Traduzione dei Significati del Sacro Corano - Traduzione dagbani * - Indice Traduzioni


Traduzione dei significati Sura: Hûd   Versetto:

Hûd

الٓرۚ كِتَٰبٌ أُحۡكِمَتۡ ءَايَٰتُهُۥ ثُمَّ فُصِّلَتۡ مِن لَّدُنۡ حَكِيمٍ خَبِيرٍ
1. Alif-Laam-Ra (A. L .R.). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla Muɣjizah (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di gbinni naɣila Naawuni]. Di (Alkur’aani) nyɛla litaafi shɛli bɛ ni vɛlgi di aayanima, ka kahigi li, ka di yi (Duuma so) Ŋun nyɛ Yɛmgoliŋgulana, ni Ŋun mi din sɔɣi sani na.
Esegesi in lingua araba:
أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّا ٱللَّهَۚ إِنَّنِي لَكُم مِّنۡهُ نَذِيرٞ وَبَشِيرٞ
2. Kadama di jεm ya shɛli naɣila Naawuni. Achiika! Mani (Annabi Muhammadu) nyɛla saɣisigulana n-tin ya (ni buɣum daazaaba), ni suhupiεlli lahibali tira (ni Alizanda).
Esegesi in lingua araba:
وَأَنِ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِ يُمَتِّعۡكُم مَّتَٰعًا حَسَنًا إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى وَيُؤۡتِ كُلَّ ذِي فَضۡلٖ فَضۡلَهُۥۖ وَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٖ كَبِيرٍ
3. Kadama bom ya yi Duuma (Naawuni) chɛmpaŋ, din nyaaŋa niŋmi ya tuba labi O sani, O ni chε ka yi wum nyεɣisim din vɛla, hali ni O ni zali ya saha shɛli, ka tibgiya tinginsim nira kam Yaha! Yi yi lebi biri, tɔ! Achiika! N-zɔrila dabiεm ni dabsi’ titali la daazaaba ti sheei yi zuɣu.
Esegesi in lingua araba:
إِلَى ٱللَّهِ مَرۡجِعُكُمۡۖ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
4. Naawuni sani n-nyɛ yi labbu shee. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Toora binshεɣu kam zuɣu.
Esegesi in lingua araba:
أَلَآ إِنَّهُمۡ يَثۡنُونَ صُدُورَهُمۡ لِيَسۡتَخۡفُواْ مِنۡهُۚ أَلَا حِينَ يَسۡتَغۡشُونَ ثِيَابَهُمۡ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعۡلِنُونَۚ إِنَّهُۥ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
5. Wumma! Achiika! Bɛ (chεfurinim’) ŋmalgirila bɛ suhiri, domin bɛ sɔɣi ka chɛ O (Naawuni). Achiika! Saha shεli bɛ ni limsiri bɛ maŋ’ ni sitira, tɔ! Omibɛ ni sɔɣira shɛli, ni bɛ ni yihiri shɛli polo ni. Achiika! O nyɛla Ŋun mi din be suhiri ni.
Esegesi in lingua araba:
۞ وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ رِزۡقُهَا وَيَعۡلَمُ مُسۡتَقَرَّهَا وَمُسۡتَوۡدَعَهَاۚ كُلّٞ فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ
6. Yaha! Biŋkob’ n-kani tiŋgbani yaaŋa zuɣu naɣila Naawuni sani ka o bindirgu be, ka O mi o biɛhigu shee (o Dunia ʒii puuni), ni o kum nyaaŋa, ka di zaasa sabi be litaafi (Lauhu Mahfuuz) shεli din kahigiri yɛllikam la puuni.
Esegesi in lingua araba:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ وَكَانَ عَرۡشُهُۥ عَلَى ٱلۡمَآءِ لِيَبۡلُوَكُمۡ أَيُّكُمۡ أَحۡسَنُ عَمَلٗاۗ وَلَئِن قُلۡتَ إِنَّكُم مَّبۡعُوثُونَ مِنۢ بَعۡدِ ٱلۡمَوۡتِ لَيَقُولَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ
7. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun nam sagbana mini tiŋgbani dabsili diba ayobu puuni. Yaha! O da Al’arshi (nam garo) daa bela kom zuɣu, domin O dahim ya ka nya yi puuni ŋuni n-leei yɛn viεlgi o tuma. Achiika! (Yaa nyini Annabi)! A yi yɛli “Yi nyɛla bɛ ni yɛn neei ninvuɣu shεba yi kpibu nyaaŋa, tɔ! Achiika! Ninvɣu shεba ban niŋ chεfuritali maa ni yεli: “Ŋɔ maa (Alkur’aani) pa shɛli mpahila sihira n-nyɛ li polo ni.”
Esegesi in lingua araba:
وَلَئِنۡ أَخَّرۡنَا عَنۡهُمُ ٱلۡعَذَابَ إِلَىٰٓ أُمَّةٖ مَّعۡدُودَةٖ لَّيَقُولُنَّ مَا يَحۡبِسُهُۥٓۗ أَلَا يَوۡمَ يَأۡتِيهِمۡ لَيۡسَ مَصۡرُوفًا عَنۡهُمۡ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
8. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) yi naɣisi azaaba ka chɛ ba hali ni saha shεli din mali kalinli, ka bɛ naan yεra: “Ka bo n-leei taɣiri li (azaaba maa)? Wumma! Dabsi’ shεli di ni yɛn ti kaba na, di pala bɛ ni yɛn tooi ŋmalgi shɛli ka chɛ ba,ka bɛ ni daa maandi shɛli ansarsi maa (azaaba) shee bɛ zuɣu.
Esegesi in lingua araba:
وَلَئِنۡ أَذَقۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ مِنَّا رَحۡمَةٗ ثُمَّ نَزَعۡنَٰهَا مِنۡهُ إِنَّهُۥ لَيَـُٔوسٞ كَفُورٞ
9. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) yi lam ninsala nambɔzobo din yi Ti sani na, ka lahi vuui li ka chɛ o, achiika! O yihirila tamaha, ka zooi gutulunsi.
Esegesi in lingua araba:
وَلَئِنۡ أَذَقۡنَٰهُ نَعۡمَآءَ بَعۡدَ ضَرَّآءَ مَسَّتۡهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ ٱلسَّيِّـَٔاتُ عَنِّيٓۚ إِنَّهُۥ لَفَرِحٞ فَخُورٌ
10. Yaha! Ti yi lam o yolsigu chuuta shεli din paagi o nyaaŋa, achiika! Kao naan yεra: “Yɛlibɛri chaŋ ya ka chɛ ma,” achiika! O nyɛla ŋun niŋdi suhupiɛlli, ka nyɛla ŋun fuhira.
Esegesi in lingua araba:
إِلَّا ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَأَجۡرٞ كَبِيرٞ
11. Naɣila ninvuɣu shεba ban niŋ suɣulo ka tum tuunviεla, tɔ! Bannim’ maa mali chε m-paŋ ni laara din galsi.
Esegesi in lingua araba:
فَلَعَلَّكَ تَارِكُۢ بَعۡضَ مَا يُوحَىٰٓ إِلَيۡكَ وَضَآئِقُۢ بِهِۦ صَدۡرُكَ أَن يَقُولُواْ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ كَنزٌ أَوۡ جَآءَ مَعَهُۥ مَلَكٌۚ إِنَّمَآ أَنتَ نَذِيرٞۚ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ وَكِيلٌ
12. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! A yi chɛ bɛ ni niŋdi a shɛli wahayi maa pirgili, ka a nyɔɣu muɣi, domin bɛ yɛli ya, bozuɣu ka bɛ bi siɣisi arzichi n-ti o na, bee ka o mini Malaaika kana. Achiika! A nyɛla saɣisigulana. Yaha! Naawuni nyɛla bɛ ni mali binshɛɣu kam n-dalindi so.
Esegesi in lingua araba:
أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰهُۖ قُلۡ فَأۡتُواْ بِعَشۡرِ سُوَرٖ مِّثۡلِهِۦ مُفۡتَرَيَٰتٖ وَٱدۡعُواْ مَنِ ٱسۡتَطَعۡتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
13. Bee bɛ yɛrimi ni ŋuna (Annabi Muhammadu) n-kpiri li (Alkur’aani)? Yɛlima: Tɔ! Tahimi ya suuranim’ pia di tatabo na, ka di nyɛ yi gba ni nam shɛli m-bahi na, ka boli yi ni yɛn tooi boli so na (ka o ti sɔŋ ya) ka pa ni Naawuni, yi yi nyɛla yɛlimaŋlinima.
Esegesi in lingua araba:
فَإِلَّمۡ يَسۡتَجِيبُواْ لَكُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَآ أُنزِلَ بِعِلۡمِ ٱللَّهِ وَأَن لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ
14. Dinzuɣu, bɛ yi bi saɣi yi boligu maa, tɔ! Yin baŋmi ya ni bɛ siɣisi li (Alkur’aani) ni Naawuni baŋsim, ka lahi baŋ ni Duuma jɛmdigu kani naɣila Ŋuna (Naawuni). Di ni bɔŋɔ, yi nyɛla ban zaŋ bɛ maŋ zaa ti Naawuni (Muslinnima)?
Esegesi in lingua araba:
مَن كَانَ يُرِيدُ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا وَزِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيۡهِمۡ أَعۡمَٰلَهُمۡ فِيهَا وَهُمۡ فِيهَا لَا يُبۡخَسُونَ
15. Ninvuɣu so ŋun bɔri Dunia bɛhigu ni di nachintɛri, Ti (Tinim’ Naawuni) ni pali ba bɛ tuuntumsa (sanyoo) di puuni, ka bɛ pala bɛ ni yɛn filim shɛba.
Esegesi in lingua araba:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ لَيۡسَ لَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِلَّا ٱلنَّارُۖ وَحَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِيهَا وَبَٰطِلٞ مَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
16. Bannim’ maa ti ka sanyo’ shɛli Chiyaama naɣila buɣum, din nyaaŋabɛ ni daa tum shɛli (Dunia maa) saɣim ya. Yaha! Bɛ tuuntumsa nyɛla din pun yɛn saɣim.
