وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی فارسی بۆ پوختەی تەفسیری قورئانی پیرۆز * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان


وه‌رگێڕانی ماناكان سوره‌تی: سورەتی الرعد   ئایه‌تی:

سوره رعد

لە مەبەستەکانی سورەتەکە:
الرد على منكري الوحي والنبوة ببيان مظاهر عظمة الله.
پاسخ به منکران وحی و نبوت با بیان جلوه های عظمت الهی.

الٓمّٓرٰ ۫— تِلْكَ اٰیٰتُ الْكِتٰبِ ؕ— وَالَّذِیْۤ اُنْزِلَ اِلَیْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْحَقُّ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟
﴿الٓمٓرۚ﴾ سخن در مورد شبیه این حروف در آغاز سورۀ بقره گذشت. -ای رسول- این آیات والا در این سوره، و قرآن که الله آن را بر تو نازل کرده است، حقیقتی است که هیچ شکی در آن راه ندارد، و بدون تردید از جانب الله آمده است، اما بیشتر مردم از روی سرسختی و تکبر ایمان نمی‌آورند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَللّٰهُ الَّذِیْ رَفَعَ السَّمٰوٰتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوٰی عَلَی الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ؕ— كُلٌّ یَّجْرِیْ لِاَجَلٍ مُّسَمًّی ؕ— یُدَبِّرُ الْاَمْرَ یُفَصِّلُ الْاٰیٰتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَآءِ رَبِّكُمْ تُوْقِنُوْنَ ۟
الله همان ذاتی است که آسمان‌ها را بدون ستون‌هایی که آنها را ببینید برافراشته آفرید، سپس آن گونه كه شایسته جلال و عظمت او تعالی است، بر عرش استوا نمود و قرار گرفت، بدون تکییف (بیان چگونگی) و تمثیل (بیان مثال)، و خورشید و ماه را برای منافع مخلوقاتش رام کرد. هر یک از خورشید و ماه برای مدت مشخصی در علم الله در جریان است، و او سبحانه هرگونه که بخواهد در آسمان‌ها و زمین عمل می‌کند، و آیات دلالت‌ کننده بر قدرتش را بیان می‌دارد؛ امید است که به دیدار پروردگارتان در روز قیامت یقین پیدا کنید، آن‌گاه با انجام عمل صالح برای قیامت آماده شوید.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ الَّذِیْ مَدَّ الْاَرْضَ وَجَعَلَ فِیْهَا رَوَاسِیَ وَاَنْهٰرًا ؕ— وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِ جَعَلَ فِیْهَا زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی الَّیْلَ النَّهَارَ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّقَوْمٍ یَّتَفَكَّرُوْنَ ۟
و او کسی است که زمین را گسترد، و در آن كوه هاى استوارى را آفرید تا (زمين) مردم را نلرزاند، و در آن رودهایی قرار داد تا مردم، حیوانات و کشتزارهایشان را آب دهد، و از هرگونه ميوه اى همانند حیوانات، جفت نر و ماده اى آفريد. روز را با شب می پوشاند و بعد از آن كه روشن بود تاریک می گرداند. همانا موارد ذکر شده دلایل و برهانی هستند برای کسانی که در آفرینش الله می اندیشند و تأمل می کنند، چرا که تنها آنان از این دلایل و برهان ها بهرمند مى شوند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَفِی الْاَرْضِ قِطَعٌ مُّتَجٰوِرٰتٌ وَّجَنّٰتٌ مِّنْ اَعْنَابٍ وَّزَرْعٌ وَّنَخِیْلٌ صِنْوَانٌ وَّغَیْرُ صِنْوَانٍ یُّسْقٰی بِمَآءٍ وَّاحِدٍ ۫— وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلٰی بَعْضٍ فِی الْاُكُلِ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّقَوْمٍ یَّعْقِلُوْنَ ۟
و در زمین قطعاتی نزدیک به هم، و باغ‌هایی از انگور، و کشتزارها، و درختان خرمایی از یک ریشه، و درختان خرمایی با ریشه‌هایی جدا از یکدیگر وجود دارد، این باغ‌ها و کشتزارها با یک آب سیراب می‌شوند، و با وجود اینکه در کنار یکدیگر قرار دارند و از یک آب سیراب می‌گردند بعضی از آنها را بر بعضی دیگر در طعم و سایر فواید برتری می‌دهیم، به‌راستی‌که در این موارد دلایل و برهان‌هایی است برای مردمی که می‌اندیشند؛ چون آنها هستند که از آن پند می‌گیرند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ ءَاِذَا كُنَّا تُرٰبًا ءَاِنَّا لَفِیْ خَلْقٍ جَدِیْدٍ ؕ۬— اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا بِرَبِّهِمْ ۚ— وَاُولٰٓىِٕكَ الْاَغْلٰلُ فِیْۤ اَعْنَاقِهِمْ ۚ— وَاُولٰٓىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚ— هُمْ فِیْهَا خٰلِدُوْنَ ۟
و -ای رسول- اگر از چیزی تعجب می‌کنی، سزاوارترین مورد برای اینکه از آن تعجب کنی تکذیب رستاخیز از سوی آنها، و این سخن‌شان برای استدلال بر انکار رستاخیز است که می‌گویند: آیا وقتی‌که مردیم و خاک و استخوان‌هایی مرده و پوسیده شدیم، دوباره برانگیخته می‌شویم و زنده بازمی‌گردیم؟! اینها که منکر رستاخیزِ پس از مرگ هستند، کسانی هستند که به پروردگارش کفر ورزیده‌اند پس قدرت او تعالی بر برانگیختن مردگان را انکار کرده‌اند، و اینها هستند که در روز قیامت زنجیرهایی از آتش در گردن‌های‌شان قرار می‌گیرد، و اینها ساکنان جهنم هستند، که برای همیشه در آن می‌مانند، به‌گونه‌ای که فنا نمی‌شوند، و عذاب‌شان قطع نمی‌گردد.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• إثبات قدرة الله سبحانه وتعالى والتعجب من خلقه للسماوات على غير أعمدة تحملها، وهذا مع عظيم خلقتها واتساعها.
اثبات قدرت الله و شگفتی از آفرینش او تعالی که آسمان‌ها را با وجود بزرگی و وسعتش بدون ستون‌هایی که آنها را به دوش بگیرند آفرید.

• إثبات قدرة الله وكمال ربوبيته ببرهان الخلق، إذ ينبت النبات الضخم، ويخرجه من البذرة الصغيرة، ثم يسقيه من ماء واحد، ومع هذا تختلف أحجام وألوان ثمراته وطعمها.
اثبات قدرت و کمال ربوبیت الله با برهان آفرینش، آن‌گاه که گیاه بزرگ و تنومند را می‌رویاند، و دانه‌ای کوچک از آن بیرون می‌آورد، سپس آن را از یک آب سیراب می‌کند، و با این وجود، حجم و رنگ و طعم میوه‌هایش مختلف است.

