مەنالار تەرجىمىسى سۈرە سۈرە ساپپات - الترجمة القيرغيزية - قۇرئان كەرىم ئىنىسكىلوپىدىيىسى

ас-Саффат

ئايەت: 1

وَٱلصَّٰٓفَّٰتِ صَفّٗا

Сап тартып турган периштелерге ант!

ئايەت: 2

فَٱلزَّٰجِرَٰتِ زَجۡرٗا

(Шамалдарды) айдоочу периштелерге ант!

ئايەت: 3

فَٱلتَّٰلِيَٰتِ ذِكۡرًا

(Ар дайым) Зикирди (Куранды) окуп туруучу периштелерге ант!

ئايەت: 4

إِنَّ إِلَٰهَكُمۡ لَوَٰحِدٞ

Силердин кудайыңар чынында Жалгыз!

ئايەت: 5

رَّبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا وَرَبُّ ٱلۡمَشَٰرِقِ

(Ал) асмандардын, жердин жана экөөсүнүн арасындагы (бардык) нерселердин Раббиси. Жана Ал чыгыштардын (жана батыштардын) да Раббиси!

ئايەت: 6

إِنَّا زَيَّنَّا ٱلسَّمَآءَ ٱلدُّنۡيَا بِزِينَةٍ ٱلۡكَوَاكِبِ

Чынында, Биз Дүйнө асманын жылдыздар зыйнаты менен кооздодук.

ئايەت: 7

وَحِفۡظٗا مِّن كُلِّ شَيۡطَٰنٖ مَّارِدٖ

Жана (асмандарды) ар бир бейбаш шайтандан сактадык.

ئايەت: 8

لَّا يَسَّمَّعُونَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ ٱلۡأَعۡلَىٰ وَيُقۡذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبٖ

Алар жогорку жамаатты(н сөзүн) уга албайт.^[1] (Эгер угууга аракет кылса) ар тараптан (учар жылдыздар менен) атып урулат.

[1] Асмандарда эң жогорку жамаат-периштелер жамааты бар. Алардын арасында Аллах билдирген жана буюрган келечек кабарлары жөнүндө өз-ара сөз болушу табигый. Ал эми, жер бетиндеги жин-шайтандар кээ бир таза эмес адамдар менен байланыш түзүп, аларга келечек кабарларын билдирип турууну убада берет. Ал адамдар - палчылар, көзү ачыктар, бакшылар. Ошентип, бир бакшы-көзү ачык менен байланыш түзгөн жин-шайтандар жогорку асмандардагы жогорку жамааттын сөздөрүн уурдоо үчүн жогорку асманды аңдып, сагалашат. Бирок, «Алар жогорку жамаатты(н сөзүн) уга албайт».

ئايەت: 9

دُحُورٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ وَاصِبٌ

(Ушинтип) айдап жиберилет. Аларга (тиги дүйнөдө) үзгүлтүксүз азап бар.

ئايەت: 10

إِلَّا مَنۡ خَطِفَ ٱلۡخَطۡفَةَ فَأَتۡبَعَهُۥ شِهَابٞ ثَاقِبٞ

Ал эми, кимиси (кайып кабарынан) бир гана сөз уурдап алган болсо, ага күйдүрүп жиберүүчү куйруктуу жылдыз кууп жетет (жана өрттөп жиберет).

ئايەت: 11

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَهُمۡ أَشَدُّ خَلۡقًا أَم مَّنۡ خَلَقۡنَآۚ إِنَّا خَلَقۡنَٰهُم مِّن طِينٖ لَّازِبِۭ

Сен алардан (мушриктерден) сурачы, аларды жаратуу кыйынга турабы же Биз жараткан (асман, жер, периште сыяктуу) нерселердиби? Биз аларды жабышчаак ылайдан эле жаратып койгонбуз.

ئايەت: 12

بَلۡ عَجِبۡتَ وَيَسۡخَرُونَ

Сен (алардын ишенбегенине) таң каласың. Алар (болсо, сени) шылдыңдашат.

ئايەت: 13

وَإِذَا ذُكِّرُواْ لَا يَذۡكُرُونَ

Эгер эскертилчү болсо, эсине (акылына) келбейт.

ئايەت: 14

وَإِذَا رَأَوۡاْ ءَايَةٗ يَسۡتَسۡخِرُونَ

Эгер бир аят-далил көрүшсө (андан бетер) шылдыңдашат.

ئايەت: 15

وَقَالُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٌ

Жана: «Бул анык сыйкыр» дешет.

ئايەت: 16

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ

(Дагы алар:) «Эгер биз өлүп, сөөк жана топурак болуп калсак, кайрадан тирилебизби?

ئايەت: 17

أَوَءَابَآؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ

Илгерки ата-бабаларыбыз дагы (кайра тирилеби)?!» – дешет.

ئايەت: 18

قُلۡ نَعَمۡ وَأَنتُمۡ دَٰخِرُونَ

Айткын: «Ооба. Силер (мушрик ата-бабаңар дагы) кор болгон абалыңарда (тирилесиңер).

