ترجمهٔ معانی سوره سوره حجر - ترجمه ى فارسى كتاب مختصر در تفسير قرآن كريم - دایرة المعارف قرآن کریم

سوره حجر

از اهداف این سوره:

توعد المستهزئين بالقرآن، والوعد بحفظه تأييدًا للنبي وتثبيتًا له.

هشدار به کسانی که قرآن را مورد تمسخر قرار می دهند، و وعده ی حفظ قرآن (از جانب پرورگار) به منظور تایید و استوارى پیامبر.

---

آیه: 1

الٓرٰ ۫— تِلْكَ اٰیٰتُ الْكِتٰبِ وَقُرْاٰنٍ مُّبِیْنٍ ۟

﴿الٓرۚ﴾ سخن در مورد حروف شبیه این حروف در آغاز سورۀ بقره بیان شد. این آیات بلند مرتبه و دلالت‌ کننده بر اینکه از جانب الله نازل شده، آیات قرآنی است که توحید و شرائع را آشکار می‌سازد.

آیه: 2

رُبَمَا یَوَدُّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا لَوْ كَانُوْا مُسْلِمِیْنَ ۟

کفار در روز قیامت آن‌گاه که امر برای‌شان آشکار می‌گردد، و بطلان کفری که در دنیا بر آن بودند برای‌شان مشخص می‌شود آرزو خواهند کرد که کاش مسلمان بودند.

آیه: 3

ذَرْهُمْ یَاْكُلُوْا وَیَتَمَتَّعُوْا وَیُلْهِهِمُ الْاَمَلُ فَسَوْفَ یَعْلَمُوْنَ ۟

- ای رسول- این تکذیب‌ کنندگان را واگذار که همانند چارپایان بخورند، و از خوشی‌های موقت دنیا بهره‌مند شوند، و آرزوهای طولانی آنها را از ایمان و عمل صالح بازدارد، پس به‌زودی از زیانی که در آن هستند آگاه خواهند شد آن‌گاه که در روز قیامت نزد الله وارد شوند.

آیه: 4

وَمَاۤ اَهْلَكْنَا مِنْ قَرْیَةٍ اِلَّا وَلَهَا كِتَابٌ مَّعْلُوْمٌ ۟

و نابودی را بر هیچ‌یک از شهرهای ستمگر فرو نفرستادیم مگر اینکه سررسید مشخصی در علم الله برایش بود، که نه بر آن پیشی می‌گیرد و نه از آن به تأخیر می‌افتد.

آیه: 5

مَا تَسْبِقُ مِنْ اُمَّةٍ اَجَلَهَا وَمَا یَسْتَاْخِرُوْنَ ۟

نابودی هیچ‌یک از امت‌ها قبل از اینکه اجلش بیاید فرا نمی‌رسد، و آن‌گاه که اجل آن فرا رسد نابودی‌اش به تأخیر نمی‌افتد، پس ستمکاران نباید از اینکه الله به آنها مهلت می‌دهد فریب بخورند.

آیه: 6

وَقَالُوْا یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْ نُزِّلَ عَلَیْهِ الذِّكْرُ اِنَّكَ لَمَجْنُوْنٌ ۟ؕ

و کافران ساکن مکه به رسول صلی الله علیه وسلم گفتند: ای کسی‌که قرآن بر او نازل شده است - آن‌گونه که ادعا می‌کند- به‌راستی‌که تو با این دعوت خویش دیوانه‌ای هستی که همانند دیوانگان رفتار می‌کند.

آیه: 7

لَوْ مَا تَاْتِیْنَا بِالْمَلٰٓىِٕكَةِ اِنْ كُنْتَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟

اگر در ادعای پیامبری خود و نازل شدن عذاب بر ما، راستگو هستی؛ چرا فرشتگان را برای تصدیق خویش نمی آوری؟

آیه: 8

مَا نُنَزِّلُ الْمَلٰٓىِٕكَةَ اِلَّا بِالْحَقِّ وَمَا كَانُوْۤا اِذًا مُّنْظَرِیْنَ ۟

الله در رد پیشنهاد آنها مبنی بر آمدن فرشتگان فرمود: فرشتگان را جز بر اساس آنچه که حکمت اقتضا می‌کند آن‌گاه که زمان نابودی‌شان با عذاب فرا می‌رسد نازل نمی‌کنیم، و - اگر فرشتگان در حالی بیایند که هنوز ایمان نیاورده‌اند- به آنها مهلت داده نمی‌شود، بلکه به‌زودی عذاب خواهند شد.

آیه: 9

اِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَاِنَّا لَهٗ لَحٰفِظُوْنَ ۟

به‌راستی‌که ما قرآن را بر قلب محمد صلی الله علیه وسلم برای یادآوری مردم فرو فرستادیم، و همانا ما نگهبان قرآن از افزودن و کاستن و تبدیل و تحریف هستیم.

آیه: 10

وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ فِیْ شِیَعِ الْاَوَّلِیْنَ ۟

و -ای رسول- پیش از تو رسولانی در گروه‌‌های پیشین کافر فرستاده‌ایم و آنها را تکذیب کردند، پس تو نوبرِ پیغمبران و نخستین فرد ایشان نیستی که امتت تو را تکذیب می‌کنند.

آیه: 11

وَمَا یَاْتِیْهِمْ مِّنْ رَّسُوْلٍ اِلَّا كَانُوْا بِهٖ یَسْتَهْزِءُوْنَ ۟

و برای گروه‌های پیشین کافر رسولی نیامد مگر اینکه او را تکذیب کردند و به ریشخند گرفتند.