Esegesi in lingua araba:
أَفَمَن كَانَ عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّهِۦ وَيَتۡلُوهُ شَاهِدٞ مِّنۡهُ وَمِن قَبۡلِهِۦ كِتَٰبُ مُوسَىٰٓ إِمَامٗا وَرَحۡمَةًۚ أُوْلَٰٓئِكَ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۚ وَمَن يَكۡفُرۡ بِهِۦ مِنَ ٱلۡأَحۡزَابِ فَٱلنَّارُ مَوۡعِدُهُۥۚ فَلَا تَكُ فِي مِرۡيَةٖ مِّنۡهُۚ إِنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يُؤۡمِنُونَ
17. Di ni bɔŋɔ, ninvuɣu so ŋun be yɛlimaŋli zuɣu din yi o Duuma (Naawuni) sani na, ka shɛhiralana so (Malaaika Zibliila) doli o. Yaha! Poi ni dina (Alkur’aani), Annabi Musa litaafi daa pun kana, ka daa nyɛla bɛ ni tɔɣisiri shεli, ni nambɔzɔbo. Tɔ! Bannim’ maa ti li (Alkur’aani) yεlimaŋli. Amaa! Ŋun niŋ chεfuritali ni dina laɣinsi puuni, tɔ! Buɣum n-nyɛ o daalikauli. Dinzuɣu, (Yaa nyini Annabi)! Di leei ŋun be zilsigu puuni ni dina (Alkuraani). Achiika! Di nyɛla yεlimaŋli din yi a Duuma (Naawuni) sani na. Amaa! Niriba pam bi tiri Naawuni yɛlimaŋli.
Esegesi in lingua araba:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ يُعۡرَضُونَ عَلَىٰ رَبِّهِمۡ وَيَقُولُ ٱلۡأَشۡهَٰدُ هَٰٓؤُلَآءِ ٱلَّذِينَ كَذَبُواْ عَلَىٰ رَبِّهِمۡۚ أَلَا لَعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلظَّٰلِمِينَ
18. Yaha! Ŋuni n-leei nyɛ zualindira nti paai ninvuɣu so ŋun ŋma ʒiri m-pa Naawuni? Bannim’ maa, bɛ ni ti zaŋ ba na n-ti zali bɛ Duuma (Naawuni) tooni, ka shɛhiradiriba (Malaaikanim’ mini tuumba) yɛli: “Bambɔŋɔnim’ maa n-daa ŋma ʒiri m-pa bɛ Duuma la. Dinzuɣu, Naawuni narimbu be zualindiriba zuɣu.”
Esegesi in lingua araba:
ٱلَّذِينَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَيَبۡغُونَهَا عِوَجٗا وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ كَٰفِرُونَ
19. Ninvuɣu shεba ban taɣiri ninsalinim’ ka chɛ Naawuni soli, ka bɔri ni di goŋ. Yaha! Ka bɛ nyɛla ban niŋ chɛfuritali ni Zaadali.
Esegesi in lingua araba:
أُوْلَٰٓئِكَ لَمۡ يَكُونُواْ مُعۡجِزِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كَانَ لَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِنۡ أَوۡلِيَآءَۘ يُضَٰعَفُ لَهُمُ ٱلۡعَذَابُۚ مَا كَانُواْ يَسۡتَطِيعُونَ ٱلسَّمۡعَ وَمَا كَانُواْ يُبۡصِرُونَ
20. Bannim’ maa pala ban yɛn tooi zo nsɔɣi Naawuni tiŋgbani ni, bɛ mi ka sɔŋdiba ka pa ni Naawuni. Bɛ yɛn ti nabgila bɛ daazaaba. Yaha! Bɛ ti pala ban yɛn ti tooi lahi wum yεltɔɣa, bɛ mi ti bilahi yɛn ne.
Esegesi in lingua araba:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
21. Bannim’ maa n-nyɛ ban niŋ bɛ maŋ’ ashaara, ka bɛ ni daa ŋmari ʒiri m-pari binyεri shεŋa maa bɔrigi ka chɛ ba.
Esegesi in lingua araba:
لَا جَرَمَ أَنَّهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ هُمُ ٱلۡأَخۡسَرُونَ
22. Di kala amii kadama bana n-yɛn ti niŋ ashaara Zaadali.
Esegesi in lingua araba:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَأَخۡبَتُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
23. Achiika! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunviεla, ka filim bɛ maŋa n-ti bɛ Duuma (Naawuni), tɔ! Bannim’ maa n-nyɛ Alizanna bihi, ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni.
Esegesi in lingua araba:
۞ مَثَلُ ٱلۡفَرِيقَيۡنِ كَٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡأَصَمِّ وَٱلۡبَصِيرِ وَٱلسَّمِيعِۚ هَلۡ يَسۡتَوِيَانِ مَثَلًاۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
24. Zamaatu biba ayi kotomsi ŋmanila zom mini tikpiralana, ni ŋun ne mini ŋun wumda. Di ni bɔŋɔ,bɛ zamaatu biba ayi maa ŋmahinli ni niŋ yim? Dini bɔŋɔ, yi ku tεhi?
Esegesi in lingua araba:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦٓ إِنِّي لَكُمۡ نَذِيرٞ مُّبِينٌ
25. Yaha! Achiika! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Annabi Nuhu o niriba sani, (ka o ti yεli ba): “Achiika! N nyɛla saɣisigulana n-tin ya polo ni.”
Esegesi in lingua araba:
أَن لَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّا ٱللَّهَۖ إِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٍ أَلِيمٖ
26. Kadama miri ya ka yi jεm shɛli naɣila Naawuni. Achiika! N-zɔrila dabɛm ni dabsi’ kpeeni la daazaaba yi zuɣu.
Esegesi in lingua araba:
فَقَالَ ٱلۡمَلَأُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦ مَا نَرَىٰكَ إِلَّا بَشَرٗا مِّثۡلَنَا وَمَا نَرَىٰكَ ٱتَّبَعَكَ إِلَّا ٱلَّذِينَ هُمۡ أَرَاذِلُنَا بَادِيَ ٱلرَّأۡيِ وَمَا نَرَىٰ لَكُمۡ عَلَيۡنَا مِن فَضۡلِۭ بَلۡ نَظُنُّكُمۡ كَٰذِبِينَ
27. Ka asanzanim’ o niriba puuni ban niŋ chεfuritali yεli: “Tinim’ bi nyaa kaa nyɛ so m-pahila ninsala ti tatabo, ti mi bi nya a ka so dola, naɣila ti puuni ban nyɛ tarimba, bɛ mi bi tɛhirimi ka dola maa. Ti mi bi nya ka yi mali jilma n-gari ti. Chɛli gba! Tinim’ tεhiri ya la ʒirinima.
Esegesi in lingua araba:
قَالَ يَٰقَوۡمِ أَرَءَيۡتُمۡ إِن كُنتُ عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَءَاتَىٰنِي رَحۡمَةٗ مِّنۡ عِندِهِۦ فَعُمِّيَتۡ عَلَيۡكُمۡ أَنُلۡزِمُكُمُوهَا وَأَنتُمۡ لَهَا كَٰرِهُونَ
28. Ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Yi nya kadama n-yi mali daliri shɛli din yi n Duuma (Naawuni) sani ka nyɛla ŋun be daliri shɛli zuɣu, ka nambɔzɔbo kama na din yi O sani, ka bɛ sɔɣi li (di lala nambɔzɔbo maa) ka chɛn ya. Di ni bɔŋɔ, Ti ni niŋ ya talahi (ni yi deei li) ka yi nyɛla ban je li?
Esegesi in lingua araba:
وَيَٰقَوۡمِ لَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مَالًاۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِۚ وَمَآ أَنَا۠ بِطَارِدِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْۚ إِنَّهُم مُّلَٰقُواْ رَبِّهِمۡ وَلَٰكِنِّيٓ أَرَىٰكُمۡ قَوۡمٗا تَجۡهَلُونَ
29. Yaha! “Yaa yinim’ n niriba! M-bi suhiri ya liɣiri, mani ka sanyoo naɣila Naawuni sani. Yaha! M-pala ŋun yɛn kari ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli (ka nyɛ faranim’ maa n sani). Achiika! Bɛ nyɛla ban yɛn laɣim ni bɛ Duuma (Naawuni). Amaa! Mani nyari ya ka yi nyɛla ninvuɣu shεba ban ʒi.”
Esegesi in lingua araba:
وَيَٰقَوۡمِ مَن يَنصُرُنِي مِنَ ٱللَّهِ إِن طَرَدتُّهُمۡۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
30. Yaha! Yaa yinim’ n niriba! Ŋuni n-leei yɛnsɔŋ ma (ka n-tilgi) ka chɛ Naawuni (daazaaba) di yi niŋ ka n-kari ba. Di ni bɔŋɔ, yi ku teei Naawuni yɛla?”
Esegesi in lingua araba:
وَلَآ أَقُولُ لَكُمۡ عِندِي خَزَآئِنُ ٱللَّهِ وَلَآ أَعۡلَمُ ٱلۡغَيۡبَ وَلَآ أَقُولُ إِنِّي مَلَكٞ وَلَآ أَقُولُ لِلَّذِينَ تَزۡدَرِيٓ أَعۡيُنُكُمۡ لَن يُؤۡتِيَهُمُ ٱللَّهُ خَيۡرًاۖ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا فِيٓ أَنفُسِهِمۡ إِنِّيٓ إِذٗا لَّمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
31. “Yaha! N-ku yεli ya ni n sani ka Naawuni arzichi sɔŋbu shɛhi be, mmibi midin sɔɣi. Yaha! N-ku yεlini n nyɛla Malaaika, m miku yεli ninvuɣu shεba yi ni lihiri ʒεmdi maa ni Naawuni ku ti ba alheeri shεli. Naawuni m mi din be bɛ suhiri ni. (n yi yεli ba lala), dinsaha maa achiika! M-be zualindiriba ni.”
