Fassarar Ma'anonin Alqura'ni - الترجمة الياؤو * - Teburin Bayani kan wasu Fassarori
Al-Baqarah
الٓمٓ
(2:1) Asi harufusi ni chimpepe mu isimosimo ya Qur’an. Ni pangali jwine jwaakumanyilila mate gakwe ikaŵeje Allah pe basi.
Tafsiran larabci:
ذَٰلِكَ ٱلۡكِتَٰبُ لَا رَيۡبَۛ فِيهِۛ هُدٗى لِّلۡمُتَّقِينَ
Tafsiran larabci:
أُوْلَٰٓئِكَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Tafsiran larabci:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ سَوَآءٌ عَلَيۡهِمۡ ءَأَنذَرۡتَهُمۡ أَمۡ لَمۡ تُنذِرۡهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Tafsiran larabci:
أَلَآ إِنَّهُمۡ هُمُ ٱلۡمُفۡسِدُونَ وَلَٰكِن لَّا يَشۡعُرُونَ
Tafsiran larabci:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمۡ ءَامِنُواْ كَمَآ ءَامَنَ ٱلنَّاسُ قَالُوٓاْ أَنُؤۡمِنُ كَمَآ ءَامَنَ ٱلسُّفَهَآءُۗ أَلَآ إِنَّهُمۡ هُمُ ٱلسُّفَهَآءُ وَلَٰكِن لَّا يَعۡلَمُونَ
Soni naga asalilidwemo kuti: “Kulupililani yatite pakulupilila ŵandu ŵane.” Akasatiji: “Ana tukulupilile yatite pakulupilila ŵawawate?” Manyililani yanti ŵanganyao chisimu chene niŵali ŵakuwawata, nambo ngakupata kumanyilila.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا لَقُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَوۡاْ إِلَىٰ شَيَٰطِينِهِمۡ قَالُوٓاْ إِنَّا مَعَكُمۡ إِنَّمَا نَحۡنُ مُسۡتَهۡزِءُونَ
Soni naga asimene ni aŵala ŵakulupilile, akasatiji: “Tukulupilile,” nambo pati apite pa kasyepela ku mashetani gajao, akasatiji: “Chisimu uwwe tulinamwe, uwwetu tukuŵa tuli nkwatenda chipongwe.”
Tafsiran larabci:
مَثَلُهُمۡ كَمَثَلِ ٱلَّذِي ٱسۡتَوۡقَدَ نَارٗا فَلَمَّآ أَضَآءَتۡ مَا حَوۡلَهُۥ ذَهَبَ ٱللَّهُ بِنُورِهِمۡ وَتَرَكَهُمۡ فِي ظُلُمَٰتٖ لَّا يُبۡصِرُونَ
Chilandanyo chao chili chisawu ajulajula jwana kolesyaga moto (ndema jajwaliji nkwenda nchipi), sano katema kawalangwisye yayaliji mungulugulu mwakwe, Allah ŵatyochesye lilanguka lyaolyo, nikwaleka ali nchipi ŵangaŵa nkulola.
Tafsiran larabci:
صُمُّۢ بُكۡمٌ عُمۡيٞ فَهُمۡ لَا يَرۡجِعُونَ
Tafsiran larabci:
أَوۡ كَصَيِّبٖ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ فِيهِ ظُلُمَٰتٞ وَرَعۡدٞ وَبَرۡقٞ يَجۡعَلُونَ أَصَٰبِعَهُمۡ فِيٓ ءَاذَانِهِم مِّنَ ٱلصَّوَٰعِقِ حَذَرَ ٱلۡمَوۡتِۚ وَٱللَّهُ مُحِيطُۢ بِٱلۡكَٰفِرِينَ
Kapena mpela wula janneso jakuuma kwinani, nikuŵa mwana chipi, kulindima ni kumesya, akuŵikaga yala yao m’mawiwi mwao ligongo lya chikokomo pakogopa kuwa, nambo Allah agasyungulile makafili (pagamanya chenene).
Tafsiran larabci:
يَكَادُ ٱلۡبَرۡقُ يَخۡطَفُ أَبۡصَٰرَهُمۡۖ كُلَّمَآ أَضَآءَ لَهُم مَّشَوۡاْ فِيهِ وَإِذَآ أَظۡلَمَ عَلَيۡهِمۡ قَامُواْۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمۡعِهِمۡ وَأَبۡصَٰرِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Kumesya kukusigalaga panandi kuti kusombole meso gao, ndaŵi ni katema jakukwamulichila (kumesyako) akwendaga mwilangukamo, nambo naga kwasimilemo akasajima. Mwanti Allah angasache angatyochesye kupikana kwao ni kulola kwao, chisimu Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ فِرَٰشٗا وَٱلسَّمَآءَ بِنَآءٗ وَأَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجَ بِهِۦ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ رِزۡقٗا لَّكُمۡۖ فَلَا تَجۡعَلُواْ لِلَّهِ أَندَادٗا وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Ajula jwana kuntendelaga litaka kuŵa chakutandika, liwunde nikuŵa nsakasa, nijwaatulwisye kuumila kwinani mesi (gawula), nijwaamesisye ni mesigo isogosi kuti iŵe yakulya yenu, ningasimum'bichilaga Allah milungu kutendaga jenumanja nchimanyililaga (kuti jwangali ŵakamusyangana Najo).
Tafsiran larabci:
وَإِن كُنتُمۡ فِي رَيۡبٖ مِّمَّا نَزَّلۡنَا عَلَىٰ عَبۡدِنَا فَأۡتُواْ بِسُورَةٖ مِّن مِّثۡلِهِۦ وَٱدۡعُواْ شُهَدَآءَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Sano naga n'di ŵakaika pa ichindu yatuntuluchisye kapolo Jwetu, ikani najo sura jimpepe jakulandana ni ja m’Qur’an, soni mwaŵilanje ŵakamusyangana nao ŵangaŵaga Allah, naga jenumanja nkuŵecheta yakuona.
Tafsiran larabci:
وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أَنَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنۡهَا مِن ثَمَرَةٖ رِّزۡقٗا قَالُواْ هَٰذَا ٱلَّذِي رُزِقۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَأُتُواْ بِهِۦ مُتَشَٰبِهٗاۖ وَلَهُمۡ فِيهَآ أَزۡوَٰجٞ مُّطَهَّرَةٞۖ وَهُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Mwatagulilani aŵala ŵakulupilile nikutendaga itendo yambone abali jakusengwasya janti akwete kupata ŵanganyao Matimbe ga ku Mbepo, gasikujilima cha pasi pakwe sulo, ndaŵi ni katema kachakapedweje isogosi mwalakwemo kuŵa yakulya (yao), takajileje: “Ayi ni ayilayila itwapedwaga kala yila.” Ni takapedweje ichindu yakulandana (kaoneche kakwe nambo yakulekangana kanonye), soni akwete kupata ŵanganyao mwalakwemo achiŵammakwao ŵaswejesyedwe,[2] soni jamanjao mwalakwemo takaŵe ŵandamo.
(2:2) Ŵangalwala kuwesi, ŵangaja kusepuka, nambo soni ŵangaja kwimilila. Nnole mu Tafsîr Ibn Kathîr, nambo soni chilaaki cha Ȃya ja (29:64).
Tafsiran larabci:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَسۡتَحۡيِۦٓ أَن يَضۡرِبَ مَثَلٗا مَّا بَعُوضَةٗ فَمَا فَوۡقَهَاۚ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَيَعۡلَمُونَ أَنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّهِمۡۖ وَأَمَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَيَقُولُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلٗاۘ يُضِلُّ بِهِۦ كَثِيرٗا وَيَهۡدِي بِهِۦ كَثِيرٗاۚ وَمَا يُضِلُّ بِهِۦٓ إِلَّا ٱلۡفَٰسِقِينَ
Chisimu Allah jwangantesya soni kupeleka chilandanyo cha njenjema kapena chakupunda pele. Sano aŵala ŵakulupilile niakumanyililaga kuti chilandanyochi chakuonaonape chakuumila kwa M’mbuje gwao, nambo aŵala ŵakanile niakasatiji: “Ana Allah akusaka chichi pa chilandanyo chalakwechi?” (Allah) akwalechelelaga ŵajinji kusokonechela nacho, nambo soni akwajongolaga nacho ŵajinji. Nambotu jwaangaalechelela kusokonechela nacho ikaŵeje ŵakunyosya.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهۡدَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مِيثَٰقِهِۦ وَيَقۡطَعُونَ مَآ أَمَرَ ٱللَّهُ بِهِۦٓ أَن يُوصَلَ وَيُفۡسِدُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
Aŵala ŵaakugopolanya chilanga cha Allah panyuma pakuchitaŵa, ni akasakataga yalamwile Allah kuti ilumbikanyisidwe,[3] soni akasawatanganyaga pa chilambo, jamanjao niŵali ŵakwasika.
(2:3) Mu ichindu ine yalamwile Allah kuti ilumbikanisidwe ni ulongo. Akusimulila Jubair bin Mut’im رضى الله عنه kuti jwalakwe ŵampikene Ntenga jwa Allahﷺjuchitiji: “Al-Qâti‘ (mundu jwakata ulongo) ngasaja kwinjila ku Mbepo” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 5638).
Tafsiran larabci:
كَيۡفَ تَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَكُنتُمۡ أَمۡوَٰتٗا فَأَحۡيَٰكُمۡۖ ثُمَّ يُمِيتُكُمۡ ثُمَّ يُحۡيِيكُمۡ ثُمَّ إِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
Ana chimunkane chinauli Allah kutendaga mwaliji ŵawe niŵampele umi (wa duniya), kaneka champe chiwa, kaneka nichachin'jimusya (m’malembe), kaneko Kukwakwe tinchiujila.
Tafsiran larabci:
هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰٓ إِلَى ٱلسَّمَآءِ فَسَوَّىٰهُنَّ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖۚ وَهُوَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Jwalakwe ni Ajula juŵan'guumbiile yosope yaili pa chilambo, kaneka ŵasachilile gumba liwunde, niŵataŵile mawunde nsano nagaŵili, soni Jwalakwe chindu chilichose aŵele Jwaachimanya chenene.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قَالَ رَبُّكَ لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ خَلِيفَةٗۖ قَالُوٓاْ أَتَجۡعَلُ فِيهَا مَن يُفۡسِدُ فِيهَا وَيَسۡفِكُ ٱلدِّمَآءَ وَنَحۡنُ نُسَبِّحُ بِحَمۡدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَۖ قَالَ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Soni (kumbuchilani) katema kaŵaŵechete Ambuje ŵenu kwa Achimalaika kuti: “Chisimu Une ngusaka kuŵika ku duniya (achinaŵandu) ŵatakaŵeje alinkupisyangana (pakupitisya malamusi mmalo Mwangune).” Ŵanganyao ŵatite: “Ana nkusaka kuŵika mwalakwemo ŵatachiŵaga nkuwatanganya ni kusulusyaga myasi, kutendaga uwwe tukuŵa tuli nkunnapilila ni lumbili Lwenu soni tukunswejesyaga?” Jwalakwe jwatite: “Chisimu Une ngumanyilila yangankuimanyilila jenumanja.”
Tafsiran larabci:
وَعَلَّمَ ءَادَمَ ٱلۡأَسۡمَآءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمۡ عَلَى ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ فَقَالَ أَنۢبِـُٔونِي بِأَسۡمَآءِ هَٰٓؤُلَآءِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Niŵan'jiganyisye Adam mena ga indu yosope, kaneka ŵailosisye kwa Achimalaika niŵaatesile kuti: “Mundagulilani mena ga ayi induyi naga nkuŵecheta yakuona?”
Tafsiran larabci:
قَالَ يَٰٓـَٔادَمُ أَنۢبِئۡهُم بِأَسۡمَآئِهِمۡۖ فَلَمَّآ أَنۢبَأَهُم بِأَسۡمَآئِهِمۡ قَالَ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ غَيۡبَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَأَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا كُنتُمۡ تَكۡتُمُونَ
Jwalakwe jwatite: “E mmwe Adam! Mwatagulilani mena gakwe.” Sano katema kajwatagulile mena gakwe (Allah) jwatite: “Ana nganimbecheta kukwenu yanti chisimu Une ngumanyilila yakusisika ya kumawunde ni petaka, soni nguimanyilila yankulosya palangulangu niyam'bele jenumanja n'di nkusisa?”
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ أَبَىٰ وَٱسۡتَكۡبَرَ وَكَانَ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Soni (kumbuchilani) katema katwasalile Achimalaika kuti: “Mwasujudilani Adam.” Basi wosope niŵasujudu kusigala Ibulisu; ŵakanile niŵalikwesyisye, mwanti ŵasyuchile kuŵa jumpepe mwa makafili.
Tafsiran larabci:
وَقُلۡنَا يَٰٓـَٔادَمُ ٱسۡكُنۡ أَنتَ وَزَوۡجُكَ ٱلۡجَنَّةَ وَكُلَا مِنۡهَا رَغَدًا حَيۡثُ شِئۡتُمَا وَلَا تَقۡرَبَا هَٰذِهِ ٱلشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Soni twatite: “E mmwe Adam! Tamani mmwejo ni ŵankwenu mwitimbe lya ku Mbepo, ni n’dyeje mwalakwemo mwagopoka palipose pansachile, nambo ngasinchiŵandichila achi chitelachi ntakuŵa mu ŵakulitenda lupuso.”
Tafsiran larabci:
فَأَزَلَّهُمَا ٱلشَّيۡطَٰنُ عَنۡهَا فَأَخۡرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِۖ وَقُلۡنَا ٱهۡبِطُواْ بَعۡضُكُمۡ لِبَعۡضٍ عَدُوّٞۖ وَلَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُسۡتَقَرّٞ وَمَتَٰعٌ إِلَىٰ حِينٖ
Nambo shetani ŵatelesyasisye ŵanaŵaŵilio mwalakwemo nikwakopokasya mu ŵaliji mula, ni twatite: “Tulukani, chilikati chenu chili chana utinda, soni nkwete jenumanja ku duniya ndamo jenu ni kusengwa kwa ndema jannono.”
Tafsiran larabci:
فَتَلَقَّىٰٓ ءَادَمُ مِن رَّبِّهِۦ كَلِمَٰتٖ فَتَابَ عَلَيۡهِۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Sano Adam jwapochele maloŵe (gakutendela toba)[4] kuumila kwa M'mbujegwe (nijwatesile toba) niŵampochele toba jakwejo, chisimu Jwalakwe ni Jwakupochela nnope toba, Jwachanasa channope.
(2:4) Maloŵe gakwe nigakuti: “E Ambuje ŵetu! Tulitendele lupuso twachimisyewe, nambo naga ngankutukululuchila ni kututendela chanasa chisimu chituŵe mu ŵakwasika.” (7:23).
Tafsiran larabci:
قُلۡنَا ٱهۡبِطُواْ مِنۡهَا جَمِيعٗاۖ فَإِمَّا يَأۡتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدٗى فَمَن تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Twatite: “Tulukani mwalakwemo ŵanaose; naga chikanyyichilile chongoko chakuumila Kukwangu, basi ŵatakakuyeje chongoko Changucho ngaaja kuŵa niwoga soni ngaaja kuŵa ŵakudandaula.”
Tafsiran larabci:
يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتِيَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِيٓ أُوفِ بِعَهۡدِكُمۡ وَإِيَّٰيَ فَٱرۡهَبُونِ
E jenumanja ŵanache ŵa Israila! Kumbuchilani chindimba Changu chanampele, soni kwanisyani chilanga Changu None chingwanisye chilanga chenu, soni Jikape Une basi njogopani.
Tafsiran larabci:
وَءَامِنُواْ بِمَآ أَنزَلۡتُ مُصَدِّقٗا لِّمَا مَعَكُمۡ وَلَا تَكُونُوٓاْ أَوَّلَ كَافِرِۭ بِهِۦۖ وَلَا تَشۡتَرُواْ بِـَٔايَٰتِي ثَمَنٗا قَلِيلٗا وَإِيَّٰيَ فَٱتَّقُونِ
Soni ikulupililani yandulwisye (yayili m'Qur’an) yayikwitichisya yan'di nayo, ni nkaŵa ŵandanda kuikana; soni kasinsagulaga (ya duniya) ya ntengo wannono pa kusumanya ni ma Ȃya Gangu, soni Jikape Une basi njogopani.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَلۡبِسُواْ ٱلۡحَقَّ بِٱلۡبَٰطِلِ وَتَكۡتُمُواْ ٱلۡحَقَّ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
(2:42) Akusimulila ‘Atâ bin Yasâr kuti: Une nasimangene ni Abdullah bin Amr bin Al Aâs رضى الله عنه ni naawusisye kuti: “Musalilani mbili sya Ntenga jwa Allah ﷺ syasisalidwe mu Taurat.” Jwalakwe jwajanjile kuti: “Elo. Ngunnumbila Allah, jwalakwejo jusimbidwe mu Taurat ni sine mwa mbili syalapilidwe nasyo mu Qur’an mpela asi: ‘E mmwe Ntume! Uwwe tuntumisye mmwe mpela mboni (jwakutendela umboni dini jakuona ja Allah), ŵakupeleka abali jakusengwasya (kwa ŵakulupilila), ŵakwatetela (achimakafili), ŵakwachengeta ŵandu ŵangapakombola kulemba ni kuŵalanga. Mmwejo ni kapolo jwangu nambo soni ntenga jwangu. Nampele lina lyakuti Al Mutawakkil (jwakwegamila kusyene kwa Allah). Nganim’ba ŵaukali kapena ŵakalalisya, kapena ŵakutenda masegwe m’misika, soni ŵangatyosya yangalumbana ni yangalumbana, nambo nkwakululuchilaga ni kwatendela yaukoto (ŵantendele yangalumbana). Allah ngasaikana mwakumpa chiwa (Ntumejo ﷺ) mpaka tiŵajongole kaje ŵandu ŵapindiche, pa kwatendekasya kuti aŵechete maloŵe ga: ‘Lâ ilâha illallâh,’ (Pangali jwakuŵajilwa kun’galagatila ikaŵeje Allah), basi ni gele maloŵego tachiwugula meso gangalola, ni mawiwi gangapikana kwisa soni mitima jeugaliche.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4558).
Tafsiran larabci:
وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ وَٱرۡكَعُواْ مَعَ ٱلرَّٰكِعِينَ
Tafsiran larabci:
وَٱتَّقُواْ يَوۡمٗا لَّا تَجۡزِي نَفۡسٌ عَن نَّفۡسٖ شَيۡـٔٗا وَلَا يُقۡبَلُ مِنۡهَا شَفَٰعَةٞ وَلَا يُؤۡخَذُ مِنۡهَا عَدۡلٞ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ
Ni lijogopani Lisiku lyangakomboleka mundu kunkamuchisya mundu jwine chilichose, soni ngasikukundidwa kutyochela kwa jwalakwejo kuchondelela, atamuno chaliwombolela chakuuma kukwakwe ngasichipocheledwa, soni ŵanganyao ngasaŵa ŵakulupusyidwa.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ نَجَّيۡنَٰكُم مِّنۡ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ يَسُومُونَكُمۡ سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبۡنَآءَكُمۡ وَيَسۡتَحۡيُونَ نِسَآءَكُمۡۚ وَفِي ذَٰلِكُم بَلَآءٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَظِيمٞ
Soni (kumbuchilani) katema katwan'jokwele ku ŵandu ŵa Firiauna ŵaŵaliji nkumpa ilagasyo yakusakala nnope, ŵaliji nkusikita ŵanache ŵenu ŵachilume nikwalekaga wumi ŵanache ŵenu ŵachikongwe, sano mu yalakweyo mwaliji mwana kulinjidwa kwekulungwa nnope kwakutyochela kwa M'mbuje gwenu.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ وَٰعَدۡنَا مُوسَىٰٓ أَرۡبَعِينَ لَيۡلَةٗ ثُمَّ ٱتَّخَذۡتُمُ ٱلۡعِجۡلَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَنتُمۡ ظَٰلِمُونَ
Soni (kumbuchilani) katema katwampele chilanga Musa cha ilo makumi ncheche (kuti atende ibada nkumalamo tumpe Taurati), kaneka nimwakatesile kang'ombe (kuŵa kannungu kenu) panyuma pakwe (jwele ali apite kwitumbi kupochela Tauratijo). Nimwaliji ŵakulitenda lupuso.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ عَفَوۡنَا عَنكُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ يَٰقَوۡمِ إِنَّكُمۡ ظَلَمۡتُمۡ أَنفُسَكُم بِٱتِّخَاذِكُمُ ٱلۡعِجۡلَ فَتُوبُوٓاْ إِلَىٰ بَارِئِكُمۡ فَٱقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ عِندَ بَارِئِكُمۡ فَتَابَ عَلَيۡكُمۡۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Musa kwa ŵandu ŵakwe kuti: “E ŵandu ŵangu! Chisimu chene ŵanganyammwe n'ditendele lupuso mwachimisyene paakatenda kwenu kan'gombe (kuŵa kannungu kenu), sano tendani toba kwa Akun'gumba ŵenu soni ulaganani mwachimisyenepe, yalakweyo niyayili yambone kukwenu pameso pa Akun'gumba ŵenu.” Kaneka niŵapochele toba jenu, chisimu Jwalakwe ni Jwakupochela nnope toba, Jwachanasa channope.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قُلۡتُمۡ يَٰمُوسَىٰ لَن نُّؤۡمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى ٱللَّهَ جَهۡرَةٗ فَأَخَذَتۡكُمُ ٱلصَّٰعِقَةُ وَأَنتُمۡ تَنظُرُونَ
Soni (kumbuchilani) katema kamwatite: “E mmwe Musa! Nganituŵa tunkulupilile mmwe mpaka tukam'bone Allah mesonkulola.” Nicham'buleje chikokomo cha moto (wa njasi), kutendaga jenumanja n'di nkulola.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ بَعَثۡنَٰكُم مِّنۢ بَعۡدِ مَوۡتِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Tafsiran larabci:
وَظَلَّلۡنَا عَلَيۡكُمُ ٱلۡغَمَامَ وَأَنزَلۡنَا عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَنَّ وَٱلسَّلۡوَىٰۖ كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡۚ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
Soni twam'bunichile ni m'bulili wa liwunde nikuntuluchisya manna ni salwa,[6] (nikuntenda kuti): “Lyagani mu yambone yatumpeleyi.” Ninganatutenda lupuso Uwwe, nambo achimisyene ni ŵaŵaliji nkulitenda lupuso.
(2:6) Mujâhid ŵatite: “Al-Manna ni ntundu wa yakulya yakulyolyopela, sano As-Salwâ ni ntundu wa ijuni (iwuti).
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قُلۡنَا ٱدۡخُلُواْ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةَ فَكُلُواْ مِنۡهَا حَيۡثُ شِئۡتُمۡ رَغَدٗا وَٱدۡخُلُواْ ٱلۡبَابَ سُجَّدٗا وَقُولُواْ حِطَّةٞ نَّغۡفِرۡ لَكُمۡ خَطَٰيَٰكُمۡۚ وَسَنَزِيدُ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Soni (kumbuchilani) katema katwatite: “Jinjilani awu musiwu, ni n’dyeje mwalakwemo palipose pansachile mwagopoka, soni jinjililani pannango chiinamile ni m'becheteje kuti: ‘Tukululuchilani ileŵi yetu.’ Uwwe chitunkululuchile ileŵi yenuyo ni kwajonjechesya (yambone) ŵakolosya.”
Tafsiran larabci:
فَبَدَّلَ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ قَوۡلًا غَيۡرَ ٱلَّذِي قِيلَ لَهُمۡ فَأَنزَلۡنَا عَلَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ رِجۡزٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ
Nambo ŵaŵalitesile lupuso ŵala ŵagalawisye (lilamusi lila mwanti ŵajinjile mwakokona, nikuŵecheta) maloŵe gane gangaŵaga gaŵasalilidwe gala, sano ni twatuluchisye ŵaalitenda lupuso ŵala ipotesi kutyochela kwinani ligongo lya kunyosya kwao.
