قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - الترجمة الدغبانية * - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
سۈرە قەسەس
تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُبِينِ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
إِنَّ فِرۡعَوۡنَ عَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَجَعَلَ أَهۡلَهَا شِيَعٗا يَسۡتَضۡعِفُ طَآئِفَةٗ مِّنۡهُمۡ يُذَبِّحُ أَبۡنَآءَهُمۡ وَيَسۡتَحۡيِۦ نِسَآءَهُمۡۚ إِنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
4. Achiika! Fir’auna daa kpahi yεɣi (Misra) tiŋgbani ni, ka zaŋ di niriba leei zamaatu koŋkoba, ka filindi yεɣ’ shɛli (Israaila bihi) bɛ puuni, ka kɔriti bɛ bidibsi, ka chɛri bɛ bipuɣinsi. Achiika! O daa shiri be barinanim’ puuni.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى ٱلَّذِينَ ٱسۡتُضۡعِفُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَنَجۡعَلَهُمۡ أَئِمَّةٗ وَنَجۡعَلَهُمُ ٱلۡوَٰرِثِينَ
5. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) bɔri ni ti tibgi bɛ ni filindi shεba (Misra) tiŋgbani ni maa, ka zaŋ ba leei toondannima. Yaha! Ka Ti zaŋ ba leei ban diri (Misra tiŋgbani) fali. [1]
[1] Ka Naawuni daa chε ka kom di Fir’auna mini o niriba, ka zaŋ Israaila bihi leei ban diri o ni kpi ka chε shεli maa fali, n-ti pahi o ni daa diri nam ni arzichi shεli maa zaa.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰٓ أُمِّ مُوسَىٰٓ أَنۡ أَرۡضِعِيهِۖ فَإِذَا خِفۡتِ عَلَيۡهِ فَأَلۡقِيهِ فِي ٱلۡيَمِّ وَلَا تَخَافِي وَلَا تَحۡزَنِيٓۖ إِنَّا رَآدُّوهُ إِلَيۡكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
7. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) tim ni wahayi Annabi Musa ma sani (ka yεli o): “Mɔɣisim o (Musa) bihili, a mi yi zɔri dabεm (ni Fir’auna niriba tiku o), tɔ! Nyin zaŋmi o n-ti labi mɔɣili (kom ni), ka miri ka a zo dabiεm, ami di niŋ suhusaɣiŋgu. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) ni labsi o na a sani, ka zaŋ o m-pahi tuumba ni.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَٱلۡتَقَطَهُۥٓ ءَالُ فِرۡعَوۡنَ لِيَكُونَ لَهُمۡ عَدُوّٗا وَحَزَنًاۗ إِنَّ فِرۡعَوۡنَ وَهَٰمَٰنَ وَجُنُودَهُمَا كَانُواْ خَٰطِـِٔينَ
8. Ka Fir’auna niriba ti pihi o, domin o ti leei dim’ ni suhusaɣiŋgu n-ti ba. Achiika! Fir’auna mini Haamaana, n-ti pahi bɛ tobbihi daa nyɛla ninvuɣu shɛba ban tum taali.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَتِ ٱمۡرَأَتُ فِرۡعَوۡنَ قُرَّتُ عَيۡنٖ لِّي وَلَكَۖ لَا تَقۡتُلُوهُ عَسَىٰٓ أَن يَنفَعَنَآ أَوۡ نَتَّخِذَهُۥ وَلَدٗا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
9. Ka Fir’auna paɣa (Aasiya) yεli: “O (Musa) nyɛla suhupiεlli bia n-ti m mina (Fir’auna). Dinzuɣu di kun ya o, diyi pa shɛli,o ni ti niŋ ti anfaani, bee ka ti zaŋ o leei ti bia,” amaa! Ka bɛ nyɛla ban bi mi (din yɛn ti kana din nyaaŋa).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَأَصۡبَحَ فُؤَادُ أُمِّ مُوسَىٰ فَٰرِغًاۖ إِن كَادَتۡ لَتُبۡدِي بِهِۦ لَوۡلَآ أَن رَّبَطۡنَا عَلَىٰ قَلۡبِهَا لِتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
10. Ka Annabi Musa ma suhi bi lan tɛhiri shɛli m-pahila dina, o daa chɛ bɛla nioyihilipoloni(kayɛli ni o bia m-bala), di yi di daa pala Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa su o suhukpeen’ mɔɣu zuɣu, domin o pahi ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli puuni.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
۞ وَحَرَّمۡنَا عَلَيۡهِ ٱلۡمَرَاضِعَ مِن قَبۡلُ فَقَالَتۡ هَلۡ أَدُلُّكُمۡ عَلَىٰٓ أَهۡلِ بَيۡتٖ يَكۡفُلُونَهُۥ لَكُمۡ وَهُمۡ لَهُۥ نَٰصِحُونَ
12. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) mɔŋ o (Annabi Musa) paɣa kam bihili gbaabu (Fir’auna yiŋa), ka o (tuzopaɣa maa) ti yεli: “Di ni bɔŋɔ, nwuhimi ya yili shεli nim’ ban yɛn tooi yoli o tin ya, ka bɛ nyɛla ninvuɣu shɛba ban yɛn tooi gbibi o ni viɛnyɛla?”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَرَدَدۡنَٰهُ إِلَىٰٓ أُمِّهِۦ كَيۡ تَقَرَّ عَيۡنُهَا وَلَا تَحۡزَنَ وَلِتَعۡلَمَ أَنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
13. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) labsi o (Annabi Musa) na o ma sani, domin o niŋ suhupiɛlli ka di niŋ suhusaɣiŋgu. Domin o lahi baŋ ni achiika! Naawuni daalikauli nyɛla yεlimaŋli. Amaa! Bɛ pam bi mi.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُۥ وَٱسۡتَوَىٰٓ ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