• أن إخراج الله تعالى للأشجار الضخمة من البذور الصغيرة، بعد أن كانت معدومة، فيه رد على المشركين في إنكارهم للبعث؛ فإن إعادة جمع أجزاء الرفات المتفرقة والمتحللة في الأرض، وبعثها من جديد، بعد أن كانت موجودة، هو بمنزلة أسهل من إخراج المعدوم من البذرة.
بیرون ‌آوردن درختان تنومند از دانه‌های کوچک، پس از اینکه معدوم بودند توسط الله تعالی، ردی است بر انکار رستاخیز از سوی مشرکان؛ زیرا بازگرداندن تمام اجزای پوسیدۀ پراکنده و محلول در زمین، و برانگیختن دوبارۀ آن، پس از اینکه موجود بود، آسان‌تر است از درآوردن معدوم از دانه.

وَیَسْتَعْجِلُوْنَكَ بِالسَّیِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَقَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمُ الْمَثُلٰتُ ؕ— وَاِنَّ رَبَّكَ لَذُوْ مَغْفِرَةٍ لِّلنَّاسِ عَلٰی ظُلْمِهِمْ ۚ— وَاِنَّ رَبَّكَ لَشَدِیْدُ الْعِقَابِ ۟
و -ای رسول- مشرکان پیش از آن‌که نعمت‌هایی را که الله برای‌شان مقدر کرده است برای‌شان کامل شود خواستار تعجیل کیفر هستند، و نزول عذاب بر خودشان را کُند می‌دانند، درحالی‌که قبل از آنها کیفرهای امت‌های تکذیب ‌کننده شبیه آنها سپری شده است، پس چرا از آنها عبرت نمی‌گیرند؟ و -ای رسول- همانا پروردگارت با وجود ستم مردم از آنها می‌گذرد، و کیفر آنها را به تعجیل نمی‌اندازد تا به‌سوی الله توبه کنند، و به‌راستی‌که او نسبت به کسانی‌که از کفرشان توبه نکنند سخت‌ کیفر است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیَقُوْلُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا لَوْلَاۤ اُنْزِلَ عَلَیْهِ اٰیَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖ ؕ— اِنَّمَاۤ اَنْتَ مُنْذِرٌ وَّلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ ۟۠
و کسانی‌که به الله کفر ورزیده‌اند - با اصرار در انکار و لجاجت- می‌گویند: چرا آیه‌ای مانند آنچه بر موسی و عیسی نازل شده بر محمد از جانب پروردگارش نازل نشده است. -ای رسول- تو فقط انذار دهنده‌ای هستی که مردم را از عذاب الله می‌ترسانی، و آیاتی نداری جز آنچه که الله به تو بخشیده است، و برای هر قومی پیامبری است که آنها را به راه حق راهنمایی، و بر آن رهبری می‌کند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَللّٰهُ یَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ اُ وَمَا تَغِیْضُ الْاَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ ؕ— وَكُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهٗ بِمِقْدَارٍ ۟
الله از آنچه که هر ماده‌ای در شکم خویش به آن آبستن می‌شود، و از هر چیزی در مورد آن آگاه است، و از کم و زیاد شدن و سلامتی و معلولیتی که در رحم‌ها حاصل می‌شود آگاه است، و هر چیزی نزد او سبحانه به مقداری که نه بر آن افزوده می‌شود و نه از آن کاسته می‌گردد اندازه‌گیری شده است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
عٰلِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِیْرُ الْمُتَعَالِ ۟
زیرا او سبحانه از تمام آنچه که از حواس مخلوقاتش پنهان است آگاهی کامل دارد، و به تمام آنچه که حواس‌شان درک می‌کند نیز آگاه است، و در صفات و اسم‌ها و افعالش بسیار بزرگ است، و به ذات و صفات خویش بر هر یک از مخلوقاتش چیره است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سَوَآءٌ مِّنْكُمْ مَّنْ اَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَنْ جَهَرَ بِهٖ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِالَّیْلِ وَسَارِبٌ بِالنَّهَارِ ۟
راز و نهان را می‌داند، و -ای مردم- در علم او یکسان است کسی از شما که سخن را پنهان دارد، و کسی‌که آن را آشکار کند، و نیز در علم او یکسان است کسی‌که خود را در تاریکی شب از چشم مردم پنهان کند، و کسی‌که اعمالش را در روشنایی روز آشکار گرداند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَهٗ مُعَقِّبٰتٌ مِّنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهٖ یَحْفَظُوْنَهٗ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتّٰی یُغَیِّرُوْا مَا بِاَنْفُسِهِمْ ؕ— وَاِذَاۤ اَرَادَ اللّٰهُ بِقَوْمٍ سُوْٓءًا فَلَا مَرَدَّ لَهٗ ۚ— وَمَا لَهُمْ مِّنْ دُوْنِهٖ مِنْ وَّالٍ ۟
او تعالی فرشتگانی دارد که از پی یکدیگر بر انسان فرود می‌آیند، یعنی برخی از آنها شب، و برخی از آنها روز می‌آیند، و به فرمان الله، انسان‌ها را با بازداشتن از تمام تقدیراتی که الله برای‌شان مصونیت از آن را نوشته است محافظت می‌کنند، همانا الله حال خوش مردمی را به حالی دیگر که آنها را شاد نمی‌گرداند تغییر نمی‌دهد مگر اینکه خودشان حال شکر را که بر آن هستند تغییر دهند، و هرگاه الله نابودی قومی را اراده کند هیچ کس و هیچ‌چیزی نمی‌تواند آنچه را که او تعالی اراده کرده، برگرداند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
هُوَ الَّذِیْ یُرِیْكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَّطَمَعًا وَّیُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ ۟ۚ
- ای مردم- او ذاتی است که برق را به شما نمایاند، و در آن، ترس از صاعقه‌ها، و طمع در باران را یک‌جا برای‌تان قرار داده است، و او ذاتی است که ابر گرانبار به آب بارانِ زیاد را برای‌تان پدید می‌آورد.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهٖ وَالْمَلٰٓىِٕكَةُ مِنْ خِیْفَتِهٖ ۚ— وَیُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَیُصِیْبُ بِهَا مَنْ یَّشَآءُ وَهُمْ یُجَادِلُوْنَ فِی اللّٰهِ ۚ— وَهُوَ شَدِیْدُ الْمِحَالِ ۟ؕ
و آذرخش با تسبیحِ پروردگارش، همراه با حمد و ستایشش، و فرشتگان از ترس پروردگارشان و برای بزرگداشت و تعظیم او تسبیح می گویند، و آذرخش آتش افروز را می فرستد و به وسیله ی آن، هر یک از مخلوقاتش را که بخواهد، نابود می کند. کافران در وحدانیت الله متعال كشمكش دارند، و الله متعال بسیار نیرومند و سخت کیفر است، و هر چیزی را که اراده کند؛ انجام می دهد.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• عظيم مغفرة الله وحلمه عن خطايا بني آدم، فهم يستكبرون ويَتَحَدَّوْنَ رسله وأنبياءه، ومع هذا يرزقهم ويعافيهم ويحلم عنهم.
بزرگی آمرزش و بردباری الله در برابر گناهان فرزندان آدم، زیرا با وجود اینکه در برابر رسولان و پیامبرانش گردن‌کشی و مبارزه می‌کنند، آنها را روزی می‌دهد، و گناهان‌شان را می‌بخشد، و در برابر آنها بسیار بردبار است.