Tafsiran larabci:
۞ وَإِذِ ٱسۡتَسۡقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ فَقُلۡنَا ٱضۡرِب بِّعَصَاكَ ٱلۡحَجَرَۖ فَٱنفَجَرَتۡ مِنۡهُ ٱثۡنَتَا عَشۡرَةَ عَيۡنٗاۖ قَدۡ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٖ مَّشۡرَبَهُمۡۖ كُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ مِن رِّزۡقِ ٱللَّهِ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ
Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵendele Musa ŵandu ŵakwe mesi, nitwantesile kuti: “Putasyani simbo jenujo peganga.” Basi nisyaumile mwalakwemo sulo likumi kwisa siŵili, mwanti lukosyo lulilose lwamanyilile pakumwela pakwe. (Twasalile kuti): “Lyagani soni mwagani mu lisiki lyampele Allah, nambo nkalapwaga pa chilambo pakuwatanganya.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قُلۡتُمۡ يَٰمُوسَىٰ لَن نَّصۡبِرَ عَلَىٰ طَعَامٖ وَٰحِدٖ فَٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُخۡرِجۡ لَنَا مِمَّا تُنۢبِتُ ٱلۡأَرۡضُ مِنۢ بَقۡلِهَا وَقِثَّآئِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَاۖ قَالَ أَتَسۡتَبۡدِلُونَ ٱلَّذِي هُوَ أَدۡنَىٰ بِٱلَّذِي هُوَ خَيۡرٌۚ ٱهۡبِطُواْ مِصۡرٗا فَإِنَّ لَكُم مَّا سَأَلۡتُمۡۗ وَضُرِبَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلذِّلَّةُ وَٱلۡمَسۡكَنَةُ وَبَآءُو بِغَضَبٖ مِّنَ ٱللَّهِۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ يَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَيَقۡتُلُونَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّۚ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَواْ وَّكَانُواْ يَعۡتَدُونَ
Soni (kumbuchilani) katema kamwatite: “E mmwe Musa! Ngatukombola kupililila pa yakulya impepe! Sano tuŵendelani kwa Ambuje ŵenu (Allah) kuti atukopochesye yaikusamesyaga litaka, kutandila ya mboga-mboga yakwe (mpela ngunde, mbwanda, ikuya ni sugama), kwisa soni masakaka gakwe, adiyo jwakwe, dengu jwakwe (chana) ni anyesi jwakwe. Jwalakwe jwatite: “Ana nkutindanya yangalondeka ni yambone? Tuluchilani ku chimisi, basi chisimu chinkapateje yam'bendileyo.” Mwanti kwaŵichidwe pa jamanjao kunyosyeka ni kulaga (kwangalekangana nako), niŵaŵajilwe kupata gasabu ja kuumila kwa Allah, yalakweyo ligongo lyanti ŵanganyao ŵaliji nkukanila ma Ȃya ga Allah, nikuŵaga soni ali nkuulaga Achimitume mwangali ligongo. Basi yeleyo ni ligongo lya kunyosya kwao soni ŵaliji ali nkusumba mipika.
Tafsiran larabci:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَٱلَّذِينَ هَادُواْ وَٱلنَّصَٰرَىٰ وَٱلصَّٰبِـِٔينَ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا فَلَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Chisimu aŵala ŵakulupilile (mitume jakala) ni ŵali mu Chiyuda, Akilisito ni Asabayi;[10] jwalijose mwa jamanjao juchakulupilile mwa Allah ni Lisiku Lyambesi (pakunda Usilamu), ni kutendaga yambone (mu Usilamu mwaomo), nikuti akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, soni ngasaja kuŵa nioga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula[11].
(2:10) Asabayi ni ŵandu ŵakalakala ŵaŵatamaga ku Mȗsal (Iraq) ŵaŵaliji nkuŵecheta maloŵe ga: Lâ ilâha illallâh (pangali jwakuŵajilwa kun’galagatila ikaŵeje Allah), soni ŵaliji nkusooma Az-Zabȗr, nambo nganaŵa Ayuda kapena Akilisito.
(2:11) Aji Ȃyaji kwisa soni Ȃya ja (5:69) sikagopoledwa mwakulemwecheka ni nkuŵalanga, mpela yaŵatite pakutanga Ibn Abbâs رضى الله عنه (nnole mu Tafsîr At-Twabarî) kuti: Chilamusi cha aji Ȃyaji chafutiidwe ni Ȃya ja (3:85) “Soni jwachasache dini jinepe jangaŵaga ja Usilamu nikuti ngasijipocheledwa kuumila kukwakwe, soni jwalakwejo ku Akhera tachiŵa mu ŵakwasika.” (i.e panyuma pakwika ntume Muhammadi ﷺ pa duniya pano, pangali dini jine jilijose jajikupocheledwaga ikaŵeje Usilamu pe basi).
(2:11) Aji Ȃyaji kwisa soni Ȃya ja (5:69) sikagopoledwa mwakulemwecheka ni nkuŵalanga, mpela yaŵatite pakutanga Ibn Abbâs رضى الله عنه (nnole mu Tafsîr At-Twabarî) kuti: Chilamusi cha aji Ȃyaji chafutiidwe ni Ȃya ja (3:85) “Soni jwachasache dini jinepe jangaŵaga ja Usilamu nikuti ngasijipocheledwa kuumila kukwakwe, soni jwalakwejo ku Akhera tachiŵa mu ŵakwasika.” (i.e panyuma pakwika ntume Muhammadi ﷺ pa duniya pano, pangali dini jine jilijose jajikupocheledwaga ikaŵeje Usilamu pe basi).
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ وَرَفَعۡنَا فَوۡقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ وَٱذۡكُرُواْ مَا فِيهِ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
Soni (kumbuchilani) katema katwajigele chilanga chenu, ni twalinyakwile litumbi pachanya penu (nikuntenda kuti): “Kamulisyani yatumpeleyi mwamachili, soni ikumbuchilani yaili mwalakwemu kuti m'be ni woga (wakun'jogopa Allah).
Tafsiran larabci:
وَلَقَدۡ عَلِمۡتُمُ ٱلَّذِينَ ٱعۡتَدَوۡاْ مِنكُمۡ فِي ٱلسَّبۡتِ فَقُلۡنَا لَهُمۡ كُونُواْ قِرَدَةً خَٰسِـِٔينَ
Soni mmasile kwamanyilila chenene aŵala ŵana kusumbaga mpika mwa jamanja pa (kasa uchimbichimbi wa lisiku) Lyakuŵeluka, basi ni twasalile kuti: “Syukani majani gakunyosyeka.”
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦٓ إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُكُمۡ أَن تَذۡبَحُواْ بَقَرَةٗۖ قَالُوٓاْ أَتَتَّخِذُنَا هُزُوٗاۖ قَالَ أَعُوذُ بِٱللَّهِ أَنۡ أَكُونَ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Musa kwa ŵandu ŵakwe kuti: “Allah chisimu chene akunnamula kuti nsikite ng'ombe.” Ŵanganyao ŵatite: “Ana nkututenda chipongwe?” Jwalakwe jwatite: “Ngulijuya mwa Allah ya kuŵa mwa (ŵandu) ajinga (ŵakutenda chanache pa dini).”
Tafsiran larabci:
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا هِيَۚ قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ لَّا فَارِضٞ وَلَا بِكۡرٌ عَوَانُۢ بَيۡنَ ذَٰلِكَۖ فَٱفۡعَلُواْ مَا تُؤۡمَرُونَ
Ŵanganyao ŵatite: “Tuŵendelani kwa Ambuje ŵenu kuti atulondechesye ya ng'ombe jakwejo.” Jwalakwe jwatite: “Chisimu Jwalakwe akuŵecheta yanti chisimu jalakwejo ni ng'ombe janganijiŵa jekulungwa nnope kapena kamwana, nambo jachilikati cha siŵilisi, basi tendani yannamulidwe.”
Tafsiran larabci:
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا لَوۡنُهَاۚ قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ صَفۡرَآءُ فَاقِعٞ لَّوۡنُهَا تَسُرُّ ٱلنَّٰظِرِينَ
Ŵanganyao ŵatite: “Tuŵendelani kwa Ambuje ŵenu kuti atulondechesye ya ntundu wakwe.” Jwalakwe jwatite: “Chisimu Jwalakwe akuŵecheta yanti chisimu jalakwejo ni ng'ombe jam'bilichila wakucha, jakwasengwasya ŵajilola.”
Tafsiran larabci:
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا هِيَ إِنَّ ٱلۡبَقَرَ تَشَٰبَهَ عَلَيۡنَا وَإِنَّآ إِن شَآءَ ٱللَّهُ لَمُهۡتَدُونَ
Ŵanganyao ŵatite: “Tuŵendelani kwa Ambuje ŵenu kuti atulondechesye ya ng'ombe jakwejo chenene, chisimu ng'ombe (syatulondechesyesyo) siŵele syakulandana-landana kukwetu, sonitu uwwe chisimu chene naga Allah akusaka, chitujongoleledwe (ku jalakwejo mpaka chitujipate).”
Tafsiran larabci:
قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ لَّا ذَلُولٞ تُثِيرُ ٱلۡأَرۡضَ وَلَا تَسۡقِي ٱلۡحَرۡثَ مُسَلَّمَةٞ لَّا شِيَةَ فِيهَاۚ قَالُواْ ٱلۡـَٰٔنَ جِئۡتَ بِٱلۡحَقِّۚ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُواْ يَفۡعَلُونَ
(Musa) jwatite: “Chisimu Jwalakwe akuŵecheta yanti chisimu jalakwejo ni ng'ombe jangajijiganya masengo gaguguda litaka, soni jangajitila mbeju, jambonembonepe mwanti jangali liŵala.” Ŵanganyao ŵatite: “Sambano nim'biche nago maloŵe gakuona-onape.” Basi niŵajisikite (mwalikanganichisya), mwanti ŵasigele panandi kuti akatenda.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قَتَلۡتُمۡ نَفۡسٗا فَٱدَّٰرَٰءۡتُمۡ فِيهَاۖ وَٱللَّهُ مُخۡرِجٞ مَّا كُنتُمۡ تَكۡتُمُونَ
Soni (kumbuchilani) katema kamwauleje mundu, basi nimwaliji nkututilana mu yalakweyo, (ŵane kutiji: “Chenono niŵauleje,” ŵane kutiji: “Nambo chenono),” Allah ni nkumanyukula yamwaliji nkusisa.
Tafsiran larabci:
فَقُلۡنَا ٱضۡرِبُوهُ بِبَعۡضِهَاۚ كَذَٰلِكَ يُحۡيِ ٱللَّهُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَيُرِيكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Basi nitwatite: “Munnyesyani (jwakuwajo) ni chipande chine chang'ombejo (ni chasyuche nikunnanjila nkuulaga).” Iyyoyopeyo (yaŵatite pakunsyusya jwele) nimutachisyuchisya ŵawe (pa Kiyama), ni akunnosyaga imanyilo Yakwe kuti m'be ni lunda.
Tafsiran larabci:
ثُمَّ قَسَتۡ قُلُوبُكُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ فَهِيَ كَٱلۡحِجَارَةِ أَوۡ أَشَدُّ قَسۡوَةٗۚ وَإِنَّ مِنَ ٱلۡحِجَارَةِ لَمَا يَتَفَجَّرُ مِنۡهُ ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ وَإِنَّ مِنۡهَا لَمَا يَشَّقَّقُ فَيَخۡرُجُ مِنۡهُ ٱلۡمَآءُۚ وَإِنَّ مِنۡهَا لَمَا يَهۡبِطُ مِنۡ خَشۡيَةِ ٱللَّهِۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Kaneka mitima jenu panyuma pa yalakweyo ni jajumwile kuti gwa! Ni kuŵa mpela liganga kapena kumulisya nnope (kulipunda ligangalyo). Chisimu chene pana maganga gane sulo sikasatulukaga kuumila mwalakwemo, pana gane soni gaganjikaga nikuumagamo mesi, ni pana gane soni gakugwaga ligongo lya kun'jogopa Allah, sanotu Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda.
Tafsiran larabci:
۞ أَفَتَطۡمَعُونَ أَن يُؤۡمِنُواْ لَكُمۡ وَقَدۡ كَانَ فَرِيقٞ مِّنۡهُمۡ يَسۡمَعُونَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُۥ مِنۢ بَعۡدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Ana (jenumanja Asilamu) nkukolaga tama janti ni kunkulupilila ŵanganyao, kutendaga likuga line mwa jamanjao lyaliji nkupikanila maloŵe ga Allah, kaneka nikugapitikusya panyuma pagamanya chenene aku achimanyililaga (kuti akulemwa)?
Tafsiran larabci:
وَإِذَا لَقُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَا بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ قَالُوٓاْ أَتُحَدِّثُونَهُم بِمَا فَتَحَ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمۡ لِيُحَآجُّوكُم بِهِۦ عِندَ رَبِّكُمۡۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Soni naga asimene ni aŵala ŵaakulupilile, akasatiji: “Tukulupilile (yanti Muhammadi ﷺ Ntume nsyesyene soni jukolanjidwe mu itabu yetu.)” Nambo pati atemi achimisyenepe pakasyepela akasatiji: “Ana nkwatagulila ŵanganyao yammanyisye Allah (mu Taurat)[7] kuti akan'gomeche nayo kwa M'mbuje gwenu, ana ŵangali lunda?”
(2:7) Mbili sya ntume Muhammadi ﷺ sisalidwe mu Taurat. Nnole chilaaki cha Ȃya ja (2:42).
Tafsiran larabci:
أَوَلَا يَعۡلَمُونَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعۡلِنُونَ
Tafsiran larabci:
فَوَيۡلٞ لِّلَّذِينَ يَكۡتُبُونَ ٱلۡكِتَٰبَ بِأَيۡدِيهِمۡ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ لِيَشۡتَرُواْ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلٗاۖ فَوَيۡلٞ لَّهُم مِّمَّا كَتَبَتۡ أَيۡدِيهِمۡ وَوَيۡلٞ لَّهُم مِّمَّا يَكۡسِبُونَ
Basi ipotesi takaipate aŵala ŵaakulemba chitabu nimakono gao, kaneka ni akutiji: “Achichi chityochele kwa Allah.” (Akuŵecheta wele unamiu) kuti apate (ya duniya) yantengo wannono pakusumanya ni chalakwecho, basi ipotesi niyao ligongo lya yagalembile makono gao, soni ipotesi niyao ligongo lya yaakupatayo.
Tafsiran larabci:
وَقَالُواْ لَن تَمَسَّنَا ٱلنَّارُ إِلَّآ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَةٗۚ قُلۡ أَتَّخَذۡتُمۡ عِندَ ٱللَّهِ عَهۡدٗا فَلَن يُخۡلِفَ ٱللَّهُ عَهۡدَهُۥٓۖ أَمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Soni (Ayudao) akasatiji: “Moto ngauja kutukwaya ikaŵeje moŵa gakuŵalanjika pe.” Jilani: “Ana mwatekulangana najo Allah mwanti Allah ningaŵa nkasa chilanga Chakwe, kapena n'gamba kum'bechetela Allah ya ngankuimanyilila?”
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ لَا تَعۡبُدُونَ إِلَّا ٱللَّهَ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَانٗا وَذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسۡنٗا وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ ثُمَّ تَوَلَّيۡتُمۡ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنكُمۡ وَأَنتُم مُّعۡرِضُونَ
Soni (kumbuchilani) katema katwajigele chilanga chaŵanache ŵa Israila chanti: “Ngamun'galagatilaga jwalijose ikaŵeje Allah, ni mwatendeleje yambone achinangolo, ŵapaulongo, ŵawina ni masikini, soni m'becheteje ni ŵandu yambone chenene, soni jimikani Swala mwakolosya nikutolaga Zaka.” Kaneka mwagalawiche (nikuchitundumalila chilangachi) ikaŵeje ŵannono mwa jenumanja, aku nchisyululaga.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ لَا تَسۡفِكُونَ دِمَآءَكُمۡ وَلَا تُخۡرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَٰرِكُمۡ ثُمَّ أَقۡرَرۡتُمۡ وَأَنتُمۡ تَشۡهَدُونَ
Soni (kumbuchilani) katema katwajigele chilanga chenu chanti: “Ngansulusyaga myasi jenu, soni ngankoposyanaga mwachimisyenepe mmisi jenu.” Sano jenumanja ni mwakundile aku nchitendelaga umboni (kuti chilangacho chakuona nambo nganinchikuya).
Tafsiran larabci:
ثُمَّ أَنتُمۡ هَٰٓؤُلَآءِ تَقۡتُلُونَ أَنفُسَكُمۡ وَتُخۡرِجُونَ فَرِيقٗا مِّنكُم مِّن دِيَٰرِهِمۡ تَظَٰهَرُونَ عَلَيۡهِم بِٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِ وَإِن يَأۡتُوكُمۡ أُسَٰرَىٰ تُفَٰدُوهُمۡ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيۡكُمۡ إِخۡرَاجُهُمۡۚ أَفَتُؤۡمِنُونَ بِبَعۡضِ ٱلۡكِتَٰبِ وَتَكۡفُرُونَ بِبَعۡضٖۚ فَمَا جَزَآءُ مَن يَفۡعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمۡ إِلَّا خِزۡيٞ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يُرَدُّونَ إِلَىٰٓ أَشَدِّ ٱلۡعَذَابِۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Yeti jemanjapemmwe niŵankuwulagana soni mwachimisyenepe, nikulikoposyaga likuga line mwa jamanja mmisi jao, nkukamusyangana (ni amagongo) pa (kwatendela yangalumbana) ŵanganyao mwasambi ni mwakusumba mpika. Nambo naga mateeka (akayidi ŵakamulwa kungondo) ganyyichilile nkugaombolaga, kutendaga ili haraam[8] kukwenu kwakoposya ŵanganyao. Ana nkukulupilila mbali jine ja chitabu, mbali jine nikujikana? Basi pangali malipilo gane kwa nkutenda yalakwei, ni ikaŵeje kwaluka pa umi wa duniya, soni lisiku lya Kiyama chakapelechedwe ku ilagasyo yakupoteka nnope, sanotu Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda.
(2:8) Liloŵe lyakuti (Haraam) likwamba ichindu yakanyisyidwa pa malamusi ga dini ja Usilamu, nambo soni liloŵe lyakuti (Halaal) likwamba ichindu yakundisyidwa pa malamusi ga dini ja Usilamu.
Tafsiran larabci:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا بِٱلۡأٓخِرَةِۖ فَلَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ
Jamanjao niaŵalaŵala ŵasagwile umi wa duniya pakusumanya ni Akhera, niligongo lyakwe ilagasyo ngaija kupungusyidwa kwa jamanjao soni ngaja kuŵa ŵaakulupusidwa.
Tafsiran larabci:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَقَفَّيۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِۦ بِٱلرُّسُلِۖ وَءَاتَيۡنَا عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَأَيَّدۡنَٰهُ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِۗ أَفَكُلَّمَا جَآءَكُمۡ رَسُولُۢ بِمَا لَا تَهۡوَىٰٓ أَنفُسُكُمُ ٱسۡتَكۡبَرۡتُمۡ فَفَرِيقٗا كَذَّبۡتُمۡ وَفَرِيقٗا تَقۡتُلُونَ
Soni yakuonaonape, Musa twampele Chitabu ni twakuichisye panyuma pakwepo achimitenga (ŵane). Soni Isa mwanache jwa Maryam twampele isimosimo yakuonechela ni twan'dimbangenye ni Nsimu Weswela (Jibulilu). Ana ngaŵa ndaŵi ni katema kaŵanyyichililaga ntenga ni yangaikunonyelwa mitima jenu mwalikwesyaga? Mwanti likuga line (lya achimitenga) mwalikaaniile, likuga line soni nkuliulaga.
Tafsiran larabci:
وَقَالُواْ قُلُوبُنَا غُلۡفُۢۚ بَل لَّعَنَهُمُ ٱللَّهُ بِكُفۡرِهِمۡ فَقَلِيلٗا مَّا يُؤۡمِنُونَ
Soni ŵanganyao ŵatite: “Mitima jetu jeunichilidwe (kwanti ikulepeleka kwinjila yankulalichila mmwe Muhammadi ﷺ).” (Yeletu yaunami) nambo Allah ŵalwesile ŵanganyao ligongo lyaukafili wao mwanti yannonope ni yaakukulupilila.
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا جَآءَهُمۡ كِتَٰبٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ وَكَانُواْ مِن قَبۡلُ يَسۡتَفۡتِحُونَ عَلَى ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِهِۦۚ فَلَعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ
Soni ndema jachaichilile chitabu chakutyochela kwa Allah chakwitichisya (itabu) yalinayo (ŵachikanile), kutendaga kala (nkanaiche Muhammadi ﷺ ni Qur'an) ŵaliji nkuŵenda chikulupusyo (kwa Allah kupitila mu kwika kwa jwele Ntume jwachachakulupusya) kwa ŵandu makafili. Nambo ndema jayaichilile ya ŵaliji nkuimanyililayo ŵaikanile, basi malweso ga Allah gali pa achimakafili.
Tafsiran larabci:
بِئۡسَمَا ٱشۡتَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡ أَن يَكۡفُرُواْ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بَغۡيًا أَن يُنَزِّلَ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۖ فَبَآءُو بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٖۚ وَلِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٞ مُّهِينٞ
Kaje kusakala yasagwile pakusumanya ni (ntendele wa) mitima jao, kwakuli kanila kwao yatulwisye Allah ligongo lya litima lyanti Allah antuluchisye ukoto Wakwe jwansachile mwa achikapolo Ŵakwe (jwanganaŵa Myuda), basi ni aŵajilwe kupata gasabu pachanya pa gasabu (jakala). Soni akwete kupata achimakafili ilagasyo yakwalusya.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمۡ ءَامِنُواْ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ نُؤۡمِنُ بِمَآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا وَيَكۡفُرُونَ بِمَا وَرَآءَهُۥ وَهُوَ ٱلۡحَقُّ مُصَدِّقٗا لِّمَا مَعَهُمۡۗ قُلۡ فَلِمَ تَقۡتُلُونَ أَنۢبِيَآءَ ٱللَّهِ مِن قَبۡلُ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Soni naga asalilidwemo kuti: “Kulupililani yatulwisye Allah.” Akasatiji: “Tukulupilila yayatulusyidwe kukwetu.” Ni akukanila yayaiche panyuma pakwe kutendaga yili yakuonaonape yayikwitichisya yalinayo. Jilani: “Nambi uli mwaulagaga Mitume ja Allah kalako, naga mwaliji ŵakulupilila (kusyene)?”
Tafsiran larabci:
۞ وَلَقَدۡ جَآءَكُم مُّوسَىٰ بِٱلۡبَيِّنَٰتِ ثُمَّ ٱتَّخَذۡتُمُ ٱلۡعِجۡلَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَنتُمۡ ظَٰلِمُونَ
Soni (Ayudammwe) pamasile paŵam’bichilile Musa ni ilosyo yakuonechela (palangulangu), kaneka ni mwakatesile kang'ombe (kuŵa kannungu kenu) panyuma pa (kutyoka) jwalakwejo (kuja kwitumbi kuupochela malamusi), ni mwaliji ŵakulitenda lupuso.
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ وَرَفَعۡنَا فَوۡقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ وَٱسۡمَعُواْۖ قَالُواْ سَمِعۡنَا وَعَصَيۡنَا وَأُشۡرِبُواْ فِي قُلُوبِهِمُ ٱلۡعِجۡلَ بِكُفۡرِهِمۡۚ قُلۡ بِئۡسَمَا يَأۡمُرُكُم بِهِۦٓ إِيمَٰنُكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Soni (kumbuchilani) katema katwajigele chilanga chenu, ni twalinyakwile litumbi pachanya penu, (nikuntenda kuti): “Kamulisyani yatumpeleyi mwamachili soni pikanani.” Ŵanganyao ŵatite: “Tupikene nambo tunyosyisye.” Ni ŵamwesyedwe m’mitima mwao (chinonyelo cha kukagalagatila) kang'ombe ligongo lya ukafili wao. Jilani: “Kaje kusakala yaikunchisya chikulupi chenu, naga n'di ŵakulupilia (kusyene).”
Tafsiran larabci:
قُلۡ إِن كَانَتۡ لَكُمُ ٱلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ عِندَ ٱللَّهِ خَالِصَةٗ مِّن دُونِ ٱلنَّاسِ فَتَمَنَّوُاْ ٱلۡمَوۡتَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Jilani (pakwasalila Ayudao): “Naga nyumba jambesi ja kwa Allah jili jenujenupe pangali ŵandu ŵane, basi chilajilani chiwa naga nkuŵecheta yakuona.”
Tafsiran larabci:
وَلَتَجِدَنَّهُمۡ أَحۡرَصَ ٱلنَّاسِ عَلَىٰ حَيَوٰةٖ وَمِنَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْۚ يَوَدُّ أَحَدُهُمۡ لَوۡ يُعَمَّرُ أَلۡفَ سَنَةٖ وَمَا هُوَ بِمُزَحۡزِحِهِۦ مِنَ ٱلۡعَذَابِ أَن يُعَمَّرَۗ وَٱللَّهُ بَصِيرُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ
Sonitu chimwasimane kwene (Ayudao) kuti niŵali ŵakupapambila nnope wumi wa duniya kwapunda ŵandu ŵane, kwapunda soni ŵakuwanganya (Allah ni isanamu), jwalijose mwa jamanjao akasasachililaga ali apedwile wumi welewu wakwana yaka sausande, kutendaga kupedwa kwakwe wumi welewu nganikuŵa kum'bisile kwanaula ni ilagasyo. Sanotu Allah ni Jwakuilolechesya yaakutenda.