14. Saha shεli o (Annabi Musa) ni daa ti bi doo, ka saɣisi Annabitali yuma, ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti o fukumsi (Annabitali) mini baŋsim, to lala ka Ti yɔri ninvuɣusuma samli.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَدَخَلَ ٱلۡمَدِينَةَ عَلَىٰ حِينِ غَفۡلَةٖ مِّنۡ أَهۡلِهَا فَوَجَدَ فِيهَا رَجُلَيۡنِ يَقۡتَتِلَانِ هَٰذَا مِن شِيعَتِهِۦ وَهَٰذَا مِنۡ عَدُوِّهِۦۖ فَٱسۡتَغَٰثَهُ ٱلَّذِي مِن شِيعَتِهِۦ عَلَى ٱلَّذِي مِنۡ عَدُوِّهِۦ فَوَكَزَهُۥ مُوسَىٰ فَقَضَىٰ عَلَيۡهِۖ قَالَ هَٰذَا مِنۡ عَمَلِ ٱلشَّيۡطَٰنِۖ إِنَّهُۥ عَدُوّٞ مُّضِلّٞ مُّبِينٞ
15. Ka o (Annabi Musa) ti kpe (Misra) tiŋ puuni n-gɔra saha shɛli so ni ʒioyɛla, ka nya niriba ayi ka bɛ zabra, ŋumbɔŋɔ maa yila o niriba (Israaila bihi) puuni na, ka ŋumbɔŋɔ mi yi o dimba (Fir’auna niriba) puuni na, ka ŋun yi o niriba puuni maa bo sɔŋsim o sani o dim maa zuɣu, ka o (Annabi Musa) ŋmɛ o kurli ka o kpi, ka o (Annabi Musa) yεli: “Ŋɔ maa nyɛla shintaŋ tuma. Achiika! O nyɛla dima, ka nyɛ ŋun birgiri (ninsalinim’) polo ni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ رَبِّ إِنِّي ظَلَمۡتُ نَفۡسِي فَٱغۡفِرۡ لِي فَغَفَرَ لَهُۥٓۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ
16. Ka o (Annabi Musa) yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! Mani, n-di m maŋ zualinsi, dinzuɣu chεli paŋ ma, ka Naawuni shiri chɛ m-paŋ o, domin achiika! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛ Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَأَصۡبَحَ فِي ٱلۡمَدِينَةِ خَآئِفٗا يَتَرَقَّبُ فَإِذَا ٱلَّذِي ٱسۡتَنصَرَهُۥ بِٱلۡأَمۡسِ يَسۡتَصۡرِخُهُۥۚ قَالَ لَهُۥ مُوسَىٰٓ إِنَّكَ لَغَوِيّٞ مُّبِينٞ
18. Ka o (Annabi Musa) leei ŋun zɔri dabiεm (Misra) tiŋ puuni, ka guhiri (din yɛn paagi o kubu maa nyaaŋa), ka ti lahi nya ninvuɣu so ŋun sabosɔŋsim o sani maa ni lahi bɔri sɔŋsim o sani, ka o (Annabi Musa) yεli: “Achiika! A nyɛla ŋun birgiri polo ni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّآ أَنۡ أَرَادَ أَن يَبۡطِشَ بِٱلَّذِي هُوَ عَدُوّٞ لَّهُمَا قَالَ يَٰمُوسَىٰٓ أَتُرِيدُ أَن تَقۡتُلَنِي كَمَا قَتَلۡتَ نَفۡسَۢا بِٱلۡأَمۡسِۖ إِن تُرِيدُ إِلَّآ أَن تَكُونَ جَبَّارٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا تُرِيدُ أَن تَكُونَ مِنَ ٱلۡمُصۡلِحِينَ
19. Saha shεli o (Annabi Musa) ni niŋ niya ni o gbaai ŋun nyɛ bɛ niriba ayi maa dim’ maa, ka o (mabia maa) yεli: “Yaa nyini Musa! Di ni bɔŋɔ, abɔrimi ni a ku ma kamani a ni sa ku so sɔhila shɛm?” Nyini kuli je shεli m-pahila a leei ŋun saɣindi tiŋgbani yaaŋa zuɣu, dinzuɣu a je ni a be ban maandi puuni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَجَآءَ رَجُلٞ مِّنۡ أَقۡصَا ٱلۡمَدِينَةِ يَسۡعَىٰ قَالَ يَٰمُوسَىٰٓ إِنَّ ٱلۡمَلَأَ يَأۡتَمِرُونَ بِكَ لِيَقۡتُلُوكَ فَٱخۡرُجۡ إِنِّي لَكَ مِنَ ٱلنَّٰصِحِينَ
20. Ka ninvuɣu so yi (Misra) tiŋtariga na, ka chana ni yomyoma, ka yεli: “Yaa nyini Musa! Achiika! Kpambaliba (Fir’auna yiŋ’ kpambaliba) gbaarila saawɔra ni bɛ ku a, dinzuɣu yim yεŋɔ, Achiika! Mani nyɛla Ŋunbe saɣisigu nim puuni n-zaŋ ti a.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَمَّا وَرَدَ مَآءَ مَدۡيَنَ وَجَدَ عَلَيۡهِ أُمَّةٗ مِّنَ ٱلنَّاسِ يَسۡقُونَ وَوَجَدَ مِن دُونِهِمُ ٱمۡرَأَتَيۡنِ تَذُودَانِۖ قَالَ مَا خَطۡبُكُمَاۖ قَالَتَا لَا نَسۡقِي حَتَّىٰ يُصۡدِرَ ٱلرِّعَآءُۖ وَأَبُونَا شَيۡخٞ كَبِيرٞ
23. Yaha! Saha shεli o (Annabi Musa) ni daa paai Madyana nim’ ni toori kom (kobili shɛli ni), ka o nya niriba ni nyuhiri bɛ biŋkɔbri kom, ka nya paɣabaayi ka bɛ taɣibɛ biŋkobri m-bahi nyaaŋa (ka ʒe kpaŋ’). ka o (Annabi Musa) yεli: “Yi lahibali nyɛla dini? Ka bɛ yεli: “Tinim’ bi nyuhiri ti biŋkobri kom, naɣila ban guli biŋkobri maa zaa ti ŋmalgi (dama ti nyɛla paɣaba), ti ba mi nyɛla ŋun kurgi pam.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَسَقَىٰ لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّىٰٓ إِلَى ٱلظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ إِنِّي لِمَآ أَنزَلۡتَ إِلَيَّ مِنۡ خَيۡرٖ فَقِيرٞ
24. Ka o (Annabi Musa) nyuhi biŋkobri maa kom n-ti ba, ka ŋmalgi labi mahim ni (n-ti ʒiya) ka yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! N-nyɛla ŋun mali bukaata ni alheeri kam A ni siɣisi na n-ti ti ma.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَجَآءَتۡهُ إِحۡدَىٰهُمَا تَمۡشِي عَلَى ٱسۡتِحۡيَآءٖ قَالَتۡ إِنَّ أَبِي يَدۡعُوكَ لِيَجۡزِيَكَ أَجۡرَ مَا سَقَيۡتَ لَنَاۚ فَلَمَّا جَآءَهُۥ وَقَصَّ عَلَيۡهِ ٱلۡقَصَصَ قَالَ لَا تَخَفۡۖ نَجَوۡتَ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