آیه: 12

كَذٰلِكَ نَسْلُكُهٗ فِیْ قُلُوْبِ الْمُجْرِمِیْنَ ۟ۙ

همان‌گونه که تکذیب را در دل آن امت‌ها وارد کرده‌ایم آن را در دل مشرکان مکه به‌سبب رویگردانی و سرسختی‌شان وارد می‌افکنیم.

آیه: 13

لَا یُؤْمِنُوْنَ بِهٖ وَقَدْ خَلَتْ سُنَّةُ الْاَوَّلِیْنَ ۟

به این قرآنِ نازل شده بر محمد -صلی الله علیه وسلم- ایمان نمی آورند، و براستى سنت پيشين الهی در مورد نابود ساختن کسانی که رسالت پیامبرانشان را تکذیب کرده اند، به همين صورت بوده است، بنابراين کسانی که تو را تکذیب می کنند، پند و عبرت بگیرند.

آیه: 14

وَلَوْ فَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَابًا مِّنَ السَّمَآءِ فَظَلُّوْا فِیْهِ یَعْرُجُوْنَ ۟ۙ

و این تکذیب‌ کنندگان سرسختی می‌کنند حتی اگر حق با دلایل روشن بر آنها آشکار گردد، پس اگر دری از آسمان به رویشان می‌گشودیم که پیوسته بالا می‌رفتند.

آیه: 15

لَقَالُوْۤا اِنَّمَا سُكِّرَتْ اَبْصَارُنَا بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَّسْحُوْرُوْنَ ۟۠

باز هم تصدیق نمی‌کردند، و به‌طور قطع می‌گفتند: جز این نیست که چشم ‌بندی شده‌ایم، بلکه آنچه می‌بینیم تحت تأثیر سحر است، زیرا ما سحر شده‌ایم.

از فواید آیات این صفحه:

• القرآن الكريم جامع بين صفة الكمال في كل شيء، والوضوح والبيان.

قرآن کریم از هر نظر، کامل و واضح و روشن است.

• يهتم الكفار عادة بالماديات، فتراهم مُنْغَمِسين في الشهوات والأهواء، مغترين بالأماني الزائفة، منشغلين بالدنيا عن الآخرة.

کافران از روی عادت به امور مادی اهتمام می‌ورزند، چنان‌که مشاهده می‌شود در شهوات و هوس‌ها فرو می‌روند، به آرزوهای پوچ فریب می‌خورند، و به جای آخرت به دنیا مشغول هستند.

• هلاك الأمم مُقَدَّر بتاريخ معين، ومقرر في أجل محدد، لا تأخير فيه ولا تقديم، وإن الله لا يَعْجَلُ لعجلة أحد.

نابودی امت‌ها تاریخی معین، و سررسیدی مشخص دارد، که تأخیر و تقدیمی در آن نیست، و الله به خاطر عجلۀ هیچ‌کس تعجیل نمی‌کند.

• تكفل الله تعالى بحفظ القرآن الكريم من التغيير والتبديل، والزيادة والنقص، إلى يوم القيامة.

الله تعالی محافظت قرآن کریم از تغییر و تبدیل، و افزودن و کاستن، را تا روز قیامت بر عهده گرفته است.

آیه: 16

وَلَقَدْ جَعَلْنَا فِی السَّمَآءِ بُرُوْجًا وَّزَیَّنّٰهَا لِلنّٰظِرِیْنَ ۟ۙ

و در آسمان ستارگانی بزرگ قرار دادیم که مردم در سفرهای‌شان در تاریکی‌های خشکی و دریا با آنها راه می‌یابند، و آنها را برای کسی‌که در آنها بنگرد و بیندیشد آراستیم، تا با آن بر قدرت الله سبحانه استدلال کنند.

آیه: 17

وَحَفِظْنٰهَا مِنْ كُلِّ شَیْطٰنٍ رَّجِیْمٍ ۟ۙ

و آسمان را از هر شیطانی که از رحمت الله رانده شده است محافظت کردیم.

آیه: 18

اِلَّا مَنِ اسْتَرَقَ السَّمْعَ فَاَتْبَعَهٗ شِهَابٌ مُّبِیْنٌ ۟

مگر کسی‌که پنهانی به ملأ أعلی گوش دهد که جسمی درخشنده به او می‌رسد، و او را می‌سوزاند.

آیه: 19

وَالْاَرْضَ مَدَدْنٰهَا وَاَلْقَیْنَا فِیْهَا رَوَاسِیَ وَاَنْۢبَتْنَا فِیْهَا مِنْ كُلِّ شَیْءٍ مَّوْزُوْنٍ ۟

و زمین را گستراندیم تا مردم بر روی آن استقرار یابند، و کوه‌های استوار در آن قرار دادیم تا مردم را نجنباند، و در آن از انواع گیاهان به اقتضای حکمت، اندازه‌گیری ‌شده و مشخص رویاندیم.

آیه: 20

وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِیْهَا مَعَایِشَ وَمَنْ لَّسْتُمْ لَهٗ بِرٰزِقِیْنَ ۟

و -ای مردم- در زمین برای شما خوردنی‌ها و نوشیدنی‌هایی که وسایل زندگی شماست تا زمانی‌که در زندگی دنیا هستید قرار دادیم، و برای سایر مردم و حیوانات که شما روزی آنها را نمی‌دهید وسایل زندگی‌شان را قرار دادیم.

آیه: 21

وَاِنْ مِّنْ شَیْءٍ اِلَّا عِنْدَنَا خَزَآىِٕنُهٗ ؗ— وَمَا نُنَزِّلُهٗۤ اِلَّا بِقَدَرٍ مَّعْلُوْمٍ ۟

و هیچ‌چیز نیست که مردم و حیوانات از آن بهره می‌برند مگر اینکه ما بر ایجادش و فایده ‌رساندن به مردم با آن توانا هستیم، و هیچ‌چیز را جز به اندازه‌ای مشخص که حکمت و ارادۀ ما ایجاب می‌کند پدید نمی‌آوریم.

