対訳 章 サード章 - クルアーン簡潔注釈（ペルシア語対訳） - クルアーン百科事典

سوره ص

本章の趣旨:

ذكر المخاصمة بالباطل وعاقبتها.

بیان مجادله و منازعه به باطل و سرانجامِ آن.

---

節: 1

صٓ وَالْقُرْاٰنِ ذِی الذِّكْرِ ۟ؕ

﴿صٓۚ﴾ [ص: 1]سخن در مورد حروف شبیه این حرف از حروف مقطعه در ابتدای سورۀ بقره بیان شد. به قرآن که مشتمل است بر پند دادن مردم به آنچه در دنیا و آخرت‌شان به آنها نفع می‌رساند سوگند یاد فرمود، که امر آن‌گونه که این مشرکان گمان می‌کنند نیست که الله شریکانی دارد.

節: 2

بَلِ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا فِیْ عِزَّةٍ وَّشِقَاقٍ ۟

اما کافران در تعصّب و رویگردانی از یگانگی الله، و دشمنی و ستیزه‌جویی با محمد صلی الله علیه وسلم هستند.

節: 3

كَمْ اَهْلَكْنَا مِنْ قَبْلِهِمْ مِّنْ قَرْنٍ فَنَادَوْا وَّلَاتَ حِیْنَ مَنَاصٍ ۟

پیش از اینها چه بسیار نسل‌هایی را که چون رسولان‌شان را تکذیب کردند نابود کردیم و هنگام نزول عذاب برای طلب یاری به فریاد خواندند، اما زمان رهایی آنها از عذاب نبود که یاری‌ خواستن از آن سودی برای‌شان برساند.

節: 4

وَعَجِبُوْۤا اَنْ جَآءَهُمْ مُّنْذِرٌ مِّنْهُمْ ؗ— وَقَالَ الْكٰفِرُوْنَ هٰذَا سٰحِرٌ كَذَّابٌ ۟ۖۚ

و چون رسولی از خودشان نزدشان آمده که آنها را از عذاب الله در صورتی‌که بر کفرشان ادامه دهند می‌ترساند تعجب می‌کنند، و کافران هنگامی‌که دلایل راستگویی آنچه محمد صلی الله علیه وسلم آورده بود را دیدند گفتند: این مردی ساحر است که مردم را سحر می‌کند، و در این ادعا که فرستاده‌ای از جانب الله است و به او وحی می‌شود بسیار دروغگو است.

節: 5

اَجَعَلَ الْاٰلِهَةَ اِلٰهًا وَّاحِدًا ۖۚ— اِنَّ هٰذَا لَشَیْءٌ عُجَابٌ ۟

آیا این مرد معبودان متعدد را معبودی یگانه قرار داده است؟! به‌راستی‌که این کارش در نهایت شگفتی است.

節: 6

وَانْطَلَقَ الْمَلَاُ مِنْهُمْ اَنِ امْشُوْا وَاصْبِرُوْا عَلٰۤی اٰلِهَتِكُمْ ۖۚ— اِنَّ هٰذَا لَشَیْءٌ یُّرَادُ ۟ۚ

سران و بزرگان‌شان راه افتادند و به پیروان خویش گفتند: بر آنچه که بودید ادامه دهید، و در دین محمد وارد نشوید، و بر عبادت معبودهای‌تان استواری کنید، زیرا عبادت یک معبود که محمد شما را به‌سوی آن فرا می‌خواند کاری از پیش طراحی شده است که می‌خواهد با آن بر ما برتری یابد و ما پیروانش باشیم.

節: 7

مَا سَمِعْنَا بِهٰذَا فِی الْمِلَّةِ الْاٰخِرَةِ ۖۚ— اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا اخْتِلَاقٌ ۟ۖۚ

یگانگی الله را که محمد ما را به آن فرامی‌خواند نه در آنچه پدرانمان را بر آن یافتیم شنیده‌ایم، و نه در آیین عیسی؛ و این را که از او شنیدیم جز دروغ و افترا نیست.

節: 8

ءَاُنْزِلَ عَلَیْهِ الذِّكْرُ مِنْ بَیْنِنَا ؕ— بَلْ هُمْ فِیْ شَكٍّ مِّنْ ذِكْرِیْ ۚ— بَلْ لَّمَّا یَذُوْقُوْا عَذَابِ ۟ؕ

آیا سزاوار است که از میان ما قرآن بر او نازل، و به او اختصاص داده شود، و بر ما که سران و بزرگان هستیم نازل نشود. بلکه این مشرکان از وحیی که بر تو نازل می‌شود در شک و تردید هستند، و هنوز عذاب الله را نچشیده‌اند، و از مهلت‌داده‌شدن به آنها فریب خورده‌اند، و اگر عذاب الله را می‌چشیدند هرگز بر کفر و شرک به الله و تردید در آنچه بر تو وحی می‌شود گستاخی نمی‌کردند.

節: 9

اَمْ عِنْدَهُمْ خَزَآىِٕنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزِیْزِ الْوَهَّابِ ۟ۚ

مگر نزد این مشرکان تکذیب‌ کننده، گنجینه‌های بخشش پروردگارت است، همان ذات شکست ‌ناپذیری که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، ذاتی‌که آنچه بخواهد برای هرکس بخواهد می‌بخشد، و یکی از گنجینه‌های بخشش او نبوت است، که آن را به هرکس بخواهد می‌بخشد، و هرگز در اختیار اینها نیست که آن را به هرکس بخواهند بدهند و از هرکس بخواهند بازدارند.