25. Ka bɛ (bipuɣinsi ayi maa) puuni so ti kana o (Annabi Musa) sani, ka nyɛla ŋun chana ka vi mali o, ka yεli: (Yaa nyini Musa): “Achiika! M ba boonda ni o ti yo a samli ni a ni nyuhi ti biŋkobri ko’ shɛli maa.” Saha shεli o (Annabi Musa) ni kana o (bɛ ba Annabi Sayibu) sani, ka o ti o lahibali (ni din kam niŋ), ka o (Annabi Sayibu) yɛli: “Di zo dabiεm, atilgi yaka chɛ ninvuɣu shɛba ban nyɛ zualindiriba.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ إِنِّيٓ أُرِيدُ أَنۡ أُنكِحَكَ إِحۡدَى ٱبۡنَتَيَّ هَٰتَيۡنِ عَلَىٰٓ أَن تَأۡجُرَنِي ثَمَٰنِيَ حِجَجٖۖ فَإِنۡ أَتۡمَمۡتَ عَشۡرٗا فَمِنۡ عِندِكَۖ وَمَآ أُرِيدُ أَنۡ أَشُقَّ عَلَيۡكَۚ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
27. Ka o (Annabi Sayibu) yεli: “Achiika! M-bɔri mi ni n-lo bipuɣinsi ayi ŋɔ maa puuni so amiliya n-ti a, ka a tum tuma n-ti ma yuma anii, a mi yi ni tooi pali yuumpia, tɔ! Di bela a sani. Yaha! N-je ni n-zaŋ muɣisigu mpa a zuɣu. Naawuni yi saɣi,a ninyamakam-be ninvuɣusuma ni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ ذَٰلِكَ بَيۡنِي وَبَيۡنَكَۖ أَيَّمَا ٱلۡأَجَلَيۡنِ قَضَيۡتُ فَلَا عُدۡوَٰنَ عَلَيَّۖ وَٱللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٞ
28. Ka o (Annabi Musa) yεli: “Din’ bela m mina sunsuuni, saha ayi maa zaasa puuni shεli ka n-tooi niŋ, dimli ka n zuɣu. Naawuni mi nnyɛ ti ni yɛn zaŋ ti ni yɛri shɛli ŋɔ maa n-dalim so.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
۞ فَلَمَّا قَضَىٰ مُوسَى ٱلۡأَجَلَ وَسَارَ بِأَهۡلِهِۦٓ ءَانَسَ مِن جَانِبِ ٱلطُّورِ نَارٗاۖ قَالَ لِأَهۡلِهِ ٱمۡكُثُوٓاْ إِنِّيٓ ءَانَسۡتُ نَارٗا لَّعَلِّيٓ ءَاتِيكُم مِّنۡهَا بِخَبَرٍ أَوۡ جَذۡوَةٖ مِّنَ ٱلنَّارِ لَعَلَّكُمۡ تَصۡطَلُونَ
29. Saha shεli Annabi Musa ni daa naai o saha (yuma anii bee pia maa), ka o zaŋ o iyaali ka bɛ chana yuŋ (n-labri Misra), ka o (Annabi Musa) ti nya buɣum lahinli Tuuri zoli luɣili zuɣu,ka yεli o iyaali: “Ʒinimi ya kpe, achiika! N-nyɛla buɣum lahinli, di yi pa shεli ka n-chaŋ ni ti ʒin ya lahibali shεli na, bee buɣum mokpalli, ka yi ti mali li n-wuɣisira.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّآ أَتَىٰهَا نُودِيَ مِن شَٰطِيِٕ ٱلۡوَادِ ٱلۡأَيۡمَنِ فِي ٱلۡبُقۡعَةِ ٱلۡمُبَٰرَكَةِ مِنَ ٱلشَّجَرَةِ أَن يَٰمُوسَىٰٓ إِنِّيٓ أَنَا ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
30. Saha shεli oni paai ni (buɣum maa gbini), ka bɛ boli o yiliŋ maa nudirigu zuɣu, luɣushεli polo din mali alibarka, ka nyɛla tia gbini: “Yaa nyini Musa! Achiika! Mani n-nyɛ Naawuni, binnamda Duuma.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَأَنۡ أَلۡقِ عَصَاكَۚ فَلَمَّا رَءَاهَا تَهۡتَزُّ كَأَنَّهَا جَآنّٞ وَلَّىٰ مُدۡبِرٗا وَلَمۡ يُعَقِّبۡۚ يَٰمُوسَىٰٓ أَقۡبِلۡ وَلَا تَخَفۡۖ إِنَّكَ مِنَ ٱلۡأٓمِنِينَ
31. Yaha! Di ni nyɛ shɛm, zaŋmi a jaangbee maa n-labi tiŋgbani ni, saha shεli o (Annabi Musa) ni nya li (jaangbee maa) ka di damdi kamani waɣamahili la, ka o lebi biri ka bi yuli o nyaaŋa, (ka Naawuni yεli): “Yaa nyini Musa! Ŋmalgi yuli na, di zo dabiεm, achiika! A be ban mali yɛmbahiga puuni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ٱسۡلُكۡ يَدَكَ فِي جَيۡبِكَ تَخۡرُجۡ بَيۡضَآءَ مِنۡ غَيۡرِ سُوٓءٖ وَٱضۡمُمۡ إِلَيۡكَ جَنَاحَكَ مِنَ ٱلرَّهۡبِۖ فَذَٰنِكَ بُرۡهَٰنَانِ مِن رَّبِّكَ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ وَمَلَإِيْهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمٗا فَٰسِقِينَ
32. “Zaŋmia nuu niŋ a daliya niŋgoli ni, di ni yi na nyɛ zaɣipiεlli (kamani wuntaŋ’ la) ka pa ni zaɣibe’ shɛli. Yaha! Zaŋmi a nuhi n-tabli a yεɣili domin dabεm zuɣu. Dinzuɣu, dina nnyɛ alaamanim’ diba ayi din yi a Duuma (Naawuni) sani n-zaŋ chaŋ Fir’auna mini o kpambaliba sani. Achiika! Bɛ nyɛla ninvuɣu shεba ban kpee yi.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَأَخِي هَٰرُونُ هُوَ أَفۡصَحُ مِنِّي لِسَانٗا فَأَرۡسِلۡهُ مَعِيَ رِدۡءٗا يُصَدِّقُنِيٓۖ إِنِّيٓ أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ
34. Yaha! M mabia Haruna mi yεltɔɣa n-gari ma, dinzuɣu timmi o mpahi n-zuɣu ka o nyɛŋun sɔŋdi ma, katirima yεlimaŋli. Achiika! Mani nyɛla ŋun zɔri ni bɛ ti labsi ma ʒirilana.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَنَجۡعَلُ لَكُمَا سُلۡطَٰنٗا فَلَا يَصِلُونَ إِلَيۡكُمَا بِـَٔايَٰتِنَآۚ أَنتُمَا وَمَنِ ٱتَّبَعَكُمَا ٱلۡغَٰلِبُونَ