• سعة علم الله تعالى بما في ظلمة الرحم، فهو يعلم أمر النطفة الواقعة في الرحم، وصَيْرُورتها إلى تخليق ذكر أو أنثى، وصحته واعتلاله، ورزقه وأجله، وشقي أو سعيد، فعلمه بها عام شامل.
بزرگی علم الله تعالی نسبت به آنچه در تاریکی رحمها قرار دارد؛ و او تعالی از امر نطفۀ قرار گرفته در رحم، و تبدیل آن به مخلوق نر یا ماده، و سلامتی و معلول ‌بودنش، و روزی و اجلش، و بدبخت یا سعادتمند ‌بودنش، آگاه است؛ زیرا علم او تعالی بر این موارد عام و فراگیر است.

• عظيم عناية الله ببني آدم، وإثبات وجود الملائكة التي تحرسه وتصونه وغيرهم مثل الحَفَظَة.
توجه زیاد الله بر فرزندان آدم علیه السلام، و اثبات وجود فرشتگانی که انسان را محافظت و نگهداری می‌کنند و سایر فرشتگان مانند فرشتگانی که مأمور نوشتن خوبی‌ها و بدی‌های مردم هستند.

• أن الله تعالى يغير حال العبد إلى الأفضل متى ما رأى منه اتباعًا لأسباب الهداية، فهداية التوفيق منوطة باتباع هداية البيان.
اینکه الله تعالی هرگاه پیروی از اسباب هدایت را در بنده ببیند حال او را به بهترین حال تغییر می‌دهد، زیرا توفیق به هدایت، به پیروی از راهنمایی گفتاری (کلام الله) بستگی دارد.

لَهٗ دَعْوَةُ الْحَقِّ ؕ— وَالَّذِیْنَ یَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِهٖ لَا یَسْتَجِیْبُوْنَ لَهُمْ بِشَیْءٍ اِلَّا كَبَاسِطِ كَفَّیْهِ اِلَی الْمَآءِ لِیَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهٖ ؕ— وَمَا دُعَآءُ الْكٰفِرِیْنَ اِلَّا فِیْ ضَلٰلٍ ۟
دعای توحیدی فقط از آنِ الله است و هیچ‌کس در آن با او مشارکت نمی‌کند، و بت‌هایی که مشرکان آنها را به جای الله در دعا می‌خوانند در هیچ مسأله‌ای دعای کسی‌که آنها را می‌خوانند اجابت نمی‌کنند، و خواندن این بت‌ها در دعا توسط مشرکان چیزی نیست جز مانند تشنه‌ای که دستش را به‌سوی آب می‌گشاید تا آب به دهانش برسد و از آن بنوشد، درحالی‌که آب به دهانش نمی‌رسد، و دعای کافران برای بت‌های‌شان چیزی جز تباهی و دوری از حق نیست؛ زیرا نه مالک جلب منفعت برای‌شان هستند، و نه مالک دفع ضرر.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِلّٰهِ یَسْجُدُ مَنْ فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ طَوْعًا وَّكَرْهًا وَّظِلٰلُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَالْاٰصَالِ ۟
تمام کسانی که در آسمان ها و در زمین هستند، حال مؤمن باشند یا کافر، برای الله متعال سجده ى فروتنی می برند؛ مؤمن به دل خواه خویش برایش سجده می برد، اما کافر ناخواسته در برابر او، تسليم مى شود در حالی که فطرتش او را به اطاعت دل خواه، امر می کند. همچنین سایه ی هر مخلوقی در آغاز و پایان روز، برای او سر فروتنى، پايين مى آورد.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلْ مَنْ رَّبُّ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— قُلِ اللّٰهُ ؕ— قُلْ اَفَاتَّخَذْتُمْ مِّنْ دُوْنِهٖۤ اَوْلِیَآءَ لَا یَمْلِكُوْنَ لِاَنْفُسِهِمْ نَفْعًا وَّلَا ضَرًّا ؕ— قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الْاَعْمٰی وَالْبَصِیْرُ ۙ۬— اَمْ هَلْ تَسْتَوِی الظُّلُمٰتُ وَالنُّوْرُ ۚ۬— اَمْ جَعَلُوْا لِلّٰهِ شُرَكَآءَ خَلَقُوْا كَخَلْقِهٖ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَیْهِمْ ؕ— قُلِ اللّٰهُ خَالِقُ كُلِّ شَیْءٍ وَّهُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ ۟
