Firo maanaaji al-quraan tedduɗo oo - Firo osikeewo - Alaawu al-diin Mansuur * - Tippudi firooji ɗii
Қиёмат сураси
لَآ أُقۡسِمُ بِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ
Faccirooji aarabeeji:
وَلَآ أُقۡسِمُ بِٱلنَّفۡسِ ٱللَّوَّامَةِ
2. Ва Мен маломатгўй нафсга қасам ичурманки, (ҳеч шак-шубҳасиз, қайта тирилиб, ҳисоб-китоб қилинурсизлар)!
И з о ҳ. Ушбу ояти каримадаги «маломатгўй нафс» ўз эгаси Аллоҳ таолога ибодат қилишда қосирлик-бепарволик қилса, маломат қиладиган нафсдир. Умуман, Қуръонда нафс калимаси уч хил сифат билан келади: 1. Нафси аммора (ёмонлик-гуноҳга) буюргувчи нафс (Юсуф сураси, 53-оят); 2. Маломатгўй нафс; 3. Хотиржам-сокин нафс (Фажр сураси, 27-оят).
Faccirooji aarabeeji:
بَلَىٰ قَٰدِرِينَ عَلَىٰٓ أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُۥ
И з о ҳ. Аллоҳ таоло Қиёмат Кунида ҳар бир инсоннинг бармоқларигача тиклаб — асл ҳолига келтириши ҳақидаги хабардан икки нарсани уқиш мумкин: Биринчидан, шундай кичик нозик бармоқларни тиклашга қодир бўлган Зот бошқа суяк-сўнгакларни ҳам тиклай олиши шубҳасиздир. Иккинчидан, Қиёмат қойим бўлганида ҳар бир банда ҳаёти-дунёда қилиб ўтган барча яхши-ёмон амалларига жавоб берар экан, унинг бармоқлари бутун бўлиши ўта муҳимдир. Чунки дунёдаги ҳеч бир кишининг бармоқ изи иккинчи кишининг бармоқ изига ўхшамайди. (Бу ҳақиқатни илм-фан ўрганиб, исботлашидан неча аср илгари Қуръони Карим бир оғиз сўз билан айтиб қўйганининг ўзи барча инсонни ҳар бир бармоғигача яратган ҳам, ушбу азиз Китобни юборган ҳам ёлғиз Аллоҳ эканига очиқ далолатдир)! Бинобарин, қилинган барча эзгулик ҳам, ёмонлик ҳам адолат тарозусида тортилиб, ўзининг мукофот ёки жазосини оладиган Кунда ҳар бир бармоқ ўз эгасининг ҳаёти-дунёда қилиб ўтган қилмишларига жонли гувоҳ бўлиши шубҳасиздир.
Faccirooji aarabeeji:
بَلۡ يُرِيدُ ٱلۡإِنسَٰنُ لِيَفۡجُرَ أَمَامَهُۥ
Faccirooji aarabeeji:
يَسۡـَٔلُ أَيَّانَ يَوۡمُ ٱلۡقِيَٰمَةِ
И з о ҳ. Иймонсиз кимсаларни ёмон амаллар қилишдан қайтарилса, улар ўзлари ўрганиб қолган фисқ-фужурларидан ажралгилари келмасдан «Қиёматгача ҳали жуда узоқ, кексайганимизда қилган гуноҳларимизга тавба-тазарру қилиб оламиз», дейдилар, (Худди қўлларида то кексайиб, тавба қилгунларича ўлмаслик ҳақида васиқалари бордек)! Қуйидаги оятларда ана шундай кимсаларнинг Қиёмат Кунидаги аҳволи тасвирланади.
Faccirooji aarabeeji:
فَإِذَا بَرِقَ ٱلۡبَصَرُ
Faccirooji aarabeeji:
وَخَسَفَ ٱلۡقَمَرُ
Faccirooji aarabeeji:
وَجُمِعَ ٱلشَّمۡسُ وَٱلۡقَمَرُ
Faccirooji aarabeeji:
يَقُولُ ٱلۡإِنسَٰنُ يَوۡمَئِذٍ أَيۡنَ ٱلۡمَفَرُّ
Faccirooji aarabeeji:
كَلَّا لَا وَزَرَ
Faccirooji aarabeeji:
إِلَىٰ رَبِّكَ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡمُسۡتَقَرُّ
Faccirooji aarabeeji:
بَلِ ٱلۡإِنسَٰنُ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦ بَصِيرَةٞ
Faccirooji aarabeeji:
وَلَوۡ أَلۡقَىٰ مَعَاذِيرَهُۥ
15. Гарчи ўз узр-баҳоналарини (ўртага) ташласа — келтирса-да, (унинг барча аъзолари ўзининг зиёнига гувоҳлик бергувчидир!)
И з о ҳ. Яъни инсон ҳаёти дунёдалик пайтида ҳар қандай ҳакамни ўз тили-нутқи билан алдаб кетиши мумкин, аммо Қиёмат Кунида — ёлғиз Аллоҳ таоло ҳакам бўлган пайтида инсоннинг нотиқлиги бекор-бефойда бўлиб қолади. Чунки у Кунда инсон ўзини оқлаш учун қандай сабаб-баҳоналар топмасин, Аллоҳ таоло томонидан унинг баданидаги барча аъзоларига тил ато этилиб, улар ўз эгаларининг қилиб ўтган гуноҳларига гувоҳлик берадилар. Мазкур оятларда Қиёмат Куни ва инсоннинг у Кундаги аҳволи тасвирлангач, энди сўз Қуръонга ва унинг оятларини Жаброил фариштадан қабул қилиб олиш тариқасига кўчади. Пайғамбар алайҳис-салоту вас-салом ўзларига ваҳий нозил бўлаётган пайтда бирон калима ёдларидан чиқиб қолмаслиги учун лабларини қимирлатиб — такрорлаб турар эдилар. Ушбу оятларда у зотга бундай қилишнинг ҳожати йўқ эканлиги уқтирилди.