節: 10

اَمْ لَهُمْ مُّلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا ۫— فَلْیَرْتَقُوْا فِی الْاَسْبَابِ ۟

یا فرمانروایی آسمان‌ها و زمین و آنچه در میان آن دو وجود دارد برای آنها است؟ تا این حق را به آنها بدهد که ببخشند و محروم کنند؟ اگر این ادعا را دارند پس اسباب رساننده به آسمان را برگیرند تا بر حکم به محروم‌ کردن یا بخشیدنی که اراده می‌کنند قدرت یابند، حال آنکه هرگز نمی‌توانند این کار را انجام دهند.

節: 11

جُنْدٌ مَّا هُنَالِكَ مَهْزُوْمٌ مِّنَ الْاَحْزَابِ ۟

این تکذیب‌ کنندگانِ محمد صلی الله علیه وسلم لشکری شکست ‌خورده هستند همانند لشکریان پیشین که رسولان‌شان را تکذیب کردند.

節: 12

كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوْحٍ وَّعَادٌ وَّفِرْعَوْنُ ذُو الْاَوْتَادِ ۟ۙ

اینها نخستین تکذیب‌ کننده نیستند؛ زیرا پیش از آنها قوم نوح، و عاد و فرعون که میخ‌هایی داشت و با آنها مردم را عذاب می‌کرد نیز تکذیب کردند.

節: 13

وَثَمُوْدُ وَقَوْمُ لُوْطٍ وَّاَصْحٰبُ لْـَٔیْكَةِ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ الْاَحْزَابُ ۟

و ثمود و قوم لوط و قوم شعیب تکذیب کردند، اینها همان احزابی هستند که بر تکذیب رسولان‌شان و کفر به آنچه رسولان آوردند گروه گروه شدند.

節: 14

اِنْ كُلٌّ اِلَّا كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقَابِ ۟۠

تمام این گروه‌ها رسولان را تکذیب کردند، آن‌گاه عذاب الله بر آنها سزاوار شد و کیفرش به آنها رسید هر چند تا مدتی به تأخیر افتاد.

節: 15

وَمَا یَنْظُرُ هٰۤؤُلَآءِ اِلَّا صَیْحَةً وَّاحِدَةً مَّا لَهَا مِنْ فَوَاقٍ ۟

و این تکذیب‌ کنندگان محمد صلی الله علیه وسلم انتظار نمی‌برند مگر آن‌گاه که برای بار دوم در صور دمیده شود که هیچ بازگشتی در آن نیست، و اگر بر تکذیب محمد صلی الله علیه وسلم بمیرند عذاب بر آنها واقع می‌شود.

節: 16

وَقَالُوْا رَبَّنَا عَجِّلْ لَّنَا قِطَّنَا قَبْلَ یَوْمِ الْحِسَابِ ۟

و از روی تمسخر گفتند: پروردگارا، سهم ما از عذاب را قبل از روز قیامت در زندگی دنیا عاجل به ما بده.

本諸節の功徳:

• أقسم الله عز وجل بالقرآن العظيم، فالواجب تَلقِّيه بالإيمان والتصديق، والإقبال على استخراج معانيه.

الله به قرآن عظیم سوگند یاد فرمود، پس واجب است که با ایمان و تصدیق، و روی ‌آوردن بر استخراج معانی‌اش با آن روبرو شد.

• غلبة المقاييس المادية في أذهان المشركين برغبتهم في نزول الوحي على السادة والكبراء.

معیارهای دنیوی در ذهن مشرکان غلبه یافت به طوری که نزول وحی را برای سران و بزرگان خویش درخواست کردند.

• سبب إعراض الكفار عن الإيمان: التكبر والتجبر والاستعلاء عن اتباع الحق.

سبب رویگردانی کفار از ایمان: تکبر و گردن‌کشی و برتری‌جویی از پیروی حق است.

節: 17

اِصْبِرْ عَلٰی مَا یَقُوْلُوْنَ وَاذْكُرْ عَبْدَنَا دَاوٗدَ ذَا الْاَیْدِ ۚ— اِنَّهٗۤ اَوَّابٌ ۟

- ای رسول- در برابر سخنان این تکذیب‌ کنندگان که مورد پسند تو نیست شکیبایی کن، و بندۀ ما داود صاحب قدرت در پیکار با دشمنانش و شکیبا بر طاعت الله را به یاد آور، به‌راستی‌که او بسیار بازگشت‌ کننده به‌سوی الله با توبه، و عمل به آنچه او تعالی را راضی می‌سازد بود.

節: 18

اِنَّا سَخَّرْنَا الْجِبَالَ مَعَهٗ یُسَبِّحْنَ بِالْعَشِیِّ وَالْاِشْرَاقِ ۟ۙ

ما کوه‌ها را برای داود مسخر ساختیم که همراه او در پایان روز و اول روز هنگام اشراق تسبیح می‌گفتند.

節: 19

وَالطَّیْرَ مَحْشُوْرَةً ؕ— كُلٌّ لَّهٗۤ اَوَّابٌ ۟

و پرندگان را مهارشده در هوا مسخر کردیم، که همگی آنها فرمان‌بردارانه و به پیروی از او تسبیح می‌گفتند.

節: 20

وَشَدَدْنَا مُلْكَهٗ وَاٰتَیْنٰهُ الْحِكْمَةَ وَفَصْلَ الْخِطَابِ ۟

و پادشاهی‌اش را با هیبت و نیرو و پیروزی بر دشمنان که به او بخشیدیم تقویت کردیم، و نبوت و درستی در امور را به او بخشیدیم، و در هر مبحثی بیانی درست، و کلام و حکمِ فیصله‌ کننده به او عطا کردیم.

節: 21

وَهَلْ اَتٰىكَ نَبَؤُا الْخَصْمِ ۘ— اِذْ تَسَوَّرُوا الْمِحْرَابَ ۟ۙ

- ای رسول- آیا خبر دو نزاع ‌کننده آن‌گاه که بر (دیوار) عبادتگاه داود علیه السلام بالا رفتند به تو رسیده است.

