ترجمهٔ معانی سوره سوره دخان - ترجمه ى فارسى كتاب مختصر در تفسير قرآن كريم - دایرة المعارف قرآن کریم

سوره دخان

از اهداف این سوره:

تهديد المشركين ببيان ما ينتظرهم من العقوبة العاجلة والآجلة.

تهدید مشرکان با بیان مجازات های زودهنگام و ديرهنگامى که در انتظارشان است.

---

آیه: 1

حٰمٓ ۟ۚۛ

﴿حمٓ﴾ سخن در مورد حروف شبیه این حروف در ابتدای سورۀ بقره بیان شد.

آیه: 2

وَالْكِتٰبِ الْمُبِیْنِ ۟ۙۛ

الله به قرآن روشنگر راه هدایت به‌سوی حق سوگند یاد فرمود.

آیه: 3

اِنَّاۤ اَنْزَلْنٰهُ فِیْ لَیْلَةٍ مُّبٰرَكَةٍ اِنَّا كُنَّا مُنْذِرِیْنَ ۟

که ما این قرآن را در شب قدر فرو فرستادیم، یعنی شبی که خیر و برکت زیادی دارد، زیرا ما با این قرآن بیم‌دهنده بوده‌ایم.

آیه: 4

فِیْهَا یُفْرَقُ كُلُّ اَمْرٍ حَكِیْمٍ ۟ۙ

در این شب هر امر محکمی که مربوط به روزی‌ها و اجل‌ها و سایر مواردی که الله در آن سال ایجاد می‌کند مقرر می‌شود.

آیه: 5

اَمْرًا مِّنْ عِنْدِنَا ؕ— اِنَّا كُنَّا مُرْسِلِیْنَ ۟ۚ

هر امر محکمی از جانب خویش را مقرر می‌کنیم، به‌راستی‌که ما فرستندۀ رسولان بوده‌ایم.

آیه: 6

رَحْمَةً مِّنْ رَّبِّكَ ؕ— اِنَّهٗ هُوَ السَّمِیْعُ الْعَلِیْمُ ۟ۙ

- ای رسول- رسولان را به رحمتی از جانب پروردگارت برای کسانی‌که به‌سوی آنها ارسال می‌شوند می‌فرستیم، به‌راستی‌که او سبحانه سخنان بندگانش را می‌شنود، و از افعال و نیات‌شان آگاه است، و ذره‌ای از این امور بر او پوشیده نمی‌ماند.

آیه: 7

رَبِّ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا ۘ— اِنْ كُنْتُمْ مُّوْقِنِیْنَ ۟

پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن دو وجود دارد است. اگر به این امر یقین دارید پس به رسولم ایمان آورید.

آیه: 8

لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ یُحْیٖ وَیُمِیْتُ ؕ— رَبُّكُمْ وَرَبُّ اٰبَآىِٕكُمُ الْاَوَّلِیْنَ ۟

هیچ معبود برحقی جز او نیست، زنده می‌کند و می‌میراند، هیچ زنده ‌کننده و میراننده‌ای جز او نیست، پروردگار شما و پروردگار پدران پیشین شماست.

آیه: 9

بَلْ هُمْ فِیْ شَكٍّ یَّلْعَبُوْنَ ۟

این مشرکان بر این امر یقین ندارند، بلکه در مورد آن مردد هستند و به‌سبب باطلی که در آن قرار دارند این امر را فراموش می‌کنند.

آیه: 10

فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَاْتِی السَّمَآءُ بِدُخَانٍ مُّبِیْنٍ ۟ۙ

پس -ای پیامبر- منتظر عذاب نزدیک قوم خویش باش، هنگامی که آسمان دود آشکاری را پدیدار می کند که آن را به چشمان خویش و با گرسنگى زیادى می بینند.

آیه: 11

یَّغْشَی النَّاسَ ؕ— هٰذَا عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟

قومت را فرا می‌گیرد، و به آنها گفته می‌شود: این عذابی که به شما رسید عذابی دردناک است.

آیه: 12

رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذَابَ اِنَّا مُؤْمِنُوْنَ ۟

آن‌گاه متضرّعانه از پروردگارشان چنین می‌خواهند: پروردگارا عذابی را که برایمان فرستادی از ما بازگردان، زیرا اگر آن را از ما بازگردانی به تو و رسولت ایمان داریم.

