Traduction des sens du Noble Coran - الترجمة الفلانية * - Lexique des traductions


Traduction des sens Sourate: AL-A’RÂF   Verset:

Simoore al-araaf

الٓمٓصٓ
Alif, Laam, Miim, Saad.
Les exégèses en arabe:
كِتَٰبٌ أُنزِلَ إِلَيۡكَ فَلَا يَكُن فِي صَدۡرِكَ حَرَجٞ مِّنۡهُ لِتُنذِرَ بِهِۦ وَذِكۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ
Ko Deftere Jippinaande e maaɗa, wata ɓitteende wonu ka ɓernde maa e mayre ; fii yo a waajor nde, ko nde waaju wonannde gomɗimɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
ٱتَّبِعُواْ مَآ أُنزِلَ إِلَيۡكُم مِّن رَّبِّكُمۡ وَلَا تَتَّبِعُواْ مِن دُونِهِۦٓ أَوۡلِيَآءَۗ قَلِيلٗا مَّا تَذَكَّرُونَ
Jokkee ko Jippinaa e mon kon immorde ka Joomi mon, wata on jokku gaanin ɗum, weldiiɓe, fanɗii ko waajitotoɗon.
Les exégèses en arabe:
وَكَم مِّن قَرۡيَةٍ أَهۡلَكۡنَٰهَا فَجَآءَهَا بَأۡسُنَا بَيَٰتًا أَوۡ هُمۡ قَآئِلُونَ
Ɗuuɗii e ca'e ɗe Men halki! Lepte Amen ɗen ari e majje jemma hiɓe waalii ɗaanii, maa hara ko ɓe fowtiiɓe ñalorma.
Les exégèses en arabe:
فَمَا كَانَ دَعۡوَىٰهُمۡ إِذۡ جَآءَهُم بَأۡسُنَآ إِلَّآ أَن قَالُوٓاْ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ
Noddaandu maɓɓe ndun ɓaawo lepte Amen ɗen arde ɓe, wonaano si naa wi'ugol : "Menen men laatino tooñooɓe".
Les exégèses en arabe:
فَلَنَسۡـَٔلَنَّ ٱلَّذِينَ أُرۡسِلَ إِلَيۡهِمۡ وَلَنَسۡـَٔلَنَّ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
Ma Men Lamnditoyo ɓen ɓe (Men) Nulunoo e mun, Ma Men Lamnditoyo kadi Nulaaɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
فَلَنَقُصَّنَّ عَلَيۡهِم بِعِلۡمٖۖ وَمَا كُنَّا غَآئِبِينَ
Ma Men Fillanoroyo ɓe (golle maɓɓe ɗen) e ganndal. Men wonaano wirniiɓe.
Les exégèses en arabe:
وَٱلۡوَزۡنُ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡحَقُّۚ فَمَن ثَقُلَتۡ مَوَٰزِينُهُۥ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Manndakke=peesgol ɗen nde Ñalnde, ko ɗe goonga. Kala mo manndake (moƴƴi ɗen) teddi, ko ɓen ɗon woni maloyteeɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَمَنۡ خَفَّتۡ مَوَٰزِينُهُۥ فَأُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُم بِمَا كَانُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يَظۡلِمُونَ
Kala mo manndakke (moƴƴi) mun foygitii=hoyi, ko ɓen ɗon woni sooyinirɓe pittaali mu'un saɓu ko ɓe laatinoo hiɓe yedda Aayeeje Amen ɗen.
Les exégèses en arabe:
وَلَقَدۡ مَكَّنَّٰكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَجَعَلۡنَا لَكُمۡ فِيهَا مَعَٰيِشَۗ قَلِيلٗا مَّا تَشۡكُرُونَ
Gomɗii Men Newinanii on ke leydi, Men Waɗani on e mayri nguuree. (Kono) fanɗii ko yettoton.
Les exégèses en arabe:
وَلَقَدۡ خَلَقۡنَٰكُمۡ ثُمَّ صَوَّرۡنَٰكُمۡ ثُمَّ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ لَمۡ يَكُن مِّنَ ٱلسَّٰجِدِينَ
Gomɗii Men tagii on, refti Men Mbaadini on, refti Men Wi'ani Malaa'ikaaɓe ɓen : "Sujjanee Aadama", ɓe sujji, si wanaa Ibliisa, o jeyanooka e sujjuɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلَّا تَسۡجُدَ إِذۡ أَمَرۡتُكَۖ قَالَ أَنَا۠ خَيۡرٞ مِّنۡهُ خَلَقۡتَنِي مِن نَّارٖ وَخَلَقۡتَهُۥ مِن طِينٖ
O Daali : "Ko haɗu-maa nde sujjataa nde Mi Yamir-maa?" O wi'i : "Miɗo ɓuri mo moƴƴude : A Tagii lam immorde e Yiite, A Tagii mo immorde e loopal".
Les exégèses en arabe:
قَالَ فَٱهۡبِطۡ مِنۡهَا فَمَا يَكُونُ لَكَ أَن تَتَكَبَّرَ فِيهَا فَٱخۡرُجۡ إِنَّكَ مِنَ ٱلصَّٰغِرِينَ
O Daali : "Jippo ton, haananaama nde mawnintintoɗaa ton. Yaltu, an ko a jeyaaɗo e hoyɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
قَالَ أَنظِرۡنِيٓ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ
[Ibliisa] wi'i : "Nennitanam haa ñalnde ɓe immintintee".
Les exégèses en arabe:
قَالَ إِنَّكَ مِنَ ٱلۡمُنظَرِينَ
[Alla] Daali : "An, ko a jeyaaɗo e nennitanteeɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
قَالَ فَبِمَآ أَغۡوَيۡتَنِي لَأَقۡعُدَنَّ لَهُمۡ صِرَٰطَكَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ
[Ibliisa] wi'i : "Sabu ko bewinirɗaa lam kon, ma mi jooɗano ɓe ka laawol Maa focciingol.
Les exégèses en arabe:
ثُمَّ لَأٓتِيَنَّهُم مِّنۢ بَيۡنِ أَيۡدِيهِمۡ وَمِنۡ خَلۡفِهِمۡ وَعَنۡ أَيۡمَٰنِهِمۡ وَعَن شَمَآئِلِهِمۡۖ وَلَا تَجِدُ أَكۡثَرَهُمۡ شَٰكِرِينَ
Refti mi ardiranay ɓe yeeso maɓɓe e ɓaawo maɓɓe, e ka e ñaame maɓɓe e ka nane maɓɓe. A tawataa ko ɓuri ɗuuɗude e maɓɓe ko yettooɓe [Ma]".
Les exégèses en arabe:
قَالَ ٱخۡرُجۡ مِنۡهَا مَذۡءُومٗا مَّدۡحُورٗاۖ لَّمَن تَبِعَكَ مِنۡهُمۡ لَأَمۡلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنكُمۡ أَجۡمَعِينَ
[Alla] Daali : "Yaltu ton, ko a ŋiñaaɗo raɗaaɗo. Kala jokkuɗo ma e maɓɓe, ma Mi hebbiiroy Jahannama onon denndaangal".
Les exégèses en arabe:
وَيَٰٓـَٔادَمُ ٱسۡكُنۡ أَنتَ وَزَوۡجُكَ ٱلۡجَنَّةَ فَكُلَا مِنۡ حَيۡثُ شِئۡتُمَا وَلَا تَقۡرَبَا هَٰذِهِ ٱلشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
"Ko an yo Aadama, hoɗu an e ɓeyngu maa ka Aljanna, ñaamee kala nokku ka yiɗu-ɗon ; wata tun on ɓaɗto ngal ɗoo leggal, sakko laatoɗon e tooñooɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
فَوَسۡوَسَ لَهُمَا ٱلشَّيۡطَٰنُ لِيُبۡدِيَ لَهُمَا مَا وُۥرِيَ عَنۡهُمَا مِن سَوۡءَٰتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَىٰكُمَا رَبُّكُمَا عَنۡ هَٰذِهِ ٱلشَّجَرَةِ إِلَّآ أَن تَكُونَا مَلَكَيۡنِ أَوۡ تَكُونَا مِنَ ٱلۡخَٰلِدِينَ
Seytaane sowinsini ɓe, fii yo o feññinan ɓe ko suuɗaa e maɓɓe e awraaji maɓɓe, o wi'i : "Joomi mon haɗiraali on ngal leggal si wanaa fii wata on laato Malaa'ika maa laatoɗon duumotooɓe [ka Aljanna]".
Les exégèses en arabe:
وَقَاسَمَهُمَآ إِنِّي لَكُمَا لَمِنَ ٱلنَّٰصِحِينَ
O woondani ɓe o wi'i : "Min ko mi laaɓanooɓe on".
Les exégèses en arabe:
فَدَلَّىٰهُمَا بِغُرُورٖۚ فَلَمَّا ذَاقَا ٱلشَّجَرَةَ بَدَتۡ لَهُمَا سَوۡءَٰتُهُمَا وَطَفِقَا يَخۡصِفَانِ عَلَيۡهِمَا مِن وَرَقِ ٱلۡجَنَّةِۖ وَنَادَىٰهُمَا رَبُّهُمَآ أَلَمۡ أَنۡهَكُمَا عَن تِلۡكُمَا ٱلشَّجَرَةِ وَأَقُل لَّكُمَآ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ لَكُمَا عَدُوّٞ مُّبِينٞ
O hodiri ɓe janfa. Nde ɓe meeɗunoo laggal ngal, awraaji maɓɓe ɗin feeñani ɓe, ɓe waɗti hiɓe surritora kaaki Aljanna ɗin. Joomi maɓɓe noddi ɓe : "E Mi haɗaano on e ngal leggal, Mi wi'ani on : Pellet, seytaane ko gaño mo'on ɓannguɗo?!".
Les exégèses en arabe:
قَالَا رَبَّنَا ظَلَمۡنَآ أَنفُسَنَا وَإِن لَّمۡ تَغۡفِرۡ لَنَا وَتَرۡحَمۡنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
Ɓe wi'idi ɓe ɗiɗo : "Joomi amen, men tooñii ko'e amen. Si A haforanaali men yurmeɗaa men, ma men jeye e sooyuɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
قَالَ ٱهۡبِطُواْ بَعۡضُكُمۡ لِبَعۡضٍ عَدُوّٞۖ وَلَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُسۡتَقَرّٞ وَمَتَٰعٌ إِلَىٰ حِينٖ
[Alla] Daali : "Jippee (ka leydi), yoga mon ko ayɓe yoga. Hino woodani on ka leydi ton ñiiɓirde e dakamme haa saanga".
Les exégèses en arabe:
قَالَ فِيهَا تَحۡيَوۡنَ وَفِيهَا تَمُوتُونَ وَمِنۡهَا تُخۡرَجُونَ
[Alla] Daali : "Ko (ka leydi) ton wuuroton, ko ton kadi maayoton, ko e mayri kadi yaltinoyteɗon".
Les exégèses en arabe:
يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ قَدۡ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكُمۡ لِبَاسٗا يُوَٰرِي سَوۡءَٰتِكُمۡ وَرِيشٗاۖ وَلِبَاسُ ٱلتَّقۡوَىٰ ذَٰلِكَ خَيۡرٞۚ ذَٰلِكَ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ لَعَلَّهُمۡ يَذَّكَّرُونَ
Ko onon yo ɓiɗɓe Aadam! Gomɗii Men Jippinii e mo'on conci surrayɗi awraaji mon ɗin e cuɗaari. -Ko cocni kulol ɗin non ɓuri muƴƴude.- Ko ɗum jeyaaɗum e Aayeeje Alla. Belajo'o, kamɓe ɓe waajitoto.
Les exégèses en arabe:
يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ لَا يَفۡتِنَنَّكُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ كَمَآ أَخۡرَجَ أَبَوَيۡكُم مِّنَ ٱلۡجَنَّةِ يَنزِعُ عَنۡهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوۡءَٰتِهِمَآۚ إِنَّهُۥ يَرَىٰكُمۡ هُوَ وَقَبِيلُهُۥ مِنۡ حَيۡثُ لَا تَرَوۡنَهُمۡۗ إِنَّا جَعَلۡنَا ٱلشَّيَٰطِينَ أَوۡلِيَآءَ لِلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ
Ko onon yo ɓiɗɓe Aadama! Wata seytaane fitinir on wano o yaltinirnoo baabiraaɓe mon ɓen ka Aljanna, himo ɓoora e maɓɓe conci maɓɓe ɗin fii yo hollu ɓe awraaji maɓɓe ɗin. Pellet, himo reeni on kanko e gorol makko ngol nokku ka on yi'ataa ɓe. Menen Men waɗii seytaaneeji ɗin weldiiɗi ɓen ɓen gomɗintaa.
Les exégèses en arabe:
وَإِذَا فَعَلُواْ فَٰحِشَةٗ قَالُواْ وَجَدۡنَا عَلَيۡهَآ ءَابَآءَنَا وَٱللَّهُ أَمَرَنَا بِهَاۗ قُلۡ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَأۡمُرُ بِٱلۡفَحۡشَآءِۖ أَتَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Si ɓe waɗii pankare, ɓe wi'a : "Men tawru ɗum baabiraaɓe amen ɓen, ko Alla yamiri men ɗum". Maaku : "Pellet, Alla yamirtaa pankare. E on wowlay e hoore Alla ko on anndaa?!".
Les exégèses en arabe:
قُلۡ أَمَرَ رَبِّي بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَقِيمُواْ وُجُوهَكُمۡ عِندَ كُلِّ مَسۡجِدٖ وَٱدۡعُوهُ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَۚ كَمَا بَدَأَكُمۡ تَعُودُونَ
Maaku : "Joomi am yamirii nunɗal. Ñiiɓnon geece mon ɗen nokku kala e ka juuloton, tororon Mo laɓɓinangol Mo diina kan. Ko wano O Fuɗɗori on non ruttirton".
Les exégèses en arabe:
فَرِيقًا هَدَىٰ وَفَرِيقًا حَقَّ عَلَيۡهِمُ ٱلضَّلَٰلَةُۚ إِنَّهُمُ ٱتَّخَذُواْ ٱلشَّيَٰطِينَ أَوۡلِيَآءَ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَيَحۡسَبُونَ أَنَّهُم مُّهۡتَدُونَ
Fedde goo O fewnii, fedde goo majjere nden jojji e hoore maɓɓe. Kamɓe ɓe jogitike seytaaneeji ɗin weldiiɓe gaanin Alla, kamɓe hiɓe sikka ko ɓe feewuɓe.
