ترجمهٔ معانی سوره سوره فجر - ترجمه ى فارسى كتاب مختصر در تفسير قرآن كريم - دایرة المعارف قرآن کریم

سوره فجر

از اهداف این سوره:

بيان عاقبة الطغاة، والحكمة من الابتلاء، والتذكير بالآخرة.

بیان عاقبت ستمگران سرکش و حکمت هاى ابتلا، و یادآوری آخرت.

---

آیه: 1

وَالْفَجْرِ ۟ۙ

الله سبحانه به سپیده‌دم سوگند یاد فرمود.

آیه: 2

وَلَیَالٍ عَشْرٍ ۟ۙ

و به ده شب اول ذوالحجه سوگند یاد فرمود.

آیه: 3

وَّالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ ۟ۙ

و به اشیاء زوج و فرد سوگند یاد فرمود.

آیه: 4

وَالَّیْلِ اِذَا یَسْرِ ۟ۚ

و به شب آن‌گاه که بیاید، و ادامه یابد و پشت کند سوگند یاد فرمود، جواب این سوگندها این است که: به‌طور قطع در قبال اعمال‌تان مجازات خواهید شد.

آیه: 5

هَلْ فِیْ ذٰلِكَ قَسَمٌ لِّذِیْ حِجْرٍ ۟ؕ

آیا در موارد مذکور سوگندی هست که خردمند را قانع سازد؟!

آیه: 6

اَلَمْ تَرَ كَیْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ ۟

- ای رسول- آیا ندانسته‌ای که پروردگارت با عاد قوم هود علیه السلام آن‌گاه که رسولش را تکذیب کردند چه کرد؟!

آیه: 7

اِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ ۟

قبیلۀ عاد به جدشان اِرَم صاحب ستون‌ها و قامت بلند منسوب است.

آیه: 8

الَّتِیْ لَمْ یُخْلَقْ مِثْلُهَا فِی الْبِلَادِ ۟

که الله مانندش را در شهرها نساخته بود.

آیه: 9

وَثَمُوْدَ الَّذِیْنَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ ۟

و آیا ندانسته‌ای که پروردگارت با ثمود قوم صالح علیه السلام چه کرد؟ کسانی‌که صخره‌های کوه‌ها را شکافتند و از آنها خانه‌هایی سنگی ساختند.

آیه: 10

وَفِرْعَوْنَ ذِی الْاَوْتَادِ ۟

و آیا ندانسته‌ای که پروردگارت با فرعون که میخ‌هایی داشت که مردم را با آنها عذاب می‌کرد چه کرد؟

آیه: 11

الَّذِیْنَ طَغَوْا فِی الْبِلَادِ ۟

هر یک از اینها در سرزمین خویش بیش از حد گردنکشی و ستم کردند.

آیه: 12

فَاَكْثَرُوْا فِیْهَا الْفَسَادَ ۟

و در آنجا با کفر و گناهانی که منتشر کردند زیاد فساد برپا کردند.

آیه: 13

فَصَبَّ عَلَیْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ ۟ۚۙ

پس الله عذاب سخت خویش را بر آنها چشاند، و آنها را از زمین برکند.

آیه: 14

اِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ ۟ؕ

- ای رسول- به‌راستی‌که پروردگارت در کمین و مراقب اعمال مردم است؛ تا هرکس را که نیکوکاری کند به بهشت، و هرکس را که بدی کند با جهنم جزا دهد.

آیه: 15

فَاَمَّا الْاِنْسَانُ اِذَا مَا ابْتَلٰىهُ رَبُّهٗ فَاَكْرَمَهٗ وَنَعَّمَهٗ ۙ۬— فَیَقُوْلُ رَبِّیْۤ اَكْرَمَنِ ۟ؕ

اما انسان طبیعتاً هرگاه پروردگارش او را بیازماید و گرامی بدارد، و مال و فرزندان و مقام به او ببخشد، گمان می‌کند که این امر به خاطر کرامتی است که نزد الله دارد، پس می‌گوید: پروردگارم به خاطر استحقاقی که دارم مرا گرامی داشت.

آیه: 16

وَاَمَّاۤ اِذَا مَا ابْتَلٰىهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهٗ ۙ۬— فَیَقُوْلُ رَبِّیْۤ اَهَانَنِ ۟ۚ

و اما هرگاه او را بیازماید و روزی‌اش را بر او تنگ گرداند، گمان می‌کند که این امر به خاطر خواری او در برابر پروردگارش است پس می‌گوید: پروردگارم مرا خوار کرده است.

آیه: 17

كَلَّا بَلْ لَّا تُكْرِمُوْنَ الْیَتِیْمَ ۟ۙ

هرگز، امر این‌گونه نیست که این انسان تصور می‌کند که نعمت‌ها دلیل رضایت الله از بنده‌اش و مصیبت‌ها دلیل خواری بنده نزد پروردگارش است، بلکه واقعیت این است که از روزی‌ای که الله به شما عطا کرده است یتیم را گرامی نمی‌دارید.

آیه: 18

وَلَا تَحٰٓضُّوْنَ عَلٰی طَعَامِ الْمِسْكِیْنِ ۟ۙ

و یکدیگر را بر اِطعام فقیری که چیزی برای خوردن نمی‌یابد تشویق نمی‌کنید.