ئايەت: 19

فَإِنَّمَا هِيَ زَجۡرَةٞ وَٰحِدَةٞ فَإِذَا هُمۡ يَنظُرُونَ

Ал болгону (Исрафил периште тарта турган «Сур» кернейинин) бир гана добушу. Анан алар (тирилип, Кыямат окуяларына) карап турган болушат»

ئايەت: 20

وَقَالُواْ يَٰوَيۡلَنَا هَٰذَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ

Жана: «Оо, бизге кайгы! Бул Кыямат го!» (дешет. Ошондо аларга кайыптан үн угулат:)

ئايەت: 21

هَٰذَا يَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِ ٱلَّذِي كُنتُم بِهِۦ تُكَذِّبُونَ

«Бул силер «жалган» деген Ажыратуу Күнү!»

ئايەت: 22

۞ ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَٰجَهُمۡ وَمَا كَانُواْ يَعۡبُدُونَ

«Залим (каапыр) адамдарды (каапыр) жубайлары менен, сыйынган «кудайларын» кошуп чогулткула!

ئايەت: 23

مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡجَحِيمِ

Аллахтан башка(га сыйынышкан эле). Жана тозок жолуна айдагыла!

ئايەت: 24

وَقِفُوهُمۡۖ إِنَّهُم مَّسۡـُٔولُونَ

Жана аларды (Махшар майданында) токтоткула.^[1] Алардан суралат:

[1] Жакшылардан ажыратылган жамандар жөнүндө ушундай өкүм кылынат.

ئايەت: 25

مَا لَكُمۡ لَا تَنَاصَرُونَ

«Эмне үчүн бири-бириңерден жардам сурабай жатасыңар?!».^[1]

[1] Мушриктердин сыйынган «кудайлары», аларга сыйынууга үгүттөгөн жол башчылары көптүн бири катары кор болуп, дүйнөдөгү «пенделерине» жардам бере албай турат. Ошондо аларга ушундай добуш угулат.

ئايەت: 26

بَلۡ هُمُ ٱلۡيَوۡمَ مُسۡتَسۡلِمُونَ

Жок! Алар бүгүн эрксиз туткундар!

ئايەت: 27

وَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ

(Анан) алар (өз-ара жаңжал-сүрөөн көтөрүп) бирин-бири (күнөөлөп) собол ыргытышат.

ئايەت: 28

قَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَأۡتُونَنَا عَنِ ٱلۡيَمِينِ

(Ээрчигендер башчыларга) айтат: «Силер бизге оң тарап (күч кубат, зордук) менен келгенсиңер (жана бизди ката жолго мажбурлагансыңар)»

ئايەت: 29

قَالُواْ بَل لَّمۡ تَكُونُواْ مُؤۡمِنِينَ

(Башчылар) айтат: «Жок! Өзүңөр ыйманды кабыл албай койгонсуңар.

ئايەت: 30

وَمَا كَانَ لَنَا عَلَيۡكُم مِّن سُلۡطَٰنِۭۖ بَلۡ كُنتُمۡ قَوۡمٗا طَٰغِينَ

Силердин үстүңөрдө биздин бийлик жок болчу. Тескерисинче, өзүңөр акыйкатка каршы коом элеңер.

ئايەت: 31

فَحَقَّ عَلَيۡنَا قَوۡلُ رَبِّنَآۖ إِنَّا لَذَآئِقُونَ

Эми, Раббибиздин Сөзү (азабы) бардыгыбызга ырас болду. Биз чынында азап тартуучуларбыз.

ئايەت: 32

فَأَغۡوَيۡنَٰكُمۡ إِنَّا كُنَّا غَٰوِينَ

Биз силерди (мажбурлаган жокпуз) азгырганбыз. Өзүбүз деле азгырылган кишилер элек».

ئايەت: 33

فَإِنَّهُمۡ يَوۡمَئِذٖ فِي ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ

Эми, алар ушул күнкү азапта дагы окшош-шерик болушат.

ئايەت: 34

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِينَ

Биз күнөөкөрлөрдү ушинтебиз!

ئايەت: 35

إِنَّهُمۡ كَانُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ يَسۡتَكۡبِرُونَ

(Дүйнө жашоосунда) аларга «Эч бир кудай жок, бир гана Аллах бар (ошого гана сыйынгыла)» деп айтылганда текеберленишкен.

ئايەت: 36

وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوٓاْ ءَالِهَتِنَا لِشَاعِرٖ مَّجۡنُونِۭ

Жана: «Биз өзүбүздүн кудайларыбызды ушул жинди акын (Мухаммад) үчүн таштайт белек?!» дешет (болчу).

ئايەت: 37

بَلۡ جَآءَ بِٱلۡحَقِّ وَصَدَّقَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Жок! (Андай эмес! Мухаммад) акыйкатты алып келген жана пайгамбарларды тастыктаган!^[1]

[1] Мурунку пайгамбарлар эмнени алып келген болсо Мухаммад саллаллоху алайхи ва саллам дагы дал ошол акыйкатты-тавхид акыйкатын алып келди. Ал жөнүндө Иса, Муса пайгамбарлар алдын ала кабар беришкен. Анын пайгамбар болушу ошол кабарларды тастыктоо болду. Анан дагы, ал мурунку пайгамбарлар жөнүндө эң туура Куран кабарларын алып келип, алардын чыныгы пайгамбар болгонун анык далилдер менен тастыктады.

ئايەت: 38

إِنَّكُمۡ لَذَآئِقُواْ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَلِيمِ

(Оо, мушриктер!) Силер албетте жан ооруткан азапты татасыңар!