آیه: 22

وَاَرْسَلْنَا الرِّیٰحَ لَوَاقِحَ فَاَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَآءِ مَآءً فَاَسْقَیْنٰكُمُوْهُ ۚ— وَمَاۤ اَنْتُمْ لَهٗ بِخٰزِنِیْنَ ۟

و بادها را فرستادیم که ابرها را بارور می‌سازند، سپس از ابرهای باردار شده با بادها بارانی فرو فرستادیم، سپس شما را از آب باران سیراب کردیم، و -ای مردم- شما خزانه ‌داران این آب در زمین نیستید تا به چشمه‌ها و چاه‌ها تبدیل شوند، و فقط الله، ذاتی است که آن را در زمین ذخیره می‌سازد.

آیه: 23

وَاِنَّا لَنَحْنُ نُحْیٖ وَنُمِیْتُ وَنَحْنُ الْوٰرِثُوْنَ ۟

و به تحقیق که ما مردگان را با آفریدن‌شان از عدم و نیز برانگیختن‌شان پس از مرگ زنده می‌گردانیم، و زندگان را آن‌گاه که اجل‌های‌شان فرا رسد می‌میرانیم، و جاودانگان ما هستیم که زمین و تمام ساکنانش را به میراث می‌بریم.

آیه: 24

وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِیْنَ مِنْكُمْ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَاْخِرِیْنَ ۟

و به‌راستی‌که ولادت و مرگ پیشینیان و آیندگان شما را دانسته‌ایم، و ذره‌ای از این امر بر ما پوشیده نمی‌ماند.

آیه: 25

وَاِنَّ رَبَّكَ هُوَ یَحْشُرُهُمْ ؕ— اِنَّهٗ حَكِیْمٌ عَلِیْمٌ ۟۠

و -ای رسول- به‌راستی‌که پروردگار تو همگی آنها را در روز قیامت گرد می‌آورد، تا نیکوکار را به نیکوکاری‌اش، و بدکار را به بدکاری‌اش جزا دهد، به تحقیق که او در تدبیرش بسیار داناست، و ذات آگاهی است که هیچ‌چیز بر او پوشیده نمی‌ماند.

آیه: 26

وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَاٍ مَّسْنُوْنٍ ۟ۚ

و به تحقیق که آدم را از گلی خشک که اگر در آن دمیده شود صدا می‌دهد آفریدیم، و این گلی که آدم از آن آفریده شد به‌سبب ماندن زیادش سیاه و بدبو بود.

آیه: 27

وَالْجَآنَّ خَلَقْنٰهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَّارِ السَّمُوْمِ ۟

و پیش از آفرینش آدم، پدر جن را از آتشی بسیار سوزان آفریدیم.

آیه: 28

وَاِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلٰٓىِٕكَةِ اِنِّیْ خَالِقٌۢ بَشَرًا مِّنْ صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَاٍ مَّسْنُوْنٍ ۟

و -ای رسول- به یاد آور آن‌گاه که پروردگارت به فرشتگان و ابلیس - که با آنها بود- فرمود: همانا من انسانی از گلی سیاه و بدبو و خشک که اگر دمیده شود صدا می‌دهد خواهم آفرید.

آیه: 29

فَاِذَا سَوَّیْتُهٗ وَنَفَخْتُ فِیْهِ مِنْ رُّوْحِیْ فَقَعُوْا لَهٗ سٰجِدِیْنَ ۟

پس وقتی صورتش را درست کردم، و او را کامل آفریدم برای اطاعت از فرمان من و احترام به او بر او سجده کنید.

آیه: 30

فَسَجَدَ الْمَلٰٓىِٕكَةُ كُلُّهُمْ اَجْمَعُوْنَ ۟ۙ

پس فرشتگان اطاعت کردند، و همگی همان‌گونه که پروردگارشان به آنها فرمان داده بود به سجده افتادند.

آیه: 31

اِلَّاۤ اِبْلِیْسَ ؕ— اَبٰۤی اَنْ یَّكُوْنَ مَعَ السّٰجِدِیْنَ ۟

اما ابلیس- که با فرشتگان بود، اما از جنس آنها نبود- خودداری کرد از اینکه همراه فرشتگان بر آدم سجده کند.

از فواید آیات این صفحه:

• ينبغي للعبد التأمل والنظر في السماء وزينتها والاستدلال بها على باريها.

سزاوار است که بنده در آسمان و زیبایی آن تأمل و نظر کند و از این طریق بر وجود و قدرت آفریدگارش راهنمایی شود.

• جميع الأرزاق وأصناف الأقدار لا يملكها أحد إلا الله، فخزائنها بيده يعطي من يشاء، ويمنع من يشاء، بحسب حكمته ورحمته.

هیچ‌کس مالک تمام ارزاق و اصناف مقدر شده نیست مگر الله، زیرا خزینه‌های آن به دست اوست که به‌سبب حکم و رحمت خویش به هرکس بخواهد می‌بخشد، و از هرکس بخواهد باز می‌دارد.

• الأرض مخلوقة ممهدة منبسطة تتناسب مع إمكان الحياة البشرية عليها، وهي مثبّتة بالجبال الرواسي؛ لئلا تتحرك بأهلها، وفيها من النباتات المختلفة ذات المقادير المعلومة على وفق الحكمة والمصلحة.