-ای پیامبر- به کفار که همراه با الله متعال غیر او را عبادت می کنند بگو: چه کسی آفریدگار آسمان ها و زمین و تدبير کننده ی آن ها است؟ -ای پیامبر- بگو: الله است که آفریدگار و تدبیر کننده ی آسمان ها و زمین است، و شما به این امر اقرار می کنید، -ای پیامبر- به آن ها بگو: پس آیا به جای الله متعال کسانی ناتوان را به عنوان اولياء و مالک امور خود قرار داده ايد، در حالی که توانایی رساندن سودی و دور کردن زیانی از خودشان را ندارند، پس چگونه می توانند این کار را برای دیگران انجام دهند؟ -ای پیامبر- به آن ها بگو: آیا کافرى که كور دل و بى بصيرت است، و مؤمنى که روشن دل و بابصیرت و هدایت يافته است، یکسان هستند؟ آیا کفر که تاریکی و ایمان که روشنايى است، یکسان هستند؟ آیا در آفرینش برای الله متعال شریک هایی قرار داده اند که مانند الله متعال آفريده اند، آنگاه آفرینش الهی با آفرینش شریکانشان درهم آميخته است (و قابل تمايز نيست)؟ -ای پیامبر- به آن ها بگو: الله متعال آفریننده ی هر چیزی است و در آفرینش هیچ شریکی ندارد، در الوهیت یگانه است، ذاتی که سزاوار يگانگى در پرستش است، و بر هر چیزی غالب و چیره است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَنْزَلَ مِنَ السَّمَآءِ مَآءً فَسَالَتْ اَوْدِیَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ زَبَدًا رَّابِیًا ؕ— وَمِمَّا یُوْقِدُوْنَ عَلَیْهِ فِی النَّارِ ابْتِغَآءَ حِلْیَةٍ اَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهٗ ؕ— كَذٰلِكَ یَضْرِبُ اللّٰهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ ؕ۬— فَاَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفَآءً ۚ— وَاَمَّا مَا یَنْفَعُ النَّاسَ فَیَمْكُثُ فِی الْاَرْضِ ؕ— كَذٰلِكَ یَضْرِبُ اللّٰهُ الْاَمْثَالَ ۟ؕ
الله برای نابودى باطل و ماندن حق مثال آب باران نازل شده از آسمان را زده است تا اين که رودخانه ها با سيلاب باران به اندازه ی ظرفیت و حجمشان روان شده اند، آنگاه اين سیلاب کف روى آب را حمل كرده باشد، همچنین برای حق و باطل، مثال دیگری را زده است، مثال بعضی از مواد فلزی گرانبهايى که مردم برای گداختن و ساختن زینت آلاتشان، بر روى آتش ذوب مى كنند، چنانچه کف و ناخالصی آن آشكار می شود. اين گونه الله متعال برای حق و باطل، چنین مثال هایی را زده است، پس باطل مانند کف بر روی آب، و ناخالصی که از ذوب شدن مواد معدنی به جای می ماند، می باشد اما حق مانند آب صافی است که نوشیده می شود، و میوه ها، علف و گیاهان از آن می رویند، و مانند زینتی است که بعد از ذوب شدن مواد معدنی باقی مانده و مردم از آن بهره می برند، الله متعال همان گونه که این مثال ها را بیان نموده است؛ برای جدایی حق از باطل، مثال هایی را برای مردم بیان می کند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لِلَّذِیْنَ اسْتَجَابُوْا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنٰی ؔؕ— وَالَّذِیْنَ لَمْ یَسْتَجِیْبُوْا لَهٗ لَوْ اَنَّ لَهُمْ مَّا فِی الْاَرْضِ جَمِیْعًا وَّمِثْلَهٗ مَعَهٗ لَافْتَدَوْا بِهٖ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ لَهُمْ سُوْٓءُ الْحِسَابِ ۙ۬— وَمَاْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ؕ— وَبِئْسَ الْمِهَادُ ۟۠
برای مؤمنانى که دعوت پروردگارشان را هنگامی که آن ها را به توحید و فرمان برداری از خودش فراخوانده، اجابت نموده اند؛ پاداشی بسیار نیکو، یعنی بهشت قرار داده است، و براى کافران که دعوت توحید و اطاعت از او را نپذیرفته اند، اگر چنانچه تمام اموال روی زمین و بیشتر از آن ها را داشته باشند؛ بى گمان آن ها را برای رهايى خود از عذاب، به عنوان فدیه خواهند بخشید، آن كسانى که دعوت او را نپذیرفته اند، برای همه ی گناهاشان مورد محاسبه قرار می گیرند، و پناهگاهايشان جهنم است، و چه بستر و جایگاه بدی دارند که آن جهنم است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• بيان ضلال المشركين في دعوتهم واستغاثتهم بغير الله تعالى، وتشبيه حالهم بحال من يريد الشرب فيبسط يده للماء بلا تناول له، وليس بشارب مع هذه الحالة؛ لكونه لم يتخذ وسيلة صحيحة لذلك.
بیان گمراهی مشرکان در دعا و طلب یاری از غیر الله تعالی، و تشبیه حال‌شان به حال کسی‌که به قصد نوشیدن، دستش را به‌سوی آب می‌گشاید بدون اینکه از آن تناول کند، و با این حالت نمی‌تواند بنوشد؛ چون راه صحیحی برای این کار انتخاب نکرده است.

