ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫ ߟߞߌߛߍ ߟߎ߬ - ߏߗ߭ߑߓߊߞߌߞߊ߲

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 15

وَأَلۡقَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمۡ وَأَنۡهَٰرٗا وَسُبُلٗا لَّعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ

Ер устига тоғларни ташлаб қўйди. Токи, улар ерни тебранишдан ушлаб туради. Дарёларни оқизиб қўйди. Улардан ичасизлар, ҳайвонларингиз ва экинларингизни суғорасизлар. Йўлларни барпо қилдики, улардан юриб, кўзлаган манзилингизга адашмасдан етиб оласиз.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 16

وَعَلَٰمَٰتٖۚ وَبِٱلنَّجۡمِ هُمۡ يَهۡتَدُونَ

Сизларга ер юзига белгилар қўйдики, кундузи ўшаларга қараб, йўлингизни топиб оласиз. Кечасида эса йўлингизни юлдузларга қараб топасиз.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 17

أَفَمَن يَخۡلُقُ كَمَن لَّا يَخۡلُقُۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

Мана шу нарсаларнинг ҳаммасини яратган Зот ҳеч нарсани ярата олмайдиган махлуқ билан тенгми? Аллоҳнинг буюклиги, ёлғизли, ягона чин маъбудлиги ҳақида ўйлаб, ширк келтиришни бас қилсангизлар бўлмайдими?

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 18

وَإِن تَعُدُّواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ

Эй одамлар, Аллоҳнинг сизларга ато этган неъматларини санашга урина кўрманглар. Барибир унинг саноғига ета олмайсизлар. Чунки улар сон-саноқдан кўп ва хилма-хилдир. Аллоҳ Мағфиратли Зотдирки, шукр қилмай турган пайтингизда тўсатдан сизни жазоламайди. Ўзингизга келиш олишингизга фурсат беради. Аллоҳ Меҳрибондирки, гуноҳларингиз ва нонкўрлигингиз туфайли сизлардан неъматларини қисиб қўймайди.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 19

وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعۡلِنُونَ

Эй бандалар, Аллоҳ ҳамма ишларингизни билиб-кўриб туради. Сир тутаётганингизни ҳам билади, ошкор қилаётганингизни ҳам билади. Яқинда амалларингизга яраша жазо ёки мукофотингизни беради.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 20

وَٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَخۡلُقُونَ شَيۡـٔٗا وَهُمۡ يُخۡلَقُونَ

Мушрикларнинг Аллоҳни қўйиб, ибодат қилаётган бутлари бирон нарсани ярата олмайдилар. Бутларни уларнинг ўзлари ўз қўллари билан ясаб оладилар. Қандай қилиб, Аллоҳни қўйиб, ўз қўллари билан ясаб олган бутларига бандалик қилар эканлар-а?!

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 21

أَمۡوَٰتٌ غَيۡرُ أَحۡيَآءٖۖ وَمَا يَشۡعُرُونَ أَيَّانَ يُبۡعَثُونَ

Улар бандаларининг қўллари билан ясалган жонсиз нарсалардир. Уларда на ҳаёт бор ва на илм. Улар қачон қайта тирилишларини ҳам, қиёмат нималигини ҳам, дўзахга тушишларини ҳам билмайдилар.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 22

إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۚ فَٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ قُلُوبُهُم مُّنكِرَةٞ وَهُم مُّسۡتَكۡبِرُونَ

Чин маъбудингиз Аллоҳдир. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқдир. Қайта тирилишга ишонмайдиган кимсаларнинг қалблари охиратдан қўрқмаганлари туфайли Аллоҳнинг тавҳидини инкор қилиб тураверади. Улар ҳисоб-китобга ҳам, амалга яраша жазо ёки мукофот олишига ҳам ишонмайдилар. Улар ҳақни қабул қилмайдиган ва унга бўйсунмайдиган мутакаббирлардир.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 23

لَا جَرَمَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعۡلِنُونَۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡتَكۡبِرِينَ

Ҳақ гап шуки, Аллоҳ уларнинг сир тутаётган ишларини ҳам, ошкор этаётган ишларини ҳам билади. Бирон иш Аллоҳдан яширин қолмас. Яқинда уларга қилган амалларига яраша жазо ёки мукофотларини беради. Аллоҳ Ўзига бўйсунишдан, ибодат қилишдан бош тортган мутакаббирларни ёқтирмайди. Улардан жуда қаттиқ қасос олади.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 24

وَإِذَا قِيلَ لَهُم مَّاذَآ أَنزَلَ رَبُّكُمۡ قَالُوٓاْ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Яратувчининг ягоналигини ва қайта тирилишни инкор қиладиган ўша мутакаббирларга: "Аллоҳ Муҳаммад алайҳиссаломга нимани нозил қилди", дейилса: "Ҳеч нарсани нозил қилгани йўқ. У ўзидан ўзи олдингиларнинг афсоналарини тўқиб чиқаряпти" дедилар.

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 25

لِيَحۡمِلُوٓاْ أَوۡزَارَهُمۡ كَامِلَةٗ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَمِنۡ أَوۡزَارِ ٱلَّذِينَ يُضِلُّونَهُم بِغَيۡرِ عِلۡمٍۗ أَلَا سَآءَ مَا يَزِرُونَ

Токи, уларнинг оқибати ўзларининг гуноҳларини тўлалигича, билимсизларча кимларни Исломдан адаштирган бўлсалар, ўшаларнинг гуноҳларидан ҳам қўшиб кўтариб олиш бўлсин. Огоҳ бўлингизким, улар орқалаб олган ўзларининг гуноҳлари ҳам, тобеларининг гуноҳлари ҳам нақадар ёмон, манфур юк!

ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫: 26

قَدۡ مَكَرَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ فَأَتَى ٱللَّهُ بُنۡيَٰنَهُم مِّنَ ٱلۡقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيۡهِمُ ٱلسَّقۡفُ مِن فَوۡقِهِمۡ وَأَتَىٰهُمُ ٱلۡعَذَابُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَشۡعُرُونَ

Олдинлари ҳам кофирлар пайғамбарларига макр-ҳийлалар қилгандилар. Ўшанда Аллоҳ уларнинг биноларини пойдеворидан қулатганди. Шу билан уларни том босиб қолганди. Уларга азоб ўзлари кутмаган тарафдан келганди. Улар, қурган биноларимиз бизни асрайди, деб ўйлагандилар. Айнан ўша бинолари уларни ҳалок қилганди.

ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:

• في الآيات من أصناف نعم الله على العباد شيء عظيم، مجمل ومفصل، يدعو الله به العباد إلى القيام بشكره وذكره ودعائه.

Оятларда Аллоҳ таолонинг бандаларга ато этган буюк неъматлари қисқа тарзда ҳам, тафсилоти билан ҳам баён этиляти ва бу билан Аллоҳ бандаларни шукрга, зикрга ва дуога чорлаяпти.

• طبيعة الإنسان الظلم والتجرُّؤ على المعاصي والتقصير في حقوق ربه، كَفَّار لنعم الله، لا يشكرها ولا يعترف بها إلا من هداه الله.

Инсон табиатан золим, гуноҳга мойил, Парвардигорининг ҳаққини адо этишда қосир, Аллоҳнинг неъматларини эътироф этишни ҳам, уларга шукр қилишни ҳам билмайдиган нонкўр мавжудот. Фақат Аллоҳ ҳидоят берган зотларгина бундан мустасно.

• مساواة المُضِلِّ للضال في جريمة الضلال؛ إذ لولا إضلاله إياه لاهتدى بنظره أو بسؤال الناصحين.

Адашиш масаласида адашганнинг гуноҳи қанча бўлса, адаштирганнинг гуноҳи ҳам ўшанчадир. Чунки адаштирувчи адаштирмаса, одам ўз тафаккури билан, холис насиҳатгўйларнинг насиҳати билан тўғри йўлни топиб олган бўларди.

• أَخْذ الله للمجرمين فجأة أشد نكاية؛ لما يصحبه من الرعب الشديد، بخلاف الشيء الوارد تدريجيًّا.

Аллоҳ таолонинг жиноятчиларни аста-секинлик билан эмас, тўсатдан, кутилмаганда жазолаши ўта даҳшатли, қўрқинчли бўлади.