زمین، نرم و هموار و گسترده آفریده شده است که با امکان زندگی بشری بر روی آن متناسب است، و با کوه‌های استوار ثابت است؛ تا ساکنانش را نلرزاند، و در آن گیاهان مختلف به مقدار مشخصی بر اساس حکمت و مصلحت وجود دارد.

• الأمر للملائكة بالسجود لآدم فيه تكريم للجنس البشري.

در فرمان به فرشتگان برای سجده بر آدم علیه السلام، بشریّت مورد تکریم قرار گرفته است.

آیه: 32

قَالَ یٰۤاِبْلِیْسُ مَا لَكَ اَلَّا تَكُوْنَ مَعَ السّٰجِدِیْنَ ۟

الله پس از اینکه ابلیس از سجده بر آدم خودداری کرد به او فرمود: چه چیزی تو را واداشت و منع کرد از اینکه برای اطاعت از فرمان من همراه فرشتگان که سجده کردند سجده کنی؟

آیه: 33

قَالَ لَمْ اَكُنْ لِّاَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهٗ مِنْ صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَاٍ مَّسْنُوْنٍ ۟

ابلیس متکبرانه گفت: سزاوار من نیست که بر انسانی که او را از گلی خشک که سیاه و تغییر یافته بود سجده کنم.

آیه: 34

قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَاِنَّكَ رَجِیْمٌ ۟ۙ

الله به ابلیس فرمود: از بهشت بیرون شو که تو رانده ‌شده هستی.

آیه: 35

وَّاِنَّ عَلَیْكَ اللَّعْنَةَ اِلٰی یَوْمِ الدِّیْنِ ۟

و به تحقیق لعنت و دوری از رحمت من تا روز قیامت بر توست.

آیه: 36

قَالَ رَبِّ فَاَنْظِرْنِیْۤ اِلٰی یَوْمِ یُبْعَثُوْنَ ۟

ابلیس گفت: پروردگارا، به من مهلت بده و مرا تا روزی‌که مردم را برمی‌انگیزی نمیران.

آیه: 37

قَالَ فَاِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِیْنَ ۟ۙ

الله به او فرمود: به‌راستی‌که تو از مهلت‌ داده ‌شدگانی هستی که اجل‌شان به تاخیر افتاده است.

آیه: 38

اِلٰی یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُوْمِ ۟

تا زمانی‌که تمام مخلوقات هنگام دمیدنِ اول می‌میرند.

آیه: 39

قَالَ رَبِّ بِمَاۤ اَغْوَیْتَنِیْ لَاُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْاَرْضِ وَلَاُغْوِیَنَّهُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟ۙ

ابلیس گفت: پروردگارا، به‌سبب اینکه مرا گمراه ساختی به‌طور قطع گناهان را در زمین برای‌شان خواهم آراست، و تمام آنها را از راه راست گمراه خواهم کرد.

آیه: 40

اِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِیْنَ ۟

مگر آن بندگانت را که برای عبادت خویش برگزیده‌ای.

آیه: 41

قَالَ هٰذَا صِرَاطٌ عَلَیَّ مُسْتَقِیْمٌ ۟

الله فرمود: این راه راستِ رساننده به من است.

آیه: 42

اِنَّ عِبَادِیْ لَیْسَ لَكَ عَلَیْهِمْ سُلْطٰنٌ اِلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغٰوِیْنَ ۟

همانا بر بندگان مخلص من قدرتی نداری و بر اغوای آنها مسلط نیستی مگر کسانی از گمراهان که از تو پیروی کنند.

آیه: 43

وَاِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟ۙ

و به تحقیق که جهنم وعده‌گاه ابلیس و گمراهانی است که از او پیروی کنند.

آیه: 44

لَهَا سَبْعَةُ اَبْوَابٍ ؕ— لِكُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْءٌ مَّقْسُوْمٌ ۟۠

جهنم هفت در دارد که از آنها وارد می‌شوند، و برای هر یک از درها تعداد مشخصی از پیروان ابلیس است که از آن وارد می‌شوند.

آیه: 45

اِنَّ الْمُتَّقِیْنَ فِیْ جَنّٰتٍ وَّعُیُوْنٍ ۟ؕ

همانا کسانی‌که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی پروردگارشان تقوای او را پیشه کرده‌اند در بهشت‌ها و چشمه‌ها هستند.

آیه: 46

اُدْخُلُوْهَا بِسَلٰمٍ اٰمِنِیْنَ ۟

هنگام ورود به آنها گفته می‌شود: با سلامتی از آفات، و ایمنی از تهدیدها در آن وارد شوید.

آیه: 47

وَنَزَعْنَا مَا فِیْ صُدُوْرِهِمْ مِّنْ غِلٍّ اِخْوَانًا عَلٰی سُرُرٍ مُّتَقٰبِلِیْنَ ۟

و کینه و دشمنی‌ موجود در سینه‌های‌شان را از بین می‌بریم، برادرانه و دوستدار یکدیگر بر تخت‌هایی می‌نشینند و به یکدیگر می‌نگرند.

آیه: 48

لَا یَمَسُّهُمْ فِیْهَا نَصَبٌ وَّمَا هُمْ مِّنْهَا بِمُخْرَجِیْنَ ۟

نه رنجی در آنجا به آنها می‌رسد، و نه از آنجا خارج می‌گردند، بلکه جاودانه در آنجا می‌مانند.

آیه: 49

نَبِّئْ عِبَادِیْۤ اَنِّیْۤ اَنَا الْغَفُوْرُ الرَّحِیْمُ ۟ۙ

- ای رسول- بندگانم را آگاه کن که من توبه‌کاران آنها را می‌آمرزم، و نسبت به آنها بسیار مهربان هستم.

