Fassarar Ma'anonin Alqura'ni - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - Teburin Bayani kan wasu Fassarori


Fassarar Ma'anoni Sura: Suratu Al'israa   Aya:

əl-İsra

daga cikin abunda Surar ta kunsa:
تثبيت الله لرسوله صلى الله عليه وسلم وتأييده بالآيات البينات، وبشارته بالنصر والثبات.
Allahın Öz rəsulunu - səllallahu aleyhi və səlləm- açıq-aydın ayələrlə möhkəmləndirməsi və ona kömək etməsi, habelə, ona zəfər bəxş edəcəyinə və həmçinin onu sabitqədəm edəcəyinə dair onu müjdələməsi.

سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِيٓ أَسۡرَىٰ بِعَبۡدِهِۦ لَيۡلٗا مِّنَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ إِلَى ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡأَقۡصَا ٱلَّذِي بَٰرَكۡنَا حَوۡلَهُۥ لِنُرِيَهُۥ مِنۡ ءَايَٰتِنَآۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ
Uca Allah, Özündən başqa heç kimsənin gücü yetmədiyi şeylərə gücü yetdiyindən dolayı bütün eyib və nöqsanlardan pak və ucadır. Qadir olduğumuz ayələrimizin bəzisini göstərmək üçün Öz qu­lu­ Muhammədi (sallallahu aleyhi və səlləm) gecənin bir vax­tında ruhi və cəsədi ilə yuxuda deyil, əksinə o, ayığ ikən Məscidul­ha­ram­dan ətrafına meyvələr, əkinlər və Peyğəmbərlərin - səllallahu aleyhi və səlləm - orada yerləşməsi ilə xe­yir - bərə­kət ver­di­yi­miz Məsci­dul­əq­saya apa­ran yalnız pak olan Allahdır. Hə­qiqə­tən, Allah hər şeyi eşidəndir, Ona heç bir şey gizli qalmaz və hər şeyi gö­rən­dir və heç bir şey Onun gözündən qaçmaz!
Tafsiran larabci:
وَءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَجَعَلۡنَٰهُ هُدٗى لِّبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ أَلَّا تَتَّخِذُواْ مِن دُونِي وَكِيلٗا
Biz Musaya - aleyhissəlam - Tövrat verdik və onu İsrail oğullarına doğ­ru yol gös­təricisi etdik. Biz İsrail oğullarına belə dedik: "İşlərinizi başqasına həvalə edərək Məndən qeyrisini özü­nü­zə hi­mayədar qəbul etməyin, əksinə, bütün işlərinizi Mənə həvalə edin!"
Tafsiran larabci:
ذُرِّيَّةَ مَنۡ حَمَلۡنَا مَعَ نُوحٍۚ إِنَّهُۥ كَانَ عَبۡدٗا شَكُورٗا
Siz, Allahın Nuh - aleyhissəlam - ilə birlikdə tufanda boğulmaqdan xilas etdiyi kimsələrin nəslindənsiniz. Bu neməti əsla yaddan çıxarmayın. Elə isə tək Allaha ibadət və itaət edərək, Ona şükür edin və bu işdə Nuha tabe olun, çünki o, Uca Allaha çoxlu şükür edərdi!
Tafsiran larabci:
وَقَضَيۡنَآ إِلَىٰ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ فِي ٱلۡكِتَٰبِ لَتُفۡسِدُنَّ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَّتَيۡنِ وَلَتَعۡلُنَّ عُلُوّٗا كَبِيرٗا
Biz Tövratda İsrail oğul­la­rına: "Siz günahlar və insanlara qarşı təkəbbürlük etməklə yer üzündə iki dəfə fitnə-fəsad tö­rə­də­cək­ və insanlara zülm edib, həddinizi aşaraq, insanlar üzərində lovğalıq edəcəksiniz!" – deyə xəbər ver­dik.
Tafsiran larabci:
فَإِذَا جَآءَ وَعۡدُ أُولَىٰهُمَا بَعَثۡنَا عَلَيۡكُمۡ عِبَادٗا لَّنَآ أُوْلِي بَأۡسٖ شَدِيدٖ فَجَاسُواْ خِلَٰلَ ٱلدِّيَارِۚ وَكَانَ وَعۡدٗا مَّفۡعُولٗا
Onlar iki fəsaddan birincisini etdikləri zaman üstlərinə onları öldürən və yurdlarından didərgin salan çox qüv­vət­li qulla­rı­mızı gön­dər­dik. Onlar da yur­dunuzda gə­zib dola­şıb və əllərinə keçən hər bir şeyi viran qoyurdular. Bu, Allahın yerinə yetirəcəyi və gercəkləşəcək bir vəd idi.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ رَدَدۡنَا لَكُمُ ٱلۡكَرَّةَ عَلَيۡهِمۡ وَأَمۡدَدۡنَٰكُم بِأَمۡوَٰلٖ وَبَنِينَ وَجَعَلۡنَٰكُمۡ أَكۡثَرَ نَفِيرًا
Ey İsrail oğul­la­rı! Siz etdiyiniz günahlardan Allaha tövbə etdikdən sonra, Allah sizə düşmənləriniz üzə­rin­də qələbə nəsib edərək dövlətinizi onlardan geri alıb yenidən sizə verdi və onların əlinizdən aldıqları var-dövlətinizi və oğul-uşaqlarınızı sizə qaytarmaqla sizə yar­dım etdi, beləliklə də, sa­yınızı düşməninizin sayından daha çox etdi.
Tafsiran larabci:
إِنۡ أَحۡسَنتُمۡ أَحۡسَنتُمۡ لِأَنفُسِكُمۡۖ وَإِنۡ أَسَأۡتُمۡ فَلَهَاۚ فَإِذَا جَآءَ وَعۡدُ ٱلۡأٓخِرَةِ لِيَسُـُٔواْ وُجُوهَكُمۡ وَلِيَدۡخُلُواْ ٱلۡمَسۡجِدَ كَمَا دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٖ وَلِيُتَبِّرُواْ مَا عَلَوۡاْ تَتۡبِيرًا
Ey İsrail oğul­la­rı! Əgər sizdən tələb olunan şəkildə yaxşı əməl etsəniz, bunun savabı yalnız sizə qayıdar. Allahın sizin əməllərinizə heç bir ehtiyacı yoxdur. Əgər pis əməllər etmiş olsanız bununda zərəri yalnız öz əleyhinizə dönər. Yaxşı əməllərinizin Allaha heç bir faydası olmadığı kimi, pis əməllərinizin də Allaha heç bir zərəri olmaz. İkinci fəsadınızın zamanı gəldikdə sizi zəlil halala salsınlar, sizə müxtəlif növ əzab verməklə üzü­nü­zü qaraltsınlar, birinci dəfə Qüd­sdəki məscidə girib oranı dar­­ma­da­ğın etdikləri kimi yenidən oranı darmadağın etsinlər və məmləkətinizdə əllərinə keçən hər bir şeyi viran halına salmaları de­yə düşmən­lərinizi yenidən üs­­tü­nüzə göndərdik.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• في قوله: ﴿الْمَسْجِدِ الْأَقْصَا﴾: إشارة لدخوله في حكم الإسلام؛ لأن المسجد موطن عبادةِ المسلمين.
• Uca Allahın ayədə zikr etdiyi: ﴾Məscidüləqsa﴿ ifadəsi, bu məscidin təkrarən müsəlmanların hökmü altına keçməsinə dair bir işarə vardır. Çünki məscid müsəlmanların ibadət etdiyi yerin adıdır.

• بيان فضيلة الشكر، والاقتداء بالشاكرين من الأنبياء والمرسلين.
• Yuxarıda qeyd edilən ayədə, Allaha şükür etməyin fəziləti və həmçinin insan özünə Allaha şükür edən peyğəmbərləri və elçiləri örnək etməsi bəyan edilmişdir.

• من حكمة الله وسُنَّته أن يبعث على المفسدين من يمنعهم من الفساد؛ لتتحقق حكمة الله في الإصلاح.
• Uca Allahın islah etməsindəki hikmətinin gerçəkləşməsi üçün fitnə-fəsad törədənləri, belə pis əməllərdən çəkindirəcək kimsələrin göndərməsi, Uca Allahın sünnəsindən biridir.

• التحذير لهذه الأمة من العمل بالمعاصي؛ لئلا يصيبهم ما أصاب بني إسرائيل، فسُنَّة الله واحدة لا تتبدل ولا تتحول.
• İsrail oğul­la­rının başına gələnlərin bu ümmətin başına gəlməməsi üçün insanları günah əməllərdən çəkindirmək vacibdir. Çünki Allahın sünnəsi, qanunu eyni, sabit və dəyişməzdir.

عَسَىٰ رَبُّكُمۡ أَن يَرۡحَمَكُمۡۚ وَإِنۡ عُدتُّمۡ عُدۡنَاۚ وَجَعَلۡنَا جَهَنَّمَ لِلۡكَٰفِرِينَ حَصِيرًا
Ey İsrail oğulları! Siz bu şiddətli intiqamdan sonra tövbə edib, yaxşı əməllər etsəniz, ola bilsin ki, Rəbbiniz si­zə rəhm etsin. Əgər təkrarən üçünci dəfə və ya bundan daha çox fəsad tö­rət­mə­yə qayıt­sa­nız, Biz də təkrarən sizdən intiqam almağa və sizi cəzalandırmağa qayıdarıq. Biz Cə­hən­­nəmi ka­firlər üçün heç vaxt çıxa bilməyəcəkləri və orada əbədi olaraq qalacaqları bir yer etdik.
Tafsiran larabci:
إِنَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ يَهۡدِي لِلَّتِي هِيَ أَقۡوَمُ وَيُبَشِّرُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٱلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أَنَّ لَهُمۡ أَجۡرٗا كَبِيرٗا
Həqiqətən, Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil edilən bu Quran in­san­ları ən doğru yola, İslam yoluna yönəldir və Allaha iman edərək yax­şı işlər gö­rən mömin­lərə, Allah yanında onlar üçün onları sevindirəcək böyük bir mü­ka­fatın olacağı ilə müjdə verir.
Tafsiran larabci:
وَأَنَّ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ أَعۡتَدۡنَا لَهُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا
Bu Quran, Qiyamət gününə iman gətirmə­yən­ləri üzüb, kədərli edən, Qiyamət günü onlar üçün ağrılı-acılı bir əzabın ha­zır­landığını xəbər verər!
Tafsiran larabci:
وَيَدۡعُ ٱلۡإِنسَٰنُ بِٱلشَّرِّ دُعَآءَهُۥ بِٱلۡخَيۡرِۖ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ عَجُولٗا
İnsan xeyirli bir şeyi istəyərək dua etdiyi kimi, cahilliyindən dolayı qəzəbləndikdə, özünə, övladına və mal-dövlətinə müsibət gəlməsi üçün bəd dua edər. Əgər Biz həmin şəxsin bəd duasını qəbul etsək, dərhal onun özü, övladı və mal-dövləti məhv olar. İn­san tələskən xasiyyətli yaradıldığı kimi, özünə zərər verən şeylərdə də tələsən­dir.
Tafsiran larabci:
وَجَعَلۡنَا ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ ءَايَتَيۡنِۖ فَمَحَوۡنَآ ءَايَةَ ٱلَّيۡلِ وَجَعَلۡنَآ ءَايَةَ ٱلنَّهَارِ مُبۡصِرَةٗ لِّتَبۡتَغُواْ فَضۡلٗا مِّن رَّبِّكُمۡ وَلِتَعۡلَمُواْ عَدَدَ ٱلسِّنِينَ وَٱلۡحِسَابَۚ وَكُلَّ شَيۡءٖ فَصَّلۡنَٰهُ تَفۡصِيلٗا
Gecə və gündüz arasında uzunluq, qısalıq, istilik və soyuqluq baxımından fərqlər olduğu üçün, Biz gecə və gündüzü Allahın vəhdaniyyətinə və qüdrətinə dəlalət edən iki əlamət olaraq yaratdıq. Gecəni yatıb istirahət etməniz üçün zülmət qaranlıq etdik. İnsanların görməsi və yer üzündə gəzib dolaşaraq ruzi qazanmaları üçün gündüzü də işıqlı, nurlu etdik. Siz il­lə­rin, ayların, günlərin və saatların sayını və he­sabı biləsiniz deyə, gecə və gündüzü bir-birini təqib edən bir şəkildə yaratdıq. Əşyaların bir-birindən və həmçinin haqqı batildən ayırd edilməsi üçün Biz hər bir şeyi açıq-aydın təf­silatı ilə izah et­dik.
Tafsiran larabci:
وَكُلَّ إِنسَٰنٍ أَلۡزَمۡنَٰهُ طَٰٓئِرَهُۥ فِي عُنُقِهِۦۖ وَنُخۡرِجُ لَهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ كِتَٰبٗا يَلۡقَىٰهُ مَنشُورًا
Biz hər bir insanın etdiyi əmə­lini boyunbağı kimi onun boy­nundan asar və əmələrinə görə haqq-hesab olunana qədər ondan ayrılmaz. Qi­ya­mət gü­­nü isə içərisində etdiyi bütün xeyir və şər əməllər olan kitabını açıq vəziy­yət­də qarşısına qoyular.
Tafsiran larabci:
ٱقۡرَأۡ كِتَٰبَكَ كَفَىٰ بِنَفۡسِكَ ٱلۡيَوۡمَ عَلَيۡكَ حَسِيبٗا
O gün Biz ona belə deyərik: "Ey İnsan! Kitabını oxu! Etdiyin əməllərə görə özün-özünü hesaba çək­. Qiyamət günü özün öz nəfsini hesaba çəkməyə ye­tər!"
Tafsiran larabci:
مَّنِ ٱهۡتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهۡتَدِي لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيۡهَاۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰۗ وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّىٰ نَبۡعَثَ رَسُولٗا
Kim iman edərək hidayət yoluna yönəlsə, bunun savabı yalnız onun özünə olar, kim az­ğın­lı­ğa düşsə, bunun ziyanı da yalnız onun öz əleyhinə olar. Heç bir kəs baş­qasının günahını da­şı­maz. Biz heç bir qövmə elçi gön­dər­ərək hüccət qaldırmadıqca əzab ver­mərik!
Tafsiran larabci:
وَإِذَآ أَرَدۡنَآ أَن نُّهۡلِكَ قَرۡيَةً أَمَرۡنَا مُتۡرَفِيهَا فَفَسَقُواْ فِيهَا فَحَقَّ عَلَيۡهَا ٱلۡقَوۡلُ فَدَمَّرۡنَٰهَا تَدۡمِيرٗا
Biz bir məmləkəti, etdikləri günahlardan dolayı məhv etmək istədiyimiz zaman, nemətin azdırdığı kimsələrə Alla­ha itaət etmələrini əmr edərik. Onlar isə Allahın əmrinə tabe olmayıb, Allaha qarşı üsyan edərək Ona itaət etməkdən uzaq durarlar. Buna görə də onlar özlərini tamamən yox edəcək bir əzabın öz üzərlərində gəlməsinə layiq olarlar və be­ləcə Biz onları yerlə yeksan edən bir əzabla məhv edərik.
Tafsiran larabci:
وَكَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِنَ ٱلۡقُرُونِ مِنۢ بَعۡدِ نُوحٖۗ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِۦ خَبِيرَۢا بَصِيرٗا
Biz Nuhdan sonra Ad və Səmud qövmləri kimi, peyğəmbərləri yalan sayan neçə-neçə ümmətlər məhv etdik. Ey Peyğəmbər! Rəb­bi­nin, qullarının günahlarını bil­məsi və görməsi bəs edər. Allaha heç bir şey gizli qalmaz. Allah onların dünyada ikən etdikləri əməllərin qarşılığını verəcəkdir.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• من اهتدى بهدي القرآن كان أكمل الناس وأقومهم وأهداهم في جميع أموره.
• Kim Quranın göstərdiyi doğru yola tabe olarsa, bütün işlərində insanların ən kamili, ən güclüsü və ən doğru yolda olanı olar.