ئايەت: 39

وَمَا تُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Жасаган (күнөө) ишиңерге жараша жаза аласыңар!

ئايەت: 40

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Ал эми Аллахтын ыкластуу (жалгыз Өзүнө ибадат кылган) пенделери...,

ئايەت: 41

أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ رِزۡقٞ مَّعۡلُومٞ

Аларга белгиленген ырыскылар бар.

ئايەت: 42

فَوَٰكِهُ وَهُم مُّكۡرَمُونَ

Мөмө-жемиштер..., жана алар урмат-сый көргөзүлгөн абалда,

ئايەت: 43

فِي جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ

Эң жакшы (нээматтуу) бейиштерде,

ئايەت: 44

عَلَىٰ سُرُرٖ مُّتَقَٰبِلِينَ

(Кооз, дарыялар жээгиндеги) сөрүлөрдө бири-бирине бет маңдай (олтурушат).

ئايەت: 45

يُطَافُ عَلَيۡهِم بِكَأۡسٖ مِّن مَّعِينِۭ

Аларга (бейиштеги) агып турган булактан шарап кеселери айлантып турулат.

ئايەت: 46

بَيۡضَآءَ لَذَّةٖ لِّلشَّٰرِبِينَ

Алар ап-апак, ичүүчүлөр үчүн таттуу,

ئايەت: 47

لَا فِيهَا غَوۡلٞ وَلَا هُمۡ عَنۡهَا يُنزَفُونَ

Баш айланткан зыяндуулугу жок, (андан) мас болушпайт.

ئايەت: 48

وَعِندَهُمۡ قَٰصِرَٰتُ ٱلطَّرۡفِ عِينٞ

Жана алардын алдында көздөрүн (өз жубайынан башкаларга) каратпаган бакыраң-көз сулуулар бар.

ئايەت: 49

كَأَنَّهُنَّ بَيۡضٞ مَّكۡنُونٞ

Алар аздектеп коюлган жумуртка сыяктуу!

ئايەت: 50

فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَسَآءَلُونَ

(Бейиштегилер) бет маңдай отурушуп, бири-бирине суроо берип сүйлөшүшөт.

ئايەت: 51

قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٞ

Алардан бирөөсү айтты: «Менин бир жакын таанышым бар эле.

ئايەت: 52

يَقُولُ أَءِنَّكَ لَمِنَ ٱلۡمُصَدِّقِينَ

Ал (мага): «Сен (кайра тирилүүнү) тастыктоочулардансыңбы?

ئايەت: 53

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَدِينُونَ

Эмне, биз өлүп, топурак жана сөөк болуп калсак деле (кайрадан тирилтилип, бул дүйнөдө) жасаган ишибизге жооп беребизби?» – деген. (Бейиши Адам шериктерине:)

ئايەت: 54

قَالَ هَلۡ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ

«Силер да карап көрбөйсүңөрбү» деди.

ئايەت: 55

فَٱطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِي سَوَآءِ ٱلۡجَحِيمِ

Карады. Аны тозоктун чок ортосунда (азапта турганын) көрүп (мындай деди:)

ئايەت: 56

قَالَ تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرۡدِينِ

«Аллахка ант! Сен мени өлтүрө жаздаган экенсиң!

ئايەت: 57

وَلَوۡلَا نِعۡمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِينَ

Эгер мага Раббимдин (ыйман) нээматы болбогондо, мен дагы (тозок үчүн) даярдалган (бактысыз) кишилерден болуп калмакмын!

ئايەت: 58

أَفَمَا نَحۡنُ بِمَيِّتِينَ

Биз өлбөптүрбүзбү?^[1]

[1] Экинчи өмүр менен жашаганыбызды көрбөй жатасыңбы?

ئايەت: 59

إِلَّا مَوۡتَتَنَا ٱلۡأُولَىٰ وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِينَ

Биринчи өлүмүбүз менен гана өлдүк. (Анан кайра тирилгенде) азапка салынбадык?

ئايەت: 60

إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ

Албетте, бул чоң жеңиш.

ئايەت: 61

لِمِثۡلِ هَٰذَا فَلۡيَعۡمَلِ ٱلۡعَٰمِلُونَ

Амал кылгандар ушундай жеңиш үчүн амал кылышсын!»

ئايەت: 62

أَذَٰلِكَ خَيۡرٞ نُّزُلًا أَمۡ شَجَرَةُ ٱلزَّقُّومِ

(Оо, адамдар!) ушул (бейиштеги жашоо) жакшыбы же Заккум дарагы жакшыбы?^[1]

[1] Бул дарак тикенектүү жана уудан да ачуу! Тозоктогулар курсагы ачканда, ошол дарактан башка тамак таба албайт жана ачуусуна карабай тоюп-тоюп жеп алышат. Анан ичи, оозу күйүп, аябай суусап кыйналышат. Суу жок эмес, бар. Бирок, ал кайнак суу!

ئايەت: 63

إِنَّا جَعَلۡنَٰهَا فِتۡنَةٗ لِّلظَّٰلِمِينَ

Биз аны залымдарга сыноо^[1] болушу үчүн жараттык.