• أن من وسائل الإيضاح في القرآن: ضرب الأمثال وهي تقرب المعقول من المحسوس، وتعطي صورة ذهنية تعين على فهم المراد.
از وسایل توضیح در قرآن: بیان مَثل‌ها، یعنی نزدیک‌ کردن امر معقول به امر حسی و قابل درک، و ارایۀ تصویری ذهنی است که بر فهم مراد کمک می‌کند.

• إثبات سجود جميع الكائنات لله تعالى طوعًا، أو كرهًا بما تمليه الفطرة من الخضوع له سبحانه.
اثبات سجدۀ تمام کائنات در برابر الله تعالی به میل، یا به اجبار برای فروتنی در برابر او سبحانه که فطرت به آن تمایل دارد.

اَفَمَنْ یَّعْلَمُ اَنَّمَاۤ اُنْزِلَ اِلَیْكَ مِنْ رَّبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ اَعْمٰی ؕ— اِنَّمَا یَتَذَكَّرُ اُولُوا الْاَلْبَابِ ۟ۙ
- ای رسول- یکسان نیست کسی‌که می‌داند آنچه الله بر تو نازل کرده است، از جانب پروردگارت بر تو نازل شده و حقیقتی است که تردیدی در آن راه ندارد، یعنی مؤمن که دعوت الله را اجابت کرده است، با کسی‌که کور است، یعنی کافر که دعوت الله را اجابت نکرده است. فقط صاحبان عقل سلیم از این امر عبرت و پند می‌گیرند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
الَّذِیْنَ یُوْفُوْنَ بِعَهْدِ اللّٰهِ وَلَا یَنْقُضُوْنَ الْمِیْثَاقَ ۟ۙ
کسانی‌که دعوت الله را اجابت کرده‌اند همان کسانی هستند که به آنچه با الله پیمان بستند یا با بندگانش پیمان بستند وفا می‌کنند، و پیمان‌های استوار با الله، یا با غیر او را نمی‌شکنند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَالَّذِیْنَ یَصِلُوْنَ مَاۤ اَمَرَ اللّٰهُ بِهٖۤ اَنْ یُّوْصَلَ وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَیَخَافُوْنَ سُوْٓءَ الْحِسَابِ ۟ؕ
و آنها هستند که تمام پیوندهای خویشاوندی را که الله به پیوستن آن فرمان داده است برقرار می‌کنند، و چنان از پروردگارشان می‌ترسند که آنها را به اجرای اوامر و اجتناب از نواهی او تعالی وامی‌دارد، و می‌ترسند که الله آنها را بر تمام گناهانی که کسب کرده‌اند مورد محاسبه قرار دهد، زیرا هرکس به دقت مورد حسابرسی قرار گیرد هلاک خواهد شد.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَالَّذِیْنَ صَبَرُوا ابْتِغَآءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَاَقَامُوا الصَّلٰوةَ وَاَنْفَقُوْا مِمَّا رَزَقْنٰهُمْ سِرًّا وَّعَلَانِیَةً وَّیَدْرَءُوْنَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ اُولٰٓىِٕكَ لَهُمْ عُقْبَی الدَّارِ ۟ۙ
و آنها هستند که بر طاعت الله، و بر تقدیر الله بر آنچه که باعث شادی یا ناراحتی است شکیبایی کردند، و در نافرمانی نکردن از او تعالی برای طلب رضایت الله شکیبایی کردند، و نماز را به کامل‌ترین وجه برپا داشتند، و از اموالی که به آنها بخشیده‌ایم حقوق واجب را بخشیدند، و از آن اموال به‌صورت اختیاری و پنهانی برای دوری از ریا و نیز آشکارا برای اینکه دیگران به آنها اقتدا کنند بخشیدند، و بدی کسی را که به آنها بدی روا دارد با نیکی پاسخ می‌دهند، اینها که صفات مذکور را دارند سرانجامِ خوشی روز قیامت برای‌شان است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
جَنّٰتُ عَدْنٍ یَّدْخُلُوْنَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ اٰبَآىِٕهِمْ وَاَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّیّٰتِهِمْ وَالْمَلٰٓىِٕكَةُ یَدْخُلُوْنَ عَلَیْهِمْ مِّنْ كُلِّ بَابٍ ۟ۚ
این سرانجامِ خوش همان بهشت‌هایی است که برای همیشه در آن در رفاه و آسایش اقامت می‌کنند، و از نشانه های تکمیل نعمت‌های‌شان در این بهشت‌ها آن است که هر یک از پدران‌شان و مادران‌شان و همسران‌شان و فرزندان‌شان که پایداری ورزیده‌اند همراه آنها وارد این بهشت‌ها می‌شوند تا با دیدار آنها به صورت کامل آرام بگیرند، و فرشتگان تبریک ‌گویان از تمام درهای منازل‌شان در بهشت بر آنها وارد می‌شوند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سَلٰمٌ عَلَیْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ ۟ؕ
و تهنیت فرشتگان برای آنها هرگاه که بر آنها وارد شوند این سخن است: سلام علیکم؛ یعنی به‌سبب صبرتان بر طاعت الله، و بر گذشت تقدیراتش، و صبرتان بر نافرمانی نکردن از او، از آفات نجات یافتید، پس چه نیکوست عاقبتِ سرایی که سرانجامِ شماست.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَالَّذِیْنَ یَنْقُضُوْنَ عَهْدَ اللّٰهِ مِنْ بَعْدِ مِیْثَاقِهٖ وَیَقْطَعُوْنَ مَاۤ اَمَرَ اللّٰهُ بِهٖۤ اَنْ یُّوْصَلَ وَیُفْسِدُوْنَ فِی الْاَرْضِ ۙ— اُولٰٓىِٕكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوْٓءُ الدَّارِ ۟
و کسانی که عهد و پیمان الهی را پس از اقرارش می شکنند، و آنچه را که الله متعال به برقراری آن فرمان داده، مانند برقراری رابطه ی خویشاوندی، قطع می کنند، و با معصیت الله متعال در زمین به فساد می پردازند، آنان دورشدگان بدبختى هستند که از رحمت الهی رانده شده اند، و سرانجام بد جهنم در انتظار آنان است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَللّٰهُ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَّشَآءُ وَیَقْدِرُ ؕ— وَفَرِحُوْا بِالْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ؕ— وَمَا الْحَیٰوةُ الدُّنْیَا فِی الْاٰخِرَةِ اِلَّا مَتَاعٌ ۟۠
الله رزق و روزی را برای هر یک از بندگانش که بخواهد می‌گشاید، و برای هر یک از آنها که بخواهد تنگ می‌گرداند، و گشایش روزی نه نشانۀ سعادت است و نه نشانۀ محبت الله، و تنگی روزی نیز نشانۀ شقاوت نیست، و کافران به زندگی دنیا راضی شده‌اند که به آن روی آورده و آرام گرفته‌اند، اما زندگی دنیا در برابر آخرت چیزی جز کالایی اندک و نابود شدنی نیست.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیَقُوْلُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا لَوْلَاۤ اُنْزِلَ عَلَیْهِ اٰیَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖ ؕ— قُلْ اِنَّ اللّٰهَ یُضِلُّ مَنْ یَّشَآءُ وَیَهْدِیْۤ اِلَیْهِ مَنْ اَنَابَ ۟ۖۚ
و کسانی‌که به الله و آیاتش کفر ورزیده‌اند می‌گویند: چرا آیه‌ای حسی بر محمد از جانب پروردگارش نازل نشده است که بر راستگویی او دلالت کند، تا به آن ایمان آوریم، - ای رسول- به این پیشنهاد دهندگان بگو: به‌راستی‌که الله هرکس را که بخواهد به عدالت خویش گمراه می‌سازد، و هرکس را که با توبه به‌سوی او تعالی بازگردد به فضل خود او را به‌سوی خویش هدایت می‌کند، و هدایت در دست آنها نیست که آن را به فرو فرستادن آیات مرتبط می‌کنند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَلَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَتَطْمَىِٕنُّ قُلُوْبُهُمْ بِذِكْرِ اللّٰهِ ؕ— اَلَا بِذِكْرِ اللّٰهِ تَطْمَىِٕنُّ الْقُلُوْبُ ۟ؕ
كسانى که الله متعال آن ها را هدایت می کند، همان کسانی هستند که ایمان آورده اند و دل هایشان با ذکر الله متعال، با تسبیح و ستایش او، با تلاوت و شنیدن کلامش و دیگر انواع ذکرها آرام می گیرد، بدانید که دل ها تنها با ذکر الله متعال آرام می گیرند، و شایسته است که چنین باشند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الترغيب في جملة من فضائل الأخلاق الموجبة للجنة، ومنها: حسن الصلة، وخشية الله تعالى، والوفاء بالعهود، والصبر والإنفاق، ومقابلة السيئة بالحسنة والتحذير من ضدها.
ترغیب به اخلاق والا که موجب ورود به بهشت می‌شوند، مانند: پیوند نیکو، خشیت الله تعالی، وفا به پیمان‌ها، صبر و اِنفاق، مقابلۀ بدی با نیکی و پرهیز از ضد آن.

• أن مقاليد الرزق بيد الله سبحانه وتعالى، وأن توسعة الله تعالى أو تضييقه في رزق عبدٍ ما لا ينبغي أن يكون موجبًا لفرح أو حزن، فهو ليس دليلًا على رضا الله أو سخطه على ذلك العبد.
کلیدهای روزی به دست الله است، و سزاوار نیست که گشایش یا تنگی روزی بنده توسط الله تعالی موجب شادی یا اندوه شود، زیرا این امر بر رضایت یا خشم الله بر بنده دلالت ندارد.