• التحذير من الدعوة على النفس والأولاد بالشر.
• İnsanı özünə və övladlarına qarşı bəd dua etməkdən çəkindirmək.

• اختلاف الليل والنهار بالزيادة والنقص وتعاقبهما، وضوء النهار وظلمة الليل، كل ذلك دليل على وحدانية الله ووجوده وكمال علمه وقدرته.
• Gecə və gündüzün uzunluq və qısalıq baxımından bir-birindən fərqli olması və bir-birini təqib etməsi, gündüzün aydın nurlu, gecənin isə zülmət qaranlıq olması, bütün bunların hamısı Uca Allahın vəhdaniyyətinə, Onun mövcudluğuna, elminin və güdrətinin kamilliyinə dəlalət edir.

• تقرر الآيات مبدأ المسؤولية الشخصية، عدلًا من الله ورحمة بعباده.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələr insanın onun üzərində olan məsuliyyəti hiss etməsini bir daha ortaya qoymaqdadır. Bu, Uca Allahın Öz qullarına qarış olan bir ədaləti və rəhmətidir.

مَّن كَانَ يُرِيدُ ٱلۡعَاجِلَةَ عَجَّلۡنَا لَهُۥ فِيهَا مَا نَشَآءُ لِمَن نُّرِيدُ ثُمَّ جَعَلۡنَا لَهُۥ جَهَنَّمَ يَصۡلَىٰهَا مَذۡمُومٗا مَّدۡحُورٗا
Kim yaxşı əməllər etməklə müvəqqəti dün­ya­ həyatını istəsə və axirət həyatına iman etməyib heç buna əhəmiyyət verməsə, dünya həyatında onun istədiyi kimi yox, yalnız Bizim onun üçün istədiyimiz nemətləri dər­hal ona verərik. Nəhayət, Qiyamət günü onu, müvəqqəti dünya həyatını, əbədi axirət həyatından üstün tutduğuna görə qı­nan­mış və Allahın rəhmə­tin­dən qovul­muş halda, hərarətindən əzab çəkəcəyi Cə­hən­nəm atəçinə daxil edərik.
Tafsiran larabci:
وَمَنۡ أَرَادَ ٱلۡأٓخِرَةَ وَسَعَىٰ لَهَا سَعۡيَهَا وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ كَانَ سَعۡيُهُم مَّشۡكُورٗا
Kim də yaxşı əməllər etməklə axirət həyatını istəyərək riyadan və şan-şöhrətdən uzaq olarsa və Allahın iman etməsini vacib etdiyi şeylərə iman edərsə, məhz bu vəsflərə sahib olan kimsələr Allah yanında əməlləri qəbul edilən kimsələrdir. Allah bu kimsələrin etdikləri yaxşı əməllərinin mükafatın onlara verəcəkdir.
Tafsiran larabci:
كُلّٗا نُّمِدُّ هَٰٓؤُلَآءِ وَهَٰٓؤُلَآءِ مِنۡ عَطَآءِ رَبِّكَۚ وَمَا كَانَ عَطَآءُ رَبِّكَ مَحۡظُورًا
Ey Peyğəmbər! Rəbbin, günahkar və sleh olan hər iki insan toplumuna Öz nemətlərini naqislik edilmədən kamil şəkildə əta edər. Rəbbi­nin əta etdiyi bu nemətlər dünyada ikən nə günahkara, nə də saleh bir kimsəyə qadağan edilməz.
Tafsiran larabci:
ٱنظُرۡ كَيۡفَ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ وَلَلۡأٓخِرَةُ أَكۡبَرُ دَرَجَٰتٖ وَأَكۡبَرُ تَفۡضِيلٗا
Ey Peyğəmbər! İnsanların günahkar və ya saleh olmasından aslı olmayaraq dünyada ikən onla­rın birini di­gərindən var-dövlət, cah-cəlal və san-şöhrət baxımından necə üstün etdyimizə bir fikir ver. Axirətdə verilən nemətlər isə dünya həyatında verilən nemətlərdən dərəcə baxımından daha fərqli və daha böyükdür. Elə isə qoy mömin kimsə, axirət nemətlərinə nail olmaq üçün daha çox həris olsun!
Tafsiran larabci:
لَّا تَجۡعَلۡ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتَقۡعُدَ مَذۡمُومٗا مَّخۡذُولٗا
Ey İnsan! Özünə, Allahla yanaşı başqa mə­bud qəbul edib, ona iba­dət etmə. Yoxsa Allah yanında qınanmış və saleh qullar yanında təriflənməyən, rəzil, alçaq hala düşən və başlı-başına buraxılmış bir vəziyyətdə qalarsan.
Tafsiran larabci:
۞ وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنًاۚ إِمَّا يَبۡلُغَنَّ عِندَكَ ٱلۡكِبَرَ أَحَدُهُمَآ أَوۡ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَآ أُفّٖ وَلَا تَنۡهَرۡهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوۡلٗا كَرِيمٗا
Ey İnsan! Rəbbin yalnız Ona iba­dət etməyi, Ondan başqa heç bir məbuda ibadət etməməyi və ata-ana ilə, ələlxüsus da onların qocalıq vaxtında yaxşı dav­ran­­mağı əmr etmişdir. Əgər ata-anadan hər hansı biri və ya hər iki­si sə­nin ya­nın­da qocalıq yaşına çatarsa, onlara, qəlblərini qıran bir söz belə demə, üstlərinə qış­qır­ıb onlarla kobud, sərt və qaba rəftar etmə, əksinə, onlarla gözəl əxlaqla rəftar edib, onlara xoş, ürəyəyatan və yumşaq söz söylə!
Tafsiran larabci:
وَٱخۡفِضۡ لَهُمَا جَنَاحَ ٱلذُّلِّ مِنَ ٱلرَّحۡمَةِ وَقُل رَّبِّ ٱرۡحَمۡهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرٗا
Onların hər ikisinə rəhm və təvazökarlıq edərək: "Ey Rəbbim! On­lar məni körpəliyimdən tər­bi­yə edib bö­yütdük­ləri üçün bu gün də Sən onlara mərhəmət et!" – de.
Tafsiran larabci:
رَّبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمۡۚ إِن تَكُونُواْ صَٰلِحِينَ فَإِنَّهُۥ كَانَ لِلۡأَوَّٰبِينَ غَفُورٗا
Ey İnsanlar! Rəbbiniz, Ona etdiyiniz ibadətləri, gördüyünüz saleh əməlləri və ata-anaya yaxşılıq edərkən qəlbinizdəki ixlası çox yaxşı bilir. Əgər etdiyiniz ibadətlərinizdə, ata-anaya və başqalarına qarşıolan rəftarınızda niyyətiniz yaxşı olarsa, bilin ki, hə­qiqətən də, Uca Allah, günah etdikdən sonra tövbə edib, Allaha tərəf qayıdanları ba­ğış­la­yan­dır. Kim, Allahın və valideyinlərinin itaətdində yol verdiyi naqislikdən tövbə edərsə, Uca Allah onu bağışlayıb, əfv edər!
Tafsiran larabci:
وَءَاتِ ذَا ٱلۡقُرۡبَىٰ حَقَّهُۥ وَٱلۡمِسۡكِينَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرۡ تَبۡذِيرًا
Ey Mömin! Qohuma, yox­sula, azüqəsi tükənib yarı yolda qalmış mü­safirə haqqını ver. Allahın sənə bəxş etdiyi malı, Allaha asi olan şeylərə və ya israf edərək gərəksiz yerə sərf etmə!
Tafsiran larabci:
إِنَّ ٱلۡمُبَذِّرِينَ كَانُوٓاْ إِخۡوَٰنَ ٱلشَّيَٰطِينِۖ وَكَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ لِرَبِّهِۦ كَفُورٗا
Şübhəsiz ki, mallarını Allaha asi olan yerlərə sərf edib, israfçılıqla xərcləyənlər şey­tan­ların qardaşlarıdır. Şeytan onlara, mallarını israf edərək xərcləmələrini əmr edər, onlarda şeytanın əmrinə boyun əyib malllarını şeytanın istədiyi kimi xərcləyərlər. Şeytan isə Rəb­binə qarşı çox nankor bir məxluqdur. O yalnız günah işlər görər və yalnız Rəbbini qəzəbləndirən şeyləri əmr edər.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• ينبغي للإنسان أن يفعل ما يقدر عليه من الخير وينوي فعل ما لم يقدر عليه؛ ليُثاب على ذلك.
• İnsan, gücü yetən yaxşı əməllər etməli, gücü yetməyən əməllərin də savabına nail olması üçün onu etməyə niyyət etməsi gərəkdir.

• أن النعم في الدنيا لا ينبغي أن يُسْتَدل بها على رضا الله تعالى؛ لأنها قد تحصل لغير المؤمن، وتكون عاقبته المصير إلى عذاب الله.
• Uca Allahın bu dünyada kiməsə bol nemətlər bəxş etməsi heç də Allahın ondan razı olması anlamına gəlmir. Çünki bu nemətlər mömindən qeyrisinədə verilə bilər, sonda isə o, Allahın əzabına məruz qalmış kimsə olar.

• الإحسان إلى الوالدين فرض لازم واجب، وقد قرن الله شكرهما بشكره لعظيم فضلهما.
• Ata-anaya yaxşılıq etmək fərzdir. Onların övlad üzərinəki olan haqqlarının böyüklüyündən dolayı,uca Allah, ata-anaya şükür etməyi, Özünə şükür etməklə bir yerdə zikir etmişdir.

• يحرّم الإسلام التبذير، والتبذير إنفاق المال في غير حقه.
• İslam israfçılıq etməyi hamar buyurmuşdur. İsrafçılıq: malı gərəksiz və ya lazımsız yerə sərf etməkdir.