Les exégèses en arabe:
۞ يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ خُذُواْ زِينَتَكُمۡ عِندَ كُلِّ مَسۡجِدٖ وَكُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ
Ko onon yo ɓiɗɓe Aadama, ƴettee cuɗaari mon ndin nokku kala ka juuloton. Ñaamee yaron wata on fantin. Pellet, Kanko O yiɗaa fantinooɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
قُلۡ مَنۡ حَرَّمَ زِينَةَ ٱللَّهِ ٱلَّتِيٓ أَخۡرَجَ لِعِبَادِهِۦ وَٱلطَّيِّبَٰتِ مِنَ ٱلرِّزۡقِۚ قُلۡ هِيَ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا خَالِصَةٗ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ كَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Maaku : "Ko hommbo harmini cuɗaari Alla ndi O Yaltinani jeyaaɓe Makko ɓen, e laaɓuɗi ɗin ka arsikeeji?" Maaku : "Ɗin ɓen gomɗimɓe ka nguurndam aduna woodani, heeraniiɗi [ɓe] Ñalnde Darngal". Ko wano non Men Fensitirta Aayeeje ɗen, woanannde yimɓe anndooɓe.
Les exégèses en arabe:
قُلۡ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ ٱلۡفَوَٰحِشَ مَا ظَهَرَ مِنۡهَا وَمَا بَطَنَ وَٱلۡإِثۡمَ وَٱلۡبَغۡيَ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ وَأَن تُشۡرِكُواْ بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ سُلۡطَٰنٗا وَأَن تَقُولُواْ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Maaku : "Joomi am ko Harmini : ko pankare ɗen -ko feeñi e majje ko suuɗii-, e bakkaatu, e bewrugol ko aldaa e goonga, e nde sirkanton Mo kon ko O Jippinanaali ɗum hujja, e nde wowloton e Alla ko on anndaa.
Les exégèses en arabe:
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٞۖ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ لَا يَسۡتَأۡخِرُونَ سَاعَةٗ وَلَا يَسۡتَقۡدِمُونَ
Hino woodani kala mofte laja. Si lajal maɓɓe ngal arii, ɓe nennitantaake saa'i gooto, ɓe ardinantaake kadi.
Les exégèses en arabe:
يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ إِمَّا يَأۡتِيَنَّكُمۡ رُسُلٞ مِّنكُمۡ يَقُصُّونَ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِي فَمَنِ ٱتَّقَىٰ وَأَصۡلَحَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Ko onon yo ɓiɗɓe Aadama! Si aroyii e mon Nulaaɓe jeyaaɓe e mo'on, ɓe no fillanoo on Aayeeje Am, kala hulɗo [Alla] o moƴƴini [golle], kulol alanaa ɓen ɗon, wanaa kamɓe kadi sunoytoo.
Les exégèses en arabe:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَٱسۡتَكۡبَرُواْ عَنۡهَآ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen ɓe townitanii e heɗe, ko ɓen woni yimɓe Yiite, kamɓe ko ɓe luttooɓe ton.
Les exégèses en arabe:
فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِهِۦٓۚ أُوْلَٰٓئِكَ يَنَالُهُمۡ نَصِيبُهُم مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَتۡهُمۡ رُسُلُنَا يَتَوَفَّوۡنَهُمۡ قَالُوٓاْ أَيۡنَ مَا كُنتُمۡ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِۖ قَالُواْ ضَلُّواْ عَنَّا وَشَهِدُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَنَّهُمۡ كَانُواْ كَٰفِرِينَ
Alaa ɓurɗo tooñuɗo haa hewta on fefindiiɗo e Alla fenaande, maa o fenni Aayeeje Makko ɗen? Ɓen heɓay ɓe geɓal maɓɓe ngal e binndoodi ndin ; haa si Nulaaɓe Amen [warooɓe] ɓen arii ɓe, ɓe wara ɓe, ɓe wi'a : "Ko honto kon ko rewaynoɗon gaanin Alla [woni]?!" Ɓe wi'a : "Ɗi majjirii men". Ɓe seeditoo e ko'e maɓɓe, wonnde ɓe laatino yedduɓe.
Les exégèses en arabe:
قَالَ ٱدۡخُلُواْ فِيٓ أُمَمٖ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِكُم مِّنَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ فِي ٱلنَّارِۖ كُلَّمَا دَخَلَتۡ أُمَّةٞ لَّعَنَتۡ أُخۡتَهَاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا ٱدَّارَكُواْ فِيهَا جَمِيعٗا قَالَتۡ أُخۡرَىٰهُمۡ لِأُولَىٰهُمۡ رَبَّنَا هَٰٓؤُلَآءِ أَضَلُّونَا فَـَٔاتِهِمۡ عَذَابٗا ضِعۡفٗا مِّنَ ٱلنَّارِۖ قَالَ لِكُلّٖ ضِعۡفٞ وَلَٰكِن لَّا تَعۡلَمُونَ
[Malaa'ikaaɓe ɓen] wi'a : "Naate e moftaaji, gomɗii yawtii ado mon immorde e jinna e yimɓe ka nder Yiite". Tuma kala nde mofte naati, ɗe huɗa banndam majje. Haa si ɓe tawtindirii ton ɓe denndaanal, sakkitiiɓe maɓɓe ɓen wi'ana aramɓe maɓɓe ɓen : "Joomi amen! Ko ɓee majjini men : Okku ɓe lepte cowanɗe e Yiite ngen". O Daala : "Hino woodani kala [mon] cowanɗe, kono on anndaa".
Les exégèses en arabe:
وَقَالَتۡ أُولَىٰهُمۡ لِأُخۡرَىٰهُمۡ فَمَا كَانَ لَكُمۡ عَلَيۡنَا مِن فَضۡلٖ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡسِبُونَ
Aramɓe maɓɓe ɓen wi'ana sakkitiiɓe ɓen : "Alanaa on e dow amen ɓural, meeɗiree lepte ɗen sabu kon ko faggitotonoɗon".
Les exégèses en arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَٱسۡتَكۡبَرُواْ عَنۡهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمۡ أَبۡوَٰبُ ٱلسَّمَآءِ وَلَا يَدۡخُلُونَ ٱلۡجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ ٱلۡجَمَلُ فِي سَمِّ ٱلۡخِيَاطِۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Pellet, ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen, ɓe townitanii ɗe, ɓe udditantaake dame kammuuli ɗin, ɓe naatataa kadi Aljanna haa ngelooba naata e wuddere meselal. Ko wano non Men yoɓirte ɓomɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
لَهُم مِّن جَهَنَّمَ مِهَادٞ وَمِن فَوۡقِهِمۡ غَوَاشٖۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ
Hino woodani ɓe ka Jahannama ndaɗɗudi, no dow maɓɓe kadi kippoodi. Ko wanon non Men yoɓirta tooñooɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَا نُكَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَآ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Ɓen gomɗimɓe ɓe golli moƴƴuɗi - Men fawataa wonkii si wanaa ko ki waawi - Ko ɓen ɗon woni yimɓe Aljanna : kamɓe ko ɓe duumotooɓe ton.
Les exégèses en arabe:
وَنَزَعۡنَا مَا فِي صُدُورِهِم مِّنۡ غِلّٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهِمُ ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ وَقَالُواْ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي هَدَىٰنَا لِهَٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهۡتَدِيَ لَوۡلَآ أَنۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُۖ لَقَدۡ جَآءَتۡ رُسُلُ رَبِّنَا بِٱلۡحَقِّۖ وَنُودُوٓاْ أَن تِلۡكُمُ ٱلۡجَنَّةُ أُورِثۡتُمُوهَا بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Men ɓoori e ɓerɗe maɓɓe ɗen konnaagu, canɗi ɗin no ila senngo ley maɓɓe, ɓe wi'a : "Yettoore woodani Alla On fewuɗo men e ɗum ɗoo, men wonaano feewooɓe si Alla fewnaano men. Gomɗii Nulaaɓe Joomi amen ɓen addii goonga". Ɓe noddee si ko woni : "On ɗon mooɗon Aljanna, on roninaama mo, sabu kon ko gollaynoɗon".
Les exégèses en arabe:
وَنَادَىٰٓ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِ أَصۡحَٰبَ ٱلنَّارِ أَن قَدۡ وَجَدۡنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقّٗا فَهَلۡ وَجَدتُّم مَّا وَعَدَ رَبُّكُمۡ حَقّٗاۖ قَالُواْ نَعَمۡۚ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنُۢ بَيۡنَهُمۡ أَن لَّعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلظَّٰلِمِينَ
Yimɓe Aljanna ɓen noddi yimɓe Yiite ɓen, si ko woni : "Gomɗii men tawii ko Joomi amen fodi men kon ko goonga. Onon kadi on tawii ko Joomi mon fodi on kon ko goonga?" Ɓe wi'i : "Eyyo". Noddoowo nodda hakkunde maɓɓe wonnde : Kuddi Alla ndin wonii e tooñooɓe ɓen,
Les exégèses en arabe:
ٱلَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَيَبۡغُونَهَا عِوَجٗا وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ كَٰفِرُونَ
Ɓen sakkotooɓe=falatoobe gaay e laawol Alla ngol, ɓe ɗaɓɓana ngol ooñorde, kamɓe kadi ko ɓe yedduɓe laakara".
Les exégèses en arabe:
وَبَيۡنَهُمَا حِجَابٞۚ وَعَلَى ٱلۡأَعۡرَافِ رِجَالٞ يَعۡرِفُونَ كُلَّۢا بِسِيمَىٰهُمۡۚ وَنَادَوۡاْ أَصۡحَٰبَ ٱلۡجَنَّةِ أَن سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡۚ لَمۡ يَدۡخُلُوهَا وَهُمۡ يَطۡمَعُونَ
Heedo no hakkunde maɓɓe. Hino e dow tulde La'raafi nden worɓe hiɓe anndira kala e maande mun. Ɓe nodda yimɓe Aljanna ɓen, si ko woni : "Kisiyee woni e mon!". Ɓe naataali mo kono hiɓe tamƴinii.
Les exégèses en arabe:
۞ وَإِذَا صُرِفَتۡ أَبۡصَٰرُهُمۡ تِلۡقَآءَ أَصۡحَٰبِ ٱلنَّارِ قَالُواْ رَبَّنَا لَا تَجۡعَلۡنَا مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Si giiɗe maɓɓe ɗen fewtiniraa ɓannge yimɓe Yiite ɓen, ɓe wi'a : "Joomi amen! Wata A waɗtidu men e yimɓe tooñooɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
وَنَادَىٰٓ أَصۡحَٰبُ ٱلۡأَعۡرَافِ رِجَالٗا يَعۡرِفُونَهُم بِسِيمَىٰهُمۡ قَالُواْ مَآ أَغۡنَىٰ عَنكُمۡ جَمۡعُكُمۡ وَمَا كُنتُمۡ تَسۡتَكۡبِرُونَ
Yimɓe La'raafi ɓen noddi worɓe, hiɓe anndira ɓen maandeeji maɓɓe, ɓe wi'a : "Nafaali on mooɓugol mon [jawle], e kon ko laatinoɗon hiɗon mawnintinoo!".
Les exégèses en arabe:
أَهَٰٓؤُلَآءِ ٱلَّذِينَ أَقۡسَمۡتُمۡ لَا يَنَالُهُمُ ٱللَّهُ بِرَحۡمَةٍۚ ٱدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ لَا خَوۡفٌ عَلَيۡكُمۡ وَلَآ أَنتُمۡ تَحۡزَنُونَ
E ko ɓee ɗoo woondirnoɗon [wonnde] Alla memintaa ɓe yurmeende?! Naatee Aljanna! Kulol alanaa on, wanaa onon woni ko sunoytoo.
Les exégèses en arabe:
وَنَادَىٰٓ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِ أَصۡحَٰبَ ٱلۡجَنَّةِ أَنۡ أَفِيضُواْ عَلَيۡنَا مِنَ ٱلۡمَآءِ أَوۡ مِمَّا رَزَقَكُمُ ٱللَّهُۚ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ حَرَّمَهُمَا عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ
Yimɓe Yiite ɓen noddi yimɓe Aljanna ɓen, si ko woni : "Yuppee e amen ndiyam, maa kon ko Alla arsiki on". Ɓe wi'a: "Pellet, Alla harmini ɗin ɗiɗi e heeferɓe ɓen
Les exégèses en arabe:
ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ دِينَهُمۡ لَهۡوٗا وَلَعِبٗا وَغَرَّتۡهُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَاۚ فَٱلۡيَوۡمَ نَنسَىٰهُمۡ كَمَا نَسُواْ لِقَآءَ يَوۡمِهِمۡ هَٰذَا وَمَا كَانُواْ بِـَٔايَٰتِنَا يَجۡحَدُونَ
Ɓen jogitoriiɓe diina mun kan mbeleeɗe e fijindaaru, nguurndam aduna hodi ɓe. Hannde Men yejjitiray ɓe no ɓe yejjitirnoo hawrugol Ñalaande maɓɓe ndee, e kon ko ɓe yeddiraynoo Aayeeje Amen ɗen.
Les exégèses en arabe:
وَلَقَدۡ جِئۡنَٰهُم بِكِتَٰبٖ فَصَّلۡنَٰهُ عَلَىٰ عِلۡمٍ هُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Gomɗii Men addanii ɓe Deftere, Men fensitiri nde e dow anndal, ko nde peewal e yurmeende ɓen yimɓe gomɗinooɓe.
Les exégèses en arabe:
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّا تَأۡوِيلَهُۥۚ يَوۡمَ يَأۡتِي تَأۡوِيلُهُۥ يَقُولُ ٱلَّذِينَ نَسُوهُ مِن قَبۡلُ قَدۡ جَآءَتۡ رُسُلُ رَبِّنَا بِٱلۡحَقِّ فَهَل لَّنَا مِن شُفَعَآءَ فَيَشۡفَعُواْ لَنَآ أَوۡ نُرَدُّ فَنَعۡمَلَ غَيۡرَ ٱلَّذِي كُنَّا نَعۡمَلُۚ قَدۡ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Hara hiɓe habbii si wanaa battane mun ɗen? Ñalnde battane (firo) mayre arata, yejjitunooɓe ɗum ɓen ko adii wi'ay : "Gomɗii Nulaaɓe Joomi amen ɓen addii goonga. Hara tefooɓe no woodani men ɓe tefana men? Maa men ruttee [aduna] men golla ko wanaa ko men gollaaynoo?" Gomɗii ɓe hayrinii wonkiiji maɓɓe ; kon ko ɓe fefindotonoo majjiriɓe.
