ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߔߊߛߑߕߏߣߌߞߊ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߛߙߝߙߊߛ߫ * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
لقمان
تِلْكَ اٰیٰتُ الْكِتٰبِ الْحَكِیْمِ ۟ۙ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
هُدًی وَّرَحْمَةً لِّلْمُحْسِنِیْنَ ۟ۙ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
الَّذِیْنَ یُقِیْمُوْنَ الصَّلٰوةَ وَیُؤْتُوْنَ الزَّكٰوةَ وَهُمْ بِالْاٰخِرَةِ هُمْ یُوْقِنُوْنَ ۟ؕ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
اُولٰٓىِٕكَ عَلٰی هُدًی مِّنْ رَّبِّهِمْ وَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ ۟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَّشْتَرِیْ لَهْوَ الْحَدِیْثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ ۖۗ— وَّیَتَّخِذَهَا هُزُوًا ؕ— اُولٰٓىِٕكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِیْنٌ ۟
او په انسانانو کې داسې شته چې بابیزه خبرې پيري تر څو خلک د الله له لارې نه په بي علمی سره واړه وي. او د الله لار په ملنډو او مسخرونیسي.نو د همدغو خلکو لپاره سپکوونکې عذاب دی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَاِذَا تُتْلٰی عَلَیْهِ اٰیٰتُنَا وَلّٰی مُسْتَكْبِرًا كَاَنْ لَّمْ یَسْمَعْهَا كَاَنَّ فِیْۤ اُذُنَیْهِ وَقْرًا ۚ— فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ اَلِیْمٍ ۟
او کله چي پرې زمونږ ایاتونه ولوستل شي په ډیر غرور او لویې سره په داسې شان مخ اړوي لکه چې له سره یي اوریدلي نه وي ګواکې غوږونه یې درانه دي.نو د دردناک عذاب زیرې ورکړه.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
اِنَّ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ لَهُمْ جَنّٰتُ النَّعِیْمِ ۟ۙ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
خٰلِدِیْنَ فِیْهَا ؕ— وَعْدَ اللّٰهِ حَقًّا ؕ— وَهُوَ الْعَزِیْزُ الْحَكِیْمُ ۟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
خَلَقَ السَّمٰوٰتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا وَاَلْقٰی فِی الْاَرْضِ رَوَاسِیَ اَنْ تَمِیْدَ بِكُمْ وَبَثَّ فِیْهَا مِنْ كُلِّ دَآبَّةٍ ؕ— وَاَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَآءِ مَآءً فَاَنْۢبَتْنَا فِیْهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ كَرِیْمٍ ۟
اسمانونه یې پرته له ستنو چې تاسې یي ووینئ پیدا کړي او په ځمکه کې یې درانه میخونه ټک وهلي هسې نه چې پر تاسې ولړزیږي.او هم یې پکې هر دول خوځنده څيزونه خواره کړي دي.او مونږ یو چې له پاسه مو اوبه راښکته کړي او هر ډول ښکلي او غوره جوړې مو په ځمکه کي رازرغوني کړي دي.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَقَدْ اٰتَیْنَا لُقْمٰنَ الْحِكْمَةَ اَنِ اشْكُرْ لِلّٰهِ ؕ— وَمَنْ یَّشْكُرْ فَاِنَّمَا یَشْكُرُ لِنَفْسِهٖ ۚ— وَمَنْ كَفَرَ فَاِنَّ اللّٰهَ غَنِیٌّ حَمِیْدٌ ۟
او مونږ لقمان ته پوهه او عقل ورکړی و چې الله ته شکر وکړه،او هر څوک چې شکر وکړي نو د خپل ځان لپاره یي کوي او څوک چې کافر شوي نو باید پوه شي چې الله پاک له هر څه بي پروا او ښه ستایلې شوی دی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَوَصَّیْنَا الْاِنْسَانَ بِوَالِدَیْهِ ۚ— حَمَلَتْهُ اُمُّهٗ وَهْنًا عَلٰی وَهْنٍ وَّفِصٰلُهٗ فِیْ عَامَیْنِ اَنِ اشْكُرْ لِیْ وَلِوَالِدَیْكَ ؕ— اِلَیَّ الْمَصِیْرُ ۟