وَإِمَّا تُعۡرِضَنَّ عَنۡهُمُ ٱبۡتِغَآءَ رَحۡمَةٖ مِّن رَّبِّكَ تَرۡجُوهَا فَقُل لَّهُمۡ قَوۡلٗا مَّيۡسُورٗا
Əgər Allahın sənə ruzi bəxş edəcəyini gözləyirsənsə və imka­­nın olma­dığı üçün onlara bir şey verə bil­mirsənsə ən azından bu zaman onlara könüllərini alan yumuşaq, xoş söz söylə. Ruzilərinin genişlənməsi üçün dua et. Yaxud uca Allah sənə bir ruzi bəxş etdikdə, o ruzidən onlara verəcəyinə dair vəd ver!
Tafsiran larabci:
وَلَا تَجۡعَلۡ يَدَكَ مَغۡلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبۡسُطۡهَا كُلَّ ٱلۡبَسۡطِ فَتَقۡعُدَ مَلُومٗا مَّحۡسُورًا
Nə əlini xərcləməkdən sıxıb saxlama, nə də ki, xərclədikdə israfa yol vermə. Xərcləməkdən paxıllıq edib, əlini sıxıb saxlasan yaxud da işrafçılıq edərək əlində olanın hamısını xərcləyib axırda özünə xərcləməyə bir şey tapmasan, bu zaman insanlar tərəfindən qı­nanmış və məzəmmət olunmuş bir və­ziy­yətdə qalarsan. Elə isə xərclədikdə bunun ikisinin arasında özünə bir yol tut!
Tafsiran larabci:
إِنَّ رَبَّكَ يَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن يَشَآءُ وَيَقۡدِرُۚ إِنَّهُۥ كَانَ بِعِبَادِهِۦ خَبِيرَۢا بَصِيرٗا
Həqiqətən, Rəbbin müəyyən bir hikmətdən dolayı, istə­di­yi­ kimsənin ru­zisini genişləndirər, istə­di­yi­ kimsənin də ruzisini daraldar. Şübhə­siz ki, O, qullarından xəbərdardır və onları görür. Onlardan heç bir şey uca Allaha gizli qalmaz. Allah Öz qullarını istədiyi kimi idarə edər.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُمۡ خَشۡيَةَ إِمۡلَٰقٖۖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُهُمۡ وَإِيَّاكُمۡۚ إِنَّ قَتۡلَهُمۡ كَانَ خِطۡـٔٗا كَبِيرٗا
Gələcəkdə uşaqlarınıza xərclədiyinizdən dolayı yox­sulluq qorxusundan onları öldürməyin. On­la­rın da, sizin də ruzinizi Biz veri­rik. Onları öldür­mək, hə­qi­qətən də, Allah yanında böyük bir günahdır. Çünki onların öldürülməsi üçün nə bir günahları, nə də ki, bir səbəb vardır.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَقۡرَبُواْ ٱلزِّنَىٰٓۖ إِنَّهُۥ كَانَ فَٰحِشَةٗ وَسَآءَ سَبِيلٗا
Zinadan çəkinin və ona sövq edən səbəblərdən də uzaq durun. Çünki zina, nəsillərin bir-biri ilə qarışdığına və Allahın əzabına gətirib çıxartdığı üçün çox iyrənc bir əməl və murdar bir yol­dur!
Tafsiran larabci:
وَلَا تَقۡتُلُواْ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۗ وَمَن قُتِلَ مَظۡلُومٗا فَقَدۡ جَعَلۡنَا لِوَلِيِّهِۦ سُلۡطَٰنٗا فَلَا يُسۡرِف فِّي ٱلۡقَتۡلِۖ إِنَّهُۥ كَانَ مَنصُورٗا
Uca Allahın, iman etmə və ya təhlükəsizliyi təmin edilməsi ilə qanını haram etdiyi bir nəfsi mürtəd olma, evlilik həyatı yaşadıqdan sonra zina etmə yaxud qisas kimi qanı halal edən səbəblərdən hər hansı biri olmadan, heç bir kəsi haqsız yerə öl­dürməyin. Kim bir kəsi öldürülməsini halal edən səbəblər olmadan, zülm edilərək, haqsız yerə bir cana qəsd edərsə, artıq onun varisinə istəsə qisas tələb etmə, istəsə qanbahası almadan qatili bağışlama, istəsə də qan­bahası alaraq onu əfv etmə ix­ti­yarını verərik. Lakin o da qisas al­dıqda, Allahın icazə verdiyi həddi aşaraq qatilin burnunu, qulağını və s. əzalarını kəsərək ölünü pis bir hala gətirməməli, qatildən başqasını və ya onun əvəzinə qatilin yaxın adamlarından bir kimsəni öldürməməlidir. Çün­ki şəriətin bu hökmləri ilə artıq ona Allah tərəfindən kömək olunmuşdur.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡيَتِيمِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ بِٱلۡعَهۡدِۖ إِنَّ ٱلۡعَهۡدَ كَانَ مَسۡـُٔولٗا
Atası vəfat edib yetim qalmış uşaqların malına həddi-büluğa, ağıla-kəmala ça­tana qə­dər qo­ruyub sax­la­maq və artırmaq məqsədilə is­tifadə etmək is­tis­na olmaqla ya­xın­laşmayın! Allah ilə, həmçinin, öz aranızdakı əhdləri pozmadan və ya naqislik etmədən yerinə yetirin. Çünki Uca Allah qiyamət günü əhd verən kimsədən, verdiyi əhdi ba­rə­sində sor­ğu-sual edəcəkdir. Əgər əhdini yerinə yetirmişsə Allah onu mükafatlandıracaq, əhdinə xilaf çıxmışsa ona cəzalandıracaqdır.
Tafsiran larabci:
وَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ إِذَا كِلۡتُمۡ وَزِنُواْ بِٱلۡقِسۡطَاسِ ٱلۡمُسۡتَقِيمِۚ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِيلٗا
Başqası üçün ölçdükdə, ölçüyə naqislik etmədən tam şəkildə ölçün. Çəkdikdə də, tərizidə əksiltmədən, düzgün tə­rə­zi ilə çə­kin. Çünki ölçüdə və tərəzidə düzgün olmağınız dünya və axirətdə sizin üçün da­ha xeyirli və nəticə baxımından ölüçdə və tərəzidə əksildib insanları aldatmaqdan daha yax­şı­dır.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَقۡفُ مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٌۚ إِنَّ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡبَصَرَ وَٱلۡفُؤَادَ كُلُّ أُوْلَٰٓئِكَ كَانَ عَنۡهُ مَسۡـُٔولٗا
Ey Adəm övladı! Haqqında elmin olmadığı bir şeyin dalınca getmə. Yoxsa zənnə və şəkk-şübhəyə qapanmış olarsan. Çün­ki insan qulaq, göz və qəlbini istifadə edərək qazandığı hər bir xeyir və şərə görə Allah yanında sorumludur. Beləliklə də, qiyamət günü bu əzalar ilə qazandığı xeyirə görə müxafat verilər və şərə görə də cəzalandırılar.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَمۡشِ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًاۖ إِنَّكَ لَن تَخۡرِقَ ٱلۡأَرۡضَ وَلَن تَبۡلُغَ ٱلۡجِبَالَ طُولٗا
Yer üzündə özündən razı, lovğalanaraq gəz­mə. Çün­ki sən yer üzündə nə qədər də özündən razı, lovğalanaraq gəzsəndə, bu gəzişinlə nə yeri yara bilərsən, nə də ki, boy-buxunun yük­sələrək dağların çatdığı yüksəkliklərə çata bilərsən. Belə olduğu təqdirdə, nəyə görə təkəbbürlük edirsən?!
Tafsiran larabci:
كُلُّ ذَٰلِكَ كَانَ سَيِّئُهُۥ عِندَ رَبِّكَ مَكۡرُوهٗا
Ey İnsan! Bu ayələrdə zikir edilənlərin hamısı Allah yanında qadağan edil­miş və Rəbbinin xo­şuna gəl­məyən pis əməl­lərdir. Uca Allah bunları edənlərdən razı olmaz, əksinə, ona qəzəblənər, nifrəti edər və onu sevməz.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• الأدب الرفيع هو رد ذوي القربى بلطف، ووعدهم وعدًا جميلًا بالصلة عند اليسر، والاعتذار إليهم بما هو مقبول.
• Gözəl əxlaq, qohum-əqrəba ilə gözəl şəkildə ünsiyyətdə olmaq, maddi imkan olduqda onlara yadım göstərmək, imkan olmadıqda isə onlardan gözəl bir şəkildə üzr istəməkdir.

• الله أرحم بالأولاد من والديهم؛ فنهى الوالدين أن يقتلوا أولادهم خوفًا من الفقر والإملاق وتكفل برزق الجميع.
• Uca Allah uşaqlara, ata-analarından da daha mərhəmətli və şəfqətlidir. Elə bu baxımdan, uca Allah, ata-anaya uşaqlarını yoxsulluq qorxusundan öldürmələrini yasaqlamış və ata-ananın və uşaqlarının ruzisini Öz üzərinə götürmüşdür.

• في الآيات دليل على أن الحق في القتل للولي، فلا يُقْتَص إلا بإذنه، وإن عفا سقط القصاص.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə, qisas almaq yalnız qətlə yetirilmiş insanın vəlisinin haqqı olduğuna, onun izni olmadan qisas alınmadığına və onun qatili əfv edəcəyi təqdirdə isə qisas alınmayacağına dair dəili vardır.

• من لطف الله ورحمته باليتيم أن أمر أولياءه بحفظه وحفظ ماله وإصلاحه وتنميته حتى يبلغ أشده.
• Uca Allahın yetimə qarşı olan şəfqət və mərhəmətində biridə, yetimə sahiblik edən kimsələrə, yetimi həddi-büluğa, ağıla-kəmala ça­tana qə­dər həm onu, həm də ki, ona aid olan malını qo­ruyub sax­la­mağı və malına zərər gəlməyəcək şəkildə artırmağı əmr etməsidir.