Tafsiran larabci:
قُلۡ مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّـجِبۡرِيلَ فَإِنَّهُۥ نَزَّلَهُۥ عَلَىٰ قَلۡبِكَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَهُدٗى وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ
Jilani: “Mundu juchaŵe mmagongo jwa Jibulilu (ligongo lyakwika najo Qur'an,) basi (amanyilile kuti) chisimu jwalakwejo ajituluchisye (Qur'anijo) mu ntima mwenu kwa lisosa lya Allah, kwisa kuijitichisya (itabu) yaili paujo pakwe, nikuŵa chongolo ni abali jakusengwasya kwa ŵakulupilila.”
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا جَآءَهُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ نَبَذَ فَرِيقٞ مِّنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ كِتَٰبَ ٱللَّهِ وَرَآءَ ظُهُورِهِمۡ كَأَنَّهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Soni ndema ja jwaichilile Ntenga jwakutyochela kwa Allah jwakwitichisya yalinayo ŵanganyao, likuga lya lyapedwile Chitabu lyaponyisye Chitabu cha Allah kunyuma kwa migongo jao mpela ngakuchimanyilila.
Tafsiran larabci:
وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
Niŵaikuyiye (itabu yausaŵi) yagaliji nkwasoomela mashetani (ni kwalambusyaga kuti wele usaŵiu waliji) mu uchimwene wa Sulaimana, ninganakufuluji Sulaimana nambo mashetani ni gagaliji nkufulu, ngati gajiganyaga ŵandu usaŵi (wagaumanyi kala Sulaimana nkanaiche), ni (usaŵi) wawatulusyidwe kwa malaika gaŵili Haruta ni Maruta ku Babila, nambo (achimalaikao) nganaŵaga ali nkun'jiganya jwalijose ikaŵeje ali ansalile kaje kuti: “Uwwetu tuŵele fitina (jakun'dinga chikulupi chenu), sano nkakufulu.” Ni ŵaliji nkulijiganya kwa ŵaŵilio (chisamya) chakulekanichisya chilikati cha mundu ni ŵankwakwe. Ni nganaŵa ŵanti ni kunnagachisya nayo yalakweyo jwalijose ikaŵeje kwa lisosa lya Allah, niakulijiganyaga yakwajonanga, yangaŵa nkwakamuchisya, soni amasile kumanyilila kuti jwayiche mwa kuusagula (usaŵio), nganakola liunjili lililyose (lya yambone) ku Akhera. Kaje kusakala yasagwile pakusumanya ni (ntendele wa) mitima jao, ingaŵe ŵamanyililaga.
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقُولُواْ رَٰعِنَا وَقُولُواْ ٱنظُرۡنَا وَٱسۡمَعُواْۗ وَلِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٞ
E jenumanja ŵankulupilile! Kasintiji (pakunsalila Ntume ﷺ): “Tuchiingaani.” Nambo n'jileje: “Ntukosoŵalile.” Soni pikanilani (malamusi), mwanti akwete kupata achimakafili ilagasyo yakupoteka nnope.
Tafsiran larabci:
مَّا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ وَلَا ٱلۡمُشۡرِكِينَ أَن يُنَزَّلَ عَلَيۡكُم مِّنۡ خَيۡرٖ مِّن رَّبِّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَخۡتَصُّ بِرَحۡمَتِهِۦ مَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِيمِ
Ngaakunonyelwa aŵala ŵanya ŵakanile; kutandila achinsyene itabu (Ayuda ni Akilisito) ni ŵakuwanganya (Allah ni isanamu) kuti intuluchile jenumanja (Asilamummwe) yambone iliyose kutyochela kwa M'mbuje gwenu. Nambotu Allah akunsagulilaga ukoto Wakwe jwansachile, soni Allah ni nsyene umbone wekulungwa.
Tafsiran larabci:
۞ مَا نَنسَخۡ مِنۡ ءَايَةٍ أَوۡ نُنسِهَا نَأۡتِ بِخَيۡرٖ مِّنۡهَآ أَوۡ مِثۡلِهَآۗ أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
Ngatukufutatu Ȃya jilijose kapena kujiliŵasya, ikaŵeje tukwikanajo jine jambone kupunda jalakwejo kapena jakulandana najo, ana ngankumanyilila kuti Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola?
Tafsiran larabci:
أَمۡ تُرِيدُونَ أَن تَسۡـَٔلُواْ رَسُولَكُمۡ كَمَا سُئِلَ مُوسَىٰ مِن قَبۡلُۗ وَمَن يَتَبَدَّلِ ٱلۡكُفۡرَ بِٱلۡإِيمَٰنِ فَقَدۡ ضَلَّ سَوَآءَ ٱلسَّبِيلِ
Kapena nkusaka (Asilamummwe) kuti mum'busyeje Ntenga jwenuﷺmpela yaŵatiji pakuwusyidwa Musa kalakala (iwusyo yachalu)? Soni jwachasagule ukafili pakusumanya ni chikulupi, nikuti amasile mwasokonechele kuleka litala lyagoloka.
Tafsiran larabci:
وَدَّ كَثِيرٞ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَوۡ يَرُدُّونَكُم مِّنۢ بَعۡدِ إِيمَٰنِكُمۡ كُفَّارًا حَسَدٗا مِّنۡ عِندِ أَنفُسِهِم مِّنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ ٱلۡحَقُّۖ فَٱعۡفُواْ وَٱصۡفَحُواْ حَتَّىٰ يَأۡتِيَ ٱللَّهُ بِأَمۡرِهِۦٓۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Ŵajinji mwa achinsyene itabu (Ayuda ni Akilisito) aŵele ali nkusachilila yanti ali am'buchisye (Asilamummwe) ku ukafili panyuma pakulupilila kwenu, ligongo lya litima lyakutyochela kwa ŵanganyao achimisyene, panyuma pakuonechela kwa jamanjao chakuona (jwali Muhammadi ﷺ), basi mwakululuchilani nikwaleka mpaka Allah ayichenalyo lilamusi Lyakwe,[9] chisimu Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.
(2:9) Chilamusi cha jele Ȃyaji chafutiidwe ni Ȃya ja (9:29). (Nnole mu Tafsîr At-Twabarî).
Tafsiran larabci:
وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَۚ وَمَا تُقَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُم مِّنۡ خَيۡرٖ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
Soni jimikani Swala mwakolosya ni ntoleje Zaka, soni mu chambone chilichose chinkulilongochesya chinkachisimane kwa Allah, chisimu Allah ichindu yankutenda aŵele Jwakuilolechesya.
Tafsiran larabci:
وَقَالُواْ لَن يَدۡخُلَ ٱلۡجَنَّةَ إِلَّا مَن كَانَ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰۗ تِلۡكَ أَمَانِيُّهُمۡۗ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Soni ŵatite: “Ngaŵa nkuja kwinjila ku Mbepo ni ikaŵeje jwali Myuda kapena Nkilisito.” Yele ni isako yao. Jilani: “Ikani nao umboni wenu naga nkuŵecheta yakuona.”
Tafsiran larabci:
بَلَىٰۚ مَنۡ أَسۡلَمَ وَجۡهَهُۥ لِلَّهِ وَهُوَ مُحۡسِنٞ فَلَهُۥٓ أَجۡرُهُۥ عِندَ رَبِّهِۦ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
(Ngwamba!) Nambo kuti mundu jwachajipeleche ngope jakwe kwa Allah (pakunda Usilamu), ni ali jwakolosya (pa Usilamu wakwe), jwele nijuchakapate malipilo gakwe kwa M'mbujegwe, soni ngasaja kuŵa nioga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula.
Tafsiran larabci:
وَقَالَتِ ٱلۡيَهُودُ لَيۡسَتِ ٱلنَّصَٰرَىٰ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَقَالَتِ ٱلنَّصَٰرَىٰ لَيۡسَتِ ٱلۡيَهُودُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَهُمۡ يَتۡلُونَ ٱلۡكِتَٰبَۗ كَذَٰلِكَ قَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ مِثۡلَ قَوۡلِهِمۡۚ فَٱللَّهُ يَحۡكُمُ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
Soni Ayuda akasatiji: “Akilisito nganaŵa pa chilichose (ŵangali dini jaakukuya).” Nombe Akilisito akasatiji: “Ayuda nganaŵa pa chilichose (ŵangali dini jaakukuya).” Kutendaga ŵanganyao akusoomaga Chitabu, mmomopemo mwa kulandana nimaloŵe ga ŵanganyao nimwaakuŵechetela ŵandu ŵangali chachimanyi (ŵagalagatila isanamu). Sano Allah ni jwatachijilanya chilikati chao lisiku lya Kiyama pa ichindu yaŵaliji nkutindana pa yalakweyo.
Tafsiran larabci:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ أَن يُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ وَسَعَىٰ فِي خَرَابِهَآۚ أُوْلَٰٓئِكَ مَا كَانَ لَهُمۡ أَن يَدۡخُلُوهَآ إِلَّا خَآئِفِينَۚ لَهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا خِزۡيٞ وَلَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٞ
Ana soni nduni jwali jwalupuso nnope kumpunda mundu jwaakukanya misikiti ja Allah kuti Lina Lyakwe lisalidweje mwalakwemo, ni akulimbangana pakujitendekasya chisaame (pakwalekasya ŵandu kutendelamo ibada). Ŵanganyao nganikuŵa kwakuŵajilwa kukwao kuti ajijinjile (misikitijo) ikaŵeje mwawoga. Kwaluka ni kwao pa duniya, soni ku Akhera chakapate ilagasyo yekulungwa nnope.
Tafsiran larabci:
وَلِلَّهِ ٱلۡمَشۡرِقُ وَٱلۡمَغۡرِبُۚ فَأَيۡنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجۡهُ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
Soni kungopoko ni kungapililo nsyene jwakwe Allah, sano kulikose kuchin'galauchile (pakuswali naga Allah annamulile), nikuti kwalakweko nikuchili chibula cha Allah, chisimu Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope.
Tafsiran larabci:
وَقَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱللَّهُ وَلَدٗاۗ سُبۡحَٰنَهُۥۖ بَل لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ كُلّٞ لَّهُۥ قَٰنِتُونَ
Soni akasatiji: “Allah alitendele mwanache.”[10] Kuswejela ni Kwakwe (Allah aŵambalene nayo yele), nambo kuti yosope ya kumawunde ni petaka iŵele Yakwe Jwalakwejo, yosope yene ikwitika Kukwakwe (mwa ukapolo).
(2:10) Akusimulila Ibn Abbâs رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Allah jwatite: ‘Anambuchisye Une mwanache jwa Adam, kutendaga nganikuŵa kwakuŵajilwa kukwakwe kutenda iyyo. Ni jundukene, kutendaga nganikuŵa kwakuŵajilwa kukwakwe kutenda iyyo. Sano kunambuchisya kwakwe nikwanti: Jukulambusyaga yanti Une ngaŵa nkukombola kum’buchisya mu kaŵe kakwe kandanda (panyuma pa kuwa). Sano kundukana kwakwe nikuŵecheta kwakwe kwanti Une ngwete mwanache. Kuswejela ni Kwangu, ndalikangene nayo yakola ŵakongwe kapena mwanache.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4212).
Tafsiran larabci:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ لَوۡلَا يُكَلِّمُنَا ٱللَّهُ أَوۡ تَأۡتِينَآ ءَايَةٞۗ كَذَٰلِكَ قَالَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِم مِّثۡلَ قَوۡلِهِمۡۘ تَشَٰبَهَتۡ قُلُوبُهُمۡۗ قَدۡ بَيَّنَّا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يُوقِنُونَ
Soni ŵandu ŵangali chachimanyi akasatiji: “Ligongo chichi Allah jwangatuŵechetekasya uwwe, kapena kutuichilila chisimosimo?” Mmomopemo mwakulandana nimaloŵe ga ŵanganyao nimwaŵaŵechetele ŵandu ŵakala jamanjao nkanapagwe, mitima jao jilandene, pamasile patusalichisye ma Ȃya kwa ŵandu ŵaakukulupilila kusyesyene.
Tafsiran larabci:
وَلَن تَرۡضَىٰ عَنكَ ٱلۡيَهُودُ وَلَا ٱلنَّصَٰرَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمۡۗ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰۗ وَلَئِنِ ٱتَّبَعۡتَ أَهۡوَآءَهُم بَعۡدَ ٱلَّذِي جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ مَا لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٍ
Soni nganaŵa anchiniile mmwejo Ayuda ni Akilisito mpaka n'di nkuyiye dini syao. Jilani: “Chisimu chongoko cha Allah ni chachili chongoko chisyesyene.” Nambotu naga nkuye yakusaka yao (chachili Chiyuda kapena Chikilisito chaocho) panyuma pa yainyyichilile yaumanyilisiyi (jajili Qur’an), chim'be ŵangali ŵakun'gosa ata ŵakunkulupusya (pa ipotesi yakuumila) kwa Allah.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَتۡلُونَهُۥ حَقَّ تِلَاوَتِهِۦٓ أُوْلَٰٓئِكَ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۗ وَمَن يَكۡفُرۡ بِهِۦ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
Aŵala ŵatwapele chitabu nikuchisoomaga kusyesyene (mwangali konjechesya kapena kupungula), ŵanganyao niŵaakuchikulupilila (chitabu cha Qur’an), nambo ŵachachikane chele, ŵanganyao niŵachaŵe ŵakwasika.
Tafsiran larabci:
وَٱتَّقُواْ يَوۡمٗا لَّا تَجۡزِي نَفۡسٌ عَن نَّفۡسٖ شَيۡـٔٗا وَلَا يُقۡبَلُ مِنۡهَا عَدۡلٞ وَلَا تَنفَعُهَا شَفَٰعَةٞ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ
Ni lijogopani lisiku lyangakomboleka mundu kunkamuchisya mundu jwine chilichose, soni ngasichikundidwa kuumila kwa jwalakwejo chaliombolela, atamuno chondechonde (cha akuchondelela) ngasichinkamuchisya, soni ŵanganyao ngasaŵa ŵakulupusidwa.
Tafsiran larabci:
۞ وَإِذِ ٱبۡتَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِـۧمَ رَبُّهُۥ بِكَلِمَٰتٖ فَأَتَمَّهُنَّۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامٗاۖ قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِيۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهۡدِي ٱلظَّٰلِمِينَ
Soni (kumbuchilani) katema kajwalinjidwe Ibrahima ni Ambujegwe pakumpa malamusi,[11] niŵagakwanisye. (Allah) jwatite: “Chisimutu Une chinantende mmwejo kuŵa nnongola jwa ŵandu.” (Ibrahima) jwatite: “Ana ni achiŵanangu ŵakwe?” (Allah) jwatite: “(Elo, nambo kuti) chilanga changu ngaŵa nkwapata ŵakulitenda lupuso (mu ŵanache ŵenuo.)”
(2:11) Malamusi galakwega galiji gamajinji. Gane mwa galakwego ni: (a) Kwaŵilanjila ŵandu ku Tauhidi. (b) Kwalosya ŵandu katende ka Hija. (c) Kutenda chasa chachipago; mpela kuwumbala, kumyola wumbo sya pachilolo, kupungula masharubu, kulengula ngose ni kunupula wumbo syakungwapa. (d) Jwalinjidwe soni mayeso gaŵili: (1) Ndema jaŵaponyedwe pa moto. (2) Ndema jaŵalamulidwe kuti asikite mwanache jwakwe kuŵa mbepesi jakupeleka kwa Allah. (Nnole mu Tafsîr Ibn Kathîr).
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ جَعَلۡنَا ٱلۡبَيۡتَ مَثَابَةٗ لِّلنَّاسِ وَأَمۡنٗا وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِـۧمَ مُصَلّٗىۖ وَعَهِدۡنَآ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيۡتِيَ لِلطَّآئِفِينَ وَٱلۡعَٰكِفِينَ وَٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ
Soni (kumbuchilani) katema katwakutesile ku nyumba (ja Likaaba) kuŵa kwakuja kwendelajendela ŵandu nikwantunjelele, soni patendani pamalo paŵaliji nkwima Ibrahima (ndema jaŵataŵaga Likaabalyo) kuŵa pakuswalila. Nitwannamwile Ibrahima ni Ismaila kuti: “Jiswejesyani Nyumba Jangu ligongo lya ŵakujisyungula, ni ŵakutama itikafu ni ŵakwinama ni kusujudu (pakuswali).”
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِـۧمُ رَبِّ ٱجۡعَلۡ هَٰذَا بَلَدًا ءَامِنٗا وَٱرۡزُقۡ أَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ مَنۡ ءَامَنَ مِنۡهُم بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ قَالَ وَمَن كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُۥ قَلِيلٗا ثُمَّ أَضۡطَرُّهُۥٓ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلنَّارِۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Ibrahima kuti: “E Ambuje ŵangu! Utendani awu Musi (wa Maaka) kuŵa ŵantunjelele, nimwape achinsyeneo isogosi, nambo ŵaakulupililepe mwa jamanjao mwa Allah ni Lisiku Lyambesi.” (Allah) jwatite: “Nijwakufulu jwake, basi chinansengwasye panandi kaneka chinjintutila ku ilagasyo ya ku Moto, kaje kusakala malo gakuujila gakwe!”
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ يَرۡفَعُ إِبۡرَٰهِـۧمُ ٱلۡقَوَاعِدَ مِنَ ٱلۡبَيۡتِ وَإِسۡمَٰعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلۡ مِنَّآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Soni (kumbuchilani) katema kaŵaliji nkukwesya Ibrahima ni Ismaila chitepo chanyumba (ja Likaaba aku achiŵendaga kuti): “Ambuje ŵetu! Pochelani kutyochela kukwetu (masengo getuga), chisimutu Mmwe ni ŵan'di Ŵakupikanichisya, Ŵakumanyilila nnope.”
Tafsiran larabci:
رَبَّنَا وَٱجۡعَلۡنَا مُسۡلِمَيۡنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَآ أُمَّةٗ مُّسۡلِمَةٗ لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
“Ambuje ŵetu! Tutendani kuŵa ŵakulipeleka Kukwenu, ni mu ŵanache ŵetu (muŵe mwana soni) nkutula wakulipeleka Kukwenu, soni tulosyani (matala ga katende ka) ibada yetu (ya Hija ni Umra),[12] ni ntupochele toba jetu, chisimu Mmwejo ni ŵan'di Ŵakupochela nnope toba, Ŵachanasa channope.”
(2:12) Manâsik nimatala ga katende ka ibada ya Hija mpela: Ihrâm (kunuya kwa Hija), Twawâf (kusyungula Likaaba kasano nakaŵili), Sa‘y (kuusyaawusya kwenda sikati ja As-Swafâ ni Al-Marwah, kwima pa Arafât, kutenda chigono pa Muzdalifah, kutama pa Mina, kuponya maganga mu ipilala itatu yakuŵilanjidwa kuti Jamarât ni kusikita inyama yambepesi. (Nnole mu chitabu cha Hija ni Umra mu Swahîh Al-Bukhârî).
Tafsiran larabci:
رَبَّنَا وَٱبۡعَثۡ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَيُزَكِّيهِمۡۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
“Ambuje ŵetu! Mwatumichisyani Ntenga jwakutyochela mu ŵanganya peo, kuti ŵasoomeleje ma Ȃya Genu ni kwajiganyaga Chitabu ni lunda lwakusokoka, soni kuti ŵaswejesyeje, chisimutu Mmwe ni ŵan'di Ŵamachili gakupunda, Ŵalunda lwakusokoka.”
Tafsiran larabci:
وَمَن يَرۡغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبۡرَٰهِـۧمَ إِلَّا مَن سَفِهَ نَفۡسَهُۥۚ وَلَقَدِ ٱصۡطَفَيۡنَٰهُ فِي ٱلدُّنۡيَاۖ وَإِنَّهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Ana nduni jwatatende ngajisaka dini ja Ibrahima (wauli Usilamu) pangaŵaga jwaauwawatisye ntima ŵakwe? Sonitu pamasile patwansagwile (Ibrahimajo) pa duniya, chisimu jwalakwe soni ku Akhera takaŵe mwa ŵandu ŵambone.
Tafsiran larabci:
وَوَصَّىٰ بِهَآ إِبۡرَٰهِـۧمُ بَنِيهِ وَيَعۡقُوبُ يَٰبَنِيَّ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰ لَكُمُ ٱلدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ
Soni Ibrahima ŵaagombelechesye yalakwei (yakuya dini ja Usilamu) ŵanache ŵakwe, nombe Yaakubu (jwaagombelechesye ŵanache ŵakwe kuti): “E achiŵanangu! Chisimu Allah ansagulile Dini, ningasim'bwa ikaŵeje n'di Asilamu.”
Tafsiran larabci:
أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ حَضَرَ يَعۡقُوبَ ٱلۡمَوۡتُ إِذۡ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعۡبُدُونَ مِنۢ بَعۡدِيۖ قَالُواْ نَعۡبُدُ إِلَٰهَكَ وَإِلَٰهَ ءَابَآئِكَ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗا وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
Ana jenumanja mwapali ndema jachanyyichilile Yaakubu chiwa? Katema kaŵawusisye ŵanache ŵakwe kuti: “Ana chin'galagatileje chichi panyuma pangu?” Ŵanganyao ŵatite: “Tugalagatileje N'nungu jwenu, (jujojopejo) ni N'nungu jwa achinangolo ŵenu; Ibrahima, Ismaila ni Isihaka, N'nungu Jumpepe. Sonitu uwwe tukulipeleka Kukwakwe (pakuŵa Asilamu).”
Tafsiran larabci:
تِلۡكَ أُمَّةٞ قَدۡ خَلَتۡۖ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَلَكُم مَّا كَسَبۡتُمۡۖ وَلَا تُسۡـَٔلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Walakweo ni nkutula wawapite kala, chiuchipata yawapanganyisye, nombe ŵanganyammwe tinchipata yampanganyisye, soni ngasin'ja kuwusyidwa mu ichindu yaŵaliji nkutenda ŵanganyao.
Tafsiran larabci:
وَقَالُواْ كُونُواْ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰ تَهۡتَدُواْۗ قُلۡ بَلۡ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِـۧمَ حَنِيفٗاۖ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Soni (Ayuda ni Akilisito) akasatiji (pakwasalila Asilamu): “Naga kuti n'jongoche nim'be Ayuda kapena Akilisito.” Jilani: “Nambo (uwwe tukuya) dini ja Ibrahima jwakongoka (jwa ŵalekangene nasyo dini syepombotale), soni nganaŵa mwa akuwanganya (Allah ni isanamu).”
Tafsiran larabci:
قُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡنَا وَمَآ أُنزِلَ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَآ أُوتِيَ ٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمۡ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
Ŵechetani (jenumanja Asilamu pakwasalila Ayuda ni Akilisito) kuti: “Uwwe tukulupilile mwa Allah, ni yaitulusyidwe kukwetu (jajili Qur’an), ni yayatulusyidwe kwa Ibrahima, Ismaila, Isihaka, Yaakubu ni isukulu yakwe, ni yaŵapedwile Musa ni Isa, ni yaŵapedwile Achimitume kuumila kwa M’mbuje gwao, ngatukulekanganya chilikati cha jumpepe mwa ŵanganyao, soni uwwe Kukwakwe tukulipeleka (pakuŵa Asilamu).”
Tafsiran larabci:
فَإِنۡ ءَامَنُواْ بِمِثۡلِ مَآ ءَامَنتُم بِهِۦ فَقَدِ ٱهۡتَدَواْۖ وَّإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا هُمۡ فِي شِقَاقٖۖ فَسَيَكۡفِيكَهُمُ ٱللَّهُۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Sano naga ŵanganyao akulupilile yantite paakulupilila jenumanja, nikuti chajongoche, nambo naga akugalauka (kuleka chele chikulupichi), nikuti ŵanganyao agambile kuŵa mu ukangani, basi Allah chan'gose jenumanja (ku yakusakala yakutyochela) kwa ŵanganyao, soni Jwalakwejo ni Jwakupikanichisya Jwakumanyilila nnope.