Esegesi in lingua araba:
قَالُواْ يَٰنُوحُ قَدۡ جَٰدَلۡتَنَا فَأَكۡثَرۡتَ جِدَٰلَنَا فَأۡتِنَا بِمَا تَعِدُنَآ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
32. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Nuhu! Achiika! A ŋmɛ ti namgbankpeeni, ka a namgbankpeeni maa ti lahi yɛɣi, dinzuɣu, tahimi ti a ni gbaari ti alikauli (azaaba) shɛli maa na, a yi nyɛla ŋun be yεlimaŋlinim’ puuni.”
Esegesi in lingua araba:
قَالَ إِنَّمَا يَأۡتِيكُم بِهِ ٱللَّهُ إِن شَآءَ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ
33. Ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Achiika! Naawuni n-yɛn tahi ya li na, di yi niŋ ka O yi yu, yi mi pala ban yɛn tooi zo ntilgi (ka chɛ Naawuni).”
Esegesi in lingua araba:
وَلَا يَنفَعُكُمۡ نُصۡحِيٓ إِنۡ أَرَدتُّ أَنۡ أَنصَحَ لَكُمۡ إِن كَانَ ٱللَّهُ يُرِيدُ أَن يُغۡوِيَكُمۡۚ هُوَ رَبُّكُمۡ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
34. “Yaha! N saɣisigu ku tooi niŋ ya anfaani shεli, di yiniŋ ka m-bɔri ni nsaɣisi ya ka Naawuni mi bɔri ni O birgi ya. Ŋuna n-nyɛ yi Duuma. O misani ka bɛ yɛn ti labsi ya.”
Esegesi in lingua araba:
أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰهُۖ قُلۡ إِنِ ٱفۡتَرَيۡتُهُۥ فَعَلَيَّ إِجۡرَامِي وَأَنَا۠ بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُجۡرِمُونَ
35. Bee bɛ (Maka chɛfurinim’) yεrimi ni O (Annabi Muhammadu) n-nam li (Alkur’aani) na? (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di yi nyɛla mani n-kpiri li, tɔ! N tuumbiɛri sanyoo bela n zuɣu. Amaa! Mani nuu ka yi bibiɛlim puuni.”
Esegesi in lingua araba:
وَأُوحِيَ إِلَىٰ نُوحٍ أَنَّهُۥ لَن يُؤۡمِنَ مِن قَوۡمِكَ إِلَّا مَن قَدۡ ءَامَنَ فَلَا تَبۡتَئِسۡ بِمَا كَانُواْ يَفۡعَلُونَ
36. Yaha! Ka bɛ (Naawuni) tim ni wahayi n-zaŋ chaŋ Annabi Nuhu sani (ka yεli o): “Di kariya ka a niriba puuni so ti Naawuni yεlimaŋli naɣila ŋun pun daŋ yεlimaŋli tibu, dinzuɣu di niŋ ya suhusaɣiŋguni bɛ tuuntumsa.”
Esegesi in lingua araba:
وَٱصۡنَعِ ٱلۡفُلۡكَ بِأَعۡيُنِنَا وَوَحۡيِنَا وَلَا تُخَٰطِبۡنِي فِي ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِنَّهُم مُّغۡرَقُونَ
37. “Yaha! Kpɛm ŋarim ni Ti (Tinim’ Naawuni) gulibu mini Ti wahayi, ka di yɛli ma (Mani Naawuni) yεltɔɣa shɛli n-zaŋ chaŋ ninvuɣu shɛba ban di zualinsi maa polo, achiika! Bɛ nyɛla ninvuɣu shεba kom ni yɛn di.”
Esegesi in lingua araba:
وَيَصۡنَعُ ٱلۡفُلۡكَ وَكُلَّمَا مَرَّ عَلَيۡهِ مَلَأٞ مِّن قَوۡمِهِۦ سَخِرُواْ مِنۡهُۚ قَالَ إِن تَسۡخَرُواْ مِنَّا فَإِنَّا نَسۡخَرُ مِنكُمۡ كَمَا تَسۡخَرُونَ
38. Ka o (Annaba Nuhu) kpɛri ŋarim maa, saha shεli kam mi ka asanzanim’ o niriba puuni ti yɛn gari o zuɣu, ka bɛ mali o ansarsi, ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Yi yi maandi ti ansarsi, tɔ! Ti gba ni ti mali ya ansarsi yo kamani yi ni maandi ti ansarsi shεm ŋɔ maa.”
Esegesi in lingua araba:
فَسَوۡفَ تَعۡلَمُونَ مَن يَأۡتِيهِ عَذَابٞ يُخۡزِيهِ وَيَحِلُّ عَلَيۡهِ عَذَابٞ مُّقِيمٌ
39. Dinzuɣu ni baalim, yi ni baŋ azaaba ni yɛn ti kana so sani ka filimmi o, ka azaaba shεli din bi naari shee o zuɣu.
Esegesi in lingua araba:
حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَ أَمۡرُنَا وَفَارَ ٱلتَّنُّورُ قُلۡنَا ٱحۡمِلۡ فِيهَا مِن كُلّٖ زَوۡجَيۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَأَهۡلَكَ إِلَّا مَن سَبَقَ عَلَيۡهِ ٱلۡقَوۡلُ وَمَنۡ ءَامَنَۚ وَمَآ ءَامَنَ مَعَهُۥٓ إِلَّا قَلِيلٞ
40. Hali ni saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu saha ni daa ti paai, ka tiŋgbani puhigi ni kom na, ka Ti yεli: (Yaa nyini Nuhu) “Ʒim biŋkobgu balibu kam puuni (zaɣinyɛŋ ni zaɣilɔɣu) n-kpεhi ŋarim maa puuni, ni a maligu (iyaali), naɣila ninvuɣu so Naawuni daazaaba ni pun daŋsi o zuɣu. Yaha! Zaŋmi ban ti Naawuni yɛlimaŋli m-pahi. Amaa! Bɛ daa bi ti Naawuni yεlimaŋli m-pahi o zuɣu naɣila niriba bɛla.
Esegesi in lingua araba:
۞ وَقَالَ ٱرۡكَبُواْ فِيهَا بِسۡمِ ٱللَّهِ مَجۡر۪ىٰهَا وَمُرۡسَىٰهَآۚ إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ
41. Ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Kpεm ya di (ŋarim maa) puuni ni Naawuni yuli, dina n-nyɛ o chandi, ni o zanibu. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
Esegesi in lingua araba:
وَهِيَ تَجۡرِي بِهِمۡ فِي مَوۡجٖ كَٱلۡجِبَالِ وَنَادَىٰ نُوحٌ ٱبۡنَهُۥ وَكَانَ فِي مَعۡزِلٖ يَٰبُنَيَّ ٱرۡكَب مَّعَنَا وَلَا تَكُن مَّعَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
42. Kadi (ŋarim maa) mali ba n-chana kogbaŋ ni kamani zoya la, ka (Annabi) Nuhu boli o bia (Kan’aan), ka o be katiŋa: “Yaa! Nyini m bia! Kpεm ŋarim ŋɔ maa ni m-pahi ti zuɣu, ka di ti pahi chεfurinim’ puuni.
Esegesi in lingua araba:
قَالَ سَـَٔاوِيٓ إِلَىٰ جَبَلٖ يَعۡصِمُنِي مِنَ ٱلۡمَآءِۚ قَالَ لَا عَاصِمَ ٱلۡيَوۡمَ مِنۡ أَمۡرِ ٱللَّهِ إِلَّا مَن رَّحِمَۚ وَحَالَ بَيۡنَهُمَا ٱلۡمَوۡجُ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُغۡرَقِينَ
43. Ka o (bia maa) yεli: “Mani ni du n-tam zoli zuɣusaa ka di ti tilgi ma ka chɛ kom maa dibu, ka o (Annabi Nuhu) yεli: “So n-kani yɛn tooi tilgi zuŋɔ ka chɛ Naawuni daazaaba, naɣilao ni zo so nambɔɣu,” ka kogbaŋ maa kana n-ti taɣi bɛ sunsuuni, ka o (bia maa) pahi kom ni di shɛba ni.
Esegesi in lingua araba:
وَقِيلَ يَٰٓأَرۡضُ ٱبۡلَعِي مَآءَكِ وَيَٰسَمَآءُ أَقۡلِعِي وَغِيضَ ٱلۡمَآءُ وَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ وَٱسۡتَوَتۡ عَلَى ٱلۡجُودِيِّۖ وَقِيلَ بُعۡدٗا لِّلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
44. Ka bɛ (Naawuni namzinli) yεli: “Yaa nyini tiŋgbani! Valimi a kom. Yaa nyini sagbana! A mi gba gbaami (ka chɛ saa mibu). Ka bɛ (Naawuni) filim kom maa (tiŋgbani yaaŋa zuɣu). Yaha! Ka bɛ (Naawuni) ŋmaai yɛlli maa, ka di (ŋarim maa) zani juudiyyi zuɣu, [1]ka bɛ yεli: “Naawuni nambɔzɔbo niŋ katiŋ’ ka chɛ ninvuɣu shεba ban nyɛ zualindiriba.”
[1] Juudiyyi nyɛla zoli, ka di be Jaziira tiŋgbani ni, dina n-nyɛ Saudi Arabia ŋɔ, Zoli maa daa pun benila Annabi Nuhu zaamani ni, hali ni saha shɛli Muslinsi daadiini ni ti kana.
Esegesi in lingua araba:
وَنَادَىٰ نُوحٞ رَّبَّهُۥ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ ٱبۡنِي مِنۡ أَهۡلِي وَإِنَّ وَعۡدَكَ ٱلۡحَقُّ وَأَنتَ أَحۡكَمُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
45. Ka Annabi Nuhu boli o Duuma ka yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! M bia be n iyaali puuni. A mi daalikauli nyɛla yεlimaŋli. Yaha! Nyini n-nyɛŊun mi fukumsi n-gari ban niŋdi fukumsi.”