ذَٰلِكَ مِمَّآ أَوۡحَىٰٓ إِلَيۡكَ رَبُّكَ مِنَ ٱلۡحِكۡمَةِۗ وَلَا تَجۡعَلۡ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتُلۡقَىٰ فِي جَهَنَّمَ مَلُومٗا مَّدۡحُورًا
Sənə açıq-aydın izah etdiyimiz əmrlər, qadağalar və şəri əhkamlar Rəbbinin sənə vəhy etdiyi hikmətindəndir. Ey İnsan, Allah­la ya­naşı başqa mə­buda iba­dət et­mə, yoxsa Qiyamət günü həm sən özünü qınayar, həm də insanlar səni qınayarlar, sonra da hər bir xeyirdən qo­­vul­muş hal­da Cəhənnəmə atı­lar­san!
Tafsiran larabci:
أَفَأَصۡفَىٰكُمۡ رَبُّكُم بِٱلۡبَنِينَ وَٱتَّخَذَ مِنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ إِنَٰثًاۚ إِنَّكُمۡ لَتَقُولُونَ قَوۡلًا عَظِيمٗا
Ey: "Mələklər Allahın qızlarıdır!" – deyən müşriklər! Rəbbiniz oğ­lanları sizin üçün seçib, Özünə isə mə­lək­lər­dən qızlar götü­rdüyünümü söyləyirsiniz?! Allah sizin söylədiyindən uca və uzaqdır. Siz, həqiqətən də, Allah barəsində olduqca çox çirkin bir söz söyləyirsiniz. Allaha övlad nisbət edib, küfrdə daha da həddinizi aşaraq qızların Allaha aid olduğunu idda edirsiniz.
Tafsiran larabci:
وَلَقَدۡ صَرَّفۡنَا فِي هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ لِيَذَّكَّرُواْ وَمَا يَزِيدُهُمۡ إِلَّا نُفُورٗا
İnsanların öyüd-nəsihət qəbul edib, özlərinə fayda verəni almaları və zərərli şeylərdən uzaq durmaları üçün, Biz bu Quranda şəri əh­kamları, öyüd-nəsihətləri və hekayələri açıq-aydın izah etdik. Amma bu, fitrəti dəyişmiş kimsələrin haqqdan daha da uzaq düşmələrinə və haqqa qarşı nifrətinin daha da ar­tmasına səbəb oldu.
Tafsiran larabci:
قُل لَّوۡ كَانَ مَعَهُۥٓ ءَالِهَةٞ كَمَا يَقُولُونَ إِذٗا لَّٱبۡتَغَوۡاْ إِلَىٰ ذِي ٱلۡعَرۡشِ سَبِيلٗا
Ey Peyğəmbər! O müşriklərə belə de: "Əgər müşriklərin yalan və böhtan ataraq söy­lədikləri kimi, uca Allahla ya­na­şı baş­qa məbudlar ol­saydı, bu zaman varlığı idda edilən batil məbudlar, ərş sahibi uca Allahın mülkünə sahib olub, Ona qalib gəlmək üçün bir yol ax­ta­rardılar".
Tafsiran larabci:
سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوّٗا كَبِيرٗا
Pak və uca olan Allah müşriklərin Onu vəsf etdiklərindən münəzzəhdir və onların Allah barədə söylə­dik­lərin­dən çox uzaq və çox ucadır.
Tafsiran larabci:
تُسَبِّحُ لَهُ ٱلسَّمَٰوَٰتُ ٱلسَّبۡعُ وَٱلۡأَرۡضُ وَمَن فِيهِنَّۚ وَإِن مِّن شَيۡءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمۡدِهِۦ وَلَٰكِن لَّا تَفۡقَهُونَ تَسۡبِيحَهُمۡۚ إِنَّهُۥ كَانَ حَلِيمًا غَفُورٗا
Göylər və yerlər, habelə, göylərdə və yerdə on­lar ­da Allahı anır, xatırlayır, zikir edib, Ona təriflər deyirlər. Elə bir şey yox­dur ki, o, Allahın şəninə təriflər deyib, Ona həmd-səna etməsin, la­kin siz on­ların, Allahı zikir edib, Onun şəninə tə­ri­flər deməsini anlamırsınız. Siz yalnız insanlardan, dili ilə Allahı zikir edib, Onun şəninə həmd-səna edəni anlayırsınız. Hə­qiqətən, uca Allah, qullarına qarşı hə­lim­dir, onlara əzab verməyə tələsməz. Ona tövbə edənləridə bağış­la­yandır!
Tafsiran larabci:
وَإِذَا قَرَأۡتَ ٱلۡقُرۡءَانَ جَعَلۡنَا بَيۡنَكَ وَبَيۡنَ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ حِجَابٗا مَّسۡتُورٗا
Ey Peyğəmbər! Sən Quran oxuduğun za­man orada olan yasaqları və öyüd-nəsihəti dinlədiklərində, sə­ninlə Qiyamət gününə inanma­yan­la­rın arasına haqqı qəbil etməyib, ondan üz çevirmələrindən dolayı onlara cəza olaraq Quranı anlayıb, başa dümələrini əngəlləyən bir pərdə çəkərik.
Tafsiran larabci:
وَجَعَلۡنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ أَكِنَّةً أَن يَفۡقَهُوهُ وَفِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَقۡرٗاۚ وَإِذَا ذَكَرۡتَ رَبَّكَ فِي ٱلۡقُرۡءَانِ وَحۡدَهُۥ وَلَّوۡاْ عَلَىٰٓ أَدۡبَٰرِهِمۡ نُفُورٗا
Quranı başa düşmələrinə əngəl olması üçün Biz on­ların qəlblərinə örtük­lər çək­dik, onu eşitdikdə anlamamaları üçün qulaq­ları­na da tıxac vurduq. Sən Quranda Rəb­bi­nin tək Allah ol­duğunu yada salıb onların batil ilahlarını yada sal­madıqda, on­lar da, ixlasla tək Allaha ibadət etməkdən uzaqlaşıb, ar­xa­la­­rını çevirib gedərlər.
Tafsiran larabci:
نَّحۡنُ أَعۡلَمُ بِمَا يَسۡتَمِعُونَ بِهِۦٓ إِذۡ يَسۡتَمِعُونَ إِلَيۡكَ وَإِذۡ هُمۡ نَجۡوَىٰٓ إِذۡ يَقُولُ ٱلظَّٰلِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلٗا مَّسۡحُورًا
Biz onların öndə gedənlərinin Quranı necə dinlədiklərini çox yaxşı bilirik. Onlar Quranı haqqa yönəlmək üçün dinləməzlər. Əksinə, sən Rəbbinin ayələrini oxuduğun zaman, onlar Quranı, istehza etmək, lağa qoymaq və ələ salma üçün dinləyərlər. Biz onların öz aralarında xəlvətcə söh­bət edər­kən, səni və Quranı yalan saymalarını, insanları Allahın dinindən döndərmək məqsədlərini və küfr etməklə öz nəfslərinə zülm edən o zalımların başqalarına: "Ey İnsanlar! Siz ancaq sehr­lən­miş və ağlı basında olmayan bir adamın ardınca gedirsiniz!" – dediklərini çox yaxşı bi­li­rik.
Tafsiran larabci:
ٱنظُرۡ كَيۡفَ ضَرَبُواْ لَكَ ٱلۡأَمۡثَالَ فَضَلُّواْ فَلَا يَسۡتَطِيعُونَ سَبِيلٗا
Ey Peyğəmbər! Onların müxtəlif cür naqis sifətlərlə səni vəsf etdiklərinə bir bax. Odur ki, onlar çaşğınlıq işində qalaraq, azğınlığa düşdülər və doğru yolu tapa bil­mədilər!
Tafsiran larabci:
وَقَالُوٓاْ أَءِذَا كُنَّا عِظَٰمٗا وَرُفَٰتًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ خَلۡقٗا جَدِيدٗا
Müşriklər ölümdən sonra təkrarən dirilməyi inkar edərək belə dedilər: "Biz öldükdən, cəsədlərimiz çürüyüb torpağa qarışdıqdan sonra yeni bir yaradılışla təkrarən diril­diləcəyikmi?! Şübhəsiz ki, bu, qeyri mümkün olan bir işdir."
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• الزعم بأن الملائكة بنات الله افتراء كبير، وقول عظيم الإثم عند الله عز وجل.
• Mələklərin Allahın qızları olduğunu iddia etmək böyük bir iftiradır və izzət və cəllal sahibi olan Allah qatında isə çox böyük bir günahdır.

• أكثر الناس لا تزيدهم آيات الله إلا نفورًا؛ لبغضهم للحق ومحبتهم ما كانوا عليه من الباطل.
• İnsanların əksəriyyəti haqqa xoşlamadıqlarından və üzərində olduqları batilə olan sevğilərindən dolayı, Allahın ayələri onların nifrətini daha da artırır.

• ما من مخلوق في السماوات والأرض إلا يسبح بحمد الله تعالى فينبغي للعبد ألا تسبقه المخلوقات بالتسبيح.
• Göylərdə və yerdə nə qədər yaradılmış məxluq varsa, onların hamısı uca Allahın şəninə təriflər söyləyib, həmd-səna ilə Onu təsbih edərlər. Gərək insan, bu işdə heç bir məxluqun onu qabağlamaması üçün çalışsın.

• من حلم الله على عباده أنه لا يعاجلهم بالعقوبة على غفلتهم وسوء صنيعهم، فرحمته سبقت غضبه.
• Allahın günahkar qullarına əzab verməyə tələsməməsi və onlara tövbə edib günahlardan qayıtmaları üçün möhlət verməsi, uca Allahın qullarına qarşı olan həlimliyindəndir. Çünki Allahın rəhməti qəzəbini qabağlamışdır.

۞ قُلۡ كُونُواْ حِجَارَةً أَوۡ حَدِيدًا
Ey Peyğəmbər! Onlara belə de: "Ey Müşriklər! istər üst qatı sərt olan daş olun, istərsə də ki, çox qüvvətli bir dəmir, halbuki, siz nə üst qatı sərt olan qaş ola bilərsiz, nə di ki, çox qüvvətli bir dəmir.
Tafsiran larabci:
أَوۡ خَلۡقٗا مِّمَّا يَكۡبُرُ فِي صُدُورِكُمۡۚ فَسَيَقُولُونَ مَن يُعِيدُنَاۖ قُلِ ٱلَّذِي فَطَرَكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٖۚ فَسَيُنۡغِضُونَ إِلَيۡكَ رُءُوسَهُمۡ وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هُوَۖ قُلۡ عَسَىٰٓ أَن يَكُونَ قَرِيبٗا
İstər daşdan, istərsə də dəmirdən və ya qəlbinizdə sizə nəhəng görü­nən bir məxluq olun, bilin ki, yenə də Allah si­zi ilk dəfə yaratdığı kimi yenidən dirildib həyata qaytarmağa qadirdir. Bu inadkar insanlar belə deyəcəklər: "Biz öldükdən sonra bizi kim dirildib yenidən hə­yata qay­ta­ra­caq?" Onlara de: "Sizi daha öncə belə bir yaradılış olmadan, misilsiz bir şəkildə yaradan yenidən dirildəcəkdir!" Onlar sənin bu cavabından sonra istehza ilə baş­la­rını yır­ğa­la­yıb bunun imkansız olduğuna inanaraq: "Bəs bu yenidən dirilmə nə vaxt ola­caq­?" – deyə­cək­lər. Onlara de: "Bəlkə də, ya­xın bir za­man­da oldu. Çünki qarşıda gələn hər bir şey yaxındır!"
Tafsiran larabci:
يَوۡمَ يَدۡعُوكُمۡ فَتَسۡتَجِيبُونَ بِحَمۡدِهِۦ وَتَظُنُّونَ إِن لَّبِثۡتُمۡ إِلَّا قَلِيلٗا
Uca Allah sizi məhşər yerinə çağırdığı gün, sizi yenidən dirildəcəkdir. Siz də Ona həmd-sənalar edərək, Onun əmrinə tabe olub, Uca Allahın çağırı­şı­na cavab ve­rəcək və dün­yada çox az qaldığınızı zənn edəcək­si­niz!
Tafsiran larabci:
وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ ٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ يَنزَغُ بَيۡنَهُمۡۚ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ كَانَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٗا مُّبِينٗا
Ey Peyğəmbər! Mömin qullarıma de ki, başqaları ilə söhbət etdikdə nifrətə və ədavətə səbəb olacaq pis sözlərdən çəkinsinlər. Çünki şeytan nifrətə və ədavətə səbəb olacaq pis sözləri fürsət bilib, bununla onların dünya və axirət həyatlarını məhv etməyə çalışır.Həqiqətən, şeytan in­san üçün düşmənçiliyi açıq-ay­dın olan bir düşmənidir. Möminin üzərinə düşən ondan və onun şərindən çəkinməkdir.
Tafsiran larabci:
رَّبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِكُمۡۖ إِن يَشَأۡ يَرۡحَمۡكُمۡ أَوۡ إِن يَشَأۡ يُعَذِّبۡكُمۡۚ وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ وَكِيلٗا
Ey İnsanlar! Rəbbiniz sizi çox yaxşı ta­nıyır. Sizdən heç bir şey Ona gizli qalmaz. Əgər sizə mərhəmət etmək istəsə, rəhməti ilə sizi imana və saleh əmələ müvəffəq edər. Əgər sizə əzab vermək istəsə, sizi iman etməyə müvəffəq etməz və canınızı küfr üzərində alar. Ey Peyğəmbər! Biz səni on­ları iman etmələrinə məcbur etmək, onları küfr etməyə mane olmaq və etdikləri əməlləri haqq-hesaba çəkmək üçün vəkil gön­dər­mə­mi­şik. Sənin vəzifən yalnız Allahın sənə təbliğ etməyi əmr etdiklərini onlara təbliğ etməkdir.
Tafsiran larabci:
وَرَبُّكَ أَعۡلَمُ بِمَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَلَقَدۡ فَضَّلۡنَا بَعۡضَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ عَلَىٰ بَعۡضٖۖ وَءَاتَيۡنَا دَاوُۥدَ زَبُورٗا
Ey Peyğəmbər! Rəbbin göylərdə və yer­də olan­ları, onların durumunu və nəyə layiq olduğlarını da çox yaxşı bilir. Biz bəzi pey­ğəm­bər­lə­ri onlara tabe olanların çoxluğu və endirdiyimiz kitablarla di­gərlə­rindən üstün etdik. Biz Da­vuda bir kitab verdik, o da Zə­bur.
Tafsiran larabci:
قُلِ ٱدۡعُواْ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُم مِّن دُونِهِۦ فَلَا يَمۡلِكُونَ كَشۡفَ ٱلضُّرِّ عَنكُمۡ وَلَا تَحۡوِيلًا
Ey Peyğəmbər! O müşriklərə belə de: "Ey Müşriklər! Allahdan başqa ilahlar olduğunu iddia etdiyiniz bütlər, sizə bir zərər gəldikdə, on­lar acizliklərindən dolayı bə­lanı sizdən nə uzaq­laş­dır­mağa, nə də onu başqasına yö­nəlt­məyə qadirdilər. Aciz olan, əsla ilah ola bilməz!"
Tafsiran larabci:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ يَبۡتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ ٱلۡوَسِيلَةَ أَيُّهُمۡ أَقۡرَبُ وَيَرۡجُونَ رَحۡمَتَهُۥ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُۥٓۚ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحۡذُورٗا
Onların yalvarıb-yaxardıqları mələklərdən və başqalarından olan mə­budları, öz­ləri saleh əməl edərək Allaha yaxınlaşmaq üçün can atır, Allahın sevdiyi əməllər etməkdə bir-biriləri ilə yarışır, Allahın özlərinə mərhəmət etməsini ümüd edib və Onun əzabından qor­xur­lar. Ey Peyğəmbər! Həqiqətən, Rəbbinin əza­bın­dan çəkinmək gə­rəkdir!
Tafsiran larabci:
وَإِن مِّن قَرۡيَةٍ إِلَّا نَحۡنُ مُهۡلِكُوهَا قَبۡلَ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ أَوۡ مُعَذِّبُوهَا عَذَابٗا شَدِيدٗاۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِي ٱلۡكِتَٰبِ مَسۡطُورٗا
Allaha küfr edən hər bir məmləkətə, şəhərə və kəndə, etdikləri küfrə görə elə dünya həyatında ikən əzab göndərib, məhv edərik, yaxud da etdikləri küfrə görə onları öldürmək kimi şiddətli bir cəzaya mübtəla edərik. Onları məhv edib, öldürülməsi əvvəlcədən lövhi-məhfuzda yazılıb, təqdir edilmiş ilahi bir hökmdür.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• القول الحسن داع لكل خلق جميل وعمل صالح، فإنَّ من ملك لسانه ملك جميع أمره.
• Gözəl söz, hər bir gözəl əxlaqa və saleh əmələ dəvət edir. Şübhəsiz ki, dilinə sahib olan kəs, bütün işlərinə də sahib olar.

