قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - تەپسىر سەئدىينىڭ پارىسچە تەرجىمىسى. * - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
فَكُلِیْ وَاشْرَبِیْ وَقَرِّیْ عَیْنًا ۚ— فَاِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ اَحَدًا ۙ— فَقُوْلِیْۤ اِنِّیْ نَذَرْتُ لِلرَّحْمٰنِ صَوْمًا فَلَنْ اُكَلِّمَ الْیَوْمَ اِنْسِیًّا ۟ۚ
﴿فَكُلِي وَٱشۡرَبِي وَقَرِّي عَيۡنٗا﴾ پس، از آن خرما بخور و از چشمۀ آب بنوش و از تولّد عیسی چشم روشن بدار، و شاد باش. خداوند به او آرامش داد که از درد زایمان در امان خواهد بود، و خوراک و نوشیدنی گوارا به دست خواهد آورد.
و برای در امان ماندن از گفته‌های مردم، به او دستور داد که هرگاه انسانی را دید، به صورت اشاره به او بگوید: ﴿إِنِّي نَذَرۡتُ لِلرَّحۡمَٰنِ صَوۡمٗا﴾ من برای خدای مهربان، روزۀ سکوت نذر کرده‌ام، ﴿فَلَنۡ أُكَلِّمَ ٱلۡيَوۡمَ إِنسِيّٗا﴾ بنابراین امروز با هیچ انسانی سخن نخواهم گفت؛ یعنی با مردم سخن نگو تا از گفته‌ها و حرف‌هایشان در امان باشی.
و نزد آنها معروف بود که سکوت، یکی از عبادت‌های شرعی است، و علت اینکه خداوند او را دستور نداد که تهمت را از خود دور کند، دو چیز بود: اول اینکه مردم او را تصدیق نمی‌کردند، و این سخن فایده‌ای نداشت. دوم اینکه تبرئۀ مریم، با سخن گفتن عیسی در گهواره- که بزرگ‌ترین شاهد بر تبرئه و پاکدامنی‌اش بود- محقق شود؛ زیرا فرزند آوردنِ زن، بدون اینکه شوهری داشته باشد -و ادعا کند که بدون پدر این فرزند را به دنیا آورده است- ادعای بسیار بزرگی است، که اگر حتی چندین گواه بر آن گواهی دهند، باز هم تصدیق نخواهند شد.
پس مریم، حجت این امر خارق العاده را، امری از جنس آن قرار داد.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَاَتَتْ بِهٖ قَوْمَهَا تَحْمِلُهٗ ؕ— قَالُوْا یٰمَرْیَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَیْـًٔا فَرِیًّا ۟
وقتی مریم وضع حمل کرد، همراه با عیسی به نزد قومش آمد، در حالی که عیسی در آغوشش بود. چون او می‌دانست که بی‌گناه و پاک است، پس بدون اینکه به چیزی توجه نماید به نزد آنان آمد. اقوامش گفتند: ﴿لَقَدۡ جِئۡتِ شَيۡٔٗا فَرِيّٗا﴾ ای مریم! عجب کار زشتی کرده، و کار بسیار بزرگ و ناپسندی انجام داده‌ای! منظورشان زنا بود، که او از آن پاک بود.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاُخْتَ هٰرُوْنَ مَا كَانَ اَبُوْكِ امْرَاَ سَوْءٍ وَّمَا كَانَتْ اُمُّكِ بَغِیًّا ۟ۖۚ
