚ إِلَيَّ مَرۡجِعُكُمۡ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

فەرمان كردن بە چاكەكردن لەگەڵ دایك و باوك تەنانەت ئەگەر بانگەوازیان دەكردیت بۆ كوفر! [ وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَإِنْ جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ] دایكى (سەعدى كوڕى ئەبى وەققاص) سوێندى خوارد كە بۆ هەمیشەیى قسە لەگەڵ (سەعد)دا نەكات و خواردن و خواردنەوە نەخوات تا (سەعد) كوفر نەكات و واز لە ئیسلام نەهێنێت، بە (سەعد)ى وت: تۆ دەڵێیت خواى گەورە ئامۆژگارى كردووم بە چاكە كردن لەگەڵ دایك و باوكم، منیش دایكتم و فەرمانت پێ دەكەم بەم شتە، سێ رۆژ بەم شێوازە مایەوە تا لە هۆش خۆى چوو، (عەممارەى) كوڕى دەمى كردەوەو ئاوى پێداو هاتەوە هۆش خۆى و دوعاى لە (سەعد) كرد، خواى گەورە ئەم ئایەتەى دابەزاند (الصحيح المُسنَد): ئامۆژگاری مرۆڤمان كردووە كە لەگەڵ دایك و باوكیدا چاكەكار بێت، وە ئەگەر دایك و باوكەكە داوایان لێكردى وە كۆششیان لەگەڵدا كردى تا تۆ شەریك بۆ من دابنێی كاتێك كە هیچ زانیاریەكت نییە كە خوای گەورە شەریكی هەبێ ئەوە لەو شتەدا تۆ گوێڕایەڵیان مەكە [ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (٨) ] گەڕانەوەتان هەر بۆ لای منە وە لە ڕۆژی قیامەت هەواڵتان پێ ئەدەم لەو كردەوانەی كە لە دونیا كردووتانە .

Ayah: 9

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَنُدۡخِلَنَّهُمۡ فِي ٱلصَّٰلِحِينَ

[ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ] وە ئەو كەسانەیشی كە باوەڕیان هێناوەو كردەوەی چاكیان كردووە (كردەوەى چاك ئەوەیە بۆ خوا بێت و بۆ ریا نەبێت، وە لەسەر سوننەت بێت و بیدعە نەبێت) [ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ (٩) ] ئەوە بە دڵنیایی ئەیانخەینە ناو كۆی بەندە چاكەكانەوە لە بەهەشتدا.

Ayah: 10

وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ فَإِذَآ أُوذِيَ فِي ٱللَّهِ جَعَلَ فِتۡنَةَ ٱلنَّاسِ كَعَذَابِ ٱللَّهِۖ وَلَئِن جَآءَ نَصۡرٞ مِّن رَّبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمۡۚ أَوَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَعۡلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ ٱلۡعَٰلَمِينَ

هەندێك لە سیفاتى مونافیق و دووڕووان [ وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ ] وە لەناو خەڵكیدا كەسانێك هەن كە دووڕوون ئەڵێن: ئێمە ئیمانمان بە خواى گەورە هێناوە [ فَإِذَا أُوذِيَ فِي اللَّهِ ] بەڵام ئەگەر لە پێناو خوای گەورەدا ئازار بدرێ و تاقیبكرێتەوە [ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ ] ئەو كاتە ئەو ئازاردان و تاقیكردنەوەی خەڵكییە وەك ئەوە سەیر ئەكات و وائەزانێ خوای گەورە سزای داوە ئەوەندە بەلایەوە قورسەو لە دین هەڵدەگەڕێتەوە لەبەر ئەوەی بێئارام و دووڕووە [ وَلَئِنْ جَاءَ نَصْرٌ مِنْ رَبِّكَ ] وە ئەگەر سەركەوتن لەلایەن خوای گەورەوە بێت و باوەڕداران بەسەر كافراندا سەربخات [ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ ] ئەو كاتە مونافیقان بە باوەڕداران ئەڵێن: ئێمەیش لەگەڵ ئێوەدا بووین، واتە: لەو غەنیمەتە بەشمان بدەن [ أَوَلَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ الْعَالَمِينَ (١٠) ] ئایا خوای گەورە خۆی زاناتر نیە بەوەی كە لە سینگ و دڵی خەڵكیدایە كە چیان شاردۆتەوە، واتە: خوای گەورە ئەزانێ كە ئەو مونافیقانە درۆ ئەكەن .

Ayah: 11

وَلَيَعۡلَمَنَّ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَيَعۡلَمَنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ

[ وَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْمُنَافِقِينَ (١١) ] وە تا دەربكەوێ و خوای گەورە ببینێت كە كێ باوەڕدارەو كێ مونافیقە، تا عوزرو بیانوویان نەمێنێت بۆ قیامەت، (خواى گەورە زانیارى هەیە بەوەى كە روویداوەو بەوەى كە روو دەدات و بەوەى كە رووینەدا ئەگەر رووبدات چۆن دەبێت، بەڵام تا لە دونیادا دەركەوێت و باوەڕدارو مونافیق لێك جیاببنەوە) .

Ayah: 12

وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّبِعُواْ سَبِيلَنَا وَلۡنَحۡمِلۡ خَطَٰيَٰكُمۡ وَمَا هُم بِحَٰمِلِينَ مِنۡ خَطَٰيَٰهُم مِّن شَيۡءٍۖ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ

[ وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنَا ] كافران بە باوەڕدارانیان ئەووت: شوێن ڕێگای ئێمە بكەون و وەرنە سەر دینی ئێمەو واز لە ئیسلام بێنن [ وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ ] ئەگەر ئەمەی ئێمە ئەیكەین تاوان و كوفر بێ ئەوە تاوانتان لە ئەستۆی ئێمەیەو ئێمە تاوانتان هەڵئەگرین [ وَمَا هُمْ بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُمْ مِنْ شَيْءٍ ] خوای گەورە ئەفەرمووێ: ئەوان تاوانی ئەمان هەڵناگرن و ئەگەر بێنە سەر ڕێگای ئەمان كافر ئەبن [ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ (١٢) ] وە بە دڵنیایی ئەوان درۆزنن، چونكە كەس تاوانى كەس هەڵناگرێت و هەركەس تاوانى خۆى هەڵدەگرێت .

Ayah: 13

وَلَيَحۡمِلُنَّ أَثۡقَالَهُمۡ وَأَثۡقَالٗا مَّعَ أَثۡقَالِهِمۡۖ وَلَيُسۡـَٔلُنَّ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ عَمَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ

[ وَلَيَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ ] وە بەدڵنیایى ئەوان باری قورسی تاوانی سەرشانی خۆیان هەڵئەگرن [ وَأَثْقَالًا مَعَ أَثْقَالِهِمْ ] وە تاوانی ئەو كەسانەیش هەڵئەگرن كە ئەمان گومڕایان كردوون و لە ڕێگای ڕاست دەریان كردون بەبێ ئەوەی كە تاوان لەسەر ئەوان لاچێ و لە تاوانیان كەم بكات (ئەوانەى بانگەوازى خەڵكى دەكەن بۆ كوفرو بیدعەو تاوان و خەڵكى شوێنیان دەكەوێت ئەوا تاوانى خۆیان و خەڵكیش هەڵدەگرت بەبێ ئەوەى لە تاوانى خەڵكى كەم بكات) [ وَلَيُسْأَلُنَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَمَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ (١٣) ] وە لە ڕۆژی قیامەتیشدا بەدڵنیایى پرسیاریان لێ ئەكرێ لەو درۆیانەی كە هەڵیانبەستووە لە دونیادا.