آیه: 19

وَتَاْكُلُوْنَ التُّرَاثَ اَكْلًا لَّمًّا ۟ۙ

و حقوق زنان و یتیمان ضعیف را بسیار و بدون رعایت حلال‌ بودنش می‌خورید.

آیه: 20

وَّتُحِبُّوْنَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا ۟ؕ

و مال را بسیار دوست دارید، و از سر زیاده‌خواهی آن، به انفاق در راه الله بخل می‌ورزید.

آیه: 21

كَلَّاۤ اِذَا دُكَّتِ الْاَرْضُ دَكًّا دَكًّا ۟ۙ

سزاوار نیست که چنین کنید، و به یاد آورید آن‌گاه که زمین به شدت به حرکت می‌افتد و لرزانده می‌شود.

آیه: 22

وَّجَآءَ رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا ۟ۚ

و - ای رسول- پروردگارت برای داوری میان بندگانش می‌آید، و فرشتگان صف در صف می‌آیند.

از فواید آیات این صفحه:

• فضل عشر ذي الحجة على أيام السنة.

فضیلت ده روز اول ذوالحجه بر دیگر روزهای سال.

• ثبوت المجيء لله تعالى يوم القيامة وفق ما يليق به؛ من غير تشبيه ولا تمثيل ولا تعطيل.

ثبوت آمدن الله تعالی در روز قیامت آن‌گونه که شایستۀ او تعالی است؛ بدون هیچ تشبیه و تمثیل و تعطیلی.

• المؤمن إذا ابتلي صبر وإن أعطي شكر.

هرگاه مؤمن مورد آزمایش قرار گیرد صبر می‌کند و اگر به او عطا شود سپاسگزاری می‌کند.

آیه: 23

وَجِایْٓءَ یَوْمَىِٕذٍ بِجَهَنَّمَ ۙ۬— یَوْمَىِٕذٍ یَّتَذَكَّرُ الْاِنْسَانُ وَاَنّٰی لَهُ الذِّكْرٰی ۟ؕ

و در آن روز جهنم آورده می‌شود درحالی‌که هفتاد هزار افسار دارد، و همراه هر افسار هفتاد هزار فرشته هستند که آن را می‌کِشَند، در آن روز انسان آنچه را در حق الله کوتاهی کرده است به یاد می‌آورد، ولی یادآوری در آن روز کی به او سودی می‌رساند؛ زیرا روز جزا است نه روز عمل؟!

آیه: 24

یَقُوْلُ یٰلَیْتَنِیْ قَدَّمْتُ لِحَیَاتِیْ ۟ۚ

از پشیمانی زیاد می‌گوید: کاش برای زندگی اخروی خویش که همان زندگی حقیقی است اعمال صالح از پیش فرستاده بودم.

آیه: 25

فَیَوْمَىِٕذٍ لَّا یُعَذِّبُ عَذَابَهٗۤ اَحَدٌ ۟ۙ

در آن روز هیچ‌کس مانند عذاب الله عذاب نمی‌کند؛ زیرا عذاب او تعالی سخت‌تر و ماندگارتر است.

آیه: 26

وَّلَا یُوْثِقُ وَثَاقَهٗۤ اَحَدٌ ۟ؕ

و مانند به بندکشیدن کافران توسط او تعالی در آن روز، هیچ‌کس در زنجیرها به بند نمی‌کشد.

آیه: 27

یٰۤاَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَىِٕنَّةُ ۟ۗۙ

و اما هنگام مرگ و در روز قیامت به نفس مؤمن گفته می‌شود: ای نفس آسوده‌خاطر به ایمان و عمل صالح.

آیه: 28

ارْجِعِیْۤ اِلٰی رَبِّكِ رَاضِیَةً مَّرْضِیَّةً ۟ۚ

به‌سبب آن‌که به ثواب بزرگی دست یافتی راضی از پروردگارت، و به‌سبب عمل صالحی که داشتی مورد رضایت نزد او تعالی، به‌سوی او تعالی بازگرد.

آیه: 29

فَادْخُلِیْ فِیْ عِبٰدِیْ ۟ۙ

پس در زمرۀ بندگان صالح من درآی.

آیه: 30

وَادْخُلِیْ جَنَّتِیْ ۟۠

و همراه آنها در بهشت من که برای‌شان آماده ساخته‌ام وارد شو.

از فواید آیات این صفحه:

• عتق الرقاب، وإطعام المحتاجين في وقت الشدة، والإيمان بالله، والتواصي بالصبر والرحمة: من أسباب دخول الجنة.

آزادسازی بردگان، اِطعام نیازمندان در هنگام سختی، ایمان به الله، سفارش‌ کردن یکدیگر به صبر و رحمت: از اسباب ورود به بهشت است.

• من دلائل النبوة إخباره أن مكة ستكون حلالًا له ساعة من نهار.

یکی از دلایل نبوت، آگاه ‌کردن پیامبر از این خبر است که مکه مدتی از یک روز برایش حلال خواهد شد.

• لما ضيق الله طرق الرق وسع طرق العتق، فجعل الإعتاق من القربات والكفارات.

الله وقتی راه‌های بردگی را تنگ کرد راه‌های آزادسازی را گسترش داد، و آزادسازی بردگان را در زمرۀ قربات و کفارات قرار داد.