﴿يَٰٓأُخۡتَ هَٰرُونَ﴾ ای خواهر هارون! ظاهراً برادر حقیقی مریم بوده است، بنابراین او را به هارون نسبت دادند، ﴿مَا كَانَ أَبُوكِ ٱمۡرَأَ سَوۡءٖ وَمَا كَانَتۡ أُمُّكِ بَغِيّٗا﴾ پدرت مرد بدی نبود، و مادرت نیز نابکار نبود؛ یعنی پدر و مادرت، انسان‌های صالح و از شر سالم بودند. به ویژه از این زشتی ـ که به آن اشاره می‌کردند ـ به دور بودند. منظورشان این بود که تو چگونه مانند پدر و مادرت نیستی، و کاری کرده‌ای که آنها نمی‌کردند ؟زیرا فرزندان، اغلب در خوبی و بدی، مانند پدر و مادرشان می‌باشند، پس برحسب آنچه تصور می‌کردند تعجب نمودند، که چگونه چنین کار زشتی از مریم سرزده است.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَاَشَارَتْ اِلَیْهِ ۫ؕ— قَالُوْا كَیْفَ نُكَلِّمُ مَنْ كَانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیًّا ۟
مریم به نوزادش عیسی اشاره کرد؛ یعنی اشاره کرد که با او حرف بزنید. و به این خاطر به کودک اشاره کرد، چون به وی دستور داده شده بود که وقتی مردم با او سخن گفتند، بگوید: ﴿إِنِّي نَذَرۡتُ لِلرَّحۡمَٰنِ صَوۡمٗا فَلَنۡ أُكَلِّمَ ٱلۡيَوۡمَ إِنسِيّٗا﴾ من برای خدای مهربان روزۀ سکوت نذر کرده‌ام، بنابراین امروز با هیچ کس سخن نخواهم گفت. وقتی به سوی او اشاره کرد تا با وی سخن بگویند، آنها تعجب کردند و گفتند:
﴿كَيۡفَ نُكَلِّمُ مَن كَانَ فِي ٱلۡمَهۡدِ صَبِيّٗا﴾ ما چگونه با کودکی که در گهواره است، سخن بگوییم! چون چنین چیزی، معمولی نبود؛ و هیچ کس در آن سن و سال، سخن نگفته بود.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قَالَ اِنِّیْ عَبْدُ اللّٰهِ ۫ؕ— اٰتٰىنِیَ الْكِتٰبَ وَجَعَلَنِیْ نَبِیًّا ۟ۙ
در این هنگام عیسی -علیه السلام- که کودکی در گهواره بود، گفت: ﴿ إِنِّي عَبۡدُ ٱللَّهِ ءَاتَىٰنِيَ ٱلۡكِتَٰبَ وَجَعَلَنِي نَبِيّٗا﴾ من بندۀ خدایم، برای من کتاب خواهد فرستاد و مرا پیامبر خواهد کرد. پس آنها را چنین خطاب نمود که او بنده است، و دارای چنان اوصاف خدایی نمی‌باشد، و فرزند خدا هم نیست.
از این گفتۀ عیسی که فرمود: ﴿إِنِّي عَبۡدُ ٱللَّهِ﴾ من بندۀ خدایم، ثابت می‌شود که خداوند از گفتۀ نصارا پاک و بری است که بر خلاف عیسی سخن می‌گویند؛ و ادعا می‌کنند با او موافق هستند.
﴿ءَاتَىٰنِيَ ٱلۡكِتَٰبَ﴾ یعنی چنین مقدّر نموده که به من کتاب بدهد. ﴿وَجَعَلَنِي نَبِيّٗا﴾ و مرا پیامبر گردانیده است. عیسی آنها را خبر داد که او بندۀ خداست، و خداوند کتاب را به او آموخته، و وی را از جملۀ پیامبران گردانیده است. پس این بیانگر کمال اوست.
سپس بیان نمود که دیگران را نیز به کمال می‌رساند و گفت:
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَّجَعَلَنِیْ مُبٰرَكًا اَیْنَ مَا كُنْتُ ۪— وَاَوْصٰنِیْ بِالصَّلٰوةِ وَالزَّكٰوةِ مَا دُمْتُ حَیًّا ۟ۙ
﴿وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيۡنَ مَا كُنتُ﴾ و مرا هرجا و در هر زمانی که باشم، با برکت و سودمند نموده است. بنابراین خداوند در وجودم برکت قرار داده، و خیر را تعلیم می‌دهم، و به سوی آن دعوت می‌کنم، و از شرّ باز می‌دارم. پس در گفته‌ها و کارهایش، به سوی خدا دعوت می‌کرد، و هرکس که با او هم نشینی می‌نمود، از برکت وی بهره‌مند می‌شد، و سعادتمند می‌گشت.