Tafsiran larabci:
قُلۡ أَتُحَآجُّونَنَا فِي ٱللَّهِ وَهُوَ رَبُّنَا وَرَبُّكُمۡ وَلَنَآ أَعۡمَٰلُنَا وَلَكُمۡ أَعۡمَٰلُكُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُخۡلِصُونَ
Jilani (ku Ayuda ni Akilisito): “Ana nkusisyana nowe pa ya Allah kutendaga Jwalakwejo ni M'mbuje gwetu soni M'mbuje gwenu? Soni uwwe tukwete yakutenda yetu,[13] nombe jenumanja nkwete yakutenda yenu, soni uwwe (yosope yatukutendaga) tukunswejechesyaga Jwalakwe.”
(2:13) (a) Akusimulila Al-Mughirah bin Shu‘bah رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwaliji nkwima kuswali mpaka kuyimba makawu gakwe. Sano pajwaŵusyidwe kuti: Ligongo chichi jukuswali nnope chanti iyyo kutendaga pamasile pajukululuchilidwe sambi syakwe syam’bujo ni syamunyuma syakwe (kulosya kuti Ntumejoﷺjwangali sambi silisyose)? Jwalakwe jwatite: “Ana une ngaŵa kapolo jwakuntogolela (Allah)?” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4556). (b) Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Une ngakole golodi jakulandana (winji wakwe) mpela litumbi lya Uhud, nga nganiyisengwasya yanti chinechakwe mu jalakwejo chisigale kukwangu panyuma pa ilo itatu (ngajitosile josope jene ni kujipeleka petala lya Allah) gamba kusigasya jakuuchisya ngongole.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 6080).
Tafsiran larabci:
أَمۡ تَقُولُونَ إِنَّ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطَ كَانُواْ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰۗ قُلۡ ءَأَنتُمۡ أَعۡلَمُ أَمِ ٱللَّهُۗ وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن كَتَمَ شَهَٰدَةً عِندَهُۥ مِنَ ٱللَّهِۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Kapena (jenumanja Ayuda ni Akilisito) nkuŵechetaga kuti: “Kutandila Ibrahima, Ismaila, Isihaka, Yaakubu ni isukulu yakwe, ŵaliji Ayuda kapena Akilisito?” Jilani: “Ana ŵanganyammwe ni ŵan'di ŵakumanyilila nnope kapena Allah (jwaakuti ŵanyao ŵaliji Asilamu)?” Ana nduni jwali jwalupuso nnope kumpunda mundu jwaakusisa umboni wakwete wakutyochela kwa Allah! Sanotu Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda.
Tafsiran larabci:
تِلۡكَ أُمَّةٞ قَدۡ خَلَتۡۖ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَلَكُم مَّا كَسَبۡتُمۡۖ وَلَا تُسۡـَٔلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Walakweo ni nkutula wawapite kala, chiuchipata yawapanganyisye, nombe ŵanganyammwe tinchipata yampanganyisye, soni ngasin'ja kuwusyidwa mu ichindu yaŵaliji nkutenda ŵanganyao.
Tafsiran larabci:
۞ سَيَقُولُ ٱلسُّفَهَآءُ مِنَ ٱلنَّاسِ مَا وَلَّىٰهُمۡ عَن قِبۡلَتِهِمُ ٱلَّتِي كَانُواْ عَلَيۡهَاۚ قُل لِّلَّهِ ٱلۡمَشۡرِقُ وَٱلۡمَغۡرِبُۚ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Pangakaŵapa ŵawawate mwa ŵanduŵa chaŵeje alinkuŵecheta kuti: “Ana nichichi chachagalawisye (Asilamu) kuleka ku chibula kwao kuŵaliji nkulola (pakuswali)?” Jilani: “Kungopoko ni kundiŵilo nsyene jwakwe Allah, akasan'jongolela jwaakunsaka kwitala lyagoloka.”
Tafsiran larabci:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَٰكُمۡ أُمَّةٗ وَسَطٗا لِّتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى ٱلنَّاسِ وَيَكُونَ ٱلرَّسُولُ عَلَيۡكُمۡ شَهِيدٗاۗ وَمَا جَعَلۡنَا ٱلۡقِبۡلَةَ ٱلَّتِي كُنتَ عَلَيۡهَآ إِلَّا لِنَعۡلَمَ مَن يَتَّبِعُ ٱلرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِۚ وَإِن كَانَتۡ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۗ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَٰنَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِٱلنَّاسِ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٞ
Soni iyyoyopeyo tuntesile ŵanganyammwe kuŵa nkutula wachilikati kuti m'be mboni pa ŵandu,[14] nombenajo Ntenga (Muhammadi ﷺ) aŵe mboni pa jamanja, ninganitukutenda ku chibula (cha Baitul Muqaddas) kwamwaliji nkulola, ikaŵeje kuti tummanyukule mundu jwaakunkuya Ntenga pakunnekanganya nimundu jwaakugalauchila ku indende yakwe, soni chisimu chene (yagalausya chibulayo) yaliji yakusausya kwekulungwa nnope ikaŵeje kwa ŵandu ŵaŵajongwele Allah, ninganaŵa Allah jwanti nikonanga chikulupi chenu (pa swala syenu sim'bele n'di nkuswali pakulola ku Baitul Muqaddas), chisimu Allah kwa ŵandu ni Mpole kusyene, Jwachanasa channope.
(2:14) Akusimulila Abu Sa‘îd Al-Khudrî رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Nuhu tachiŵilanjidwa lisiku lya Kiyama, ni tachiti pakwanga: ‘Labbaika wa Sa‘daika, (Ngun’jitika soni ngunkunda malamusi genu) Ambuje ŵangu!’ Allah tachiti: ‘Ana mwalungwisye utenga wetu wa Tauhidi?’ Nuhu tachiti: ‘Elo.’ Ni tachiwusyidwa ŵandu ŵakwe kuti: ‘Yeti jwalakweju jwalungwisye kukwenu utenga wetu wa Tauhidi?’ Ŵanganyao tachiti: ‘Pangali nkutetela jwalijose jwajwaiche kukwetu.’ Kaneka Allah tachiti (kwa Nuhu): ‘Ana ŵani ŵatam’bichile umboni?’ Jwalakwe tachiti: ‘Muhammadi ﷺ ni ŵakunkuya ŵakwe.’ Basi ŵanganyao (Asilamu) tachiŵichila umboni yanti jwalakwe jwalungwisye utenga, sano Ntenga (Muhammadi ﷺ) ni juchiŵichila umboni ya jenumanja (kuti nkuŵecheta yakuona).” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4217).
Tafsiran larabci:
قَدۡ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجۡهِكَ فِي ٱلسَّمَآءِۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبۡلَةٗ تَرۡضَىٰهَاۚ فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۚ وَحَيۡثُ مَا كُنتُمۡ فَوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ شَطۡرَهُۥۗ وَإِنَّ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ لَيَعۡلَمُونَ أَنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّهِمۡۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعۡمَلُونَ
Pamasile patukuweni galausyagalausya kwa ngope jenu (mmwe Muhammadi ﷺ kulola) kwinani, sano chitun'galauchisye ku chibula chankuchisakacho, mwanti sano galauchisyani ngope jenu upande wa Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka), soni palipose pachim'be ŵanganyammwe galauchisyani ngope syenu ku wele upandeo, soni chisimu chene aŵala ŵaŵapedwile Chitabu akumanyilila yanti yalakweyi yakuonaonape yakuumila kwa M’mbuje gwao, sano Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yaakutenda ŵanganyao.
Tafsiran larabci:
وَلَئِنۡ أَتَيۡتَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ بِكُلِّ ءَايَةٖ مَّا تَبِعُواْ قِبۡلَتَكَۚ وَمَآ أَنتَ بِتَابِعٖ قِبۡلَتَهُمۡۚ وَمَا بَعۡضُهُم بِتَابِعٖ قِبۡلَةَ بَعۡضٖۚ وَلَئِنِ ٱتَّبَعۡتَ أَهۡوَآءَهُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ إِنَّكَ إِذٗا لَّمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Naatamuno m’biche nacho kwa aŵala ŵaŵapedwile chitabu chilosyo chantundu uliose nganaŵa akuyiye chibula chenu, nombe mmwe nganim'ba nkuyiye chibula chao, soni atamose ŵane mwa jamanjao nganaŵa akuyiye chibula chaŵane, nambo naga nkuye yaakwisaka ŵanganyao panyuma pa umanyilisi wawunyyichilileu, chisimu mmwe chim'be pa jele ndemajo mwa ŵakulitenda lupuso.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمۡۖ وَإِنَّ فَرِيقٗا مِّنۡهُمۡ لَيَكۡتُمُونَ ٱلۡحَقَّ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Ŵandu ŵatwapele chitabu akuimanyilila yalakweyi yaakuti pakwamanyilila ŵanache ŵao, nambo chisimu likuga line mwa jamanjao likasasisaga yakuona lichiimanyililaga.
Tafsiran larabci:
ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ
Tafsiran larabci:
وَلِكُلّٖ وِجۡهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَاۖ فَٱسۡتَبِقُواْ ٱلۡخَيۡرَٰتِۚ أَيۡنَ مَا تَكُونُواْ يَأۡتِ بِكُمُ ٱللَّهُ جَمِيعًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Soni uliose (mwa mikutula jakala) wakwete upande wakwe wawalolaga (pakuswali), basi ijanguilani yambone, palipose pachim'be Allah tachiika namwe ŵanaose (lisiku lya Kiyama), chisimu Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.
Tafsiran larabci:
وَمِنۡ حَيۡثُ خَرَجۡتَ فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۖ وَإِنَّهُۥ لَلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Soni kulikose kumpite basi galauchisyani ngope jenu ku Nsikiti Wakuchimbichika, soni chisimu yalakweyi niyakuona yakuumila kwa Ambuje ŵenu, sano Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda ŵanganyammwe.
Tafsiran larabci:
وَمِنۡ حَيۡثُ خَرَجۡتَ فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۚ وَحَيۡثُ مَا كُنتُمۡ فَوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ شَطۡرَهُۥ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيۡكُمۡ حُجَّةٌ إِلَّا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنۡهُمۡ فَلَا تَخۡشَوۡهُمۡ وَٱخۡشَوۡنِي وَلِأُتِمَّ نِعۡمَتِي عَلَيۡكُمۡ وَلَعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
Soni kulikose kumpite (mmwe Muhammadi ﷺ) basi galauchisyani ngope jenu ku Nsikiti Wakuchimbichika, nombe palipose pachim'be ŵanganyammwe basi galauchisyani ngope syenu ku upandeo, kuti ŵandu akasakola maloŵe gakutataŵana namwe, ikaŵeje ŵawowopeo ŵalitendele lupuso mwa jamanjao, basi ngasimwajogopaga ŵanganyao nambo munjogopeje Une, ni kuti ngwanilisye chindimba Changu pa jenumanja kuti n'jongoche.
Tafsiran larabci:
كَمَآ أَرۡسَلۡنَا فِيكُمۡ رَسُولٗا مِّنكُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِنَا وَيُزَكِّيكُمۡ وَيُعَلِّمُكُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَيُعَلِّمُكُم مَّا لَمۡ تَكُونُواْ تَعۡلَمُونَ
Mpela mutuntumichisye kukwenu jenumanja Ntenga jwakutyochela mwa ŵanganyapemmwe jwaakunsoomela ma Ȃya Getu, nikunswejesyaga, ni akun'jiganyaga Chitabu ni lunda lwakusokoka, ni akun'jiganyaga soni yamwalekaga ngaimanya.
Tafsiran larabci:
فَٱذۡكُرُونِيٓ أَذۡكُرۡكُمۡ وَٱشۡكُرُواْ لِي وَلَا تَكۡفُرُونِ
(2:15) (a) Dhikr Allah (Sikili) nikunkumbuchila Allah pa kunnapilila, kunswejesya ni kunkusya. Nnole chilaaki cha Ȃya ja (13:28). (b) Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Allah Jwatite: Une ndili mwaakunganichisya kapolo jwangu kuti ni mumbelele (ndili jwakombola kuntendela yajukuganichisya kuti mpaka nantendele). Soni Une nguŵaga najo naga juchingumbuchilaga. Naga juli nkungumbuchila chamuntima, None ngunkumbuchilaga chamuntima. Nambo naga juli nkungumbuchila pa chiwanja chaŵandu, Une ni ngunkumbuchilaga pa chiwanja chambone nnope kuchipunda chalakwecho (chiwanja cha Achimalaika). Sano naga jukumandichila kwa ligasa, Une ngum’bandichilaga kwa nkono. Sano naga jukumandichila kwa nkono, une ngum’bandichilaga kwakongola makono ganagaŵili. Soni naga jukumbichilila juna nkwenda, Une ngum’bichililaga mwakutugala.” (Swahîh Al-Bukhârîi, Hadîth No. 6970).
Tafsiran larabci:
وَلَنَبۡلُوَنَّكُم بِشَيۡءٖ مِّنَ ٱلۡخَوۡفِ وَٱلۡجُوعِ وَنَقۡصٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِۗ وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِينَ
Soni chitun'dinje ni chindu chakogoya (mpela ngondo), kwisa soni sala, kunandipa kwa ipanje, kwasika kwa maumi ni konasika kwa isogosi, ni mwatagulilani ŵakupilila abali jakusengwasya.
Tafsiran larabci:
۞ إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِۖ فَمَنۡ حَجَّ ٱلۡبَيۡتَ أَوِ ٱعۡتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَاۚ وَمَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ
Chisimu (matumbi ga) Swafa ni Maruwa gaŵele mu imanyilo ya (Dini ja) Allah, sano jwalijose jwapite kutenda Hija kapena Umra, paŵe pangali ulemwa kwa jwalakwejo kuusyausya kwenda chilikati chakwecho, mwanti jwachapanganye masengo mwa gamba kulipeleka (nikuti tachilipidwa), chisimu Allah ni Jwakutogolela kusyene, Jwakumanyilila nnope.
Tafsiran larabci:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡتُمُونَ مَآ أَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلۡهُدَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا بَيَّنَّٰهُ لِلنَّاسِ فِي ٱلۡكِتَٰبِ أُوْلَٰٓئِكَ يَلۡعَنُهُمُ ٱللَّهُ وَيَلۡعَنُهُمُ ٱللَّٰعِنُونَ
Chisimu aŵala ŵaakusisa yatutulwisye yaili ilosyo yakuonechela palangulangu soni yaili chongoko, panyuma panti tuisalichisye kwa ŵandu m’Chitabu, ŵanganyao niŵaakuŵa ali nkulwesedwa ni Allah, soni ni akuŵa ali nkulwesedwa ni akulwesa.
Tafsiran larabci:
إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ وَأَصۡلَحُواْ وَبَيَّنُواْ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَتُوبُ عَلَيۡهِمۡ وَأَنَا ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Ikaŵeje aŵala ŵatesile toba ni kwilanya (yaŵawatanganyagayo) ni kusalichisya (yaŵasisagayo), basi ŵanganyao ni ŵachinapochele toba jao, soni Une ni Jwakupochela nnope toba, Jwachanasa channope.
Tafsiran larabci:
إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ وَٱلۡفُلۡكِ ٱلَّتِي تَجۡرِي فِي ٱلۡبَحۡرِ بِمَا يَنفَعُ ٱلنَّاسَ وَمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن مَّآءٖ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٖ وَتَصۡرِيفِ ٱلرِّيَٰحِ وَٱلسَّحَابِ ٱلۡمُسَخَّرِ بَيۡنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ
Chisimu chene mu kagumbidwe ka mawunde ni mataka, ni kupisyangana kwa chilo ni muusi, ni yombo yekulungwakulungwa yaikwenda m'mbwani ili ipachile ichindu yakwakamuchisya ŵandu (nambo ngamilwa), ni mesi gaatulwisye Allah kuumila kwinani nikusyuchisya nago litaka panyuma pakuwa kwakwe, ni kwenesya palakwepo mitundu josope ja inyama, ni kujigalausyagalausya mbungo ni mawunde gawula gagakwendesyedwa chilikati cha kwinani ni pasi, muŵele mwana ilosyo kwa ŵandu ŵakwete lunda.
Tafsiran larabci:
وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادٗا يُحِبُّونَهُمۡ كَحُبِّ ٱللَّهِۖ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ وَلَوۡ يَرَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِذۡ يَرَوۡنَ ٱلۡعَذَابَ أَنَّ ٱلۡقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعٗا وَأَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعَذَابِ
Soni chilikati cha ŵandu pana ŵaakulitendelaga (isanamu kuŵa) milungu (jao) kunneka Allah,[16] ni akwinonyelaga yaakatite pakunnonyela Allah, nambo ŵandu ŵakulupilile niŵali ŵakunnonyela Allah mwakupelenganya. Mwanti ŵandu ŵalitendele lupusowo angajione ndema jachakaioneje ilagasyo (akaiweni yakogoya kusyene), ligongo machili gosope gachiŵa ga Allah, soni Allah ni Jwaukali pakupeleka ilagasyo.
(2:17) Akusimulila Abdulla رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwaŵechete upande umo wamaloŵe, sano une ninaŵechete upande wineo. Ntume ﷺ jwatite: “Jwalijose jwatayikane mwakuwa achinnumbanjilaga jwinepe jwangaŵaga Allah, takajinjile ku Moto.” Une ni natite: “Jwalijose jwatayikane mwakuwa akakunnumbanjila jwinepe jwangaŵaga Allah, takajinjile ku Mbepo.” Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4227).
Tafsiran larabci:
إِذۡ تَبَرَّأَ ٱلَّذِينَ ٱتُّبِعُواْ مِنَ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُواْ وَرَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَ وَتَقَطَّعَتۡ بِهِمُ ٱلۡأَسۡبَابُ
(Mwakumbusyani) katema katachiliipaata achinnongola ŵaŵaliji nkukuyidwa (mu ukafili) pakwakana ŵaŵaliji nkukuya, aku ali ayiweni ilagasyo, mwanti nkamulano wa chilikati chao uchikatika.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُواْ لَوۡ أَنَّ لَنَا كَرَّةٗ فَنَتَبَرَّأَ مِنۡهُمۡ كَمَا تَبَرَّءُواْ مِنَّاۗ كَذَٰلِكَ يُرِيهِمُ ٱللَّهُ أَعۡمَٰلَهُمۡ حَسَرَٰتٍ عَلَيۡهِمۡۖ وَمَا هُم بِخَٰرِجِينَ مِنَ ٱلنَّارِ
Nitachiŵecheta akukuya kuti: “Kungaŵe kwakomboleka uwwe kuujila (ku duniya) tungajile kuliipaata pakwakana ŵanganyao mpela yatite pakuliipaata pakutukana uwwe.” Iyyoyopeyo niichakajileje Allah pakwalosya ŵanganyao itendo yao kuŵa madandausi gao, soni ŵanganyao ngasaŵa ŵakopoka ku Moto.
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ حَلَٰلٗا طَيِّبٗا وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٌ
E jenumanja achinaŵandu! Mu ichindu yaili pa chilambo lyagani ya halaal peyo yayili yambone, soni ngasinkuyaga sajo sya shetani, chisimu jwalakwe kukwenu aŵele mmagongo jwakuonechela.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَآ أَلۡفَيۡنَا عَلَيۡهِ ءَابَآءَنَآۚ أَوَلَوۡ كَانَ ءَابَآؤُهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ شَيۡـٔٗا وَلَا يَهۡتَدُونَ
Soni naga ili iŵechetedwe kukwao (yanti): “Kuyani yaatulwisye Allah.” Akasatiji: “Nambo tukuya yatwasimene nayo achatati ŵetu.” Ana nantimuno kuti achatati ŵawowo nganakola umanyilisi wa chilichose soni nganaŵa ŵakongoka (chiŵakuyejepe?)
Tafsiran larabci:
وَمَثَلُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ كَمَثَلِ ٱلَّذِي يَنۡعِقُ بِمَا لَا يَسۡمَعُ إِلَّا دُعَآءٗ وَنِدَآءٗۚ صُمُّۢ بُكۡمٌ عُمۡيٞ فَهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ
Soni chilandanyo cha achimakafili chili chisawu (m'busa) jwaakuigumilila (ilango yakwe) mwa kuikalipila, kutendaga yalakwe ikaakupikana ikaŵeje kuŵilangape ni gumila, ŵangapikana, ŵangaŵecheta soni ŵangalola, mwanti ŵangali umanyilisi.
Tafsiran larabci:
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحۡمَ ٱلۡخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ بِهِۦ لِغَيۡرِ ٱللَّهِۖ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
Chisimu (Allah) ayitesile haraam kukwenu (kulya) chibudu, myasi, nyama jeguluŵe ni chachisikitidwe pakolanjidwa (lina linepe) lyangaŵaga lya Allah (kuŵa mbepesi ja akumasoka), nambo jwachasingalilwe (nikulya cha haraamucho) mwangali kuchilumba kapena kusumba mpika, basi chipaŵe pangali ulemwa kukwakwe, chisimu Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.
Tafsiran larabci:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡتُمُونَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَيَشۡتَرُونَ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلًا أُوْلَٰٓئِكَ مَا يَأۡكُلُونَ فِي بُطُونِهِمۡ إِلَّا ٱلنَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ ٱللَّهُ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
Chisimu aŵala ŵaakusisa yaŵatulwisye Allah m’Chitabu (cha Baibulo) nikuisumanyaga ni (ya duniya) yantengo ŵannono, ŵanganyao ngakulya chinepe m’matumbo mwao changaŵaga moto, soni Allah ngaaja kwaŵechetekasya lisiku lya Kiyama, soni ngaaja kwaswejesya, soni akwete kupata ŵanganyao ilagasyo yakupoteka nnope.
Tafsiran larabci:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلضَّلَٰلَةَ بِٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡعَذَابَ بِٱلۡمَغۡفِرَةِۚ فَمَآ أَصۡبَرَهُمۡ عَلَى ٱلنَّارِ
Jamanjao niaŵalaŵala ŵasagwile kusokonechela pakusumanya ni chongoko, ni (kusagula soni) ilagasyo pakusumanya ni chikululuko, ana nichichi chikwatendekasya kupilila ni Moto?
Tafsiran larabci:
۞ لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّـۧنَ وَءَاتَى ٱلۡمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ ذَوِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِيلِ وَٱلسَّآئِلِينَ وَفِي ٱلرِّقَابِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَٱلۡمُوفُونَ بِعَهۡدِهِمۡ إِذَا عَٰهَدُواْۖ وَٱلصَّٰبِرِينَ فِي ٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ وَحِينَ ٱلۡبَأۡسِۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُتَّقُونَ
Umbone nganiuŵa pagalauchisya ngope syenu upande wa kungopoko ni kundiŵilo, nambo umbone (usyesyene) ni wa mundu jwankulupilile Allah, Lisiku Lyambesi, Malaika, Chitabu ni Achimitume, achipelekaga soni chipanje achichisakaga kwa ŵapaulongo, ŵawina, masikini, jwapaulendo, ŵakuŵenda, ni kwaapela ulukosyo achikapolo, achiswaliji soni Swala nikutolaga Zaka, ni ŵakwanilisya ilanga yao pati ataŵenemo, ni ŵakupilila pakulaga, pakulwala ni pandema jangondo, ŵanganyao niŵaasimichisye (Usilamu wao), soni ŵanyao niŵali ŵakun'jogopa (Allah).
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِصَاصُ فِي ٱلۡقَتۡلَىۖ ٱلۡحُرُّ بِٱلۡحُرِّ وَٱلۡعَبۡدُ بِٱلۡعَبۡدِ وَٱلۡأُنثَىٰ بِٱلۡأُنثَىٰۚ فَمَنۡ عُفِيَ لَهُۥ مِنۡ أَخِيهِ شَيۡءٞ فَٱتِّبَاعُۢ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَأَدَآءٌ إِلَيۡهِ بِإِحۡسَٰنٖۗ ذَٰلِكَ تَخۡفِيفٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَرَحۡمَةٞۗ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَلَهُۥ عَذَابٌ أَلِيمٞ
E jenumanja ŵankulupilile! Silamulidwe kukwenu mbusyo syakulandana pa akuulajidwa, nnukosyo kwa nnukosyo, kapolo kwa kapolo, jwankongwe kwa jwankongwe, nambo (nkuulaga) jwakululuchilidwe ni nchimwenegwe (nkuulajidwa) pa chindu chinechakwe (mpela kuti apeleche mbiya mmalo mwakuulajidwa) nikuti (nkukululukajo) asikuyekuye (ni kuŵilasya) mwa umbone, nombenajo (nkuulagajo) alipile (mbiyasyo) kukwakwe mwa umbone, kwalakweko ni kwepepasya kwakutyochele kwa M'mbuje gwenu soni (chiŵele) chanasa, sano juchasumbe mpika panyuma pa yele, nikuti akwete kupata ilagasyo yakupoteka nnope.