آیه: 50

وَاَنَّ عَذَابِیْ هُوَ الْعَذَابُ الْاَلِیْمُ ۟

و آنها را آگاه کن از اینکه عذاب من همان عذاب رنج‌آور است، پس باید توبه کنند تا به آمرزش من دست یابند، و از عذابم ایمن بمانند.

آیه: 51

وَنَبِّئْهُمْ عَنْ ضَیْفِ اِبْرٰهِیْمَ ۟ۘ

و آنها را از مهمانان ابراهیم علیه السلام آگاه کن همان فرشتگانی که با مژده ‌دادن به فرزند، و نابودی قوم لوط نزدش آمدند.

از فواید آیات این صفحه:

• في الآيات دليل على تزاور المتقين واجتماعهم وحسن أدبهم فيما بينهم، في كون كل منهم مقابلًا للآخر لا مستدبرًا له.

در آیات فوق، دلیلی است بر دیدار و اجتماع و حسن ادب پرهیزگاران در میان خودشان، درحالی‌که هر یک از آنها در برابر دیگری است نه پشت به او.

• ينبغي للعبد أن يكون قلبه دائمًا بين الخوف والرجاء، والرغبة والرهبة.

سزاوار است که قلب بنده همیشه میان ترس و امید، و آرزو و نگرانی باشد.

• سجد الملائكة لآدم كلهم أجمعون سجود تحية وتكريم إلا إبليس رفض وأبى.

همگی فرشتگان برای احترام و تکریم در برابر آدم علیه السلام به سجده افتادند مگر ابلیس که سجده نکرد و سر باز زد.

• لا سلطان لإبليس على الذين هداهم الله واجتباهم واصطفاهم في أن يلقيهم في ذنب يمنعهم عفو الله.

ابلیس بر کسانی‌که الله آنها را هدایت کرده و برگزیده و برتری داده هیچ تسلطی ندارد بر اینکه آنها را در گناهی بیفکند که سبب محرومیّت از بخشش الله است.

آیه: 52

اِذْ دَخَلُوْا عَلَیْهِ فَقَالُوْا سَلٰمًا ؕ— قَالَ اِنَّا مِنْكُمْ وَجِلُوْنَ ۟

آن‌گاه که بر او وارد شدند، و به او گفتند: سلام، و او به نیکوتر از درودشان به آنها پاسخ داد، و گوساله‌ای بریان برای‌شان پیش آورد تا از آن بخورند، زیرا گمان کرده بود که انسان هستند، اما وقتی از آن نخوردند، گفت: همانا ما از شما می‌ترسیم.

آیه: 53

قَالُوْا لَا تَوْجَلْ اِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلٰمٍ عَلِیْمٍ ۟

فرشتگان فرستاده ‌شده گفتند: نترس، به‌راستی‌که ما تو را به چیزی‌که شاد می‌گرداند خبر می‌دهیم، اینکه پسری بسیار دانا برایت خواهد بود.

آیه: 54

قَالَ اَبَشَّرْتُمُوْنِیْ عَلٰۤی اَنْ مَّسَّنِیَ الْكِبَرُ فَبِمَ تُبَشِّرُوْنَ ۟

ابراهیم علیه السلام - با تعجب از اینکه فرزندی به او مژده دادند- به آنها گفت: آیا با وجود پیری و سالخوردگی‌ام، فرزندی به من مژده می‌دهید، به چه دلیلی این مژده را به من می‌دهید؟

آیه: 55

قَالُوْا بَشَّرْنٰكَ بِالْحَقِّ فَلَا تَكُنْ مِّنَ الْقٰنِطِیْنَ ۟

فرشتگان فرستاده ‌شده به ابراهیم گفتند: تو را به حقیقتی که تردیدی در آن نیست مژده می‌دهیم، پس از آنچه که به تو بشارت می‌دهیم نومید نباش.

آیه: 56

قَالَ وَمَنْ یَّقْنَطُ مِنْ رَّحْمَةِ رَبِّهٖۤ اِلَّا الضَّآلُّوْنَ ۟

ابراهیم علیه السلام گفت: و آیا مگر جز گمراهان از راه راست، کسی از رحمت پروردگارش ناامید است؟!

آیه: 57

قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ اَیُّهَا الْمُرْسَلُوْنَ ۟

ابراهیم علیه السلام گفت: ای فرستادگانِ الله چه مأموریتی دارید؟

آیه: 58

قَالُوْۤا اِنَّاۤ اُرْسِلْنَاۤ اِلٰی قَوْمٍ مُّجْرِمِیْنَ ۟ۙ

فرشتگان فرستاده ‌شده گفتند: به‌راستی‌که الله ما را برای نابودی قومی که فساد و شر بزرگی دارند، یعنی قوم لوط فرستاده است.

آیه: 59

اِلَّاۤ اٰلَ لُوْطٍ ؕ— اِنَّا لَمُنَجُّوْهُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟ۙ

مگر خانوادۀ لوط و مؤمنان پیرو او که نابودی، آنها را در برنمی‌گیرد، زیرا ما همگی‌شان را از نابودی نجات می‌دهیم.

آیه: 60

اِلَّا امْرَاَتَهٗ قَدَّرْنَاۤ ۙ— اِنَّهَا لَمِنَ الْغٰبِرِیْنَ ۟۠

مگر همسرش، زیرا حکم کرده‌ایم که او از بازماندگانی است که نابودی آنها را فرا می‌گیرد.

آیه: 61

فَلَمَّا جَآءَ اٰلَ لُوْطِ ١لْمُرْسَلُوْنَ ۟ۙ

پس وقتی فرشتگان فرستاده ‌شده در صورت مردانی نزد خاندان لوط وارد شدند.