Esegesi in lingua araba:
قَالَ يَٰنُوحُ إِنَّهُۥ لَيۡسَ مِنۡ أَهۡلِكَۖ إِنَّهُۥ عَمَلٌ غَيۡرُ صَٰلِحٖۖ فَلَا تَسۡـَٔلۡنِ مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٌۖ إِنِّيٓ أَعِظُكَ أَن تَكُونَ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
46. Ka O (Naawuni) yεli: “Yaa nyini Nuhu! Achiika! O (a bia maa) ka a mulchi puuni, dama o tuma pala din vεla. Dinzuɣu, miri ka a bɔhi maanika shɛli baŋsim. Achiika! N (Mani Naawuni) saɣisira mi ni a di pahi ninvuɣu shεba ban ʒi puuni.”
Esegesi in lingua araba:
قَالَ رَبِّ إِنِّيٓ أَعُوذُ بِكَ أَنۡ أَسۡـَٔلَكَ مَا لَيۡسَ لِي بِهِۦ عِلۡمٞۖ وَإِلَّا تَغۡفِرۡ لِي وَتَرۡحَمۡنِيٓ أَكُن مِّنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
47. Ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! M-bɔri taɣibu A sani ni m-bɔhi A n-ni ka shɛli baŋsim. Dinzuɣu, A yi bi chε m-paŋ ma, ka zo ma nambɔɣu, n-ni pahi ninvuɣu shεba ban kɔhi lu puuni.”
Esegesi in lingua araba:
قِيلَ يَٰنُوحُ ٱهۡبِطۡ بِسَلَٰمٖ مِّنَّا وَبَرَكَٰتٍ عَلَيۡكَ وَعَلَىٰٓ أُمَمٖ مِّمَّن مَّعَكَۚ وَأُمَمٞ سَنُمَتِّعُهُمۡ ثُمَّ يَمَسُّهُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِيمٞ
48. Ka bɛ (Naawuni) yɛli: “Yaa nyini Nuhu! Sheemi (ŋarim maa puuni) na ni suhudoo din yi Ti (Tinim’ Naawuni) sani na. Yaha! Alibarika be a mini ali’umma shεba ban pahi a zuɣu maa, ka ali’umma shεba mi beni ka Ti (Tinim’ Naawuni) yɛn chε ka bɛ wum nyɛɣisim (Dunia ŋɔ), din nyaaŋa ka azaabakpeeni yɛn ti gbaai ba Ti (Tinim’ Naawuni) sani.”
Esegesi in lingua araba:
تِلۡكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهَآ إِلَيۡكَۖ مَا كُنتَ تَعۡلَمُهَآ أَنتَ وَلَا قَوۡمُكَ مِن قَبۡلِ هَٰذَاۖ فَٱصۡبِرۡۖ إِنَّ ٱلۡعَٰقِبَةَ لِلۡمُتَّقِينَ
49. (Yaa nyini Annabi)! Dinnim’ maa be lahibaya din sɔɣi puuni, ka Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisiri di wahayi n-tira na, a daa pala ŋun pun mi li, lala ka a niriba maa gba daa ʒi lipɔi ni ŋɔ (Alkur’aani) maa. Dinzuɣu niŋmi suɣulo. Achiika! Bahigu yɛn ti nyɛla wuntizɔriba dini.
Esegesi in lingua araba:
وَإِلَىٰ عَادٍ أَخَاهُمۡ هُودٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓۖ إِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا مُفۡتَرُونَ
50. Yaha! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Aadunim’ mabia Hudu bɛ sani, ka oti yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Jεmmi ya Naawuni, yi ka duuma so ka pa ni Ŋuna. Achiika! Yi pa shɛba pahila ban namdi ʒiri.”
Esegesi in lingua araba:
يَٰقَوۡمِ لَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ أَجۡرًاۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَى ٱلَّذِي فَطَرَنِيٓۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
51. “Yaa yinim’ n niriba! Mani bi bɔhiri ya la sanyo’ shεli di zuɣu, n­ka sanyoo m-pahila Ŋun nam ma sani. Di ni bɔŋɔ, yi ku niŋ haŋkali? ”
Esegesi in lingua araba:
وَيَٰقَوۡمِ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِ يُرۡسِلِ ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡكُم مِّدۡرَارٗا وَيَزِدۡكُمۡ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمۡ وَلَا تَتَوَلَّوۡاْ مُجۡرِمِينَ
52. “Yaa yinim’ n niriba! Bom ya yi Duuma (Naawuni) gaafara, din nyaaŋa niŋmi ya tuuba n-labi O sani, O ni siɣisi kom yi zuɣu na sagbana ni, ka pahi ya ya’ shεli yi yaa ŋɔ maa zuɣu. Dinzuɣu, miri ya ka yi lebi biri, ka leei bibɛhi.”
Esegesi in lingua araba:
قَالُواْ يَٰهُودُ مَا جِئۡتَنَا بِبَيِّنَةٖ وَمَا نَحۡنُ بِتَارِكِيٓ ءَالِهَتِنَا عَن قَوۡلِكَ وَمَا نَحۡنُ لَكَ بِمُؤۡمِنِينَ
53. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Hudu! A bi ka ti na ni daliri shεli, ti mi pa ban yɛn chɛ ti buɣajεma a yεltɔɣa ŋɔ maa zuɣu. Yaha! Ti pala ban yɛn tia yεlimaŋli.”
Esegesi in lingua araba:
إِن نَّقُولُ إِلَّا ٱعۡتَرَىٰكَ بَعۡضُ ءَالِهَتِنَا بِسُوٓءٖۗ قَالَ إِنِّيٓ أُشۡهِدُ ٱللَّهَ وَٱشۡهَدُوٓاْ أَنِّي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ
54. Ti ka yɛligu m-pahila: “Ti buɣa maa puuni shεba m-kpεhi a yinyεri maa.” Ka o (Annabi Hudu) yεli: “Achiika! Mani baŋsirila Naawuni, dinzuɣu dim ya ma shɛhira kadama Mani nuu ka binyεr’ shεŋa yi ni jεmda m-pahi Naawuni zuɣu maa ni.”
Esegesi in lingua araba:
مِن دُونِهِۦۖ فَكِيدُونِي جَمِيعٗا ثُمَّ لَا تُنظِرُونِ
55. “Ka pa Ŋuna (Naawuni), tɔ! Yi zaasa namgbaniyini nam ma nabɛri, ka miri ya ka yi naɣisi n-ti ma.”
Esegesi in lingua araba:
إِنِّي تَوَكَّلۡتُ عَلَى ٱللَّهِ رَبِّي وَرَبِّكُمۚ مَّا مِن دَآبَّةٍ إِلَّا هُوَ ءَاخِذُۢ بِنَاصِيَتِهَآۚ إِنَّ رَبِّي عَلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
56. “Achiika! Mani dalimla Naawuni so Ŋun nyɛ n Duuma ni yi gba Duuma. Biŋkob’ so n-ka tiŋgbani yaaŋa zuɣu naɣila Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun gbibi di gbetaa. Achiika! N Duuma nyɛla Ŋun be sochibgu zuɣu.
Esegesi in lingua araba:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقَدۡ أَبۡلَغۡتُكُم مَّآ أُرۡسِلۡتُ بِهِۦٓ إِلَيۡكُمۡۚ وَيَسۡتَخۡلِفُ رَبِّي قَوۡمًا غَيۡرَكُمۡ وَلَا تَضُرُّونَهُۥ شَيۡـًٔاۚ إِنَّ رَبِّي عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٍ حَفِيظٞ
57. Dinzuɣu yi yi lebi biri, tɔ! Achiika! Mani chɛ ka n tuuntali paai ya. Yaha! N Duuma (Naawuni) ni taɣi ya, ka tahi ninvuɣu shɛbana, yimi ku tooi niŋ O chuuta shεli. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Gula yεllikam zuɣu.”
Esegesi in lingua araba:
وَلَمَّا جَآءَ أَمۡرُنَا نَجَّيۡنَا هُودٗا وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ بِرَحۡمَةٖ مِّنَّا وَنَجَّيۡنَٰهُم مِّنۡ عَذَابٍ غَلِيظٖ
58. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu (azaaba) ni daa ti kana, ka Ti tilgi Annabi Hudu mini ban daa ti yɛlimaŋli m-pahi o zuɣu ni nambɔzɔbo din yi Ti sani na. Ka Ti daa tilgi ba ka chɛ azaaba timsili.
Esegesi in lingua araba:
وَتِلۡكَ عَادٞۖ جَحَدُواْ بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِمۡ وَعَصَوۡاْ رُسُلَهُۥ وَٱتَّبَعُوٓاْ أَمۡرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٖ
59. Yaha! Bana n-nyɛ Aadunim’ ban daa ŋmɛ bɛ Duuma (Naawuni) aayanim’ namgbankpeeni, ka kpe O tuumba taali ni, ka doli ŋun kam tibgi o maŋa, ka nyɛ tipawumlilana zaligu.
Esegesi in lingua araba:
وَأُتۡبِعُواْ فِي هَٰذِهِ ٱلدُّنۡيَا لَعۡنَةٗ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ أَلَآ إِنَّ عَادٗا كَفَرُواْ رَبَّهُمۡۗ أَلَا بُعۡدٗا لِّعَادٖ قَوۡمِ هُودٖ
60. Ka bɛ (Naawuni) chɛ ka narimbu doli ba Dunia ŋɔ ni Zaadali. Wumma! Achiika! Aadunim’ daa niŋ bɛ Duuma chεfuritali. Dinzuɣu Naawuni nambɔzɔbo niŋ katiŋ’ ka chɛ Aadunima, bana n­nyɛ Annabi Hudu niriba.
Esegesi in lingua araba:
۞ وَإِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمۡ صَٰلِحٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥۖ هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ وَٱسۡتَعۡمَرَكُمۡ فِيهَا فَٱسۡتَغۡفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِۚ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٞ مُّجِيبٞ
61. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Samuudunim’ mabia Salihu bɛ sani, ka oti yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Jɛmmi ya Naawuni, yi ka duuma so ka pa ni Ŋuna, Ŋuna n-nyɛŊun pili yi nambu tiŋgbani yaaŋa zuɣu, ka ʒili ya di puuni. Dinzuɣu, bom yaOchεmpaŋ, ka niŋ ya tuuba n-labi O sani. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun be yoma, Ŋun deeri suhigu.”