[1] Мухаммад пайгамбар Мекке мушриктерине «Тозокто Заккум деген дарак бар» дегенде, алар: «Эй, келесоо! Тозокто да дарак өсөт бекен!» деп, шылдыңдашкан. Эгер ишенишкенде, сыноодон өтүшмөк.

ئايەت: 64

إِنَّهَا شَجَرَةٞ تَخۡرُجُ فِيٓ أَصۡلِ ٱلۡجَحِيمِ

Ал–тозоктун тереңинен өсүп чыккан дарак.

ئايەت: 65

طَلۡعُهَا كَأَنَّهُۥ رُءُوسُ ٱلشَّيَٰطِينِ

Анын бүчүрлөрү шайтандардын башына окшойт.

ئايەت: 66

فَإِنَّهُمۡ لَأٓكِلُونَ مِنۡهَا فَمَالِـُٔونَ مِنۡهَا ٱلۡبُطُونَ

Алар (тозоктогулар) андан курсактарын толтура-толтура жешет.

ئايەت: 67

ثُمَّ إِنَّ لَهُمۡ عَلَيۡهَا لَشَوۡبٗا مِّنۡ حَمِيمٖ

Кийин анын үстүнөн аларга (ичкенде бетти, оозду күйдүрүп, ичегилерди үзүп жибере турган даражадагы) кайнак суу ичирилет!^[1]

[1] Заккумдан жеп суусаганда кайнак суу ичирилди! Уу үстүнө уу! Бирок, алар өлбөйт. Өлгөндөн бетер азапка кабылышат. Өлсө азаптан кутулуп кетпейби…

ئايەت: 68

ثُمَّ إِنَّ مَرۡجِعَهُمۡ لَإِلَى ٱلۡجَحِيمِ

Кийин алар (дагы да терең) тозокко кайтарылышат!

ئايەت: 69

إِنَّهُمۡ أَلۡفَوۡاْ ءَابَآءَهُمۡ ضَآلِّينَ

Чынында, алар ата-бабаларын адашкан (Аллахтан башка «кудайларга» сыйынган) абалда табышкан эле.

ئايەت: 70

فَهُمۡ عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِمۡ يُهۡرَعُونَ

Ошолордун изинен чуркап кетишти.

ئايەت: 71

وَلَقَدۡ ضَلَّ قَبۡلَهُمۡ أَكۡثَرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Алардан мурун, абалкылардан көпчүлүгү дагы адашып кетишкен.

ئايەت: 72

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا فِيهِم مُّنذِرِينَ

Биз алардын ичине эскертүүчү пайгамбарларды жиберген элек.^[1]

[1] Бирок, алар «Ата-бабамдын жолу – ушул» деп, өздөрүнүн ойлорунан чыгарган азгырык жолдорду пайгамбардын жолунан абзел көрүштү. Анан Аллах таала бул эскертилген, бирок моюн сунбаган элдердин башына ар түрдүү балээлерди жиберип, жер бетинен шыпырып таштады!

ئايەت: 73

فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Эми карачы, эскертилген адамдардын акыбет-көргүлүктөрү эмне болгонун!

ئايەت: 74

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Ал эми, Аллахка ыклас менен (жалгыз Өзүнө) ибадат кылган пенделер адашкан жок.

ئايەت: 75

وَلَقَدۡ نَادَىٰنَا نُوحٞ فَلَنِعۡمَ ٱلۡمُجِيبُونَ

(Бир кезде) Бизге Нух бийик добуш менен(«Оо, Раббим! Жер бетинде бир дагы каапырлардын үйүн калтырба!» деп) дуба кылды. Биз эң жакшы жооп берүүчүбүз.

ئايەت: 76

وَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

Биз аны менен үй-бүлөсүн (каапыр уулунан башкасын)^[1] чоң балээден куткардык.

[1] Себеби, баласы ыйманга келбеген болчу.

ئايەت: 77

وَجَعَلۡنَا ذُرِّيَّتَهُۥ هُمُ ٱلۡبَاقِينَ

Жана анын урпактарын гана (аман) калуучулардан кылдык.

ئايەت: 78

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Жана аны(н ысымын) кийинки муундар арасында (даңазалуу) калтырдык.

ئايەت: 79

سَلَٰمٌ عَلَىٰ نُوحٖ فِي ٱلۡعَٰلَمِينَ

Нухка ааламдарда (түбөлүк) салам болсун!

ئايەت: 80

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Биз (жакшынакай ибадат кылган) мухсиндерди ушинтип сыйлайбыз.

ئايەت: 81

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Ал Биздин момун пенделерибизден болчу.

ئايەت: 82

ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Кийин Биз башкаларды чөктүрүп жибердик.

ئايەت: 83

۞ وَإِنَّ مِن شِيعَتِهِۦ لَإِبۡرَٰهِيمَ

Ибрахим (пайгамбар) дагы анын (Нухтун) жамаатынан (ыймандуу пенделерден) эле.

ئايەت: 84

إِذۡ جَآءَ رَبَّهُۥ بِقَلۡبٖ سَلِيمٍ

Бир кезде ал Раббисине (ширктен) таза жүрөк менен келди.

ئايەت: 85

إِذۡ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوۡمِهِۦ مَاذَا تَعۡبُدُونَ

(Жана) атасы жана коомуна (мындай) деди: «Эмнелерге эле сыйынып жатасыңар?!