Faccirooji aarabeeji:
ثُمَّ إِنَّ عَلَيۡنَا بَيَانَهُۥ
И з о ҳ. Яъни, Аллоҳ таоло Ўз каломидаги тушуниб етиш мушкул бўлган айрим оятларни Пайғамбар алайҳис-салоту вас-саломга англатиш кафолатини ҳам Ўз зиммасига олиб, пайғамбаримизни хотиржам қилмоқда. Мана шу оятлар келгач, Расулуллоҳ ваҳий нозил бўлаётган вақтда бошларини қуйи солиб, хомуш ўтирадиган ва қачонки ваҳий келтирган Жаброил алайҳиссалом кетганларидан сўнггина нозил қилинган оятларни ўқийдиган бўлдилар. Қуйидаги оятларда сўз яна Қиёмат Кунини ёлғон дегувчи кимсаларга ва у Куннинг аҳволини тасвирлашга қайтади.
Faccirooji aarabeeji:
وَتَذَرُونَ ٱلۡأٓخِرَةَ
Faccirooji aarabeeji:
وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاضِرَةٌ
Faccirooji aarabeeji:
إِلَىٰ رَبِّهَا نَاظِرَةٞ
И з о ҳ. Дарҳақиқат, аҳли жаннат учун Парвардигорнинг дийдорига етишдан суюклироқ бирон нарса йўқдир. Шунинг учун ҳам Яратганга боқар эканлар, уларнинг юзлари янада яшнаб, мунаввар бўлиши табиий ҳолдир. Саҳиҳул-Бухорийда ворид бўлган мана бу ҳадиси шариф ҳам мазкур ояти карима мазмунини таъкидлайди: «Албатта сизлар яқинда Парвардигорингизни худди мана шу тўлин ойни кўриб турганингиздек очиқ-аён кўрурсизлар».
Faccirooji aarabeeji:
وَوُجُوهٞ يَوۡمَئِذِۭ بَاسِرَةٞ
Faccirooji aarabeeji:
تَظُنُّ أَن يُفۡعَلَ بِهَا فَاقِرَةٞ
И з о ҳ. Ушбу оятларда Қиёмат Кунида кишилар албатта икки гуруҳга — саодатмандлар ва бадбахтларга бўлинишлари ҳақида хабар берилгач, қуйида инсонларнинг дунё ҳовлисидан Охират диёрига кўчишлари — жон таслим қилиш соатлари ғоят жонли лавҳаларда тасвирланади.
Faccirooji aarabeeji:
كَلَّآ إِذَا بَلَغَتِ ٱلتَّرَاقِيَ
Faccirooji aarabeeji:
وَظَنَّ أَنَّهُ ٱلۡفِرَاقُ
Faccirooji aarabeeji:
وَٱلۡتَفَّتِ ٱلسَّاقُ بِٱلسَّاقِ
Faccirooji aarabeeji:
إِلَىٰ رَبِّكَ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡمَسَاقُ
И з о ҳ. Дунёда яшаш соати битиб, ажали етган ҳар бир киши топган бола-чақасини ҳам, мол-давлатини ҳам, шаъну-шавкатини ҳам тарк этиб, ёлғиз ҳолда Аллоҳ таоло ҳузурига ҳайдалиши бор экан, демак у Яратганга ёруғ юз билан рўбарў бўлиш учун ҳаёти-дунёдаги ҳар бир лаҳзасини иймон-эътиқод ва эзгу амаллар қилиш билан ўтказиши лозим. Аммо калтабин инсон эса...
Faccirooji aarabeeji:
فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّىٰ
Faccirooji aarabeeji:
وَلَٰكِن كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ
Faccirooji aarabeeji:
ثُمَّ ذَهَبَ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ يَتَمَطَّىٰٓ
Faccirooji aarabeeji:
أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰ
Faccirooji aarabeeji:
ثُمَّ أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰٓ
Faccirooji aarabeeji:
أَلَمۡ يَكُ نُطۡفَةٗ مِّن مَّنِيّٖ يُمۡنَىٰ
Faccirooji aarabeeji:
ثُمَّ كَانَ عَلَقَةٗ فَخَلَقَ فَسَوَّىٰ
Faccirooji aarabeeji:
فَجَعَلَ مِنۡهُ ٱلزَّوۡجَيۡنِ ٱلذَّكَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ
Faccirooji aarabeeji:
أَلَيۡسَ ذَٰلِكَ بِقَٰدِرٍ عَلَىٰٓ أَن يُحۡـِۧيَ ٱلۡمَوۡتَىٰ
Faccirooji aarabeeji:
Firo maanaaji al-quraan tedduɗo oo - Firo osikeewo - Alaawu al-diin Mansuur - Tippudi firooji ɗii
Firo maanaaji al-quraan tedduɗo oo e ɗemngal usukibiire , firi ɗum ko Alaawu Al-diin Mansuur. Muulngo hitaande 1430 fergo Ngo feewnitaama e ngardiingo hentorde kanngameeji firo, ina newnaa ƴellitaade e firo asliiwo ngoo ngam feññinde yiyannde e horde e ƴellito duumiingo.