Esegesi in lingua araba:
قَالُواْ يَٰصَٰلِحُ قَدۡ كُنتَ فِينَا مَرۡجُوّٗا قَبۡلَ هَٰذَآۖ أَتَنۡهَىٰنَآ أَن نَّعۡبُدَ مَا يَعۡبُدُ ءَابَآؤُنَا وَإِنَّنَا لَفِي شَكّٖ مِّمَّا تَدۡعُونَآ إِلَيۡهِ مُرِيبٖ
62. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Salihu! Achiika! A daa nyɛla ti ni mali tamaha ni so ti puuni pɔi ni yεltɔɣa shɛli a ni yɛli ŋɔ maa. Di ni bɔŋɔ,a mɔŋdi timi ni tidi jεm ti banim’ ni daa jεmda shɛli? Achiika! Ti zilsi a ni boondi ti m-kpari shɛli polo ŋɔ maa, ka a nyɛla ŋun tu ni ti zilsi so.”
Esegesi in lingua araba:
قَالَ يَٰقَوۡمِ أَرَءَيۡتُمۡ إِن كُنتُ عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَءَاتَىٰنِي مِنۡهُ رَحۡمَةٗ فَمَن يَنصُرُنِي مِنَ ٱللَّهِ إِنۡ عَصَيۡتُهُۥۖ فَمَا تَزِيدُونَنِي غَيۡرَ تَخۡسِيرٖ
63. Ka o (Annabi Salihu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Di ni bɔŋɔ, yi nya (kadama) n-yi be daliri shɛli zuɣu din yi n Duuma (Naawuni) sani na, ka nambɔzɔbo (tuuntali) lahi kama na O sani, ka ŋuni n-yɛn tooi sɔŋ ma ka chɛ Naawuni daazaaba, di yi shiri niŋ ka m-kpe O taali ni, yi mi ku tooi pahi ma shɛli mpahila ashaara.”
Esegesi in lingua araba:
وَيَٰقَوۡمِ هَٰذِهِۦ نَاقَةُ ٱللَّهِ لَكُمۡ ءَايَةٗۖ فَذَرُوهَا تَأۡكُلۡ فِيٓ أَرۡضِ ٱللَّهِۖ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوٓءٖ فَيَأۡخُذَكُمۡ عَذَابٞ قَرِيبٞ
64. “Yaha! Yaa yinim’ n niriba! Naawuni laakumi m-bɔŋɔ maa, ka o nyɛla alaama shɛli n-tin ya. Dinzuɣu, chεli ya o ka o diri Naawuni tiŋgbani ni, ka miri ya ka yi niŋ o chuuta shεli, ka azaaba shεli din be yoma ti gbaai ya.”
Esegesi in lingua araba:
فَعَقَرُوهَا فَقَالَ تَمَتَّعُواْ فِي دَارِكُمۡ ثَلَٰثَةَ أَيَّامٖۖ ذَٰلِكَ وَعۡدٌ غَيۡرُ مَكۡذُوبٖ
65. Ka bɛ ku o (laakumi maa), ka o (Annabi Salihu) yεli: “Wummi ya nyεɣisim daba ata yi yiŋsi puuni (din nyaaŋa, Naawuni ni siɣisi ya azaaba na). Ŋɔ maa nyɛla alikauli din pa ʒiri.”
Esegesi in lingua araba:
فَلَمَّا جَآءَ أَمۡرُنَا نَجَّيۡنَا صَٰلِحٗا وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ بِرَحۡمَةٖ مِّنَّا وَمِنۡ خِزۡيِ يَوۡمِئِذٍۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ ٱلۡقَوِيُّ ٱلۡعَزِيزُ
66. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu (azaaba) maa ni ti kana, ka Ti tilgi Annabi Salihu mini ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli m-pahi o zuɣu ni nambɔzɔbo din yi Ti sani na, ka lahi tilgi o ka chɛ dindali maa vi. Achiika! A Duuma (Naawuni) nyɛla Kpεŋlana, Nyεŋda.
Esegesi in lingua araba:
وَأَخَذَ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ ٱلصَّيۡحَةُ فَأَصۡبَحُواْ فِي دِيَٰرِهِمۡ جَٰثِمِينَ
67. Ka tahigu gbaai ninvuɣu shεba ban di zualinsi maa, ka bɛ leei ninvuɣu shɛba ban gbaŋgbaya (ka bɛ kpi n-do ya) bɛ yiŋsi puuni.
Esegesi in lingua araba:
كَأَن لَّمۡ يَغۡنَوۡاْ فِيهَآۗ أَلَآ إِنَّ ثَمُودَاْ كَفَرُواْ رَبَّهُمۡۗ أَلَا بُعۡدٗا لِّثَمُودَ
68. Ka di ŋmanila bɛ na ʒin be di puuni. Wumma! Achiika! Samuudunim’ daa niŋ bɛ Duuma chɛfuritali. Wumma! Naawuni nambɔzobo niŋ katiŋ’ ka chɛ Samuudunima.
Esegesi in lingua araba:
وَلَقَدۡ جَآءَتۡ رُسُلُنَآ إِبۡرَٰهِيمَ بِٱلۡبُشۡرَىٰ قَالُواْ سَلَٰمٗاۖ قَالَ سَلَٰمٞۖ فَمَا لَبِثَ أَن جَآءَ بِعِجۡلٍ حَنِيذٖ
69. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba (Malaaika nima) daa ti kana Annabi Ibrahima sani ni suhupiɛlli lahibali, ka bɛ (Malaaika nim’ maa) yεli: “Salaaman. (Suhudoo be a zuɣu).” Ka o (Annabi Ibrahima) gba yɛli: “Salaamun.” (Suhudoo be yi gba zuɣu).” Din nyaaŋa, o (Annabi Ibrahima) daa bi naɣisi, ka niŋ ba saani ni naɣibila so bɛ ni she o nimdi.
Esegesi in lingua araba:
فَلَمَّا رَءَآ أَيۡدِيَهُمۡ لَا تَصِلُ إِلَيۡهِ نَكِرَهُمۡ وَأَوۡجَسَ مِنۡهُمۡ خِيفَةٗۚ قَالُواْ لَا تَخَفۡ إِنَّآ أُرۡسِلۡنَآ إِلَىٰ قَوۡمِ لُوطٖ
70. Saha shεli o (Annabi Ibrahima) ni nya ka bɛ (saamba maa) bi ŋubri nimdi maa, ka o bi niŋ yɛmbahiga ni bana, ka dabεm gbaagi o ni bana, ka bɛ yεli: “Miri ka a zo dabεm, achiika! Bɛ tim tila Annabi Lutu niriba sani na.”
Esegesi in lingua araba:
وَٱمۡرَأَتُهُۥ قَآئِمَةٞ فَضَحِكَتۡ فَبَشَّرۡنَٰهَا بِإِسۡحَٰقَ وَمِن وَرَآءِ إِسۡحَٰقَ يَعۡقُوبَ
71. Ka o (Annabi Ibrahima) paɣa (Saaratu) ʒe zuɣusaa ka la, ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti o suhupiɛlli lahabali (ni o ni dɔɣi) Annabi Is’haaka, ka Is’haaka mi nyaaŋa nyɛ Annabi Ya’akuba.
Esegesi in lingua araba:
قَالَتۡ يَٰوَيۡلَتَىٰٓ ءَأَلِدُ وَأَنَا۠ عَجُوزٞ وَهَٰذَا بَعۡلِي شَيۡخًاۖ إِنَّ هَٰذَا لَشَيۡءٌ عَجِيبٞ
72. Ka o (paɣa maa) yɛli: “M-baye, n-ni lahi dɔɣi ka nyɛla ŋun kurgi, ka n yidana ŋɔ gba nyɛ niŋkurugu? Achiika! Ŋɔ maa nyɛla binshɛɣu din nyɛ laliʒiba.”
Esegesi in lingua araba:
قَالُوٓاْ أَتَعۡجَبِينَ مِنۡ أَمۡرِ ٱللَّهِۖ رَحۡمَتُ ٱللَّهِ وَبَرَكَٰتُهُۥ عَلَيۡكُمۡ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِۚ إِنَّهُۥ حَمِيدٞ مَّجِيدٞ
73. Ka bɛ (Malaaikanim’ maa) yεli:“Dini bɔŋɔ,a niŋdila lahiʒiba ni Naawuni zaligu? Naawuni nambɔzɔbo ni O daalibarka be yi (Annabi Ibrahima) yiŋnim’ zuɣu. Achiika! Ŋuna (Naawuni) nyɛla Duuma paɣirili, Ŋun nam tibgi.”
Esegesi in lingua araba:
فَلَمَّا ذَهَبَ عَنۡ إِبۡرَٰهِيمَ ٱلرَّوۡعُ وَجَآءَتۡهُ ٱلۡبُشۡرَىٰ يُجَٰدِلُنَا فِي قَوۡمِ لُوطٍ
74. Saha shεli dabiεm maa ni daa chaŋ ka chɛ Annabi Ibrahim, ka suhupiεlli lahibali ŋɔ ka o na (kadama o paɣa ni dɔɣi),ka o ŋmɛri Ti (Malaaikanim’) namgbankpeeni n-zaŋ chaŋ Annabi Lutu niriba maa polo.
Esegesi in lingua araba:
إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ لَحَلِيمٌ أَوَّٰهٞ مُّنِيبٞ
75. Achiika! Annabi Ibrahima daa nyɛla suɣulolana titali, ka ŋmɛri kuŋa n-tiri Naawuni, ka lahi nyɛŊun niŋdi tuuba nlabri Naawuni sani.