節: 22

اِذْ دَخَلُوْا عَلٰی دَاوٗدَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قَالُوْا لَا تَخَفْ ۚ— خَصْمٰنِ بَغٰی بَعْضُنَا عَلٰی بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَیْنَنَا بِالْحَقِّ وَلَا تُشْطِطْ وَاهْدِنَاۤ اِلٰی سَوَآءِ الصِّرَاطِ ۟

که ناگهانی نزد داود علیه السلام وارد شدند، و او از ورود آنها نزد خودش به صورت ناگهانی و به این طریق غیر طبیعی ترسید، و وقتی به ترس او پی بردند گفتند: نترس، زیرا ما دو طرف دعوا هستیم که یکی از ما بر دیگری ستم کرده است، پس به عدالت میان ما داوری کن، و در داوریت بر ما ستم روا مدار، و ما را به راه راست و درست راهنمایی کن.

節: 23

اِنَّ هٰذَاۤ اَخِیْ ۫— لَهٗ تِسْعٌ وَّتِسْعُوْنَ نَعْجَةً وَّلِیَ نَعْجَةٌ وَّاحِدَةٌ ۫— فَقَالَ اَكْفِلْنِیْهَا وَعَزَّنِیْ فِی الْخِطَابِ ۟

یکی از طرفَین دعوا به داود علیه السلام گفت: این مرد برادرم است، که نود و نُه میش دارد، و من فقط یک میش دارم، و از من خواسته که تنها میشم را به او بدهم، و در سخنوری و استدلال بر من چیره شده است.

節: 24

قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ اِلٰی نِعَاجِهٖ ؕ— وَاِنَّ كَثِیْرًا مِّنَ الْخُلَطَآءِ لَیَبْغِیْ بَعْضُهُمْ عَلٰی بَعْضٍ اِلَّا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ وَقَلِیْلٌ مَّا هُمْ ؕ— وَظَنَّ دَاوٗدُ اَنَّمَا فَتَنّٰهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهٗ وَخَرَّ رَاكِعًا وَّاَنَابَ ۟

داود علیه السلام میان آن دو حکم کرد و خطاب به شاکی گفت: قطعاً برادرت که از تو خواسته میش خود را بر میش‌هایش بیفزایی بر تو ستم کرده است، و به‌راستی‌که بسیاری از شریکان با گرفتن حق شریک و رعایت‌ نکردن انصاف، بر یکدیگر ستم می‌کنند، مگر مؤمنانی که اعمال صالح انجام می‌دهند که آنها در برابر شریکان خود انصاف را رعایت می‌کنند و بر آنها ستم روا نمی‌دارند، و چنین شریکانی اندک هستند، و داود یقین پیدا کرد که ما با این خصومت او را آزموده‌ایم، پس از پروردگارش طلب آمرزش کرد و برای نزدیکی ‌جستن به الله تعالی به سجده افتاد، و به‌سوی او توبه کرد.

節: 25

فَغَفَرْنَا لَهٗ ذٰلِكَ ؕ— وَاِنَّ لَهٗ عِنْدَنَا لَزُلْفٰی وَحُسْنَ مَاٰبٍ ۟

آن‌گاه دعایش را پذیرفتیم و او را بخشیدیم، و به‌راستی‌که او نزد ما از مقربان بود، و در آخرت سرنوشت نیکویی دارد.

節: 26

یٰدَاوٗدُ اِنَّا جَعَلْنٰكَ خَلِیْفَةً فِی الْاَرْضِ فَاحْكُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوٰی فَیُضِلَّكَ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ الَّذِیْنَ یَضِلُّوْنَ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیْدٌۢ بِمَا نَسُوْا یَوْمَ الْحِسَابِ ۟۠

ای داود، به‌راستی‌که ما تو را در زمین خلیفه قرار دادیم که احکام و قضایای دینی و دنیوی را اجرا می‌کنی، پس به عدالت میان مردم داوری کن، و در این راه از هوس پیروی نکن؛ این‌گونه که به‌سبب خویشاوندی، یا دوستی به‌سوی یکی از دو طرف دعوی تمایل پیدا کنی، یا به‌سبب دشمنی از او روی گردانی، و هوس، تو را از راه راست الله بازدارد، زیرا کسانی‌که از راه راست الله گمراه می‌شوند به‌سبب اینکه روز قیامت را فراموش می‌کنند عذابی سخت دارند؛ زیرا اگر این روز را به یاد می‌آوردند و از آن می‌ترسیدند به‌طور قطع به هوس‌های‌شان بازنمی‌گشتند.

本諸節の功徳:

• بيان فضائل نبي الله داود وما اختصه الله به من الآيات.

بیان فضائل پیامبر الله داود علیه السلام و نشانه‌هایی که الله به او اختصاص داده است.

• الأنبياء - صلوات الله وسلامه عليهم - معصومون من الخطأ فيما يبلغون عن الله تعالى؛ لأن مقصود الرسالة لا يحصل إلا بذلك، ولكن قد يجري منهم بعض مقتضيات الطبيعة بنسيان أو غفلة عن حكم، ولكن الله يتداركهم ويبادرهم بلطفه.

پیامبران - صلوات الله و سلامه علیهم- در آنچه که از جانب الله تعالی ابلاغ می‌کنند معصوم هستند؛ زیرا هدف رسالت فقط از این طریق حاصل می‌شود، اما گاهی برخی ضرورت‌های طبیعی بر اثر فراموشی یا غفلت از حکم از آنها سر می‌زند، اما الله به لطف خویش آنها را درمی‌یابد و کارشان را اصلاح می‌کند.