او مونږ هر انسان ته امر کړی دی چې د مور او پلار مننه وکړي.ځکه مور یې د کمزورۍ له پاسه په کمزورۍ کي له ځان سره بار کړی و او له تي نه په جلا کیدلو یې هم دوه کلونه پوره شول نو ځکه مونږ ورته امر کړی دی چې زما شکروکړه او د مور او پلار شکر پر ځای کړه همدا ماته مو راګرځیدل دي.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَاِنْ جٰهَدٰكَ عَلٰۤی اَنْ تُشْرِكَ بِیْ مَا لَیْسَ لَكَ بِهٖ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِی الدُّنْیَا مَعْرُوْفًا ؗ— وَّاتَّبِعْ سَبِیْلَ مَنْ اَنَابَ اِلَیَّ ۚ— ثُمَّ اِلَیَّ مَرْجِعُكُمْ فَاُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟
اوکه دواړو هڅه کوله چې له ماسره هغه څه شریک کړی چې ستا په پوهه کې نه راځي نو مننه يي مه کوه.او په دنیوی ژوند کې ورسره ښه غوره ملتیا وکړه.او د هغه چا په لار ولاړ شه چې ماته یي رجوع کړی ده.ستاسو راتګ ماته دی.نو زه به مو هغه کړنې په مخ کې کیږدم چې تاسې کولې.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
یٰبُنَیَّ اِنَّهَاۤ اِنْ تَكُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِیْ صَخْرَةٍ اَوْ فِی السَّمٰوٰتِ اَوْ فِی الْاَرْضِ یَاْتِ بِهَا اللّٰهُ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَطِیْفٌ خَبِیْرٌ ۟
ای زما بچوړیه!که د اوري دانې په اندازه کوچنې عمل د ډیرې لوی ډبرې په مینځ یا د اسمانونو او یا د ځمکې په کوم لری کونج کې وي الله به هغه راوباسي.بي له شکه چې الله پاک ډير ژورلیدونکې او له هر څه ښه خبر دی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
یٰبُنَیَّ اَقِمِ الصَّلٰوةَ وَاْمُرْ بِالْمَعْرُوْفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلٰی مَاۤ اَصَابَكَ ؕ— اِنَّ ذٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْاُمُوْرِ ۟ۚ
ای زما زوی کیه!لمونځ ودره وه نیکیو ته بلنه وکړه او له بدیو نه منع کوه او په دې لار کې چې څه در رسیدل هغه زغمه. بې له شکه چې دا خورا مهم کارونه دي.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَاقْصِدْ فِیْ مَشْیِكَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ ؕ— اِنَّ اَنْكَرَ الْاَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیْرِ ۟۠
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
اَلَمْ تَرَوْا اَنَّ اللّٰهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَّا فِی السَّمٰوٰتِ وَمَا فِی الْاَرْضِ وَاَسْبَغَ عَلَیْكُمْ نِعَمَهٗ ظَاهِرَةً وَّبَاطِنَةً ؕ— وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یُّجَادِلُ فِی اللّٰهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَّلَا هُدًی وَّلَا كِتٰبٍ مُّنِیْرٍ ۟
ایا نه وینی چې الله د اسمانونو او ځمکې ټول شیان تاسې ته تابع کړي او خپل ښکاره او پټ نعمتونه یې ټول پر تاسې تمام کړي دي؟ خو بیا هم ځیني خلک شته چې پرته له کومې پوهي،هدایت او روښنايې ښوونکي کتاب څخه د الله په هکله شخړې کوي.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَاِذَا قِیْلَ لَهُمُ اتَّبِعُوْا مَاۤ اَنْزَلَ اللّٰهُ قَالُوْا بَلْ نَتَّبِعُ مَا وَجَدْنَا عَلَیْهِ اٰبَآءَنَا ؕ— اَوَلَوْ كَانَ الشَّیْطٰنُ یَدْعُوْهُمْ اِلٰی عَذَابِ السَّعِیْرِ ۟