ئايەت: 86

أَئِفۡكًا ءَالِهَةٗ دُونَ ٱللَّهِ تُرِيدُونَ

Аллахтан башка өзүңөр ойлоп тапкан (жасалма) кудайды тандайсыңарбы?!

ئايەت: 87

فَمَا ظَنُّكُم بِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Ааламдардын Раббиси (Аллах) жөнүндө кандай ойлойсуңар? (Күндөрдүн биринде чоң элдик майрам болуп, бардыгы майрам талаасына кетип жатышты. Ибрахимди да «жүр» дешкенде ал:)

ئايەت: 88

فَنَظَرَ نَظۡرَةٗ فِي ٱلنُّجُومِ

Жылдыздарга бир карап алып:

ئايەت: 89

فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٞ

«Мен ооруп турам» – деди.

ئايەت: 90

فَتَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ مُدۡبِرِينَ

Бардыгы андан бурулуп (талаага) кетишти.

ئايەت: 91

فَرَاغَ إِلَىٰٓ ءَالِهَتِهِمۡ فَقَالَ أَلَا تَأۡكُلُونَ

Анан Ибрахим алардын (ибадатканадагы) «кудайларына» тез жетип келип: «(Алдыңардагы тамактан) жебейсиңерби?»,

ئايەت: 92

مَا لَكُمۡ لَا تَنطِقُونَ

Эмнеге сүйлөбөй жатасыңар?!» - деди.

ئايەت: 93

فَرَاغَ عَلَيۡهِمۡ ضَرۡبَۢا بِٱلۡيَمِينِ

Анан аларды күч менен уруп (талкалап) салды (жана балтаны чоң «кудайдын» колуна илип койду).

ئايەت: 94

فَأَقۡبَلُوٓاْ إِلَيۡهِ يَزِفُّونَ

(Эли кечинде) ага чуркап келишти. (Жана аны омуроолоп, кандай жаза берсек экен деп, чуру-чуу түшүп турганда, Ибрахим учурдан пайдаланып дааватын улантып:)

ئايەت: 95

قَالَ أَتَعۡبُدُونَ مَا تَنۡحِتُونَ

Айтты: «Өзүңөр жонуп жасаган нерселерге ибадат кыласыңарбы?!

ئايەت: 96

وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ

Силерди да, силердин ишиңерди^[1] да Аллах жараткан!

[1] Силер тер төгүп, иштеп, жонуп жасаган мына бул «кудайыңарды».

ئايەت: 97

قَالُواْ ٱبۡنُواْ لَهُۥ بُنۡيَٰنٗا فَأَلۡقُوهُ فِي ٱلۡجَحِيمِ

(Мушриктер) айтышты: «Ал үчүн (отундан) «үйлөрдү» куруп (жандырып) отко таштагыла!

ئايەت: 98

فَأَرَادُواْ بِهِۦ كَيۡدٗا فَجَعَلۡنَٰهُمُ ٱلۡأَسۡفَلِينَ

Ага каршы (ушундай) амалды тандашты. Биз аларды(н өзүн) төмөн (жеңилген) кылып койдук.^[1]

[1] Ибрахимди чоң жалынга ыргытышып, аны жеңдик, кутулдук деп калышкан. Бирок, Аллахтын амалкерлиги жогору келди. Ал отко «Ибрахимге муздак жана зыянсыз бол!» деп буйрук берди. От дагы Аллахтын бир пендеси. Буйрукка моюн сунду. Ибрахим оттун ичинен аман-эсен чыгып келип, бул кежирленген, таш боор элден, каапыр атадан түңүлүп, баш алып кетүүнү каалады.

ئايەت: 99

وَقَالَ إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَىٰ رَبِّي سَيَهۡدِينِ

(Ибрахим) айтты: «Мен Раббиме кетемин! Ал мени туура жолго баштайт!» (Ибрахим Шам жерине кетип, ошол жакта жашап калды. Өмүрү бир кыйла өтүп калса да, перзент көрбөгөндөн улам Раббисине дуба кылды:)

ئايەت: 100

رَبِّ هَبۡ لِي مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

«Оо, Раббим! Мага салих (таза) инсандардан (боло турган бир перзент) берчи?!».

ئايەت: 101

فَبَشَّرۡنَٰهُ بِغُلَٰمٍ حَلِيمٖ

Анан Биз ага бир жумшак пейил перзент (көрүшү) менен сүйүнчү кабар бердик.

ئايەت: 102

فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ ٱلسَّعۡيَ قَالَ يَٰبُنَيَّ إِنِّيٓ أَرَىٰ فِي ٱلۡمَنَامِ أَنِّيٓ أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ يَٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰبِرِينَ

Качан ал перзент (сүймөнчүк болуп) Ибрахим менен бирге жүрүү курагына жеткенде, (ага) «Оо, балакайым! Мен түшүмдө сени курман чалып жатканымды көрүптүрмүн. Ойлонуп көр, эмне дейсиң?! деди. «Атакем, – деди ал, – буюрулганды аткара бериңиз. Аллах кааласа мени сабыр кылуучулардан экенимди көрөсүз».

ئايەت: 103

فَلَمَّآ أَسۡلَمَا وَتَلَّهُۥ لِلۡجَبِينِ

Экөөсү (Аллахтын буйругуна) моюн сунуп, атасы аны маңдайы менен жерге жаткырганда…

ئايەت: 104

وَنَٰدَيۡنَٰهُ أَن يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ

«Оо, Ибрахим! – деп добуш кылдык.