• استدل بعض العلماء بقوله تعالى: ﴿ وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ اْلْخُلَطَآءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ ﴾ على مشروعية الشركة بين اثنين وأكثر.

برخی علما به این فرموده: ﴿وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ اْلْخُلَطَآءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ﴾ [ص: 24] بر مشروعیت شرکت میان دو نفر یا بیشتر استدلال کرده‌اند.

• ينبغي التزام الأدب في الدخول على أهل الفضل والمكانة.

پایبندی به ادب هنگام ورود نزد فضلا و بزرگان سزاوار است.

節: 27

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَآءَ وَالْاَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا بَاطِلًا ؕ— ذٰلِكَ ظَنُّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا ۚ— فَوَیْلٌ لِّلَّذِیْنَ كَفَرُوْا مِنَ النَّارِ ۟ؕ

و آسمان و زمین را بیهوده نیافریدیم، این گمان کسانی است که کفر ورزیدند. پس وای بر این کافران که این گمان را می‌برند از عذاب جهنم در روز قیامت اگر بر حال کفر و گمان بدی که بر الله دارند بمیرند.

節: 28

اَمْ نَجْعَلُ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ كَالْمُفْسِدِیْنَ فِی الْاَرْضِ ؗ— اَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِیْنَ كَالْفُجَّارِ ۟

کسانی را که به الله ایمان آورده‌اند و از رسولش پیروی کرده‌اند و اعمال صالح انجام داده‌اند هرگز مانند کسانی‌که با کفر و گناهان در زمین فساد برپا کرده‌اند قرار نخواهیم داد، و پرهیزگاران که اوامر پروردگارشان را اجرا و از نواهی‌اش اجتناب می‌کنند را مانند کافران و منافقان غوطه‌ور در گناهان قرار نمی‌دهیم؛ زیرا یکسان قراردادن این دو، ستمی است که سزاوار الله نیست، بلکه الله مؤمنان پرهیزگار را به ورود به بهشت پاداش می‌دهد، و کافران بدبخت را با ورود به آتش کیفر می‌کند؛ زیرا آنها نزد الله یکسان نیستند، در نتیجه جزای یکسانی نزد او تعالی ندارند.

節: 29

كِتٰبٌ اَنْزَلْنٰهُ اِلَیْكَ مُبٰرَكٌ لِّیَدَّبَّرُوْۤا اٰیٰتِهٖ وَلِیَتَذَكَّرَ اُولُوا الْاَلْبَابِ ۟

به‌راستی‌که این قرآن کتابی پر خیر و منفعت است که آن را به‌سوی تو نازل کردیم، تا مردم در آیاتش بیندیشند و در معانی‌اش تفکر کنند، و به این هدف که اشخاص تیزهوش‌ و روشنفکر از آن پند گیرند.

節: 30

وَوَهَبْنَا لِدَاوٗدَ سُلَیْمٰنَ ؕ— نِعْمَ الْعَبْدُ ؕ— اِنَّهٗۤ اَوَّابٌ ۟ؕ

و به احسان و لطفی از جانب خویش بر داود، پسرش سلیمان را به او بخشیدیم تا چشم داود به او روشن شود. سلیمان بندۀ نیکویی بود؛ زیرا بسیار توبه ‌کننده و بازگشت ‌کننده به‌سوی الله بود.

節: 31

اِذْ عُرِضَ عَلَیْهِ بِالْعَشِیِّ الصّٰفِنٰتُ الْجِیَادُ ۟ۙ

به یاد آور آن‌گاه که عصرهنگام اسب‌های اصیل و چابک، که بر سه پا می‌ایستادند، و چهارمی را بالا می‌آوردند بر او عرضه شد، و این اسب‌های اصیل پیوسته تا غروب خورشید بر او عرضه می‌شد.

節: 32

فَقَالَ اِنِّیْۤ اَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَیْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّیْ ۚ— حَتّٰی تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ ۟۫

پس سلیمان علیه السلام گفت: به‌راستی‌که من محبّت مال- از جمله این اسب‌ها- را بر یاد پروردگارم ترجیح دادم تا اینکه خورشید غروب کرد و نماز عصر را به تأخیر انداختم.

節: 33

رُدُّوْهَا عَلَیَّ ؕ— فَطَفِقَ مَسْحًا بِالسُّوْقِ وَالْاَعْنَاقِ ۟

این اسب‌ها را نزد من بیاورید، پس آنها را نزد او آوردند، آن‌گاه شروع به زدن بر ساق‌ها و گردن‌های‌شان با شمشیر کرد.

節: 34

وَلَقَدْ فَتَنَّا سُلَیْمٰنَ وَاَلْقَیْنَا عَلٰی كُرْسِیِّهٖ جَسَدًا ثُمَّ اَنَابَ ۟

همانا سلیمان را آزمودیم و شیطانی را بر تخت حكمرانى او انداختیم، که در قالب انسان ظاهر شده و مدت کوتاهى حكمران مملكتش بود، سپس الله متعال، مملكتش را به سلیمان بازگرداند و وی را بر شیاطین چيره ساخت.

節: 35

قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِیْ وَهَبْ لِیْ مُلْكًا لَّا یَنْۢبَغِیْ لِاَحَدٍ مِّنْ بَعْدِیْ ۚ— اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ ۟

سلیمان گفت: پروردگارا، گناهانم را بیامرز، و حکومتی ویژۀ خودم برای من عطا کن، که برای هیچ‌یک از مردمِ پس از من نباشد، زیرا - پروردگارا- تو بسیار عطا کننده و بسیار بخشنده هستی.