Tafsiran larabci:
كُتِبَ عَلَيۡكُمۡ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ إِن تَرَكَ خَيۡرًا ٱلۡوَصِيَّةُ لِلۡوَٰلِدَيۡنِ وَٱلۡأَقۡرَبِينَ بِٱلۡمَعۡرُوفِۖ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُتَّقِينَ
Kulamulidwe kukwenu pati chiwa chili chim’bichilile jumo jwenu naga achilekaga chipanje; kuleka wasiya (pa chipanjecho) waachinangolo ŵaŵili ni ŵapaulongo mwa kwilanila (ni malamusi ga Dini), lyele liŵele lilamusi kwa ŵaoga (ŵakun'jogopa Allah).[18]
(2:18) Chilamusi cha aji Ȃyaji chafutiidwe ni Ȃya ja (4:11).
Tafsiran larabci:
فَمَنۢ بَدَّلَهُۥ بَعۡدَ مَا سَمِعَهُۥ فَإِنَّمَآ إِثۡمُهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُۥٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Sano jwachaligalausye (lilamusili) panyuma pakulipikana; nikuti ulemwa wakwe chiuŵe pa ŵaakuligalausyao, chisimu Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.
Tafsiran larabci:
فَمَنۡ خَافَ مِن مُّوصٖ جَنَفًا أَوۡ إِثۡمٗا فَأَصۡلَحَ بَيۡنَهُمۡ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Sano mundu jwan'jogopele nkuleka wasiyajo kuti atakwika mwapendechele ku upande wepombotale kapena ku ulemwa nikwakolochesya chilikati chao, chaŵe jwangali ulemwa, chisimu Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
E jenumanja ŵankulupilile! Kulamulidwe kukwenu kutaŵa (Namasani) mpela yakwatite pakulamulidwa kwa ŵandu ŵaŵaliji paujo penu (jenumanja nkanim’biche) kuti n'digose (ku ilemwa).
Tafsiran larabci:
أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖۚ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۚ وَعَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدۡيَةٞ طَعَامُ مِسۡكِينٖۖ فَمَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَهُوَ خَيۡرٞ لَّهُۥۚ وَأَن تَصُومُواْ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Moŵa gakuŵalanjikape (29 kapena 30), nambo jwachaŵe nkulwala mwa jaomanja kapena pa ulendo (nigopola) akwanisye chiŵalanjilochi ni moŵa gane (ga kuuchisya), sano ŵandu ŵakutaŵa mwakulajilila (ligongo lyauchekulu kapena ulwele wan'gona-n'gona), chakomboleche (kuleka kutaŵako ni) kupeleka malipilo gayakulya yakwanila masikini (jumo pa lisiku lililyose lyakataŵile), sano jwachapanganye masengo mwagamba kulipeleka yele tiiŵe yambone kukwakwe, nambo naga nkutaŵa (iyyoyo mwakulajilila) tiiŵe yambone kukwenu naga n'di ŵakumanyilila (kusosekwa kwakutaŵako).
Tafsiran larabci:
شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلۡقُرۡءَانُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَٰتٖ مِّنَ ٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡفُرۡقَانِۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهۡرَ فَلۡيَصُمۡهُۖ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۗ يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلۡيُسۡرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلۡعُسۡرَ وَلِتُكۡمِلُواْ ٱلۡعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Mwesi wa Namasani ni awula wajatulusyidwe Qur’an nkati mwakwe kuŵa chongolo cha ŵandu ni ilosyo ya kuonechela palangulangu ya chongoko, soni kuŵa chilekanganyo (cha yakuona ni yaunami), sano jwauweni mwa jaomanja mwesi (ali chitamile pamusi) ataŵe Namasanijo, nambo jwachaŵe nkulwala kapena paulendo (nigopola), akwanisye chiŵalanjilo ni moŵa gane (ga kuuchisya), Allah jukunsoselaga yakwepepala ŵanganyammwe soni jwangansosela yakunonopa, soni (jukusaka) kuti nkwanisye chiŵalanjilocho ni kunkusyaga Allah (pakutenda Takbirah) ligongo lya kun'jongola kwenu soni kuti m'be ŵakutogolela.[19]
(2:19) Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “As-Swiyâm (kutaŵa) kuŵele chisiŵililo. Basi mundu jwaakutaŵa alitalichisye ku yansese, nambo soni akatenda yaujinga. Sano naga jwine jwakwe achintendelaga uwwaanga kapena kuntukana, basi ansalile kakwana kaŵili kuti: ‘Une ndaŵile.” Ntume ﷺ jwatite soni: “Ngunnumbila Ajula (Allah) jwauli ntima wangu mmakono mwakwe! Chisimu luwumba lwa nkamwa mwa mundu jwantaŵe, lukasaŵa lwakununjila pameso pa Allah kumpunda luwumba lwa misiki. (Allah akuŵecheta yakwamba mundu jwantaŵe): ‘Jwalakwe jukuleka yakulya yakwe, yakumwa yakwe, kwisa soni isako yakwe ligongo lyangune. Swaum (kutaŵa) ni jangu, soni Une ni jutinjilipila ya jalakwe. Sano malipilo ga itendo yambone gakonjechesyedwaga kwa kakumi.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 1795). Namuno kuti masengo galigose gambone nkulipila jwakwe ni Allah, nambo apa Allah ajisagwile Swaum ligongo lyanti; mundu ngakomboleka kutaŵa ligongo lyandola. (Nnole mu Fath Al-Bârî).
Tafsiran larabci:
وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌۖ أُجِيبُ دَعۡوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِۖ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لِي وَلۡيُؤۡمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمۡ يَرۡشُدُونَ
Soni naga ali am'busisye achikapolo Ŵangu Yangune, basi (mwasalilani yanti): Chisimu Une ndili pakuŵandika, ngwangaga duwa jankuomba pati amombile, basi anjitiche (kuŵilanga Kwangu) ni angulupilile kuti ajongoche.
Tafsiran larabci:
أُحِلَّ لَكُمۡ لَيۡلَةَ ٱلصِّيَامِ ٱلرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَآئِكُمۡۚ هُنَّ لِبَاسٞ لَّكُمۡ وَأَنتُمۡ لِبَاسٞ لَّهُنَّۗ عَلِمَ ٱللَّهُ أَنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَخۡتَانُونَ أَنفُسَكُمۡ فَتَابَ عَلَيۡكُمۡ وَعَفَا عَنكُمۡۖ فَٱلۡـَٰٔنَ بَٰشِرُوهُنَّ وَٱبۡتَغُواْ مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ وَكُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ ٱلۡخَيۡطُ ٱلۡأَبۡيَضُ مِنَ ٱلۡخَيۡطِ ٱلۡأَسۡوَدِ مِنَ ٱلۡفَجۡرِۖ ثُمَّ أَتِمُّواْ ٱلصِّيَامَ إِلَى ٱلَّيۡلِۚ وَلَا تُبَٰشِرُوهُنَّ وَأَنتُمۡ عَٰكِفُونَ فِي ٱلۡمَسَٰجِدِۗ تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَقۡرَبُوهَاۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ ءَايَٰتِهِۦ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
Kuŵele kwakundisyidwa kukwenu chilo chakwimuchila kutaŵa kutendanao ulombela achimmasyeto ŵenu, ŵanganyao ni iwaalo yenu nombe ŵanganyammwe ni iwaalo yao, Allah amanyiiliile kuti ŵanganyammwe mwaliji nkuliijiiŵa mwachimisyene, basi apocheele toba jenu ni ankululuchiile, sambano mwakwayagani ni nsosejesoseje yannembele Allah (ŵali ŵanache), soni lyagani ni kumwaga mpaka umanyukuche kukwenu usi weswela kutyochela mu usi wepiliwu kumasikusiku (kwakuli kombola kulekanganya chilikati cha kuswejela kwa kumasikusiku ni chipi chachilo), kaneko kwanilisyani kutaŵa mpaka chilo (kutiŵila kwa lyuŵa), soni ngasimwakwayaga ŵanganyao kutendaga jenumanja n'di nkutama itikafu m’misikiti, jele ni mipingu ja Allah, basi kasin'jiŵandichilaga, iyyoyopeyo niyakasatiji Allah pakusalichisya ma Ȃya Gakwe kwa ŵandu kuti aŵe nioga (wakun'jogopa Jwalakwe).
Tafsiran larabci:
وَلَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ وَتُدۡلُواْ بِهَآ إِلَى ٱلۡحُكَّامِ لِتَأۡكُلُواْ فَرِيقٗا مِّنۡ أَمۡوَٰلِ ٱلنَّاسِ بِٱلۡإِثۡمِ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Soni kasillyaganilaga chipanje chenu mwa ukoleko nikuchipelekaga kwa akulamula kuti mpate kulya liwunjili lya chipanje cha ŵandu mwasambi kutendaga jenumanja nchimanyililaga (kuti ŵa ukoleko).
Tafsiran larabci:
۞ يَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡأَهِلَّةِۖ قُلۡ هِيَ مَوَٰقِيتُ لِلنَّاسِ وَٱلۡحَجِّۗ وَلَيۡسَ ٱلۡبِرُّ بِأَن تَأۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنِ ٱتَّقَىٰۗ وَأۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِنۡ أَبۡوَٰبِهَاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
Akum'busya ya myesi, jilani: “Jelejo ni ipiimo ya ndaŵi sya ŵandu (yakumanyililila ndema jakutendela indu yao) ni Hija, sano umbone nganiuŵa pakwinjila kwenu m’majumba kupitila ku chituupa kwakwe, nambo umbone ni wa mundu jwaoga (wakun’jogopa Allah), ni gajinjilagani majumba kupitila m’milango mwakwe, soni mun'jogopeje Allah kuti m'be ŵakupunda.
Tafsiran larabci:
وَقَٰتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ وَلَا تَعۡتَدُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِينَ
Soni mwaputani ngondo petala lya Allah[20] aŵala ŵaakumputa, nambo ngasinsumba mpika (pakwaputa ŵangantanda), chisimu Allah ngaakwanonyela ŵakusumba mpika.
(2:20) Al-Jihâd (ngondo) jakumenyana petala lya Allah jiŵele jakusosekwa nnope mu Usilamu. Ni Jihâad liloŵe lya Allah lya (Lâ ilâha illallâh) likasaŵa lyapenani. Soni ŵandu achimakafili ngaakasaung’andilaga Usilamu. Gamba kwika mwakuleka Jihâd (Allah atuŵambasye yakuleka Jihâdiyo), Usilamu ukasajonanjidwa, nambo soni Asilamu akasaŵa ŵakunyosyeka. Soni jwatajigwale Jihâd, kapena mu ntima mwakwemo ngakola niya jakusaka kutenda Jihâd, nikuti akuwaga juli jukwete mbili jimpepe mu mbili sya unakunaku.
Tafsiran larabci:
وَٱقۡتُلُوهُمۡ حَيۡثُ ثَقِفۡتُمُوهُمۡ وَأَخۡرِجُوهُم مِّنۡ حَيۡثُ أَخۡرَجُوكُمۡۚ وَٱلۡفِتۡنَةُ أَشَدُّ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۚ وَلَا تُقَٰتِلُوهُمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ حَتَّىٰ يُقَٰتِلُوكُمۡ فِيهِۖ فَإِن قَٰتَلُوكُمۡ فَٱقۡتُلُوهُمۡۗ كَذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Soni mwaulagani ŵanganyao palipose pachimwasimane, soni mwakoposyani palipose paŵankopwesye, ligongo fitina (ja kwawatanganyichisya ŵandu dini jao) jiŵele jakusakala nnope kumpunda kuwulaga, nambo nkaapuuta ngondo mungulugulu mwa Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka) ni ikaŵeje naga ali apatandite ŵanganyao kumputila palakwepo, sano naga achintandaga kumputa ngondo, basi mwaulagani, mwele ni mugaŵelele malipilo ga makafili.
Tafsiran larabci:
فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Tafsiran larabci:
وَقَٰتِلُوهُمۡ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتۡنَةٞ وَيَكُونَ ٱلدِّينُ لِلَّهِۖ فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَلَا عُدۡوَٰنَ إِلَّا عَلَى ٱلظَّٰلِمِينَ
Soni mwaputani ngondo mpaka fitina (jagalagatila isanamu) jiikane mwakumala, soni Dini nijiŵe ja Allah pe, nambo naga akuleka, basi paŵe pangali umagongo ikaŵeje kwa ŵakulitenda lupuso.
Tafsiran larabci:
ٱلشَّهۡرُ ٱلۡحَرَامُ بِٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ وَٱلۡحُرُمَٰتُ قِصَاصٞۚ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ عَلَيۡكُمۡ فَٱعۡتَدُواْ عَلَيۡهِ بِمِثۡلِ مَا ٱعۡتَدَىٰ عَلَيۡكُمۡۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
Mwesi wakuchimbichika kwa mwesi wakuchimbichika, soni ichindu yakuchimbichika (naga utyosyedwe uchimbichimbi wakweo) iŵichilidwe mbusyo, sano jwantendele uwwanga nombe jenumanja mum'buchisyani uwwangao mwakulandana ni mwantendele ŵanganyammwe uwwanga, soni mun'jogopani Allah, ni manyililani yanti Allah ali pamo ni ŵaoga (wakun'jogopa Jwalakwe).
Tafsiran larabci:
وَأَتِمُّواْ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِۚ فَإِنۡ أُحۡصِرۡتُمۡ فَمَا ٱسۡتَيۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡيِۖ وَلَا تَحۡلِقُواْ رُءُوسَكُمۡ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ ٱلۡهَدۡيُ مَحِلَّهُۥۚ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ بِهِۦٓ أَذٗى مِّن رَّأۡسِهِۦ فَفِدۡيَةٞ مِّن صِيَامٍ أَوۡ صَدَقَةٍ أَوۡ نُسُكٖۚ فَإِذَآ أَمِنتُمۡ فَمَن تَمَتَّعَ بِٱلۡعُمۡرَةِ إِلَى ٱلۡحَجِّ فَمَا ٱسۡتَيۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡيِۚ فَمَن لَّمۡ يَجِدۡ فَصِيَامُ ثَلَٰثَةِ أَيَّامٖ فِي ٱلۡحَجِّ وَسَبۡعَةٍ إِذَا رَجَعۡتُمۡۗ تِلۡكَ عَشَرَةٞ كَامِلَةٞۗ ذَٰلِكَ لِمَن لَّمۡ يَكُنۡ أَهۡلُهُۥ حَاضِرِي ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ
Soni kwanilisyani Hija ni Umra ligongo lya Allah, nambo naga nsiŵilwemo ni gambani kusikita chinyama cha mbepesi changasausya kuchipata (mpela mbusi), ni ngasimmyola mitwe jenu mpaka chili chiiche chinyama chambepesicho pamalo pakwe (pakusikitila), sano juchaŵe nkulwala mwa jenumanja kapena mu ntwe mwakwe kuŵa mwana yakunsausya (nikutenda yakanyisyidwa mpela kumyola ndema jakwe nkanijikwane), chatole malipilo gakutaŵa kapena sadaka kapena kusikita chinyama, sano naga n'di pantunjelele; basi jwachalisengwasye pakutenda Umra nkumalamo nikutenda Hija asikite chinyama chambepesi changasausya kuchipata, sano jwachatende ngachipata ataŵe moŵa gatatu ku Hija peko ni moŵa nsano nagaŵili pati m'bujiile (nsimangwenu), gele ni moŵa likumi gakwanila, yeleyi tiiŵe kwa mundu jwanganiliŵa liŵasa lyakwe dusi ni Nsikiti Wakuchimbichika, soni mun'jogopani Allah, ni manyililani yanti Allah aŵele Jwaukali pakupeleka ipotesi.[21]
(2:21) (a) Usilamu ukasasimaasya sambi syosope syajupanganyisye mundu ku ukafili, nombe nako kusama petala lya Allah kukasasimaasya sambi syosope syam’bujo, ni Hija jakwe soni. (Nnole mu Al-Lu‘lu‘ wal Marjân). (b) Kusosekwa kwa kutenda Hija ni Umra: Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Umra jikasasimasyaga sambi sya chilikati cha jalakwejo ni japaujo pakwe. Sano Hija ja Mabrȗr (jajipocheledwe ni Allah), nganijikola malipilo gane ikaŵeje Jannah (Litimbe lya ku Mbepo). (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 1683).
Tafsiran larabci:
ٱلۡحَجُّ أَشۡهُرٞ مَّعۡلُومَٰتٞۚ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ ٱلۡحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي ٱلۡحَجِّۗ وَمَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ يَعۡلَمۡهُ ٱللَّهُۗ وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيۡرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقۡوَىٰۖ وَٱتَّقُونِ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ
Hija jikwete myesi jakumanyika (jajili: Mfungomosi, Mfungopili ni Mfungotatu), sano mundu jwachanuye Hija mujele (myesiji) akatenda ni kuŵecheta ya nsese, kapena kunyosya (pakutenda yasambi), soni akasakangana mu Hijamo, soni iliyose yachintende ŵanganyammwe Allah chaimanye, ni jigalani poso (jakwana kuti nkapita nchiŵenda), nambo poso jambone nnope nioga (wakun'jogopa Allah), ni njogopagani Une E jenumanja ŵankwete lunda!
Tafsiran larabci:
لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَبۡتَغُواْ فَضۡلٗا مِّن رَّبِّكُمۡۚ فَإِذَآ أَفَضۡتُم مِّنۡ عَرَفَٰتٖ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ عِندَ ٱلۡمَشۡعَرِ ٱلۡحَرَامِۖ وَٱذۡكُرُوهُ كَمَا هَدَىٰكُمۡ وَإِن كُنتُم مِّن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلضَّآلِّينَ
Chipaŵe pangali ulemwa kukwenu naga nchisosagasosaga umbone wakuuma kwa M'mbuje gwenu (pakusumisyana indu ku Hija), basi pati n'gungumwiche kutyochela ku Arafâti munkolangani Allah pa Mashi’aril Harâm (papali pa Muzdalifah), ni munkumbuchileje yatite pakun'jongola, soni chisimu kala mwaliji mu ŵakusokonechela.
Tafsiran larabci:
فَإِذَا قَضَيۡتُم مَّنَٰسِكَكُمۡ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَذِكۡرِكُمۡ ءَابَآءَكُمۡ أَوۡ أَشَدَّ ذِكۡرٗاۗ فَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا وَمَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖ
Basi pati mmalisyisye ibada yenu (ya Hija) munkolangagani Allah yamwatiji pakwakolanga achatati ŵenu kapena kunkolanjisya nnope. Sano chilikati chaŵandu pana ŵakutiji: “Ambuje ŵetu! Tupani (chiilepe) pa duniya pano.” Ni nganakola ŵalakweo ku Akhera liunjili lililyose (lya yambone).
Tafsiran larabci:
۞ وَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ فِيٓ أَيَّامٖ مَّعۡدُودَٰتٖۚ فَمَن تَعَجَّلَ فِي يَوۡمَيۡنِ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِ وَمَن تَأَخَّرَ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِۖ لِمَنِ ٱتَّقَىٰۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ
Ni munkolangagani Allah m’moŵa gakuŵalanjika (gagali moŵa gatatu panyuma pa lisiku lya idi ya mfungotatu), nambo jwachachelenje pa (gamba kutama) moŵa gaŵilipe (ni kuŵigulaga) chaŵe jwangali ulemwa, nombe jwachachelewele (pakumalisya moŵa ganagatatu) chaŵe soni jwangali ulemwa, kwa mundu jwachaŵe ni woga, ni mun'jogopani Allah, soni manyililani yanti ŵanganyammwe Kukwakwe chinchisonganganyisyidwa.
Tafsiran larabci:
وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يُعۡجِبُكَ قَوۡلُهُۥ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَيُشۡهِدُ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا فِي قَلۡبِهِۦ وَهُوَ أَلَدُّ ٱلۡخِصَامِ
Soni chilikati cha ŵandu pana ŵayikunsengwasyaga (mmwe Muhammadi ﷺ) yakuŵecheta yakwe pa umi wa duniya uno, ni akumpaga umboni Allah pa yaili mu ntima mwakwe, kutendaga jwalakwejo ni jwapundile nnope makani.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ لِيُفۡسِدَ فِيهَا وَيُهۡلِكَ ٱلۡحَرۡثَ وَٱلنَّسۡلَۚ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلۡفَسَادَ
Sano naga agalawiche (kutyochela kukwenu), niya jakwe jikuŵaga kupita nchiwatanganya pa chilambo nikonanga mmmela ni uŵelesi (wailango), nambo Allah jwangannonyela kuwatanganya.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا قِيلَ لَهُ ٱتَّقِ ٱللَّهَ أَخَذَتۡهُ ٱلۡعِزَّةُ بِٱلۡإِثۡمِۚ فَحَسۡبُهُۥ جَهَنَّمُۖ وَلَبِئۡسَ ٱلۡمِهَادُ
Soni naga asalilidwemo kuti: “Mun'jogope Allah.” Chibuli chikuntendekasyaga kupanganya ya sambi, basi Jahannama jichinkwana jwalakwejo, kaje kusakala nnope liuto lyagusama (lyalitandichile)!
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱدۡخُلُواْ فِي ٱلسِّلۡمِ كَآفَّةٗ وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
E jenumanja ŵankulupilile! Jinjilani mu Usilamu wosope wene, ni ngasinkuyaga sajo sya shetani, chisimu jwalakwejo kukwenu aŵele mmagongo jwakuonechela palangulangu.
Tafsiran larabci:
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن يَأۡتِيَهُمُ ٱللَّهُ فِي ظُلَلٖ مِّنَ ٱلۡغَمَامِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ
Ana pana ine yaakwembecheya ŵanganyao pangaŵaga kwaichilila Allah m’miwulili ja mawunde, ni (kwaichilila soni) Malaika, nikulamulidwa chilamusi (chakonasika kwao)? Sano kwa Allah ni kwakuujila indu yosope.
Tafsiran larabci:
سَلۡ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ كَمۡ ءَاتَيۡنَٰهُم مِّنۡ ءَايَةِۭ بَيِّنَةٖۗ وَمَن يُبَدِّلۡ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُ فَإِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ
Mwawusyani ŵanache ŵa Israila kuti ana ilosyo ilingwa yatwapele yakuonechela palangulangu? Nambo jwachagalausye chindimba cha Allah panyuma pakum’bichilila (basi niyakwe), chisimutu Allah ni Jwaukali pakupeleka ipotesi.
Tafsiran larabci:
زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَيَسۡخَرُونَ مِنَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۘ وَٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ فَوۡقَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ وَٱللَّهُ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ
Usalalisidwe ku ŵandu ŵakanila umi wa duniya, soni niakwatendaga chipongwe ŵandu ŵakulupilile, nambo ŵandu ŵaŵele ali ni woga (wakun’jogopa Allah), chachiŵa pachanya pao lisiku lya Kiyama, sano Allah niakumpaga lisiki jwansachile lyangaŵalanjika.
Tafsiran larabci:
كَانَ ٱلنَّاسُ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ فَبَعَثَ ٱللَّهُ ٱلنَّبِيِّـۧنَ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَ ٱلنَّاسِ فِيمَا ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِۚ وَمَا ٱخۡتَلَفَ فِيهِ إِلَّا ٱلَّذِينَ أُوتُوهُ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ بَغۡيَۢا بَيۡنَهُمۡۖ فَهَدَى ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِمَا ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ مِنَ ٱلۡحَقِّ بِإِذۡنِهِۦۗ وَٱللَّهُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٍ
Ŵandu wosope ŵaliji nkutula umo (wa Usilamu kaneka ni ŵatandite kulekangana), sano Allah nijwatumisye mitume jakutagulila abali syakusengwasya ni ja kutetela, ni jwatulwisye pamo ni ŵanganyao itabu mwakuonaonape, kuti ajilanyichisye chilikati cha ŵandu mu ichindu yaŵalekangene pa yalakweyo, ni nganalekangana pa yalakweyo ikaŵeje ŵaŵapedwile itabuo, panyuma pakwaichilila ilosyo yakuonechela palangulangu, ligongo lya kutendelana litima chilikati chao, sano Allah ni jwajongolele aŵala ŵaŵakulupilile ku yakuona (isyesyene) mu ichindu yaŵalekangeneyo, mwa lisosa Lyakwe, sano Allah ni akun’jongolelaga jwansachile kwitala lyagoloka.