آیه: 13

اَنّٰی لَهُمُ الذِّكْرٰی وَقَدْ جَآءَهُمْ رَسُوْلٌ مُّبِیْنٌ ۟ۙ

چگونه آنها می‌توانند پند بگیرند و به‌سوی پروردگارشان بازگردند درحالی‌که رسولی با رسالت روشن نزدشان آمده، و راستگویی و امانتداری‌اش را شناخته‌اند؟!

آیه: 14

ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَقَالُوْا مُعَلَّمٌ مَّجْنُوْنٌ ۟ۘ

سپس از تصدیق او خودداری کردند، و در مورد او گفتند: او تعلیم ‌یافته‌ای است که دیگران به او می‌آموزند و فرستاده‌ای نیست، و در مورد او گفتند: دیوانه است.

آیه: 15

اِنَّا كَاشِفُوا الْعَذَابِ قَلِیْلًا اِنَّكُمْ عَآىِٕدُوْنَ ۟ۘ

به‌راستی آن‌گاه که این عذاب را اندکی از شما بازگردانیم، به کفر و تکذیب خویش بازمی‌گردید.

آیه: 16

یَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرٰی ۚ— اِنَّا مُنْتَقِمُوْنَ ۟

و - ای رسول- برای آنها منتظر روزی باش که ضربه‌ای بزرگ در روز بدر به کافران قومت می‌زنیم، به‌راستی‌که ما از آنها به‌سبب کفر به الله و تکذیب رسولش انتقام می‌گیریم.

آیه: 17

وَلَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَجَآءَهُمْ رَسُوْلٌ كَرِیْمٌ ۟ۙ

و به‌تحقیق‌که پیش از آنها قوم فرعون را آزمودیم، و رسولی گرامی از جانب الله نزدشان آمد که آنها را به توحید و عبادت الله فرا می‌خواند، و آن رسول موسی علیه السلام بود.

آیه: 18

اَنْ اَدُّوْۤا اِلَیَّ عِبَادَ اللّٰهِ ؕ— اِنِّیْ لَكُمْ رَسُوْلٌ اَمِیْنٌ ۟ۙ

موسی علیه السلام به فرعون و قومش گفت: بنی‌اسرائیل را به من بسپارید، زیرا آنها بندگان الله هستند، و شما حق ندارید آنها را به بردگی بگیرید، به‌راستی‌که من فرستاده‌ای از جانب الله به‌سوی شما هستم، و بر آنچه که مرا فرمان داده به شما ابلاغ کنم امانتدار هستم، به‌گونه‌ای که ذره‌ای نه از آن می‌کاهم و نه بر آن می‌افزایم.

از فواید آیات این صفحه:

• نزول القرآن في ليلة القدر التي هي كثيرة الخيرات دلالة على عظم قدره.

نزول قرآن در شب قدر که خیر و برکت زیادی دارد بر بزرگی منزلت این کتاب الهی دلالت دارد.

• بعثة الرسل ونزول القرآن من مظاهر رحمة الله بعباده.

بعثت رسولان و نزول قرآن از مظاهر رحمت الله به بندگانش است.

• رسالات الأنبياء تحرير للمستضعفين من قبضة المتكبرين.

رسالت‌های پیامبران علیهم السلام، سبب آزاد سازی مستضعفان از چنگ متکبران است.

آیه: 19

وَّاَنْ لَّا تَعْلُوْا عَلَی اللّٰهِ ؕ— اِنِّیْۤ اٰتِیْكُمْ بِسُلْطٰنٍ مُّبِیْنٍ ۟ۚ

و اینکه با ترک عبادت الله و برتری‌جویی بر بندگانش، بر او تعالی برتری نجویید، به‌راستی‌که من حجتی روشن برای‌تان آورده‌ام.

آیه: 20

وَاِنِّیْ عُذْتُ بِرَبِّیْ وَرَبِّكُمْ اَنْ تَرْجُمُوْنِ ۟ۚ

و همانا من از اینکه مرا با سنگسار بکشید به پروردگار خودم و پروردگار شما پناه می‌برم.

آیه: 21

وَاِنْ لَّمْ تُؤْمِنُوْا لِیْ فَاعْتَزِلُوْنِ ۟

و اگر آنچه را آورده‌ام تصدیق نمی‌کنید پس از من فاصله بگیرید، و آسیبی به من نزدیک نسازید.

آیه: 22

فَدَعَا رَبَّهٗۤ اَنَّ هٰۤؤُلَآءِ قَوْمٌ مُّجْرِمُوْنَ ۟

پس موسی علیه السلام این‌گونه پروردگارش را خواند: که این قوم - فرعون و سرانش- قومی ستمکارند که سزاوار تعجیل در فرود عذاب هستند.

