ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫ ߦߛߎߝߎ߫ - ߏߗ߭ߑߓߊߞߌߞߊ߲

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 70

فَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ جَعَلَ ٱلسِّقَايَةَ فِي رَحۡلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا ٱلۡعِيرُ إِنَّكُمۡ لَسَٰرِقُونَ

Юсуф алайҳиссалом хизматчиларига ака-укаларининг юкини тайёрлаб бераётиб, туғишган укасининг идишига подшоҳнинг ўлчагичини билдирмасдан солиб қўйишни буюрди. Бу ишни укасини ўзи билан олиб қолишни истаб қилди. Оға-инилар қайтаётганларида ортидан бир жарчи: "Эй карвон, сизлар ўғрисизлар", дея жар солди.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 71

قَالُواْ وَأَقۡبَلُواْ عَلَيۡهِم مَّاذَا تَفۡقِدُونَ

Юсуфнинг оға-инилари ортидан келган жарчига қараб: "Нимани йўқотдинглар?", дедилар.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 72

قَالُواْ نَفۡقِدُ صُوَاعَ ٱلۡمَلِكِ وَلِمَن جَآءَ بِهِۦ حِمۡلُ بَعِيرٖ وَأَنَا۠ بِهِۦ زَعِيمٞ

Жарчи ва у билан бирга келганлар Юсуфнинг оға-иниларига дедилар: "Подшоҳнинг нарсаларни ўлчайдиган идиши йўқолган. Сизларни тафтиш қилмасимиздан олдин ким уни топиб берса, унга бир туя юк мукофот берилади ва мен шунга кафилман".

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 73

قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ عَلِمۡتُم مَّا جِئۡنَا لِنُفۡسِدَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كُنَّا سَٰرِقِينَ

Оға-инилар дедилар: "Аллоҳга қасамки, бегуноҳлигимизни ўзинглар ҳам билиб турибсизлар, биз бу ерга бузғунчилик қилиш учун келмаганмиз ва биз ҳеч қачон ўғри бўлмаганмиз".

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 74

قَالُواْ فَمَا جَزَٰٓؤُهُۥٓ إِن كُنتُمۡ كَٰذِبِينَ

Жарчи ва у билан бирга келганлар деди: "Сизлар ўғри эмасмиз, деган гапингизда ёлғончи бўлиб чиқсангиз, ўғрининг жазоси нима?"

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 75

قَالُواْ جَزَٰٓؤُهُۥ مَن وُجِدَ فِي رَحۡلِهِۦ فَهُوَ جَزَٰٓؤُهُۥۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ

Оға-инилар дедилар: "Ўша нарса кимнинг юкидан чиқса, ўша жазоланиб, нарсанинг эгасига қул қилинади. Биз ўғриларни шундай жазолаймиз".

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 76

فَبَدَأَ بِأَوۡعِيَتِهِمۡ قَبۡلَ وِعَآءِ أَخِيهِ ثُمَّ ٱسۡتَخۡرَجَهَا مِن وِعَآءِ أَخِيهِۚ كَذَٰلِكَ كِدۡنَا لِيُوسُفَۖ مَا كَانَ لِيَأۡخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ ٱلۡمَلِكِ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ وَفَوۡقَ كُلِّ ذِي عِلۡمٍ عَلِيمٞ

Карвонни Юсуфга қайтариб олиб келиб, идишларини тафтиш қила бошладилар. Ҳийлани ошкор қилиб қўймаслик учун укасининг идишини тафтиш қилишдан олдин бошқа акаларининг идишларини тафтиш қилдилар. Кейин укасининг идишини тафтиш қилиб, ўлчагични ўша ердан топиб олдилар. Биз Юсуф учун ўлчагични укасининг идишига солиб қўйиш ҳийласини ишлатганимиздек, уни ўзларининг юртларидаги қонун-қоидага кўра қул қилиб олиш ҳийласини ҳам ишлатдик. Подшоҳнинг жазо турида эса бу нарса йўқ бўлиб, унда ўғрига дарра урилар ва товон тўлатилар эди. Лекин ҳар доим Аллоҳ хоҳлагани бўлади. У Зот ҳар ишга Қодир. Биз Ўзимиз истаган банданинг даражасини худди Юсуфдек кўтариб қўяверамиз. Ҳар бир илмли одам устида ундан кўра билимдонроқ бордир. Ҳамма илмлар устида ҳамма-ҳамма нарсани билгувчи Аллоҳнинг илми бордир.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 77

۞ قَالُوٓاْ إِن يَسۡرِقۡ فَقَدۡ سَرَقَ أَخٞ لَّهُۥ مِن قَبۡلُۚ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفۡسِهِۦ وَلَمۡ يُبۡدِهَا لَهُمۡۚ قَالَ أَنتُمۡ شَرّٞ مَّكَانٗاۖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَصِفُونَ

Оға-инилар дедилар: "Бу ўғирлаган бўлса, бунинг ажабланадиган жойи йўқ. Чунки олдин унинг туғишган акаси ҳам ўғирлик қилганди". Бу гаплари билан Юсуфни назарда тутдилар. Юсуф алайҳиссалом уларнинг бу гапларидан озорланганини сир тутди. Уларга ошкор қилмади. Ичида деди: "Олдин қандай бўлсангиз, ҳамон ўшандайсиз. Ҳасадгўй ва ёвуз. Бу қилаётган бўҳтонингизни Аллоҳ кўриб-билиб турибди".

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 78

قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ إِنَّ لَهُۥٓ أَبٗا شَيۡخٗا كَبِيرٗا فَخُذۡ أَحَدَنَا مَكَانَهُۥٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Оға-инилар дедилар: "Эй Азиз, унинг бир кекса отаси бор. Уни жуда қаттиқ яхши кўради. Унинг ўрнига биронтамизни олиб қол. Сенинг бировларга гўзал муомала қиладиган яхши одам эканингни кўриб турибмиз. Бизга ҳам яхшилик қил".

ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:

• جواز الحيلة التي يُتَوصَّل بها لإحقاق الحق، بشرط عدم الإضرار بالغير.

Ҳақни қарор топтириш учун бошқага зарар етказмаслик шарти билан ҳийла ишлатиш жоиз.

• يجوز لصاحب الضالة أو الحاجة الضائعة رصد جُعْل «مكافأة» مع تعيين قدره وصفته لمن عاونه على ردها.

Бирон нарсасини йўқотиб қўйган одам, топиб берган одамга фалонча мукофот бераман, дейиши жоиз. Бунда мукофотнинг тури ва миқдори аниқ айтилиши керак.

• التغافل عن الأذى والإسرار به في النفس من محاسن الأخلاق.

Бировдан етаётган озорни ичга ютиб, яшириб кетавериш гўзал хулқлардандир.