• أن الهداية ليست بالضرورة مربوطة بإنزال الآيات والمعجزات التي اقترح المشركون إظهارها.
هدایت لزوماً با فرو فرستادن نشانه‌ها و معجزاتی که مشرکان اظهار آن را پیشنهاد می‌دادند به دست نمی‌آید.

• من آثار القرآن على العبد المؤمن أنه يورثه طمأنينة في القلب.
از آثار قرآن بر بندۀ مؤمن این است که آرامش را در دلش به جای می‌گذارد.

اَلَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ طُوْبٰی لَهُمْ وَحُسْنُ مَاٰبٍ ۟
و اینها کسانی هستند که به الله ایمان آورده‌اند و اعمال صالحی که آنها را به الله نزدیک می‌سازد انجام داده‌اند، زندگی پاکی در آخرت برای‌شان است، و سرانجام نیکویی دارند که همان بهشت است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
كَذٰلِكَ اَرْسَلْنٰكَ فِیْۤ اُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهَاۤ اُمَمٌ لِّتَتْلُوَاۡ عَلَیْهِمُ الَّذِیْۤ اَوْحَیْنَاۤ اِلَیْكَ وَهُمْ یَكْفُرُوْنَ بِالرَّحْمٰنِ ؕ— قُلْ هُوَ رَبِّیْ لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۚ— عَلَیْهِ تَوَكَّلْتُ وَاِلَیْهِ مَتَابِ ۟
مانند این فرستادن که رسولان پیشین را به‌سوی امت‌های‌شان فرستاده‌ایم؛ - ای محمد- تو را نیز به‌سوی امتت فرستاده‌ایم؛ تا قرآن را که به تو وحی کردیم بر آنها تلاوت کنی، زیرا قرآن در دلالت بر راستگویی تو کافی است، اما حال قومت این است که این نشانه را انکار می‌کنند؛ چون به رحمان کفر می‌ورزند آن‌گاه که دیگران را همراه او شریک قرار می‌دهند، - ای رسول- به آنها بگو: رحمان که دیگران را با او شریک می‌گردانید همان پروردگار من است که معبود برحقی جز او نیست، در تمام کارهایم بر او توکل کردم، و توبۀ من به‌سوی اوست.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَوْ اَنَّ قُرْاٰنًا سُیِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ اَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْاَرْضُ اَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتٰی ؕ— بَلْ لِّلّٰهِ الْاَمْرُ جَمِیْعًا ؕ— اَفَلَمْ یَایْـَٔسِ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اَنْ لَّوْ یَشَآءُ اللّٰهُ لَهَدَی النَّاسَ جَمِیْعًا ؕ— وَلَا یَزَالُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا تُصِیْبُهُمْ بِمَا صَنَعُوْا قَارِعَةٌ اَوْ تَحُلُّ قَرِیْبًا مِّنْ دَارِهِمْ حَتّٰی یَاْتِیَ وَعْدُ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یُخْلِفُ الْمِیْعَادَ ۟۠
و اگر یکی از کتاب‌های الهی چنین بود که به وسیله آن، کوه‌ها از جای خویش روان شوند، یا زمین بشکافد و به رودها و چشمه‌هایی تبدیل شود، یا بر مردگان خوانده شود آن‌گاه زنده گردند- ای رسول- به‌طور قطع همین قرآن نازل ‌شده بر تو می‌بود- زیرا برهان واضحی است، و تأثیر بزرگی دارد اگر دل‌های‌شان باتقوا بود، اما آنها انکار می‌کنند. بلکه تمام امور، از جمله فرستادن معجزات از آنِ الله است، آیا مؤمنان به الله ندانسته‌اند که اگر الله هدایت تمام مردم را بدون فرو فرستادن آیات بخواهد به‌طور قطع همگی آنها را بدون فرستادن معجزات هدایت می‌کند؟ اما او تعالی این کار را نمی‌خواهد، و کسانی‌که به الله کفر ورزیده‌اند به‌سبب کفر و گناهانی که انجام داده‌اند پیوسته مصیبتی سخت آنها را می‌زند، یا این مصیبت نزدیک خانه‌های‌شان فرود می‌آید، تا اینکه وعدۀ الله بر نزول عذابی بی‌وقفه فرا رسد، به‌راستی‌که الله اجرای آنچه را که به آن وعده داده است آن‌گاه که زمان تعیین ‌شده‌اش فرا رسد رها نمی‌کند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِّنْ قَبْلِكَ فَاَمْلَیْتُ لِلَّذِیْنَ كَفَرُوْا ثُمَّ اَخَذْتُهُمْ ۫— فَكَیْفَ كَانَ عِقَابِ ۟
و تو نخستین رسولی نیستی که قومش او را تکذیب و مسخره کردند، به‌راستی‌که -ای رسول- امت‌های پیش از تو رسولان‌شان را مسخره و تکذیب کرده‌اند، آن‌گاه به کسانی‌که به رسولان‌شان کفر ورزیدند مهلت دادم تا اینکه گمان کردند آنها را نابود نمی‌کنم، سپس آنها را پس از مهلت ‌دادن به انواع عذاب گرفتم، به نظر تو عذاب من بر آنها چگونه بود؟ به‌طور قطع عذابی سخت بوده است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَفَمَنْ هُوَ قَآىِٕمٌ عَلٰی كُلِّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ ۚ— وَجَعَلُوْا لِلّٰهِ شُرَكَآءَ ؕ— قُلْ سَمُّوْهُمْ ؕ— اَمْ تُنَبِّـُٔوْنَهٗ بِمَا لَا یَعْلَمُ فِی الْاَرْضِ اَمْ بِظَاهِرٍ مِّنَ الْقَوْلِ ؕ— بَلْ زُیِّنَ لِلَّذِیْنَ كَفَرُوْا مَكْرُهُمْ وَصُدُّوْا عَنِ السَّبِیْلِ ؕ— وَمَنْ یُّضْلِلِ اللّٰهُ فَمَا لَهٗ مِنْ هَادٍ ۟
پس آیا ذاتی‌که بر روزی تمام مخلوقات نگهبان و بر هرکسی به عملی که کسب کرده است مراقب است، آن‌گاه او را در قبال اعمالش جزا می‌دهد، سزاوارتر است که عبادت شود، یا این بت‌ها که هیچ حقی برای عبادت ‌شدن ندارند؟ و کافران به ستم و ناحق شریکانی برای الله قرار داده‌اند، - ای رسول- به آنها بگو: نام شریکانی که آنها را همراه الله عبادت کرده‌اید برایمان بیاورید اگر در ادعای‌تان صادق هستید، یا الله را از شریکانی که در زمین است و او تعالی نمی‌داند باخبر می‌سازید، یا او را به سخنی سطحی که هیچ حقیقتی ندارد خبر می‌دهید؟ بلکه شیطان برای کسانی‌که کافر شده‌اند تدبیر بدشان را آراسته است، پس به الله کفر ورزیده‌اند، و آنها را از راه راست و هدایت منحرف کرده است، و هرکس را که الله از راه راست گمراه سازد هیچ هدایتگری ندارد که او را به راه راست هدایت کند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَهُمْ عَذَابٌ فِی الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا وَلَعَذَابُ الْاٰخِرَةِ اَشَقُّ ۚ— وَمَا لَهُمْ مِّنَ اللّٰهِ مِنْ وَّاقٍ ۟
در زندگی دنیا عذابی از قتل و اسارت بر دستان مؤمنان برای‌شان است، و به‌طور قطع عذاب آخرت که در انتظارشان است بر آنها دشوارتر و سنگین‌تر از عذاب دنیاست؛ زیرا سختی و دوامی همیشگی دارد، و هیچ حمایتگری ندارند که در برابر عذاب الله در روز قیامت از آنها حمایت کند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• أن الأصل في كل كتاب منزل أنه جاء للهداية، وليس لاستنزال الآيات، فذاك أمر لله تعالى يقدره متى شاء وكيف شاء.
هدف اصلی کتاب های آسمانی هدایت مردم است، نه برای اجابت به درخواست نازل کردن آیات و نشانه ها، چرا که این امر در دست الله متعال است و هر وقت و به هر شیوه ای که بخواهد آن را مقدّر می سازد.