Ayah: 14

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦ فَلَبِثَ فِيهِمۡ أَلۡفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمۡسِينَ عَامٗا فَأَخَذَهُمُ ٱلطُّوفَانُ وَهُمۡ ظَٰلِمُونَ

نوح پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم نۆسەدو پەنجا ساڵ بانگەوازى قەومەكەى كرد! [ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ ] وە بە دڵنیایی ئێمە نوحمان صلى الله علیه وسلم بۆ لای قەومەكەی نارد [ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا ] وە هەزار ساڵ پەنجا كەم، واتە: نۆ سەدو پەنجا ساڵ لەناویان مایەوەو دەعوەو بانگەوازی ئەكرد بە شەو و رۆژو نهێنى و ئاشكراو تاك و كۆمەڵ، تەنها پێغەمبەرایەتیەكەی نۆ سەدو پەنجا ساڵ بووە نەك هەموو تەمەنى (ئەمە دڵدانەوەى پێغەمبەرى خوایە صلى الله علیه وسلم واتە خەفەت مەخۆ كە خەڵكى ئیمانت پێ ناهێنن) [ فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ ] دوای ئەوەی كە باوەڕیان نەهێنا زریانەكە هات و خوای گەورە بردنییەوەو لەناوی بردن [ وَهُمْ ظَالِمُونَ (١٤) ] وە ئەوان ستەمیان لە خۆیان كرد بەوەی كە ئیمانیان نەهێنا (هەركەسێك كوفرو تاوان بكات ئەوا زوڵم و ستەمى لە خۆى كردووە چونكە خۆى دۆڕاندووەو بەرەو دۆزەخ بەڕێ كەوتووە) .

Ayah: 15

فَأَنجَيۡنَٰهُ وَأَصۡحَٰبَ ٱلسَّفِينَةِ وَجَعَلۡنَٰهَآ ءَايَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ

[ فَأَنْجَيْنَاهُ وَأَصْحَابَ السَّفِينَةِ ] وە نوح و صلى الله علیه وسلم هاوەڵانی ناو كەشتیەكەمان ڕزگار كرد ئەو باوەڕدارانەى لەگەڵیدا بوون [ وَجَعَلْنَاهَا آيَةً لِلْعَالَمِينَ (١٥) ] وە ئەم كەشتى و ڕووداو و بەسەرهات و سزایەمان كرد بە پەندو ئامۆژگاری بۆ هەموو جیهان تا خەڵكى پەندو ئامۆژگاری لێ وەرگرێت.

Ayah: 16

وَإِبۡرَٰهِيمَ إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱتَّقُوهُۖ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ

بانگەوازى ئیبراهیم پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم [ وَإِبْرَاهِيمَ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ ] وە ئیبراهیمیش صلى الله علیه وسلم كاتێك كە بە قەومەكەی خۆی فەرموو: بەتاك و تەنها خوا بپەرستن و شەریكى بۆ دامەنێن وە تەقوای خوای گەورە بكەن [ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (١٦) ] ئەمە خێرى دونیاو قیامەتى ئێوە تێدایەو باشترە لەوەی كە شەریك بۆ خوا بڕیار بدەن ئەگەر ئێوە زانیاریتان هەیە .

Ayah: 17

إِنَّمَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَوۡثَٰنٗا وَتَخۡلُقُونَ إِفۡكًاۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَمۡلِكُونَ لَكُمۡ رِزۡقٗا فَٱبۡتَغُواْ عِندَ ٱللَّهِ ٱلرِّزۡقَ وَٱعۡبُدُوهُ وَٱشۡكُرُواْ لَهُۥٓۖ إِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ

[ إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا وَتَخْلُقُونَ إِفْكًا ] ئێوە جگە لە خوای گەورە تەنها كۆمەڵێك بت و پەیكەر ئەپەرستن كە خۆتان هەڵتانكۆڵیوەو تاشیوتانەو دروستتان كردووەو ناوتان لێناون، وە ئەمانە هیچیان خوا نین و درۆیەو درۆتان هەڵبەستووە [ إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقًا ] بە دڵنیایى ئەوانەی كە ئێوە جگە لە خوای گەورە ئەیانپەرستن موڵكی ڕزقی ئێوەیان بەدەست نییەو ناتوانن ڕزق و ڕۆزیتان بدەن [ فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ ] وە ئێوە بەتاك و تەنها داوای ڕزق و رۆزى لە خوای گەورە بكەن چونكە بە تاك و تەنها ڕزق و رۆزى بەدەست خوای گەورەیە [ وَاعْبُدُوهُ ] وە بەتاك و تەنها عیبادەتی خوای گەورە بكەن [ وَاشْكُرُوا لَهُ ] وە شوكرانەبژێری خوای گەورە بكەن [ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ (١٧) ] گەڕانەوەشتان لە رۆژى قیامەتدا هەر بۆ لای خوای گەورەیە.

Ayah: 18

وَإِن تُكَذِّبُواْ فَقَدۡ كَذَّبَ أُمَمٞ مِّن قَبۡلِكُمۡۖ وَمَا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ

[ وَإِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ ] وە ئەگەر تۆ بە درۆ بزانن ئەی محمد صلى الله علیه وسلم ئەوا ئوممەتانی پێش تۆیش پێغەمبەرانی خۆیان بە درۆ زانیوەو ئەمە داب و نەریت و عادەتی سەرجەم ئوممەتانە كە پێغەمبەران بە درۆ ئەزانن، وە هەواڵتان پێگەیشتووە چۆن سزامان داون و لەناومان بردوون [ وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ (١٨) ] وە هیچ شتێكیش لەسەر پێغەمبەر نیە تەنها ئەوە نەبێت كە دینەكە بە ئاشكرا بە خەڵكی بگەیەنێ .

Ayah: 19

أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ كَيۡفَ يُبۡدِئُ ٱللَّهُ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥٓۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ

[ أَوَلَمْ يَرَوْا كَيْفَ يُبْدِئُ اللَّهُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ ] ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم رێنماییان دەكات بۆ جێگیر كردنى زیندوو بوونەوەو پێیان دەفەرمێت: ئایا نابینن خوای گەورە سەرەتا چۆن دروستكراوەكان دروست ئەكات لە دڵۆپە ئاوێك پاشان دێنە دونیاوەو ئەمرن وە دواتریش زیندوویان ئەكاتەوە [ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ (١٩) ] بە دڵنیایى ئەمە بۆ خوای گەورە زۆر ئاسانە .

Ayah: 20

قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ بَدَأَ ٱلۡخَلۡقَۚ ثُمَّ ٱللَّهُ يُنشِئُ ٱلنَّشۡأَةَ ٱلۡأٓخِرَةَۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ

[ قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ] پێیان بڵێ: بەسەر زەویدا بگەڕێن وە تەماشا بكەن و بزانن سەرەتا خوای گەورە چۆن دروستكراوەكانی دروست كردووە [ ثُمَّ اللَّهُ يُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ ] پاشان دووەم جاریش لە دوای مردن لە رۆژى قیامەت زیندوویان ئەكاتەوە [ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (٢٠) ] بە دڵنیایى خوای گەورە تواناو دەسەڵاتی بەسەر هەموو شتێكدا هەیە .

Ayah: 21

يُعَذِّبُ مَن يَشَآءُ وَيَرۡحَمُ مَن يَشَآءُۖ وَإِلَيۡهِ تُقۡلَبُونَ

[ يُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ ] خوای گەورە ویستی لێ بێت سزای هەر كەسێك ئەدات لە كافران و بێباوەڕان بە دادپەروەرى خۆى [ وَيَرْحَمُ مَنْ يَشَاءُ ] وە ویستیشی لێ بێت ڕەحم بە هەر كەسێك دەكات لە باوەڕداران بە فەزڵ و چاكەى خۆى [ وَإِلَيْهِ تُقْلَبُونَ (٢١) ] وە لە رۆژى قیامەتیش هەر بۆ لای خوای گەورە ئەگەڕێنەوە .

Ayah: 22

وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِي ٱلسَّمَآءِۖ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٖ

[ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ ] وە ئێوە لەسەر زەوی یان ئەهلی ئاسمانیش كە تاوان بكەن لە دەست خوای گەورە ڕزگارتان نابێ و خوای گەورە باڵادەست و بەدەسەڵاتە بەسەرتاندا [ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ (٢٢) ] وە جگە لە خوای گەورە ئێوە دۆست و پشتیوان و سەرخەرتان نییە كە سزای خوای گەورەتان لێ بگەڕێنێتەوە .

Ayah: 23

وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَلِقَآئِهِۦٓ أُوْلَٰٓئِكَ يَئِسُواْ مِن رَّحۡمَتِي وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ

[ وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَلِقَائِهِ ] وە ئەو كەسانەی كە كافر بوونە بە ئایەتەكانی خوای گەورەو بە زیندوو بوونەوەو گەیشتن بە خوای گەورە [ أُولَئِكَ يَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِي ] ئەوانە بێ ئومێد بوونە لە ڕەحمەتی من و هیچ پادشتێكیان نییە [ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (٢٣) ] وە ئەمانە سزایەكی زۆر بە ئێش و ئازاریان بۆ هەیە لە ڕۆژی قیامەتدا.