• فاضل الله بين الأنبياء بعضهم على بعض عن علم منه وحكمة.
• Uca Allah bilərəkdən və müəyyən hikmətə görə, peyğəmbərlərin bəzilərini digərlərindən üstün etmişir.

• الله لا يريد بعباده إلا ما هو الخير، ولا يأمرهم إلا بما فيه مصلحتهم.
• Uca Allah qulları üçün yalnız xeyir olan şeyləri istər və onlara yalnız faydalı olan şeyləri əmr edər.

• علامة محبة الله أن يجتهد العبد في كل عمل يقربه إلى الله، وينافس في قربه بإخلاص الأعمال كلها لله والنصح فيها.
• Allahı sevməyin əlaməti, qulun, onu Allaha yaxınlaşdıran əməllər etməsi və bütün əməllərini ixlasla yalnız Allah üçün edərək, Ona yaxınlaşmaqda səy göstərməsdir.

وَمَا مَنَعَنَآ أَن نُّرۡسِلَ بِٱلۡأٓيَٰتِ إِلَّآ أَن كَذَّبَ بِهَا ٱلۡأَوَّلُونَۚ وَءَاتَيۡنَا ثَمُودَ ٱلنَّاقَةَ مُبۡصِرَةٗ فَظَلَمُواْ بِهَاۚ وَمَا نُرۡسِلُ بِٱلۡأٓيَٰتِ إِلَّا تَخۡوِيفٗا
Müşriklərin, peyğəmbərlərdən onların doğruluğuna dəlalət edən ölüləri diriltmək kimi tələb etdikləri mövcüzələri nazil etməməmizin səbəbi, əvvəlki ümmətlərin onlara göndərdiyimiz mövcüzələri yalan saymaları idi. Biz Sə­mud qövmünə açıq-aydın möcüzə ki­mi bir dişi dəvə verdik, lakin on­lar yenədə buna inanmayıb, küfür etdilər. Biz də, dərhal onlara əzab göndərdik. Biz mö­cü­zələri rəsulların vasitəsi ilə yal­nız ümmətləri qor­xutmaq üçün göndəririk ki, bəlkə onlar iman edib, müsəlman olsunlar.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قُلۡنَا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحَاطَ بِٱلنَّاسِۚ وَمَا جَعَلۡنَا ٱلرُّءۡيَا ٱلَّتِيٓ أَرَيۡنَٰكَ إِلَّا فِتۡنَةٗ لِّلنَّاسِ وَٱلشَّجَرَةَ ٱلۡمَلۡعُونَةَ فِي ٱلۡقُرۡءَانِۚ وَنُخَوِّفُهُمۡ فَمَا يَزِيدُهُمۡ إِلَّا طُغۡيَٰنٗا كَبِيرٗا
Ey Peyğəmbər! Bir zaman Biz sənə: "Rəb­bin bütün in­sanları qüdrəti ilə əhatə etmiş­dir, onların hamısı Rəbbinin ovcunun içindədir, Allah səni onlardan mühafizə edəcəkdir. Elə isə onlardan çəkinmədən Allahın sənə təbliğ etməyi əmr etdiyini insanlara təbliğ edərək, onlara çatdır!"– de­diyimizi xatırla. Biz İsra gecəsi sənə gös­tər­­diyimizi yalnız, insanlar sənə iman edəcəklər, yoxsa səni təkzibmi edəcəklər, deyə onlar üçün bir imtahan etdik. Qu­ran­da lə­nət­lən­miş, Cəhənnəmin dibindən çıxanb zəqqum adlı ağacı in­sanlar üçün imthan etdik. Əgər onlar bu iki əzəmətli möcüzəyə inanmazlarsa, bu ikisindən başqa digər mövcüzələrə də əsla inanmayacaqlar. Biz bu möcüzələri endirməklə on­ları qor­xu­du­ruq, lakin onları qorxudmaq üçün nazil etdiyimiz möcüzələr, ancaq onların küfrlərini və az­ğın­lıqlarını bir daha da ar­tı­rır!
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ قَالَ ءَأَسۡجُدُ لِمَنۡ خَلَقۡتَ طِينٗا
Ey Peyğəmbər! Biz bir zaman mələklərə: "Adəmə ibadət səcdəsi deyil, salam səcdəsi edin!" – dedikdə onların hamısı Rəbbinin əmrinə tabe olaraq, Adəmə səcdə etdilər. Lakin İblis ona səcdə etməkdən təkəbbürlük edərək: "Sən məni oddan yaratdığın halda, palçıqdan yaratdığınamı səcdə edim?! Mən ondan daha şərəfliyəm!" – dedi.
Tafsiran larabci:
قَالَ أَرَءَيۡتَكَ هَٰذَا ٱلَّذِي كَرَّمۡتَ عَلَيَّ لَئِنۡ أَخَّرۡتَنِ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ لَأَحۡتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُۥٓ إِلَّا قَلِيلٗا
İblis Rəbbinə belə dedi: "Mənə, ona səcdə etməyi əmr edərək, məndən üs­tün tut­du­ğun məxluq budurmu? Əgər dünya həyatının sonuna qədər mənə möhlət ver­sən, məndən qoruduğun az bir qis­min­dən, ixlasla Sənə ibadət edən qullarından başqa onun bü­tün nəslini özü­mə təslim edə­rək, Sənin doğru yolundan azdıracağam!"
Tafsiran larabci:
قَالَ ٱذۡهَبۡ فَمَن تَبِعَكَ مِنۡهُمۡ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَآؤُكُمۡ جَزَآءٗ مَّوۡفُورٗا
Rəbbi ona belə dedi: "Haydı get! On­lar­dan kim sənə tabe olub ardınca gələrsə, sənin və onların əməllərinin cəzası, tam bir cəza olaraq Cəhən­nəm ola­caqdır.
Tafsiran larabci:
وَٱسۡتَفۡزِزۡ مَنِ ٱسۡتَطَعۡتَ مِنۡهُم بِصَوۡتِكَ وَأَجۡلِبۡ عَلَيۡهِم بِخَيۡلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَوۡلَٰدِ وَعِدۡهُمۡۚ وَمَا يَعِدُهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ إِلَّا غُرُورًا
İnsanlardan gücün çatdığı kim­sə­lə­ri səsinlə aldatıb günahlara və Allaha asi olan əməllərə təhrik et, sənə itaət etməyə çağıran atlı və pi­ya­dalarla onlara yüksək səslə səslən, şəriətə müxalif olan hər bir şeyi onlara gözəl göstərərək mallarına, yalan iddialarla, zina yolu ilə əldə etdikləri övlad­larına, Allahdan başqasının qulluğuna bağlayan (Abduşşəms, "Günəşin qulu" – kimi) adlar verərək şə­rik ol, onla­ra yalan vədləri, batil və boş ümüdləri gözəl göstər. Şübhə­siz ki, şeytan onlara, ancaq onları aldadan yalan vəd­lər verər.
Tafsiran larabci:
إِنَّ عِبَادِي لَيۡسَ لَكَ عَلَيۡهِمۡ سُلۡطَٰنٞۚ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ وَكِيلٗا
Ey İblis! Şübhəsiz ki, Mənə itaət edərək saleh əməllər edən mömin qullarım üzərində sənin hökm­ran­lı­ğın olmaya­caq. Çünki Allah sənin şərindən və vəsfəsəndən onları qoruyacaqdır. Bütün işlərində Allaha təvəkkül edən quluna Allah vəkil olaraq kifayət edər.
Tafsiran larabci:
رَّبُّكُمُ ٱلَّذِي يُزۡجِي لَكُمُ ٱلۡفُلۡكَ فِي ٱلۡبَحۡرِ لِتَبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا
Ey İnsanlar! Ticarət və başqa yollarla Rəbbinizin ruzisinə nail olasınız de­yə, də­nizdə gəmiləri sizin üçün üzdürən Rəbbi­nizdir. Həqiqə­tən, bütün bu vasitələri sizin üçün asanlaşdıran Rəbbiniz sizə qarşı mərhəmətlidir.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• من رحمة الله بالناس عدم إنزاله الآيات التي يطلبها المكذبون حتى لا يعاجلهم بالعقاب إذا كذبوا بها.
• Möcüzələri yalan saydıqlarında, onlara dərhal əzab göndərməməsi üçün yalan sayanların nazil edilməsini tələb etdikləri möcüzələrin onlara göndərməməsi, uca Allahın insanlara olan mərhəmətindəndir.

• ابتلى الله العباد بالشيطان الداعي لهم إلى معصية الله بأقواله وأفعاله.
• Uca Allah Öz qullarını, sözləri və feilləri ilə Allaha üsyan etməyə dəvət edən şeytanla imtahana çəkmişdir.

• من صور مشاركة الشيطان للإنسان في الأموال والأولاد: ترك التسمية عند الطعام والشراب والجماع، وعدم تأديب الأولاد.
• Şeytanın insanın mallarına və övladlarına şərik olma yollarından biri də: yemək yedikdə, bir şey içdikdə və ailə ilə yaxın münasibətdə olduqda بسم الله "bismilləh" deməyi tərk etməsi və oğul-uşağı yaxşı tərbiyələndirməməsidir.

