ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߝߊ߯ߙߛߌߞߊ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߛߊ߬ߺߊ߳ߑߘߌ߮ ߞߘߐߦߌߘߊ * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
یَقْدُمُ قَوْمَهٗ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ فَاَوْرَدَهُمُ النَّارَ ؕ— وَبِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُوْدُ ۟
﴿يَقۡدُمُ قَوۡمَهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَأَوۡرَدَهُمُ ٱلنَّارَۖ وَبِئۡسَ ٱلۡوِرۡدُ ٱلۡمَوۡرُودُ﴾ فرعون روز قیامت پیشاپیش قوم خود حرکت کرده، آنگاه آنان را به‌آتش در خواهد آورد، چه بد جایگاهی است که بدان وارد می‌شوند!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَاُتْبِعُوْا فِیْ هٰذِهٖ لَعْنَةً وَّیَوْمَ الْقِیٰمَةِ ؕ— بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُوْدُ ۟
﴿وَأُتۡبِعُواْ فِي هَٰذِهِۦ لَعۡنَةٗ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ﴾ و خدا و فرشتگان و همۀ مردم، آنان را در دنیا و آخرت نفرین می‌کنند.
﴿بِئۡسَ ٱلرِّفۡدُ ٱلۡمَرۡفُودُ﴾ چه بد چیزی است عذاب خدا و لعنت دنیا و آخرت که بر آنان قرار می‌گیرد.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ذٰلِكَ مِنْ اَنْۢبَآءِ الْقُرٰی نَقُصُّهٗ عَلَیْكَ مِنْهَا قَآىِٕمٌ وَّحَصِیْدٌ ۟
وقتی که خداوند داستان این امت‌ها و پیامبرانشان را بیان نمود، به پیامبرش فرمود: ﴿ ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡقُرَىٰ نَقُصُّهُۥ عَلَيۡكَ﴾ این از خبرهای شهرهاست که برای تو بازگو می‌کنیم تا با آن مردمان را بیم دهی، و نشانه‌ای برای رسالت تو و موعظه و پندی برای مؤمنان باشد.
﴿مِنۡهَا قَآئِمٞ﴾ برخی از آنها، باقی است و از بین نرفته و آثار خانه‌هایشان باقی مانده است. ﴿وَحَصِيدٞ﴾ و برخی از آنها، از بیخ کنده شده است؛ خانه‌ها و منزل‌هایشان ویران شده، و هیچ اثری از آن باقی نمانده است.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَا ظَلَمْنٰهُمْ وَلٰكِنْ ظَلَمُوْۤا اَنْفُسَهُمْ فَمَاۤ اَغْنَتْ عَنْهُمْ اٰلِهَتُهُمُ الَّتِیْ یَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مِنْ شَیْءٍ لَّمَّا جَآءَ اَمْرُ رَبِّكَ ؕ— وَمَا زَادُوْهُمْ غَیْرَ تَتْبِیْبٍ ۟
﴿وَمَا ظَلَمۡنَٰهُمۡ﴾ و ما با گرفتار کردن آنها به انواع عذاب، بر آنها ستم نکردیم، ﴿وَلَٰكِن ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ﴾ بلکه خودشان، با ارتکاب شرک و کفر و مخالفت ورزیدن، بر خویشتن ستم کردند.
﴿فَمَآ أَغۡنَتۡ عَنۡهُمۡ ءَالِهَتُهُمُ ٱلَّتِي يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖ لَّمَّا جَآءَ أَمۡرُ رَبِّكَ﴾ و معبودهایی که به غیر از خدا می‌پرستیدند و به فریاد می‌خواندند، وقتی که فرمان پروردگار در رسید، چیزی را از آنان دفع نکردند. و هرکس که به غیر از خداوند پناه ببرد، به هنگام پیش آمدن سختی‌ها، به او فایده‌ای نمی‌دهد.