Ayah: 24

فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوۡمِهِۦٓ إِلَّآ أَن قَالُواْ ٱقۡتُلُوهُ أَوۡ حَرِّقُوهُ فَأَنجَىٰهُ ٱللَّهُ مِنَ ٱلنَّارِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ

هەوڵى سوتاندنى ئیبراهیم پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم دەدرێت! [ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَنْ قَالُوا اقْتُلُوهُ أَوْ حَرِّقُوهُ فَأَنْجَاهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ ] وەڵامی قەومەكەی ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم هیچ شتێك نەبوو تەنها وتیان: ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم بكوژن یان بە ئاگر بیسووتێنن دارێكى زۆریان كۆكردەوەو لەناو چاڵێكى زۆر گەورەدا ئاگریان كردەوە كە هەرگیز ئاگرى وا گەورە نەكرابووەوە كە گڕو بڵێسەى بەرز بووەوە بۆ بەرزایى ئاسمان، لەبەر سەختى گەرمى یەكەى نەیانتوانى لێى نزیك ببنەوەو ئیبراهیمیان صلى الله علیه وسلم بەستەوە و خستیانە ناو مەنجەنیقێكەوەو لە دوورەوە هەڵیاندایە ناو ئاگرەكە، بەڵام بەفەرمانى خواى گەورە ئەو ئاگرە بەتینە سارد و سەلامەت بوو لەسەر ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم ، وە هەموو ئاگرى سەر رووى زەوى لەو كاتەدا كوژایەو هیچ ئاگرێك سودى لێنەبینرا، دواى ئەوەى چەند رۆژێك تێیدا مایەوە بەسەلامەتى هاتە دەرەوەو خواى گەورە رزگارى كرد، سوپاس و ستایش بۆ خواى گەورە (كافران كە ناتوانن رووبەرووى بەڵگە ببنەوە پەنا بۆ ترساندن و تۆقاندن و كوشتن دەبەن، ئەمە هەمیشە پیشەى كافران و هاوبەشبڕیاردەران بووەو دەبێت) [ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (٢٤) ] بە دڵنیایی ئەمانە هەمووی نیشانەی تاك و تەنهایى و تواناو دەسەڵاتی خوای گەورەیە بۆ كەسانێك كە باوەڕدار بن.

Ayah: 25

وَقَالَ إِنَّمَا ٱتَّخَذۡتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ أَوۡثَٰنٗا مَّوَدَّةَ بَيۡنِكُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ ثُمَّ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يَكۡفُرُ بَعۡضُكُم بِبَعۡضٖ وَيَلۡعَنُ بَعۡضُكُم بَعۡضٗا وَمَأۡوَىٰكُمُ ٱلنَّارُ وَمَا لَكُم مِّن نَّٰصِرِينَ

لەناو ئاگرى دۆزەخ سەركردەو شوێنكەوتوانیان بەرائەت لە یەكترى دەكەن [ وَقَالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا مَوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ] وە ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم سەرزەنشتى قەومەكەی خۆی كردو فەرمووى: ئێوە ئەو بتانەتان جگە لە خوای گەورە داناوەو ئەیانپەرستن تەنها بۆ ئەوەتانە لە دونیا كۆببنەوە لەسەر پەرستنی و خۆشەویستی بخاتە نێوانتانەوە [ ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُ بَعْضُكُمْ بِبَعْضٍ ] بەڵام لە ڕۆژی قیامەت هەندێكتان كوفر بە هەندێكی ترتان ئەكەن و بەڕائەت لە یەكتری ئەكەن [ وَيَلْعَنُ بَعْضُكُمْ بَعْضًا ] وە هەندێكتان نەفرەت لە هەندێكی ترتان ئەكەن (سەركردەكان و شوێنكەوتوانیان) [ وَمَأْوَاكُمُ النَّارُ ] وە شوێنی مانەوەی هەمیشەیی ئێوە ئاگری دۆزەخە [ وَمَا لَكُمْ مِنْ نَاصِرِينَ (٢٥) ] وە هیچ كەسێكیش نییە كە سەرتان بخات و ڕزگارتان بكات لەو ئاگرە .

Ayah: 26

۞ فَـَٔامَنَ لَهُۥ لُوطٞۘ وَقَالَ إِنِّي مُهَاجِرٌ إِلَىٰ رَبِّيٓۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ

[ فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ ] لوطى كوڕى هارانى كوڕى ئازەر صلى الله علیه وسلم كە برازای ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم بوو تەنها ئەو ئیمانی پێ هێنا [ وَقَالَ إِنِّي مُهَاجِرٌ إِلَى رَبِّي ] وە ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم فەرمووی: من كۆچ ئەكەم بۆ لای پەروەردگارم لە (كوثى) دێیەكی (كوفە) لە عێراق لەوێوە كۆچی كرد بۆ شام كە (لوط) ى صلى الله علیه وسلم لەگەڵدا بوو لەگەڵ سارای خێزانیدا (یان لوط صلى الله علیه وسلم واى فەرموو) [ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (٢٦) ] بەدڵنیایى خوای گەورە زۆر بە عیززەت و باڵادەست و كاربەجێیە.

Ayah: 27

وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَجَعَلۡنَا فِي ذُرِّيَّتِهِ ٱلنُّبُوَّةَ وَٱلۡكِتَٰبَ وَءَاتَيۡنَٰهُ أَجۡرَهُۥ فِي ٱلدُّنۡيَاۖ وَإِنَّهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

[ وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ ] كە لەبەر خوا قەومەكەى جێهێشت خواى گەورە ئیسحاقى صلى الله علیه وسلم پێ بەخشی، وە لە نەوەی ئیسحاقیش یەعقوبى صلى الله علیه وسلم پێی بەخشی (كوڕو كوڕەزاى لە ژیانى خۆیدا بوون بە پێغەمبەر) [ وَجَعَلْنَا فِي ذُرِّيَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَالْكِتَابَ ] وە لە نەوەی ئیبراهیم پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم پێغەمبەرانمان دانا وە كتابمان بۆ ناردن (لەپاش ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم هیچ پێغەمبەرێك نەهاتووە ئیللا هەموویان لە نەوەى ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم بوونە) [ وَآتَيْنَاهُ أَجْرَهُ فِي الدُّنْيَا ] وە لە دونیاشدا ئەجرو پاداشتمان دایەوە وە كوڕو نەوەكانیمان كرد بە پێغەمبەر [ وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ (٢٧) ] وە بەدڵنیایی ئەو لە ڕۆژی قیامەتیشدا لە پیاوچاكانە.

Ayah: 28

وَلُوطًا إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ إِنَّكُمۡ لَتَأۡتُونَ ٱلۡفَٰحِشَةَ مَا سَبَقَكُم بِهَا مِنۡ أَحَدٖ مِّنَ ٱلۡعَٰلَمِينَ

بانگەوازى لوط پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم [ وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ ] وە لوطيش صلى الله علیه وسلم كاتێك كە بە قەومەكەی خۆی وت: ئێوە بەدڕەوشتی ئەكەن [ مَا سَبَقَكُمْ بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِينَ (٢٨) ] بـە شێوازێك كـە هیچ كەسێك لە جیهاندا پێش ئێوە ئەو كردەوە خراپەی نەكردووە كە نێربازییە، سەرەڕاى ئەوەى كـە كافر بوون بە خواى گەورەو پێغەمبەرەكەیان صلى الله علیه وسلم بە درۆزانی نێربازیشیان دەكرد.