آیه: 23

فَاَسْرِ بِعِبَادِیْ لَیْلًا اِنَّكُمْ مُّتَّبَعُوْنَ ۟ۙ

آن‌گاه الله به موسی علیه السلام فرمان داد که قومش را شبانه حرکت دهد، و به او خبر داد که فرعون و قومش آنها را تعقیب خواهند کرد.

آیه: 24

وَاتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْوًا ؕ— اِنَّهُمْ جُنْدٌ مُّغْرَقُوْنَ ۟

و به موسی علیه السلام فرمان داد که وقتی او و بنی‌اسرائیل از دریا گذشتند آن را آرام و بی‌حرکت چنان‌که بود رها کند، که قطعاً فرعون و لشکریانش در دریا غرق و نابود خواهند شد.

آیه: 25

كَمْ تَرَكُوْا مِنْ جَنّٰتٍ وَّعُیُوْنٍ ۟ۙ

فرعون و قومش چه بسیار باغ‌ها و چشمه‌های روانی که پشت سرشان به جا گذاشتند!

آیه: 26

وَّزُرُوْعٍ وَّمَقَامٍ كَرِیْمٍ ۟ۙ

و چه بسیار کشتزارها و مجالس نیکویی که پشت سرشان رها کردند!

آیه: 27

وَّنَعْمَةٍ كَانُوْا فِیْهَا فٰكِهِیْنَ ۟ۙ

و چه بسیار زندگی با ناز و نعمت خویش را باقی گذاشتند!

آیه: 28

كَذٰلِكَ ۫— وَاَوْرَثْنٰهَا قَوْمًا اٰخَرِیْنَ ۟

به همین ترتیب آنچه که برای‌شان توصیف شده بود بر آنها رخ داد، و باغ‌ها و چشمه‌ها و کشتزارها و مقام‌های‌شان را به مردمی دیگر یعنی بنی‌اسرائیل به ارث دادیم.

آیه: 29

فَمَا بَكَتْ عَلَیْهِمُ السَّمَآءُ وَالْاَرْضُ وَمَا كَانُوْا مُنْظَرِیْنَ ۟۠

پس نه آسمان و زمین بر فرعون و قومش آن‌گاه که غرق شدند گریستند، و نه مهلت توبه‌ کردن به آنها داده شد.

آیه: 30

وَلَقَدْ نَجَّیْنَا بَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ مِنَ الْعَذَابِ الْمُهِیْنِ ۟ۙ

و به تحقیق که بنی‌اسرائیل را از عذاب خوار کننده نجات دادیم، آن‌گاه که فرعون و قومش پسران‌شان را می‌کشتند، و زنان‌شان را زنده نگه می‌داشتند.

آیه: 31

مِنْ فِرْعَوْنَ ؕ— اِنَّهٗ كَانَ عَالِیًا مِّنَ الْمُسْرِفِیْنَ ۟

آنها را از عذاب فرعون نجات دادیم، به‌راستی‌که او از گردنکشانی بود که از امر و دین الله می‌گذرند.

آیه: 32

وَلَقَدِ اخْتَرْنٰهُمْ عَلٰی عِلْمٍ عَلَی الْعٰلَمِیْنَ ۟ۚ

و به‌تحقیق‌که بنی‌اسرائیل را براساس دانشی از جانب خویش بر جهانیان آن زمان با فراوانی پیامبران ترجیح دادیم.

آیه: 33

وَاٰتَیْنٰهُمْ مِّنَ الْاٰیٰتِ مَا فِیْهِ بَلٰٓؤٌا مُّبِیْنٌ ۟

و دلایل و برهان‌هایی به آنها دادیم که موسی علیه السلام را با آنها تقویت کردیم و برای‌شان نعمتی آشکار مانند ترنجبین و بلدرچین و سایر نعمت‌ها در آن بود.

آیه: 34

اِنَّ هٰۤؤُلَآءِ لَیَقُوْلُوْنَ ۟ۙ

قطعاً این مشرکان تکذیب‌ کننده برای انکار رستاخیز می‌گویند:

آیه: 35

اِنْ هِیَ اِلَّا مَوْتَتُنَا الْاُوْلٰی وَمَا نَحْنُ بِمُنْشَرِیْنَ ۟

جز مرگ اول ما نیست و حیاتی پس از آن نیست، و ما پس از این مرگ برانگیخته نمی‌شویم.