وَإِذَا مَسَّكُمُ ٱلضُّرُّ فِي ٱلۡبَحۡرِ ضَلَّ مَن تَدۡعُونَ إِلَّآ إِيَّاهُۖ فَلَمَّا نَجَّىٰكُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ أَعۡرَضۡتُمۡۚ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ كَفُورًا
Ey Müşriklər! Dənizdə sizə bir fəlakət üz ver­ib, batmaqdan qorxduğunuz zaman Allahdan baş­qa ta­pın­dığınız bütlər yadınızdan çıxar. Siz o vaxt ancaq Allahı xatırlayıb yalnız Ondan yardım diləyirsiniz. Uca Allah sizə yardım edərək, sizi suda batmaqdan xilas edib qu­ru­ya çıxartdıqda isə siz, Allahın vəhdaniyyətini qəbul etməkdən, yalnız Ona dua və ibadət etməkdən üz döndərib yenidən bütlərə ibadət edirsiniz. Hə­qiqətən, insan Allahın nemətlərinə qarşı çox nankor­dur!
Tafsiran larabci:
أَفَأَمِنتُمۡ أَن يَخۡسِفَ بِكُمۡ جَانِبَ ٱلۡبَرِّ أَوۡ يُرۡسِلَ عَلَيۡكُمۡ حَاصِبٗا ثُمَّ لَا تَجِدُواْ لَكُمۡ وَكِيلًا
Ey Müşriklər! Yoxsa Allah sizi dənizdə batmaq təhlükəsindən xilas etdikdən sonra sizi quruda yerə batır­ma­yacağına, yaxud da Lut qövmünə etdiyi kimi səmadan üstü­nü­zə daş-kəsək yağdırmayacağına əminsiniz? Bundan son­ra nə sizi bu fəlakətdən qo­ru­yan tapılar, nə də ki, yardım edən bir yardımçı.
Tafsiran larabci:
أَمۡ أَمِنتُمۡ أَن يُعِيدَكُمۡ فِيهِ تَارَةً أُخۡرَىٰ فَيُرۡسِلَ عَلَيۡكُمۡ قَاصِفٗا مِّنَ ٱلرِّيحِ فَيُغۡرِقَكُم بِمَا كَفَرۡتُمۡ ثُمَّ لَا تَجِدُواْ لَكُمۡ عَلَيۡنَا بِهِۦ تَبِيعٗا
Yoxsa Allahın sizi bir daha də­ni­zə qay­ta­rıb üstünüzə şiddətli külək gön­dər­məyə­cə­yinə və sizi ilk dəfə fəlakətdən xilas etdikdən sonra Allahın nemətlərinə nankorluq etdiyinizə görə sizi dənizdə ba­tır­ma­ya­ca­ğı­ndan əminsiniz? Son­ra sizə yardım etmək üçün buna görə Biz­dən inti­qam almağı tələb edən bir nə­fər be­lə tapa bil­məz­siniz.
Tafsiran larabci:
۞ وَلَقَدۡ كَرَّمۡنَا بَنِيٓ ءَادَمَ وَحَمَلۡنَٰهُمۡ فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ وَرَزَقۡنَٰهُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَفَضَّلۡنَٰهُمۡ عَلَىٰ كَثِيرٖ مِّمَّنۡ خَلَقۡنَا تَفۡضِيلٗا
Biz Adəm züriyyətinə ağıl neməti verərək, mələkləri atalarına səcdə etdirərək və s. bu kimi başqa üstünlüklərlə hör­mətli etdik, onları quruda daşıyacaq heyvanları, minikləri və də­niz­də də gəmiləri onlar üçün ram etdik, on­lara pak yeyəcək, içəcək, qadınlarla nikah bağlamaq və başqa bu kimi nemətlər bəxş etdik. Allahın onlara bəxş etdiyi nemətlərə şükür etmələri üçün, Biz onları ya­rat­dıq­larımızın ço­xun­dan üstün etdik.
Tafsiran larabci:
يَوۡمَ نَدۡعُواْ كُلَّ أُنَاسِۭ بِإِمَٰمِهِمۡۖ فَمَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ فَأُوْلَٰٓئِكَ يَقۡرَءُونَ كِتَٰبَهُمۡ وَلَا يُظۡلَمُونَ فَتِيلٗا
Ey Peyğəmbər! Hər bir insan toplumunu dünyada ardınca getdikləri baş­çı­la­rı ilə birlikdə çağıra­cağımız günü xatırla. Kimlərin əməl dəftəri sağ əlinə verilərsə, onlar kitab­la­rını sevinclə oxu­yacaq və savabları xurma çəyirdə­yinin üzərində olan ip qədər azda olsa belə savablarını naqis edərək onlara zülm edilmə­yə­cəkdir.
Tafsiran larabci:
وَمَن كَانَ فِي هَٰذِهِۦٓ أَعۡمَىٰ فَهُوَ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ أَعۡمَىٰ وَأَضَلُّ سَبِيلٗا
Kimin qəlbi bu dünya həyatında haqqı qəbul edib, ona boyun əyməkdən kor olarsa, axi­rət­də isə o bundan daha şiddətli kor olacaq. Bu kimsə Cənnət yolunu tapmaz və haqq yol­undan azmışdır. Çünki cəza əməlin növündəndir.
Tafsiran larabci:
وَإِن كَادُواْ لَيَفۡتِنُونَكَ عَنِ ٱلَّذِيٓ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ لِتَفۡتَرِيَ عَلَيۡنَا غَيۡرَهُۥۖ وَإِذٗا لَّٱتَّخَذُوكَ خَلِيلٗا
Ey Peyğəmbər! Müşriklər sənə vəhy etdi­yi­miz Qurandan başqa öz nəfslərinin istəklərinə uyan bir şeyi yalan yerə Bizə isnad etməyin üçün az qala səni döndərə­cək­di­lər. Əgər sən onların istəklərinə cavab vermiş olsaydın, bu zaman onlar səni özlərinə dost tutardılar.
Tafsiran larabci:
وَلَوۡلَآ أَن ثَبَّتۡنَٰكَ لَقَدۡ كِدتَّ تَرۡكَنُ إِلَيۡهِمۡ شَيۡـٔٗا قَلِيلًا
Əgər Biz səni haqq üzərində sa­bit etməsəydik, onların hiylələrinin gücündən və sənin onların iman etmələrinə həris olman səbəbindən, onların səndən istədiklərinə hardasa, az­ca da ol­sa meyil edə­cək­din. Lakin Biz səni onlara meyil etməkdən qoruduq!
Tafsiran larabci:
إِذٗا لَّأَذَقۡنَٰكَ ضِعۡفَ ٱلۡحَيَوٰةِ وَضِعۡفَ ٱلۡمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ عَلَيۡنَا نَصِيرٗا
Əgər sən onların səndən istədiklərinə meyil etsəydin, bu zaman Biz səni dünya və axirət hə­ya­tında ikiqat əzaba düçar edərdik. Sonra sən, Bizə qarşı sənə yardım edən nə bir köməkçi, nə də səni əzabdan qoruyan bir kimsə ta­pa bilərdin.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• الإنسان كفور للنعم إلا من هدى الله.
• Allahın hidayət bəxş etdiyi kimsələr müstəsna olmaqla, insan Allahın ona bəxş etdiyi nemətlərə qarşı nankordur.

• كل أمة تُدْعَى إلى دينها وكتابها، هل عملت به أو لا؟ والله لا يعذب أحدًا إلا بعد قيام الحجة عليه ومخالفته لها.
• Hər bir ümmət Qiyamət günü dininə və kitabına çağırılacaq. Görək onlar əməl etmişlər ya, yox? Uca Allah yalnız özünə hüccət qaldırıb, ona müxalif olduqdan sonra bir kimsəyə əzab verər.

• عداوة المجرمين والمكذبين للرسل وورثتهم ظاهرة بسبب الحق الذي يحملونه، وليس لذواتهم.
• Günahkarların və yalan sayanların peyğəmbərlərə və onların ardıcıllarına olan düşmənçiliklərinin səbəbi açıq-aydındır. Onların peyğəmbərlərə etdikləri düşmənşilikləri heç də peyğəmbərlərin şəxsiyyətlərinə görə deyi, əksinə, onların sahib olduqları haqqa görədir.

• الله تعالى عصم النبي من أسباب الشر ومن البشر، فثبته وهداه الصراط المستقيم، ولورثته مثل ذلك على حسب اتباعهم له.
• Uca Allah Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) pisliklərdən və bəşərin şərindən qorumuş, onu haqq üzərində sabitqədəm etmiş və onu doğru yola yönəltmişdir. Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) ardıcıllıarının da eyni ilə bundan Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) tabeçilik göstərdikləri qəbər payları vardır.

وَإِن كَادُواْ لَيَسۡتَفِزُّونَكَ مِنَ ٱلۡأَرۡضِ لِيُخۡرِجُوكَ مِنۡهَاۖ وَإِذٗا لَّا يَلۡبَثُونَ خِلَٰفَكَ إِلَّا قَلِيلٗا
Kafirlər, sənə qarşı olan ədavətləri üzündən az qala səni Məkkədən didərgin salacaqdılar. Lakin Rəbbinin hicrət etmə əmri gələnə qədər uca Allah onların sə­ni Məkkədən qovub çıxarmalarına mane oldu. Əgər onları səni Məkkədən qovmuş olsaydılar, bu zaman özləri də orada ancaq az bir müd­dət qala bilərdilər.
Tafsiran larabci:
سُنَّةَ مَن قَدۡ أَرۡسَلۡنَا قَبۡلَكَ مِن رُّسُلِنَاۖ وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحۡوِيلًا
Müşriklərin səni Məkkədən qovub çıxartdıqlarından sonra özlərinin də orada çox az bir müddət qala bilmələri, uca Allahın səndən öncə göndərilən və qövmləri tərəfindən öz diyarlarından çıxarılan elçilər barəsindəki dəyişməyən sünnəsidir. Yəni, hər hansı bir qövm onlara göndərilən elçilərə qarşı düçmənçilik edib, onları yaşadıqları diyarlarından qovub çıxarmışdılarsa, Allah da əzab göndərib onları məhv etmişdir. Ey Peyğəmbər! Sən Bi­zim sünnəmizdə heç bir də­yi­şik­lik tapa bil­məzsən. Əksinə, sən onu daima sabit və dəyişməz olaraq görərsən.
Tafsiran larabci:
أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ لِدُلُوكِ ٱلشَّمۡسِ إِلَىٰ غَسَقِ ٱلَّيۡلِ وَقُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِۖ إِنَّ قُرۡءَانَ ٱلۡفَجۡرِ كَانَ مَشۡهُودٗا
Günəş səmanın ortasından batmağa meyl etdikdən bəri ta gecənin zülmətinə qədər namazı bəl­li vaxt­­larda kamil şəkildə qıl. Bu, zöhr, əsir, məğrib və işa namazlarına aiddir. Fəcr nama­zını da vaxında qıl və bu namazda qiraəti uzun et! Çün­ki fəcr namazında gecə və gündüz mələkləri iştirak edirlər.
Tafsiran larabci:
وَمِنَ ٱلَّيۡلِ فَتَهَجَّدۡ بِهِۦ نَافِلَةٗ لَّكَ عَسَىٰٓ أَن يَبۡعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامٗا مَّحۡمُودٗا
Ey Peyğəmbər! Gecənin bir vaxtı qalx və Rəbbin səni daha da yüksək məqamlara qaldırmaq üçün gecə namazı qıl. Bəlkə buna görə Rəb­bin səni Qiyamət günü bütün insanların qorxu, sıxıntı içində olduqları bir vaxt insanlara bir şəfaətçi olaraq diriltsin və səni əvvəlkilərin və sonrakıların tərifləyib bəyəndikləri böyük bir şəfaət məqamına nail etsin!
Tafsiran larabci:
وَقُل رَّبِّ أَدۡخِلۡنِي مُدۡخَلَ صِدۡقٖ وَأَخۡرِجۡنِي مُخۡرَجَ صِدۡقٖ وَٱجۡعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلۡطَٰنٗا نَّصِيرٗا
Ey Peyğəmbər! De: "Ey Rəbbim! Mənim bütün girəcəyim və çıxagağım yerlərin hamısını Sənin itaətin və razılığın üzərində olan yerlər et və mənə Öz tə­rə­fin­dən düşmənlərinə qarşı mə­nə yardım edən açıq-aşkar bir də­lil ver!"
Tafsiran larabci:
وَقُلۡ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَزَهَقَ ٱلۡبَٰطِلُۚ إِنَّ ٱلۡبَٰطِلَ كَانَ زَهُوقٗا
Ey Peyğəmbər! Bu müşriklərə belə de: "İslam gəldi, Allahın vəd etdiyi zəfər gerçəkləşdi, şirk və küfr yox olub getdi. Həqiqətən, batil məhv olub gedər və haqq qarşısında əsla sabit qala bilməz!"
Tafsiran larabci:
وَنُنَزِّلُ مِنَ ٱلۡقُرۡءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٞ وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا خَسَارٗا
Biz, qəlblərin cəhalətdən, küfrdən, şirkdən və bədənlərindəki xəstəlikdən qurtulsun deyə, Quranda möminlər üçün şəfa na­zil edirik. Bu Quran ona əməl edən kimsələr üçün bir şəfadır. Bu Quran kafirlərin ancaq həlakını artırır. Çünki Quranı eşitmək onları qəzəbləndirər, onu yalan saymalarının və ondan üz çevirmələrini bir daha da artırar.
Tafsiran larabci:
وَإِذَآ أَنۡعَمۡنَا عَلَى ٱلۡإِنسَٰنِ أَعۡرَضَ وَنَـَٔا بِجَانِبِهِۦ وَإِذَا مَسَّهُ ٱلشَّرُّ كَانَ يَـُٔوسٗا
Biz insana sağlamlıq və var-dövlət kimi nemətlər bəxş etdikdə bu zaman o təkəbbürlük edərək Allaha itaət və şükür etməkdən üz çevirib haqdan uzaqlaşar. Onun başına xəstəlik və yoxsulluq kimi bir müsibət gəldikdə isə ruhdan düşər və Allahın rəhmətindən ümüdünü üzər.
Tafsiran larabci:
قُلۡ كُلّٞ يَعۡمَلُ عَلَىٰ شَاكِلَتِهِۦ فَرَبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِمَنۡ هُوَ أَهۡدَىٰ سَبِيلٗا
Ey Peyğəmbər! De: "Hər bir insan özünün hidayət və azğınlığdakı halına uyğun əməl etsin. Rəbbiniz isə ki­min haqq yol­da oldu­ğunu daha yaxşı bilir!"
Tafsiran larabci:
وَيَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلرُّوحِۖ قُلِ ٱلرُّوحُ مِنۡ أَمۡرِ رَبِّي وَمَآ أُوتِيتُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِ إِلَّا قَلِيلٗا
Ey Peyğəmbər! Kitab əhlindən olan kafirlər səndən ruhun məğzi barədə so­ru­şurlar. Onlara de: "Ruhun məğzini Allahdan başqa kimsə bilməz. Siz və sizdən başqa bütün yaradılmışlara, pak və müqəddəs olan Allahın elmi müqabilində yalnız az bir elm verilmişdir!"
Tafsiran larabci:
وَلَئِن شِئۡنَا لَنَذۡهَبَنَّ بِٱلَّذِيٓ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ بِهِۦ عَلَيۡنَا وَكِيلًا
Ey Peyğəmbər! Allaha and olsun ki, sənə nazil etdiyimiz vəhyi kökslərdən və ya yazılı olan kitablardan silib yox etmək istəsəydik, silib yox edərdik. Sonra bundan dola­yı sənə yardımçı olacaq və onu təkrarən geri döndərəcək birini də tapa bil­məz­din.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• في الآيات دليل على شدة افتقار العبد إلى تثبيت الله إياه، وأنه ينبغي له ألا يزال مُتَمَلِّقًا لربه أن يثبته على الإيمان.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə, qulun, Allahın onu haqq üzərində sabit etməsinə həddən artıq dərəcədə möhtac olduğuna və onu imanında sabit qalması üçün daima Allaha yalvarıb-yaxarmasına dair dəlillər vardır.