Ayah: 29

أَئِنَّكُمۡ لَتَأۡتُونَ ٱلرِّجَالَ وَتَقۡطَعُونَ ٱلسَّبِيلَ وَتَأۡتُونَ فِي نَادِيكُمُ ٱلۡمُنكَرَۖ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوۡمِهِۦٓ إِلَّآ أَن قَالُواْ ٱئۡتِنَا بِعَذَابِ ٱللَّهِ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ

[ أَئِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ ] ئایا ئێوە نێربازی ئەكەن [ وَتَقْطَعُونَ السَّبِيلَ ] وە ڕێ لە خەڵكى ئەگرن بۆ ئەوەی كە ئەو كارە خراپەیان بە زۆر لەگەڵدا بكەن، یاخود چەتەیى و ڕێگری لە خەڵكى ئەكەن و دەیانكوژن و ماڵیان بە ناحەق دەخۆن [ وَتَأْتُونَ فِي نَادِيكُمُ الْمُنْكَرَ ] وە لە شوێنی دانیشتنەكانتاندا كاری خراپ ئەكەن وەكو ئەوەی كە: فیكەو چەقەنەیان لێداوەو، گاڵتەیان بە خەڵك كردووەو، دەنگیان لە كۆمەوە دەرچووەو، قۆپچەكانیان كردۆتەوەو، شەڕە كەڵەشێرو شەڕە بەران و كۆتربازی یان كردووە [ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَنْ قَالُوا ائْتِنَا بِعَذَابِ اللَّهِ ] وەڵامی قەومەكەی هیچ شتێك نەبوو تەنها ئەوە نەبێ كە وتیان: ئەگەر ڕاست ئەكەی تۆ پێغەمبەری خوای با سزای خوای گەورەمان بۆ بێت و سزامان بدات [ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ (٢٩) ] ئەگەر تۆ لە ڕاستگۆیانی .

Ayah: 30

قَالَ رَبِّ ٱنصُرۡنِي عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُفۡسِدِينَ

[ قَالَ رَبِّ انْصُرْنِي عَلَى الْقَوْمِ الْمُفْسِدِينَ (٣٠) ] ئەمیش فەرمووی: ئەی پەروەردگار سەرم بخەی بەسەر ئەم قەومە ئاشووبگێڕەدا .

Ayah: 31

وَلَمَّا جَآءَتۡ رُسُلُنَآ إِبۡرَٰهِيمَ بِٱلۡبُشۡرَىٰ قَالُوٓاْ إِنَّا مُهۡلِكُوٓاْ أَهۡلِ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةِۖ إِنَّ أَهۡلَهَا كَانُواْ ظَٰلِمِينَ

[ وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَى ] وە كاتێك مەلائیكەت و نێردراوەكانی ئێمە چوون بۆ لە ناوبردنى قەومى لوط صلى الله علیه وسلم ، لای ئیبراهیم صلى الله علیه وسلم لایاندا لەسەر شێوەى مرۆڤ وە موژدەی كوڕیان پێدا كە كوڕێكت ئەبێ لە سارە (وەكو لەسورەتى هودو حیجر باسكرا) [ قَالُوا إِنَّا مُهْلِكُو أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْيَةِ ] وە بە ئیبراهیمیان صلى الله علیه وسلم وتیان: ئێمە خەڵكی ئەم دێیەی قەومی لوط صلى الله علیه وسلم لەناو ئەبەین [ إِنَّ أَهْلَهَا كَانُوا ظَالِمِينَ (٣١) ] بەدڵنیایی خەڵكی ئەم دێیە خەڵكێكی زۆر هاوبەشبڕیاردەرو ستەمكارن .

Ayah: 32

قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطٗاۚ قَالُواْ نَحۡنُ أَعۡلَمُ بِمَن فِيهَاۖ لَنُنَجِّيَنَّهُۥ وَأَهۡلَهُۥٓ إِلَّا ٱمۡرَأَتَهُۥ كَانَتۡ مِنَ ٱلۡغَٰبِرِينَ

بەردبارن كردنى قەومە بەدڕەوشتەكە [ قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطًا ] ئەویش فەرمووی: چۆن ئەم دێیە لەناو ئەبەن چونكە لوط پێغەمبەری صلى الله علیه وسلم تیادایە [ قَالُوا نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَنْ فِيهَا ] وتیان: ئێمە زاناترین بەوەی كە كێی تیایە ئەزانین كەسێكی ئیمانداریشی تیادایە [ لَنُنَجِّيَنَّهُ وَأَهْلَهُ ] بەدڵنیایى لوط و صلى الله علیه وسلم كەسوكاری واتە: ئەو باوەڕدارانەی كە لەگەڵیدان هەموویان ڕزگار ئەكەین [ إِلَّا امْرَأَتَهُ ] تەنها خێزانەكەی نەبێ [ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ (٣٢) ] ئەو ئەمێنێتەوە لەناو سزادا وە لە سزاكە ڕزگاری نابێ لەبەر ئەوەی كافر بوو، وە لوط صلى الله علیه وسلم میوانى بهاتایا خەڵكى ئاگادار دەكردەوە تا دەستدرێژى بكەنە سەریان.

Ayah: 33

وَلَمَّآ أَن جَآءَتۡ رُسُلُنَا لُوطٗا سِيٓءَ بِهِمۡ وَضَاقَ بِهِمۡ ذَرۡعٗاۖ وَقَالُواْ لَا تَخَفۡ وَلَا تَحۡزَنۡ إِنَّا مُنَجُّوكَ وَأَهۡلَكَ إِلَّا ٱمۡرَأَتَكَ كَانَتۡ مِنَ ٱلۡغَٰبِرِينَ

پێغەمبەرانیش غەیب نازانن! [ وَلَمَّا أَنْ جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ ] وە كاتێك كە نێردراوانی ئێمە چوون بۆ لای لوط پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم لەسەر شێوەی گەنجى زۆر جواندا پێی ناخۆش بوو [ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا ] وە زۆر دڵتەنگ بوو لەبەر ئەوەی میوانی پیاوی هاتووە ئێستا قەومەكەی بزانن دێن دەستدرێژی ئەكەنە سەریان، نەیزانى ئەمانە فریشتەن (پێغەمبەرانى خوایش غەیبیان نەزانیوە تەنها ئەوەندەى كە خواى گەورە نیشانى دابن، ئیتر چۆن خەڵكى تر بانگەشەى زانینى غەیب دەكەن؟!) [ وَقَالُوا لَا تَخَفْ ] ئەوانیش خۆیان پێ ناساند كە ئێمە فریشتەین، وە پێیان وت: ئەی لوط صلى الله علیه وسلم مەترسێ [ وَلَا تَحْزَنْ ] وە خەفەتیش مەخۆ [ إِنَّا مُنَجُّوكَ وَأَهْلَكَ ] بەدڵنیایى ئێمە خۆت و كەسوكاریشت (باوەڕداران) ڕزگار ئەكەین [ إِلَّا امْرَأَتَكَ ] تەنها خێزانەكەت نەبێ [ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ (٣٣) ] ئەو ئەمێنێتەوە لەناو سزاكەدا .

Ayah: 34

إِنَّا مُنزِلُونَ عَلَىٰٓ أَهۡلِ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةِ رِجۡزٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ

[ إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلَى أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ ] ئێمە بۆ خەڵكی ئەم دێیە بە فەرمانی خواى گەورە سزایەك لە ئاسمانەوە دائەبەزێنینە سەریانداو بەرد بارانیان ئەكەین (جبریل دێیەكەیانى لە بنچینەوە هەڵكێشاو بەرزى كردەوە بۆ بەرزایى ئاسمان و پاشان وەریگێڕاو فڕێیدایە خوارەوەو لە سەریشەوە بەردباران كران و لەناوبران) [ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ (٣٤) ] بەهۆی ئەوەی كە فیسق و تاوان و كردەوەى خراپیان كردووە .

Ayah: 35

وَلَقَد تَّرَكۡنَا مِنۡهَآ ءَايَةَۢ بَيِّنَةٗ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ

[ وَلَقَدْ تَرَكْنَا مِنْهَا آيَةً بَيِّنَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (٣٥) ] وە بە دڵنیایى لەو دێیەشدا پاش ئەوەی لەناومان بردن نیشانەو شوێنەواری ئاشكرامان بەجێهێشتووە بۆ كەسانێك كە عاقڵ بن و لێی تێ بگەن، (لە جێى ئەوان خواى گەورە دەریاچەیەكى پیسى بۆگەنى داناوە).