35. Ka O (Naawuni) yεli: “Ti ni kpaŋsi a ni a mabia maa, ka tin ya nasara (Fir’auna mini o niriba zuɣu), dinzuɣubɛ ku tooi paai ya ni chuuta shɛli, ni Ti (Tinim’ Naawuni) aayanima, yi mini ban doli ya nnyɛ ban yɛn nyɛŋ.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّا جَآءَهُم مُّوسَىٰ بِـَٔايَٰتِنَا بَيِّنَٰتٖ قَالُواْ مَا هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّفۡتَرٗى وَمَا سَمِعۡنَا بِهَٰذَا فِيٓ ءَابَآئِنَا ٱلۡأَوَّلِينَ
36. Saha shεli Annabi Musa ni kaba na ni Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ din be polo ni, ka bɛ yεli: “Ŋɔ maa pala shεli m-pahila sihira, ka di lahi nyɛʒiri ka bɛ nam. Yaha! Tinim’ na ʒin wum yɛltɔɣa ŋɔ maa ti banim’ ban daŋ tooni maa (ʒɛmana) puuni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَ مُوسَىٰ رَبِّيٓ أَعۡلَمُ بِمَن جَآءَ بِٱلۡهُدَىٰ مِنۡ عِندِهِۦ وَمَن تَكُونُ لَهُۥ عَٰقِبَةُ ٱلدَّارِۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
37. Ka Annabi Musa yεli: “N Duuma (Naawuni) n-nyɛŊun mi ninvuɣu so ŋun kana ni dolsigu din yi O sani na, ni ŋun yɛn ti mali bahindisuŋ. Achiika! Zualindiriba pala ban yɛn nya tarli.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَ فِرۡعَوۡنُ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَأُ مَا عَلِمۡتُ لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرِي فَأَوۡقِدۡ لِي يَٰهَٰمَٰنُ عَلَى ٱلطِّينِ فَٱجۡعَل لِّي صَرۡحٗا لَّعَلِّيٓ أَطَّلِعُ إِلَىٰٓ إِلَٰهِ مُوسَىٰ وَإِنِّي لَأَظُنُّهُۥ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
38. Ka Fir’auna yεli: “Yaa yinim’ m kpambaliba! Achiika! Mani ʒin ya ni Duuma so ka pa ni mani. Dinzuɣu, yaa nyini Haamaana! Shem yεɣiri buɣum ni n-ti ma, ka zaŋ li me yilitamdili (ka di waɣa hali ni sagbana ni), achiika! N-nyɛla ŋun yɛn du zuɣusaa n-ti nya Musa Duuma maa. Yaha! Achiika! Mani tɛhi ya ni o be ʒirinim’ puuni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ مِنۢ بَعۡدِ مَآ أَهۡلَكۡنَا ٱلۡقُرُونَ ٱلۡأُولَىٰ بَصَآئِرَ لِلنَّاسِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لَّعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
43. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti Annabi Musa litaafi (Attaura) saha shɛli Tini niŋ tiŋgbani shɛŋa ban daŋ bɛ tooni hallaka nyaaŋa, domin di leei yɛlikpahinda n-ti ninsalinima, ka lahi nyɛ dolsigu mini nambɔzɔbo, domin achiika! Bɛ leei ban yɛn teei Naawuni yɛla.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا كُنتَ بِجَانِبِ ٱلۡغَرۡبِيِّ إِذۡ قَضَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَى ٱلۡأَمۡرَ وَمَا كُنتَ مِنَ ٱلشَّٰهِدِينَ
44. “(Yaa nyini Annabi)! A mi daa ka (Tuuri zoli) wulinluhili shee saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa tim ni wahayi n-zaŋ chaŋ Annabi Musa sani, a mi daa ka ban di di shɛhira puuni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَٰكِنَّآ أَنشَأۡنَا قُرُونٗا فَتَطَاوَلَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡعُمُرُۚ وَمَا كُنتَ ثَاوِيٗا فِيٓ أَهۡلِ مَدۡيَنَ تَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِنَا وَلَٰكِنَّا كُنَّا مُرۡسِلِينَ
45. Amaa! Ti (Tinim’ Naawuni) namla tiŋgbani shεŋa (Annabi Musa nyaaŋa), ka di niŋ ʒɛmana waɣila (ka Ti naan tim a na). A mi daa pa ŋun ʒi Madyana nim’ (Annabi Sayibu niriba) puuni nkarindi Ti aayanima n-tiri ba, amaa! Ti (Tinim’ Naawuni) n-nyɛ ban timdi na (ka wuhira di ni daa nyɛ shɛm).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا كُنتَ بِجَانِبِ ٱلطُّورِ إِذۡ نَادَيۡنَا وَلَٰكِن رَّحۡمَةٗ مِّن رَّبِّكَ لِتُنذِرَ قَوۡمٗا مَّآ أَتَىٰهُم مِّن نَّذِيرٖ مِّن قَبۡلِكَ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
46. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A daa ka Tuuri zoli gbini saha shεli Ti ni daa boli (Annabi Musa maa), amaa! Di nyɛla nambɔzɔbo din yi a Duuma sani na, domin a valsi ninvuɣu shεba valsigu lana so ni bi kaba na, domin achiika! Bɛ ni teei Naawuni yεla.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَوۡلَآ أَن تُصِيبَهُم مُّصِيبَةُۢ بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيهِمۡ فَيَقُولُواْ رَبَّنَا لَوۡلَآ أَرۡسَلۡتَ إِلَيۡنَا رَسُولٗا فَنَتَّبِعَ ءَايَٰتِكَ وَنَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
