Firo maanaaji Simoore Simoore rewɓe - Eggo e haala Ujbek wonande Firo Alkur'aana raɓɓinaango. - Tonngoode hello ngoo 78 - Mawsuuwa al-quraan tedduɗo oo

Aaya: 7

لِّلرِّجَالِ نَصِيبٞ مِّمَّا تَرَكَ ٱلۡوَٰلِدَانِ وَٱلۡأَقۡرَبُونَ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيبٞ مِّمَّا تَرَكَ ٱلۡوَٰلِدَانِ وَٱلۡأَقۡرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنۡهُ أَوۡ كَثُرَۚ نَصِيبٗا مَّفۡرُوضٗا

Ота-она ва қариндошлар - ака-укалар, амакилар қолдириб кетган меросда оздир, кўпдир, эркакларнинг ҳам аёлларнинг ҳам ўз улуши бордир. Жоҳилият даврида аёллар ва гўдаклар меросдан маҳрум эдилар. Бу улуш Аллоҳ таоло тарафидан фарз қилинган муайян миқдордир.

Aaya: 8

وَإِذَا حَضَرَ ٱلۡقِسۡمَةَ أُوْلُواْ ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينُ فَٱرۡزُقُوهُم مِّنۡهُ وَقُولُواْ لَهُمۡ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا

Мерос тақсимида меросхўр бўлмаган узоқ қариндошлар, етимлар ва фақирлар ҳам қатнашсалар, меросни тақсим қилишдан олдин уларни ҳам мамнуният билан баҳраманд қилинглар. Бу иш мустаҳаб тарзида қилинади. Улар ҳам умид билан келганлар. Мерос эса сизларга меҳнат-машаққатсиз келяпти. Уларга яхши гапиринглар, қўполлик қилманглар.

Aaya: 9

وَلۡيَخۡشَ ٱلَّذِينَ لَوۡ تَرَكُواْ مِنۡ خَلۡفِهِمۡ ذُرِّيَّةٗ ضِعَٰفًا خَافُواْ عَلَيۡهِمۡ فَلۡيَتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡيَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدًا

Етимларни оталиққа олган валийлар ўз таналарига бир ўйлаб кўрсинлар. Ўзлари ўлиб, орқаларидан қолган ожиз-нотавон болалари бировларнинг қўлига қолса, аҳволи нима кечарди? Болалари бир инсофли, зулм қилмайдиган одамнинг қўлида қолишини истасалар, ўзлари ҳам қўл остидаги етимларга зулм қилмасинлар. Бир одамнинг васиятига гувоҳ бўлсалар, ҳақни гапирсинлар, меросхўрларнинг ҳақига хиёнат қилмасинлар, уни яшириб, ўзларини ҳам яхшиликдан маҳрум қилиб қўймасинлар.

Aaya: 10

إِنَّ ٱلَّذِينَ يَأۡكُلُونَ أَمۡوَٰلَ ٱلۡيَتَٰمَىٰ ظُلۡمًا إِنَّمَا يَأۡكُلُونَ فِي بُطُونِهِمۡ نَارٗاۖ وَسَيَصۡلَوۡنَ سَعِيرٗا

Етимларнинг молларини зулм, тажовузкорлик билан оладиганлар ва тасарруф қиладиганлар қоринларига ёниб турган оловни егандек бўладилар. Яқинда, Қиёмат куни уларни дўзах олови куйдиради.