Ayah: 36

وَإِلَىٰ مَدۡيَنَ أَخَاهُمۡ شُعَيۡبٗا فَقَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱرۡجُواْ ٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ

بانگەوازى شوعەیب پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم [ وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا ] وە بۆ لای خەڵكى (مەدیەن)یش شوعەیب پێغەمبەرمان صلى الله علیه وسلم نارد كە لە هۆزو عەشیرەتی خۆیان بوو [ فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَارْجُوا الْيَوْمَ الْآخِرَ ] وتی: ئەی قەومی خۆم عیبادەتی خوای گەورە بكەن بەتاك و تەنها, وەباوەڕتان بە ڕۆژی دوایی هەبێت و لە ترسناكى ئەو رۆژە بترسن [ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ (٣٦) ] وە لەسەر زەویدا ئاشووب مەگێڕن، سەرەڕاى كوفر كردنیان بە خواى گەورەو بە درۆزانینى پێغەمبەرەكەیان صلى الله علیه وسلم لە كێشانەو پێوانەدا فێڵیان دەكرد، وە چەتەیی و رێگریان دەكرد .

Ayah: 37

فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَتۡهُمُ ٱلرَّجۡفَةُ فَأَصۡبَحُواْ فِي دَارِهِمۡ جَٰثِمِينَ

[ فَكَذَّبُوهُ ] ئەوانیش پێغەمبەرەكەیان صلى الله علیه وسلم بەدرۆزانی [ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ ] خوای گەورە زەوی لە ژێریاندا هەژاندو دەنگێكى زۆر گەورەى بۆ ناردن كە گیانى كێشان، وە سزاى سەختى دان، وەكو لە سورەتى (ئەعراف و هودو شوعەرا) باسكرا [ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ (٣٧) ] وە لە شوێنی خۆیاندا لەسەر ئەژنۆیان كەوتن و رمانە سەر یەكتریداو مردن .

Ayah: 38

وَعَادٗا وَثَمُودَاْ وَقَد تَّبَيَّنَ لَكُم مِّن مَّسَٰكِنِهِمۡۖ وَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَصَدَّهُمۡ عَنِ ٱلسَّبِيلِ وَكَانُواْ مُسۡتَبۡصِرِينَ

[ وَعَادًا وَثَمُودَ ] وە قەومی عادو ثەمودیش خوای گەورە لەناوی بردن، قەومى (عاد) لە (ئەحقاف) نیشتەجێ بوون لە نزیك (حەزرەمەوت) لە (یەمەن)، وە قەومى (ثەمود)یش لە (حیجر) لە نزیك (وادى قوڕا) نیشتەجێ بوون، كە عەرەب شوێنیان دەزانى و ئاشنا بوون پێى [ وَقَدْ تَبَيَّنَ لَكُمْ مِنْ مَسَاكِنِهِمْ ] وە بە دڵنیایی بۆتان دەركەوت لە شوێن و ماڵەكانیاندا كە چۆن خوای گەورە لەناوی بردوون [ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ ] وە شەیتان كردەوە خراپەكانی بۆ ڕازاندنەوە لە كوفرو شەریك دانان و خراپەكاری [ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ ] وە ڕێگریان بوو لە رێگاى راست و موسڵمان بوونیان [ وَكَانُوا مُسْتَبْصِرِينَ (٣٨) ] وە شتەكانیشیان ئەبینی بەڵام سوودی پێ نەگەیاندن .

Ayah: 39

وَقَٰرُونَ وَفِرۡعَوۡنَ وَهَٰمَٰنَۖ وَلَقَدۡ جَآءَهُم مُّوسَىٰ بِٱلۡبَيِّنَٰتِ فَٱسۡتَكۡبَرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كَانُواْ سَٰبِقِينَ

[ وَقَارُونَ وَفِرْعَوْنَ وَهَامَانَ ] وە (قاڕون) بەو هەموو سەروەت و سامانە زۆرەییەوە و فیرعەون بەو هەموو دەسەڵات و سەربازە زۆرەیەوە و (هامان)یش كە وەزیرو راوێژكارى فیرعەون بوو خوای گەورە هەمووی لەناوبردن [ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مُوسَى بِالْبَيِّنَاتِ ] وە بەدڵنیایی موسا صلى الله علیه وسلم بە بەڵگەی ڕوون و ئاشكراو موعجیزەوە هات بۆ ناویان [ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ ] بەڵام ئەوان خۆیان بەگەورە زانی لەسەر زەویداو عیبادەتی خوایان نەكرد [ وَمَا كَانُوا سَابِقِينَ (٣٩) ] وە ئەمانیش پێش ئێمە نەكەوتن و ڕزگاریان نەبوو لە سزای خواى گەورە.

Ayah: 40

فَكُلًّا أَخَذۡنَا بِذَنۢبِهِۦۖ فَمِنۡهُم مَّنۡ أَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِ حَاصِبٗا وَمِنۡهُم مَّنۡ أَخَذَتۡهُ ٱلصَّيۡحَةُ وَمِنۡهُم مَّنۡ خَسَفۡنَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ وَمِنۡهُم مَّنۡ أَغۡرَقۡنَاۚ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيَظۡلِمَهُمۡ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ

حیكمەت لە جۆراو جۆرى سزاى خواى گەورە بۆ كافران؟ [ فَكُلًّا أَخَذْنَا بِذَنْبِهِ ] هەموو ئەمانە بەهۆی تاوانی خۆیانەوە خوای گەورە بردنییەوەو لەناوى بردن و سزاكەیان گونجاو بوو لەگەڵ تاوانەكەیانداو سزاى جۆراوجۆرى دان بۆ دەركەوتنى تواناو دەسەڵاتى خواى گەورە [ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنَا عَلَيْهِ حَاصِبًا ] هەیانبووە بەردبارانمان كردوون وەكو قەومی لوط صلى الله علیه وسلم (ئەوان شتەكانیان وەرگێڕابووەوە لە جیاتى ژن هێنان نێربازیان دەكرد، خواى گەورە دێیەكەیانى وەرگێڕاو ئەمدیو ئەودیوى كرد، وە لەجیاتى باران بەردبارانى كردن) (وە قەومى عادیش دەیانووت كێ لە ئێمە بەهێزترە شانازیان بە هێزیانەوە دەكرد خواى گەورە بایەكى سەختى ناردو بەردبارانى كردن) [ وَمِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ ] وە هەبووە دەنگێك لە ئاسمانەوە هاتووەو بە دەنگ لەناوی بردوون وەكو قـەومـی (ثەمود) چونكە دەنگیان بـەكـارهێنا بـۆ سەربڕینى وشترەكـە خواى گەورە دەنگى بڕین [ وَمِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنَا بِهِ الْأَرْضَ ] وە هەیشبووە خوای گەورە بە ناخی زەویدا بردۆنێتیە خوارەوە وەكو (قاڕون)، چونكە بەشانازیەوە بەسەر زەویدا دەگەڕا [ وَمِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنَا ] وە هەیشبووە خوای گەورە بە ئاو غەرقی كردوون وەكو قەومی نوح صلى الله علیه وسلم و فیرعەون، (قەومى نوح صلى الله علیه وسلم دواى نۆسەدو پەنجا ساڵ ئیمانیان نەهێنا شایانى ئەوە بوون سەر زەویان لێ پاك بكرێتەوە، وە باشترین پاككەرەوەیش ئاوە) وە (فیرعەونیش شانازى بە ئاوى نیلەوە دەكردو دەیوت موڵكى منەو لە ژێر دەسەڵاتى مندایە، خواى گەورە تیایدا نوقمى كردو خنكاندى) [ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ ] وە خوای گەورە زوڵم و ستەمی لە كەسیان نەكردووە [ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (٤٠) ] بەڵكو ئەوان خۆیان زوڵم و ستەمیان لە خۆیان ئەكردو ئیمانیان نەئەهێنا.

Ayah: 41

مَثَلُ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَوۡلِيَآءَ كَمَثَلِ ٱلۡعَنكَبُوتِ ٱتَّخَذَتۡ بَيۡتٗاۖ وَإِنَّ أَوۡهَنَ ٱلۡبُيُوتِ لَبَيۡتُ ٱلۡعَنكَبُوتِۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ

نمونەى ئەو كەسانەى كە جگە لە خواى گەورە دەپەرستن [ مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ ] نموونەی ئەو كەسانەی كە جگە لە خوای گەورە ئەپەرستن وەكو نموونەی جاڵجاڵۆكەیەك وایە [ اتَّخَذَتْ بَيْتًا ] كە خانوویەكی بۆ خۆی دروست كردووە [ وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ (٤١) ] بەدڵنیایی لاوازترین ماڵ ماڵی جاڵجاڵۆكەیە ئەگەر بزانن، (ئەوانەیشی كە عیبادەت بۆ جگە لە خواى گەورە ئەكەن عیبادەتەكەیان ئاوا پووچەڵ و بێ بنەمایەو خواكانیان وەكو جاڵجاڵۆكە لاوازو بێدەسەڵاتە، بە پێچەوانەى موسڵمانەوە كە خواى باڵادەستى بەدەسەڵاتى خاوەنى ئەم بوونەوەرە گەورەیە دەپەرستێت) .