Les exégèses en arabe:
إِنَّ رَبَّكُمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ يُغۡشِي ٱلَّيۡلَ ٱلنَّهَارَ يَطۡلُبُهُۥ حَثِيثٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ وَٱلنُّجُومَ مُسَخَّرَٰتِۭ بِأَمۡرِهِۦٓۗ أَلَا لَهُ ٱلۡخَلۡقُ وَٱلۡأَمۡرُۗ تَبَارَكَ ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Pellet, Joomi mon ko Alla, On Taguɗo kammuuli ɗin e leydi ndin e nder balɗe jeegoo, refti O fotondiri ka hoore Arsi. Himo suddira jemma on ñalorma, hiɗi ɗaɓɓindira no yaccorii. Naange ngen e lewru ndun e koode ɗen ko eltiraaɗi yamiroore Makko. Faamee ko Kanko heeranii tagu ngun e yamiroore nden. Mawnii mawngu Alla, Jeyɗo Winndere nden. @Correcteur
Les exégèses en arabe:
ٱدۡعُواْ رَبَّكُمۡ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةًۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِينَ
Noddiiree Joomi mon yankinaare e gunndoo. Pellet, Kanko O Yiɗaa jaggitooɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَلَا تُفۡسِدُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ بَعۡدَ إِصۡلَٰحِهَا وَٱدۡعُوهُ خَوۡفٗا وَطَمَعًاۚ إِنَّ رَحۡمَتَ ٱللَّهِ قَرِيبٞ مِّنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Wata on bonnu ke leydi ɓaawo moƴƴugol ndi. Noddiree Mo kulol e tama'u. Pellet, yumeende Alla nden no ɓadii moƴƴimɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَهُوَ ٱلَّذِي يُرۡسِلُ ٱلرِّيَٰحَ بُشۡرَۢا بَيۡنَ يَدَيۡ رَحۡمَتِهِۦۖ حَتَّىٰٓ إِذَآ أَقَلَّتۡ سَحَابٗا ثِقَالٗا سُقۡنَٰهُ لِبَلَدٖ مَّيِّتٖ فَأَنزَلۡنَا بِهِ ٱلۡمَآءَ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦ مِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِۚ كَذَٰلِكَ نُخۡرِجُ ٱلۡمَوۡتَىٰ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
Ko Kanko woni Nuloowo keneeli ɗin welo-welo yeeso Yurmeende Makko nden. Haa si ndu ronndike duulere teddunde, Men Sogga nde e leydi maayndi [yoori], Men Jippina e mayri ndiyam, Men Yaltinira ɗam kala dimɗe. Ko non Men Yaltiniroyta maayɓe ɓen. Belajo'o, on waajitoto.
Les exégèses en arabe:
وَٱلۡبَلَدُ ٱلطَّيِّبُ يَخۡرُجُ نَبَاتُهُۥ بِإِذۡنِ رَبِّهِۦۖ وَٱلَّذِي خَبُثَ لَا يَخۡرُجُ إِلَّا نَكِدٗاۚ كَذَٰلِكَ نُصَرِّفُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَشۡكُرُونَ
Leydi moƴƴiri ndin, puɗi mayri no yaltira duŋayee Joomi mayri ; ndin ndi (puɗi mun) boni, ndi yaltintaa si wanaa no saɗtiri. Ko non Men Ɓannginirta Aayeeje ɗen woannde yimɓe yettooɓe [Joomi mun].
Les exégèses en arabe:
لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦ فَقَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓ إِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ
Gomɗii Men Nulii Nuuhu e yimɓe makko ɓen, o maaki : "Ko onon yo yimɓe am, rewee Alla. Reweteeɗo alanaa on ko woori Mo. Min miɗo hulani on lepte Ñalaande mawnde".
Les exégèses en arabe:
قَالَ ٱلۡمَلَأُ مِن قَوۡمِهِۦٓ إِنَّا لَنَرَىٰكَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
Hooreeɓe mbatu yimɓe makko ɓen wi'i : "Menen meɗen yi'e e nder majjere ɓanngunde".
Les exégèses en arabe:
قَالَ يَٰقَوۡمِ لَيۡسَ بِي ضَلَٰلَةٞ وَلَٰكِنِّي رَسُولٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
O maaki : "Ko onon yo yimɓe am, majjere (woo) alaa e am ; ko woni min, ko Nulaaɗo immorde ka Jeyɗo Winndere nden.
Les exégèses en arabe:
أُبَلِّغُكُمۡ رِسَٰلَٰتِ رَبِّي وَأَنصَحُ لَكُمۡ وَأَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Miɗo yottina e mon Nule Joomi am, miɗo laaɓana on (reedu), miɗo anndi ka Alla ko on anndaa.
Les exégèses en arabe:
أَوَعَجِبۡتُمۡ أَن جَآءَكُمۡ ذِكۡرٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَلَىٰ رَجُلٖ مِّنكُمۡ لِيُنذِرَكُمۡ وَلِتَتَّقُواْ وَلَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ
E on haawi fii waaju no ari on immorde ka Joomi mon e dow gorko jeyaaɗo e mo'on?! Fii yo o jertin on e fii yo on rento, belajo'o, on (heɓay) yurmeende [Alla].
Les exégèses en arabe:
فَكَذَّبُوهُ فَأَنجَيۡنَٰهُ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥ فِي ٱلۡفُلۡكِ وَأَغۡرَقۡنَا ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَآۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمًا عَمِينَ
Ɓe fenni mo. Men daɗndii mo e ɓen wonnduɓe e makko ka laana, Men yooli ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen. Pellet, ɓe laatino yimɓe wumiɗuɓe.
Les exégèses en arabe:
۞ وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمۡ هُودٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓۚ أَفَلَا تَتَّقُونَ
[Men Nulii] kadi faade e Aadinkooɓe ɓen, musiɗɗo maɓɓe on Huudi. O maaki : "Ko onon yo yimɓe am, rewee Alla, reweteeɗo alanaa on ko woori mo. E on hulataa [Mo]?!".
Les exégèses en arabe:
قَالَ ٱلۡمَلَأُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦٓ إِنَّا لَنَرَىٰكَ فِي سَفَاهَةٖ وَإِنَّا لَنَظُنُّكَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
Hooreeɓe mbatu ɓen yedduɓe e yimɓe makko ɓen wi'i : "Menen meɗen yi'e e ɗayre, menen meɗen sikku maa jeyaaɗo e fenooɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
قَالَ يَٰقَوۡمِ لَيۡسَ بِي سَفَاهَةٞ وَلَٰكِنِّي رَسُولٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
O maaki : "Ko onon yo yimɓe am, ɗayre (woo) alaa e am ; ko woni min, ko Nulaaɗo immorde ka Jeyɗo Winndere nden.
Les exégèses en arabe:
أُبَلِّغُكُمۡ رِسَٰلَٰتِ رَبِّي وَأَنَا۠ لَكُمۡ نَاصِحٌ أَمِينٌ
Miɗo yottina e mo'on Nule Joomi am, min (non) ko mi laaɓanoo on (reedu), hoolniiɗo.
Les exégèses en arabe:
أَوَعَجِبۡتُمۡ أَن جَآءَكُمۡ ذِكۡرٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَلَىٰ رَجُلٖ مِّنكُمۡ لِيُنذِرَكُمۡۚ وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ جَعَلَكُمۡ خُلَفَآءَ مِنۢ بَعۡدِ قَوۡمِ نُوحٖ وَزَادَكُمۡ فِي ٱلۡخَلۡقِ بَصۜۡطَةٗۖ فَٱذۡكُرُوٓاْ ءَالَآءَ ٱللَّهِ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
E haawnu on fii waaju no ari on immorde ka Joomi mon e dow gorko jeyaaɗo e mo'on, fii yo o jertin on?! Janntee tuma nde O Waɗunoo on lontiiɓe ɓaawo yimɓe Nuuhu ɓen, O ɓeydi on ka tagu cemmbe. Jantee neemaaji Alla ɗin belajo'o, on malete.
Les exégèses en arabe:
قَالُوٓاْ أَجِئۡتَنَا لِنَعۡبُدَ ٱللَّهَ وَحۡدَهُۥ وَنَذَرَ مَا كَانَ يَعۡبُدُ ءَابَآؤُنَا فَأۡتِنَا بِمَا تَعِدُنَآ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
Ɓe wi'i : "E a aru e amen fii yo men rewu Alla tun, men acca kon ko baabiraaɓe amen ɓen rewaynoo?! Awa addan men ko foduɗaa men kon (e lepte) si tawii ko a jeyaaɗo e goognuɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
قَالَ قَدۡ وَقَعَ عَلَيۡكُم مِّن رَّبِّكُمۡ رِجۡسٞ وَغَضَبٌۖ أَتُجَٰدِلُونَنِي فِيٓ أَسۡمَآءٖ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّا نَزَّلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٖۚ فَٱنتَظِرُوٓاْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ ٱلۡمُنتَظِرِينَ
O maaki : "Gomɗii yanii e mon immorde ka Joomi mon soɓe (lepte) e tikkere. E on wenjay lam fii inɗe ɗe innuɗon onon e baabiraaɓe mo'on, Alla Jippinaali fii majje hujja?! Faditee! Min, wonndude e mo'on, ko mi jeyaaɗo e faditiiɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
فَأَنجَيۡنَٰهُ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥ بِرَحۡمَةٖ مِّنَّا وَقَطَعۡنَا دَابِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَاۖ وَمَا كَانُواْ مُؤۡمِنِينَ
Men daɗndiri mo e ɓen wonnduɓe e makko yurmeende Amen, Men taƴi ɓabbe ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen, ɓe laatanooki gomɗimɓe.
Les exégèses en arabe:
وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمۡ صَٰلِحٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥۖ قَدۡ جَآءَتۡكُم بَيِّنَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡۖ هَٰذِهِۦ نَاقَةُ ٱللَّهِ لَكُمۡ ءَايَةٗۖ فَذَرُوهَا تَأۡكُلۡ فِيٓ أَرۡضِ ٱللَّهِۖ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوٓءٖ فَيَأۡخُذَكُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
[Men Nulii] kadi faade e Samuuda'en, musiɗɗo maɓɓe on Saalihu, o maaki : "Ko onon yo yimɓe am, rewee Alla. Reweteeɗo alanaa on ko woori Mo. Gomɗii arii on ɓanngannduyee immorde ka Joomi mon : mbaa ko ngelooba Alla maande wonannde on, tertee mba ñaama ka leydi Alla, wata on memir mba bone sakko lepte muusuɗe nannga on".
Les exégèses en arabe:
وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ جَعَلَكُمۡ خُلَفَآءَ مِنۢ بَعۡدِ عَادٖ وَبَوَّأَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ تَتَّخِذُونَ مِن سُهُولِهَا قُصُورٗا وَتَنۡحِتُونَ ٱلۡجِبَالَ بُيُوتٗاۖ فَٱذۡكُرُوٓاْ ءَالَآءَ ٱللَّهِ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ
Annditee tuma nde O waɗunoo on lontiiɓe Aadinkooɓe ɓen, O weerni on ka leydi hiɗon jogitoo e ndantaaji mayri kuɓeeje, hiɗon lesa pelle (waɗon) cuuɗi. Annditee neemaaji Alla ɗin, wata on ɓurtinir ka leydi ko on bonnooɓe.
Les exégèses en arabe:
قَالَ ٱلۡمَلَأُ ٱلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦ لِلَّذِينَ ٱسۡتُضۡعِفُواْ لِمَنۡ ءَامَنَ مِنۡهُمۡ أَتَعۡلَمُونَ أَنَّ صَٰلِحٗا مُّرۡسَلٞ مِّن رَّبِّهِۦۚ قَالُوٓاْ إِنَّا بِمَآ أُرۡسِلَ بِهِۦ مُؤۡمِنُونَ
Hooreeɓe mbatu mawnintiniiɓe ɓen e yimɓe makko ɓen wi'ani gomɗimɓe lo'inaaɓe ɓen e maɓɓe : "E hiɗon anndi wonnde Saalihu ko Nulaaɗo immorde ka Joomi makko?" Ɓe wi'i : Menen ko men gomɗimɓe ko o Nulidaa e mun kon".
Les exégèses en arabe:
قَالَ ٱلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُوٓاْ إِنَّا بِٱلَّذِيٓ ءَامَنتُم بِهِۦ كَٰفِرُونَ
Ɓen mawnintiniiɓe wi'i : "Menen, kon ko gomɗinɗon, ko men yedduɓe ɗum".
Les exégèses en arabe:
فَعَقَرُواْ ٱلنَّاقَةَ وَعَتَوۡاْ عَنۡ أَمۡرِ رَبِّهِمۡ وَقَالُواْ يَٰصَٰلِحُ ٱئۡتِنَا بِمَا تَعِدُنَآ إِن كُنتَ مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
Ɓe borii ngelooba mban, ɓe mawnintinii gaay e yamiroore Joomi maɓɓe nden, ɓe wi'i : "Ko an yo Saalihu, addan men kon ko foduɗaa men (e lepte) si tawii ko a jeyaaɗo e Nulaaɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
فَأَخَذَتۡهُمُ ٱلرَّجۡفَةُ فَأَصۡبَحُواْ فِي دَارِهِمۡ جَٰثِمِينَ
Dillaango ngon nanngi ɓe, ɓe waɗtini ka koɗooli maɓɓe ko ɓe jicciiɓe-ɗaanii.
Les exégèses en arabe:
فَتَوَلَّىٰ عَنۡهُمۡ وَقَالَ يَٰقَوۡمِ لَقَدۡ أَبۡلَغۡتُكُمۡ رِسَالَةَ رَبِّي وَنَصَحۡتُ لَكُمۡ وَلَٰكِن لَّا تُحِبُّونَ ٱلنَّٰصِحِينَ
O hucci ɓe o maaki : "Ko onon yo yimɓe am, gomɗii mi yottinii e mon Nulal Joomi am ngal mi laaɓanii on (reedu), konnon, on yiɗaa laaɓooɓe (reedu) ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَلُوطًا إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ أَتَأۡتُونَ ٱلۡفَٰحِشَةَ مَا سَبَقَكُم بِهَا مِنۡ أَحَدٖ مِّنَ ٱلۡعَٰلَمِينَ
E luuti, tuma nde o maakannoo yimɓe makko ɓen : " E o aray pankare ɗe goɗɗo goo adaaki on e mun e Winndere nden?!