Esegesi in lingua araba:
يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ أَعۡرِضۡ عَنۡ هَٰذَآۖ إِنَّهُۥ قَدۡ جَآءَ أَمۡرُ رَبِّكَۖ وَإِنَّهُمۡ ءَاتِيهِمۡ عَذَابٌ غَيۡرُ مَرۡدُودٖ
76. (Ka Malaaikanim’ maa yεli): “Yaa nyini Ibrahima! Chεli yεltɔɣa shεli dimbɔŋɔ maa. Achiika! A Duuma zaligu pun kana.Yaha! Achiika! Bɛ (Annabi Lutu niriba), azaaba maa nyɛla din yɛn kaba na, shɛli mi ku tooi taɣi li.”
Esegesi in lingua araba:
وَلَمَّا جَآءَتۡ رُسُلُنَا لُوطٗا سِيٓءَ بِهِمۡ وَضَاقَ بِهِمۡ ذَرۡعٗا وَقَالَ هَٰذَا يَوۡمٌ عَصِيبٞ
77. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba (Malaaikanim’) maa ni kana Annabi Lutu sani, ka o niŋ suhusaɣiŋgu ni bana, ka o nyee nyoni ni bana, (domin o tiŋ’ maa nim’ ti liri ba), ka o yεli: “Zuŋɔ nyɛla dabsikpeeni.”[2]
[2] Annabi Lutu niriba maa kore daa bela dobba ni, ka je paɣaba. Lala ka Naawuni daa dahim ba.
Esegesi in lingua araba:
وَجَآءَهُۥ قَوۡمُهُۥ يُهۡرَعُونَ إِلَيۡهِ وَمِن قَبۡلُ كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ٱلسَّيِّـَٔاتِۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ هَٰٓؤُلَآءِ بَنَاتِي هُنَّ أَطۡهَرُ لَكُمۡۖ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلَا تُخۡزُونِ فِي ضَيۡفِيٓۖ أَلَيۡسَ مِنكُمۡ رَجُلٞ رَّشِيدٞ
78. Ka o (Annabi Lutu) niriba maa kana ni n-ti bɔri yomyoma n-zaŋ chaŋ o sani (ni bɛ paagi o saamba maa). Bɛ mi daa pun nyɛla ban tumdi tuumbεri. Ka o (Annabi Luutu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! M bipuɣinsi ŋɔ maa n-nyɛ kasi nzaŋ tin ya, dinzuɣu, zom ya Naawuni, ka miri ya ka yi dihi ma vi n-zaŋ chaŋ n saamba ŋɔ maa polo. Di ni bɔŋɔ, so ka yi puuni n-nyɛ ninvuɣu so ŋun dolsi? ”
Esegesi in lingua araba:
قَالُواْ لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَا لَنَا فِي بَنَاتِكَ مِنۡ حَقّٖ وَإِنَّكَ لَتَعۡلَمُ مَا نُرِيدُ
79. Ka bɛ yεli: “Achiika! A kuli mi ni ti ka bukaata n-zaŋ chaŋ a bipuɣinsi maa polo. Achiika! A mi mi ti ni bɔri shεli.”
Esegesi in lingua araba:
قَالَ لَوۡ أَنَّ لِي بِكُمۡ قُوَّةً أَوۡ ءَاوِيٓ إِلَىٰ رُكۡنٖ شَدِيدٖ
80. Ka o (Annabi Luutu) yεli: “N-yi di mali yaa yi zuɣu, bee ka n-di mali dɔɣiriba ban yɛnsɔŋ ma.” [3]
[3] Daantali kpeeni n-ny o za o ma dalim Naawuni.
Esegesi in lingua araba:
قَالُواْ يَٰلُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَن يَصِلُوٓاْ إِلَيۡكَۖ فَأَسۡرِ بِأَهۡلِكَ بِقِطۡعٖ مِّنَ ٱلَّيۡلِ وَلَا يَلۡتَفِتۡ مِنكُمۡ أَحَدٌ إِلَّا ٱمۡرَأَتَكَۖ إِنَّهُۥ مُصِيبُهَا مَآ أَصَابَهُمۡۚ إِنَّ مَوۡعِدَهُمُ ٱلصُّبۡحُۚ أَلَيۡسَ ٱلصُّبۡحُ بِقَرِيبٖ
81. Ka bɛ (Malaaikanim’ maa) yεli: “Yaa nyini Luutu: “Ti nyɛla a Duuma (Naawuni) tuumba, bɛ ku tooi paai a sani na. Dinzuɣu, zaŋmi a maligu ka yi yi yuŋtisuɣu, yi mi so miri ka o ŋmalgi n-yuli o nyaaŋa, naɣila apaɣa (n-yɛn kpalim nyaaŋa), achiika! Din’ yɛn paai ba (tiŋ’ maa nima) ni paagi o. Achiika! Bɛ daalikauli nyɛla bɛkaali na (ka Naawuni yɛn gbaai ba). Di ni bɔŋɔ, bekaali maa pala yoma?
Esegesi in lingua araba:
فَلَمَّا جَآءَ أَمۡرُنَا جَعَلۡنَا عَٰلِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمۡطَرۡنَا عَلَيۡهَا حِجَارَةٗ مِّن سِجِّيلٖ مَّنضُودٖ
82. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu (azaaba) maa ni ti kana, ka Ti zaŋ di (tiŋ’ maa) zuɣusaa n-labsi di tiŋgbani ni (ka Ti lebi ba m-pili), ka mi sakuɣa ka di nyɛ yεɣiri din she ni buɣum mpani di (tiŋ’ maa) zuɣu,ka di nyɛla din kuli tuɣi taba.
Esegesi in lingua araba:
مُّسَوَّمَةً عِندَ رَبِّكَۖ وَمَا هِيَ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ بِبَعِيدٖ
83. Ka di (kuɣa maa) nyɛla alaama shεli a Duuma(Naawuni) sani.[4] Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Di (Annabi Lutu ya maa) pala din waɣa ni zualindiriba maa (bana n-nyɛ Maka chɛfurinim’).
[4] Kuɣulikamzuɣu daa malila bɛ ni yɛn zaŋ li labi ninvuɣu so yuli, ka disabipa di zuɣu.
Esegesi in lingua araba:
۞ وَإِلَىٰ مَدۡيَنَ أَخَاهُمۡ شُعَيۡبٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥۖ وَلَا تَنقُصُواْ ٱلۡمِكۡيَالَ وَٱلۡمِيزَانَۖ إِنِّيٓ أَرَىٰكُم بِخَيۡرٖ وَإِنِّيٓ أَخَافُ عَلَيۡكُمۡ عَذَابَ يَوۡمٖ مُّحِيطٖ
84. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Madyananim’ mabia Sayibu bɛ sani na, ka o ti yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Jεmmi ya Naawuni, yi ka duuma so m-pahila Ŋuna. Dinzuɣu, miri ya ka yi filindi zaɣa mini binzahindigu. Mani nyari ya la bundannima. Dinzuɣu, Mani zɔrimi ni azaaba shεli din gindi ninsalinim’ la dali ti paai ya.”
Esegesi in lingua araba:
وَيَٰقَوۡمِ أَوۡفُواْ ٱلۡمِكۡيَالَ وَٱلۡمِيزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَلَا تَبۡخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشۡيَآءَهُمۡ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ
85. “Yaha! Yaa yinim’ n niriba! Palimi ya zaɣa mini binzahindigu ni aadalsi, ka di filindi ya ninsalinim’ bɛ binyɛra. Yaha! Di chani ya tiŋgbani yaaŋa zuɣu,ka nyɛla ban saɣinda.”
Esegesi in lingua araba:
بَقِيَّتُ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَۚ وَمَآ أَنَا۠ عَلَيۡكُم بِحَفِيظٖ
86. Naawuni ni chɛ ka shεli kpalim yi nuu ni, tɔ! Dina n-nyɛ din gari n-zaŋ tin ya, yi yi nyɛla ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli. Yaha! M pala Gula yi zuɣu.”
Esegesi in lingua araba:
قَالُواْ يَٰشُعَيۡبُ أَصَلَوٰتُكَ تَأۡمُرُكَ أَن نَّتۡرُكَ مَا يَعۡبُدُ ءَابَآؤُنَآ أَوۡ أَن نَّفۡعَلَ فِيٓ أَمۡوَٰلِنَا مَا نَشَٰٓؤُاْۖ إِنَّكَ لَأَنتَ ٱلۡحَلِيمُ ٱلرَّشِيدُ
87. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Sayibu! Di ni bɔŋɔ,a jiŋ’ shεŋa a ni puhiri maa wuhira mi ni ti chɛli ti banim’ ni daa jεmdi shɛli, bee ti di niŋ ti ni bɔri shεli ti daarzichi puuni? Achiika! A nyɛla suhumahili, ni ŋun dolsi.”
Esegesi in lingua araba:
قَالَ يَٰقَوۡمِ أَرَءَيۡتُمۡ إِن كُنتُ عَلَىٰ بَيِّنَةٖ مِّن رَّبِّي وَرَزَقَنِي مِنۡهُ رِزۡقًا حَسَنٗاۚ وَمَآ أُرِيدُ أَنۡ أُخَالِفَكُمۡ إِلَىٰ مَآ أَنۡهَىٰكُمۡ عَنۡهُۚ إِنۡ أُرِيدُ إِلَّا ٱلۡإِصۡلَٰحَ مَا ٱسۡتَطَعۡتُۚ وَمَا تَوۡفِيقِيٓ إِلَّا بِٱللَّهِۚ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُ وَإِلَيۡهِ أُنِيبُ
88. Ka o (Annabi Sayibu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Yi bi nya kadama, n-yi mali daliri shεli din yi n Duuma sani na, ka O largi ma arzichi shεli din nyɛ zaɣivɛlli din yi O sani na, m-mi je ni ntuma bɛ saɣisi n-ni mɔŋdi ya ni shεli maa. M-bi bɔri shεli m-pahila maligu ni n toosim tariga. Yaha! N-ka katari shɛli, naɣila ni Naawuni. O zuɣu ka n-dalim, O mi sani ka n-niŋdi tuuba labra.