Ayah: 42

إِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا يَدۡعُونَ مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ

[ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ ] بەدڵنیایى خوای گەورە ئەزانێ كە ئێوە جگە لە خوای گەورە دەپاڕێنەوە كە هیچ سوودێكتان پێ ناگەیەنێ [ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (٤٢) ] وە خوای گەورە زۆر بەعیززەت و كاربەجێیە .

Ayah: 43

وَتِلۡكَ ٱلۡأَمۡثَٰلُ نَضۡرِبُهَا لِلنَّاسِۖ وَمَا يَعۡقِلُهَآ إِلَّا ٱلۡعَٰلِمُونَ

[ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ ] وە ئەمانە هەمووی نموونەیە بۆ خەڵكی ئەیهێنینەوە [ وَمَا يَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ (٤٣) ] بەڵام هیچ كەسێك لێی تێ ناگات تەنها زانا دامەزراوەكان نەبێت، (عەمرى كوڕى موڕڕە) دەفەرمێت: بەسەر هیچ ئایەتێكدا تێنەپەڕیوم كە ماناكەیم نەزانیبێت ئیللا خەفەتم خواردووە، چونكە خواى گەورە دەفەرمێت: تەنها زاناكان لێى تێدەگەن) .

Ayah: 44

خَلَقَ ٱللَّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ

[ خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ ] خوای گەورە ئاسمانەكان و زەوی دروست كردووە بە حەق و دادپەروەری [ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ (٤٤) ] بە دڵنیایی ئەمە بەڵگەیە لەسەر تاك و تەنهایى و تواناو دەسەڵاتی خوای گەورە بۆ كەسانێك كە باوەڕدار بن.

Ayah: 45

ٱتۡلُ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَۖ إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ تَنۡهَىٰ عَنِ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۗ وَلَذِكۡرُ ٱللَّهِ أَكۡبَرُۗ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تَصۡنَعُونَ

دەبێت نوێژ لە خراپە بتگەڕێنێتەوە [ اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم ئەو قورئانەی كە بە وەحی بۆت هاتووە بۆ خەڵكی بخوێنەوە [ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ ] وە نوێژەكانت ئەنجام بدە [ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ ] بەدڵنیایی نوێژ قەدەغەی خەڵكی ئەكات و دەیانگەڕێنێتەوە لە خراپەكاری و تاوان و هەر شتێك كە پێچەوانەی شەریعەت بێت [ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ ] وە زیكرو یادی خوای گەورەش لە هەموو عیبادەتێك گەورەترە، یان ئەمیش بەهەمان شێوە قەدەغەت ئەكات لە خراپەكاری [ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ (٤٥) ] وە خوای گەورە زانایە بەو كردەوانەی كە ئێوە ئەیكەن.

Ayah: 46

۞ وَلَا تُجَٰدِلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ إِلَّا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنۡهُمۡۖ وَقُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱلَّذِيٓ أُنزِلَ إِلَيۡنَا وَأُنزِلَ إِلَيۡكُمۡ وَإِلَٰهُنَا وَإِلَٰهُكُمۡ وَٰحِدٞ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ

گفتوگۆ كردن لەگەڵ جولەكەو گاور بەجوانترین شێواز [ وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ] وە ئێوە دەمەقاڵێ و گفتوگۆ مەكەن لەگەڵ ئەهلی كتابدا وەكو گاورو جوولەكە ئیللا بە جوانترین شێواز نەبێ [ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ ] تەنها ئەوانەیان نەبێ كە ستەمیان كردووەو ئەدەبی گفتوگۆ ناپارێزن ئەوە دروستە ئەگەر مرۆڤ لەگەڵیشیاندا ڕەقی و توندی بنوێنێ لە قسەكردندا، یاخود لە كاتى جەنگ و رووبەرووبوونەوەدا [ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا ] وە بڵێن: ئێمە ئیمانمان بەو قورئانە پیرۆزە هەیە كە بۆ سەر ئێمە دابەزیوە [ وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ ] وە ئەو كتابانەش كە بۆ سەر پێغەمبەرانی ئێوە دابەزیووە پێش ئەوەی گۆڕانكاری بەسەردا بێ (ئیبنو مەسعود) دەفەرمێت: (پرسیار لە ئەهلى كتاب مەكەن، چونكە ئەوان خۆیان گومڕان چۆن دەتوانن هیدایەتى ئێوە بدەن) [ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ ] وە خوای ئێمەو خوای ئێوەش هەر یەك خوایە كە زاتی پیرۆزی الله یەو شەریكی نییە [ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (٤٦) ] وە ئێمە خۆمان تەسلیمی خوای گەورە كردووەو موسڵمانین بۆ خوا.

Ayah: 47

وَكَذَٰلِكَ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَۚ فَٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۖ وَمِنۡ هَٰٓؤُلَآءِ مَن يُؤۡمِنُ بِهِۦۚ وَمَا يَجۡحَدُ بِـَٔايَٰتِنَآ إِلَّا ٱلۡكَٰفِرُونَ

[ وَكَذَلِكَ أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم چۆن كتابمان بۆ پێغەمبەرانى پێش تۆ دابەزاندووە بەم شێوازە ئەو قورئانەمان بۆ تۆ دابەزاندووە [ فَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ ] وە ئەوانەی كە كتابمان پێ بەخشیوون و ئەهلی كتابن [ يُؤْمِنُونَ بِهِ ] ئەوانە ئیمانی پێ دێنن وەك (عبداللەی كوڕی سەلام و سەلمانی فارسی) و ئەوانەی تر كە موسڵمان بوون [ وَمِنْ هَؤُلَاءِ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ ] وە لە خەڵكی مەككەش هەیانە موسڵمان بووەو ئیمانی پێ هێناوە [ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الْكَافِرُونَ (٤٧) ] وە هیچ كەسێك نییە نكوڵی لە ئایەتەكانی ئێمە بكات تەنها كافران نەبێ.

Ayah: 48

وَمَا كُنتَ تَتۡلُواْ مِن قَبۡلِهِۦ مِن كِتَٰبٖ وَلَا تَخُطُّهُۥ بِيَمِينِكَۖ إِذٗا لَّٱرۡتَابَ ٱلۡمُبۡطِلُونَ

پێغەمبەرى خوا صلى الله علیه وسلم نەخوێندەوار بووە! [ وَمَا كُنْتَ تَتْلُو مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتَابٍ ] ئەی محمد صلى الله علیه وسلم تۆ پێش قورئان هیچ كتێبێكی ترت نەخوێندۆتەوە [ وَلَا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ ] وە بەدەستی خۆتیش هیچت نەنووسیوە، بەڵكو نوسەرى هەبووە وەحى و نامەیان بۆ نوسیوە، چونكە پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم نەخوێندەوار بووەو لەناو قوڕەیشدا ژیاوەو ئەم شتە لەلایان زانراوە [ إِذًا لَارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ (٤٨) ] ئەگەر خوێندەوار بوایە ئەوا ئەوانەی كە لەسەر باتڵن گومانیان بۆ دروست دەبوو دەیانووت: ئەم قورئانە محمد صلى الله علیه وسلم خۆی هێناوێتی.

Ayah: 49

بَلۡ هُوَ ءَايَٰتُۢ بَيِّنَٰتٞ فِي صُدُورِ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَۚ وَمَا يَجۡحَدُ بِـَٔايَٰتِنَآ إِلَّا ٱلظَّٰلِمُونَ

[ بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ ] بەڵكو ئەم قورئانە پیرۆزە كۆمەڵێك ئایەتی ڕوون و ئاشكرایە [ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ ] لە سینگی ئەو كەسانەی كە زانان لە هاوەڵان و جگە لەوان ئەوانەى كە لەبەریان كردووە [ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الظَّالِمُونَ (٤٩) ] وە هیچ كەسێك ئایەتەكانی ئێمە بەدرۆ نازانێ تەنها كەسانێك نەبێ كە ستەمكارن .