Tafsiran larabci:
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تَدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ وَلَمَّا يَأۡتِكُم مَّثَلُ ٱلَّذِينَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِكُمۖ مَّسَّتۡهُمُ ٱلۡبَأۡسَآءُ وَٱلضَّرَّآءُ وَزُلۡزِلُواْ حَتَّىٰ يَقُولَ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ مَتَىٰ نَصۡرُ ٱللَّهِۗ أَلَآ إِنَّ نَصۡرَ ٱللَّهِ قَرِيبٞ
Ana nkuganichisyaga yanti chinkajinjile ku Mbepo, kutendaga nkaniyim’bichilile (ilagasyo) yakulandana ni ya aŵala ŵaŵapite kala jenumanja nkanimpagwe? Kwakwayiyetu kulagasika ni kulwalika, ni ŵatetemesyedwe kusyene mpaka kwikana mwakuŵecheta Ntenga niŵandu ŵaŵakulupilile najo imo kuti: “Ana chikulupusyo cha Allah chichiiche chakachi?” Manyililani yanti chisimu chene chikulupusyo cha Allah chili duusi.
Tafsiran larabci:
يَسۡـَٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَۖ قُلۡ مَآ أَنفَقۡتُم مِّنۡ خَيۡرٖ فَلِلۡوَٰلِدَيۡنِ وَٱلۡأَقۡرَبِينَ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِۗ وَمَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٞ
Akum'busya (mmwe Muhammadi ﷺ) kuti ana nichichi chachatole? Jilani: “Yambone iliyose yachintole mwapani achinangolo ŵaŵili, ŵapaulongo, ŵawina, masikini ni jwapaulendo, sano chambone chilichose chachimpanganye, chisimu chalakwecho Allah akuchimanya chenene.”
Tafsiran larabci:
كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ وَهُوَ كُرۡهٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيۡـٔٗا وَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تُحِبُّواْ شَيۡـٔٗا وَهُوَ شَرّٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
Kulamulidwe kukwenu jenumanja kuputa ngondo kutendaga jalakwejo jili jakuŵenjedwa kukwenu, nambotu komboleka kuchiŵenga chindu kutendaga chili chambone kukwenu, soni nikomboleka kuchinonyela chindu kutendaga chili chakusakala kukwenu, sano Allah ni jwaakumanyilila, nambo ŵanganyammwe ngankumanyilila.
Tafsiran larabci:
يَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ قِتَالٖ فِيهِۖ قُلۡ قِتَالٞ فِيهِ كَبِيرٞۚ وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَكُفۡرُۢ بِهِۦ وَٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَإِخۡرَاجُ أَهۡلِهِۦ مِنۡهُ أَكۡبَرُ عِندَ ٱللَّهِۚ وَٱلۡفِتۡنَةُ أَكۡبَرُ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۗ وَلَا يَزَالُونَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمۡ عَن دِينِكُمۡ إِنِ ٱسۡتَطَٰعُواْۚ وَمَن يَرۡتَدِدۡ مِنكُمۡ عَن دِينِهِۦ فَيَمُتۡ وَهُوَ كَافِرٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Akum'busya (mmwe Muhammadi ﷺ) ya myesi jakuchimbichika (kuti iliuli) kumenyana ngondo mwalakwemo? Jilani: “Kumenyana ngondo mwalakwemo uŵele ulemwa wekulungwa. Nambotu kwasiŵilila (ŵandu) ku dini ja Allah, ni kunkana Jwalakwejo, ni (kwakanya ŵandu) ku Nsikiti Wakuchimbichika (wa Maaka), ni kwakoposya achinsyene mwalakwemo uŵele ulemwa wekulungwa nnope kwa Allah, sano fitina (jakwawatanganyichisya ŵandu dini jao), jiŵele jakusakala nnope kumpunda kuulaga.” Ni ngaaleka kuŵa ali nkumputa ngondo mpakana ali ankopwesye mu dini jenu (ja Usilamu) naga ali apakombwele, nambo jwachakopoche mwa jawomanja kuleka dini jakwe ni kwikanila kuwa ali kafili, basi ŵele ŵanganyao masengo gao gajonasiche pa duniya pano ni ku Akhera kwakwe, soni ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo.
Tafsiran larabci:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أُوْلَٰٓئِكَ يَرۡجُونَ رَحۡمَتَ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Chisimu aŵala ŵakulupilile, ni aŵala ŵasamile ni kumenyana petala lya Allah, ŵele ŵanganyao ni ŵali ni chikulupi chakupata ukoto wa Allah, sano Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.
Tafsiran larabci:
۞ يَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَيۡسِرِۖ قُلۡ فِيهِمَآ إِثۡمٞ كَبِيرٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَإِثۡمُهُمَآ أَكۡبَرُ مِن نَّفۡعِهِمَاۗ وَيَسۡـَٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَۖ قُلِ ٱلۡعَفۡوَۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَتَفَكَّرُونَ
Akum'busya (mmwe Muhammadi ﷺ) ya ukana ni juga.[22] Jilani: “Mu yalakwemo mwana ulemwa wekulungwa kwisa soni (ine) yakamuchisya ku ŵandu, nambo ulemwa wakweo uŵele wekulungwa nnope kupunda yakamuchisya yakweyo.” Soni niakum'busya kuti ana chichi chachatole? Jilani: “Chakupunda (pa yakulajila yenu).” Iyyoyopeyo niyakutiji Allah pakusalichisya kukwenu ma Ȃya (ga malamusi) kuti m'be ŵaganisya.
(2:22) Chilamusi cha aji Ȃyaji chakwamba ukana ni juga chafutiidwe ni Ȃya ja (5:90).
Tafsiran larabci:
فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۗ وَيَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡيَتَٰمَىٰۖ قُلۡ إِصۡلَاحٞ لَّهُمۡ خَيۡرٞۖ وَإِن تُخَالِطُوهُمۡ فَإِخۡوَٰنُكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ ٱلۡمُفۡسِدَ مِنَ ٱلۡمُصۡلِحِۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَأَعۡنَتَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
(Mu ichindu ya) pa duniya ni ku Akhera. Soni niakum'busya ya ŵawina. Jilani: “Kwajilanyichisya ŵanganyao iŵele yambone, nambo naga n'di m'bwanganyichilene nao (mpaka iŵe yambonepe) ngati achalongo achimijenu, soni Allah akummanyilila nkuwatanganya ni nkwilanya, sano Allah angasache akankandapachisye (malamusi), chisimu Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.”
Tafsiran larabci:
وَلَا تَنكِحُواْ ٱلۡمُشۡرِكَٰتِ حَتَّىٰ يُؤۡمِنَّۚ وَلَأَمَةٞ مُّؤۡمِنَةٌ خَيۡرٞ مِّن مُّشۡرِكَةٖ وَلَوۡ أَعۡجَبَتۡكُمۡۗ وَلَا تُنكِحُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَتَّىٰ يُؤۡمِنُواْۚ وَلَعَبۡدٞ مُّؤۡمِنٌ خَيۡرٞ مِّن مُّشۡرِكٖ وَلَوۡ أَعۡجَبَكُمۡۗ أُوْلَٰٓئِكَ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلنَّارِۖ وَٱللَّهُ يَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱلۡجَنَّةِ وَٱلۡمَغۡفِرَةِ بِإِذۡنِهِۦۖ وَيُبَيِّنُ ءَايَٰتِهِۦ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
Soni nkalombela (jenumanja Asilamu ŵachilume) achakongwe ŵagalagatila isanamu mpaka ali akulupilile, chisimu kapolo jwachikongwe jwakulupilila juŵele jwambone kumpunda (nnukosyo) jwagalagatila isanamu atamuno juli junnonyelesye. Nombe soni (Asilamu ŵachikongwe) nkaalombekasya ku achalume ŵagalagatila isanamu mpaka ali akulupilile, chisimu kapolo jwachilume jwakulupilila juŵele jwambone kumpunda (nnukosyo) jwagalagatila isanamu atamuno juli junnonyelesye. Ŵanganyao akuŵilanjila ku Moto, nambo Allah akuŵilanjila ku Mbepo ni chikululuko mwa lisosa Lyakwe, ni akusalichisyaga ma Ȃya Gakwe ku ŵandu kuti aŵe ŵakumbuchila.
Tafsiran larabci:
وَيَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡمَحِيضِۖ قُلۡ هُوَ أَذٗى فَٱعۡتَزِلُواْ ٱلنِّسَآءَ فِي ٱلۡمَحِيضِ وَلَا تَقۡرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطۡهُرۡنَۖ فَإِذَا تَطَهَّرۡنَ فَأۡتُوهُنَّ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَكُمُ ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِينَ وَيُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِينَ
Soni akum'busya ya ulwele wa kuwesi. Jilani: “Walakweo uŵele usakwa wakuulasya, ni mwaŵambalani achimmasyeto pati ali kuwesi, soni ngasimwaŵandichila mpakana aswejele (pakumala kulwalako ni koga), sano pati aswejelemo, basi mwaichililani pamalo pakwe yatite pakunnamulila Allah, chisimu Allah jukwanonyela ŵakutenda toba nnope ni jukwanonyela soni ŵakuliswejesya.”
Tafsiran larabci:
نِسَآؤُكُمۡ حَرۡثٞ لَّكُمۡ فَأۡتُواْ حَرۡثَكُمۡ أَنَّىٰ شِئۡتُمۡۖ وَقَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُمۡۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُم مُّلَٰقُوهُۗ وَبَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Achimmasyeto ŵenuo aŵele migunda jenu, basi ni n'jiichilileje migunda jenujo yankuti kusaka,[23] soni lilongochesyani (yambone) mwachimisyene, ni mun'jogopeje Allah, soni manyililani yanti ŵanganyammwe chinchisimangana Najo, ni mwatagulilani ŵakulupilila abali jakusengwasya.
(2:23) Allah ŵalandenye achimmasyeto ni migunda ligongo ikasakopokagamo isogosi wauli uŵelesi. Basi mundu ankundisye kusimangana nao ŵankwakwe yakuti pakusaka bola gali malo gauŵelesi.
Tafsiran larabci:
وَلَا تَجۡعَلُواْ ٱللَّهَ عُرۡضَةٗ لِّأَيۡمَٰنِكُمۡ أَن تَبَرُّواْ وَتَتَّقُواْ وَتُصۡلِحُواْ بَيۡنَ ٱلنَّاسِۚ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Ngasinkutenda kulumbila kwenu lina lya Allah kuŵa chakunnekasya kutenda yaukoto ni yakun'jogopa Allah ni kwilanya chilikati cha ŵandu (naga n'di nnumbile kuti ngantenda yeleyo), sano Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.
Tafsiran larabci:
لَّا يُؤَاخِذُكُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغۡوِ فِيٓ أَيۡمَٰنِكُمۡ وَلَٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا كَسَبَتۡ قُلُوبُكُمۡۗ وَٱللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٞ
Allah ngasampa ilagasyo pakulumbila kwenu kwangali mate, nambo chachimpa ilagasyo pa yajitesile mitima jenu (pakulumbila mwakusimichisya), sano Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwakutulala nnope ntima.
Tafsiran larabci:
لِّلَّذِينَ يُؤۡلُونَ مِن نِّسَآئِهِمۡ تَرَبُّصُ أَرۡبَعَةِ أَشۡهُرٖۖ فَإِن فَآءُو فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Kwa aŵala ŵakwalumbililaga achimmasyeto ŵao (kuti nganaŵa ŵakwayiye),[24] ajembecheye myesi ncheche, sano naga akuujila (pajele ndemaji), basi Allah chisimu chene ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.
(2:24) (a) Al-îlâ‘ jigopolela kulumbila kwaakulumbilaga ŵalume kuti ngaagona nao ŵankwao kwandema jakwana myesi igala. (b) Akusimulila Nâfi‘ yanti: Ibn Umar رضى الله عنه jwaatiiji: “Naga ndema ja Al-îlâ‘ jimasile, nikuti ŵalume takomboleche kwaujila ŵankwao mwaumbone, kapena kwaleka ulombela mpela mwaalamulile Allah.” Ibn Umar رضى الله عنه jwajonjechesye kuti: “Sano naga ndema ja myesi ncheche jipitene, basi ŵalume ikusosekwa kuti ŵaleche ulombela ŵankwao. Nambo kuleka ulombela nganikuŵa kupatikene mpaka ŵalume asyene akalumukule maloŵe ganti: Nannesile ulombela.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4985).
Tafsiran larabci:
وَٱلۡمُطَلَّقَٰتُ يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلَٰثَةَ قُرُوٓءٖۚ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَن يَكۡتُمۡنَ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ فِيٓ أَرۡحَامِهِنَّ إِن كُنَّ يُؤۡمِنَّ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَٰلِكَ إِنۡ أَرَادُوٓاْ إِصۡلَٰحٗاۚ وَلَهُنَّ مِثۡلُ ٱلَّذِي عَلَيۡهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ وَلِلرِّجَالِ عَلَيۡهِنَّ دَرَجَةٞۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
Soni achakongwe ŵalechedwe malombela ajembecheye (atame eda) ni kulitalichisya achimisyene (yakulombedwa) mpaka kuswejela kutatu (kwa ulwele wa kuwesi).Ni ngaikundisidwa kwa ŵele ŵanyao kusisa yagumbile Allah mu itumbo yao, naŵaga ŵanganyao akunkulupilila Allah ni Lisiku Lyambesi, sano achiŵammakwao akwete machili gakomboleka kwaujila mu jele ndemaji naga akusaka kwilana, ni akwete kutendeledwa achakongweo (ni achiŵammakwao) yakulandana ni yaakulamulidwa ŵanganyao kuti atende (kwa achalume ŵao) mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), nambo kuti achalume akwete uchimbichimbi pa ŵanganyao (ŵalume ni ntwe weŵasa), sano Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.
Tafsiran larabci:
ٱلطَّلَٰقُ مَرَّتَانِۖ فَإِمۡسَاكُۢ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ تَسۡرِيحُۢ بِإِحۡسَٰنٖۗ وَلَا يَحِلُّ لَكُمۡ أَن تَأۡخُذُواْ مِمَّآ ءَاتَيۡتُمُوهُنَّ شَيۡـًٔا إِلَّآ أَن يَخَافَآ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِۖ فَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَا فِيمَا ٱفۡتَدَتۡ بِهِۦۗ تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَعۡتَدُوهَاۚ وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Maloŵe gakulekanila ulombela (ganti ŵalume nkuŵechetamo komboleka kuujila soni) gaŵechetedwe kaŵilipe, basi ni antamiche jwankongwejo mwakwilanila (ni malamusi ga Dini naga achim'bujilaga), kapena alekangane najo mwaumbone. Ni ngaikundisyidwa kukwenu kujigala chilichose mu ichindu yamwapele achakongweo, ikaŵeje naga ŵanaŵaŵilio (ŵalume ni ŵankwao) akogopa kuti ngakombola gosa mipingu ja Allah (gagali malamusi ga Allah gakwendechesya liŵasa), nambo naga nkogopa kuti ngakombola gosa mipingu ja Allah, basi chipaŵe pangali ulemwa kwa ŵaŵilio pa chindu chaliombolele nacho ŵakongweo (ŵakongwe chapeleche chipanje kwa ŵankwao kuti alechedwe, nombe ŵalume chapochele chipanjecho nikwaleka).[25] Jele ni mipingu ja Allah basi kasin'jigulukaga, sano ŵachaguluche mipingu ja Allah, ŵanganyao niŵali ŵakulitenda lupuso.
(2:25) (a) Kaleche ka ulombela kalakweka kakuŵilanjikwaga Al-Khul‘. Ŵakongwe akasaŵaŵendaga ŵankwao kuti ŵaleche ulombela pakuusya ŵakongweo chipanje chaŵapedwile pakulombedwa kapena chine mwa chipanjecho. Sano naga ŵalume akundile nikwaleka, basi kukasaŵaga kulekana kwangaujilana soni mpaka kalakala. (b) Akusimulila Ibn Abbâs رضى الله عنه yanti: Ŵankwao Thâbit bin Qais ŵaiche kwa Ntume ﷺ ni ŵatite: “E Ntenga jwa Allah! Une ngangun’gamba Thâbit kusakala kwa ndamo syakwe, kapena dini jakwe, nambo une pakuŵagapo nsilamu, ngangunonyelwa kuti nosye ndamo jangaŵa ja Usilamu (pakutama najo).” Ligongo lya gele maloŵego; Ntenga jwa Allahﷺŵam’busyisye jwankongwejo kuti: “Ana tim’busye litimbe lyaŵampele ŵankwenu (mpela Mahr)?” Jwalakwe jwatite: “Elo.” Kaneka Ntume ﷺ ŵansalile Thâbit kuti: “E Thabit! Pochelani litimbelyo, ni mwaleche kampepe.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4971).
Tafsiran larabci:
فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدُ حَتَّىٰ تَنكِحَ زَوۡجًا غَيۡرَهُۥۗ فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَآ أَن يَتَرَاجَعَآ إِن ظَنَّآ أَن يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِۗ وَتِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Nambo naga akwika mwakunneka jwankongwejo (pakum'bechetela maloŵe gakulekanila ulombela kaataatu), ngakuŵa kwakundisyidwa kwa ŵalumeo (kum'bujila) panyuma pakwe, mpaka ali alombedwe niŵalume ŵane (nombenao nichaikane mwakunneka). Sano naga ali annesilemo, basi paŵe pangali ulemwa pa ŵaŵiliŵala (ŵakongweo ni ŵankwao ŵandandaŵala) kuujilana naga akuona kuti chakombole gosa mipingu ja Allah. Sano jele ni mipingu ja Allah jaakuŵa ali nkujisalichisya ku ŵandu ŵakumanyilila.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمۡسِكُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٖۚ وَلَا تُمۡسِكُوهُنَّ ضِرَارٗا لِّتَعۡتَدُواْۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ وَلَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ هُزُوٗاۚ وَٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَمَآ أَنزَلَ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَٱلۡحِكۡمَةِ يَعِظُكُم بِهِۦۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Sano pati mwalesile ulombela achimmasyeto ni akwanisye ndema jawo (jakutamila eda), mwatamikani mwakwilanila (ni malamusi ga Dini naga nchaujilaga), kapena lekanganani nao mwakwilanila (ni malamusi ga Dini soni), nambo ngasimwatamika mwa kwalagasya kuti n'gulucheje mipingu (pangakuya malamusi ga liŵasa), sano jwachaiche mwakutenda yele, nikuti amasile mwalitendele lupuso nsyene. Soni ma Ȃya ga Allah ngasin'gatendelaga chipongwe, ni kumbuchilani chindimba cha Allah chachili pa jenumanja ni yaŵatulwisye kukwenu ya m’chitabu (cha Qur’an), ni yalunda lwakusokoka (gagali mahadisi ga Ntume ﷺ) yaakum'bunda nayo. Ni mun'jogopani Allah soni manyililani yanti Allah chindu chilichose aŵele Jwaachimanya chenene.
Tafsiran larabci:
وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعۡضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحۡنَ أَزۡوَٰجَهُنَّ إِذَا تَرَٰضَوۡاْ بَيۡنَهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِۦ مَن كَانَ مِنكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۗ ذَٰلِكُمۡ أَزۡكَىٰ لَكُمۡ وَأَطۡهَرُۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
Sano pati mwalesile ulombela achimmasyeto niakwaniisye ndema jao (jakutamila eda), basi (jenumanja ŵakuchikongwe) nkasimwakanya ŵanganyao kulombedwa soni ni achalume ŵao naga ali apikanganene chilikati chao mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), yalakweyi akuundidwa nayo mundu jwali nkunkulupilila Allah mwa jenumanja ni Lisiku Lyambesi, yalakweyi niyaili yambone nnope kukwenu ni ya kuswejelesya, sano Allah ni akumanyilila nambo ŵanganyammwe ngankumanyilila.
Tafsiran larabci:
۞ وَٱلۡوَٰلِدَٰتُ يُرۡضِعۡنَ أَوۡلَٰدَهُنَّ حَوۡلَيۡنِ كَامِلَيۡنِۖ لِمَنۡ أَرَادَ أَن يُتِمَّ ٱلرَّضَاعَةَۚ وَعَلَى ٱلۡمَوۡلُودِ لَهُۥ رِزۡقُهُنَّ وَكِسۡوَتُهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ لَا تُكَلَّفُ نَفۡسٌ إِلَّا وُسۡعَهَاۚ لَا تُضَآرَّ وَٰلِدَةُۢ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوۡلُودٞ لَّهُۥ بِوَلَدِهِۦۚ وَعَلَى ٱلۡوَارِثِ مِثۡلُ ذَٰلِكَۗ فَإِنۡ أَرَادَا فِصَالًا عَن تَرَاضٖ مِّنۡهُمَا وَتَشَاوُرٖ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَاۗ وَإِنۡ أَرَدتُّمۡ أَن تَسۡتَرۡضِعُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُمۡ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ إِذَا سَلَّمۡتُم مَّآ ءَاتَيۡتُم بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
Sano achamao ajonjesyeje ŵanache ŵao yaka iŵili yakwanila kwa jwakusaka kwanisya konjesya, ni liŵele lilamusi kwa atatigwe mwanache kwapa yakulya achamawowo ni kwawecha mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), ntima wa jwalijose ukakanganisyidwa ikaŵeje yampaka ukombole. Akasalagasyidwa amao ligongo lya mwanagwao, nombe atati (akalagasidwa) ligongo lya mwanagwao, lilamusili lili yalumope soni kwa akuchengeta (mwanachejo atatigwe ali awile). Nambo naga ali asachile ŵanaŵaŵilio kunnekasya konga mwakunonyelwa kwao ni kupikanganana, basi chipaŵe pangali ulemwa pa ŵanganyao. Sano naga nsachile kwasosela ŵanache ŵenuo akonjesya ŵane (ŵangaŵaga achikulu ŵao), chipaŵe pangali ulemwa kukwenu naga n'di mwapele chimwakamulene kutola (pa konjesyako) mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), ni mun'jogopeje Allah, soni manyililani yanti Allah ichindu yankutenda juŵele Jwakwiilolechesya.
Tafsiran larabci:
وَٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوۡنَ مِنكُمۡ وَيَذَرُونَ أَزۡوَٰجٗا يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَعَشۡرٗاۖ فَإِذَا بَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِيمَا فَعَلۡنَ فِيٓ أَنفُسِهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
Sano ŵachaweje mwa jenumanja ni kulekaga achiŵammakwao, ajembecheye (achiŵammakwaowo ni kulitalichisya) achimisyene (yakulombedwa), mpaka myesi ncheche ni moŵa likumi, sano naga akwaniisye ndema jao (jakutamila eda), chipaŵe pangali ulemwa kukwenu mu ichindu yalitendele achimisyene (mpela kulisalalisya nikulilosya kwa akuwusya ulombela), nambo iŵeje mwakwilanila (ni malamusi ga Dini), sano Allah abali syosope sya yankutenda aŵele Jwasimanya chenene.
Tafsiran larabci:
وَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِيمَا عَرَّضۡتُم بِهِۦ مِنۡ خِطۡبَةِ ٱلنِّسَآءِ أَوۡ أَكۡنَنتُمۡ فِيٓ أَنفُسِكُمۡۚ عَلِمَ ٱللَّهُ أَنَّكُمۡ سَتَذۡكُرُونَهُنَّ وَلَٰكِن لَّا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّآ أَن تَقُولُواْ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗاۚ وَلَا تَعۡزِمُواْ عُقۡدَةَ ٱلنِّكَاحِ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ ٱلۡكِتَٰبُ أَجَلَهُۥۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا فِيٓ أَنفُسِكُمۡ فَٱحۡذَرُوهُۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٞ
Soni chipaŵe pangali ulemwa kukwenu mu kulochesya kwenu yakusaka kwausya ulombela achimmasyetowo (nambo mwangali kulumukula, naga ndema jao ja eda nkanijimale), kapena n'di n'gambile kusisa m’mitima mwenu (yakwalomba pajichimala edapo), Allah akumanyilila yanti jemanja chinchakumbuchilape ŵanganyao, nambo ngasintaŵana nao chilanga mwaasili (cha kwalomba kutendaga eda nkanijimale) pangaŵaga kuŵecheta nao maloŵe gakwilanila (ni malamusi ga Dini).[26] Ni ngasinsimichisya kutaŵikanya ulombela mpaka ndema jajilembedwe (jakutamila eda jila) jiiche pantepa pakwe. Ni manyililani yanti Allah akumanyilila yaili m’mitima mwenu, mwanti mun'jogopani, ni manyililani soni yanti Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwakutulala nnope ntima.
(2:26) Mpela kwasalila maloŵe ganti: Nambo jwine jwakwe juli jwaapatile ŵammasyeto ŵati mpela mmwe kuŵa ŵankwakwe mpaka juŵe jwakusengwa kusyene.