آیه: 62

قَالَ اِنَّكُمْ قَوْمٌ مُّنْكَرُوْنَ ۟

لوط علیه السلام به آنها گفت: مردمی ناشناس هستید.

آیه: 63

قَالُوْا بَلْ جِئْنٰكَ بِمَا كَانُوْا فِیْهِ یَمْتَرُوْنَ ۟

فرشتگان فرستاده ‌شده به لوط علیه السلام گفتند: -ای لوط- نترس، عذاب نابود کنندۀ قومت را که در آن شک دارند برایت آورده‌ایم.

آیه: 64

وَاَتَیْنٰكَ بِالْحَقِّ وَاِنَّا لَصٰدِقُوْنَ ۟

و حقیقتی را که هیچ شوخی‌ای در آن نیست برایت آورده‌ایم، و به‌راستی‌که ما در آنچه به تو خبر دادیم راستگو هستیم.

آیه: 65

فَاَسْرِ بِاَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِّنَ الَّیْلِ وَاتَّبِعْ اَدْبَارَهُمْ وَلَا یَلْتَفِتْ مِنْكُمْ اَحَدٌ وَّامْضُوْا حَیْثُ تُؤْمَرُوْنَ ۟

پس بعد از گذشت پاره‌ای از شب خانواده‌ات را حرکت بده، و خودت به دنبال آنها برو، و هیچ‌یک از شما نباید به عقب خویش بنگرد تا ببینید چه چیزی به آنها رسیده است، و به هرجا که الله شما را برای رفتن به آنجا فرمان داده است بروید.

آیه: 66

وَقَضَیْنَاۤ اِلَیْهِ ذٰلِكَ الْاَمْرَ اَنَّ دَابِرَ هٰۤؤُلَآءِ مَقْطُوْعٌ مُّصْبِحِیْنَ ۟

و لوط علیه السلام را از طریق وحی از امری که مقدر کردیم آگاه ساختیم، و آن اینکه این قوم صبحگاهان با نابودیِ همۀ آنها، ریشه‌کن خواهند شد.

آیه: 67

وَجَآءَ اَهْلُ الْمَدِیْنَةِ یَسْتَبْشِرُوْنَ ۟

و اهل سَدوم به قصد انجام فاحشه با مهمانان لوط خوشحال و شادمان آمدند.

آیه: 68

قَالَ اِنَّ هٰۤؤُلَآءِ ضَیْفِیْ فَلَا تَفْضَحُوْنِ ۟ۙ

لوط به آنها گفت: همانا این افراد، مهمانانم هستند، پس مرا با کاری که در مورد آنها می‌خواهید رسوا نسازید.

آیه: 69

وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَلَا تُخْزُوْنِ ۟

و با ترک این فاحشه از الله بترسید، و با کار زشت خویش مرا خوار نسازید.

آیه: 70

قَالُوْۤا اَوَلَمْ نَنْهَكَ عَنِ الْعٰلَمِیْنَ ۟

قوم لوط علیه السلام به او گفتند: آیا تو را از مهمان ‌کردن هر یک از مردم نهی نکردیم؟

از فواید آیات این صفحه:

• تعليم أدب الضيف بالتحية والسلام حين القدوم على الآخرين.

آموزش ادب مهمان با تهنیت و سلام هنگام ورود بر دیگران.

• من أنعم الله عليه بالهداية والعلم العظيم لا سبيل له إلى القنوط من رحمة الله.

هرکس که الله هدایت و علم زیاد بر او بخشیده باشد ممکن نیست از رحمت الله نومید شود.

• نهى الله تعالى لوطًا وأتباعه عن الالتفات أثناء نزول العذاب بقوم لوط حتى لا تأخذهم الشفقة عليهم.

الله تعالی لوط علیه السلام و پیروانش را از اینکه هنگام نزول عذاب بر قوم لوط علیه السلام، به عقب بنگرند نهی کرد تا مبادا به آنها دل بسوزانند.

• تصميم قوم لوط على ارتكاب الفاحشة مع هؤلاء الضيوف دليل على طمس فطرتهم، وشدة فحشهم.

تصمیم قوم لوط علیه السلام بر ارتکاب فاحشه با مهمانان، بر سرنگونی فطرت و بدکرداری زیاد آنها دلالت دارد.

آیه: 71

قَالَ هٰۤؤُلَآءِ بَنَاتِیْۤ اِنْ كُنْتُمْ فٰعِلِیْنَ ۟ؕ

لوط علیه السلام برای معذور دانستن خودش در برابر مهمانان خویش به آنها گفت: اینها دختران من از جمله زنان‌تان هستند، پس با آنها ازدواج کنید اگر قصد برآورده ‌ساختن نیازتان را دارید.

آیه: 72

لَعَمْرُكَ اِنَّهُمْ لَفِیْ سَكْرَتِهِمْ یَعْمَهُوْنَ ۟

و -ای رسول- به جان تو سوگند که قوم لوط در طغیان شهوت‌شان سرگردان بودند.

آیه: 73

فَاَخَذَتْهُمُ الصَّیْحَةُ مُشْرِقِیْنَ ۟ۙ

پس بانگی شدید و مرگبار هنگام طلوع خورشید آنها را فراگرفت.

آیه: 74

فَجَعَلْنَا عَالِیَهَا سَافِلَهَا وَاَمْطَرْنَا عَلَیْهِمْ حِجَارَةً مِّنْ سِجِّیْلٍ ۟ؕ

آن‌گاه شهرهای‌شان را زیر و رو کردیم، و سنگ‌هایی از گل سخت بر آنها باراندیم.