کله چې ورته ویل شوي:د الله د نازل شوي دین مننه وکړئ.وايي چې:مونږ یوازی هغه څه منو چې خپل پلرونه مو پرې لیدلي دي.ایا دوی یوازی همغو مني که څه هم شیطان یي د لمبه وهونکي اور په لور بلي؟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَنْ یُّسْلِمْ وَجْهَهٗۤ اِلَی اللّٰهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقٰی ؕ— وَاِلَی اللّٰهِ عَاقِبَةُ الْاُمُوْرِ ۟
هر څوک چې خپل خان الله ته وسپاري او په نیکیو ښکلې وي نو په رښتیا چې ښه کلکه کړی یي نیولي ده او د ټولو کارونو پای یوازی یو الله ته دی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَنْ كَفَرَ فَلَا یَحْزُنْكَ كُفْرُهٗ ؕ— اِلَیْنَا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوْا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَلِیْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ ۟
او څوک چې کافر شو،باید چې کفر منل یې تا غمجن نه کړي.راتګ یې ماته دی زه به یې کړني ورته په مخ کې کیږدم.په باوري ډول الله پاک ان د سینو د پټو رازونو څخه هم خبردی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
نُمَتِّعُهُمْ قَلِیْلًا ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ اِلٰی عَذَابٍ غَلِیْظٍ ۟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَىِٕنْ سَاَلْتَهُمْ مَّنْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ لَیَقُوْلُنَّ اللّٰهُ ؕ— قُلِ الْحَمْدُ لِلّٰهِ ؕ— بَلْ اَكْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
او قسم دی که ته له هغوی نه پوښتنه وکړې چې اسمانونه او ځمکه چا پیدا کړي دي؟خامخا به ووایې چې:الله.ای محمده!ووایه ټولې ستاینې یوازې یو الله ته دي.خو د هغوی ډیر نه پوهیږي.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَوْ اَنَّمَا فِی الْاَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ اَقْلَامٌ وَّالْبَحْرُ یَمُدُّهٗ مِنْ بَعْدِهٖ سَبْعَةُ اَبْحُرٍ مَّا نَفِدَتْ كَلِمٰتُ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَزِیْزٌ حَكِیْمٌ ۟
او که د ځمکې ټولې ونې قلمونه او بحريې رنګ شي.او ددې بحر له پاسه اوه[۷]نور بحرونه هم ورسره یو ځای شي بیا به هم د الله خبرې په لیک پای ته ونه رسیږي.بې له شکه چې الله په هر څه برلاسۍ او د حکمت څښتن دی.
[۷] ـ له اوه څخه مطلب ډیروالی دی نه ټاکلی شمیر.(تفسیر ابن کثیر)
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ یُوْلِجُ الَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُوْلِجُ النَّهَارَ فِی الَّیْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ؗ— كُلٌّ یَّجْرِیْۤ اِلٰۤی اَجَلٍ مُّسَمًّی وَّاَنَّ اللّٰهَ بِمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِیْرٌ ۟
او ایا تا نه دي لیدلي چې الله شپه او ورځ کې ننه باسي او ورځ په شپه کې؟ او لمر او سپوږمۍ یې مسخر کړي دي؟ټول تر ټاکلي نیټي پورې روان دي.او الله ستاسو له کړنونه ډیر ښه خبر دی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ذٰلِكَ بِاَنَّ اللّٰهَ هُوَ الْحَقُّ وَاَنَّ مَا یَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِهِ الْبَاطِلُ ۙ— وَاَنَّ اللّٰهَ هُوَ الْعَلِیُّ الْكَبِیْرُ ۟۠