Esegesi in lingua araba:
وَيَٰقَوۡمِ لَا يَجۡرِمَنَّكُمۡ شِقَاقِيٓ أَن يُصِيبَكُم مِّثۡلُ مَآ أَصَابَ قَوۡمَ نُوحٍ أَوۡ قَوۡمَ هُودٍ أَوۡ قَوۡمَ صَٰلِحٖۚ وَمَا قَوۡمُ لُوطٖ مِّنكُم بِبَعِيدٖ
89. Yaha! (Ka Annabi Sayibu yεli): “Yaa yinim’ n niriba! Di chɛli ya ka n jεlinsi birgi ya, ka dinzuɣu ti chɛ ka din daa paai Annabi Nuhu niriba la tatabo ti paai ya, bee Annabi Hudu niriba, bee Annabi Salihu niriba. Yaha! Annabi Lutu niriba ka katiŋ’ ni yinima (Maka caɛfunima).
Esegesi in lingua araba:
وَٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ ثُمَّ تُوبُوٓاْ إِلَيۡهِۚ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٞ وَدُودٞ
90. Yaha! Bom ya yi Duuma (Naawuni) gaafara, ka niŋ ya tuuba n­labi O sani. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Zaadali Nambɔzobonaa, Yura.
Esegesi in lingua araba:
قَالُواْ يَٰشُعَيۡبُ مَا نَفۡقَهُ كَثِيرٗا مِّمَّا تَقُولُ وَإِنَّا لَنَرَىٰكَ فِينَا ضَعِيفٗاۖ وَلَوۡلَا رَهۡطُكَ لَرَجَمۡنَٰكَۖ وَمَآ أَنتَ عَلَيۡنَا بِعَزِيزٖ
91. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Sayibu! Tinim’ bi baŋdia ni yεri shɛli maa pam, ti mi nyarala ninvuɣu gbariŋ ti ni, di yidi pala a daŋ zuɣu, ti naan labi a kuɣa, a mi pala ŋun yɛn tooi nyɛŋ ti zuɣu.”
Esegesi in lingua araba:
قَالَ يَٰقَوۡمِ أَرَهۡطِيٓ أَعَزُّ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱللَّهِ وَٱتَّخَذۡتُمُوهُ وَرَآءَكُمۡ ظِهۡرِيًّاۖ إِنَّ رَبِّي بِمَا تَعۡمَلُونَ مُحِيطٞ
92. Ka o (Annabi Sayibu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Di ni bɔŋɔ, n daŋ n­gari Naawuni yi sani, ka yi gbibi O (Naawuni) ka O nyɛ yini zaŋ so labi yi kpali nyaaŋa? Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun gili yi tuuntumsa ni baŋsim.
Esegesi in lingua araba:
وَيَٰقَوۡمِ ٱعۡمَلُواْ عَلَىٰ مَكَانَتِكُمۡ إِنِّي عَٰمِلٞۖ سَوۡفَ تَعۡلَمُونَ مَن يَأۡتِيهِ عَذَابٞ يُخۡزِيهِ وَمَنۡ هُوَ كَٰذِبٞۖ وَٱرۡتَقِبُوٓاْ إِنِّي مَعَكُمۡ رَقِيبٞ
93. Yaha! Yaa yinim’ n niriba! Tummi ya yi kali soli zuɣu,ka m mi gba tumid (Muslinsi daadiini) soli zuɣu, ni baalim, yi ni ti baŋ azaaba ni yɛn ti kana ti puuni so sani n-ti filimmi o, ni ŋun nyɛʒirilana, dinzuɣu ʒinimi ya guhima, mmi gba nyɛla ŋun pahi yi zuɣu ka ti ʒiya guhira.”
Esegesi in lingua araba:
وَلَمَّا جَآءَ أَمۡرُنَا نَجَّيۡنَا شُعَيۡبٗا وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ بِرَحۡمَةٖ مِّنَّا وَأَخَذَتِ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ ٱلصَّيۡحَةُ فَأَصۡبَحُواْ فِي دِيَٰرِهِمۡ جَٰثِمِينَ
94. Yaha! Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu (azaaba) maa ni daa ti kana, ka Ti tilgi Annabi Sayibu mini ban ti Naawuni yεlimaŋli m-pahi o zuɣu ni nambɔzɔbo din yi Ti sani na, ka tahigu gbaai ninvuɣu shεba ban di zualinsi maa yim zuɣu. Ka bɛ leei ninvuɣu shεba ban gbaŋgabaya bɛ yiŋsi puuni (ka leei kpiimba).
Esegesi in lingua araba:
كَأَن لَّمۡ يَغۡنَوۡاْ فِيهَآۗ أَلَا بُعۡدٗا لِّمَدۡيَنَ كَمَا بَعِدَتۡ ثَمُودُ
95. Ka di ŋmanila bɛ na ʒin ʒini di (bɛ yiŋsi maa) puuni. Wumma! Naawuni nambɔzɔbo niŋ katiŋ’ ni Madyananima, kamani di ni daa niŋ katiŋ’ ni samuudunim’ shεm.
Esegesi in lingua araba:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا مُوسَىٰ بِـَٔايَٰتِنَا وَسُلۡطَٰنٖ مُّبِينٍ
96. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Annabi Musa ni ti aayanima, n-ti pahi daliri shεli din be polo ni.
Esegesi in lingua araba:
إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ وَمَلَإِيْهِۦ فَٱتَّبَعُوٓاْ أَمۡرَ فِرۡعَوۡنَۖ وَمَآ أَمۡرُ فِرۡعَوۡنَ بِرَشِيدٖ
97. (Ka Ti tim Annabi Musa) n-zaŋ chaŋ Fir’auna mini o kpambaliba sani, ka bɛ doli Fir’auna zaligu, Fir’auna mi zaligu daa pala din dolsi.
Esegesi in lingua araba:
يَقۡدُمُ قَوۡمَهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَأَوۡرَدَهُمُ ٱلنَّارَۖ وَبِئۡسَ ٱلۡوِرۡدُ ٱلۡمَوۡرُودُ
98. O (Fir’auna) yɛn ti garila o niriba tooni Zaadali hali n-ti daai ba kpɛhi (ʒahannama) buɣum ni. Yaha! Bɛ kpɛhili shee maa nyɛla din be.
Esegesi in lingua araba:
وَأُتۡبِعُواْ فِي هَٰذِهِۦ لَعۡنَةٗ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۚ بِئۡسَ ٱلرِّفۡدُ ٱلۡمَرۡفُودُ
99. Ka bɛ zaŋ narimbu n-doldsi bɛ nyaaŋa Dunia ŋɔ maa ni, ni Zaadali. Bɛ ni sɔŋ ba sɔŋsim shεli (narimbu) maa nyɛla din be.
Esegesi in lingua araba:
ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡقُرَىٰ نَقُصُّهُۥ عَلَيۡكَۖ مِنۡهَا قَآئِمٞ وَحَصِيدٞ
100. (Yaa nyini Annabi)! Dinnim’ maa nyɛla tiŋgbana lahibaya ka Ti (Tinim’ Naawuni) tiri a li. Di (tiŋsi maa) shεŋa na ʒela di naba ayi zuɣu, ka di shεŋa mi nyɛ din lu n-dahim.
Esegesi in lingua araba:
وَمَا ظَلَمۡنَٰهُمۡ وَلَٰكِن ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡۖ فَمَآ أَغۡنَتۡ عَنۡهُمۡ ءَالِهَتُهُمُ ٱلَّتِي يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖ لَّمَّا جَآءَ أَمۡرُ رَبِّكَۖ وَمَا زَادُوهُمۡ غَيۡرَ تَتۡبِيبٖ
101. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) daa bi di ba zualinsi, amaa! Bana n-di bɛ maŋ’ zualinsi. Dinzuɣu, saha shεli a Duuma (Naawuni) zaligu (azaaba) ni daa kana, bɛ duuma shεba bɛ ni daa jεmdakapa ni Naawuni maa daa bi niŋ ba anfaani, bɛ mi daa bi pahi ba shεli m-pahila ashaara.
Esegesi in lingua araba:
وَكَذَٰلِكَ أَخۡذُ رَبِّكَ إِذَآ أَخَذَ ٱلۡقُرَىٰ وَهِيَ ظَٰلِمَةٌۚ إِنَّ أَخۡذَهُۥٓ أَلِيمٞ شَدِيدٌ
102. Yaha! Lala n-nyɛ a Duuma (Naawuni) gbaabu, di yi ti niŋ ka O gbaai tiŋsi ka di nyɛla din di zualinsi. Achiika! O gbaabu nyɛla din biɛra, ka nyɛ zaɣikpeeni.
Esegesi in lingua araba:
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّمَنۡ خَافَ عَذَابَ ٱلۡأٓخِرَةِۚ ذَٰلِكَ يَوۡمٞ مَّجۡمُوعٞ لَّهُ ٱلنَّاسُ وَذَٰلِكَ يَوۡمٞ مَّشۡهُودٞ
103. Achiika! Kpahimbu be lala maa puuni n-zaŋ ti ŋun zɔri Chiyaama azaaba. Di nyɛla dabsi shɛli bɛ ni yɛn ti laɣim ninsalinim’ di puuni. Yaha! Di nyɛla dabsi’ shɛli sokam ni yɛn ti beni.
Esegesi in lingua araba:
وَمَا نُؤَخِّرُهُۥٓ إِلَّا لِأَجَلٖ مَّعۡدُودٖ
104. Ti mi bi naɣisiri li (Chiyaama dabsili maa) naɣila saha shɛli bɛ ni zali li zuɣu.
Esegesi in lingua araba:
يَوۡمَ يَأۡتِ لَا تَكَلَّمُ نَفۡسٌ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ فَمِنۡهُمۡ شَقِيّٞ وَسَعِيدٞ
105. Dabsi’ shεli din yɛn ti kana, ka nyɛvuli kam ti ku tooi tɔɣisi yεltɔɣa naɣila ni O (Naawuni) yɛdda. Dinzuɣu bɛ (ninsalinim’) puuni, zuɣubiεɣulana ti yɛn beni mi, ka zuɣusuŋlana ti yɛn beni.