Les exégèses en arabe:
إِنَّكُمۡ لَتَأۡتُونَ ٱلرِّجَالَ شَهۡوَةٗ مِّن دُونِ ٱلنِّسَآءِۚ بَلۡ أَنتُمۡ قَوۡمٞ مُّسۡرِفُونَ
Onon hiɗon yottoo e worɓe ɓen tuuyo accon rewɓe ɓen! Si ko woni, onon ko on yimɓe fantimɓe.
Les exégèses en arabe:
وَمَا كَانَ جَوَابَ قَوۡمِهِۦٓ إِلَّآ أَن قَالُوٓاْ أَخۡرِجُوهُم مِّن قَرۡيَتِكُمۡۖ إِنَّهُمۡ أُنَاسٞ يَتَطَهَّرُونَ
Jaabawol makko ɓen wonaano si wanaa ko ɓe wi'i : "Yaltinee ɓe ka hoɗo mon ; kamɓe ko ɓe yimɓe laɓɓintintooɓe".
Les exégèses en arabe:
فَأَنجَيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ إِلَّا ٱمۡرَأَتَهُۥ كَانَتۡ مِنَ ٱلۡغَٰبِرِينَ
Men daɗndi mo kanko e yimɓe makko ɓen, si wanaa debbo makko on ; onɗon heddoduno e (leptaaɓe) ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَأَمۡطَرۡنَا عَلَيۡهِم مَّطَرٗاۖ فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Men saaƴini toɓo e maɓɓe. Ndaarii ko honno battane bomɓe ɓen laatornoo?
Les exégèses en arabe:
وَإِلَىٰ مَدۡيَنَ أَخَاهُمۡ شُعَيۡبٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥۖ قَدۡ جَآءَتۡكُم بَيِّنَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡۖ فَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ وَٱلۡمِيزَانَ وَلَا تَبۡخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشۡيَآءَهُمۡ وَلَا تُفۡسِدُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ بَعۡدَ إِصۡلَٰحِهَاۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
[Men Nulii] kadi faade e Madyana, musiɗɗo maɓɓe on Su'aybu, o maaki : "Ko onon yo yimɓe am, rewee Alla. Reweteeɗo alanaa on ko woori Mo. Gomɗii ɓanngannduyee arii on immorde ka Joomi mon. Timminee etirɗe ɗen e manndikke ɗen, wata on ɗuytan yimɓe ɓen piiji maɓɓe ɗin, wata on bonnu ko leydi ɓaawo moƴƴugol ndi. Ko ɗum mooɗon ɓuri on moƴƴannde si on laatike gomɗimɓe".
Les exégèses en arabe:
وَلَا تَقۡعُدُواْ بِكُلِّ صِرَٰطٖ تُوعِدُونَ وَتَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ مَنۡ ءَامَنَ بِهِۦ وَتَبۡغُونَهَا عِوَجٗاۚ وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ كُنتُمۡ قَلِيلٗا فَكَثَّرَكُمۡۖ وَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
Wata on jooɗo e kala laawol, hiɗon kammba, hiɗon sakko=faloo e laawol Alla ngol ɓen gomɗimɓe Mo, hiɗon ɗaɓɓana ngol ooñaare. Annditee tuma nde wonnoɗon seeɗaaɓe O ɗuɗɗini on. Ndaaree honno battane bonnooɓe ɓen laatornoo.
Les exégèses en arabe:
وَإِن كَانَ طَآئِفَةٞ مِّنكُمۡ ءَامَنُواْ بِٱلَّذِيٓ أُرۡسِلۡتُ بِهِۦ وَطَآئِفَةٞ لَّمۡ يُؤۡمِنُواْ فَٱصۡبِرُواْ حَتَّىٰ يَحۡكُمَ ٱللَّهُ بَيۡنَنَاۚ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
Si wonii fedde e mooɗon gomɗinii kon ko Nuliraa e mun, fedde goo gomɗinaali, muññee haa Alla ñaawa hakkunde me'en. Ko Kanko ɓuri moƴƴude e ñaawooɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
۞ قَالَ ٱلۡمَلَأُ ٱلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦ لَنُخۡرِجَنَّكَ يَٰشُعَيۡبُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَكَ مِن قَرۡيَتِنَآ أَوۡ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَاۚ قَالَ أَوَلَوۡ كُنَّا كَٰرِهِينَ
Mbatu mawnintiniingu e yimɓe makko ɓen wi'i : "Ko maa men yaltine an Su'aybu, e ɓen gomɗimɓe wonndude e maaɗa ka saare amen, maa ruttoɗon e diina amen". -O maaki : "Hay si tawii ko men añuɓe [ɗum]?".
Les exégèses en arabe:
قَدِ ٱفۡتَرَيۡنَا عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا إِنۡ عُدۡنَا فِي مِلَّتِكُم بَعۡدَ إِذۡ نَجَّىٰنَا ٱللَّهُ مِنۡهَاۚ وَمَا يَكُونُ لَنَآ أَن نَّعُودَ فِيهَآ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُ رَبُّنَاۚ وَسِعَ رَبُّنَا كُلَّ شَيۡءٍ عِلۡمًاۚ عَلَى ٱللَّهِ تَوَكَّلۡنَاۚ رَبَّنَا ٱفۡتَحۡ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَ قَوۡمِنَا بِٱلۡحَقِّ وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰتِحِينَ
Gomɗii (haray) men fefindike e hoore Alla fenaande si men ruttike e diina mon ɓaawo nde Alla daɗndi men e makka. Alanaa men nde men ruttoo e makka si wanaa nde Alla Joomi amen muuyi. Joomi amen yaajanii kala huunde Anndal. Ko e Alla men fawii. Joomi amen, ñaawir hakkunde amen e yimɓe amen ɓen goonga, ko An woni ɓurɗo moƴƴude e ñaawooɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
وَقَالَ ٱلۡمَلَأُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦ لَئِنِ ٱتَّبَعۡتُمۡ شُعَيۡبًا إِنَّكُمۡ إِذٗا لَّخَٰسِرُونَ
Mbatu ɓen yedduɓe e yimɓe makko ɓen wi'i : "Pellet, si on jokkii Su'aybu, onon ontuma ko on hayruɓe".
Les exégèses en arabe:
فَأَخَذَتۡهُمُ ٱلرَّجۡفَةُ فَأَصۡبَحُواْ فِي دَارِهِمۡ جَٰثِمِينَ
Dillaango ngon nanngi ɓe, ɓe waɗtini ka koɗooli maɓɓe ko ɓe jicciiɓe-ɗaanii.
Les exégèses en arabe:
ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ شُعَيۡبٗا كَأَن لَّمۡ يَغۡنَوۡاْ فِيهَاۚ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ شُعَيۡبٗا كَانُواْ هُمُ ٱلۡخَٰسِرِينَ
Ɓen fennunooɓe Su'aybu, (ɓe halkorino) wa si ɓe meeɗaa wuurude e ngon [hoɗo]. Ɓen fennunooɓe Su'aybu, ɓe laatino kamɓe woni hayruɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
فَتَوَلَّىٰ عَنۡهُمۡ وَقَالَ يَٰقَوۡمِ لَقَدۡ أَبۡلَغۡتُكُمۡ رِسَٰلَٰتِ رَبِّي وَنَصَحۡتُ لَكُمۡۖ فَكَيۡفَ ءَاسَىٰ عَلَىٰ قَوۡمٖ كَٰفِرِينَ
O ɗuurni ɓe, o maaki : "Ko onon yo yimɓe am, gomɗii mi yottinii e mo'on Nule Joomi am ɗen mi laaɓanii on (reedu). E ko honno mi surnortoo e yimɓe yedduɓe?!".
Les exégèses en arabe:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا فِي قَرۡيَةٖ مِّن نَّبِيٍّ إِلَّآ أَخَذۡنَآ أَهۡلَهَا بِٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمۡ يَضَّرَّعُونَ
Men nulaali e saare hay e Annbaajo, si wanaa Men nanngirii yimɓe mayre ɓen saɗteende e lorra belajo'o, ɓe yankinoto.
Les exégèses en arabe:
ثُمَّ بَدَّلۡنَا مَكَانَ ٱلسَّيِّئَةِ ٱلۡحَسَنَةَ حَتَّىٰ عَفَواْ وَّقَالُواْ قَدۡ مَسَّ ءَابَآءَنَا ٱلضَّرَّآءُ وَٱلسَّرَّآءُ فَأَخَذۡنَٰهُم بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
Refti Men waɗtitiri nokku bone on moƴƴere, haa ɓe ɗuuɗi, ɓe wi'i : "Gomɗii saɗtteende e newennde heɓiino baabiraaɓe amen ɓen". Men nanngiri ɓe juhal, tawi kamɓe ɓe so'aa anndude.
Les exégèses en arabe:
وَلَوۡ أَنَّ أَهۡلَ ٱلۡقُرَىٰٓ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَفَتَحۡنَا عَلَيۡهِم بَرَكَٰتٖ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلَٰكِن كَذَّبُواْ فَأَخَذۡنَٰهُم بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Sinno yimɓe ca'e ɓen gomɗinno ɓe huli (Joomi maɓɓe), Men udditanayno ɓe moƴƴereeji immorde ka Kammu e ka leydi. Kono ɓe fenni, Men nanngitiri ɓe (lepte ɗen) kon ko ɓe faggitotonoo.
Les exégèses en arabe:
أَفَأَمِنَ أَهۡلُ ٱلۡقُرَىٰٓ أَن يَأۡتِيَهُم بَأۡسُنَا بَيَٰتٗا وَهُمۡ نَآئِمُونَ
Hara yimɓe ca'e ɓen hooli nde lepte Amen ɗen arataa ɓe jemma, hara hiɓe ɗaanii?
Les exégèses en arabe:
أَوَأَمِنَ أَهۡلُ ٱلۡقُرَىٰٓ أَن يَأۡتِيَهُم بَأۡسُنَا ضُحٗى وَهُمۡ يَلۡعَبُونَ
Kaa hara yimɓe ca'e ɓen hooli nde lepte Amen ɗen arataa ɓe ka walluhaa, hara hiɓe fija?
Les exégèses en arabe:
أَفَأَمِنُواْ مَكۡرَ ٱللَّهِۚ فَلَا يَأۡمَنُ مَكۡرَ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
E ɓe hooli pewje Alla ɗen? Hoolotaako pewje Alla ɗen si wanaa yimɓe hayruɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
أَوَلَمۡ يَهۡدِ لِلَّذِينَ يَرِثُونَ ٱلۡأَرۡضَ مِنۢ بَعۡدِ أَهۡلِهَآ أَن لَّوۡ نَشَآءُ أَصَبۡنَٰهُم بِذُنُوبِهِمۡۚ وَنَطۡبَعُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَسۡمَعُونَ
E ɓannganaali ɓen ronooɓe leydi ɓen ɓaawo (halkagol) yimɓe mayri ɓen, wonnde si Men Muuyuno Men meminirayno ɓe [lepte ɗen] junuubi maɓɓe ɗin? Men nota e ɓerɗe maɓɓe ɗen hara kamɓe ɓe nanataa.
Les exégèses en arabe:
تِلۡكَ ٱلۡقُرَىٰ نَقُصُّ عَلَيۡكَ مِنۡ أَنۢبَآئِهَاۚ وَلَقَدۡ جَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِ فَمَا كَانُواْ لِيُؤۡمِنُواْ بِمَا كَذَّبُواْ مِن قَبۡلُۚ كَذَٰلِكَ يَطۡبَعُ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Ɗen ca'e, Meɗen fillano maa kumpite majje. Gomɗii Nulaaɓe maɓɓe ɓen addanii ɓe ɓanngannduyeeji, ɓe wonaano gomɗinooɓe ko ɓe fenni kon ko adii. Ko wano nii All notirta e ɓerɗe heeferɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَمَا وَجَدۡنَا لِأَكۡثَرِهِم مِّنۡ عَهۡدٖۖ وَإِن وَجَدۡنَآ أَكۡثَرَهُمۡ لَفَٰسِقِينَ
Men tawaano ko ɓuri ɗuuɗude e maɓɓe hunnooɓe ahadi ; si ko men tawi, ko ɓuri ɗuuɗude e maɓɓe ko faasiqiiɓe.
Les exégèses en arabe:
ثُمَّ بَعَثۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِم مُّوسَىٰ بِـَٔايَٰتِنَآ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ وَمَلَإِيْهِۦ فَظَلَمُواْ بِهَاۖ فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
Refti Men Nulidi ɓaawo maɓɓe Muusaa e Maandeeji Amen ɗin haa e Fir'awna e mbatu mu'un, ɓe yeddi ɗi. Ndaaru ko honno battane bonnooɓe ɓen laatornoo.
Les exégèses en arabe:
وَقَالَ مُوسَىٰ يَٰفِرۡعَوۡنُ إِنِّي رَسُولٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Muusaa maaki : "Ko an yo Fir'awna, min ko Nulaaɗo immorde ka Jeyɗo Winndere nden
Les exégèses en arabe:
حَقِيقٌ عَلَىٰٓ أَن لَّآ أَقُولَ عَلَى ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡحَقَّۚ قَدۡ جِئۡتُكُم بِبَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ فَأَرۡسِلۡ مَعِيَ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ
No hanndi e am nde mi wowlataa e hoore Alla si wanaa goonga. Gomɗii mi addanii on ɓanngannduyee immorde ka Joomi mon. neldam e ɓiɗɓe Israa'iila ɓen.
Les exégèses en arabe:
قَالَ إِن كُنتَ جِئۡتَ بِـَٔايَةٖ فَأۡتِ بِهَآ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
[Fir'awna] wi'i : "Si tawii a ardii e Maande, addu nde si tawii ko a jeyaaɗo e goonguɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
فَأَلۡقَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ ثُعۡبَانٞ مُّبِينٞ
O werliiii tuggordu makko ndun, jaka ko ndu biidaande=ngoolwa ɓanngundi.