آیه: 36

فَاْتُوْا بِاٰبَآىِٕنَاۤ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِیْنَ ۟

پس - ای محمد- اگر تو و پیروان همراهت در این ادعا که الله مردگان را برای حسابرسی و جزا زنده برمی‌انگیزد راستگو هستید پدرانمان را که مرده‌اند زنده بیاورید.

آیه: 37

اَهُمْ خَیْرٌ اَمْ قَوْمُ تُبَّعٍ ۙ— وَّالَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ؕ— اَهْلَكْنٰهُمْ ؗ— اِنَّهُمْ كَانُوْا مُجْرِمِیْنَ ۟

- ای رسول- آیا این مشرکانی که تو را تکذیب می‌کنند در قدرت و نیرومندی برترند، یا قوم تُبَّع و کسانی‌که قبل از آنها بودند مانند عاد و ثمود، که همگی آنها را چون جنایتکار بودند نابود کردیم.

آیه: 38

وَمَا خَلَقْنَا السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لٰعِبِیْنَ ۟

و آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آن دو است را برای بازی با آفرینش آنها نیافریده‌ایم.

آیه: 39

مَا خَلَقْنٰهُمَاۤ اِلَّا بِالْحَقِّ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟

و آسمان‌ها و زمین را جز به حکمتی فراگیر نیافریده‌ایم، اما بیشتر مشرکان این موضوع را نمی‌دانند.

از فواید آیات این صفحه:

• وجوب لجوء المؤمن إلى ربه أن يحفظه من كيد عدوّه.

وجوب پناه ‌بردن مؤمن به پروردگار خویش که او را از نیرنگ دشمنش حفظ کند.

• مشروعية الدعاء على الكفار عندما لا يستجيبون للدعوة، وعندما يحاربون أهلها.

مشروعیت دعا علیه کفار آن‌گاه که دعوت را نمی‌پذیرند، و با پیروان دعوت می‌جنگند.

• الكون لا يحزن لموت الكافر لهوانه على الله.

هستی به مرگ کافر اندوهگین نمی‌شود، چون نزد الله خوار و ذلیل است.

• خلق السماوات والأرض لحكمة بالغة يجهلها الملحدون.

آسمان‌ها و زمین به‌سبب حکمتی فراگیر آفریده شده اند و ملحدان نسبت به این حکمت نادان هستند.

آیه: 40

اِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ مِیْقَاتُهُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟ۙ

همانا روز قیامت که الله در آن میان بندگان داوری می‌کند میعادی برای تمام مخلوقات است که الله آنها را در آن روز گرد می‌آورد.

آیه: 41

یَوْمَ لَا یُغْنِیْ مَوْلًی عَنْ مَّوْلًی شَیْـًٔا وَّلَا هُمْ یُنْصَرُوْنَ ۟ۙ

روزی‌که نه هیچ خویشاوندی به خویشاوندش نفعی می‌رساند، و نه هیچ دوستی به دوستش، و نه آنها از عذاب الله محافظت می‌کنند؛ زیرا در آن روز فرمانروایی فقط برای الله است، و هیچ‌کسی نمی‌تواند آن را ادعا کند.

آیه: 42

اِلَّا مَنْ رَّحِمَ اللّٰهُ ؕ— اِنَّهٗ هُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

مگر کسی از مردم که الله بر او رحم کند، که او از اعمال صالحی که از پیش فرستاده بهره‌مند می‌گردد، به‌راستی‌که الله ذات شکست‌ ناپذیری است که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و در آفرینش و تقدیر و تدبیرش بسیار دانا است.

آیه: 43

اِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّوْمِ ۟ۙ

همانا درخت زقّوم که الله آن را از ته جهنم رویاند.

آیه: 44

طَعَامُ الْاَثِیْمِ ۟

طعام صاحب گناه بزرگ یعنی کافر است که از میوۀ پلیدش می‌خورد.

آیه: 45

كَالْمُهْلِ ۛۚ— یَغْلِیْ فِی الْبُطُوْنِ ۟ۙ

این میوه مانند روغن سیاه است، که از شدت حرارتی که دارد در شکم‌های‌شان می‌جوشد.

آیه: 46

كَغَلْیِ الْحَمِیْمِ ۟

مانند جوشیدن آب در آخرین درجۀ حرارت.

آیه: 47

خُذُوْهُ فَاعْتِلُوْهُ اِلٰی سَوَآءِ الْجَحِیْمِ ۟ۙ

و به مأموران آتش گفته می‌شود: او را بگیرید و با زور و خشونت در وسط جهنم بیفکنید.