هو!پخه خبره همدا ده چې حق یوازې یو الله دی.او هغه خدایان باطل دي چې هغوی یې پرته له الله نه رابلي او له شک نه وتلې ده چې پورته او لوی ذات همدا یو الله دی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
اَلَمْ تَرَ اَنَّ الْفُلْكَ تَجْرِیْ فِی الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللّٰهِ لِیُرِیَكُمْ مِّنْ اٰیٰتِهٖ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُوْرٍ ۟
ایا تا نه دي لیدلي چې کښتۍ د الله په فضل سره په بحر کې چلیږي. تر څو تاسې ته خپلې ځینې نښې در وښايي.په رښتیا چې په دې کې د هر صبر کوونکي شکر کوونکي لپاره ډيرې نښي دي.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَاِذَا غَشِیَهُمْ مَّوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُا اللّٰهَ مُخْلِصِیْنَ لَهُ الدِّیْنَ ۚ۬— فَلَمَّا نَجّٰىهُمْ اِلَی الْبَرِّ فَمِنْهُمْ مُّقْتَصِدٌ ؕ— وَمَا یَجْحَدُ بِاٰیٰتِنَاۤ اِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُوْرٍ ۟
او کله چې کومه څپه پرې د لویو سیورو په څير راخوره شي نو په داسې حال کې الله رابلي چې دین یي یوازې او سوچه د هغه منلی وي.خو چې کله یې مونږ دوچې په لور وژغورو نو ځینې یي د مینځ لار چې حق لار ده نیسي.او زمونږ له نښانو څخه پرته له سترو غدارانو او ناشکره خلکو بل څوک سترګې نه پټوي.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
یٰۤاَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوْا رَبَّكُمْ وَاخْشَوْا یَوْمًا لَّا یَجْزِیْ وَالِدٌ عَنْ وَّلَدِهٖ ؗ— وَلَا مَوْلُوْدٌ هُوَ جَازٍ عَنْ وَّالِدِهٖ شَیْـًٔا ؕ— اِنَّ وَعْدَ اللّٰهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَیٰوةُ الدُّنْیَا ۥ— وَلَا یَغُرَّنَّكُمْ بِاللّٰهِ الْغَرُوْرُ ۟
ای خلکو!له خپل رب نه وډار شئ او له هغې ورځي نه وویریږئ چې هیڅ پلار به د خپل ځوی په بدل کې څه نشي ورکولی او نه به ځوی د خپل پلار په ځای د څه بدلې ورکوونکی وي.او پوه شئ چې د الله وعده حقه ده.نو باید چې ددنیا ژوند مو ونه غولوي. او نه مو باید هیڅ غولوونکی[۸]د الله په باره کې وغولوي.
[۸] ـ بله معني يي داسې کیداشي چې:د دنیا ژوند باید تاسې مغرور نه کړي او نه مو باید د الله په مهربانۍ هیڅ مغرورونکی مغرور کړي چې عمل پریږدئ او په ځینو څيزونو لکه ځیني ښه اعمال،د الله غفوه او یا په نورو څیزونو تکیه وکړئ.(فتح القدیر)
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
اِنَّ اللّٰهَ عِنْدَهٗ عِلْمُ السَّاعَةِ ۚ— وَیُنَزِّلُ الْغَیْثَ ۚ— وَیَعْلَمُ مَا فِی الْاَرْحَامِ ؕ— وَمَا تَدْرِیْ نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَدًا ؕ— وَمَا تَدْرِیْ نَفْسٌ بِاَیِّ اَرْضٍ تَمُوْتُ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَلِیْمٌ خَبِیْرٌ ۟۠
بې له شکه چې د قیامت علم یوازې له یو الله سره دی باران هم یوازې هغه وروي.او هغه څه هم ورته معلوم دي چې په رحمونو کې دي. او هیڅ نفس په دې نه پوهیږي چې سبا ته به څه کوي؟او هیڅ نفس په دې نه پوهیږي چې په کومه ځمکه به مړ کیږي؟ یوازې یو الله دی چې په هر څه پوه او له هر څه نه خبر دی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߔߊߛߑߕߏߣߌߞߊ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߛߙߝߙߊߛ߫ - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
ߡߎ߬ߤ߭ߊߡߡߊߘߎ߫ ߖߊߣߌߓߊߛߌ߫ ߛߙߝߙߊߛߌ߫ ߟߊ߫