• عند ظهور الحق يَضْمَحِل الباطل، ولا يعلو الباطل إلا في الأزمنة والأمكنة التي يكسل فيها أهل الحق.
• Haqq zühur etdikdə batil yox olar. Batil yalnız haqq əhlinin zəyiflik göstərdikləri zaman və məkanlarda özünü büruzə verə bilər.

• الشفاء الذي تضمنه القرآن عام لشفاء القلوب من الشُّبَه، والجهالة، والآراء الفاسدة، والانحراف السيئ والمقاصد السيئة.
• Quranın özündə əhatə etdiyi şəfa ümumidir. Bu şəfa, qəlblərdə olan şübhələri, cəhaləti, yalnış düşüncələri, azğın yolları və pis məqsədləri ehtiva etmişdir.

• في الآيات دليل على أن المسؤول إذا سئل عن أمر ليس في مصلحة السائل فالأولى أن يعرض عن جوابه، ويدله على ما يحتاج إليه، ويرشده إلى ما ينفعه.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə, bir kimsəyə sual verildiyi zaman o sualda sual sahibi üçün heç bir fayda yoxdursa, doğru olan davranışın o suala cavab verməkdən vaz keçməsinə və sual sahibinə onun ehtiyacı olduğu və ona fayda verəcək şeylərə yönəltməsinə dair dəlil vardır.

إِلَّا رَحۡمَةٗ مِّن رَّبِّكَۚ إِنَّ فَضۡلَهُۥ كَانَ عَلَيۡكَ كَبِيرٗا
Ancaq Rəbbinin mərhə­mə­ti sayə­sində sənə nazil etdiyi Quranı çəkib almadı. Lakin Biz onu Öz tərəfimizdən qorunmuş olaraq buraxdıq. Doğru­dan da, Rəbbinin sənə olan lütfü bö­yükdür. Çünki O, səni insanlara elçi göndərdi, səni peyğəmbərlərin sonuncusu etdi və sənə Quranı verdi!
Tafsiran larabci:
قُل لَّئِنِ ٱجۡتَمَعَتِ ٱلۡإِنسُ وَٱلۡجِنُّ عَلَىٰٓ أَن يَأۡتُواْ بِمِثۡلِ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ لَا يَأۡتُونَ بِمِثۡلِهِۦ وَلَوۡ كَانَ بَعۡضُهُمۡ لِبَعۡضٖ ظَهِيرٗا
Ey Peyğəmbər! Onlara belə de: "Əgər bütün insanlar və cin­lər sənə nazil edilən Quranın bəlağəti, gözəl düzümü və fəsahətli olması baxımından ona bənzərini gə­tir­mək üçün bir yerə top­la­şsalar və bu işə bir-birinə yardım etsələr belə heç vaxt ona bən­zə­rini gətirə bilməz­lər"
Tafsiran larabci:
وَلَقَدۡ صَرَّفۡنَا لِلنَّاسِ فِي هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ مِن كُلِّ مَثَلٖ فَأَبَىٰٓ أَكۡثَرُ ٱلنَّاسِ إِلَّا كُفُورٗا
Biz bu Quranda insanların iman etmələri üçün hər şeyi bəyan etdik, onların ibrət almalarını ümid edərək Quranda nəsihətləri, öyüdləri, əmr və qadağaları müxtəlif cür məsəllər çəkməklə onlara müfəssəl bir şəkildə izah et­dik. La­kin yenə də insanların ço­xu bu Quranı inkar edərək, ondan üz çevirib iman etmədilər.
Tafsiran larabci:
وَقَالُواْ لَن نُّؤۡمِنَ لَكَ حَتَّىٰ تَفۡجُرَ لَنَا مِنَ ٱلۡأَرۡضِ يَنۢبُوعًا
Müşriklər dedilər: "Bizə Məkkədə suyu heç vaxt qurumayan və yer üzərində çay kimi axıb gedən bir bu­laq çıxarmayınca sə­nə əsla iman gətir­məyə­cəyik!"
Tafsiran larabci:
أَوۡ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٞ مِّن نَّخِيلٖ وَعِنَبٖ فَتُفَجِّرَ ٱلۡأَنۡهَٰرَ خِلَٰلَهَا تَفۡجِيرًا
Yaxud bol-bol xurma və üzüm ağacları olan bostanın olmayınca və bu bostanda ağacların ortasından şırıl-şı­rıl çaylar axmadıqca,
Tafsiran larabci:
أَوۡ تُسۡقِطَ ٱلسَّمَآءَ كَمَا زَعَمۡتَ عَلَيۡنَا كِسَفًا أَوۡ تَأۡتِيَ بِٱللَّهِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ قَبِيلًا
yaxud, dediyin kimi, göyü par­ça-parça əzab olaraq üstü­mü­zə yağ­dır­ma­yınca; və ya iddia etdiyinin gerçək olduğuna açıq-aşkar şahidlik etmələri üçün Allahı və mə­ləkləri gətir­məyincə;
Tafsiran larabci:
أَوۡ يَكُونَ لَكَ بَيۡتٞ مِّن زُخۡرُفٍ أَوۡ تَرۡقَىٰ فِي ٱلسَّمَآءِ وَلَن نُّؤۡمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّىٰ تُنَزِّلَ عَلَيۡنَا كِتَٰبٗا نَّقۡرَؤُهُۥۗ قُلۡ سُبۡحَانَ رَبِّي هَلۡ كُنتُ إِلَّا بَشَرٗا رَّسُولٗا
Yaxud qızıldan və ya daş-qaşdan bir evin ol­ma­yın­ca; yaxud da göyə qalxma­yınca biz sənə inanmayacağıq. Əgər göyə qalxmış olsan, Allah tərəfindən göndərilən bir elçi olduğuna dair bizim oxuya biləcəyimiz yazılı bir ki­tab gətirmədikcə biz sənə əsla inanmaya­ca­ğıq. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Rəbbim pak və mü­qəd­dəsdir! Mən sadəcə diğər elçilər kimi gön­dəril­miş bir elçiyəm. Mən dediklərinizi yerinə yetirməyə qadir deyildir. Axı mən sizin məndən tələb etdiyiniz şeyləri necə gətirə bilərəm?!"
Tafsiran larabci:
وَمَا مَنَعَ ٱلنَّاسَ أَن يُؤۡمِنُوٓاْ إِذۡ جَآءَهُمُ ٱلۡهُدَىٰٓ إِلَّآ أَن قَالُوٓاْ أَبَعَثَ ٱللَّهُ بَشَرٗا رَّسُولٗا
Kafirlərə, Allaha və Onun elçisinə iman etmələrinə və Peyğəmbərin (səllallahu aleyhi vəə səlləm) gətirdiyinə əməl etməyə mane olan sadəcə olaraq onlara göndərilən elçinin özləri kimi bir bəşərdən olması idi. Onlar buna inkar edərək: "Allah bizə elçi olaraq bəşərdən olan bir insanmı göndər­di?!" – dedilər.
Tafsiran larabci:
قُل لَّوۡ كَانَ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَلَٰٓئِكَةٞ يَمۡشُونَ مُطۡمَئِنِّينَ لَنَزَّلۡنَا عَلَيۡهِم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَلَكٗا رَّسُولٗا
Ey Peyğəmbər! Onlara cavab olaraq belə de: "Əgər yer üzündə yaşayanlar və orada sizin kimi arxa­yın gə­zib dolaşanlar mə­ləklər ol­saydı, əlbəttə, Biz onlara öz cinslərindən olan bir mələk elçi göndə­rər­dik. Çünki bu zaman yalnız mələk onlara göndərilən şeyi anlada bilərdi. Əgər yer üzündə mələklər olsaydı, onlara bəşərdən olan bir elçi göndərməyimiz də hikmətdən olmazdı. Sizində halınız belədir!"
Tafsiran larabci:
قُلۡ كَفَىٰ بِٱللَّهِ شَهِيدَۢا بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡۚ إِنَّهُۥ كَانَ بِعِبَادِهِۦ خَبِيرَۢا بَصِيرٗا
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Mənim sizə yalnız Allahın buyurduğu hökmləri təbliğ etdiyimə və sizə elçi olaraq göndərildiyimin doğruluğuna dair, mənimlə sizin aranızda Alla­hın şahid olması ye­tər. Hə­qiqə­tən, Allah, qulların­ın halından xəbər­dardır, onların gizlində və aşkarda nələr etdikləri Ona gizli qalmaz. Allah onların qəlblərində bütün gizli qalan şeyləri gö­rən və biləndir!".
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• بيَّن الله للناس في القرآن من كل ما يُعْتَبر به من المواعظ والعبر والأوامر والنواهي والقصص؛ رجاء أن يؤمنوا.
• Uca Allah insanların iman etmələri üçün Quranda ibrət alınan hər bir öyüd-nəsihəti, əmrləri, qadağaları və hekayələri onlara açıq-aydın bəyan etmişdir.

• القرآن كلام الله وآية النبي الخالدة، ولن يقدر أحد على المجيء بمثله.
• Quran Allahın kəlamıdır və Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) əbədi möcüzəsidir. Heç bir kimsə bu möcüzənin bir bənzərini gətirməyə gücü yetməz.

• من رحمة الله بعباده أن أرسل إليهم بشرًا منهم، فإنهم لا يطيقون التلقي من الملائكة.
• İnsanlara öz cinslərindən olan elçilər göndərilməsi Uca Allahın qullarına olan rəhmətindən biridir. Əgər Allaha insanlara mələklərdən elçilər göndərmiş olsaydı bu zaman insanlar mələklərdən dini biligiləri əldə edə bilməzdilər.

• من شهادة الله لرسوله ما أيده به من الآيات، ونَصْرُه على من عاداه وناوأه.
• Uca Allah Öz Peyğəmbərini (sallallahu aleyhi və səlləm) möcüzələrlə təsdiqləməsi, Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) düşmənçilik və qəzəb edənlərə qarşı ona yardım etməsi, uca Allahın Muhəmməd Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) həqiqətən də Öz tərəfindən göndərilən bir elçi olduğuna şahidlik etməsidir.