﴿وَمَا زَادُوهُمۡ غَيۡرَ تَتۡبِيبٖ﴾ و برعکس آنچه تصور می‌کردند جز نابودی و زیان و هلاکت بر آنان نیفزودند.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَكَذٰلِكَ اَخْذُ رَبِّكَ اِذَاۤ اَخَذَ الْقُرٰی وَهِیَ ظَالِمَةٌ ؕ— اِنَّ اَخْذَهٗۤ اَلِیْمٌ شَدِیْدٌ ۟
﴿وَكَذَٰلِكَ أَخۡذُ رَبِّكَ إِذَآ أَخَذَ ٱلۡقُرَىٰ وَهِيَ ظَٰلِمَةٌۚ إِنَّ أَخۡذَهُۥٓ أَلِيمٞ شَدِيدٌ﴾ و عذاب پروردگارت چنین است، هرگاه شهرهایی را عقاب دهد که مردمانش ستمگر باشند. به راستی عذاب خدا، دردناک و سخت است؛ یعنی آنان را از بین برده و نابود می‌کند، و آنچه را به جای خدا به فریاد می‌خواندند، کوچک‌ترین سودی به آنان نمی‌رساند.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّمَنْ خَافَ عَذَابَ الْاٰخِرَةِ ؕ— ذٰلِكَ یَوْمٌ مَّجْمُوْعٌ ۙ— لَّهُ النَّاسُ وَذٰلِكَ یَوْمٌ مَّشْهُوْدٌ ۟
﴿إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّمَنۡ خَافَ عَذَابَ ٱلۡأٓخِرَةِ﴾ به راستی در آنچه از مجازات ستمگران بیان شد ـ‌برای کسی که از عذاب آخرت بترسدـ عبرت و دلیلی است بر اینکه ستمگران و گناهکاران هم در دنیا و هم در آخرت به عذاب گرفتار خواهند شد. سپس به بیان حالت آخرت پرداخت و فرمود: ﴿ذَٰلِكَ يَوۡمٞ مَّجۡمُوعٞ لَّهُ ٱلنَّاسُ﴾ آن روزی است که مردم در آن گردآوری می‌شوند تا سزا و جزا یابند، و تا عظمت خدا و عدالت گستردۀ او برای آنان آشکار شود، و او را آن‌گونه که شایسته است، بشناسند. ﴿وَذَٰلِكَ يَوۡمٞ مَّشۡهُودٞ﴾ و آن روزی است که خدا و فرشتگان و همۀ آفریدگان در آن حاضر می‌آیند،
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَا نُؤَخِّرُهٗۤ اِلَّا لِاَجَلٍ مَّعْدُوْدٍ ۟ؕ
﴿وَمَا نُؤَخِّرُهُۥٓ إِلَّا لِأَجَلٖ مَّعۡدُودٖ﴾ و آمدن روز قیامت را، مگر تا مدتی معین، به تأخیر نمی‌اندازیم، پس هرگاه مدت زمان دنیا و عمر مخلوقاتی که خدا در آن خلق نموده است به پایان رسید، آنگاه خداوند آنها را به سرای آخرت منتقل می‌نماید، و احکام جزائی اش را بر آنان اجرا می‌کند، همان‌طور که احکام شرعی خود را در دنیا بر آنان اجرا نمود.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
یَوْمَ یَاْتِ لَا تَكَلَّمُ نَفْسٌ اِلَّا بِاِذْنِهٖ ۚ— فَمِنْهُمْ شَقِیٌّ وَّسَعِیْدٌ ۟
﴿يَوۡمَ يَأۡتِ﴾ روزی که [قیامت] فرا می‌رسد و خلق گرد می‌آیند، ﴿لَا تَكَلَّمُ نَفۡسٌ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦ﴾ هیچ کس جز به اجازۀ خدا سخن نمی‌گوید؛ حتی پیامبران و فرشتگان بزرگوار، جز با اجازۀ او شفاعت نمی‌کنند.