Les exégèses en arabe:
وَنَزَعَ يَدَهُۥ فَإِذَا هِيَ بَيۡضَآءُ لِلنَّٰظِرِينَ
O yaltini junngo makko ngon, jaka yoo ko ngo rawnungo wonannde ndaarooɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
قَالَ ٱلۡمَلَأُ مِن قَوۡمِ فِرۡعَوۡنَ إِنَّ هَٰذَا لَسَٰحِرٌ عَلِيمٞ
Mbatu yimɓe Fir'awna ɓen wi'i : "Pellet, oo, ko mbileejo annduɗo".
Les exégèses en arabe:
يُرِيدُ أَن يُخۡرِجَكُم مِّنۡ أَرۡضِكُمۡۖ فَمَاذَا تَأۡمُرُونَ
"O faala yaltinnde on ka leydi mo'on". -"Ko honɗum yamirton?"
Les exégèses en arabe:
قَالُوٓاْ أَرۡجِهۡ وَأَخَاهُ وَأَرۡسِلۡ فِي ٱلۡمَدَآئِنِ حَٰشِرِينَ
Ɓe wi'i : "Nennu mo e musiɗɗo makko on, nulaa e ca'e ɗen mooɓooɓe (mbile)".
Les exégèses en arabe:
يَأۡتُوكَ بِكُلِّ سَٰحِرٍ عَلِيمٖ
Ɓe addane kala mbileejo annduɗo.
Les exégèses en arabe:
وَجَآءَ ٱلسَّحَرَةُ فِرۡعَوۡنَ قَالُوٓاْ إِنَّ لَنَا لَأَجۡرًا إِن كُنَّا نَحۡنُ ٱلۡغَٰلِبِينَ
Mbileeɓe ɓen ari Fir'awna ɓe wi'i : "Hara njoɓdi no woodani men, si men wonii fooluɓe ɓen?"
Les exégèses en arabe:
قَالَ نَعَمۡ وَإِنَّكُمۡ لَمِنَ ٱلۡمُقَرَّبِينَ
O wi'i : "Eyyo, haray on jeyaama e ɓaɗtinaaɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
قَالُواْ يَٰمُوسَىٰٓ إِمَّآ أَن تُلۡقِيَ وَإِمَّآ أَن نَّكُونَ نَحۡنُ ٱلۡمُلۡقِينَ
Ɓe wi'i : "Ko an yo Muusaa, si ɗa yiɗi ko nde bugotoɗaa, maa men wona (adotooɓe) bugagol".
Les exégèses en arabe:
قَالَ أَلۡقُواْۖ فَلَمَّآ أَلۡقَوۡاْ سَحَرُوٓاْ أَعۡيُنَ ٱلنَّاسِ وَٱسۡتَرۡهَبُوهُمۡ وَجَآءُو بِسِحۡرٍ عَظِيمٖ
O maaki : "Bugee". Nde ɓe bugii, ɓe mbilɗii gite yimɓe ɓen, ɓe hulɓini ɓe, ɓe addi mbilewu mawnungu.
Les exégèses en arabe:
۞ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنۡ أَلۡقِ عَصَاكَۖ فَإِذَا هِيَ تَلۡقَفُ مَا يَأۡفِكُونَ
Men wahyini e Muusaa wonnde : "Bugo tuggordu maa ndun". Jaka yoo hindi moɗa ko ɓe fefindotonoo.
Les exégèses en arabe:
فَوَقَعَ ٱلۡحَقُّ وَبَطَلَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Goonga on feeñi, ko ɓe gollaynoo kon [fow] boni.
Les exégèses en arabe:
فَغُلِبُواْ هُنَالِكَ وَٱنقَلَبُواْ صَٰغِرِينَ
Ɓe foolaa ɗon ɓe hooti ko ɓe jaasuɓe.
Les exégèses en arabe:
وَأُلۡقِيَ ٱلسَّحَرَةُ سَٰجِدِينَ
Mbileeɓe ɓen suuyi sujji.
Les exégèses en arabe:
قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ɓe wi'i : "Men gomɗinii Jeyɗo Winndere nden,
Les exégèses en arabe:
رَبِّ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ
Jeyɗo Muusaa e Haaruuna".
Les exégèses en arabe:
قَالَ فِرۡعَوۡنُ ءَامَنتُم بِهِۦ قَبۡلَ أَنۡ ءَاذَنَ لَكُمۡۖ إِنَّ هَٰذَا لَمَكۡرٞ مَّكَرۡتُمُوهُ فِي ٱلۡمَدِينَةِ لِتُخۡرِجُواْ مِنۡهَآ أَهۡلَهَاۖ فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ
Fir'awna wi'i : "On gomɗin mo ado mi duŋinannde=sakkitoore on? Pellet, ɗum ɗoo ko fewjoore nde fewjuɗon ka saare fii no yaltiniron ton yimɓe mayre. ma on anndonu.
Les exégèses en arabe:
لَأُقَطِّعَنَّ أَيۡدِيَكُمۡ وَأَرۡجُلَكُم مِّنۡ خِلَٰفٖ ثُمَّ لَأُصَلِّبَنَّكُمۡ أَجۡمَعِينَ
Ma mi taƴa juuɗe mon ɗen e koyɗe mon ɗen (mi) luutindira, refti ma mi feta on denndaangal".
Les exégèses en arabe:
قَالُوٓاْ إِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ
Ɓe wi'i : "Menen, ko faade ka Joomi amen woni ruttorde amen.
Les exégèses en arabe:
وَمَا تَنقِمُ مِنَّآ إِلَّآ أَنۡ ءَامَنَّا بِـَٔايَٰتِ رَبِّنَا لَمَّا جَآءَتۡنَاۚ رَبَّنَآ أَفۡرِغۡ عَلَيۡنَا صَبۡرٗا وَتَوَفَّنَا مُسۡلِمِينَ
A añiraali men si wanaa fii men gomɗinii Maandeeji Joomi amen, tuma nde ɗi arunoo men. Joomi amen! Yuppu muñal e amen, ƴettitaa men ko men jebbilii ɓe.
Les exégèses en arabe:
وَقَالَ ٱلۡمَلَأُ مِن قَوۡمِ فِرۡعَوۡنَ أَتَذَرُ مُوسَىٰ وَقَوۡمَهُۥ لِيُفۡسِدُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَيَذَرَكَ وَءَالِهَتَكَۚ قَالَ سَنُقَتِّلُ أَبۡنَآءَهُمۡ وَنَسۡتَحۡيِۦ نِسَآءَهُمۡ وَإِنَّا فَوۡقَهُمۡ قَٰهِرُونَ
Mbatu yimɓe Fir'awna ngun wi'i : "A accay Muusaa e yimɓe mun ɓen no bonnira ka leydi, o acce an e reweteeɗi maa ɗin?!" O wi'i : "Ma men waru ɓiɗɓe maɓɓe worɓe ɓen men accita ɓiɗɓe maɓɓe rewɓe ɓen (wuura). Pellet, menen, e dow maɓɓe ko men foolooɓe".
Les exégèses en arabe:
قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِ ٱسۡتَعِينُواْ بِٱللَّهِ وَٱصۡبِرُوٓاْۖ إِنَّ ٱلۡأَرۡضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۖ وَٱلۡعَٰقِبَةُ لِلۡمُتَّقِينَ
Muusaa maakani yimɓe makko ɓen : "Wallinoree Alla muññoɗon. Pellet, leydi ndin ka Alla woodani, Himo ronina ndi on Mo O muuyi e jeyaaɓe Makko ɓen. Battane moƴƴe ɗen ko gomɗuɓe ɓen woodani".
Les exégèses en arabe:
قَالُوٓاْ أُوذِينَا مِن قَبۡلِ أَن تَأۡتِيَنَا وَمِنۢ بَعۡدِ مَا جِئۡتَنَاۚ قَالَ عَسَىٰ رَبُّكُمۡ أَن يُهۡلِكَ عَدُوَّكُمۡ وَيَسۡتَخۡلِفَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَيَنظُرَ كَيۡفَ تَعۡمَلُونَ
Ɓe wi'i : "Men lorranooma ado a arde men e ɓaawo nde arɗaa men". O maaki : "Hino jortaa nde Joomi mon halkata gaño mon O lontina on ka leydi, O ndaara ko honno gollirton".
Les exégèses en arabe:
وَلَقَدۡ أَخَذۡنَآ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ بِٱلسِّنِينَ وَنَقۡصٖ مِّنَ ٱلثَّمَرَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَذَّكَّرُونَ
Gomɗii Men nanngirii yimɓe Fir'awna ɓen kokke e ɗuytagol dimɗe ; belajo'o, ɓe waajitoto.
Les exégèses en arabe:
فَإِذَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡحَسَنَةُ قَالُواْ لَنَا هَٰذِهِۦۖ وَإِن تُصِبۡهُمۡ سَيِّئَةٞ يَطَّيَّرُواْ بِمُوسَىٰ وَمَن مَّعَهُۥٓۗ أَلَآ إِنَّمَا طَٰٓئِرُهُمۡ عِندَ ٱللَّهِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Si moƴƴere nden arii ɓe, ɓe wi'a : "Meɗen hanndi e ndee ɗoo" ; si bone on heɓii ɓe, ɓe kiitinora Muusaa e wonnduɓe e makko ɓen. Anndee pellet, kiiti maɓɓe ɗin ko ka Alla iwri, kono ko ɓuri ɗuuɗude e yimɓe ɓen anndaa.
Les exégèses en arabe:
وَقَالُواْ مَهۡمَا تَأۡتِنَا بِهِۦ مِنۡ ءَايَةٖ لِّتَسۡحَرَنَا بِهَا فَمَا نَحۡنُ لَكَ بِمُؤۡمِنِينَ
Ɓe wi'i : "Kala ko addan ɗaa ɓen e Aayaa fii no mbilɗoraa men ɗum ; men wonaali gomɗinooɓe ma".
Les exégèses en arabe:
فَأَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِمُ ٱلطُّوفَانَ وَٱلۡجَرَادَ وَٱلۡقُمَّلَ وَٱلضَّفَادِعَ وَٱلدَّمَ ءَايَٰتٖ مُّفَصَّلَٰتٖ فَٱسۡتَكۡبَرُواْ وَكَانُواْ قَوۡمٗا مُّجۡرِمِينَ
Men wurti e maɓɓe waame, e kanu, e karan=tendi, e totiiji=paabi, e ƴiiƴam, ko Aayeeje fensitaaɗe, ɓe mawnintinii, ɓe laatii yimɓe bomɓe.
Les exégèses en arabe:
وَلَمَّا وَقَعَ عَلَيۡهِمُ ٱلرِّجۡزُ قَالُواْ يَٰمُوسَى ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَۖ لَئِن كَشَفۡتَ عَنَّا ٱلرِّجۡزَ لَنُؤۡمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرۡسِلَنَّ مَعَكَ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ
Tuma nde lepte ɗen yanunoo e maɓɓe, ɓe wi'i : "ko an Muusaa, torano men Joomi maa sabu kon ko O ahodi e maaɗa. Si a huncanii men ɗee lepte, ma men gomɗine, ma men accide kadi e ɓiɗɓe Israa'iila ɓen".
Les exégèses en arabe:
فَلَمَّا كَشَفۡنَا عَنۡهُمُ ٱلرِّجۡزَ إِلَىٰٓ أَجَلٍ هُم بَٰلِغُوهُ إِذَا هُمۡ يَنكُثُونَ
Nde Men huncannoo ɓe lepte ɗen haa e lajal ngal ɓe yottotoo, jaka yoo kamɓe ko ɓe firtooɓe (ahadi maɓɓe ndin).
Les exégèses en arabe:
فَٱنتَقَمۡنَا مِنۡهُمۡ فَأَغۡرَقۡنَٰهُمۡ فِي ٱلۡيَمِّ بِأَنَّهُمۡ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَكَانُواْ عَنۡهَا غَٰفِلِينَ
Men yottii e maɓɓe ; Men yooliri ɓe ka maayo sabu ko ɓe fenniri kon Aayeeje Amen ɗen, ɓe laatii welsindiiɓe e majje.
Les exégèses en arabe:
وَأَوۡرَثۡنَا ٱلۡقَوۡمَ ٱلَّذِينَ كَانُواْ يُسۡتَضۡعَفُونَ مَشَٰرِقَ ٱلۡأَرۡضِ وَمَغَٰرِبَهَا ٱلَّتِي بَٰرَكۡنَا فِيهَاۖ وَتَمَّتۡ كَلِمَتُ رَبِّكَ ٱلۡحُسۡنَىٰ عَلَىٰ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ بِمَا صَبَرُواْۖ وَدَمَّرۡنَا مَا كَانَ يَصۡنَعُ فِرۡعَوۡنُ وَقَوۡمُهُۥ وَمَا كَانُواْ يَعۡرِشُونَ
Men ronini yimɓe wonanooɓe lo'ineede ɓen fuɗnaange leydi ndin e hiirnaange mayri ndi Men barkini e mu'un. Konngol Joomi maa moƴƴongol ngol timmii e ɓiɗɓe Israa'iila ɓen sabu ko ɓe muññinoo kon. Men halki ko Fir'awna e yimɓe mun ɓen moƴƴinanynoo, e kon ko ɓe ɓamtaynoo (e kuɓeeje).
Les exégèses en arabe:
وَجَٰوَزۡنَا بِبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱلۡبَحۡرَ فَأَتَوۡاْ عَلَىٰ قَوۡمٖ يَعۡكُفُونَ عَلَىٰٓ أَصۡنَامٖ لَّهُمۡۚ قَالُواْ يَٰمُوسَى ٱجۡعَل لَّنَآ إِلَٰهٗا كَمَا لَهُمۡ ءَالِهَةٞۚ قَالَ إِنَّكُمۡ قَوۡمٞ تَجۡهَلُونَ
Men lummbini ɓiɗɓe Israa'iila ɓen maayo ngon, ɓe rewi ka yimɓe ñiiɓuɓe (e rewugol) sanamuuji mu'un, ɓe wi'i : "Ko an yo Muusaa, waɗan men reweteeɗo wano reweteeɗi woodirani ɓe non". O maaki : "Pellet, onon ko on yimɓe majjooɓe".
Les exégèses en arabe:
إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ مُتَبَّرٞ مَّا هُمۡ فِيهِ وَبَٰطِلٞ مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Pellet, ɓee ɗoo, ko ɓe woni e mun kon ko halkaaɗum, kadi ko mere woni ko ɓe gollaynoo.