Esegesi in lingua araba:
فَأَمَّا ٱلَّذِينَ شَقُواْ فَفِي ٱلنَّارِ لَهُمۡ فِيهَا زَفِيرٞ وَشَهِيقٌ
106. Amaa! Zuɣubεɣunim’ maa ti yɛnbe la (ʒahannama) buɣum puuni, ka bɛ nyɛla ban vuhim chana ka labra di puuni.
Esegesi in lingua araba:
خَٰلِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ إِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَۚ إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٞ لِّمَا يُرِيدُ
107. Ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di (buɣum maa) ni, dindee yi na kuli niŋ ka sagbana mini tiŋgbani beni, naɣila a Duuma (Naawuni) ni yu shεli, Achiika! A Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun tumdi O ni yu shεli.
Esegesi in lingua araba:
۞ وَأَمَّا ٱلَّذِينَ سُعِدُواْ فَفِي ٱلۡجَنَّةِ خَٰلِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ إِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَۖ عَطَآءً غَيۡرَ مَجۡذُوذٖ
108. Yaha! Amaa! Ninvuɣu shɛba ban niŋ zuɣusuŋ maa nyɛla ban yɛn ti kpalim Alizanda puuni, dindee yi na kuli niŋ ka sagbana mini tiŋgbana beni, naɣila a Duuma (Naawuni) ni yu shεli. Di nyɛla pini shεli din bi ŋmaara.
Esegesi in lingua araba:
فَلَا تَكُ فِي مِرۡيَةٖ مِّمَّا يَعۡبُدُ هَٰٓؤُلَآءِۚ مَا يَعۡبُدُونَ إِلَّا كَمَا يَعۡبُدُ ءَابَآؤُهُم مِّن قَبۡلُۚ وَإِنَّا لَمُوَفُّوهُمۡ نَصِيبَهُمۡ غَيۡرَ مَنقُوصٖ
109. Dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Di be zilsigu puuni ni bambɔŋɔnim’ (chɛfurinima) ni jεmdi shɛli maa. Bɛ bi jεmdi shεli m-pahila kamani bɛ banim’ ni daa pun jεmdi binyεr’ shεŋa maa. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) nyɛla ban yɛn pali ba bɛ tarli (sanyoo) ka di pa ni bɛ filim li mi.
Esegesi in lingua araba:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ فَٱخۡتُلِفَ فِيهِۚ وَلَوۡلَا كَلِمَةٞ سَبَقَتۡ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيۡنَهُمۡۚ وَإِنَّهُمۡ لَفِي شَكّٖ مِّنۡهُ مُرِيبٖ
110. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti Annabi Musa litaafi, ka bɛ (ninsalinim’) niŋ namgbankpeeni di puuni, di yi di pala yεltɔɣa (zaligu) din pun daŋsi a Duuma (Naawuni) sani zuɣu, tɔ! Achiika! Bɛ (Naawuni) naan ŋmaai fukumsi bɛ sunsuuni. Yaha! Achiika! Bɛ be zilsigu din zilgi puuni ni dina (Alkur’aani).
Esegesi in lingua araba:
وَإِنَّ كُلّٗا لَّمَّا لَيُوَفِّيَنَّهُمۡ رَبُّكَ أَعۡمَٰلَهُمۡۚ إِنَّهُۥ بِمَا يَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
111. Yaha! Achiika! Bɛ zaɣiyino kam, a Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun yɛn pali ba bɛ tuuntumsa (sanyoo). Achiika! O nyɛla Ŋun mi din sɔɣibɛ tuuntumsa ni.
Esegesi in lingua araba:
فَٱسۡتَقِمۡ كَمَآ أُمِرۡتَ وَمَن تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطۡغَوۡاْۚ إِنَّهُۥ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
112. Dinzuɣu (Yaa nyini Annaba)! Zanimi tuhi kamani bɛ ni puhi a shɛm, a mini ban niŋ tuuba pahi a zuɣu maa, ka miri ya ka yi kpahi yεɣi tariga. Achiika! O (Naawuni) nyɛla Nyara ni yi tuuntumsa.
Esegesi in lingua araba:
وَلَا تَرۡكَنُوٓاْ إِلَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ ٱلنَّارُ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِنۡ أَوۡلِيَآءَ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ
113. Yaha! Di dalim ninvuɣu shɛba ban di zualinsi maa polo ka buɣum ti shihi ya (Zaadali), yi mi ti ka simnim’ ban yɛn taɣiya ka pa ni Naawuni, din nyaaŋabɛ ti ku sɔŋ ya.
Esegesi in lingua araba:
وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ طَرَفَيِ ٱلنَّهَارِ وَزُلَفٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِۚ إِنَّ ٱلۡحَسَنَٰتِ يُذۡهِبۡنَ ٱلسَّيِّـَٔاتِۚ ذَٰلِكَ ذِكۡرَىٰ لِلذَّٰكِرِينَ
114. (Yaa nyini Annabi) Puhimi jiŋli dabsili yεɣa ayi (Asiba mini Zaawuni), [5]ni yuŋ puuni saha shεŋa. Achiika! Tuunvɛla (laara) nyεhirila taali shεŋa din nyε zaɣibihi. Lala maa nyɛla teebu n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban yεn teei Naawuni yɛla.
[5] Dina n-nyɛ Subaahi jiŋli ni Lahisari, ka Affa shɛba mi yɛli ni Subaahi mini Magarbi.
Esegesi in lingua araba:
وَٱصۡبِرۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
115. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Niŋmi suɣulo, achiika! Naawuni bi bahiri ban tumdi tuunsuma sanyoo yoli.
Esegesi in lingua araba:
فَلَوۡلَا كَانَ مِنَ ٱلۡقُرُونِ مِن قَبۡلِكُمۡ أُوْلُواْ بَقِيَّةٖ يَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡفَسَادِ فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّنۡ أَنجَيۡنَا مِنۡهُمۡۗ وَٱتَّبَعَ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مَآ أُتۡرِفُواْ فِيهِ وَكَانُواْ مُجۡرِمِينَ
116. Di ni bɔŋɔ, haŋkayanim’ daa kala ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni yinim’ maa puuni, ka mɔŋdiba saɣiŋgu tiŋgbani yaaŋa zuɣu? Naɣila Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa tilgi bɛ puuni shɛba biɛla, ka ninvuɣu shɛba ban di zualinsi maa doli bɛ ni ti ba yolsigu shεli (Dunia ŋɔ maa), ka daa lahi nyɛla bibɛhi.
Esegesi in lingua araba:
وَمَا كَانَ رَبُّكَ لِيُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ بِظُلۡمٖ وَأَهۡلُهَا مُصۡلِحُونَ
117. (Yaa nyini Annabi)! A Duuma (Naawuni) pala Ŋun yɛn niŋ tiŋgbana hallaka ni zualinsi ka di niriba nyɛ ban vɛlgiri bɛ tuma.
Esegesi in lingua araba:
وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ ٱلنَّاسَ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗۖ وَلَا يَزَالُونَ مُخۡتَلِفِينَ
118. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A Duuma yi di bɔra, O naan chɛ ka niriba zaasa leei ali’umma yinsi. Yaha! Bɛ ku milgi ka nyɛla namgbankpeeni nima.
Esegesi in lingua araba:
إِلَّا مَن رَّحِمَ رَبُّكَۚ وَلِذَٰلِكَ خَلَقَهُمۡۗ وَتَمَّتۡ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمۡلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ
119. Naɣila a Duuma (Naawuni) ni zo so nambɔɣu. Lala mi zuɣu ka o nam ba. Yaha! A Duuma (Naawuni) yɛltɔɣali (O zalgu) paliya (ka O yεli): “Achiika! Nnyɛla Ŋun yɛn pali ʒahannama buɣum ni ninsalinim’ mini alizinnim’ puuni shɛba namgbanyini.”
Esegesi in lingua araba:
وَكُلّٗا نَّقُصُّ عَلَيۡكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِۦ فُؤَادَكَۚ وَجَآءَكَ فِي هَٰذِهِ ٱلۡحَقُّ وَمَوۡعِظَةٞ وَذِكۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ
120. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) ni tira lahibali shɛŋa zaa din nyɛ tuumba dini maa domin ti zaŋ li kpaŋsi a suhu. Yaha! Yεlimaŋli ka a na ŋɔ maa puuni, ni wa’azu, ka lahi nyɛ teebu n-zaŋ ti ban ti Naawuni yεlimaŋli.
Esegesi in lingua araba:
وَقُل لِّلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ ٱعۡمَلُواْ عَلَىٰ مَكَانَتِكُمۡ إِنَّا عَٰمِلُونَ
121. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Yεlimi ninvuɣu shεba ban bi ti Naawuni yεlimaŋli: “Tummi ya yi kali zuɣu tuma, achiika! Ti mi gba nyɛla ban tumda (ti daadiini soli zuɣu).
Esegesi in lingua araba:
وَٱنتَظِرُوٓاْ إِنَّا مُنتَظِرُونَ
122. Yaha! Guhimi ya, ti mi gba nyɛla ban guhira.
Esegesi in lingua araba:
وَلِلَّهِ غَيۡبُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَإِلَيۡهِ يُرۡجَعُ ٱلۡأَمۡرُ كُلُّهُۥ فَٱعۡبُدۡهُ وَتَوَكَّلۡ عَلَيۡهِۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
123. Yaha! Naawuni n-nyɛŊun su din sɔɣi sagbana mini tiŋgbani ni, O sani ka bɛ labsiri yεllikam, dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Jɛmmi O ka dalim O zuɣu. Yaha! A Duuma (Naawuni) pala Tamda ni yi tuuntumsa.
Esegesi in lingua araba:
 
Traduzione dei significati Sura: Hûd
Indice delle Sure Numero di pagina
 
Traduzione dei Significati del Sacro Corano - Traduzione dagbani - Indice Traduzioni

Traduzione dei significati del Nobile Corano in dagbani, a cura di Muhammad Baba Ghoutubu

Chiudi