﴿فَمِنۡهُمۡ﴾ برخی از مردم، ﴿شَقِيّٞ وَسَعِيدٞ﴾ بدبخت‌اند، و برخی خوشبخت. بدبختان کسانی‌اند که به خدا کفر ورزیده، و پیامبران را تکذیب کرده و از دستور خدا سرپیچی کرده‌اند.
و خوشبختان، مؤمنان پرهیزگار هستند.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَاَمَّا الَّذِیْنَ شَقُوْا فَفِی النَّارِ لَهُمْ فِیْهَا زَفِیْرٌ وَّشَهِیْقٌ ۟ۙ
﴿فَأَمَّا ٱلَّذِينَ شَقُواْ﴾ و سزای کسانی که دچار بدبختی و رسوایی شده‌اند این است که، ﴿فَفِي ٱلنَّارِ﴾ در عذاب آتش غوطه‌ور شده و عذاب آتش بر آنان سخت می‌آید، ﴿لَهُمۡ فِيهَا﴾ آنان از سختی عذابی که در آن گرفتار آمده‌اند، ﴿زَفِيرٞ وَشَهِيقٌ﴾ در آنجا در هر دم و بازدمِ خود، ناله سر می‌دهند، و آن بدترین و زشت‌ترین صداست.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
خٰلِدِیْنَ فِیْهَا مَا دَامَتِ السَّمٰوٰتُ وَالْاَرْضُ اِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا یُرِیْدُ ۟
﴿خَٰلِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ إِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَ﴾ آنان در جهنم که چنین عذاب سختی دارد، برای همیشه در آن جاودانه می‌مانند، مگر مدت زمانی که پروردگارت بخواهد در آن نباشند، و این قبل از دخول آن است. همان‌طور که جمهور مفسرین گفته‌اند. پس استثنا ـ بر این مبنا ـ مربوط به قبل از وارد شدن به جهنم است. پس آنان همواره در جهنم جاودانه می‌مانند، به جز زمانی که قبل از وارد شدن به جهنم است.
﴿إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٞ لِّمَا يُرِيدُ﴾ بی‌گمان پروردگارت هر کاری را که بخواهد، انجام می‌دهد. پس هر آنچه را که بخواهد انجام دهد و حکمت او انجام شدنش را اقتضا نماید، آن را انجام می‌دهد؛ و هیچ کس نمی‌تواند اوررا از آنچه که می‌خواهد، باز دارد.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَاَمَّا الَّذِیْنَ سُعِدُوْا فَفِی الْجَنَّةِ خٰلِدِیْنَ فِیْهَا مَا دَامَتِ السَّمٰوٰتُ وَالْاَرْضُ اِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَ ؕ— عَطَآءً غَیْرَ مَجْذُوْذٍ ۟
﴿وَأَمَّا ٱلَّذِينَ سُعِدُواْ﴾ و اما کسانی که به سعادت و رستگاری و موفقیت دست یافته‌اند، ﴿فَفِي ٱلۡجَنَّةِ خَٰلِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ إِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَ﴾ در بهشت‌اند، و تا زمانی که آسمان‌ها و زمین باقی است، در آنجا جاودانه می‌مانند، مگر مدت زمانی که پروردگارت بخواهد.
این را با ﴿عَطَآءً غَيۡرَ مَجۡذُوذٖ﴾ [بخششی ناگسستنی]، تأکید کرد؛ یعنی ناز و نعمت پایدار و لذت عالی که خداوند به آنها بخشیده است، همیشگی می‌باشد، و هیچ وقت قطع نمی‌شود. از خداوند بزرگوار می‌خواهیم که ما را از زمرۀ آنان بگرداند.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߝߊ߯ߙߛߌߞߊ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߛߊ߬ߺߊ߳ߑߘߌ߮ ߞߘߐߦߌߘߊ - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
ߛߊ߬ߺߊ߳ߑߘߌ߮ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߣߍ߲ ߝߊ߯ߙߛߌߞߊ߲