Les exégèses en arabe:
قَالَ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَبۡغِيكُمۡ إِلَٰهٗا وَهُوَ فَضَّلَكُمۡ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
E ko ko woori Alla mi ɗaɓɓanta on reweteeɗo, Kanko O ɓurnii on e Winndere nden?!".
Les exégèses en arabe:
وَإِذۡ أَنجَيۡنَٰكُم مِّنۡ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ يَسُومُونَكُمۡ سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ يُقَتِّلُونَ أَبۡنَآءَكُمۡ وَيَسۡتَحۡيُونَ نِسَآءَكُمۡۚ وَفِي ذَٰلِكُم بَلَآءٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَظِيمٞ
(Annditee) tuma nde Men daɗndunoo on e yimɓe Fir'awna ɓen, hiɓe meeɗina on lepte bonɗe : ɓe wara ɓiɗɓe mon worɓe ɓe heddina rewɓe mon ɓen. No e ɗum mooɗon jarrabuyee mawɗo immorde ka Joomi mon.
Les exégèses en arabe:
۞ وَوَٰعَدۡنَا مُوسَىٰ ثَلَٰثِينَ لَيۡلَةٗ وَأَتۡمَمۡنَٰهَا بِعَشۡرٖ فَتَمَّ مِيقَٰتُ رَبِّهِۦٓ أَرۡبَعِينَ لَيۡلَةٗۚ وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِيهِ هَٰرُونَ ٱخۡلُفۡنِي فِي قَوۡمِي وَأَصۡلِحۡ وَلَا تَتَّبِعۡ سَبِيلَ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
Men haldidi e Muusaa jemmaaji cappanɗi tati, Men timminiri ɗi sappo, happu Joomi makko on timmiri jemmaaji cappanɗe nayi. Muusaa maakani neene-gooto makko on Haaruuna : "Lonto lam ka yimɓe am, moƴƴinaa (fiyaake maɓɓe), wata a jokku laawol bonnooɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
وَلَمَّا جَآءَ مُوسَىٰ لِمِيقَٰتِنَا وَكَلَّمَهُۥ رَبُّهُۥ قَالَ رَبِّ أَرِنِيٓ أَنظُرۡ إِلَيۡكَۚ قَالَ لَن تَرَىٰنِي وَلَٰكِنِ ٱنظُرۡ إِلَى ٱلۡجَبَلِ فَإِنِ ٱسۡتَقَرَّ مَكَانَهُۥ فَسَوۡفَ تَرَىٰنِيۚ فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُۥ لِلۡجَبَلِ جَعَلَهُۥ دَكّٗا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقٗاۚ فَلَمَّآ أَفَاقَ قَالَ سُبۡحَٰنَكَ تُبۡتُ إِلَيۡكَ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Nde Muusaa arunoo fii happu amen on Joomi makko yewti mo, o maaki : "Joomi, hollam mi ndaare!" O Daali : "A yi'ataa lam ; kono ndaaru fello ngon : si ngo ñiiɓii e nokku maggo, aray ka yi'aa lam". Nde Joomi makko feeñannoo fello ngon, O waɗti ngo ɗiggu ngo, Muusaa yani faɗɗaa. Nde o ɗiwtunoo, o maaki : "Senayee woodanu Ma! Mi tuubanii Ma, min ko mi arano e gomɗimɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
قَالَ يَٰمُوسَىٰٓ إِنِّي ٱصۡطَفَيۡتُكَ عَلَى ٱلنَّاسِ بِرِسَٰلَٰتِي وَبِكَلَٰمِي فَخُذۡ مَآ ءَاتَيۡتُكَ وَكُن مِّنَ ٱلشَّٰكِرِينَ
O Daali : "Ko an yo Muusaa, Min Mi suɓorii ma e yimɓe ɓen Nule Am ɗen e konngol am ngol. Jogito ko Mi jonnu maa kon jeyeeɗaa e yettooɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
وَكَتَبۡنَا لَهُۥ فِي ٱلۡأَلۡوَاحِ مِن كُلِّ شَيۡءٖ مَّوۡعِظَةٗ وَتَفۡصِيلٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ فَخُذۡهَا بِقُوَّةٖ وَأۡمُرۡ قَوۡمَكَ يَأۡخُذُواْ بِأَحۡسَنِهَاۚ سَأُوْرِيكُمۡ دَارَ ٱلۡفَٰسِقِينَ
Men winndani mo ka alluuje kala huunde, waaju e fensitannde kala huunde. Jogitor nde doole, yamiraa yimɓe maa ɓen jogitagol ko ɓuri moƴƴude e mayre. Arma Mi holla on galle faasiqiiɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
سَأَصۡرِفُ عَنۡ ءَايَٰتِيَ ٱلَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ وَإِن يَرَوۡاْ كُلَّ ءَايَةٖ لَّا يُؤۡمِنُواْ بِهَا وَإِن يَرَوۡاْ سَبِيلَ ٱلرُّشۡدِ لَا يَتَّخِذُوهُ سَبِيلٗا وَإِن يَرَوۡاْ سَبِيلَ ٱلۡغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلٗاۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَكَانُواْ عَنۡهَا غَٰفِلِينَ
Mi suray gaay e Aayeeje Am ɗen ɓen mawnintinorayɓe ka leydi ko aldaa e goonga. Hay si ɓe yi'i kala Aaya ɓe gomɗintaa mo, si ɓe yi'ii laawol peewal ngol ɓe jogitotaako ngol laawol, si ɓe yi'ii laawol bewre ngol ɓe jogitoo ngol laawol. Ɗum non, ko tawde ɓe fennii Aayeeje Amen ɗen, ɓe woni welsindiiɓe e majje.
Les exégèses en arabe:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَلِقَآءِ ٱلۡأٓخِرَةِ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡۚ هَلۡ يُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen e hawrugol e laakara, golle maɓɓe ɗen bonii. Hara ɓen yoɓoyte si wanaa kon ko ɓe gollaynoo?
Les exégèses en arabe:
وَٱتَّخَذَ قَوۡمُ مُوسَىٰ مِنۢ بَعۡدِهِۦ مِنۡ حُلِيِّهِمۡ عِجۡلٗا جَسَدٗا لَّهُۥ خُوَارٌۚ أَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّهُۥ لَا يُكَلِّمُهُمۡ وَلَا يَهۡدِيهِمۡ سَبِيلًاۘ ٱتَّخَذُوهُ وَكَانُواْ ظَٰلِمِينَ
Yimɓe Muusa ɓen jogitii ɓaawo makko cuɗaari maɓɓe ndin ngaari ɓanndinnke, hindi mari nuunaango=kuunaali. E ɓe yi'aali wonnde nde yewtidataa e maɓɓe ndi fewntanaa ɓe kadi e laawol? Ɓe jogitike ndii [ngaari reweteendi], ɓe laatii tooñooɓe.
Les exégèses en arabe:
وَلَمَّا سُقِطَ فِيٓ أَيۡدِيهِمۡ وَرَأَوۡاْ أَنَّهُمۡ قَدۡ ضَلُّواْ قَالُواْ لَئِن لَّمۡ يَرۡحَمۡنَا رَبُّنَا وَيَغۡفِرۡ لَنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
Nde yantunoo e juuɗe maɓɓe, ɓe yi'i wonnde gomɗii ɓe majjii, ɓe wi'i : "Si Joomi amen yurmaaka men, O haforani men, pellet, men laatoday e hayruɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
وَلَمَّا رَجَعَ مُوسَىٰٓ إِلَىٰ قَوۡمِهِۦ غَضۡبَٰنَ أَسِفٗا قَالَ بِئۡسَمَا خَلَفۡتُمُونِي مِنۢ بَعۡدِيٓۖ أَعَجِلۡتُمۡ أَمۡرَ رَبِّكُمۡۖ وَأَلۡقَى ٱلۡأَلۡوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأۡسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُۥٓ إِلَيۡهِۚ قَالَ ٱبۡنَ أُمَّ إِنَّ ٱلۡقَوۡمَ ٱسۡتَضۡعَفُونِي وَكَادُواْ يَقۡتُلُونَنِي فَلَا تُشۡمِتۡ بِيَ ٱلۡأَعۡدَآءَ وَلَا تَجۡعَلۡنِي مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Nde Muusaa ruttinoo e yimɓe makko ɓen ko o tikkuɗo, suniiɗo, o maaki : "Bonii kon ko lontiɗon lam ɓaawo am. E on hawjan yamiroore Joomi mon nden?!" O weddii alluuje ɗen o nanngi hoore neene-gooto makko on himo pooɗa mo e makko. [Haaruuna] Maaki : "Ko an yo ɓiɗɗo neene am, ɓee yimɓe lo'inii lam, ɓe do'i warugol lam. Wata a weltin ayɓe am, wata a waɗtidam kadi e yimɓe toonoɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
قَالَ رَبِّ ٱغۡفِرۡ لِي وَلِأَخِي وَأَدۡخِلۡنَا فِي رَحۡمَتِكَۖ وَأَنتَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
O maaki : "Joomi am, haforanam min e neene-gooto am on, naadaa men ka yurmeende Maa. Ko An woni ɓurɗo yurmeede e yurmeteeɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ ٱلۡعِجۡلَ سَيَنَالُهُمۡ غَضَبٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَذِلَّةٞ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُفۡتَرِينَ
Pellet, ɓen jogitii ɓe ngaari ndin (reweteendi), arma tikkere heɓa ɓe immorde e Joomi maɓɓe, e koyeera ka nguurndam aduna. Ko wano non Men yoɓirta fefindotooɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَٱلَّذِينَ عَمِلُواْ ٱلسَّيِّـَٔاتِ ثُمَّ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِهَا وَءَامَنُوٓاْ إِنَّ رَبَّكَ مِنۢ بَعۡدِهَا لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ
Ɓen golluɓe boneeji, refti ɓe tuubi ɓaawo ɗum ɓe gomɗini, pellet, Joomi maa, ɓaawo ɗum, ko haforoowo, hinnotooɗo.
Les exégèses en arabe:
وَلَمَّا سَكَتَ عَن مُّوسَى ٱلۡغَضَبُ أَخَذَ ٱلۡأَلۡوَاحَۖ وَفِي نُسۡخَتِهَا هُدٗى وَرَحۡمَةٞ لِّلَّذِينَ هُمۡ لِرَبِّهِمۡ يَرۡهَبُونَ
Nde tikkere nden deeƴunoo e Muusaa, o ƴetti alluuje ɗen. Tawi no e binndoodi majje, peewal e yurmeende wonannde ɓen hulooɓe Joomi mun.
Les exégèses en arabe:
وَٱخۡتَارَ مُوسَىٰ قَوۡمَهُۥ سَبۡعِينَ رَجُلٗا لِّمِيقَٰتِنَاۖ فَلَمَّآ أَخَذَتۡهُمُ ٱلرَّجۡفَةُ قَالَ رَبِّ لَوۡ شِئۡتَ أَهۡلَكۡتَهُم مِّن قَبۡلُ وَإِيَّٰيَۖ أَتُهۡلِكُنَا بِمَا فَعَلَ ٱلسُّفَهَآءُ مِنَّآۖ إِنۡ هِيَ إِلَّا فِتۡنَتُكَ تُضِلُّ بِهَا مَن تَشَآءُ وَتَهۡدِي مَن تَشَآءُۖ أَنتَ وَلِيُّنَا فَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَاۖ وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡغَٰفِرِينَ
Muusaa suɓii e yimɓe makko ɓen worɓe cappanɗe jeeɗiɗo fii happu Amen. Nde dillaango ngon nanngunoo ɓe, o maaki : "Joomi, si a muuyuno, A halkayno ɓe ado hannde, e min kadi. E A halkiray men ko ɗayɓe amen ɓen huuwi? Ɗum wonaali si wanaa jarrabuyee Maaɗa, Hiɗa majjinira ɗum on Mo muuyu-Ɗaa, Hiɗa fewna on Mo muuyu-Ɗaa. Ko An woni giɗo Amen, haforan men yurme-Ɗaa men. Ko An woni ɓurɗo moƴƴude e haforooɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
۞ وَٱكۡتُبۡ لَنَا فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِنَّا هُدۡنَآ إِلَيۡكَۚ قَالَ عَذَابِيٓ أُصِيبُ بِهِۦ مَنۡ أَشَآءُۖ وَرَحۡمَتِي وَسِعَتۡ كُلَّ شَيۡءٖۚ فَسَأَكۡتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَيُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَٱلَّذِينَ هُم بِـَٔايَٰتِنَا يُؤۡمِنُونَ
Winndanaa men ka aduna ɗoo moƴƴere, e ka laakara. Menen men tuubanii Ma. O Daali : "Lepte Am ɗen, Mi meminay ɗe on mo Mi muuyi. Yurmeende Am nden yaajanii kala huunde. Arma Mi winndana nde ɓen hulooɓe (Alla), ɓe totta zakka, e ɓen gomɗinooɓe Aayeeje Amen ɗen".
Les exégèses en arabe:
ٱلَّذِينَ يَتَّبِعُونَ ٱلرَّسُولَ ٱلنَّبِيَّ ٱلۡأُمِّيَّ ٱلَّذِي يَجِدُونَهُۥ مَكۡتُوبًا عِندَهُمۡ فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِيلِ يَأۡمُرُهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَىٰهُمۡ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيۡهِمُ ٱلۡخَبَٰٓئِثَ وَيَضَعُ عَنۡهُمۡ إِصۡرَهُمۡ وَٱلۡأَغۡلَٰلَ ٱلَّتِي كَانَتۡ عَلَيۡهِمۡۚ فَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِهِۦ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَٱتَّبَعُواْ ٱلنُّورَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ مَعَهُۥٓ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Ɓen jokkayɓe Nulaaɗo on, Annabaajo humammbinneejo, on mo ɓe tawta fii mun no winndaa ka maɓɓe ka Tawreeta e ka Linnjiila. Himo yamira ɓe moƴƴere, o haɗa ɓe ŋiñere, himo daginana ɓe dagiiɗi ɗin, o harminana ɓe soɓuɗi ɗin, o ittana ɓe teddeelo e kolommbooje=tonngi wonunooɗe e hoore-maɓɓe. Ɓen gomɗimɓe mo, ɓe teddini mo, ɓe walli mo, ɓe jokki annoora Jippinaaɗo wonndude e makko ; ɓen, ko kamɓe woni malaaɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنِّي رَسُولُ ٱللَّهِ إِلَيۡكُمۡ جَمِيعًا ٱلَّذِي لَهُۥ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُۖ فَـَٔامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِ ٱلنَّبِيِّ ٱلۡأُمِّيِّ ٱلَّذِي يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَكَلِمَٰتِهِۦ وَٱتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
Maaku : "Ko onon yo yimɓe, min ko mi Nulaaɗo Alla e mooɗon on denndaangal, On Mo woodani ɗum laamu kammuuli ɗin e leydi ndin. Reweteeɗo alaa si wanaa kanko. Himo wuurna wara. Gomɗinee Alla e Nulaaɗo Makko Annabaajo humammbinneejo on, on gomɗinɗo Alla e Konnguɗi Makko ɗin. Jokkee mo, belajo'o, on feeway".