節: 36

فَسَخَّرْنَا لَهُ الرِّیْحَ تَجْرِیْ بِاَمْرِهٖ رُخَآءً حَیْثُ اَصَابَ ۟ۙ

پس دعایش را اجابت کردیم و باد را رام او ساختیم که از فرمانش اطاعت می‌کرد، و با وجود شدت و سرعت زیادی که داشت، نرم و بدون هیچ لرزشی، او را به هرجا می‌خواست می‌برد.

節: 37

وَالشَّیٰطِیْنَ كُلَّ بَنَّآءٍ وَّغَوَّاصٍ ۟ۙ

و شیاطین را برایش رام کردیم که به فرمان او عمل می‌کردند، برخی از آنها بنّا، و برخی از آنها غواصانی بودند که در دریاها غواصی می‌کردند و از آنها مروارید استخراج می‌کردند.

節: 38

وَّاٰخَرِیْنَ مُقَرَّنِیْنَ فِی الْاَصْفَادِ ۟

و برخی شیاطین سرکش را که در زنجیرها بسته بودند و نمی‌توانستند حرکتی داشته باشند، برایش رام کردیم.

節: 39

هٰذَا عَطَآؤُنَا فَامْنُنْ اَوْ اَمْسِكْ بِغَیْرِ حِسَابٍ ۟

ای سلیمان، این عطای ماست که برای اجابت دعای تو که آن را از ما خواستی برایت بخشیدیم، پس به هرکس می‌خواهی عطا کن، و از هرکس می‌خواهی بازدار، زیرا در هیچ اِعطا یا منعی مورد محاسبه قرار نخواهی گرفت.

節: 40

وَاِنَّ لَهٗ عِنْدَنَا لَزُلْفٰی وَحُسْنَ مَاٰبٍ ۟۠

و به‌راستی‌که سلیمان نزد ما از مقربان است، و بازگشتگاه نیکویی یعنی بهشت دارد که به‌سوی آن بازمی‌گردد.

節: 41

وَاذْكُرْ عَبْدَنَاۤ اَیُّوْبَ ۘ— اِذْ نَادٰی رَبَّهٗۤ اَنِّیْ مَسَّنِیَ الشَّیْطٰنُ بِنُصْبٍ وَّعَذَابٍ ۟ؕ

و -ای رسول- بندۀ ما ایوب را به یاد آور آن‌گاه که پروردگارش الله را چنین خواند: شیطان مرا به کاری رنج‌آور و دردناک مبتلا کرد.

節: 42

اُرْكُضْ بِرِجْلِكَ ۚ— هٰذَا مُغْتَسَلٌۢ بَارِدٌ وَّشَرَابٌ ۟

پس به او گفتیم: پایت را بر زمین بکوب، او نیز پایش را بر زمین کوبید، آن‌گاه آبی از زمین جوشید که از آن می‌نوشید و بدنش را با آن می‌شست، و زیان و آسیب از او دور شد.

本諸節の功徳:

• الحث على تدبر القرآن.

تشویق بر تدبّر در قرآن.

• في الآيات دليل على أنه بحسب سلامة القلب وفطنة الإنسان يحصل له التذكر والانتفاع بالقرآن الكريم.

آیات فوق، دلالت دارد بر اینکه براساس سلامت و تیزهوشی قلب، انسان از قرآن کریم پند می‌گیرد و بهره‌مند می‌شود.

• في الآيات دليل على صحة القاعدة المشهورة: «من ترك شيئًا لله عوَّضه الله خيرًا منه».

در آیات فوق، دلیلی بر صحت این قاعدۀ مشهور وجود دارد که: «هرکس چیزی را برای الله رها کند الله در عوض، بهتر از آن را به او می‌دهد».

節: 43

وَوَهَبْنَا لَهٗۤ اَهْلَهٗ وَمِثْلَهُمْ مَّعَهُمْ رَحْمَةً مِّنَّا وَذِكْرٰی لِاُولِی الْاَلْبَابِ ۟

پس دعایش را اجابت کردیم، و به رحمتی از جانب خویش، و به پاداش شکیبایی او، آسیب را از او برطرف ساختیم، و خانواده‌اش، و افزون بر آنها مانند آنها از پسران و نوادگان به او بخشیدیم، و تا اشخاص تیزهوش به یاد آورند که سرانجام صبر، گشایش و پاداش است.

節: 44

وَخُذْ بِیَدِكَ ضِغْثًا فَاضْرِبْ بِّهٖ وَلَا تَحْنَثْ ؕ— اِنَّا وَجَدْنٰهُ صَابِرًا ؕ— نِّعْمَ الْعَبْدُ ؕ— اِنَّهٗۤ اَوَّابٌ ۟

آن‌گاه که ایوب علیه السلام بر همسرش خشم گرفت، و سوگند یاد کرد که او را با صد ضربه شلاق بزند، به او گفتیم: - ای ایوب- یک دسته از شاخه‌های باریک بگیر و با آن او را بزن، به‌راستی‌که ما او را در برابر مصیبتی که به او رساندیم شکیبا یافتیم. او چه بندۀ نیکویی بود؛ زیرا بسیار به‌سوی الله بازمی‌گشت.

節: 45

وَاذْكُرْ عِبٰدَنَاۤ اِبْرٰهِیْمَ وَاِسْحٰقَ وَیَعْقُوْبَ اُولِی الْاَیْدِیْ وَالْاَبْصَارِ ۟

و -ای رسول- بندگان برگزیده و رسولان فرستاده‌شدۀ‌مان: ابراهیم و اسحاق و یعقوب، را به یاد آور که در طاعت الله و طلب خشنودی او تعالی نیرومند، و در راه حق دارای بینش راستین بودند.

節: 46

اِنَّاۤ اَخْلَصْنٰهُمْ بِخَالِصَةٍ ذِكْرَی الدَّارِ ۟ۚ

به‌راستی‌که ما با بخششی ویژه و مختص آنها، یعنی آباد کردن دل‌های‌شان با یاد سرای آخرت و آماده‌شدن خودشان برای آن سرا با عمل صالح و دعوت مردم بر این کار بر آنها نعمت بخشیدیم.