• تسلية الله تعالى للنبي صلى الله عليه وسلم، وإحاطته علمًا أن ما يسلكه معه المشركون من طرق التكذيب، واجهه أنبياء سابقون.
آرامش بخشیدن الله تعالی به پیامبرش، و مطلع نمودن او به اینکه راه‌های تکذیبی که مشرکان در برابر او دنبال می‌کنند، پیامبران پیشین نیز با آنها روبه‌رو شده‌اند.

• يصل الشيطان في إضلال بعض العباد إلى أن يزين لهم ما يعملونه من المعاصي والإفساد.
شیطان برخی بندگان را تا جایی گمراه می‌سازد که گناهان و فسادهایی را که مرتکب می‌شوند برای‌شان می‌آراید.

مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِیْ وُعِدَ الْمُتَّقُوْنَ ؕ— تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ ؕ— اُكُلُهَا دَآىِٕمٌ وَّظِلُّهَا ؕ— تِلْكَ عُقْبَی الَّذِیْنَ اتَّقَوْا ۖۗ— وَّعُقْبَی الْكٰفِرِیْنَ النَّارُ ۟
توصیف بهشت که الله آن را به کسانی وعده داده که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله تقوای او را پیشه کرده‌اند چنین است که از زیر کاخ‌ها و درخت‌هایش رودها جاری است، و میوه‌هایش برخلاف میوه‌های دنیا جاویدان و همیشگی است، و سایه‌ای پایدار دارد که پایان نمی‌یابد، و کوتاه نمی‌شود، این همان سرانجامِ کسانی است که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله تقوای او تعالی را پیشه کرده‌اند، و سرانجامِ کافران جهنم است که در آن داخل می‌شوند و برای همیشه در آن می‌مانند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَالَّذِیْنَ اٰتَیْنٰهُمُ الْكِتٰبَ یَفْرَحُوْنَ بِمَاۤ اُنْزِلَ اِلَیْكَ وَمِنَ الْاَحْزَابِ مَنْ یُّنْكِرُ بَعْضَهٗ ؕ— قُلْ اِنَّمَاۤ اُمِرْتُ اَنْ اَعْبُدَ اللّٰهَ وَلَاۤ اُشْرِكَ بِهٖ ؕ— اِلَیْهِ اَدْعُوْا وَاِلَیْهِ مَاٰبِ ۟
و - ای رسول- یهودیانی که تورات را به آنها داده‌ایم، و مسیحیانی که انجیل را به آنها داده‌ایم، به آنچه که بر تو نازل شده است به‌سبب موافقت آن با بخشی از آنچه که بر آنها نازل شده است شادمانند، و از گروه‌های یهود و نصاری کسانی هستند که بخشی از آنچه را که بر تو نازل شده است و با هوس‌های‌شان یا با آنچه که با تبدیل و تحریف آن را توصیف می‌کنند سازگاری ندارد انکار می‌کنند. - ای رسول- به آنها بگو: همانا الله به من فرمان داده که فقط او را عبادت کنم، و دیگران را با او شریک نگردانم، فقط او را در دعا می‌خوانم و غیر او را نمی‌خوانم، و بازگشت من فقط به‌سوی اوست، و تورات و انجیل نیز به همین هدف آمده است.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذٰلِكَ اَنْزَلْنٰهُ حُكْمًا عَرَبِیًّا ؕ— وَلَىِٕنِ اتَّبَعْتَ اَهْوَآءَهُمْ بَعْدَ مَا جَآءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ— مَا لَكَ مِنَ اللّٰهِ مِنْ وَّلِیٍّ وَّلَا وَاقٍ ۟۠
و همان‌گونه که کتاب‌های پیشین را به زبان اقوام‌شان فرستادیم، - ای رسول- قرآن را با گفتاری درست و آشکار ‌کنندۀ حق به زبان عربی بر تو نازل کردیم، و -ای رسول- اگر پس از اینکه علمی که الله آن را به تو آموخت نزدت آمد، برای سازش با اهل کتاب با حذف آنچه که با هوس‌های‌شان سازگار نیست از هوس‌های‌شان پیروی کنی، در برابر الله هیچ کارسازی نداری که کارت را به عهده بگیرد، و تو را در برابر دشمنانت یاری رساند، و هیچ بازدارنده‌ای نداری که تو را از عذاب او تعالی محافظت کند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدْ اَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّنْ قَبْلِكَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ اَزْوَاجًا وَّذُرِّیَّةً ؕ— وَمَا كَانَ لِرَسُوْلٍ اَنْ یَّاْتِیَ بِاٰیَةٍ اِلَّا بِاِذْنِ اللّٰهِ ؕ— لِكُلِّ اَجَلٍ كِتَابٌ ۟
و -ای رسول- به تحقیق که پیش از تو رسولانی از جنس بشر فرستاده‌ایم، پس تو نوآمده‌اى از پيامبران و نخستین فرد ایشان نیستی، و مانند سایر انسان‌ها همسران و فرزندانی برای‌شان قرار دادیم، و آنها را فرشتگانی که ازدواج نمی‌کنند و فرزند نمی‌آورند قرار ندادیم، و تو از این رسولان هستی که انسان‌هایی هستند که ازدواج می‌کنند و فرزند می‌آورند، پس چرا مشرکان از اینکه چنین هستی تعجب می‌کنند؟ و هیچ رسولی را نسزد آیه‌ای از جانب خویش بیاورد مگر اینکه الله به آوردن آن آیه به او اجازه دهد. برای هر کاری که الله حکم کرده است کتابی است که در آن ذکر شده است، و مهلتی است که از آن نه پیش می‌افتد و نه به تأخیر.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یَمْحُوا اللّٰهُ مَا یَشَآءُ وَیُثْبِتُ ۖۚ— وَعِنْدَهٗۤ اُمُّ الْكِتٰبِ ۟
الله هرچه را بخواهد، خیر یا شر، سعادت یا شقاوت و ساير امور، از بین می‌برد، و هر‌چه از این موارد را که بخواهد تثبیت می‌گرداند، و لوح محفوظ نزد اوست، که مرجع تمام این موارد است، و هر براندازی یا تثبیتی که آشکار می‌گردد مطابق چیزی است که در لوح محفوظ وجود دارد.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِنْ مَّا نُرِیَنَّكَ بَعْضَ الَّذِیْ نَعِدُهُمْ اَوْ نَتَوَفَّیَنَّكَ فَاِنَّمَا عَلَیْكَ الْبَلٰغُ وَعَلَیْنَا الْحِسَابُ ۟
و -ای پیامبر- اگر بخشی از عذابی که به آنها وعده می‌دهیم را قبل از مرگت به تو بنمایانیم یا اگر تو را قبل از اینکه آن را برایت نشان دهیم بمیرانیم این کار به ما بازمی‌گردد؛ زیرا چیزی بر عهدۀ تو نیست مگر تبلیغ آنچه که تو را به تبلیغ آن فرمان داده‌ایم، و مجازات و محاسبۀ آنها بر تو نیست، زیرا این کار بر عهدۀ ماست.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَوَلَمْ یَرَوْا اَنَّا نَاْتِی الْاَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ اَطْرَافِهَا ؕ— وَاللّٰهُ یَحْكُمُ لَا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهٖ ؕ— وَهُوَ سَرِیْعُ الْحِسَابِ ۟
آیا این کافران ندیده‌اند که ما بر زمین کفر می‌آییم و با انتشار اسلام، و فتح آن توسط مسلمانان، آن را از اطراف می‌کاهیم، و الله میان بندگانش به آنچه که بخواهد حکم و داوری می‌کند، و هیچ‌کس نمی‌تواند حکم او تعالی را با نقض یا تغییر یا تبدیلی تعقیب کند، و او سبحانه زود شمار است، و اولی‌ها و آخری‌ها را در یک روز محاسبه می‌کند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَدْ مَكَرَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلّٰهِ الْمَكْرُ جَمِیْعًا ؕ— یَعْلَمُ مَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ ؕ— وَسَیَعْلَمُ الْكُفّٰرُ لِمَنْ عُقْبَی الدَّارِ ۟
و امت های پیشین بر پیامبرانشان مکر و نیرنگ ورزیدند، و رسالت شان را تکذیب کردند، پس با نیرنگشان در مقابل پیامبران چه (سودی) بردند؟ هیچ چيزى؛ چرا که تدبیر حقیقی تنها تدبیر الهی است نه تدبير دیگران. چنان که او تنها ذاتی است که از اعمال همه ی مردم، آگاه است و چیزی از آن ها بر او پنهان نمی ماند، و آن هنگام تکذیب کنندگان خواهند دانست که در ایمان نیاوردن به الله متعال چقدر به خطا رفته اند، و مؤمنان چقدر بر حق بوده اند، پس با آن بهشت و عاقبت نیک را به دست آورده اند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الترغيب في الجنة ببيان صفتها، من جريان الأنهار وديمومة الرزق والظل.
ترغیب به بهشت با بیان صفت آن؛ از جمله جریان رودها و پایندگی روزی و سایه گسترده.