Les exégèses en arabe:
وَمِن قَوۡمِ مُوسَىٰٓ أُمَّةٞ يَهۡدُونَ بِٱلۡحَقِّ وَبِهِۦ يَعۡدِلُونَ
Hino e yimɓe Muusaa ɓen, mofte fewnirayɗe (yimɓe ɓen) e goonga, ko ɗum woni ko ɓe nunɗirta.
Les exégèses en arabe:
وَقَطَّعۡنَٰهُمُ ٱثۡنَتَيۡ عَشۡرَةَ أَسۡبَاطًا أُمَمٗاۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ إِذِ ٱسۡتَسۡقَىٰهُ قَوۡمُهُۥٓ أَنِ ٱضۡرِب بِّعَصَاكَ ٱلۡحَجَرَۖ فَٱنۢبَجَسَتۡ مِنۡهُ ٱثۡنَتَا عَشۡرَةَ عَيۡنٗاۖ قَدۡ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٖ مَّشۡرَبَهُمۡۚ وَظَلَّلۡنَا عَلَيۡهِمُ ٱلۡغَمَٰمَ وَأَنزَلۡنَا عَلَيۡهِمُ ٱلۡمَنَّ وَٱلسَّلۡوَىٰۖ كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡۚ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
Men senndi ɓe gori sappo e ɗiɗi mofte. Men wahyini e Muusaa tuma nde yimɓe makko ɓen ɗaɓɓirnoo mo yarnineede wonnde : "Piyir tuggordu maa ndun hayre nden". Ɓulli sappo e ɗiɗi yallti e mayre. Gomɗii gorol kala andii yariride mu'un. Men ɗowdinirani ɓe duule, Men Jippini e maɓɓe demmbe-njuuri, e teewu colli. "Ñaamee e laaɓuɗi ɗi Men arsiki on". Ɓe tooñaali Men, kono ko wonkiiji maɓɓe ɓe tooñaynoo.
Les exégèses en arabe:
وَإِذۡ قِيلَ لَهُمُ ٱسۡكُنُواْ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةَ وَكُلُواْ مِنۡهَا حَيۡثُ شِئۡتُمۡ وَقُولُواْ حِطَّةٞ وَٱدۡخُلُواْ ٱلۡبَابَ سُجَّدٗا نَّغۡفِرۡ لَكُمۡ خَطِيٓـَٰٔتِكُمۡۚ سَنَزِيدُ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Tuma nde ɓe wi'anaa : "Hoɗee e ndee saare, ñaamon e mayre nokku kala ka yiɗuɗon, wi'on : ɓoran men [goopi amen], naatiron ka damal ko on sujjuɓe, Men haforanay on goopi mon. Arma Men ɓeydana moƴƴimɓe ɓen".
Les exégèses en arabe:
فَبَدَّلَ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنۡهُمۡ قَوۡلًا غَيۡرَ ٱلَّذِي قِيلَ لَهُمۡ فَأَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِمۡ رِجۡزٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ بِمَا كَانُواْ يَظۡلِمُونَ
Tooñuɓe ɓen e maɓɓe wayliri konngol ngol ko wanaa ngol ngol ɓe wi'ananoo. Min Jippini e maɓɓe lepte immorde ka kammu, sabu ko ɓe laatinoo hiɓe tooña.
Les exégèses en arabe:
وَسۡـَٔلۡهُمۡ عَنِ ٱلۡقَرۡيَةِ ٱلَّتِي كَانَتۡ حَاضِرَةَ ٱلۡبَحۡرِ إِذۡ يَعۡدُونَ فِي ٱلسَّبۡتِ إِذۡ تَأۡتِيهِمۡ حِيتَانُهُمۡ يَوۡمَ سَبۡتِهِمۡ شُرَّعٗا وَيَوۡمَ لَا يَسۡبِتُونَ لَا تَأۡتِيهِمۡۚ كَذَٰلِكَ نَبۡلُوهُم بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ
Lanndo ɓe fii saare wonunoonde nden ka sera maayo, tuma nde ɓe jaggitaynoo e Aseweere nden, tuma nde liƴƴi maɓɓe ɗin araynooɓe ñalnde Aseweere maɓɓe nden ko ɗi hummbuɗi, ñalnde woni wanaa aseweere maɓɓe ɗi arataa ɓe. Ko wano nii Men jarriborta ɓe kon ko ɓe faasonqinoraynoo.
Les exégèses en arabe:
وَإِذۡ قَالَتۡ أُمَّةٞ مِّنۡهُمۡ لِمَ تَعِظُونَ قَوۡمًا ٱللَّهُ مُهۡلِكُهُمۡ أَوۡ مُعَذِّبُهُمۡ عَذَابٗا شَدِيدٗاۖ قَالُواْ مَعۡذِرَةً إِلَىٰ رَبِّكُمۡ وَلَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Tuma nde jamaa jeyaaɗo e maɓɓe wi'unoo : "Ko honɗum waajoantoɗon yimɓe, Allaahu ko halkoowo ɓe maa O lepta ɓe lepte sattuɗe?" Ɓe wi'i : "Ko [ittugol] nganto faade ka Joomi mo'on ; e belajo'o, kamɓe ɓe rentoto".
Les exégèses en arabe:
فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِۦٓ أَنجَيۡنَا ٱلَّذِينَ يَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلسُّوٓءِ وَأَخَذۡنَا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ بِعَذَابِۭ بَـِٔيسِۭ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ
Nde ɓe yejjitunoo ko ɓe waajanoo fii mun kon, Men daɗndi ɓen haɗaynooɓe e bone on, Men nanngiri ɓen tooñuɓe lepte sattuɗe sabu ko ɓe faasonqinoraynoo.
Les exégèses en arabe:
فَلَمَّا عَتَوۡاْ عَن مَّا نُهُواْ عَنۡهُ قُلۡنَا لَهُمۡ كُونُواْ قِرَدَةً خَٰسِـِٔينَ
Nde ɓe townitaninoo e ko ɓe haɗaa e mun kon, Men wi'ani ɓe : "Laatee baaɗi jaasuɗi".
Les exégèses en arabe:
وَإِذۡ تَأَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبۡعَثَنَّ عَلَيۡهِمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَن يَسُومُهُمۡ سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِۗ إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ ٱلۡعِقَابِ وَإِنَّهُۥ لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ
Janto tuma nde Joomi maa anndinnoo (wonnde) ma O Nulu e maɓɓe haa Ñalnde Darngal on meeɗinoowo ɓe lepte bonɗe. Pellet, Joomi maa ko yaawuɗe lepte, pellet kadi, ko O haforoowo, Hinnotooɗo.
Les exégèses en arabe:
وَقَطَّعۡنَٰهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ أُمَمٗاۖ مِّنۡهُمُ ٱلصَّٰلِحُونَ وَمِنۡهُمۡ دُونَ ذَٰلِكَۖ وَبَلَوۡنَٰهُم بِٱلۡحَسَنَٰتِ وَٱلسَّيِّـَٔاتِ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
Men senndiri ɓe ka leydi jamaaji : hino e maɓɓe moƴƴuɓe, hino e maɓɓe ko jaasi ɗum. Men jarribori ɓe moƴƴuɗi e bonɗi, belajo'o, kamɓe ɓe ruttoto.
Les exégèses en arabe:
فَخَلَفَ مِنۢ بَعۡدِهِمۡ خَلۡفٞ وَرِثُواْ ٱلۡكِتَٰبَ يَأۡخُذُونَ عَرَضَ هَٰذَا ٱلۡأَدۡنَىٰ وَيَقُولُونَ سَيُغۡفَرُ لَنَا وَإِن يَأۡتِهِمۡ عَرَضٞ مِّثۡلُهُۥ يَأۡخُذُوهُۚ أَلَمۡ يُؤۡخَذۡ عَلَيۡهِم مِّيثَٰقُ ٱلۡكِتَٰبِ أَن لَّا يَقُولُواْ عَلَى ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡحَقَّ وَدَرَسُواْ مَا فِيهِۗ وَٱلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ يَتَّقُونَۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Lontii ɓaawo maɓɓe lontii ɓe (bomɓe), ɓe roni Deftere nden, hiɓe ƴetta weeɓitanɗe oo aduna ɓe wi'a : "Aray men haforanee". Si weeɓitannde sugu mun arii e maɓɓe, ɓe ƴetta ɗum. Hara ahadi Deftere nden ƴettidaaka e maɓɓe, wonnde wata ɓe wowlu e Alla si wanaa goonga?! Ɓe janngi ko woni e mayre. Ko galle laakara ɗen ɓuri moƴƴannde ɓen rentiiɓe. E on haqqiltaa?!
Les exégèses en arabe:
وَٱلَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِٱلۡكِتَٰبِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ إِنَّا لَا نُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُصۡلِحِينَ
Ɓen jogitotooɓe Deftere nden ɓe ñinna julde, pellet, Menen Men yeebataa njoɓdi moƴƴinooɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
۞ وَإِذۡ نَتَقۡنَا ٱلۡجَبَلَ فَوۡقَهُمۡ كَأَنَّهُۥ ظُلَّةٞ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُۥ وَاقِعُۢ بِهِمۡ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ وَٱذۡكُرُواْ مَا فِيهِ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
Janto tuma nde Men ɓorunoo fello ngon senngo dow maɓɓe, a sikkay ko ngo ɗowdi.Ɓe felliti ngo yanat e maɓɓe. "Jogitoree ko Men okki on kon doole, jantee ko woni e mayre, belajo'o, on kulon Alla".
Les exégèses en arabe:
وَإِذۡ أَخَذَ رَبُّكَ مِنۢ بَنِيٓ ءَادَمَ مِن ظُهُورِهِمۡ ذُرِّيَّتَهُمۡ وَأَشۡهَدَهُمۡ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَلَسۡتُ بِرَبِّكُمۡۖ قَالُواْ بَلَىٰ شَهِدۡنَآۚ أَن تَقُولُواْ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ إِنَّا كُنَّا عَنۡ هَٰذَا غَٰفِلِينَ
Janto kadi nde Joomi maa ƴettunoo e ɓiɗɓe Aadama ɓen ka keeci maɓɓe jurriiyaaji maɓɓe ɗin, O seendintini ɓe e wonkiiji maɓɓe ɗin : "Wanaa kon Min woni Joomi mon?" Ɓe wi'i : "Ko non woniri, men seedike". Ko fii (wata) on wi'oy Ñalnde Darngal : "Menen men woniino welsindiiɓe e ɗum ɗoo".
Les exégèses en arabe:
أَوۡ تَقُولُوٓاْ إِنَّمَآ أَشۡرَكَ ءَابَآؤُنَا مِن قَبۡلُ وَكُنَّا ذُرِّيَّةٗ مِّنۢ بَعۡدِهِمۡۖ أَفَتُهۡلِكُنَا بِمَا فَعَلَ ٱلۡمُبۡطِلُونَ
Maa wi'oyon : "Anndee ko baabiraaɓe amen ɓen sirkunoo ko adii, men wonti (tun) jurriiya ɓaawo maɓɓe. E A halkiray men ko bonnooɓe ɓen waɗi?
Les exégèses en arabe:
وَكَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ وَلَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
Ko wano nii Men fensitirta Aayeeje ɗen, e belajo'o kamɓe ɓe ruttoto.
Les exégèses en arabe:
وَٱتۡلُ عَلَيۡهِمۡ نَبَأَ ٱلَّذِيٓ ءَاتَيۡنَٰهُ ءَايَٰتِنَا فَٱنسَلَخَ مِنۡهَا فَأَتۡبَعَهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ فَكَانَ مِنَ ٱلۡغَاوِينَ
Janngan ɓe kumpite on mo Men okki Aayeeje Amen ɗen, o ɓoorii ɗe, seytaane jokki mo, e laatodii e majjuɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَلَوۡ شِئۡنَا لَرَفَعۡنَٰهُ بِهَا وَلَٰكِنَّهُۥٓ أَخۡلَدَ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ وَٱتَّبَعَ هَوَىٰهُۚ فَمَثَلُهُۥ كَمَثَلِ ٱلۡكَلۡبِ إِن تَحۡمِلۡ عَلَيۡهِ يَلۡهَثۡ أَوۡ تَتۡرُكۡهُ يَلۡهَثۚ ذَّٰلِكَ مَثَلُ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَاۚ فَٱقۡصُصِ ٱلۡقَصَصَ لَعَلَّهُمۡ يَتَفَكَّرُونَ
Sinno Men muuyuno, Men ɓamtirayno mo ɗe, ko woni tun o heddike ka leydi o jokki mbeleeɗe makko. Sugu makko ko sifa rawaandu, si a ronndii ndu ndu lahay, maa si a terti ndu du lahay. Ko ɗum woni misal yimɓe fennuɓe Aayeeje Amen ɗen. Fillo qissaaji ɗin ; belajo'o, ɓe miijitoto.
Les exégèses en arabe:
سَآءَ مَثَلًا ٱلۡقَوۡمُ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَأَنفُسَهُمۡ كَانُواْ يَظۡلِمُونَ
[Alaa ko ɓuri] bonnde misal ɓen yimɓe fennuɓe Aayeeje Amen ɗen, ko wonkiiji maɓɓe woni ko ɓe tooñaynoo.