Ayah: 50

وَقَالُواْ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ ءَايَٰتٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قُلۡ إِنَّمَا ٱلۡأٓيَٰتُ عِندَ ٱللَّهِ وَإِنَّمَآ أَنَا۠ نَذِيرٞ مُّبِينٌ

[ وَقَالُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِنْ رَبِّهِ ] وە كافران ئەیانووت: باشە بۆچی هەندێك موعجیزە لەلایەن خواى گەورەوە بۆ سەر پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم دانابەزێ وەكو بۆ موساو عیساو ساڵح و ئەوانە دابەزی [ قُلْ إِنَّمَا الْآيَاتُ عِنْدَ اللَّهِ ] ئەی مـحـمد صلى الله علیه وسلم تۆ بڵێ: موعجیزە هەمووی بەدەست خوایە و لای خوای گەورەیە كە ویستی لێ بێت و ئێوە ئیمان بێنن ئەو كاتە دایئەبەزێنێت و ئەمە بۆ خواى گەورە زۆر ئاسانە، بەڵام خواى گەورە دەزانێت كە ئێوە تەنها بۆ عینادیتانە بۆیە وەڵامتان ناداتەوە [ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ (٥٠) ] وە من تەنها ترسێنەرێكی زۆر ئاشكرام و ئاگادارتان ئەكەمەوە .

Ayah: 51

أَوَلَمۡ يَكۡفِهِمۡ أَنَّآ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ يُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَرَحۡمَةٗ وَذِكۡرَىٰ لِقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ

[ أَوَلَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ يُتْلَى عَلَيْهِمْ ] خوای گەورە ئەفەرمووێ: ئایا ئەوەندەیان بەس نییە كە ئێمە ئەو قورئانە پیرۆزەمان دابەزاندۆتە سەرت كە ئەیخوێنیتەوە بەسەریاندا كە گەورەترین موعجیزەیە [ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَرَحْمَةً وَذِكْرَى لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (٥١) ] بەدڵنیایی ئەمە ڕەحمەت و یادخستنەوەیە بەڵام بۆ كەسانێك كە باوەڕدار بن و باوەڕی پێ بهێنن و بەڕاستی دابنێن .

Ayah: 52

قُلۡ كَفَىٰ بِٱللَّهِ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡ شَهِيدٗاۖ يَعۡلَمُ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱلۡبَٰطِلِ وَكَفَرُواْ بِٱللَّهِ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ

[ قُلْ كَفَى بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيدًا ] ئەى محمد صلى الله علیه وسلم بڵێ: بەسە خوای گەورە لە نێوان من و ئێوەدا شایەت بێ بەسەرمانەوە [ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ] هەرچی لە ئاسمانەكان و زەوی ڕووبدات خوای گەورە زانیاری بەهەمووی هەیەو هیچ شتێكی لێ ناشاردرێتەوە [ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ ] وە ئەو كەسانەیش كە باوەڕیان بە شتی پووچەڵ هێناوە جگە لە خواى گەورە ئەپەرستن [ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ ] وە كوفریان بە خوای گەورە كردووە [ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ (٥٢) ] ئا ئەو كەسانە خۆیان زەرەرمەندی ڕاستەقینەن لە رۆژى قیامەتدا .

Ayah: 53

وَيَسۡتَعۡجِلُونَكَ بِٱلۡعَذَابِ وَلَوۡلَآ أَجَلٞ مُّسَمّٗى لَّجَآءَهُمُ ٱلۡعَذَابُۚ وَلَيَأۡتِيَنَّهُم بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ

[ وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ ] وە كافران لە نەزانیاندا پەلەت لێ ئەكەن لە داوا كردنی سزای خوای گەورە وەكو بەدرۆزانین و گاڵتە پێ كردن [ وَلَوْلَا أَجَلٌ مُسَمًّى ] وە ئەگەر سزاكە كاتی دیاریكراوی خۆی نەبوایە كە ڕۆژی قیامەتە [ لَجَاءَهُمُ الْعَذَابُ ] ئەوە سزایان بۆ ئەهات لەبەر ئەوەی شایەنی سزان [ وَلَيَأْتِيَنَّهُمْ بَغْتَةً ] وە بەدڵنیایی لە ناكاویشدا سزایان بۆ دێت [ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ (٥٣) ] وە ئەوان هەست ناكەن و بێ ئاگان.

Ayah: 54

يَسۡتَعۡجِلُونَكَ بِٱلۡعَذَابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةُۢ بِٱلۡكَٰفِرِينَ

[ يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ ] كافران لە نەزانیاندا پەلەت لێ ئەكەن لە داوا كردنی سزای خوای گەورە وەكو بەدرۆزانین و گاڵتە پێ كردن [ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ (٥٤) ] وە بەدڵنیایی دۆزەخ لە هەموو لایەكەوە دەوری كافرانی داوەو جێگای هەموویانی تیادا ئەبێتەوە .

Ayah: 55

يَوۡمَ يَغۡشَىٰهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِن فَوۡقِهِمۡ وَمِن تَحۡتِ أَرۡجُلِهِمۡ وَيَقُولُ ذُوقُواْ مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

[ يَوْمَ يَغْشَاهُمُ الْعَذَابُ ] لە ڕۆژی قیامەت سزا دایانئەپۆشێ لە هەموو لایەكەوە [ مِنْ فَوْقِهِمْ ] لە سەروویانەوە [ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ ] وە لە ژێر پێیانەوە [ وَيَقُولُ ذُوقُوا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (٥٥) ] وە خوای گەورە یان مەلائیكەت پێیان ئەفەرمووێ: دەی بچێژن ئا ئەمە سزای ئەو كردەوە خراپانەیە كە لە دونیا ئەتانكرد.

Ayah: 56

يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّ أَرۡضِي وَٰسِعَةٞ فَإِيَّٰيَ فَٱعۡبُدُونِ

كۆچ كردن بۆ وڵاتى موسڵمانان [ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا ] ئەی بەندە باوەڕدارەكانی من [ إِنَّ أَرْضِي وَاسِعَةٌ ] بە دڵنیایى زەوی من فراوانە لە شوێنێك نەتانتوانی عیبادەتی خوای گەورە بكەن ئەوا كۆچ بكەن بۆ شوێنێكى تر، وەكو هاوەڵان لە مەككەوە كۆچیان كرد بۆ حەبەشەو دواتریش بۆ مەدینە [ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ (٥٦) ] وە ئێوە بەتاك و تەنها من بپەرستن .

Ayah: 57

كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۖ ثُمَّ إِلَيۡنَا تُرۡجَعُونَ

[ كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ] هەموو نەفسێك ئەبێ مردن بچێژێ [ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ (٥٧) ] پاشان تەنها بۆ لای ئێمە ئەگەڕێنەوە .

Ayah: 58

وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَنُبَوِّئَنَّهُم مِّنَ ٱلۡجَنَّةِ غُرَفٗا تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ نِعۡمَ أَجۡرُ ٱلۡعَٰمِلِينَ

[ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ] وە ئەو كەسانەی كە باوەڕیان هێناوەو كردەوەی چاكیان كردووە (كردەوەى چاك ئەوەیە بۆ خوا بێت و بۆ ریا نەبێت، وە لەسەر سوننەت بێت و بیدعە نەبێت) [ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفًا ] ئەوا بەدڵنیایی لە بەهەشتدا ژوورو شوێنی بەرزو باشمان بۆ داناون [ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ] كە ڕووبارو ئاو بە ژێر ئەو ژوورانەدا ئەڕوات [ خَالِدِينَ فِيهَا ] بە نەمری تیایدا ئەمێننەوەو مردنیان بەسەردا نایات [ نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ (٥٨) ] كە ئەمە باشترین پاداشتە بۆ ئەو كەسانەی كە لە دونیادا ئیمانیان هێناوەو كردەوەی چاكیان كردووە.

Ayah: 59

ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَلَىٰ رَبِّهِمۡ يَتَوَكَّلُونَ

پەروەردگارێتى خواى گەورە [ الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ (٥٩) ] ئەو كەسانەی كە ئارامیان گرتووە لەسەر ئازاری كافران وە تەوەكولیان لەسەر خوا بووەو هەموو كارەكانیان تەنها بە خوای گەورە سپاردووە .