節: 47

وَاِنَّهُمْ عِنْدَنَا لَمِنَ الْمُصْطَفَیْنَ الْاَخْیَارِ ۟ؕ

و قطعاً نزد ما از کسانی هستند که آنها را برای طاعت و عبادت خویش برگزیدیم، و آنها را برای حمل رسالت خویش و رساندن آن به مردم انتخاب کردیم.

節: 48

وَاذْكُرْ اِسْمٰعِیْلَ وَالْیَسَعَ وَذَا الْكِفْلِ ؕ— وَكُلٌّ مِّنَ الْاَخْیَارِ ۟ؕ

و -ای پیامبر- اسماعیل پسر ابراهیم، و یَسَع، و ذوالکِفل را به یاد آور، و به بهترین روش آنها را ستایش کن، که سزاوار این امر هستند، و تمام اینها نزد الله از منتخبان و برگزیدگان هستند.

節: 49

هٰذَا ذِكْرٌ ؕ— وَاِنَّ لِلْمُتَّقِیْنَ لَحُسْنَ مَاٰبٍ ۟ۙ

این یادی از آنها با ستایش نیکو در قرآن است، و به‌راستی کسانی‌که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله، پرهیزگاری می‌کنند سرانجامِ خوشی در سرای آخرت دارند.

節: 50

جَنّٰتِ عَدْنٍ مُّفَتَّحَةً لَّهُمُ الْاَبْوَابُ ۟ۚ

این سرانجام خوش همان بهشت‌های جاویدانی است که روز قیامت در آن وارد می‌شوند، درحالی‌که درهای این بهشت‌ها برای استقبال گرم به روی آنها گشوده شده است.

節: 51

مُتَّكِـِٕیْنَ فِیْهَا یَدْعُوْنَ فِیْهَا بِفَاكِهَةٍ كَثِیْرَةٍ وَّشَرَابٍ ۟

بر تخت‌هایی که برای‌شان آراسته شده تکیه می‌زنند، و از خدمتکاران‌شان می‌خواهند از میوه‌های فراوان و متنوعی که به آن اشتها دارند، و از خمر و سایر شراب‌هایی که مورد پسندشان است به آنها تقدیم کنند.

節: 52

وَعِنْدَهُمْ قٰصِرٰتُ الطَّرْفِ اَتْرَابٌ ۟

آنجا زنانی دارند که فقط بر شوهران‌شان چشم می‌دوزند، و به دیگران نمی‌نگرند، و هم سن و سال هستند.

節: 53

هٰذَا مَا تُوْعَدُوْنَ لِیَوْمِ الْحِسَابِ ۟

- ای پرهیزگاران- این است پاداش خوش روز قیامت در قبال اعمال صالحی که در دنیا انجام می‌دادید و به آن وعده داده می‌شدید.

節: 54

اِنَّ هٰذَا لَرِزْقُنَا مَا لَهٗ مِنْ نَّفَادٍ ۟ۚۖ

پاداش مذکور به‌طور قطع رزق ما است که در روز قیامت آن را به پرهیزگاران روزی می‌دهیم، و روزی‌ای همیشگی است، که نه قطع می‌شود و نه پایان می‌یابد.

節: 55

هٰذَا ؕ— وَاِنَّ لِلطّٰغِیْنَ لَشَرَّ مَاٰبٍ ۟ۙ

پاداش مذکور پاداش پرهیزگاران است، و متجاوزان از حدود الله با کفر و گناهان قطعاً جزایی مخالف با جزای پرهیزگاران دارند، زیرا بدترین سرانجام را دارند که در روز قیامت به‌سوی آن بازمی‌گردند.

節: 56

جَهَنَّمَ ۚ— یَصْلَوْنَهَا ۚ— فَبِئْسَ الْمِهَادُ ۟

این جزا همان جهنم است که آنها را احاطه می‌کند، و از گرمی و سوزش آن رنج می‌برند، و فرشی از آن برای‌شان است، پس چه فرش بدی دارند.

節: 57

هٰذَا ۙ— فَلْیَذُوْقُوْهُ حَمِیْمٌ وَّغَسَّاقٌ ۟ۙ

این عذاب، آبی بی‌نهایت سوزان و خونابه‌ای جاری از بدن‌های جهنمیان که در آن عذاب می‌شوند است، که باید آن را بیاشامند، این است نوشیدنی آنها که تشنگی را برطرف نمی‌سازد.

節: 58

وَّاٰخَرُ مِنْ شَكْلِهٖۤ اَزْوَاجٌ ۟ؕ

و از شکل همین عذاب عذابی دیگر دارند؛ زیرا در آخرت با عذاب‌های گوناگونی مجازات می‌شوند.

節: 59

هٰذَا فَوْجٌ مُّقْتَحِمٌ مَّعَكُمْ ۚ— لَا مَرْحَبًا بِهِمْ ؕ— اِنَّهُمْ صَالُوا النَّارِ ۟

و چون بر ساکنان جهنم درآیند همانند دشمنان میان آنها فحش و بدگویی رخ می‌دهد، و از یکدیگر اعلام بیزاری می‌کنند، و برخی از آنها می‌گویند: اینها گروهی از جهنمیان هستند که همراه شما در جهنم درمی‌آیند، آن‌گاه به آنها پاسخ می‌دهند: بدا به حال آنها زیرا همان‌گونه که ما از عذاب جهنم رنج می‌بریم آنها نیز رنج می‌برند.