ئايەت: 105

قَدۡ صَدَّقۡتَ ٱلرُّءۡيَآۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Сен түшүңдү (анда берилген буйрукту) ырас билип аткардың. Биз жакшы амал кылуучу адамдарды ушинтип сыйлайбыз».

ئايەت: 106

إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡبَلَٰٓؤُاْ ٱلۡمُبِينُ

Чынында, бул анык сыноо болгон.

ئايەت: 107

وَفَدَيۡنَٰهُ بِذِبۡحٍ عَظِيمٖ

Жана Биз Ысмайылдын ордуна улук курмандык бердик.^[1]

[1] Ал курмандыктын «улук» деп аталганынын себеби, аны улук пайгамбар, улук баласынын ордуна курман чалды. Ал «улук курмандык» Аллах бейиштен жиберген кочкор эле.

ئايەت: 108

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Биз аны(н ысымын) кийинки муундардын арасында (даңазалуу кылып) калтырдык.

ئايەت: 109

سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ

Ибрахимге (Аллахтын) салам(ы) болсун!

ئايەت: 110

كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Биз жакшыларды ушинтип сыйлайбыз.

ئايەت: 111

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Чынында, ал Биздин ыймандуу пенделерибизден болгон.

ئايەت: 112

وَبَشَّرۡنَٰهُ بِإِسۡحَٰقَ نَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Жана Биз ага Исхак жөнүндө куш кабар бердик. (Исхак) салих пайгамбарлардын бири.

ئايەت: 113

وَبَٰرَكۡنَا عَلَيۡهِ وَعَلَىٰٓ إِسۡحَٰقَۚ وَمِن ذُرِّيَّتِهِمَا مُحۡسِنٞ وَظَالِمٞ لِّنَفۡسِهِۦ مُبِينٞ

Биз ага (Ибрахимге) Жана Исхакка (көп) берекеттерди бердик. Ал экөөсүнүн урпактарынын арасынан жакшы(лар) да, өзүнө анык зулум кылган(дар) да чыкты.

ئايەت: 114

وَلَقَدۡ مَنَنَّا عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Биз Муса менен Харунга да жакшылык кылдык.

ئايەت: 115

وَنَجَّيۡنَٰهُمَا وَقَوۡمَهُمَا مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ

Жана ал экөөсү менен алардын коомун чоң балээден куткардык.

ئايەت: 116

وَنَصَرۡنَٰهُمۡ فَكَانُواْ هُمُ ٱلۡغَٰلِبِينَ

Жана (душмандарына каршы) аларга жардам бердик. Натыйжада экөө жеңүүчүлөрдөн болушту.

ئايەت: 117

وَءَاتَيۡنَٰهُمَا ٱلۡكِتَٰبَ ٱلۡمُسۡتَبِينَ

Жана ал экөөсүнө анык баяндалган Китеп (Тоорат) берип,

ئايەت: 118

وَهَدَيۡنَٰهُمَا ٱلصِّرَٰطَ ٱلۡمُسۡتَقِيمَ

Туура жолго баштадык.

ئايەت: 119

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِمَا فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Жана аларды акыркы муундардын арасында (даңазалуу кылып) калтырдык.

ئايەت: 120

سَلَٰمٌ عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَٰرُونَ

Муса менен Харунга салам болсун!

ئايەت: 121

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Биз жакшыларды ушинтип сыйлайбыз.

ئايەت: 122

إِنَّهُمَا مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Чынында, экөө тең Биздин ыймандуу пенделерибизден.

ئايەت: 123

وَإِنَّ إِلۡيَاسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Иляс дагы пайгамбарлардан эле.^[1]

[1] Иляс пайгамбар Шам жериндеги бир элге жиберилген. Анын коому «Баьл» деген чоң бутка сыйынган.

ئايەت: 124

إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ أَلَا تَتَّقُونَ

Бир кезде ал коомуна (мындай) деди: «(Аллахтан) коркпойсуңарбы?!

ئايەت: 125

أَتَدۡعُونَ بَعۡلٗا وَتَذَرُونَ أَحۡسَنَ ٱلۡخَٰلِقِينَ

Эң мыкты Жаратуучуну (Аллахты) таштап, «Баьлга» дуба кыласыңарбы?!

ئايەت: 126

ٱللَّهَ رَبَّكُمۡ وَرَبَّ ءَابَآئِكُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Силердин да, абалкы ата-бабаңардын да Раббиси Аллах эле го?!»

ئايەت: 127

فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ

Бирок, коому аны жалганга чыгарды. Натыйжада (азапка) даярдалгандардан болушту.

ئايەت: 128

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Ал эми, Аллахтын мухлис (Өзүнө гана ибадат кылган) пенделери (андай эмес).

ئايەت: 129

وَتَرَكۡنَا عَلَيۡهِ فِي ٱلۡأٓخِرِينَ

Жана Биз аны(н ысымын) акыркылардын арасында (даңазалуу кылып) калтырдык.

ئايەت: 130

سَلَٰمٌ عَلَىٰٓ إِلۡ يَاسِينَ

Иляска (Аллахтан) салам болсун!