آیه: 48

ثُمَّ صُبُّوْا فَوْقَ رَاْسِهٖ مِنْ عَذَابِ الْحَمِیْمِ ۟ؕ

سپس بر روی سر این عذاب‌شده آب سوزان بریزید پس عذاب از او جدا نمی‌شود.

آیه: 49

ذُقْ ۖۚ— اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزِیْزُ الْكَرِیْمُ ۟

و از روی سرزنش به او گفته می‌شود: این عذاب دردناک را بچش؛ که تو همان عزیزی هستی که همیشه میان قوم خویش محترم بودی.

آیه: 50

اِنَّ هٰذَا مَا كُنْتُمْ بِهٖ تَمْتَرُوْنَ ۟

این عذاب همان است که در وقوع آن در روز قیامت تردید می‌کردید، که با مشاهدۀ آن شک شما برطرف شده است.

آیه: 51

اِنَّ الْمُتَّقِیْنَ فِیْ مَقَامٍ اَمِیْنٍ ۟ۙ

قطعاً کسانی‌که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی پروردگارشان تقوای او تعالی را پیشه کرده‌اند در اقامتگاهی ایمن از هر امر ناپسندی هستند.

آیه: 52

فِیْ جَنّٰتٍ وَّعُیُوْنٍ ۟ۚۙ

در باغ‌ها و چشمه‌های جاری.

آیه: 53

یَّلْبَسُوْنَ مِنْ سُنْدُسٍ وَّاِسْتَبْرَقٍ مُّتَقٰبِلِیْنَ ۟ۚۙ

در بهشت ابریشم نازک و کلفت می‌پوشند، و در روبروی هم قرار دارند، و هیچ‌کس به پشت دیگری نگاه نمی‌کند.

آیه: 54

كَذٰلِكَ ۫— وَزَوَّجْنٰهُمْ بِحُوْرٍ عِیْنٍ ۟ؕ

چنان‌که با نعمت مذکور آنها را گرامی داشتیم آنها را در بهشت به ازدواج زنانی بسیار زیبا و درشت‌چشم با شدت سفیدی در سفیدی چشم و شدت سیاهی در سیاهی آن درمی‌آوریم.

آیه: 55

یَدْعُوْنَ فِیْهَا بِكُلِّ فَاكِهَةٍ اٰمِنِیْنَ ۟ۙ

در آنجا از خدمتکاران‌شان می‌خواهند که هر میوه‌ای که قصد کنند بدون پایان‌ یافتن و مضرات برای‌شان بیاورند.

آیه: 56

لَا یَذُوْقُوْنَ فِیْهَا الْمَوْتَ اِلَّا الْمَوْتَةَ الْاُوْلٰی ۚ— وَوَقٰىهُمْ عَذَابَ الْجَحِیْمِ ۟ۙ

برای همیشه در آنجا می‌مانند، و جز مرگ اول در زندگی دنیا مرگی در آنجا نمی‌چشند، و پروردگارشان آنها را از عذاب آتش محافظت می‌کند.

آیه: 57

فَضْلًا مِّنْ رَّبِّكَ ؕ— ذٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیْمُ ۟

این امر، بخشش و نیکی‌ای از جانب پروردگار تو به آنها است، موارد مذکور - یعنی ورود پرهیزکاران به بهشت، و محافظت آنها از آتش- همان رستگاری بزرگ است که هیچ رستگاری‌ای با آن برابری نمی‌کند.

آیه: 58

فَاِنَّمَا یَسَّرْنٰهُ بِلِسَانِكَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَكَّرُوْنَ ۟

- ای رسول- به تحقیق این قرآن را با نزول آن به زبان تو یعنی زبان عربی، ساده و آسان کردیم تا از آن پند بگیرند.

آیه: 59

فَارْتَقِبْ اِنَّهُمْ مُّرْتَقِبُوْنَ ۟۠

پس منتظر پیروزی خویش و نابودی آنها باش، زیرا آنها نیز منتظر نابودی تو هستند.

از فواید آیات این صفحه:

• الجمع بين العذاب الجسمي والنفسي للكافر.

جمع میان عذاب جسمی و روحی کافر.

• الفوز العظيم هو النجاة من النار ودخول الجنة.

رستگاری بزرگ همان نجات از آتش و ورود به بهشت است.

• تيسير الله لفظ القرآن ومعانيه لعباده.

آسان‌سازی لفظ و معانی قرآن توسط الله برای بندگانش.