Aaya: 11

يُوصِيكُمُ ٱللَّهُ فِيٓ أَوۡلَٰدِكُمۡۖ لِلذَّكَرِ مِثۡلُ حَظِّ ٱلۡأُنثَيَيۡنِۚ فَإِن كُنَّ نِسَآءٗ فَوۡقَ ٱثۡنَتَيۡنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَۖ وَإِن كَانَتۡ وَٰحِدَةٗ فَلَهَا ٱلنِّصۡفُۚ وَلِأَبَوَيۡهِ لِكُلِّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا ٱلسُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُۥ وَلَدٞۚ فَإِن لَّمۡ يَكُن لَّهُۥ وَلَدٞ وَوَرِثَهُۥٓ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ ٱلثُّلُثُۚ فَإِن كَانَ لَهُۥٓ إِخۡوَةٞ فَلِأُمِّهِ ٱلسُّدُسُۚ مِنۢ بَعۡدِ وَصِيَّةٖ يُوصِي بِهَآ أَوۡ دَيۡنٍۗ ءَابَآؤُكُمۡ وَأَبۡنَآؤُكُمۡ لَا تَدۡرُونَ أَيُّهُمۡ أَقۡرَبُ لَكُمۡ نَفۡعٗاۚ فَرِيضَةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمٗا

Аллоҳ болаларингизнинг мероси ҳақида амр этади. Бир ўғилга икки қиз улуши. Ўғил бўлмасдан бир неча қизлар бўлса, уларга учдан иккиси тегади. Агар қиз ёлғиз бўлса, унга мероснинг ярми. Марҳумнинг ўғил ё қизи бўлса, отаси ҳам, онаси ҳам олтидан бир улуш оладилар. Ота-онасидан бошқа меросхўри бўлмаса, онасига учдан бири, қолгани отасиникидир. Марҳумнинг икки ёки ундан ортиқ ака-ука ёки опа-сингиллари бўлса, улар туғишган бўлиши ё бўлмаслигидан қатъи назар, онасига олтидан бир улуш тегади. Қолганини эса асаба сифатида ота олади. Ота борлиги туфайли ака-укаларга меросдан улуш тегмайди. Бу тақсимот марҳум қилиб кетган васият адо этилганидан кейин бўлади. Васиятнинг икки шарти бор. Биринчидан, васият маййит қолдириб кетаётган тариканинг - мулкнинг учдан биридан ошмаслиги, иккинчидан, унинг бўйнидаги қарзи адо этилган бўлиши шарт. Аллоҳ мерос тақсимоти шундай бўлишини тайинлади. Чунки сизлар оталарингиз ва болаларингиздан қайси бири сизларга дунёю охиратда кўпроқ фойда келтиришини билмайсизлар. Гоҳида ўлими яқинлашаётган одам бир меросхўрини яхши деб ўйлаб, ҳамма мулкини унга бериб юборади ёки бошқа бир меросхўрини ёмон деб ўйлаб, уни меросдан маҳрум қилади. Аслида эса ҳолат тамоман акси бўлиши ҳам мумкин. Бу ишларнинг ҳаммасини ёлғиз Аллоҳгина билади. Ҳеч иш У Зотдан яширин эмас. Шунинг учун меросни мазкур тарзда тақсим этиб, уни бандаларига фарз қилди. Аллоҳ бандаларига нима фойдали эканини яхши биладиган, ҳар бир шариатини, тадбирини ҳикмат билан қиладиган Зотдир.

Ina jeyaa e nafoore aayeeje ɗee e ngol hello:

• دلت أحكام المواريث على أن الشريعة أعطت الرجال والنساء حقوقهم مراعية العدل بينهم وتحقيق المصلحة بينهم.

Мерос ҳукмлари шариат эркакнинг ҳам, аёлнинг ҳам ҳуқуқларига риоя қилганини, адолат билан иш тутганини, масалани ҳар икки жинсга бирдек манфаатли бўладиган тарзда ҳал қилганини кўрсатиб турибди.

• التغليظ الشديد في حرمة أموال اليتامى، والنهي عن التعدي عليها، وعن تضييعها على أي وجه كان.

Етим молини ейишнинг ўта-ўта ҳаромлиги жуда қаттиқ таъкидланяпти. Унга тажовуз қилиш, ҳар қанақасига уни зое қилиш қатъий ман этиляпти.

• لما كان المال من أكثر أسباب النزاع بين الناس تولى الله تعالى قسمته في أحكام المواريث.

Одамлар орасида келиб чиқадиган низонинг асосий сабабларидан бири мол-давлат бўлгани туфайли Аллоҳ унинг тақсимотини Ўз қўлига олиб, мерос ҳукмларини нозил қилди.