ئايەت: 131

إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ

Биз жакшыларды ушинтип сыйлайбыз.

ئايەت: 132

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Ал Биздин ыймандуу пенделерибиздин бири.

ئايەت: 133

وَإِنَّ لُوطٗا لَّمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Лут дагы элчи-пайгамбарлардан эле.

ئايەت: 134

إِذۡ نَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ أَجۡمَعِينَ

Бир кезде Биз аны жана анын үй-бүлөсүнүн бардыгын (асмандан жааган таш балээсинен) куткарганбыз.

ئايەت: 135

إِلَّا عَجُوزٗا فِي ٱلۡغَٰبِرِينَ

Бир гана кемпир(и) азапта калуучулардын арасында калды. (Себеби ал ыймандуу болбогон).

ئايەت: 136

ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡأٓخَرِينَ

Анан Биз башкаларды кыйраттык.

ئايەت: 137

وَإِنَّكُمۡ لَتَمُرُّونَ عَلَيۡهِم مُّصۡبِحِينَ

(Эй, Мекке мушриктери!) Силер алардын (кыйраган элдин чалдыбарларынын) үстүнөн ары-бери өтөсүңөр го, эрте менен

ئايەت: 138

وَبِٱلَّيۡلِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

жана кечинде. Акылыңарды иштетпейсиңерби?!

ئايەت: 139

وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Чынында, Юнус дагы элчи-пайгамбарлардан бири.

ئايەت: 140

إِذۡ أَبَقَ إِلَى ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ

Бир кезде ал (элине таарынып, жеринен) качып чыгып, толуп калган кемеге отурду.^[1]

[1] Бирок, жолдо добул туруп, кеме чайпалып баштаганда кемедегилер чучукулак тартышып, кимге түшсө, аны ыргытууга макулдашышат.

ئايەت: 141

فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِينَ

Анан чүчүкулак тартышты эле, ал жеңилгендерден болуп калды.

ئايەت: 142

فَٱلۡتَقَمَهُ ٱلۡحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٞ

Анан ал (башкалар тарабынан) жемеленип турганда чоң балык жутуп жиберди.

ئايەت: 143

فَلَوۡلَآ أَنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُسَبِّحِينَ

Эгер ал (Аллахты) аруулагандардан болбогондо,

ئايەت: 144

لَلَبِثَ فِي بَطۡنِهِۦٓ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ

Балыктын курсагында кайра тирилген күнгө чейин калып кетмек.

ئايەت: 145

۞ فَنَبَذۡنَٰهُ بِٱلۡعَرَآءِ وَهُوَ سَقِيمٞ

Анан аны (жээктеги) жалаң жерге ыргытып жибердик. Ал ооруп калган эле.^[1]

[1] Аллах китке буюрганда, жээкке бүркүп жиберди. Юнус бир нече күн наар албай, караңгы курсакта болгондуктан, чала жан болуп, козголгонго да алы келбей сулап калды.

ئايەت: 146

وَأَنۢبَتۡنَا عَلَيۡهِ شَجَرَةٗ مِّن يَقۡطِينٖ

Биз анын үстүнө ашкабак өсүмдүгүн өстүрүп (көлөкөсү менен калкалап) койдук.^[1]

[1] Себеби, анын жалбырагы чоң жана ашкабак бар жерге чымын-чиркей келбейт экен.

ئايەت: 147

وَأَرۡسَلۡنَٰهُ إِلَىٰ مِاْئَةِ أَلۡفٍ أَوۡ يَزِيدُونَ

Юнусту жүз миң же андан көбүрөөк элге пайгамбар кылган элек.

ئايەت: 148

فَـَٔامَنُواْ فَمَتَّعۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ حِينٖ

Анан алар (тообо кылып) ыйман келтиришти. Биз аларды (белгилүү) мөөнөткө чейин (өмүр нээматы менен) пайдалантырдык.

ئايەت: 149

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَلِرَبِّكَ ٱلۡبَنَاتُ وَلَهُمُ ٱلۡبَنُونَ

(Оо, Мухаммад!) Сен алардан (периштелерге сыйынган мушриктерден) сурачы, Раббилерине кыз перзенттерди, өздөрүнө уул перзенттерди ыраа көрүшөбү?^[1]

[1] Курайш мушриктери периштелерди Аллахтын кыздары, алар Аллах менен жиндердин никесинен туулган деген каапырчылык пикирде болушкан.

ئايەت: 150

أَمۡ خَلَقۡنَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ إِنَٰثٗا وَهُمۡ شَٰهِدُونَ

Же болбосо, Биз периштелерди ургаачы кылып жаратканыбызды көрүшүптүрбү?!

ئايەت: 151

أَلَآ إِنَّهُم مِّنۡ إِفۡكِهِمۡ لَيَقُولُونَ

Уккула, Алар ойдон чыгарылган жалгандарында (мындай) дешет:

ئايەت: 152

وَلَدَ ٱللَّهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ

«Аллахтын баласы бар». Алар – жеткен жалганчылар!

ئايەت: 153

أَصۡطَفَى ٱلۡبَنَاتِ عَلَى ٱلۡبَنِينَ

(Аллах) уулдардын ордуна кыздарды тандап алыптырбы?!

ئايەت: 154

مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ

Силерге эмне болгон?! Кандай гана (жаман) өкүм чыгарып жатасыңар!