節: 60

قَالُوْا بَلْ اَنْتُمْ ۫— لَا مَرْحَبًا بِكُمْ ؕ— اَنْتُمْ قَدَّمْتُمُوْهُ لَنَا ۚ— فَبِئْسَ الْقَرَارُ ۟

گروه پیروان به سران پیشوای خویش می‌گویند: - ای سران پیشوا- بلکه بدا به حال خودتان، زیرا شما بودید که با گمراه ‌کردن و فریب ‌دادن ما، باعث رسیدن این عذاب دردناک به ما شدید، و چه جایگاه بدی است اینجا، جایگاه همگی که همان آتش جهنم است.

節: 61

قَالُوْا رَبَّنَا مَنْ قَدَّمَ لَنَا هٰذَا فَزِدْهُ عَذَابًا ضِعْفًا فِی النَّارِ ۟

پیروان می‌گویند: پروردگارا، هرکس پس از اینکه هدایت نزدمان آمد ما را از آن گمراه کرد عذابش را در جهنم دوبرابر کن.

本諸節の功徳:

• من صبر على الضر فالله تعالى يثيبه ثوابًا عاجلًا وآجلًا، ويستجيب دعاءه إذا دعاه.

هرکس در برابر آسیب شکیبایی کند الله تعالی پاداش دنیوی و اخروی به او می‌دهد، و دعاهایش را اجابت می‌کند.

• في الآيات دليل على أن للزوج أن يضرب امرأته تأديبًا ضربًا غير مبرح؛ فأيوب عليه السلام حلف على ضرب امرأته ففعل.

این آیات دلیلی است بر اینکه شوهر می‌تواند جهت تأدیب همسرش، وی را بزند ولی زدنی که آسیبی به وی نرساند، زیرا ایوب علیه السلام بر زدن همسرش قسم خورد و آن را انجام داد.

節: 62

وَقَالُوْا مَا لَنَا لَا نَرٰی رِجَالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِّنَ الْاَشْرَارِ ۟ؕ

و متکبران ستمکار می‌گویند: چرا کسانی را که در دنیا گمان می‌کردیم بدبخت و سزاوار عذاب هستند همراه خویش در جهنم نمی‌بینیم.

節: 63

اَتَّخَذْنٰهُمْ سِخْرِیًّا اَمْ زَاغَتْ عَنْهُمُ الْاَبْصَارُ ۟

آیا ما به اشتباه آنها را به تمسخر و ریشخند گرفتیم و سزاوار عذاب نبوده‌اند، یا اینکه تمسخر آنها توسط ما به حق بوده، و آنها وارد جهنم شده‌اند، اما چشم ما به آنها نیفتاده است؟!

節: 64

اِنَّ ذٰلِكَ لَحَقٌّ تَخَاصُمُ اَهْلِ النَّارِ ۟۠

مجادلۀ مذکور کافران با یکدیگر در روز قیامت به‌طور قطع حقیقتی است که هیچ شک و تردیدی در آن راه ندارد.

節: 65

قُلْ اِنَّمَاۤ اَنَا مُنْذِرٌ ۖۗ— وَّمَا مِنْ اِلٰهٍ اِلَّا اللّٰهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ ۟ۚ

- ای محمد- به کافران قومت بگو: جز این نیست که من انذار دهندۀ شما از عذاب الله هستم از اینکه عذابش را به‌سبب کفر به او و تکذیب رسولانش بر شما واقع کند، و جز الله سبحانه، هیچ معبودی سزاوار عبادت، یافت نمی‌شود؛ زیرا او در عظمت و صفات و اسم‌های خویش یگانه است، و او ذات توانایی است که بر همه چیز غلبه دارد، و همه‌چیز در برابر او تعالی فروتن است.

節: 66

رَبُّ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا الْعَزِیْزُ الْغَفَّارُ ۟

و او پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه میان این دو وجود دارد است، و در فرمانروایی خویش ذات شکست ‌ناپذیری است که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و نسبت به گناهان بندگان توبه‌کارش بسیار آمرزنده است.

節: 67

قُلْ هُوَ نَبَؤٌا عَظِیْمٌ ۟ۙ

- ای رسول- به این تکذیب ‌کنندگان بگو: به‌راستی‌که قرآن خبری بسیار مهم و بزرگ است.

節: 68

اَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُوْنَ ۟

شما از این خبر بسیار مهم و بزرگ روی می‌گردانید، و به آن توجه نمی‌کنید.

節: 69

مَا كَانَ لِیَ مِنْ عِلْمٍ بِالْمَلَاِ الْاَعْلٰۤی اِذْ یَخْتَصِمُوْنَ ۟

من از سخنی که میان فرشتگان در مورد آفرینش آدم رد و بدل می‌شد هیچ دانشی نداشتم، اگر الله آن را بر من وحی نکرده بود و مرا آگاه نساخته بود.

節: 70

اِنْ یُّوْحٰۤی اِلَیَّ اِلَّاۤ اَنَّمَاۤ اَنَا نَذِیْرٌ مُّبِیْنٌ ۟

الله آنچه را بر من وحی می‌کند فقط به این منظور است که من انذار دهنده‌ای آشکار برای شما از عذاب او هستم.

節: 71

اِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلٰٓىِٕكَةِ اِنِّیْ خَالِقٌۢ بَشَرًا مِّنْ طِیْنٍ ۟

به یاد آور آن‌گاه که پروردگارت به فرشتگان گفت: من انسانی یعنی آدم را از گِل خواهم آفرید.

節: 72

فَاِذَا سَوَّیْتُهٗ وَنَفَخْتُ فِیْهِ مِنْ رُّوْحِیْ فَقَعُوْا لَهٗ سٰجِدِیْنَ ۟

و هرگاه آفرینش او را کامل کردم، و سیمایش را بیاراستم، و از روح خویش در او دمیدم، در برابر او به سجده بیفتید.