آیه: 75

اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِیْنَ ۟

به تحقیق که در نابودی قوم لوط، نشانه‌هایی برای تأمل‌ کنندگان است.

آیه: 76

وَاِنَّهَا لَبِسَبِیْلٍ مُّقِیْمٍ ۟

و به‌راستی‌که شهرهای قوم لوط بر سر راه ثابتی قرار دارد، که هر یک از مسافران که از آن راه بگذرد شهرهای‌شان را می‌بیند.

آیه: 77

اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّلْمُؤْمِنِیْنَ ۟ؕ

و به‌راستی‌که در این رخداد دلالتی است برای مؤمنان که از آن پند بگیرند.

آیه: 78

وَاِنْ كَانَ اَصْحٰبُ الْاَیْكَةِ لَظٰلِمِیْنَ ۟ۙ

و همانا قوم شعیب ساکنان شهر درختان انبوه، به‌سبب کفر به الله و تکذیب رسولش شعیب علیه السلام ستمکار بودند.

آیه: 79

فَانْتَقَمْنَا مِنْهُمْ ۘ— وَاِنَّهُمَا لَبِاِمَامٍ مُّبِیْنٍ ۟ؕ۠

پس از آنها انتقام گرفتیم آن‌گاه که عذاب، آنها را دربرگرفت، و به تحقیق که شهرهای قوم لوط علیه السلام و وطن‌های اصحاب شعیب علیه السلام بر سر راه آشکاری است برای کسی‌که از آن بگذرد.

آیه: 80

وَلَقَدْ كَذَّبَ اَصْحٰبُ الْحِجْرِ الْمُرْسَلِیْنَ ۟ۙ

و به تحقیق که ثمود، ساکنان حِجر (مکانی میان حجاز و شام) تمام رسولان را تکذیب کردند آن‌گاه که پیامبرشان صالح را تکذیب کردند.

آیه: 81

وَاٰتَیْنٰهُمْ اٰیٰتِنَا فَكَانُوْا عَنْهَا مُعْرِضِیْنَ ۟ۙ

و حجت‌ها و دلایل راستگویی صالح علیه السلام را در آنچه که از جانب پروردگارش آورده بود به آنها دادیم، از جمله ماده ‌شتر، اما از این دلایل پند نگرفتند، و به آنها اهمیتی ندادند.

آیه: 82

وَكَانُوْا یَنْحِتُوْنَ مِنَ الْجِبَالِ بُیُوْتًا اٰمِنِیْنَ ۟

و برای ساختن خانه‌هایی برای خود کوه‌ها را می‌تراشیدند تا با امنیت از آنچه می‌ترسیدند در آنها سکونت کنند.

آیه: 83

فَاَخَذَتْهُمُ الصَّیْحَةُ مُصْبِحِیْنَ ۟ۙ

پس صبحگاهان صاعقۀ عذاب، آنها را فرا گرفت.

آیه: 84

فَمَاۤ اَغْنٰی عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَكْسِبُوْنَ ۟ؕ

آن‌گاه اموال و مسکن‌هایی را که کسب می‌کردند عذاب الله را از آنها دفع نکرد.

آیه: 85

وَمَا خَلَقْنَا السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَاۤ اِلَّا بِالْحَقِّ ؕ— وَاِنَّ السَّاعَةَ لَاٰتِیَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِیْلَ ۟

و آسمان‌ها و زمین و آنچه را میان آن دو است به باطل و بدون حکمت نیافریده‌ایم، تمام اینها را جز به حق نیافریده‌ایم، و به‌راستی‌که قیامت بدون تردید آمدنی است، پس - ای رسول- از کسانی‌که تو را تکذیب می‌کنند روی بگردان، و به نیکویی از آنها درگذر.

آیه: 86

اِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْخَلّٰقُ الْعَلِیْمُ ۟

- ای رسول- به‌راستی‌که پروردگار تو آفرینندۀ همه چیز است، و به هر چیزی داناست.

آیه: 87

وَلَقَدْ اٰتَیْنٰكَ سَبْعًا مِّنَ الْمَثَانِیْ وَالْقُرْاٰنَ الْعَظِیْمَ ۟

و به‌راستی‌که سورۀ الفاتحه که هفت آیه، و همان قرآن عظیم است را به تو عطا کردیم.

آیه: 88

لَا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْكَ اِلٰی مَا مَتَّعْنَا بِهٖۤ اَزْوَاجًا مِّنْهُمْ وَلَا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِیْنَ ۟

و به انواع کالاهای نابود شدنی که کفار را از آنها بهره‌مند کردیم چشم مدوز، و به خاطر تکذیب آنها اندوه مدار، و با مؤمنان فروتنی کن.

آیه: 89

وَقُلْ اِنِّیْۤ اَنَا النَّذِیْرُ الْمُبِیْنُ ۟ۚ

و -ای رسول- به آنها بگو: همانا من انذار دهنده‌ای آشکار از عذاب هستم.

آیه: 90

كَمَاۤ اَنْزَلْنَا عَلَی الْمُقْتَسِمِیْنَ ۟ۙ

شما را انذار می‌دهم از اینکه مانند عذابی که الله بر کسانی فرستاد که کتاب‌های او تعالی را بخش‌بخش کردند آن‌گاه به بخشی ایمان آوردند و به بخشی دیگر کفر ورزیدند شما را فراگیرد.

از فواید آیات این صفحه:

• أن الله تعالى إذا أراد أن يهلك قرية ازداد شرهم وطغيانهم، فإذا انتهى أوقع بهم من العقوبات ما يستحقونه.