ئايەت: 155

أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

(Аллахтын баласы болбостугун) эстебейсиңерби?!

ئايەت: 156

أَمۡ لَكُمۡ سُلۡطَٰنٞ مُّبِينٞ

Же (колуңарда) анык далил барбы? (Же силерге Курандан башка ыйык китеп түштүбү?)

ئايەت: 157

فَأۡتُواْ بِكِتَٰبِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

(Анда) алып келгиле, китебиңерди, эгер чынчыл болсоңор!

ئايەت: 158

وَجَعَلُواْ بَيۡنَهُۥ وَبَيۡنَ ٱلۡجِنَّةِ نَسَبٗاۚ وَلَقَدۡ عَلِمَتِ ٱلۡجِنَّةُ إِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ

Алар Аллах менен жиндердин арасында (өздөрүнчө) тууганчылык бар дешет. (Андай эмес). Жиндер өздөрүнүн (суракка) даярдалганын билишет!

ئايەت: 159

سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ

Аллах алар сыпаттаган (кемчилдиктүү) сыпаттардан Аруу-Таза!

ئايەت: 160

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Ал эми, Аллахтын жакшы амал кылган пенделери (Аллахты кемчилдиктүү сыпаттар менен сыпаттабайт).

ئايەت: 161

فَإِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ

(Оо, мушриктер!) Силер дагы, силер сыйынган «кудайыңар» дагы

ئايەت: 162

مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ بِفَٰتِنِينَ

эч кимди адаштыра албайсыңар!

ئايەت: 163

إِلَّا مَنۡ هُوَ صَالِ ٱلۡجَحِيمِ

(Эзелки Тагдыр Китебинде) тозокко кирүүчү (болуп жазылган) адамдарды гана (адаштыра аласыңар).

ئايەت: 164

وَمَا مِنَّآ إِلَّا لَهُۥ مَقَامٞ مَّعۡلُومٞ

(Периштелер айтат:) «Биздин бардыгыбыздын белгилүү орун-даражаларыбыз бар.

ئايەت: 165

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلصَّآفُّونَ

Жана биз (Аллахтын кызматында) сап тартып туруучуларбыз.

ئايەت: 166

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡمُسَبِّحُونَ

Жана биз, чынында (Аллахка) тасбих айтуучуларбыз!» (Кийинки аяттарда мушриктердин жалганчылыгы ашкереленет).

ئايەت: 167

وَإِن كَانُواْ لَيَقُولُونَ

Алар айтышат:

ئايەت: 168

لَوۡ أَنَّ عِندَنَا ذِكۡرٗا مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ

«Эгер биздин алдыбызда абалкылардын зикири (баяндалган Ыйык Китеп) болсо...,

ئايەت: 169

لَكُنَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِينَ

Биз деле мухлис (Аллахтын Өзүнө сыйынган) пенделери болмокпуз».

ئايەت: 170

فَكَفَرُواْ بِهِۦۖ فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ

Анан ага (өздөрү самаган Китепке) каапыр болушту. Эми тез арада (адашкандыктарын) билип алышат.

ئايەت: 171

وَلَقَدۡ سَبَقَتۡ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Элчи-пайгамбар кылып жиберилген пенделерибиз үчүн (Тагдыр Китебинде төмөндөгүчө) сөзүбүз жазылган:

ئايەت: 172

إِنَّهُمۡ لَهُمُ ٱلۡمَنصُورُونَ

«Чынында алар гана жардам берилген адамдар!

ئايەت: 173

وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ

Чынында Биздин аскерибиз гана жеңүүчүлөр!»

ئايەت: 174

فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ

Сен алардан (мушриктерден) белгилүү убакытка чейин жүзүңдү бур!

ئايەت: 175

وَأَبۡصِرۡهُمۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ

Жана аларды(н акыбетин) карап тур! Өздөрү да тез эле көрүп калышат!

ئايەت: 176

أَفَبِعَذَابِنَا يَسۡتَعۡجِلُونَ

Алар Биздин азабыбызды шаштырып жатышабы?!^[1]

[1] Пайгамбарыбыздын «Шашпай тургула!» деген сөзүнө алар: «Качан келет ошол азаптуу күнүң?» деп мыскылдап жооп беришкен.

ئايەت: 177

فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمۡ فَسَآءَ صَبَاحُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Эгер азап алардын турак-жайларына түшчү болсо, эскертилген адамдардын таңы жаман (өтө караңгы) болуп калат!

ئايەت: 178

وَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِينٖ

Сен белгилүү убакытка чейин алардан жүзүңдү бур!

ئايەت: 179

وَأَبۡصِرۡ فَسَوۡفَ يُبۡصِرُونَ

Жана аларды(н акыбетин) карап тур. Өздөрү да тез эле көрүп калышат!

ئايەت: 180

سُبۡحَٰنَ رَبِّكَ رَبِّ ٱلۡعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ

Кудуреттүүлүк Ээси болгон Раббиң алардын (кемчилдиктүү) сыпаттоолорунан Таза!

ئايەت: 181

وَسَلَٰمٌ عَلَى ٱلۡمُرۡسَلِينَ

Пайгамбарларга салам болсун!

ئايەت: 182

وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Ааламдардын Раббиси Аллахка мактоолор болсун!