Ayah: 60

وَكَأَيِّن مِّن دَآبَّةٖ لَّا تَحۡمِلُ رِزۡقَهَا ٱللَّهُ يَرۡزُقُهَا وَإِيَّاكُمۡۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

[ وَكَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لَا تَحْمِلُ رِزْقَهَا ] وە لە دونیادا زۆرێك لە گیانلەبەران هەن كە لەبەر لاوازیان ناتوانن ڕزقی خۆیان دەستبخەن و كۆبكەنەو هەڵبگرن [ اللَّهُ يَرْزُقُهَا وَإِيَّاكُمْ ] بەڵام خوای گەورە ڕزق و ڕۆزی ئەوان و ئێوەش ئەدات [ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (٦٠) ] وە خوای گەورە زۆر بیسەرە بە وتەى بەندەكانى، وە زۆر زانایە بە كردەوەكانیان .

Ayah: 61

وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۖ فَأَنَّىٰ يُؤۡفَكُونَ

[ وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ] وە ئەی محمد صلى الله علیه وسلم ئەگەر پرسیار لە كافران بكەی كێ ئاسمانەكان و زەوی دروست كردووە؟ [ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ] وە خۆرو مانگی ژێربار كردووە كە ئێوە سوودیان لێ ئەبینن؟ [ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ ] ئەوا لە وەڵامدا ئەڵێن: بە دڵنیایی خوای گەورە دروستی كردووە [ فَأَنَّى يُؤْفَكُونَ (٦١) ] ئەی كە ئەزانن خوای گەورە هەمووی دروست كردووەو شەریكی نییە لەو شتانەدا بۆ لائەدەن لە پەرستنی خوای گەورە .

Ayah: 62

ٱللَّهُ يَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦ وَيَقۡدِرُ لَهُۥٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ

[ اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ ] خوای گەورە ویستی لێ بێت ڕزق و ڕۆزی بۆ هەر كەسێك لە بەندەكانی فراوان ئەكات، وە ویستیشی لێ بێت بۆ هەندێكی تر كەمی ئەكات بە گوێرەی حیكمەتی خۆی [ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ (٦٢) ] بەڕاستی خوای گەورە زۆر زانایە بە هەموو شتێك.

Ayah: 63

وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّن نَّزَّلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ مِنۢ بَعۡدِ مَوۡتِهَا لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۚ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ

[ وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً ] وە ئەگەر پرسیار لە كافران بكەی لەو ئاسمانەوە كێ باران دائەبەزێنێتە خوارەوە؟ [ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ مَوْتِهَا ] وە ئەو زەوییە مردووە بەهۆی ئەو بارانەوە زیندوو دەكاتەوەو ئەژێنێتەوە [ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ ] ئەوا لە وەڵامدا ئەڵێن: بە دڵنیایی هەر خوای گەورەیە [ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ ] ئەى محمد صلى الله علیه وسلم تۆ بڵێ: حەمدو سەناو ستایش بۆ خوای گەورە [ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ (٦٣) ] بەڵام زۆربەیان تێناگەن.

Ayah: 64

وَمَا هَٰذِهِ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا لَهۡوٞ وَلَعِبٞۚ وَإِنَّ ٱلدَّارَ ٱلۡأٓخِرَةَ لَهِيَ ٱلۡحَيَوَانُۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ

بە ژیانى دونیا هەڵمەخەڵەتێن [ وَمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ ] وە ئەم ژیانی دونیایە زۆر بێنرخەو لەناودەچێت و هیچ شتێك نییە تەنها كات بەسەربردن و یاری كردنە [ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ ] بەڵام ڕۆژی دوایی و ڕۆژی قیامەت ژیانێكە كە بە هەمیشەیی مرۆڤ تیایدا زیندووەو ئەمێنێتەوەو لەناو ناچێت [ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ (٦٤) ] ئەگەر بزانن دەبێت ئەو ژیانە هەڵبژێرن كە دەمێنێتەوە بەسەر ئەوەى كە لەناو دەچێت .

Ayah: 65

فَإِذَا رَكِبُواْ فِي ٱلۡفُلۡكِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ إِذَا هُمۡ يُشۡرِكُونَ

[ فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ ] هاوەڵبڕیاردەران كاتێك كە سواری كەشتییەكان ئەبن لەناو دەریادا [ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ ] كاتێك شەپۆلی ئاوەكە زۆریان بۆ دێنێ نزیكە نقوم بن بەوپەڕی دڵسۆزى و ئیخڵاسەوە لە خوای گەورە دەپاڕێنەوەو تەنها داوای فریاكەوتن لە خواى گەورە ئەكەن [ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ ] وە كاتێك خوای گەورە دوعایان قەبوڵ دەكات و ڕزگاریان ئەكات بۆ وشكانی [ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ (٦٥) ] دیسانەوە ئەوان شەریك بۆ خوای گەورە بڕیار ئەدەن .

Ayah: 66

لِيَكۡفُرُواْ بِمَآ ءَاتَيۡنَٰهُمۡ وَلِيَتَمَتَّعُواْۚ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ

[ لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ وَلِيَتَمَتَّعُوا ] تا لەسەرەنجامدا كوفرانەی ئەو نیعمەتانە ئەكەن كە خوا پێی بەخشیوون، وە بەكاری دێنن بەشێوەیەك كە خوا پێی ڕازی نیە [ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ (٦٦) ] بەڵام لە داهاتوودا سەرەنجامی ئەم كارەیان ئەزانن چۆن خواى گەورە سزایان دەدات .

Ayah: 67

أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّا جَعَلۡنَا حَرَمًا ءَامِنٗا وَيُتَخَطَّفُ ٱلنَّاسُ مِنۡ حَوۡلِهِمۡۚ أَفَبِٱلۡبَٰطِلِ يُؤۡمِنُونَ وَبِنِعۡمَةِ ٱللَّهِ يَكۡفُرُونَ

[ أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا ] ئایا كافرانی قوڕەیش نابینن ئێمە ئەو كەعبە پیرۆزمان لەوێ بۆ داناون كە بۆتە مایەی ئەمن و ئاسایش بۆیان [ وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ ] وە خەڵكی لە دەوروبەری ئەوانەوە ئەڕفێندرێت و ئەدرێت بەسەریانداو ماڵ و سەروەت و سامانیان ئەبرێت، بەڵام ئەمان بەهۆی كەعبەی پیرۆزەوە پارێزراون [ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ ] ئـایا ئەوان بە شتی بـاتـڵ و پووچەڵ بـاوەڕ ئەكـەن [ وَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَكْفُرُونَ (٦٧) ] بەڵام كوفرانەی نیعمەتەكانی خواى گەورە ئەكەن بەسەریانەوە .

Ayah: 68

وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُۥٓۚ أَلَيۡسَ فِي جَهَنَّمَ مَثۡوٗى لِّلۡكَٰفِرِينَ

[ وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا ] وە كێ زاڵمترە؟ واتە: هیچ كەسێك لەو كەسە ستەمكارتر نییە كە درۆ بۆ خوای گەورە هەڵئەبەستێ كە ئەڵێ: خوا شەریكی هەیە [ أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُ ] یان ئەو حەقەی كە خوای گەورە ناردوویەتی و پێی گەیشتووە ئەو بەدرۆی ئەزانێ [ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْكَافِرِينَ (٦٨) ] ئایا جەهەننەم شوێنی مانەوەی هەمیشەیی كافران نییە (واتە: تەنها دۆزەخ شوێنیانە) .

Ayah: 69

وَٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ فِينَا لَنَهۡدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنَاۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَمَعَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ

[ وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا ] وە ئەو كەسانەی كە لە پێناو ئێمەدا جیهادیان كردووە [ لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا ] ئەوە بەدڵنیایی هیدایەتیان ئەدەین بۆ ڕێگای ڕاستی خۆمان [ وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ (٦٩) ] وە بە دڵنیایی خوای گەورە لەگەڵ چاكەكاراندایە بەوەی كە پشتیوانیان ئەكات و سەریان ئەخات و یارمەتیان ئەدات و هاوكاریان ئەكات، والله أعلم . بەم شێوازە هاتینە كۆتایی تەفسیرى سوورەتى (عەنكەبوت) والحمد لله.