Les exégèses en arabe:
مَن يَهۡدِ ٱللَّهُ فَهُوَ ٱلۡمُهۡتَدِيۖ وَمَن يُضۡلِلۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
Kala mo Alla fewni, ko on feewata ; kala kadi mo O majjini, ko ɓen hayruɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَلَقَدۡ ذَرَأۡنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِۖ لَهُمۡ قُلُوبٞ لَّا يَفۡقَهُونَ بِهَا وَلَهُمۡ أَعۡيُنٞ لَّا يُبۡصِرُونَ بِهَا وَلَهُمۡ ءَاذَانٞ لَّا يَسۡمَعُونَ بِهَآۚ أُوْلَٰٓئِكَ كَٱلۡأَنۡعَٰمِ بَلۡ هُمۡ أَضَلُّۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡغَٰفِلُونَ
Gomɗii Men taganii Jahannama ko ɗuuɗi e jinna e yimɓe. Hiɓe mari ɓerɗe, ɓe faamirtaa ɗe. Hiɓe mari gite, ɓe yi'irtaa ɗe. Hiɓe mari noppi, ɓe nanirtaa ɗi. Ɓen no wa'i wa neemoraaɗi, toode ko kamɓe ɓuri majjude. Ko ɓen woni welsindiiɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَلِلَّهِ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ فَٱدۡعُوهُ بِهَاۖ وَذَرُواْ ٱلَّذِينَ يُلۡحِدُونَ فِيٓ أَسۡمَٰٓئِهِۦۚ سَيُجۡزَوۡنَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Ko Alla woodani inɗe ɓurɗe moƴƴude ɗen. Noddiree Mo ɗe, tertoɗon ɓen ooñotooɓe ka inɗe Makko : arma ɓe yoɓoyee ko ɓe gollaynoo.
Les exégèses en arabe:
وَمِمَّنۡ خَلَقۡنَآ أُمَّةٞ يَهۡدُونَ بِٱلۡحَقِّ وَبِهِۦ يَعۡدِلُونَ
Hino e ɓen ɓe Men tagi, mofte feewirayɗe goonga, ko ɗum kadi ɓe nunɗirta.
Les exégèses en arabe:
وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا سَنَسۡتَدۡرِجُهُم مِّنۡ حَيۡثُ لَا يَعۡلَمُونَ
Ɓen fennuɓe Aayeeje Amen ɗen, Men suyniray ɓe e nokku ka ɓe anndaa.
Les exégèses en arabe:
وَأُمۡلِي لَهُمۡۚ إِنَّ كَيۡدِي مَتِينٌ
Miɗo nennana ɓe, pellet, pewje Am ɗen ko tiiɗuɗe.
Les exégèses en arabe:
أَوَلَمۡ يَتَفَكَّرُواْۗ مَا بِصَاحِبِهِم مِّن جِنَّةٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا نَذِيرٞ مُّبِينٌ
E ɓee miijitaaki? wonndiiɗo maɓɓe on aldaa e jinna : on wonaali si wanaa jertinoowo ɓannguɗo.
Les exégèses en arabe:
أَوَلَمۡ يَنظُرُواْ فِي مَلَكُوتِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا خَلَقَ ٱللَّهُ مِن شَيۡءٖ وَأَنۡ عَسَىٰٓ أَن يَكُونَ قَدِ ٱقۡتَرَبَ أَجَلُهُمۡۖ فَبِأَيِّ حَدِيثِۭ بَعۡدَهُۥ يُؤۡمِنُونَ
E ɓe ndaaraali laamuuji kammuuli ɗin e leydi ndin, e ko Alla tagi e piiji, e haawnaaki hara lajal maɓɓe ngal ɓadike? E ko yewtere honnde ɓaawo ndee ɗoo ɓe gomɗinta?!
Les exégèses en arabe:
مَن يُضۡلِلِ ٱللَّهُ فَلَا هَادِيَ لَهُۥۚ وَيَذَرُهُمۡ فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
Kala mo Alla majjini, fewnoowo mo alaa. Himo acca ɓe e bewre maɓɓe hiɓe bumam-bumannoo .
Les exégèses en arabe:
يَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلسَّاعَةِ أَيَّانَ مُرۡسَىٰهَاۖ قُلۡ إِنَّمَا عِلۡمُهَا عِندَ رَبِّيۖ لَا يُجَلِّيهَا لِوَقۡتِهَآ إِلَّا هُوَۚ ثَقُلَتۡ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَا تَأۡتِيكُمۡ إِلَّا بَغۡتَةٗۗ يَسۡـَٔلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنۡهَاۖ قُلۡ إِنَّمَا عِلۡمُهَا عِندَ ٱللَّهِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
Hiɓe lanndo maa fii darngal : "ko honnde woni daragol maggal?" Maaku : "Anndee ganndal mun ko ka Joomi am woni. Alaa feññioowo waqtu maggal on si wanaa Kanko. Ngal teddii ka kammuuli e ka leydi. Ngal arataa e mon si wanaa e juhal". Hiɓe lanndo maa a sikkay ko a huɓindiiɗo e ɗum. Maaku : "Anndee ganndal mun ko ka Alla woni". kono ko ɓuri ɗuuɗude e yimɓe ɓen anndaa [ɗum].
Les exégèses en arabe:
قُل لَّآ أَمۡلِكُ لِنَفۡسِي نَفۡعٗا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ وَلَوۡ كُنتُ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ لَٱسۡتَكۡثَرۡتُ مِنَ ٱلۡخَيۡرِ وَمَا مَسَّنِيَ ٱلسُّوٓءُۚ إِنۡ أَنَا۠ إِلَّا نَذِيرٞ وَبَشِيرٞ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Maaku : "Mi waawanaa hoore-am nafa wanaa lorra, si wanaa ko Alla muuyi. Sinno miɗo anndunoo ko wirnii, mi hebbinorayno moƴƴere, bone kadi memataano lam. Mi wonaali si wanaa jertinoowo e wewlinoowo, wonannde yimɓe gomɗinooɓe".
Les exégèses en arabe:
۞ هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَجَعَلَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا لِيَسۡكُنَ إِلَيۡهَاۖ فَلَمَّا تَغَشَّىٰهَا حَمَلَتۡ حَمۡلًا خَفِيفٗا فَمَرَّتۡ بِهِۦۖ فَلَمَّآ أَثۡقَلَت دَّعَوَا ٱللَّهَ رَبَّهُمَا لَئِنۡ ءَاتَيۡتَنَا صَٰلِحٗا لَّنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ
Ko Kanko woni taguɗo on immorde e wonkii wooti, O waɗi e makki genndo makko, fii yo o deeƴu e makko. Tuma nde o renndunoo e makko, o sowii sowannde hoyfunde, o duumodi e mun. Nde o teddidunoo [e reedu ndun], ɓe torodi Alla Joomi maɓɓe : "Pellet, si a yeɗii men (ɓiɗɗo) yottiiɗo, ma men jeye e yettooɓe Ma ɓen".
Les exégèses en arabe:
فَلَمَّآ ءَاتَىٰهُمَا صَٰلِحٗا جَعَلَا لَهُۥ شُرَكَآءَ فِيمَآ ءَاتَىٰهُمَاۚ فَتَعَٰلَى ٱللَّهُ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
Nde O yeɗunoo ɓe (ɓiɗɗo) yottiiɗo, ɓe waɗidani Mo kafidiiɓe e kon ko O yeɗi ɓe. Alla toowii e kon ko ɓe sirkata.
Les exégèses en arabe:
أَيُشۡرِكُونَ مَا لَا يَخۡلُقُ شَيۡـٔٗا وَهُمۡ يُخۡلَقُونَ
E ɓe kafiday (Mo) e kon ko tagataa hay e huunde, kamɓe tigi ko ɓe tagaaɓe?!
Les exégèses en arabe:
وَلَا يَسۡتَطِيعُونَ لَهُمۡ نَصۡرٗا وَلَآ أَنفُسَهُمۡ يَنصُرُونَ
Ɗi waawanaa ɓe ballal, wanaa (hay) ko'e majji ɗi wallata.
Les exégèses en arabe:
وَإِن تَدۡعُوهُمۡ إِلَى ٱلۡهُدَىٰ لَا يَتَّبِعُوكُمۡۚ سَوَآءٌ عَلَيۡكُمۡ أَدَعَوۡتُمُوهُمۡ أَمۡ أَنتُمۡ صَٰمِتُونَ
Si on noddii ɗi e peewal, ɗi jokkataa on. Hino fotanan on ter, si on noddii ɗi maa hara ko on deyƴuɓe.
Les exégèses en arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ عِبَادٌ أَمۡثَالُكُمۡۖ فَٱدۡعُوهُمۡ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Pellet, ɗin ɗi noddoton gaanin Alla, ko jeyaaɗi yeruuji mon. Noddee ɗi, yo ɗi jaabinanii on, si on laatike goonguɓe.
Les exégèses en arabe:
أَلَهُمۡ أَرۡجُلٞ يَمۡشُونَ بِهَآۖ أَمۡ لَهُمۡ أَيۡدٖ يَبۡطِشُونَ بِهَآۖ أَمۡ لَهُمۡ أَعۡيُنٞ يُبۡصِرُونَ بِهَآۖ أَمۡ لَهُمۡ ءَاذَانٞ يَسۡمَعُونَ بِهَاۗ قُلِ ٱدۡعُواْ شُرَكَآءَكُمۡ ثُمَّ كِيدُونِ فَلَا تُنظِرُونِ
Hara hiɗi mari koyɗe ko ɗi yahra? kaa hiɗi mari juuɗe ko ɗi duñira? Kaa hiɗi mari gite ko ɗi yi'ira? Kaa hiɗi mari noppi ko ɗi nanira? Maaku : "Noddee kafidiiɗi mon ɗin, refti fewjanon lam, wata on nennitanam".
Les exégèses en arabe:
إِنَّ وَلِـِّۧيَ ٱللَّهُ ٱلَّذِي نَزَّلَ ٱلۡكِتَٰبَۖ وَهُوَ يَتَوَلَّى ٱلصَّٰلِحِينَ
Pellet, ko Alla woni heftuɗo e am on, On Jippinɗo Deftetere nden, ko Kanko woni heftoowo moƴƴuɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِهِۦ لَا يَسۡتَطِيعُونَ نَصۡرَكُمۡ وَلَآ أَنفُسَهُمۡ يَنصُرُونَ
Ɗin ɗi noddoton gaanin Mo, ɗi hattanaa e wallugol on, wanaa kadi ko'e majji ɗi wallata.
Les exégèses en arabe:
وَإِن تَدۡعُوهُمۡ إِلَى ٱلۡهُدَىٰ لَا يَسۡمَعُواْۖ وَتَرَىٰهُمۡ يَنظُرُونَ إِلَيۡكَ وَهُمۡ لَا يُبۡصِرُونَ
Si on noddii ɗi e peewal, ɗi nanataa. A yi'ay ɗi hiɗi ndaare, (kono) kannji ɗi yi'ataa.
Les exégèses en arabe:
خُذِ ٱلۡعَفۡوَ وَأۡمُرۡ بِٱلۡعُرۡفِ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡجَٰهِلِينَ
Jogito yaafuyee, yamiraa moƴƴere nden ɗuurno-ɗaa e majjuɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ نَزۡغٞ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۚ إِنَّهُۥ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Si sowinsinoore arii heɓude ma immorde e seytaane, moolor Alla. Kanko ko O nanoowo, annduɗo.
Les exégèses en arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ إِذَا مَسَّهُمۡ طَٰٓئِفٞ مِّنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ تَذَكَّرُواْ فَإِذَا هُم مُّبۡصِرُونَ
Pellet, ɓen gomɗuɓe, si sowonsinoore heɓii ɓe immorde e sytaane, ɓe annditay [Alla] : jaka yoo kamɓe ko ɓe yi'ooɓe.
Les exégèses en arabe:
وَإِخۡوَٰنُهُمۡ يَمُدُّونَهُمۡ فِي ٱلۡغَيِّ ثُمَّ لَا يُقۡصِرُونَ
Siɓɓe maɓɓe ɓen [ka yimɓe] hino pooɗa ɓe e bewre, refti ɓe raɓɓindintaako.
Les exégèses en arabe:
وَإِذَا لَمۡ تَأۡتِهِم بِـَٔايَةٖ قَالُواْ لَوۡلَا ٱجۡتَبَيۡتَهَاۚ قُلۡ إِنَّمَآ أَتَّبِعُ مَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّ مِن رَّبِّيۚ هَٰذَا بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمۡ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
Si a addanaali ɓe Aaya, ɓe wi'ay : "Ko haɗunoo sincaa ɗum?" Maaku : "Anndee ko jokku-mi, ko kon wahyina e am immorde ka Joomi am. Ndee ɗoo [Alqur'aanaare] ko hujjaaji (ɓannguɗi) immorde ka Joomi mon, e peewal e yurmeende wonnande yimɓe gomɗinooɓe".
Les exégèses en arabe:
وَإِذَا قُرِئَ ٱلۡقُرۡءَانُ فَٱسۡتَمِعُواْ لَهُۥ وَأَنصِتُواْ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ
Si Alqur'aana no janngeede, heɗtee nde deƴƴiton ; belajo'o, on yurminte.
Les exégèses en arabe:
وَٱذۡكُر رَّبَّكَ فِي نَفۡسِكَ تَضَرُّعٗا وَخِيفَةٗ وَدُونَ ٱلۡجَهۡرِ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ بِٱلۡغُدُوِّ وَٱلۡأٓصَالِ وَلَا تَكُن مِّنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ
Annditu Joomi maaɗa ka wonkii maa, ka yankinaare e ka kulol, ko aldaa e feññingol konngol, bimmbi e kiikiiɗe, wata a laatodo e welsindiiɓe ɓen.
Les exégèses en arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ عِندَ رَبِّكَ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِهِۦ وَيُسَبِّحُونَهُۥ وَلَهُۥ يَسۡجُدُونَۤ۩
Pellet, ɓen [Malaa'ikaaɓe] wonɓe ka Joomi maa, ɓe townitantaako rewugol Mo, hiɓe subbunhinanoo Mo, ko Kanko woni ko ɓe sujjanta.
Les exégèses en arabe:
 
Traduction des sens Sourate: AL-A’RÂF
Lexique des sourates Numéro de la page
 
Traduction des sens du Noble Coran - الترجمة الفلانية - Lexique des traductions

ترجمة معاني القرآن الكريم إلى اللغة الفلانية، ترجمها فريق مركز رواد الترجمة بالتعاون مع موقع دار الإسلام www.islamhouse.com.

Fermeture