الله تعالی هرگاه بخواهد آبادی‌ای را نابود کند شر و طغیان‌شان را زیاد می‌کند، پس وقتی به انتها رسیدند کیفرهایی را که سزاوارش هستند بر آنها واقع می‌سازد.

• كراهة دخول مواطن العذاب، ومثلها دخول مقابر الكفار، فإن دخل الإنسان إلى تلك المواضع والمقابر فعليه الإسراع.

کراهت ورود به مواضع عذاب، مانند ورود به قبرستان‌های کافران، پس اگر انسان بر این مواضع و قبرستان‌ها وارد شد باید به سرعت از آنجا عبور کند.

• ينبغي للمؤمن ألا ينظر إلى زخارف الدنيا وزهرتها، وأن ينظر إلى ما عند الله من العطاء.

شایسته نیست که بنده تنها به تجملات و زینت های دنیوی بنگرد، بلکه باید به آنچه که از بخشش در نزد الله متعال وجود دارد، بنگرد.

• على المؤمن أن يكون بعيدًا من المشركين، ولا يحزن إن لم يؤمنوا، قريبًا من المؤمنين، متواضعًا لهم، محبًّا لهم ولو كانوا فقراء.

مؤمن باید از مشرکان دور باشد، و اگر ایمان نیاوردند اندوهگین نشود، و به مؤمنان نزدیک و در برابر آنها فروتن و دوستدارشان باشد حتی اگر فقیر باشند.

آیه: 91

الَّذِیْنَ جَعَلُوا الْقُرْاٰنَ عِضِیْنَ ۟

همان کسانی‌که قرآن را بخش‌بخش کردند، و گفتند: سحر، یا کهانت، یا شعر است.

آیه: 92

فَوَرَبِّكَ لَنَسْـَٔلَنَّهُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟ۙ

- ای رسول- به پروردگارت سوگند که روز قیامت از تمام کسانی‌که قرآن را بخش‌بخش کردند خواهیم پرسید.

آیه: 93

عَمَّا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟

در مورد کفر و گناهانی که در دنیا انجام می‌دادند از آنها خواهیم پرسید.

آیه: 94

فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَاَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِیْنَ ۟

پس -ای رسول- دعوت به‌سوی الله را که او تعالی به تو فرمان داده است اعلام کن، و به گفتار و کردار مشرکان توجه نکن.

آیه: 95

اِنَّا كَفَیْنٰكَ الْمُسْتَهْزِءِیْنَ ۟ۙ

و از آنها نترس، زیرا نیرنگ مسخره کنندگان از پیشوایان کفر قریش را از تو برطرف خواهیم کرد.

آیه: 96

الَّذِیْنَ یَجْعَلُوْنَ مَعَ اللّٰهِ اِلٰهًا اٰخَرَ ۚ— فَسَوْفَ یَعْلَمُوْنَ ۟

کسانی‌که همراه الله معبودی غیر او می‌گیرند، پس به‌زودی از سرانجامِ بد شرکشان آگاه خواهند شد.

آیه: 97

وَلَقَدْ نَعْلَمُ اَنَّكَ یَضِیْقُ صَدْرُكَ بِمَا یَقُوْلُوْنَ ۟ۙ

و -ای رسول- به‌راستی‌که ما می‌دانیم از اینکه تو را تکذیب می‌کنند و به ریشخند می‌گیرند سینه‌ات تنگ می‌گردد.

آیه: 98

فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِّنَ السّٰجِدِیْنَ ۟ۙ

پس با منزه‌ دانستن الله از آنچه که سزاوارش نیست، و ستایش او با صفات کمالش، به او تعالی پناه ببر، و از عبادت‌گزاران و نمازگزاران الله باش، زیرا تنگی سینه‌ات را درمان می‌کند.

آیه: 99

وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتّٰی یَاْتِیَكَ الْیَقِیْنُ ۟۠

و بر عبادت پروردگارت پایداری کن، و تا زمانی‌که زنده هستی بر آن ادامه بده تا در حالی مرگ تو را فراگیرد که بر این کار هستی.

از فواید آیات این صفحه:

• عناية الله ورعايته بصَوْن النبي صلى الله عليه وسلم وحمايته من أذى المشركين.

حمایت و پشتیبانی از پیامبر صلی الله علیه وسلم توسط الله با محافظت از آزارهای مشرکان.

• التسبيح والتحميد والصلاة علاج الهموم والأحزان، وطريق الخروج من الأزمات والمآزق والكروب.

تسبیح و تحمید و نماز، درمانِ غم و اندوه‌هاست، و راهی است برای خروج از بحران‌ها و تنگناها و مصیبت‌ها.

• المسلم مطالب على سبيل الفرضية بالعبادة التي هي الصلاة على الدوام حتى يأتيه الموت، ما لم يغلب الغشيان أو فقد الذاكرة على عقله.

از مسلمان خواسته شده است که بر نماز به صورت یک عبادتِ فَرض مراقبت کند تا اینکه مرگش فرا رسد، مگر آن‌گاه که بی‌هوشی بر او غلبه کند یا عقلش را از دست بدهد.

• سمى الله الوحي روحًا؛ لأنه تحيا به النفوس.

الله وحی را روح نامید؛ زیرا نفس‌ها با آن زنده می‌گردند.

• مَلَّكَنا الله تعالى الأنعام والدواب وذَلَّلها لنا، وأباح لنا تسخيرها والانتفاع بها؛ رحمة منه تعالى بنا.

الله به رحمتی از جانب خویش بر ما، چارپایان و حیوانات را در اختیارمان قرار داده و آنها را برایمان رام کرده، و به ما اجازه داده است که آنها را به تسخیر خویش درآوریم و از آنها بهره ببریم.