47. Yaha! Di yi di pala yɛlibiɛɣu ti paai ba (Maka chɛfurinima) domin bɛ nuhi ni daŋsi tuun’ shɛŋa, kabɛ ti yεli: “Yaa ti Duuma! Bozuɣu ka a bi tim tuun’ so na, ka ti ti doli a aayanima, ka pahi ninvuɣu shεba ban tiayεlimaŋli puuni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمَّا جَآءَهُمُ ٱلۡحَقُّ مِنۡ عِندِنَا قَالُواْ لَوۡلَآ أُوتِيَ مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ مُوسَىٰٓۚ أَوَلَمۡ يَكۡفُرُواْ بِمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ مِن قَبۡلُۖ قَالُواْ سِحۡرَانِ تَظَٰهَرَا وَقَالُوٓاْ إِنَّا بِكُلّٖ كَٰفِرُونَ
48. Dinzuɣu, saha shεli yεlimaŋli din yi Ti sani na (Annabi Muhammadu) ni ti kaba na, ka bɛ yεli: “Bozuɣuka bɛ bi ti o bɛ ni daa ti Annabi Musa shɛli maa tatabo? Di ni bɔŋɔ,bɛ daa bi niŋla chɛfuritali ni bɛ ni daa ti Annabi Musa shɛli maa? Kabɛ naan yεli: “Sihiranima ayi (Attaura mini Alkur’aani) n-sɔŋdi taba,” ka yεli: “Achiika! Tinim’ nyɛla ban niŋ chɛfuritali ni di zaasa.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلۡ فَأۡتُواْ بِكِتَٰبٖ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ هُوَ أَهۡدَىٰ مِنۡهُمَآ أَتَّبِعۡهُ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
49. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Tɔ! tahimi ya litaafi shεli din yi Naawuni sani na, ka mali dolsigu n-gari kundinim’ ayi ŋɔ maa, n-nyɛla ŋun yɛn doli li, yi yi nyɛla yεlimaŋli nima.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَإِن لَّمۡ يَسۡتَجِيبُواْ لَكَ فَٱعۡلَمۡ أَنَّمَا يَتَّبِعُونَ أَهۡوَآءَهُمۡۚ وَمَنۡ أَضَلُّ مِمَّنِ ٱتَّبَعَ هَوَىٰهُ بِغَيۡرِ هُدٗى مِّنَ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
50. (Yaa nyini Annabi)! Bɛ yi bi saɣi ti a (a ni yεli shεm maa), tɔ! Nyini baŋmi ni achiika! Bɛ dolila bɛ suhuyubu. Yaha! So bi bɔrgi n-ti paai ninvuɣu so ŋun doli o suhuyubu ka di pala ni dolsigu shɛli din yi Naawuni sani na. Achiika! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shεba ban nyɛ zualindiriba.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَإِذَا يُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِهِۦٓ إِنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّنَآ إِنَّا كُنَّا مِن قَبۡلِهِۦ مُسۡلِمِينَ
53. Yaha! Bɛ yi ti karindi (Alkur’aani) n-tiri ba, ka bɛ yεli: “Ti ti li yεlimaŋli. Achiika! Di nyɛla yεlimaŋli din yi ti Duuma (Naawuni) sani na. Achiika! Tinim’ pun nyɛla ban zaŋ ti maŋ’ zaa nti Naawuni (Muslinnima) poi ni di kandi na.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
أُوْلَٰٓئِكَ يُؤۡتَوۡنَ أَجۡرَهُم مَّرَّتَيۡنِ بِمَا صَبَرُواْ وَيَدۡرَءُونَ بِٱلۡحَسَنَةِ ٱلسَّيِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ
54. Bannim’ maa, bɛ ni ti ba bɛ laara siɣim buyi, domin bɛ ni niŋ suɣulo shεli maa zuɣu,ka bɛ zaŋdi tuunviεla n-taɣiri tuumbiɛri, ka bɛ lahi dihiri ni Ti (Tinim’ Naawuni) ni largi ba shɛli.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَإِذَا سَمِعُواْ ٱللَّغۡوَ أَعۡرَضُواْ عَنۡهُ وَقَالُواْ لَنَآ أَعۡمَٰلُنَا وَلَكُمۡ أَعۡمَٰلُكُمۡ سَلَٰمٌ عَلَيۡكُمۡ لَا نَبۡتَغِي ٱلۡجَٰهِلِينَ
55. Yaha! Bɛ yiti wum yεltɔɣa kaha, ka bɛ lebi biri li, ka yεli: “Ti tuuntumsa (sanyoo) nyɛla ti dini, ka yi gba tuuntumsa (sanyoo) nyɛ yi dini, suhudoo be yi zuɣu, ti bi bɔri ʒilinsinim’ ni zabli.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالُوٓاْ إِن نَّتَّبِعِ ٱلۡهُدَىٰ مَعَكَ نُتَخَطَّفۡ مِنۡ أَرۡضِنَآۚ أَوَلَمۡ نُمَكِّن لَّهُمۡ حَرَمًا ءَامِنٗا يُجۡبَىٰٓ إِلَيۡهِ ثَمَرَٰتُ كُلِّ شَيۡءٖ رِّزۡقٗا مِّن لَّدُنَّا وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
57. (Yaa nyini Annabi)! Ka bɛ (Larbu chεfurnim’) yεli: “Ti yi doli dolsigu maa m-pahi a zuɣu, tɔ!Bɛ ni tɔhigi yihi ti ti tiŋgbani ŋɔ ni.” Di ni bɔŋɔ, ka Tinim’ (Naawuni) n-zaŋ tiŋgbani shɛli din niŋ kasi (Maka) yiko n-ti ba ka di nyɛla suhudoo shee, ka bɛʒiri binwola balibu kam n-chani di ni, ka nyɛla arzichi din yi Ti sani na, amaa! Ka bɛ (ninsalinim’) pam bi mi.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَكَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَرۡيَةِۭ بَطِرَتۡ مَعِيشَتَهَاۖ فَتِلۡكَ مَسَٰكِنُهُمۡ لَمۡ تُسۡكَن مِّنۢ بَعۡدِهِمۡ إِلَّا قَلِيلٗاۖ وَكُنَّا نَحۡنُ ٱلۡوَٰرِثِينَ
58. Di zooiya ka Ti (Tinim’ Naawuni) niŋ tiŋgbani shɛli nima ban niŋ gutulunsi bɛ bɛhigu puuni hallaka, ka so bi lahi ʒini bɛ yiŋsi maa ni bɛ nyaaŋa naɣila biɛla. Yaha! Tinim’ n-nyɛ falidiriba.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا كَانَ رَبُّكَ مُهۡلِكَ ٱلۡقُرَىٰ حَتَّىٰ يَبۡعَثَ فِيٓ أُمِّهَا رَسُولٗا يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِنَاۚ وَمَا كُنَّا مُهۡلِكِي ٱلۡقُرَىٰٓ إِلَّا وَأَهۡلُهَا ظَٰلِمُونَ