وَمَن يَهۡدِ ٱللَّهُ فَهُوَ ٱلۡمُهۡتَدِۖ وَمَن يُضۡلِلۡ فَلَن تَجِدَ لَهُمۡ أَوۡلِيَآءَ مِن دُونِهِۦۖ وَنَحۡشُرُهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ عُمۡيٗا وَبُكۡمٗا وَصُمّٗاۖ مَّأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ كُلَّمَا خَبَتۡ زِدۡنَٰهُمۡ سَعِيرٗا
Allah kimi hidayət yoluna yö­nəl­dir­sə, o, haqq yoluna yönəlmiş olar. Ey Peyğəmbər! Allah kimi rəzil edib, hidayət yolundan az­dı­rırsa, on­ları haqqa yönəldən, şəri onlardan uzaqlaşdıran və onlara xeyir gətirən bir dost­ tapa bil­məz­sən. Qiyamət gü­nü Biz onları kor, lal və kar olduqları halda üzü üstə sürünərək məhşərə top­laya­ca­ğıq. On­ların sığınacaqları yer Cə­hən­nəmdir. Cəhənnəmin atəşi azal­dıqca onlar üçün atəşi daha da artıra­cağıq!
Tafsiran larabci:
ذَٰلِكَ جَزَآؤُهُم بِأَنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَقَالُوٓاْ أَءِذَا كُنَّا عِظَٰمٗا وَرُفَٰتًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ خَلۡقٗا جَدِيدًا
Bu, onların elçilərimizə nazil etdilən ayələrimizi inkar et­diklərinə və öldüklən sonra yenidən dirilməyi mümkün olduğuna inanmayaraq: "Məgər biz öldükdən, sü­­müklərimiz çürüyüb, ovulub torpağa qarışdıqdan sonra yeni bir məxluq olaraq di­rildilə­cə­yik?" – dediklərinə gö­rə onla­ra veriləcək cəzalarıdır.
Tafsiran larabci:
۞ أَوَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ قَادِرٌ عَلَىٰٓ أَن يَخۡلُقَ مِثۡلَهُمۡ وَجَعَلَ لَهُمۡ أَجَلٗا لَّا رَيۡبَ فِيهِ فَأَبَى ٱلظَّٰلِمُونَ إِلَّا كُفُورٗا
Öldükdən sonra yenidən dirilməyi inkar edən kimsələr belə bir əzəmətli göyləri və yeri yaradan Allahın, on­ların bənzərini yenidən yarat­mağa qadir olduğunu bilmirlərmi?! Əzəmətli bir yarlığı yaratmağa qadir olan Allah, əlbətdə ki, ondan daha kiçik olanı yaratmağa qadirdir. Uca Allah onlar üçün dünya həyatında əcəllərinin sona çatacağı mü­əyyən bir vaxt təyin etdiyi kimi, öldükdən sonra yenidən diriləcəkləri gün üçün də müəyyən bir vaxt təyin etmişdir. Öldükdən sonra dirilməyi isbat edən dəlillərin açıq-aydın olmasına rəğmən, müşriklər yenə də öldükdən sonra yenidən dirilməyi inkar etməkdə davam edirlər.
Tafsiran larabci:
قُل لَّوۡ أَنتُمۡ تَمۡلِكُونَ خَزَآئِنَ رَحۡمَةِ رَبِّيٓ إِذٗا لَّأَمۡسَكۡتُمۡ خَشۡيَةَ ٱلۡإِنفَاقِۚ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ قَتُورٗا
Ey Peyğəmbər! Müşriklərə de: "Əgər siz Rəbbi­min tükməz, bitməz və əksilməz rəhmət xəzinələrinə sahib ol­say­dı­nız, onun xərc­lənib tükənməsindən sonra sizə yoxulluq üz verməsindən qorxaraq, xə­sislik edib onu xərcləməzdiniz. Mömin kimsə istisna olmaqla, insan təbiəti xə­sis­dir. Amma mömin isə Allahın savabına ümid edərək malını gecə-gündüz Allah yolunda xərcləyər!"
Tafsiran larabci:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَىٰ تِسۡعَ ءَايَٰتِۭ بَيِّنَٰتٖۖ فَسۡـَٔلۡ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ إِذۡ جَآءَهُمۡ فَقَالَ لَهُۥ فِرۡعَوۡنُ إِنِّي لَأَظُنُّكَ يَٰمُوسَىٰ مَسۡحُورٗا
Biz Musaya onun peyğəmbərliyini isbat edən doqquz açıq-aş­kar möcü­zə verdik. Bu möcüzələr: əsa, Musanın əlinin bəmbəyaz görünməsi, qıtlıq, məhsul azlığı, tufan, çəyirtkə, əkin həşəratları, qurbağa və qandır. Ey Peyğəmbər! Yəhudilərdən soruş! Çünki Musa onların ata-babalarına bu möcüzələrlə gəldikdə, Firon ona: "Ey Musa! Sən bizə qəribə şeylər gətirdiyin görə, Mən sə­nin sehirlənmiş bir insan olduğunu zənn edirəm!" – demişdi.
Tafsiran larabci:
قَالَ لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَآ أَنزَلَ هَٰٓؤُلَآءِ إِلَّا رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ بَصَآئِرَ وَإِنِّي لَأَظُنُّكَ يَٰفِرۡعَوۡنُ مَثۡبُورٗا
Musa Fi­rona belə cavab verdi: "Ey Fi­ron! Sən möcüzələrin uca Allahın qüdrətinə və Rəsulunun doğruluğuna dəlil olaraq yalnız göy­lərin və yerin Rəb­bi olan Allah tərəfindən endirdiyini bilirsən. Lakin sən bilərəkdən bunları rədd edib yalan saydın. Mən də, ey Fi­ron, sənin məhv olacağını yəqin bilirəm!"
Tafsiran larabci:
فَأَرَادَ أَن يَسۡتَفِزَّهُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ فَأَغۡرَقۡنَٰهُ وَمَن مَّعَهُۥ جَمِيعٗا
Firon Musanı - aleyhissəlam - və onun qövmünü Misirdən çıxartmaqla cəzalandırmaq istədi. Biz də Fironu və onunla bir­­likdə olan əsgərlərinin hamısını dənizdə boğaraq həlak etdik.
Tafsiran larabci:
وَقُلۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِۦ لِبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱسۡكُنُواْ ٱلۡأَرۡضَ فَإِذَا جَآءَ وَعۡدُ ٱلۡأٓخِرَةِ جِئۡنَا بِكُمۡ لَفِيفٗا
Biz Firon və onun əsgərlərini suda qərq etdikdən sonra İsrail oğul­larına: "Siz Şam torpaqlarında yaşayın! Qiyamət günü gəlib yetişdiyi za­man sizin hamınızı haqq-hesab üçün məhşərə gə­tirə­cəyik!" – de­dik.
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• الله تعالى هو المنفرد بالهداية والإضلال، فمن يهده فهو المهتدي على الحقيقة، ومن يضلله ويخذله فلا هادي له.
• Doğru yola yönəldən və o yoldan azdıran yalnız uca Allahdır. Allah kimi doğru yola yönəldərsə, o, həqiqət üzərində olar, kimi də o yoldan azdırarsa, onu heç bir kimsə əsla doğru yola yönəldən bilməz.

• مأوى الكفار ومستقرهم ومقامهم جهنم، كلما سكنت نارها زادها الله نارًا تلتهب.
• Kafirlərin məskunlaşıb, qərar tutacaqları yer Cəhənnəmdir. Cəhənnəmin alovu hər dəfə azaldıqda, uca Allah onun alovunu daha da artıracaqdır.

• وجوب الاعتصام بالله عند تهديد الطغاة والمُسْتَبدين.
• Zalımların hədə-qorxusu ilə üz-üzə gəldikdə, uca Allaha sığınmağın vacibliyi.

• الطغاة والمُسْتَبدون يلجؤون إلى استخدام السلطة والقوة عندما يواجهون أهل الحق؛ لأنهم لا يستطيعون مواجهتهم بالحجة والبيان.
• Zalımlar haqq əhli ilə qarşılaşdıqda, güc tətbiq etməyə əl atırlar. Çünki onlar haqq əhli ilə dəlil və sübutla danışmağa gücləri yetmir.

وَبِٱلۡحَقِّ أَنزَلۡنَٰهُ وَبِٱلۡحَقِّ نَزَلَۗ وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا مُبَشِّرٗا وَنَذِيرٗا
Biz Quranı Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) haqq ola­raq nazil et­dik, o da dəyişdirilmədən və təhrif edilmədən nazil oldu. Ey Peyğəmbər! Səni də ancaq təqva əhlinə Cənnətlə müj­də verən, küfür əhlini və günahkarları də cəhənnəm əzabı ilə qorxudan bir elçi kimi gön­dərdik.
Tafsiran larabci:
وَقُرۡءَانٗا فَرَقۡنَٰهُ لِتَقۡرَأَهُۥ عَلَى ٱلنَّاسِ عَلَىٰ مُكۡثٖ وَنَزَّلۡنَٰهُ تَنزِيلٗا
Biz Quranı, insanlara yavaş-yavaş, aramla oxuyasan deyə onu bölümlər halında, qisimlərə ayıraraq nazil etdik. Çünki Quranın belə nazil edilməsi onu başa düşüb, dərk edilməsi üçün daha uyğundur. Biz onu müəyyən olaylarda və zamanlara his­sə­lərə ayırıb təd­riclə nazil et­dik.
Tafsiran larabci:
قُلۡ ءَامِنُواْ بِهِۦٓ أَوۡ لَا تُؤۡمِنُوٓاْۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ مِن قَبۡلِهِۦٓ إِذَا يُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ يَخِرُّونَۤ لِلۡأَذۡقَانِۤ سُجَّدٗاۤ
Ey Peyğəmbər! De ki: "İstər Qurana inanın, is­tərsə də inanmayın. Onsuz da sizin Qurana iman etməniz ona heç bir şey artırmaz, onu inkar etməniz də ondan heç bir şeyi əksildib, azaltmaz. Həqiqətən də, Qurandan əvvəl nazil edilən səmavi kitabları oxuyanlar vəhyin və peyğəmbərliyin nə olduğunu yaxşı bilirlər. Onlara Quran ayələr oxundu­ğu za­man onlar Allaha şükür etmək üçün dərhal üzüstə səc­də­yə qapa­narlar".
Tafsiran larabci:
وَيَقُولُونَ سُبۡحَٰنَ رَبِّنَآ إِن كَانَ وَعۡدُ رَبِّنَا لَمَفۡعُولٗا
Onlar səcdədə ikən: "Rəbbimiz vədinə müxalif olmaqdan pak və ucadır! Onun Muhəmmədi (sallallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbər olaraq göndərmə vədi haqqdır. Rəbbimizin bu və bundan başqa verdiyi və­dlər müt­ləq yerinə yetəcəkdir!" – deyərlər.
Tafsiran larabci:
وَيَخِرُّونَ لِلۡأَذۡقَانِ يَبۡكُونَ وَيَزِيدُهُمۡ خُشُوعٗا۩
Onlar Allah qorxusundan ağlayaraq üzüqoylu yerə qapanıb Allah üçün səcdə edərlər. Quranı dinləmələri və onun ayələrinin mənaları barədə düşünmələri onların Allaha ita­ətini və Ondan qorxmalarını bir daha da artırar.
Tafsiran larabci:
قُلِ ٱدۡعُواْ ٱللَّهَ أَوِ ٱدۡعُواْ ٱلرَّحۡمَٰنَۖ أَيّٗا مَّا تَدۡعُواْ فَلَهُ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰۚ وَلَا تَجۡهَرۡ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتۡ بِهَا وَٱبۡتَغِ بَيۡنَ ذَٰلِكَ سَبِيلٗا
Ey Peyğəmbər! Sənin "Ya Allah, Ya Rəhman!" deyərək dua etməni inkar edənlərə belə de: "Allah da, Rəhman da bütün nöqsanlardan uzaq olan Allahın iki adıdır. Siz istər bu iki adla, istərsə də Allahın bundan başqa olan adları ilə Ona dua edə bilərsiz. Uca Allahın gözəl adları vardır. Bu iki adda həmin adlardandır. Uca Allaha bu iki adla və ya bundan başqa olan gözəl adlarla dua edin. Müşriklər səni eşitməsin deyə namazda səsini çox yüksəyə qaldırma. Möminlər də səni eşitməyəcəyi qədər səsini aşağı salma. Bu ikisinin ara­sında or­ta bir yol tut!
Tafsiran larabci:
وَقُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي لَمۡ يَتَّخِذۡ وَلَدٗا وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ شَرِيكٞ فِي ٱلۡمُلۡكِ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ وَلِيّٞ مِّنَ ٱلذُّلِّۖ وَكَبِّرۡهُ تَكۡبِيرَۢا
Ey Peyğəmbər! De: "Bütün həmd-sənalar və tərifləf Özünə heç bir öv­lad gö­tür­məyən, heç bir şəriki olmayan uca Allaha aiddir. Onun mülkündə heç bir şə­ri­ki, ortağı yoxdur. Ona əsla acizlik və ya zəyiflik toxunmaz. Uca Allahın Özünə kö­mək edə­cək heç bir dos­ta və ya yardımçıya da ehtiyacı yoxdur. Elə isə sən daima Onu tərif­lə­yərək Onun şənini uca tut və mülkündə Ona övlad, şərik və hər hansı bir yardımçı nisbət etmə!"
Tafsiran larabci:
daga cikin fa'idodin Ayoyin wannan shafi:
• أنزل الله القرآن متضمنًا الحق والعدل والشريعة والحكم الأمثل .
• Uca Allah Quranı haqq, ədalət, şəri əhkamları və ən mükəmməl hökmləri üzündə əhatə edən bir kitab olaraq nazil etdi.

• جواز البكاء في الصلاة من خوف الله تعالى.
• Namazda ikən Uca Allah qorxusundan ağlamağın caiz olması.

• الدعاء أو القراءة في الصلاة يكون بطريقة متوسطة بين الجهر والإسرار.
• Dua etmək və ya namazda Quran oxumaq nə çox yüksək səslə, nə də çox aşağı səslə olmalı, əksinə, bu ikisi arasında orta bir yol olmalıdır.

• القرآن الكريم قد اشتمل على كل عمل صالح موصل لما تستبشر به النفوس وتفرح به الأرواح.
• Qurani-Kərim nəfsləri müjdələyən və ruhları sevindirən hər bir saleh əməli özündə cəm etmişdir.

 
Fassarar Ma'anoni Sura: Suratu Al'israa
Teburin Jerin Sunayen Surori Lambar shafi
 
Fassarar Ma'anonin Alqura'ni - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Teburin Bayani kan wasu Fassarori

الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

Rufewa