Tafsiran larabci:
لَّا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ إِن طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ مَا لَمۡ تَمَسُّوهُنَّ أَوۡ تَفۡرِضُواْ لَهُنَّ فَرِيضَةٗۚ وَمَتِّعُوهُنَّ عَلَى ٱلۡمُوسِعِ قَدَرُهُۥ وَعَلَى ٱلۡمُقۡتِرِ قَدَرُهُۥ مَتَٰعَۢا بِٱلۡمَعۡرُوفِۖ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Chipaŵe pangali ulemwa kukwenu naga n'di mwalesile ulombela achimmasyeto nkanim’biche mwakwakwaya (gona ulombela), soni nkanimwamanyisye liunjili lyao lya mbiya syandowa, nambo mwasengwasyani pakwapa liŵale (mbiya syakulekanila), jwakupata chapeleche mwakulandana ni kupata kwakwe, nombe jwakulaga chapeleche mwakulandana ni kulaga kwakwe, liŵale lyakwilanila (ni malamusi ga Dini), lyeleli liŵele lilamusi kwa ŵakolosya.
Tafsiran larabci:
وَإِن طَلَّقۡتُمُوهُنَّ مِن قَبۡلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ وَقَدۡ فَرَضۡتُمۡ لَهُنَّ فَرِيضَةٗ فَنِصۡفُ مَا فَرَضۡتُمۡ إِلَّآ أَن يَعۡفُونَ أَوۡ يَعۡفُوَاْ ٱلَّذِي بِيَدِهِۦ عُقۡدَةُ ٱلنِّكَاحِۚ وَأَن تَعۡفُوٓاْ أَقۡرَبُ لِلتَّقۡوَىٰۚ وَلَا تَنسَوُاْ ٱلۡفَضۡلَ بَيۡنَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٌ
Nambo naga n'di mwalesile ulombela ŵanganyao nkanim’biche mwakwakwaya (gona ulombela) kutendaga n'di mwamanyisye liunjili lyao lyambiya syandowa, mwapani litika lya mbiya syamwakamulenesyo ni ikaŵeje (achakongweo) ali akululwiche (kuti: “Basi akamba chilichose.”) Kapena akululuche ajula jwachili chiundo cha ulombela mu nkono mwakwe (nkulombela, pakwalechela ŵakongwe mbiya syosope). Nambo naga nkukululuchilana, tiiŵe yakum'bandichisya ku woga (wakun'jogopa Allah). Ni ngasin'diŵalila kutendelana yambone chilikati chenu (ata n'di nkulekana), chisimu Allah ichindu yankutenda juŵele Jwakuilolechesya.
Tafsiran larabci:
حَٰفِظُواْ عَلَى ٱلصَّلَوَٰتِ وَٱلصَّلَوٰةِ ٱلۡوُسۡطَىٰ وَقُومُواْ لِلَّهِ قَٰنِتِينَ
Chengetani Swala syosope (pakusiswali mu ndema syakwe), makamaka Swala jachilikati,[27] soni jimagani pameso pa Allah mwa kulinandiya.
(2:27) Kusakala kwakumpita mundu swala ja Asr melemelepe: Akusimulila Ibn Umar رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Mundu jwajikumpitaga swala ja Asr (melemelepe), ikuŵaga nti chisawu an’jasiche achalongo achimijakwe, nambo soni mpela chin’jasiche chipanje chakwe.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 527).
Tafsiran larabci:
فَإِنۡ خِفۡتُمۡ فَرِجَالًا أَوۡ رُكۡبَانٗاۖ فَإِذَآ أَمِنتُمۡ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُم مَّا لَمۡ تَكُونُواْ تَعۡلَمُونَ
Sano naga n'di ni woga (mpela pa ngondo), chinkomboleche kuswali n'di nkwenda kapena n'di nkwesile chakwela,[28] nambo naga n'di pa ntunjelele, basi munkumbuchilani Allah (pakuswali) yatite pakun'jiganya yamwalekaga ngaimanya.
(2:28) (a) Kaswali kane ka Salât-ul-Khauf (swala ja woga): Akusimulila Swâlih Khawwât yakwayana ni aŵala ŵaŵaswasile nao swala ja woga jajaswalidwe pa ngondo ja Dhat-ur-Riqâ‘ pamo ni Ntenga jwa Allah ﷺ. Likuga limo lyajimi nsela munyuma mwakwe, sano likuga line nilyajimi mwakulolegana ni amagongo. Basi Ntume ﷺ jwaaliswalisye likuga lyalyaliji najo lila Rak‘ah jimpepe, ni jwagambile kwima (kundanda kwa Rak‘ah jaŵili), sano likuga lila nilyamalisyisye swala jao achimisyenepe, kaneko nilyatyosile nikuja kwima mwakulolegana ni amagongo. Kaneka nilyayiche likuga line lila. Jwalakwe (Ntume ﷺ) ni jwaswasile Rak‘ah jakwe jaŵili jajasigele jila pamo ni ŵanganyao. Kaneka nijwagambile kutama mpaka ŵanganyao ŵamalisyisye Rak‘ah jao jaŵili achimisyenepe. Kaneka jwalakwe ni jwamalisyisye swala jakwe pakutola salamu ni ŵanganyao. (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 3901). (b) Nnole Ȃya ja (4:102).
Tafsiran larabci:
وَٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوۡنَ مِنكُمۡ وَيَذَرُونَ أَزۡوَٰجٗا وَصِيَّةٗ لِّأَزۡوَٰجِهِم مَّتَٰعًا إِلَى ٱلۡحَوۡلِ غَيۡرَ إِخۡرَاجٖۚ فَإِنۡ خَرَجۡنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِي مَا فَعَلۡنَ فِيٓ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعۡرُوفٖۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
Sano ŵachaweje mwa jenumanja ni kulekaga achiŵammakwao, aleche wasiya wakwamba achiŵammakwaowo wanti apedwe ichindu yakwakamuchisya yakwana chaka chantundu mwangali koposyedwa (mmajumba ga achiŵammakwao), nambo naga akukopoka (achimisyene), chipaŵe pangali ulemwa kukwenu mu ichindu yalitendele achimisyene yakwilanila (ni malamusi ga Dini), sano Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.
Tafsiran larabci:
كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Tafsiran larabci:
۞ أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَٰرِهِمۡ وَهُمۡ أُلُوفٌ حَذَرَ ٱلۡمَوۡتِ فَقَالَ لَهُمُ ٱللَّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحۡيَٰهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ
Ana nganinyyimanya ya aŵala ŵanya ŵana kopokanganaga m’majumba mwao ali masausande sausande pakogopa kuwa? Sano Allah niŵasalile kuti: “Wani!” Kaneka ni ŵasyusisye (kuti amanyilile yanti chiwa changatilika). Chisimu Allah ni Nsyene umbone wakwatendela ŵandu, nambo ŵandu ŵajinji ŵangatogolela.
Tafsiran larabci:
مَّن ذَا ٱلَّذِي يُقۡرِضُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا فَيُضَٰعِفَهُۥ لَهُۥٓ أَضۡعَافٗا كَثِيرَةٗۚ وَٱللَّهُ يَقۡبِضُ وَيَبۡصُۜطُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
Ana ni nduni jwachankongosye Allah ngongole jambone (pakupeleka chipanje chakwe petala lya Allah), kuti ajijonjechesye kwa jwalakwejo ni yakonjechesya yejinji? Sano Allah ni akuumbataga (magasa pakupeleka mwakunusila), soni ni akusapangulaga (magasago pakupeleka mwakutupiya), soni Kukwakwe chinchiuchisidwa.
Tafsiran larabci:
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ مِنۢ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ مِنۢ بَعۡدِ مُوسَىٰٓ إِذۡ قَالُواْ لِنَبِيّٖ لَّهُمُ ٱبۡعَثۡ لَنَا مَلِكٗا نُّقَٰتِلۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۖ قَالَ هَلۡ عَسَيۡتُمۡ إِن كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ أَلَّا تُقَٰتِلُواْۖ قَالُواْ وَمَا لَنَآ أَلَّا نُقَٰتِلَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَقَدۡ أُخۡرِجۡنَا مِن دِيَٰرِنَا وَأَبۡنَآئِنَاۖ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقِتَالُ تَوَلَّوۡاْ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنۡهُمۡۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ
Ana nganinyyimanya ya achakulungwakulungwa mu ŵanache ŵa Israila panyuma pa (kuwa) Musa, katema kaŵansalile Ntume jwao (jwali Samuyele) kuti: “Ntusagulile nchimwene kuti tupute ngondo petala lya Allah?” Jwalakwe ŵatite: “Mwinetu ŵanganyammwe ngaŵa nkuputa ngondojo pati jilamulidwe kukwenu.” Ŵanganyao ŵatite: “Chantiuli tukaputa ngondo petala lya Allah kutendaga tukoposyedwe mmajumba mwetu, ni ŵanache ŵetu (akamwilwe ni amagongo)?” Nambo ndema jakwalamulidwe kwa jamanjao kuputa ngondo ŵagalawiche ikaŵeje ŵannono mwa ŵanganyao, sano Allah ni jwaakwamanya chenene ŵakulitenda lupuso.
Tafsiran larabci:
وَقَالَ لَهُمۡ نَبِيُّهُمۡ إِنَّ ٱللَّهَ قَدۡ بَعَثَ لَكُمۡ طَالُوتَ مَلِكٗاۚ قَالُوٓاْ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُ ٱلۡمُلۡكُ عَلَيۡنَا وَنَحۡنُ أَحَقُّ بِٱلۡمُلۡكِ مِنۡهُ وَلَمۡ يُؤۡتَ سَعَةٗ مِّنَ ٱلۡمَالِۚ قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰهُ عَلَيۡكُمۡ وَزَادَهُۥ بَسۡطَةٗ فِي ٱلۡعِلۡمِ وَٱلۡجِسۡمِۖ وَٱللَّهُ يُؤۡتِي مُلۡكَهُۥ مَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
Sano ntume jwao ŵasalile kuti: “Chisimu Allah ansagulile Twaluta (Sawelo) kuŵa nchimwene.” Ŵanganyao ŵatite: “Chawale chantiuli jwalakwe uchimwene wakutulamulila uwwe, kutendaga uwwejo niŵatuli ŵakuŵajilwa ni uchimwene kumpunda jwalakwe, soni nganapedwa chipanje chejinji?” Jwalakwe jwatite: “Chisimu Allah ansagwile jwalakwejo mwa jemanja ni an'jonjechesye kusapanguka mu umanyilisi ni chilu, sano Allah akasam'bwechaga uchimwene Wakwe jwansachile, soni Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope.”
Tafsiran larabci:
وَقَالَ لَهُمۡ نَبِيُّهُمۡ إِنَّ ءَايَةَ مُلۡكِهِۦٓ أَن يَأۡتِيَكُمُ ٱلتَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَبَقِيَّةٞ مِّمَّا تَرَكَ ءَالُ مُوسَىٰ وَءَالُ هَٰرُونَ تَحۡمِلُهُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لَّكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Soni ntume jwaojo ŵasalile kuti: “Chisimu chimanyilo cha uchimwene wakwe nikum’bichilila kwa libokosi lyalili nkati mwakwe mwana kutulala kwakuumila kwa M'mbuje gwenu, ni sigasiga syanakusilekaga ŵandu ŵa Musa ni ŵandu ŵa Haruna, (chilim’bichilile libokosilyo) ali alitwichile Achimalaika, chisimu mu yalakweyo mwana chimanyilo kukwenu naga jenumanja n'di ŵakulupilila (kusyene).”
Tafsiran larabci:
فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِٱلۡجُنُودِ قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ مُبۡتَلِيكُم بِنَهَرٖ فَمَن شَرِبَ مِنۡهُ فَلَيۡسَ مِنِّي وَمَن لَّمۡ يَطۡعَمۡهُ فَإِنَّهُۥ مِنِّيٓ إِلَّا مَنِ ٱغۡتَرَفَ غُرۡفَةَۢ بِيَدِهِۦۚ فَشَرِبُواْ مِنۡهُ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنۡهُمۡۚ فَلَمَّا جَاوَزَهُۥ هُوَ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ قَالُواْ لَا طَاقَةَ لَنَا ٱلۡيَوۡمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِۦۚ قَالَ ٱلَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَٰقُواْ ٱللَّهِ كَم مِّن فِئَةٖ قَلِيلَةٍ غَلَبَتۡ فِئَةٗ كَثِيرَةَۢ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ
Sano katema kajwaŵigwile Twalutu pamo ni asilikali, jwatite: “Chisimu Allah tan'dinje ni lusulo, basi jwachaikane mwakumwa mwalakwemo nikuti nganaŵa none (akasanguya), nambo jwachatende ngagapasya chisimu chene jwele nijwachaŵe none, ikaŵeje jwachagambe kuteka kampepe ni ligasa lyakwe (ni kumwa nombenajo tuli umo).” Niŵamwele mwalakwemo ikaŵeje ŵannono mwa ŵanganyao. Sano katema ka jwalujombweche (lusulo lula) jwalakwe ni ŵandu ŵaŵakulupilile najo imo, ŵanganyao ŵatite: “Ŵangali machili uwwe lelo gakunkombolela Jaluta (Goliyati) ni asilikali ŵakwe.” Nambo ŵandu ŵaŵaliji ni chikulupi chakusimangana ni Allah ŵatite: “Ana makuga galingwa gakunandipilwa gagaamalene nago makuga gapawinji mu lisosa lya Allah! Sano Allah ali pamo ni akupilila.”
Tafsiran larabci:
وَلَمَّا بَرَزُواْ لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِۦ قَالُواْ رَبَّنَآ أَفۡرِغۡ عَلَيۡنَا صَبۡرٗا وَثَبِّتۡ أَقۡدَامَنَا وَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Sano katema kaŵasimangene najo Jaluta ni asilikali ŵakwe, (asilikali ŵa Twalutu) ŵatite: “E Ambuje ŵetu! Tupungulilani uwwe kupilila, soni n'galimbanganye makawu getu ni ntukulupusye ku ŵandu achimakafili.”
Tafsiran larabci:
فَهَزَمُوهُم بِإِذۡنِ ٱللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُۥدُ جَالُوتَ وَءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلۡمُلۡكَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَعَلَّمَهُۥ مِمَّا يَشَآءُۗ وَلَوۡلَا دَفۡعُ ٱللَّهِ ٱلنَّاسَ بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لَّفَسَدَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ ذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Basi ni ŵapwilingenye mu lisosa lya Allah, mwanti Daudi jwauleje Jaluta, sano Allah niŵampele (Daudijo) uchimwene ni lunda lwakusokoka (utume), niŵan'jiganyisye iliyose yaŵasachile. Soni kungaŵaga Allah kwatuta ŵandu (amagongo) kupitila mwa ŵandu ŵane (mpela asilikali), chilambo chingawatanganyiche, nambo kuti Allah ni Nsyene umbone wakwiitendela iwumbe yosope.
Tafsiran larabci:
۞ تِلۡكَ ٱلرُّسُلُ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۘ مِّنۡهُم مَّن كَلَّمَ ٱللَّهُۖ وَرَفَعَ بَعۡضَهُمۡ دَرَجَٰتٖۚ وَءَاتَيۡنَا عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَأَيَّدۡنَٰهُ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِۗ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا ٱقۡتَتَلَ ٱلَّذِينَ مِنۢ بَعۡدِهِم مِّنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ وَلَٰكِنِ ٱخۡتَلَفُواْ فَمِنۡهُم مَّنۡ ءَامَنَ وَمِنۡهُم مَّن كَفَرَۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا ٱقۡتَتَلُواْ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَفۡعَلُ مَا يُرِيدُ
Ŵele Achimitengao twalekangenye pakwapa uchimbichimbi ŵane kwapunda ŵane. Ŵane mwa jamanjao Allah ŵaŵechetekasisye, niŵanyakulile ŵane mwa jamanjao uchimbichimbi (wao). Soni Isa mwanache jwa Maryam twampele isimosimo yakuonechela ni twan'dimbangenye ni Nsimu Ŵeswela (Jibulilu), sano Allah angasache nga nganamenyana aŵala ŵaŵaiche munyuma mwao panyuma pakwaichilila ilosyo yakuonechela palangulangu, nambo kuti ŵalekangene, mwanti ŵane mwa jamanjao ŵakulupilile ŵane soni mwa ŵanganyao ŵakanile, sano Allah angasache nga nganamenyana, nambo kuti Allah akasatendaga yaakusaka.
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰكُم مِّن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَ يَوۡمٞ لَّا بَيۡعٞ فِيهِ وَلَا خُلَّةٞ وَلَا شَفَٰعَةٞۗ وَٱلۡكَٰفِرُونَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
E jenumanja ŵankulupilile! Tolani mu ichindu yatumpele nkaniliiche Lisiku lyangali kusuma (chaalikulupuchisya) mu lyele Lisikulyo, atamuno usyoŵe ni chondechonde (ngaŵa nkukamuchisya), sanotu makafili niŵali ŵakulitenda lupuso.
Tafsiran larabci:
ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا يَـُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ
Allah pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo. Jwaumi wandamo, Jwachiimilecho (pakuchengeta iwumbe Yakwe). Jwangampata gwesela atamuno lugono. Iŵele Yakwe Jwalakwejo yosope yaili kumawunde ni yaili petaka. Ana nduni jwampaka akombole kuchondelela Kukwakwe pangaŵaga mu lisosa Lyakwe? Jukumanyilila ya paujo pao ni ya panyuma pao. Sano ŵanganyao ngaŵa nkuchisyungula (kwaachimanya chenene) chilichose mu ya umanyilisi Wakwe ikaŵeje chasachile. Chitengu Chakwe cha uchimbichimbi chitenjele kumawunde ni petaka. Ni jwangansitopela kuichengeta yalakweyo. Soni Jwalakwe ni Jwapenani kusyene, Jwakuchimbichika nnope.[29]
(2:29) (a) Jele Ȃyaji jikuŵilanjikwa kuti Ȃyat-ul-Kursî. Jiŵele Ȃya jakusosekwa nnope kujisooma kundaŵi ni kwigulo kuti Allah aŵeje ali nkukugosa ndema ni katema. (b) Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allahﷺjwambele ulinda wakulindilila Zakât ja mu Ramadân. Kaneka jwine jwakwe jwayiche ni kutanda kwiŵa yakulya. Une nankamwile ni natite: “Tinan’jawusye kwa Ntenga jwa Allah ﷺ.” Kaneka Abu Hurairah رضى الله عنه ŵasimulile abali josope ni ŵatite: Mundu jula jwasalile une kuti: (“Chonde nkanjawusya kwa Ntenga jwa Allah ﷺ, tinansalile maloŵe gannono, nigalakwego Allah tankamuchisyeje.) Pati mpite kugona nsoomeje Ȃyat-ul-Kursî, nkutenda iyyoyomo tipaŵeje pana nkugosa jwakuumila kwa Allah jwataŵeje ali nkun’gosa chilo chosope, nambo soni shetani nganijuŵa jukombwele kum’bandichila mmwejo mpaka kumasikusiku.” Sano Ntume ﷺ ndema jajwajipikene nganiji jwasalile une kuti: “Jwalakwe (juŵam’bichilile chilojo) ansalile yakuona namuno kuti juli jwaunami. Jwalakwejotu jwaliji shetani.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 3101).
Tafsiran larabci:
لَآ إِكۡرَاهَ فِي ٱلدِّينِۖ قَد تَّبَيَّنَ ٱلرُّشۡدُ مِنَ ٱلۡغَيِّۚ فَمَن يَكۡفُرۡ بِٱلطَّٰغُوتِ وَيُؤۡمِنۢ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ لَا ٱنفِصَامَ لَهَاۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Pangali kanganichisyana mu Dini. Pamasile pachimanyukwiche chongoko pakulekangana ni kusokonechela, basi jwachankane shetani ni kunkulupilila Allah nikuti pamasile paakamulisye nkonjo wakulimbangana wauli wangatemeka. Sano Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.
Tafsiran larabci:
ٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِۖ وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَوۡلِيَآؤُهُمُ ٱلطَّٰغُوتُ يُخۡرِجُونَهُم مِّنَ ٱلنُّورِ إِلَى ٱلظُّلُمَٰتِۗ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Allah ni Nkwaagosa ŵandu ŵakulupilile, akwakoposyaga m’chipi nikwajinjisya mwilanguka, nambo ŵandu ŵakanile akwagosa ŵao ni shetani, akwakoposyaga mwilanguka ni kwajinjisya nchipi, ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo.
Tafsiran larabci:
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِي حَآجَّ إِبۡرَٰهِـۧمَ فِي رَبِّهِۦٓ أَنۡ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلۡمُلۡكَ إِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِـۧمُ رَبِّيَ ٱلَّذِي يُحۡيِۦ وَيُمِيتُ قَالَ أَنَا۠ أُحۡيِۦ وَأُمِيتُۖ قَالَ إِبۡرَٰهِـۧمُ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَأۡتِي بِٱلشَّمۡسِ مِنَ ٱلۡمَشۡرِقِ فَأۡتِ بِهَا مِنَ ٱلۡمَغۡرِبِ فَبُهِتَ ٱلَّذِي كَفَرَۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ana nganinyyimanya ya ajula jwana kutataŵanaga ni Ibrahima pa ya Ambujegwe, ligongo lyanti Allah ŵampele uchimwene? Pandema jaŵaŵechete Ibrahima kuti: “Ambuje ŵangu ni ŵaakupelekaga umi ni chiwa,” (Anamuruda) ŵatite: “Une none ngupelekaga umi ni chiwa.” Ibrahima jwatite: “Chisimu Allah ni jwaakwikaga nalyo lyuŵa kuumila ku ngopoko, sano mmwe m'biche nalyo kuumila ku ngapililo, basi niŵanjendengele ajula jwaŵakanile (kusoŵa yakuŵecheta), sano Allah jwangaŵa nkwajongola ŵandu ŵakulitenda lupuso.
Tafsiran larabci:
أَوۡ كَٱلَّذِي مَرَّ عَلَىٰ قَرۡيَةٖ وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىٰ يُحۡيِۦ هَٰذِهِ ٱللَّهُ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۖ فَأَمَاتَهُ ٱللَّهُ مِاْئَةَ عَامٖ ثُمَّ بَعَثَهُۥۖ قَالَ كَمۡ لَبِثۡتَۖ قَالَ لَبِثۡتُ يَوۡمًا أَوۡ بَعۡضَ يَوۡمٖۖ قَالَ بَل لَّبِثۡتَ مِاْئَةَ عَامٖ فَٱنظُرۡ إِلَىٰ طَعَامِكَ وَشَرَابِكَ لَمۡ يَتَسَنَّهۡۖ وَٱنظُرۡ إِلَىٰ حِمَارِكَ وَلِنَجۡعَلَكَ ءَايَةٗ لِّلنَّاسِۖ وَٱنظُرۡ إِلَى ٱلۡعِظَامِ كَيۡفَ نُنشِزُهَا ثُمَّ نَكۡسُوهَا لَحۡمٗاۚ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُۥ قَالَ أَعۡلَمُ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Kapena mpela ajula jwana kuupitaga musi uli ugumuchile (mapupa gakwe) pa misakasa jakwe. Jwalakwe jwatite: “Ana Allah chachiujimusya chantiuli walakwewu panyuma pakuwa kwakwe?” Basi Allah niŵampele chiwa yaka yakwana lichila, kaneka niŵansyusisye, niŵam’busisye kuti: “Nnonjele ndema jantiuli (n'di chiwile)?” Jwalakwe jwatite: “Nonjele usiku umo kapena chipande cha usiku.” (Allah) jwatite: “Nambo nnonjele yaka yakwana lichila, sano ilolani yakulya yenu ni yakumwa yenu, nganiijonasika (nganiichesuka), soni jilolani mbunda (bulu) jenu (jajili maupaupape), ni (tunsyusisye) kuti tum'biiche kuŵa chilosyo kwa ŵandu, soni galolani maupa (ga mbunda jenujo) yatujile pakugasyusya kaneka ni kugawecha minowu.” Basi katema kayamanyukwiche kukwakwe, jwatite: “(Sano) ngumanyilila yanti Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.”
Tafsiran larabci:
وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِـۧمُ رَبِّ أَرِنِي كَيۡفَ تُحۡيِ ٱلۡمَوۡتَىٰۖ قَالَ أَوَلَمۡ تُؤۡمِنۖ قَالَ بَلَىٰ وَلَٰكِن لِّيَطۡمَئِنَّ قَلۡبِيۖ قَالَ فَخُذۡ أَرۡبَعَةٗ مِّنَ ٱلطَّيۡرِ فَصُرۡهُنَّ إِلَيۡكَ ثُمَّ ٱجۡعَلۡ عَلَىٰ كُلِّ جَبَلٖ مِّنۡهُنَّ جُزۡءٗا ثُمَّ ٱدۡعُهُنَّ يَأۡتِينَكَ سَعۡيٗاۚ وَٱعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
Soni (kumbuchilani) katema kajwaŵechete Ibrahima kuti: “E Ambuje ŵangu! Munosyani yachinchiti pakwasyusya ŵawe.” (Allah) jwatite: “Ana nganinkulupililepe?” Jwalakwe jwatite: “Ngaŵa (kuti nganingulupilile), nambo kuti utamilichiche ntima wangu.” (Allah) jwatite: “Basi jigalani ijuni ncheche ni nyyisonganganye kukwenu mpaka nyyisyoŵele chenene, (kaneka ni nyyikatanyekatanye ni kuiwanganya iŵalo yakwe), kaneka ni nkaŵiche petumbi lililyose liwunjili lya yalakweyo, kumala pele ni nyyiŵilanje chiyim’bichilile mwakangamala, soni manyililani yanti Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.”