59. (Yaa nyini Annabi)! A Duuma (Naawuni) pala Ŋun niŋdi tiŋgbana hallaka naɣila o timla tuun’ so na di niriba puuni na, ka o ti karindi ba Ti aayanima. Yaha! Ti pala ban niŋdi tiŋgbana hallaka, naɣila di (tiŋ maa) niriba nyɛla zualindiriba.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَآ أُوتِيتُم مِّن شَيۡءٖ فَمَتَٰعُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَزِينَتُهَاۚ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
60. Yaha! Binshɛɣu kam ka bɛ yi tin ya, tɔ! Di nyɛla Dunia biɛhigu nyɛɣisim ni di nachintεri. Amaa! Din be Naawuni sani n-nyɛ din gari ka nyɛ kpaliŋkpaa. Di ni bɔŋɔ, yi ku niŋ haŋkali?
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
أَفَمَن وَعَدۡنَٰهُ وَعۡدًا حَسَنٗا فَهُوَ لَٰقِيهِ كَمَن مَّتَّعۡنَٰهُ مَتَٰعَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا ثُمَّ هُوَ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِينَ
61. Di ni bɔŋɔ, ninvuɣu so Ti (Tinim’ Naawuni) ni gbaai alikauli zaɣiviεlli (Alizanda), ka o ti shiri yɛn laɣim ni dina, o ni ŋmani ninvuɣu so Ti ni chɛ ka o wum Dunia biεhigu nyεɣisim, ka yɛn ti pahi bɛ ni yɛn ti zaŋ ninvuɣu shɛba na Zaadali (n-ti kpɛhi ʒahannama buɣum ni)?
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ ٱلَّذِينَ حَقَّ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقَوۡلُ رَبَّنَا هَٰٓؤُلَآءِ ٱلَّذِينَ أَغۡوَيۡنَآ أَغۡوَيۡنَٰهُمۡ كَمَا غَوَيۡنَاۖ تَبَرَّأۡنَآ إِلَيۡكَۖ مَا كَانُوٓاْ إِيَّانَا يَعۡبُدُونَ
63. Ka ninvuɣu shεba azaaba ni niŋ talahi bɛ zuɣu maa yεli: “Yaa ti Duuma (Naawuni)! Bambɔŋɔnim’ n-nyɛ ti ni daa birgi shεba la, ti daa birgi ba mi kamani ti maŋmaŋ’ ni daa kuli birgi shεm,tinuu kabɛ ni, ti labsi ti yɛllikam n-zaŋ kana na A sani, pa tinim’ ka bɛ daa jεmda.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقِيلَ ٱدۡعُواْ شُرَكَآءَكُمۡ فَدَعَوۡهُمۡ فَلَمۡ يَسۡتَجِيبُواْ لَهُمۡ وَرَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَۚ لَوۡ أَنَّهُمۡ كَانُواْ يَهۡتَدُونَ
64. Ka bɛ yεli: “Bolimi ya yi ni daa jεmdi duuma shεba m-pahi Naawuni zuɣu maa.” Ka bɛ boli ba, ka bɛ bi saɣi ti ba, ka bɛ nya azaaba (ka yɛli) ni bɛ yi di daa nyɛla ninvuɣu shεba ban dolsi (Dunia puuni).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَعَمِيَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلۡأَنۢبَآءُ يَوۡمَئِذٖ فَهُمۡ لَا يَتَسَآءَلُونَ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَرَبُّكَ يَخۡلُقُ مَا يَشَآءُ وَيَخۡتَارُۗ مَا كَانَ لَهُمُ ٱلۡخِيَرَةُۚ سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
68. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun namdi O ni bɔri shεli, ka gahindi (O ni bɔri so), dinzuɣubɛ (ninsalinim’) ka bɛ suhuyurlim, Naawuni nam niŋ kasi, ka lahi du ka chɛ bɛ ni laɣindi O mini shɛli jεmdi maa.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَرَبُّكَ يَعۡلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمۡ وَمَا يُعۡلِنُونَ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَهُوَ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ لَهُ ٱلۡحَمۡدُ فِي ٱلۡأُولَىٰ وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَلَهُ ٱلۡحُكۡمُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
70. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Naawuni, Duuma jεmdigu n-kani ni yεlimaŋli naɣila Ŋuna. Paɣibu balibu kam niŋ dihitabli ti O Dunia ni Chiyaama. Yaha! Ŋuna n-su fukumsi (daba sunsuuni), O mi sani ka bɛ yɛn ti labsi ya na.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِن جَعَلَ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمُ ٱلَّيۡلَ سَرۡمَدًا إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِضِيَآءٍۚ أَفَلَا تَسۡمَعُونَ
71. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Yi bi nya kadama Naawuni yi zali ya yuŋ ka di kuli yɛn beni hali ni Zaadali, ŋuni nleei nyɛ duuma so ŋun yɛn tahi ya neesim na ka pa Naawuni? Di ni bɔŋɔ, yi ku wum?”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِن جَعَلَ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمُ ٱلنَّهَارَ سَرۡمَدًا إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ مَنۡ إِلَٰهٌ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَأۡتِيكُم بِلَيۡلٖ تَسۡكُنُونَ فِيهِۚ أَفَلَا تُبۡصِرُونَ
72. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Yi bi nya kadama Naawuni yi zaŋ wutaŋa ntin ya ka di kuli yɛn beni hali ni Zaadali, ŋuni n-leei nyɛ duuma so ŋun yɛn tahi ya yuŋ na ka yi ti nya suhudoo di puuni? Di ni bɔŋɔ, yi bi nyara?