• خطورة اتباع الهوى بعد ورود العلم وأنه من أسباب عذاب الله.
خطر زیاد پیروی از هوا و هوس بعد از تحصيل علم و اینکه این امر از اسباب عذاب الله است.

• بيان أن الرسل بشر، لهم أزواج وذريات، وأن نبينا صلى الله عليه وسلم ليس بدعًا بينهم، فقد كان مماثلًا لهم في ذلك.
بیان اینکه رسولان علیهم السلام انسان هستند، و همسران و فرزندانی دارند، و پیامبر ما نوبرِ پیغمبران و نخستین فرد ایشان نیست، زیرا در این امر مانند آنها بوده است.

وَیَقُوْلُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا لَسْتَ مُرْسَلًا ؕ— قُلْ كَفٰی بِاللّٰهِ شَهِیْدًا بَیْنِیْ وَبَیْنَكُمْ ۙ— وَمَنْ عِنْدَهٗ عِلْمُ الْكِتٰبِ ۟۠
و کسانی‌که کفر ورزیده‌اند می‌گویند: - ای محمد- از جانب الله فرستاده نشده‌ای، - ای رسول- به آنها بگو: کافی است که الله همان ذاتی‌که علم کتاب‌های آسمانی که توصیف من در آنها آمده است نزد اوست، میان من و شما گواه باشد بر اینکه من فرستاده ‌شده‌ای از جانب پروردگارم به‌سوی شما هستم، و هرکس که الله گواه راستگویی‌اش باشد، تکذیب هیچ تکذیب ‌کننده‌ای به او زیان نمی‌رساند.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• أن المقصد من إنزال القرآن هو الهداية بإخراج الناس من ظلمات الباطل إلى نور الحق.
هدف از نزول قرآن هدایت با بیرون بردن مردم از تاریکی‌های باطل به‌سوی نور حق است.

• إرسال الرسل يكون بلسان أقوامهم ولغتهم؛ لأنه أبلغ في الفهم عنهم، فيكون أدعى للقبول والامتثال.
فرستادن رسولان به زبان اقوام‌شان است؛ زیرا این امر در فهمیدن آنها مؤثرتر، و در نتیجه برای قبول و فرمان‌برداری بهتر است.

• وظيفة الرسل تتلخص في إرشاد الناس وقيادتهم للخروج من الظلمات إلى النور.
وظیفۀ رسولان علیهم السلام، در راهنمایی مردم و رهبری آنها برای خروج از تاریکی‌ها به‌سوی نور خلاصه می‌شود.

 
وه‌رگێڕانی ماناكان سوره‌تی: سورەتی الرعد
پێڕستی سوره‌ته‌كان ژمارەی پەڕە
 
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی فارسی بۆ پوختەی تەفسیری قورئانی پیرۆز - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان

وەرگێڕاوی فارسی بۆ پوختەی تەفسیری قورئانی پیرۆز، لە لایەن ناوەندی تەفسیر بۆ خوێندنەوە قورئانیەکان.

داخستن