Tafsiran larabci:
مَّثَلُ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنۢبَتَتۡ سَبۡعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنۢبُلَةٖ مِّاْئَةُ حَبَّةٖۗ وَٱللَّهُ يُضَٰعِفُ لِمَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٌ
Chilandanyo cha aŵala ŵaakutolaga ipanje yao petala lya Allah, chili chisawu lusongolo lumpepe lwalukopwesye masache nsano nagaŵili, mwisache lililyose nikuŵa mwana songolo syakwana lichila, Allah ni akun'jonjechesyaga jwansachile, soni Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ثُمَّ لَا يُتۡبِعُونَ مَآ أَنفَقُواْ مَنّٗا وَلَآ أَذٗى لَّهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Ŵandu ŵaakutola ipanje yao petala lya Allah, soni ni ngaakukuyichisya pa yaatosileyo kuumba kapena kupeleka ilagasyo, akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, soni ngasaja kuŵa niwoga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula.
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تُبۡطِلُواْ صَدَقَٰتِكُم بِٱلۡمَنِّ وَٱلۡأَذَىٰ كَٱلَّذِي يُنفِقُ مَالَهُۥ رِئَآءَ ٱلنَّاسِ وَلَا يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۖ فَمَثَلُهُۥ كَمَثَلِ صَفۡوَانٍ عَلَيۡهِ تُرَابٞ فَأَصَابَهُۥ وَابِلٞ فَتَرَكَهُۥ صَلۡدٗاۖ لَّا يَقۡدِرُونَ عَلَىٰ شَيۡءٖ مِّمَّا كَسَبُواْۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
E jenumanja ŵankulupilile! Ngasin'jonangaga sadaka syenu paakuumba ni kupeleka ilagasyo, mpela ajula jwaakutola chipanje chakwe mwakulilochesya ku ŵandu, ni ngaakunkulupilila Allah ni Lisiku Lyambesi. Sano chilandanyo chakwe chili chisawu lwala lwaluli lwana litaka pachanya pakwe, nikumputila wula jejinji (nikutyosya litaka lyosopelila) nikupaleka pali mbee! Ngasakombola kupata chilichose mu yaŵapanganyisye. Sano Allah ngaakwajongolaga ŵandu makafili.
Tafsiran larabci:
وَمَثَلُ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمُ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِ وَتَثۡبِيتٗا مِّنۡ أَنفُسِهِمۡ كَمَثَلِ جَنَّةِۭ بِرَبۡوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٞ فَـَٔاتَتۡ أُكُلَهَا ضِعۡفَيۡنِ فَإِن لَّمۡ يُصِبۡهَا وَابِلٞ فَطَلّٞۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٌ
Sano chilandanyo cha ŵandu ŵaakutolaga ipanje yao pakusachilila chinonyelo cha Allah, ni kusimichisya kwakutyochela m’mitima mwao (kuti Allah chachalipila), chili chisawu n'gunda wauli pa chiŵata chakunyakuchila nikumputila wula jejinji nikoposya isogosi yakwe mwa chitupyo chakusogola kaŵili, nambo naga ngamputila wula jejinji, nikuti jamawawa (jikunkwanagape nikusogola mujikusogolelaga migunda jine). Sano Allah ichindu yankutenda aŵele Jwakuilolechesya.
Tafsiran larabci:
أَيَوَدُّ أَحَدُكُمۡ أَن تَكُونَ لَهُۥ جَنَّةٞ مِّن نَّخِيلٖ وَأَعۡنَابٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ لَهُۥ فِيهَا مِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِ وَأَصَابَهُ ٱلۡكِبَرُ وَلَهُۥ ذُرِّيَّةٞ ضُعَفَآءُ فَأَصَابَهَآ إِعۡصَارٞ فِيهِ نَارٞ فَٱحۡتَرَقَتۡۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَتَفَكَّرُونَ
Ana mpaka anonyelwe jumo mwa jenumanja kola n'gunda wa itela ya tende ni zabibu wasikujilima cha pasi pakwe sulo, akwete jwalakwejo mwelemo isogosi yantundu uliwose, nikumpata uchekulu ali akwete ŵanache ŵangalikombolela, nikumpata n'gundao chimbunga chana moto nikutinika (mpaka ayinonyele yele)? Iyyoyopeyo niyakutiji Allah pakusalichisya kukwenu ma Ȃya kuti m'be ŵakuchetelela.[30]
(2:30) Umar رضى الله عنه ŵatite: “Achi ni chilandanyo cha mundu jwakusichila jwaakupanganyaga masengo mwa kun’jitika Allah. Kaneka Allah ni akuntumichisyaga shetani, ni kutanda kutenda yasambi mpaka yambone yakwe yosope ila kumala kwasika. (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 4264).
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا كَسَبۡتُمۡ وَمِمَّآ أَخۡرَجۡنَا لَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِۖ وَلَا تَيَمَّمُواْ ٱلۡخَبِيثَ مِنۡهُ تُنفِقُونَ وَلَسۡتُم بِـَٔاخِذِيهِ إِلَّآ أَن تُغۡمِضُواْ فِيهِۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ
E jenumanja ŵankulupilile! Tolani mu yambone yampatile ni yatunkopochesye kuumila mwitaka, ni ngasinsachililaga kutola chakusakala kutendaga jenumanja nganim'ba nchipochele (chanti iyyoyocho pati nchipedwaga) ikaŵeje mwaachikupilila (ni kupochelela kusoni. Ana Allah ni mpaka apochele chakusakalacho?) Soni manyililani yanti Allah ni Jwakupata kwejinji, Jwakulapilidwa kusyesyene.
Tafsiran larabci:
ٱلشَّيۡطَٰنُ يَعِدُكُمُ ٱلۡفَقۡرَ وَيَأۡمُرُكُم بِٱلۡفَحۡشَآءِۖ وَٱللَّهُ يَعِدُكُم مَّغۡفِرَةٗ مِّنۡهُ وَفَضۡلٗاۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
Shetani akun'jogoyechesyaga kulaga ni akunnamulaga yakunyalaya (mpela ubayili), sano Allah ni akutaŵana namwe ya chikululuko chakuumila Kukwakwe ni umbone (naga nchitolaga), sano Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope.
Tafsiran larabci:
يُؤۡتِي ٱلۡحِكۡمَةَ مَن يَشَآءُۚ وَمَن يُؤۡتَ ٱلۡحِكۡمَةَ فَقَدۡ أُوتِيَ خَيۡرٗا كَثِيرٗاۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ
Akumpaga lunda lwakusokoka jwansachile, sano jwapedwile lunda lwakusokoka, nikuti pamasile papedwile yambone yejinji, ni pangali ŵaakukumbuchilaga (ni kwakamuchisya kumbuchilako), ikaŵeje ŵandu ŵakwete lunda.
Tafsiran larabci:
إِن تُبۡدُواْ ٱلصَّدَقَٰتِ فَنِعِمَّا هِيَۖ وَإِن تُخۡفُوهَا وَتُؤۡتُوهَا ٱلۡفُقَرَآءَ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۚ وَيُكَفِّرُ عَنكُم مِّن سَيِّـَٔاتِكُمۡۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
Naga sadaka syenu nkusilosya pakutola chisiŵe syambone, nambo naga nsitole mwakusisa nikwapaga ŵakulaga, basi yele niyachiiŵe yambone nnope kukwenu, soni chansimachisye yakusakala yenu, sano Allah abali syosope sya yankutenda aŵele Jwasimanya chenene.
Tafsiran larabci:
۞ لَّيۡسَ عَلَيۡكَ هُدَىٰهُمۡ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَهۡدِي مَن يَشَآءُۗ وَمَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَلِأَنفُسِكُمۡۚ وَمَا تُنفِقُونَ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ ٱللَّهِۚ وَمَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ يُوَفَّ إِلَيۡكُمۡ وَأَنتُمۡ لَا تُظۡلَمُونَ
Nganigaŵa masengo genu kwajongola ŵanganyao, nambo kuti Allah ni jwaakun’jongolaga jwansachile. Sano mu chambone chilichose chachintole basi (ukoto wakwe) wenu mwachimisyene, ni ngankutolaga ikaŵeje pakusachilila Ngope ja Allah, sano mu chambone chilichose chachintole, chichilipidwa kukwenu mwakwanila, soni ŵanganyammwe ngasin'ja kutendedwa lupuso.
Tafsiran larabci:
لِلۡفُقَرَآءِ ٱلَّذِينَ أُحۡصِرُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ لَا يَسۡتَطِيعُونَ ضَرۡبٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ يَحۡسَبُهُمُ ٱلۡجَاهِلُ أَغۡنِيَآءَ مِنَ ٱلتَّعَفُّفِ تَعۡرِفُهُم بِسِيمَٰهُمۡ لَا يَسۡـَٔلُونَ ٱلنَّاسَ إِلۡحَافٗاۗ وَمَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٌ
(Sadakasyo sipelechedwe) ku ŵakulaga ŵasiŵilidwe petala lya Allah, ŵangaŵa nkombola kwenda pa chilambo (kupita nchiliisosela lisiki). N'jinga (jwangamanya mwaŵelele) akwaganichisyaga kuti ŵakuliipatila ligongo lyakuliisiŵilila (kuŵenda). Mpaka mwamanyilile (kuti ŵakulaga) ni imanyilo yao. Ngakwaŵendaga ŵandu mwakwekweteka. Soni chambone chilichose chachintole, chisimu chalakwecho Allah akuchimanya chenene.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُم بِٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ سِرّٗا وَعَلَانِيَةٗ فَلَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Ŵandu ŵaakutolaga ipanje yao chilo ni muusi, mwakusisa ni mwakuonechela, nikuti akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, soni ngasaja kuŵa niwoga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula.
Tafsiran larabci:
ٱلَّذِينَ يَأۡكُلُونَ ٱلرِّبَوٰاْ لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ ٱلَّذِي يَتَخَبَّطُهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ مِنَ ٱلۡمَسِّۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَالُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡبَيۡعُ مِثۡلُ ٱلرِّبَوٰاْۗ وَأَحَلَّ ٱللَّهُ ٱلۡبَيۡعَ وَحَرَّمَ ٱلرِّبَوٰاْۚ فَمَن جَآءَهُۥ مَوۡعِظَةٞ مِّن رَّبِّهِۦ فَٱنتَهَىٰ فَلَهُۥ مَا سَلَفَ وَأَمۡرُهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِۖ وَمَنۡ عَادَ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Ŵandu ŵaakulya (chipanje cha) katapila,[31] ngasajima (pakutyochela m’malembe mwao), ikaŵeje yakutiji pakwima mundu jwagakumputaga masoka gachishetani nikuntendekasya mangwengwe, yalakweyo ni ligongo lyanti ŵanganyao akutiji: “Chisimu kusumana kukulandanaga ni katapila.” Kutendaga Allah akundisye kusumana ni akanyisye katapila. Sano jwachim’biiche chamuko chakutyochela kwa M’mbujegwe (chakun'jamuka ya katapila) nikuleka (katapilajo), basi yayapite kala chiiŵe yakwe (ngaawusya chipanje chakatapila jakalakala), mwanti nganya jakwe jikaŵe kwa Allah (ni jwachakamanyilile yakutenda najo), nambo ŵachaujile (soni ku katapila), basi ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo.
(2:31) (a) Ribâ (katapila) jili patundu paŵili: (1) Ribâ An-Nasî’a (katapila ja pakongosyana kuti nkukongola tawusye yejinji kupunda yaŵakongwele), mpela kunkongosya mundu mbiya likumi kuti takuwuchisye mbiya likumi kwisa nsano. (2) Ribâ Al-Fadl (katapila ja pakutindanya ichindu yantundu umpepe mwakutupiya ine, ligongo lyakulekangana kwakupali kuti ine yangalondeka ine yambone), mpela kutindanya misaku jiŵili ja ntesa wambwawa ni nsaku umo wa ntesa wakulama. (b) Akusimulila Abu Sa‘îd Al-khudrî رضى الله عنه yanti: Katema kane Bilâl رضى الله عنه ŵayiche najo tende jwa Barn (ntundu wa tende jwambone nnope) kwa Ntume ﷺ, basi Ntume ﷺ ni jwam’busyisye kuti: “Kwapi nyyijigele ayi?” Bilâl رضى الله عنه ŵajanjile kuti: “Twakwete tende jwangalondeka, ni ndindenye mbisi siŵili sya jwalakwejo ni mbisi jimo ja tende jwa Barn, kuti tumpe Ntume ﷺ alye.” Pajele ndemajo Ntume ﷺ jwatite: “Jogopani! Jogopani! Jele ni katapilajo! Jele nikatapilajo! Ngasintendaga iyyo. Nambo naga kusakaga kusuma (tende jwambone), basi nsumisyeje tende jwangalondekajo ni mbiya, kaneko ni kusuma tende jwambone ni mbiyasyo. (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 2188).
Tafsiran larabci:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Chisimu ŵandu ŵakulupilile ni kutendaga yambone, ni kwimikaga Swala mwakolosya, ni kutolaga Zaka, akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, soni ngasaja kuŵa niwoga, ngasaja kuŵa soni ŵakudandaula.
Tafsiran larabci:
فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُواْ فَأۡذَنُواْ بِحَرۡبٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۖ وَإِن تُبۡتُمۡ فَلَكُمۡ رُءُوسُ أَمۡوَٰلِكُمۡ لَا تَظۡلِمُونَ وَلَا تُظۡلَمُونَ
Nambo naga ngankutenda (yakuleka katapilayo), manyililani kusyene ya (kuŵa pa) ngondo jakutyochela kwa Allah ni Ntenga Jwakwe ﷺ, nambo naga ntende toba nikuti itepo ya ipanje yenu chiiŵe yenu. Ngasintenda lupuso (pakuŵilasya yakupunda pa chitepo cha chipanje chenu), nambo soni nkatendedwa lupuso (pakum'buchisya yakunandipila pa chitepocho).
Tafsiran larabci:
وَإِن كَانَ ذُو عُسۡرَةٖ فَنَظِرَةٌ إِلَىٰ مَيۡسَرَةٖۚ وَأَن تَصَدَّقُواْ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Sano naga (nkukongola) inkanganiiche, basi (nkukongosya) an'jembechele mpakana chiyin'jepepalile, nambo naga nkujisyusya (ngongolejo) kuŵa sadaka chiiŵe yambone kukwenu naga n'di ŵakumanyilila.
Tafsiran larabci:
وَٱتَّقُواْ يَوۡمٗا تُرۡجَعُونَ فِيهِ إِلَى ٱللَّهِۖ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا كَسَبَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Ni lijogopani Lisiku lyakum'buchisya ŵanganyammwe kwa Allah, kaneka mundu jwalijose chachilipidwa mwakwanila pa yaŵapanganyisye soni ŵanyao ngasaja kutendedwa lupuso.
Tafsiran larabci:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيۡنٍ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى فَٱكۡتُبُوهُۚ وَلۡيَكۡتُب بَّيۡنَكُمۡ كَاتِبُۢ بِٱلۡعَدۡلِۚ وَلَا يَأۡبَ كَاتِبٌ أَن يَكۡتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ ٱللَّهُۚ فَلۡيَكۡتُبۡ وَلۡيُمۡلِلِ ٱلَّذِي عَلَيۡهِ ٱلۡحَقُّ وَلۡيَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥ وَلَا يَبۡخَسۡ مِنۡهُ شَيۡـٔٗاۚ فَإِن كَانَ ٱلَّذِي عَلَيۡهِ ٱلۡحَقُّ سَفِيهًا أَوۡ ضَعِيفًا أَوۡ لَا يَسۡتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ فَلۡيُمۡلِلۡ وَلِيُّهُۥ بِٱلۡعَدۡلِۚ وَٱسۡتَشۡهِدُواْ شَهِيدَيۡنِ مِن رِّجَالِكُمۡۖ فَإِن لَّمۡ يَكُونَا رَجُلَيۡنِ فَرَجُلٞ وَٱمۡرَأَتَانِ مِمَّن تَرۡضَوۡنَ مِنَ ٱلشُّهَدَآءِ أَن تَضِلَّ إِحۡدَىٰهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحۡدَىٰهُمَا ٱلۡأُخۡرَىٰۚ وَلَا يَأۡبَ ٱلشُّهَدَآءُ إِذَا مَا دُعُواْۚ وَلَا تَسۡـَٔمُوٓاْ أَن تَكۡتُبُوهُ صَغِيرًا أَوۡ كَبِيرًا إِلَىٰٓ أَجَلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ أَقۡسَطُ عِندَ ٱللَّهِ وَأَقۡوَمُ لِلشَّهَٰدَةِ وَأَدۡنَىٰٓ أَلَّا تَرۡتَابُوٓاْ إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً حَاضِرَةٗ تُدِيرُونَهَا بَيۡنَكُمۡ فَلَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَلَّا تَكۡتُبُوهَاۗ وَأَشۡهِدُوٓاْ إِذَا تَبَايَعۡتُمۡۚ وَلَا يُضَآرَّ كَاتِبٞ وَلَا شَهِيدٞۚ وَإِن تَفۡعَلُواْ فَإِنَّهُۥ فُسُوقُۢ بِكُمۡۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ وَيُعَلِّمُكُمُ ٱللَّهُۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
E jenumanja ŵankulupilile! Naga n'di nkukongosyana ngongole jakuusya pandema jekolanjidwe, basi jilembani. Ni alembe nkulemba chilikati chenu mwakulungamika. Sano nkulemba ngasakana kulemba mpela yatite pakun'jiganya Allah, alembepe basi. Soni alembesyeje jwajili kukwakwe ngongolejo (nkukongola), ni an'jogope Allah M’mbujegwe, soni akapungusya chilichose mu ngongolejo. Sano naga jwajili kukwakwe ngongolejo (nkukongola) juli jwawwawate (jwangakombola kwendesya chipanje ligongo lya ulyakasi), kapena jwangali machili (gakulembechesya mpela mwanache), kapena ngakukombola kulembesya nsyene (ligongo lya chimeme kapena ujinga), basi annembechesye nkunchengeta jwakwe mwakulungamika. Soni soselani mboni siŵili mwa achalume ŵenu (syakuŵichila umboni ngongolejo). Nambo naga nganaŵa (apatikene) achalume ŵaŵili, ni aŵe jwannume jumo ni achakongwe ŵaŵili mwa ŵankasamwakundaga kuŵa mboni, kutendela kuti naga jumo jwao (mwa achakongweo) juli juliŵalile, jwinejo chankumbusye n'jakwejo. Soni mboni sikakana pati siŵilanjidwemo. Ni ngasimpela kujilemba (ngongolejo mwachijiŵele), jamwana kapena jekulungwa kwikanila ndema jakwe (jakuuchisya). Yele (yakulemba ngongoleyo) niyayili yakulungamika nnope kwa Allah soni yakulimbanganya umboni ni yakuŵandichila kuntendekasya kuti nkakaichila, ikaŵeje naga gali malonda ga pameso gankusumana chilikati chenu ni chipaŵe pangali ulemwa kukwenu naga ngankugalemba, nambo sosani ŵakutendela umboni ndema jankusumana. Nambotu akalagasyidwa nkulemba kapena nkuŵichila umboni, nambo naga ntende (yele yakwalagasyayo) kwele nichikuŵe kunyosya kwenu (kwakunnyosya Allah). Ni mun'jogopani Allah, soni Allah akun'jiganya ŵanganyammwe, soni Allah chindu chilichose aŵele Jwaachimanya chenene.
Tafsiran larabci:
۞ وَإِن كُنتُمۡ عَلَىٰ سَفَرٖ وَلَمۡ تَجِدُواْ كَاتِبٗا فَرِهَٰنٞ مَّقۡبُوضَةٞۖ فَإِنۡ أَمِنَ بَعۡضُكُم بَعۡضٗا فَلۡيُؤَدِّ ٱلَّذِي ٱؤۡتُمِنَ أَمَٰنَتَهُۥ وَلۡيَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥۗ وَلَا تَكۡتُمُواْ ٱلشَّهَٰدَةَۚ وَمَن يَكۡتُمۡهَا فَإِنَّهُۥٓ ءَاثِمٞ قَلۡبُهُۥۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِيمٞ
Sano naga n'di pa ulendo ni nganimumpata nkulemba, basi paŵe pana pinyolo jakupocheledwa (ni nkukongosya), nambo naga ŵane (akukongosya) mwa jenumanja ŵakulupilile ŵane (akukongola pakwakongosya mwangalajila pinyolo), basi jwakongosyedwejo awuchisye ngongole jakwejo, soni an'jogope Allah M’mbujegwe. Ni ngasinsisa umboni, sano jwachausise (umbonio), chisimu jwalakwejo chiuŵe wasambi ntima wakwe, sonitu Allah ichindu yankutenda aŵele Jwaimanya chenene.
Tafsiran larabci:
لِّلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَإِن تُبۡدُواْ مَا فِيٓ أَنفُسِكُمۡ أَوۡ تُخۡفُوهُ يُحَاسِبۡكُم بِهِ ٱللَّهُۖ فَيَغۡفِرُ لِمَن يَشَآءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
Yosope yaili kumawunde ni yaili petaka nsyene jwakwe Allah, ni kanga chinyyilochesye papaswela yaili m’mitima mwenu kapena chinyyisise Allah chachim'balanga nayope, ni chachinkululuchila jwansachile ni kumpa ilagasyo jwansachile. Sano Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.
Tafsiran larabci:
ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۚ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ وَقَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ
Ntenga ﷺ jukulupilile yayitulusyidwe kukwakwe kuumila kwa M’mbujegwe, iyyoyopeyo soni ŵakulupilila. Jwalijose mwa jamanjao ankulupilile Allah, Malaika Gakwe, Itabu Yakwe ni Achimitenga Ŵakwe. (Akutiji): “Ngatukulekanganya chilikati cha jumpepe mwa Achimitenga Ŵakwe (wosope tukwakulupililaga).” Soni ni akutiji: “Tupikene soni tukundile, (tukuŵenda) chikululuko Chenu (Mmwe) Ambuje ŵetu! Soni Kukwenu pe ni kwakuujila.”
Tafsiran larabci:
لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۚ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَعَلَيۡهَا مَا ٱكۡتَسَبَتۡۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Allah jwangankanganika mundu (kutenda) ikaŵeje yampaka ayikombole, chakalipidwe pa yambone yaŵapanganyisye ni chakapedwe ipotesi pa yakusakala yaŵapanganyisye. “Ambuje ŵetu! Ngasintupa ipotesi pati tuliŵalilemo kapena kulemwa. Ambuje ŵetu! Ngasintutwika uwwe nsigo (wamalamusi) yamwatite pakwatwika ŵakala ŵetu (Ayuda ni Akilisito). Ambuje ŵetu! Ngasintutwika uwwe yanganitukola nayo machili (ganti nikuikwanisya).Ni tusimachisyani (sambi syetu), soni tukululuchilani (ilemwa yetu), tutendelani soni chanasa, Mmwejo ni Nkutugosa jwetu, basi tukulupusyani ku ŵandu makafili.”[32]
(2:32) Kusosekwa kwa ma Ȃya gaŵili gambesi ga mu Sȗrat Al-Baqarah: Akusimulila Abu Mas‘ȗd Al-Badri رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Jwalijose jwatasoome ma Ȃya gaŵili gambesi ga mu Sȗrat Al-Baqarah chilo, tigankwanile (kun’gosa).” Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 3786). [1] (3:1) Asi harufusi ni chimpepe mu isimosimo ya Qur’an. Ni pangali jwine jwaakumanyilila mate gakwe ikaŵeje Allah pe basi.
Tafsiran larabci:
Fassarar Ma'anoni Sura: Suratu Al'bakara
Fassarar Ma'anonin Alqura'ni - الترجمة الياؤو - Teburin Bayani kan wasu Fassarori
ترجمة معاني القرآن الكريم الى اللغة الياؤو، ترجمها محمد بن عبدالحميد سليكا.