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمِن رَّحۡمَتِهِۦ جَعَلَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ لِتَسۡكُنُواْ فِيهِ وَلِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
73. Yaha! O (Naawuni) nambɔzɔbo puuni ka O zali ya yuŋ ni wuntaŋa, domin yi nyɛ suhudoo di puuni, domin yi lahi bo O pini puuni. Yaha! Domin achiika! Yi leei ninvuɣu shɛba ban paɣi (Naawuni).
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَنَزَعۡنَا مِن كُلِّ أُمَّةٖ شَهِيدٗا فَقُلۡنَا هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ فَعَلِمُوٓاْ أَنَّ ٱلۡحَقَّ لِلَّهِ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
75. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) yihi shɛhiralana ali’umma kam puuni na ka yεli: “Tahimi ya yi daliri ni nyɛ shεli na,” ka bɛ (ninsalinim’) baŋ ni yεlimaŋli shiri bela Naawuni sani, ka bɛ ni daa namdi ʒiri shɛŋa maa zaa bɔrgi ka chɛ ba.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
۞ إِنَّ قَٰرُونَ كَانَ مِن قَوۡمِ مُوسَىٰ فَبَغَىٰ عَلَيۡهِمۡۖ وَءَاتَيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡكُنُوزِ مَآ إِنَّ مَفَاتِحَهُۥ لَتَنُوٓأُ بِٱلۡعُصۡبَةِ أُوْلِي ٱلۡقُوَّةِ إِذۡ قَالَ لَهُۥ قَوۡمُهُۥ لَا تَفۡرَحۡۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡفَرِحِينَ
76. Achiika! Kaaruuna daa nyɛla ŋun be Annabi Musa niriba puuni, ka ti tibgi o maŋ bɛ zuɣu. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti o arzichi shɛli din Saafenim’ ʒibu daa nyεŋdi zamaatu (ninvuɣu pihiyɔpoin) ban mali yaa. (Yaa nyini Annabi)! Teemi saha shεli o niriba ni daa yεli: “Di fuhira, achiika! Naawuni je ninvuɣu shεba ban fuhira.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَٱبۡتَغِ فِيمَآ ءَاتَىٰكَ ٱللَّهُ ٱلدَّارَ ٱلۡأٓخِرَةَۖ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ ٱلدُّنۡيَاۖ وَأَحۡسِن كَمَآ أَحۡسَنَ ٱللَّهُ إِلَيۡكَۖ وَلَا تَبۡغِ ٱلۡفَسَادَ فِي ٱلۡأَرۡضِۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
77. “Yaha! Zaŋmi Naawuni ni ti a shɛli maa puuni m-bo Chiyaama, amaa! Di tam a tarli ni nyɛ shεli Dunia puuni. Yaha! Viεlgim biɛhigu (n-ti a ninsala taba) kamani Naawuni ni viεlgi n-ti a shεm, kamiri kaa saɣindi tiŋgbani yaaŋa zuɣu. Achiika! Naawuni je ninvuɣu shεba ban saɣinda.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ إِنَّمَآ أُوتِيتُهُۥ عَلَىٰ عِلۡمٍ عِندِيٓۚ أَوَلَمۡ يَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ قَدۡ أَهۡلَكَ مِن قَبۡلِهِۦ مِنَ ٱلۡقُرُونِ مَنۡ هُوَ أَشَدُّ مِنۡهُ قُوَّةٗ وَأَكۡثَرُ جَمۡعٗاۚ وَلَا يُسۡـَٔلُ عَن ذُنُوبِهِمُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ
78. Ka o (Kaaruuna) yεli: “Achiika! Bɛ (Naawuni) ti ma li mi domin baŋsim shεli dinbe nsani.” Dini bɔŋɔ, o bi mi ni Naawuni daa pun niŋ tiŋgbani shɛŋanim’ hallaka poi ni ŋuna, ka bɛ daa nyɛla ban mali yaa n-gari o, ka laɣim arzichi din gari o dini ŋɔ maa? Yaha! Bɛ ti bi yɛnbɔhi bibiɛhi bɛ taya ni daa nyɛ shɛli.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَخَرَجَ عَلَىٰ قَوۡمِهِۦ فِي زِينَتِهِۦۖ قَالَ ٱلَّذِينَ يُرِيدُونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا يَٰلَيۡتَ لَنَا مِثۡلَ مَآ أُوتِيَ قَٰرُونُ إِنَّهُۥ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٖ
79. Ka o (Kaaruuna) ti yina o niriba puuni ni nachinsi, ka ninvuɣu shεba ban yu Dunia bεhigu yεli: “M-baye, ti gba yi di kuli mali bɛ (Naawuni) ni ti Kaaruna shɛli ŋɔ maa tatabo! Achiika! O nyɛla ŋun nya tarli din galsi.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ وَيۡلَكُمۡ ثَوَابُ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لِّمَنۡ ءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗاۚ وَلَا يُلَقَّىٰهَآ إِلَّا ٱلصَّٰبِرُونَ
80. Ka bɛ (Naawuni) ni ti ninvuɣu shεba (adiini) baŋsim yεli: “Yi baye, Naawuni sanyoo n-nyɛ din gari n-zaŋ ti ninvuɣu so ŋun ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunvεlli, bɛ mi bi nyari li naɣila ninvuɣu shɛba ban mali suɣulo.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَخَسَفۡنَا بِهِۦ وَبِدَارِهِ ٱلۡأَرۡضَ فَمَا كَانَ لَهُۥ مِن فِئَةٖ يَنصُرُونَهُۥ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُنتَصِرِينَ
81. Dinzuɣu, ka Ti (Tinim’ Naawuni) lebi o (Kaaruuna) mini o yili mpili tiŋgbani ni, dinzuɣu o daa ka ninvuɣu shɛba ban yɛnsɔŋ o ka pa ni Naawuni, o mi daa ka ban yɛn tooi sɔŋsi bɛ maŋ’ ni.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَأَصۡبَحَ ٱلَّذِينَ تَمَنَّوۡاْ مَكَانَهُۥ بِٱلۡأَمۡسِ يَقُولُونَ وَيۡكَأَنَّ ٱللَّهَ يَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦ وَيَقۡدِرُۖ لَوۡلَآ أَن مَّنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَا لَخَسَفَ بِنَاۖ وَيۡكَأَنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
82. Ka ninvuɣu shεba ban daa niŋdi kore ni bɛ nya o zaashee sɔhi maa ti lahi leei ban yεra: “Woi, achiika! Naawuni yεlgirila arzichi tiri O ni bɔri so a daba puuni, ka lahi mɔŋdi Oni bɔri so. Di yi di pala Naawuni pini ti zuɣu, tiŋgbani naan lebi ti m-pili. woi, achiika! Ban niŋ gutulunsi sa ku tilgi (Zaadali).”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
تِلۡكَ ٱلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ نَجۡعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوّٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فَسَادٗاۚ وَٱلۡعَٰقِبَةُ لِلۡمُتَّقِينَ
83. Chiyaama yili maa, Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ li mi zali, ka di nyε ninvuɣu shεba ban bi bɔri bɛ maŋ’ tibgibu tiŋgbani yaaŋa zuɣu dini, ka mi bi bɔri saɣiŋgu. Yaha! Bahindisuŋ nyɛla wuntizɔriba dini.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ خَيۡرٞ مِّنۡهَاۖ وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَلَا يُجۡزَى ٱلَّذِينَ عَمِلُواْ ٱلسَّيِّـَٔاتِ إِلَّا مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
84. Ŋun ti kana (Zaadili) ni tuunviεlli, tɔ! O mali sanyoviεlli din gari li, ŋun mi ti kana ni tuumbiεɣu, tɔ!Bɛ ti bi yɛn yo ninvuɣu shɛba ban tum tuumbiεri sanyo’ shεli naɣila bɛ tuuntumsa ni daa nyɛ shεli.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
إِنَّ ٱلَّذِي فَرَضَ عَلَيۡكَ ٱلۡقُرۡءَانَ لَرَآدُّكَ إِلَىٰ مَعَادٖۚ قُل رَّبِّيٓ أَعۡلَمُ مَن جَآءَ بِٱلۡهُدَىٰ وَمَنۡ هُوَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
85. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! (Duuma so) Ŋun siɣisi Alkur’aani n-ti ana maa ni labsaa bɛhigu shee (Maka). Yεlima: “Achiika! N Duuma m-mi ŋun kana ni dolsigu, ni ŋun be birginsim din be polo ni.”
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا كُنتَ تَرۡجُوٓاْ أَن يُلۡقَىٰٓ إِلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبُ إِلَّا رَحۡمَةٗ مِّن رَّبِّكَۖ فَلَا تَكُونَنَّ ظَهِيرٗا لِّلۡكَٰفِرِينَ
86. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A daa pala ŋun tεhiri ni bɛ ni siɣisi kundili (Alkur’aani) n-ti a na m-pahila di kuli nyɛla nambɔzɔbo din yi a Duuma sani na. Dinzuɣu,di leei Sɔŋda n- zaŋ ti chεfurinima.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَا يَصُدُّنَّكَ عَنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ بَعۡدَ إِذۡ أُنزِلَتۡ إِلَيۡكَۖ وَٱدۡعُ إِلَىٰ رَبِّكَۖ وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
87. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Di chɛ ka bɛ (chεfurinima) ŋmalgi a ka chɛ Naawuni aayanim’ zaŋ tum tuma bɛ ni siɣisi li ti a na nyaaŋa. Dinzuɣu, bolimi zaŋ chaŋ a Duuma (Naawuni) jɛma polo. Yaha! Di be ninvuɣu shεba ban jɛmdi binshɛɣu m-pahi Naawuni zuɣu maa puuni.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَا تَدۡعُ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَۘ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ كُلُّ شَيۡءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجۡهَهُۥۚ لَهُ ٱلۡحُكۡمُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
88. Yaha! Di jεm duuma so m-pahi Naawuni zuɣu, duuma jεmdigu n-kani ni yεlimaŋli naɣila Ŋuna. Binshɛɣu kam nyɛla din yɛn ti naai naɣila O ko. Ŋuna nsu binshɛɣu kam fukumsi, O mi sani ka bɛ yɛn ti labsi ya.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
مەنالار تەرجىمىسى سۈرە: سۈرە قەسەس
قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - الترجمة الدغبانية - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
ترجمة معاني القرآن الكريم إلى اللغة الدغبانية، ترجمها محمد بابا غطوبو.