節: 73

فَسَجَدَ الْمَلٰٓىِٕكَةُ كُلُّهُمْ اَجْمَعُوْنَ ۟ۙ

پس تمام فرشتگان فرمان پروردگارشان را اجرا کردند، و همگی سجدۀ بزرگداشت به جای آوردند، و همگی آنها بر آدم علیه السلام سجده کردند.

節: 74

اِلَّاۤ اِبْلِیْسَ ؕ— اِسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكٰفِرِیْنَ ۟

مگر ابلیس که از سجده تکبر ورزید، و به‌سبب تکبر در برابر فرمان پروردگارش از کافران شد.

節: 75

قَالَ یٰۤاِبْلِیْسُ مَا مَنَعَكَ اَنْ تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِیَدَیَّ ؕ— اَسْتَكْبَرْتَ اَمْ كُنْتَ مِنَ الْعَالِیْنَ ۟

الله فرمود: ای ابلیس، چه چیزی تو را از سجده بر آدم که او را به دست خویش آفریدم بازداشت؟! آیا تکبر تو را از سجده بازداشت، یا از قبل دارای تکبر و برتری‌جویی بر پروردگارت بودی؟!

節: 76

قَالَ اَنَا خَیْرٌ مِّنْهُ ؕ— خَلَقْتَنِیْ مِنْ نَّارٍ وَّخَلَقْتَهٗ مِنْ طِیْنٍ ۟

ابلیس گفت: من از آدم بهترم، چرا که مرا از آتش و او را از گِل آفریده ای. این ادعا به خاطر این بود که گمان می کرد عنصر آتش از گِل، گرامی تر است.

節: 77

قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَاِنَّكَ رَجِیْمٌ ۟ۙۖ

الله به ابلیس فرمود: از بهشت خارج شو که تو دورشده از رحمت و ملامت‌شده‌ هستی.

節: 78

وَّاِنَّ عَلَیْكَ لَعْنَتِیْۤ اِلٰی یَوْمِ الدِّیْنِ ۟

و رانده‌ شدن از بهشت تا روز جزا، یعنی روز قیامت بر تو باد.

節: 79

قَالَ رَبِّ فَاَنْظِرْنِیْۤ اِلٰی یَوْمِ یُبْعَثُوْنَ ۟

ابلیس گفت: پس به من مهلت بده و تا روزی‌که بندگانت را برمی‌انگیزی مرا نمیران.

節: 80

قَالَ فَاِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِیْنَ ۟ۙ

الله فرمود: به تحقیق که تو از مهلت‌یافتگانی.

節: 81

اِلٰی یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُوْمِ ۟

تا روزی‌که برای نابودی‌ات معین و مشخص شده است.

節: 82

قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَاُغْوِیَنَّهُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟ۙ

ابلیس گفت: پس به قدرت و نیروی تو سوگند می‌خورم، که تمام فرزندان آدم را گمراه خواهم کرد.

節: 83

اِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِیْنَ ۟

مگر کسی‌که تو او را از گمراه‌شدن توسط من حفظ کنی و برای عبادت خویش به تنهایی خالص گردانی.

本諸節の功徳:

• القياس والاجتهاد مع وجود النص الواضح مسلك باطل.

قیاس و اجتهاد در برابر نص آشکار، روش باطلی است.

• كفر إبليس كفر عناد وتكبر.

کفر ابلیس از روی لجاجت و تکبر است.

• من أخلصهم الله لعبادته من الخلق لا سبيل للشيطان عليهم.

شیطان بر کسانی‌که الله آنها را برای عبادت خویش خالص گرداند هیچ تسلطی ندارد.

節: 84

قَالَ فَالْحَقُّ ؗ— وَالْحَقَّ اَقُوْلُ ۟ۚ

الله تعالی فرمود: حق از من است، و من حق می‌گویم، و غیر حق نمی‌گویم.

節: 85

لَاَمْلَـَٔنَّ جَهَنَّمَ مِنْكَ وَمِمَّنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟

که روز قیامت جهنم را از تو و تمام کسانی از فرزندان آدم که در کفر از تو پیروی کند پُر خواهم کرد.

節: 86

قُلْ مَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ وَّمَاۤ اَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِیْنَ ۟

- ای رسول- به این مشرکان بگو: در قبال پندی که به شما می‌رسانم پاداشی از شما نمی‌خواهم، و من با آوردن بیش از آنچه بر آن فرمان یافته‌ام خود را به رنج و زحمت نمی‌اندازم.

節: 87

اِنْ هُوَ اِلَّا ذِكْرٌ لِّلْعٰلَمِیْنَ ۟

قرآن جز یادآوری برای انسان‌های مکلف و جن‌های مکلف نیست.

節: 88

وَلَتَعْلَمُنَّ نَبَاَهٗ بَعْدَ حِیْنٍ ۟۠

و به‌طور قطع خبر و راستی این قرآن را پس از زمانی نزدیک که در آن زمان می‌میرید خواهید دانست.

本諸節の功徳:

• الداعي إلى الله يحتسب الأجر من عنده، لا يريد من الناس أجرًا على ما يدعوهم إليه من الحق.

دعوتگر به‌سوی الله فقط به پاداش او تعالی امید دارد، و در برابر حقیقتی که مردم را به‌سوی آن فرا می‌خواند مزدی از آنها نمی‌طلبد.

• التكلّف ليس من الدِّين.

تکلّف و خود را به رنج ‌انداختن، دینداری محسوب نمی‌شود.

• التوسل إلى الله يكون بأسمائه وصفاته وبالإيمان وبالعمل الصالح لا غير.

توسل به الله فقط با اسم‌ها و صفات الله و با ایمان و عمل صالح مشروع است.