﴿وَأَوۡصَٰنِي بِٱلصَّلَوٰةِ وَٱلزَّكَوٰةِ مَا دُمۡتُ حَيّٗا﴾ و مرا سفارش نموده تا حقوق خدا و حقوق بندگانش را به‌جای آورم که بزرگ‌ترین آن، نماز و زکات است؛ و تا زمانی که زنده باشم، مرا به این دو سفارش کرده است. پس من فرمان و سفارش او را به جای می‌آورم و به آن عمل می‌کنم و آن را اجرا می‌نمایم.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَّبَرًّا بِوَالِدَتِیْ ؗ— وَلَمْ یَجْعَلْنِیْ جَبَّارًا شَقِیًّا ۟
و نیز مرا سفارش نموده که با مادرم به نیکوکاری رفتار کنم؛ و عیسی تا آخرین حدّ، با مادرش به نیکی رفتار نمود؛ و آنچه شایستۀ او بود، برایش انجام داد؛ چون از شرافت و فضیلت برخوردار است، و بر وی حق مادری دارد. ﴿ وَلَمۡ يَجۡعَلۡنِي جَبَّارٗا﴾ و مرا زورگو و بدرفتار قرار نداده است که در مقابل خداوند گردنکشی کنم، وخودم را از بندگانش بالاتر قرار دهم. ﴿شَقِيّٗا﴾ و مرا در دنیا وآخرت نگون بخت نکرده است.
پس مرا چنان نموده که در برابر خداوند، فرمانبردار و فروتن و گردن کج و ذلیل باشم. و در برابر بندگان خدا، نیز فروتن هستم و من و پیروانم در دنیا و آخرت خوشبخت می‌باشیم.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالسَّلٰمُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدْتُّ وَیَوْمَ اَمُوْتُ وَیَوْمَ اُبْعَثُ حَیًّا ۟
و چون کمال و خصلت‌های پسندیده را به طور کامل دارا بود، گفت: ﴿وَٱلسَّلَٰمُ عَلَيَّ يَوۡمَ وُلِدتُّ وَيَوۡمَ أَمُوتُ وَيَوۡمَ أُبۡعَثُ حَيّٗا﴾ به فضل و احسان پروردگارم، از روزی که به دنیا آمده‌ام، و روزی که می‌میرم، و روزی که زنده برانگیخته می‌شوم، از شر شیطان و عذاب در امان خواهم بود؛ و این اقتضا می‌نماید که او، از وحشت‌های قیامت و سرای فاسقان در امان، و از اهل بهشت باشد. پس این، معجزه ای بزرگ و دلیلی آشکار بر این است که او پیامبر خدا و به حق بندۀ اوست.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ذٰلِكَ عِیْسَی ابْنُ مَرْیَمَ ۚ— قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِیْ فِیْهِ یَمْتَرُوْنَ ۟
کسی که این صفت‌ها را دارا بود، عیسی پسر مریم است، و هیچ شک و تردیدی درآن نیست؛ بلکه سخنی راستین و کلام خداست که ازآن راست‌تر سخنی وجود ندارد، و گفته‌ای نیکوتر از آن وجود ندارد. پس خبر یقینی و واقعی در مورد عیسی، این است؛ و آنچه در مورد وی گفته شده و با این مخالف است، قطعا باطل و پوچ می‌باشد، و شک و شبهه‌ای است که ناآگاهانه بر زبان رانده می‌شود. بنابراین فرمود: ﴿ٱلَّذِي فِيهِ يَمۡتَرُونَ﴾ که در آن تردید می‌کنند، و با تخمین و شک خود مجادله می‌نمایند؛ پس برخی می‌گویند: عیسی خداست، یا پسر خداست یا سومینِ سه تاست .پاک است خداوند از دروغ‌پردازی و تهمت آنها.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
مَا كَانَ لِلّٰهِ اَنْ یَّتَّخِذَ مِنْ وَّلَدٍ ۙ— سُبْحٰنَهٗ ؕ— اِذَا قَضٰۤی اَمْرًا فَاِنَّمَا یَقُوْلُ لَهٗ كُنْ فَیَكُوْنُ ۟ؕ
﴿مَا كَانَ لِلَّهِ أَن يَتَّخِذَ مِن وَلَدٖ﴾ شایسته و سزاوار خداوند نیست که فرزندی داشته باشد، چون این غیرممکن است؛ زیرا او، بی‌نیاز و ستوده، و مالک همۀ هستی است. پس چگونه کسی از بندگان و مملوک‌های خود را، به فرزندی می‌گیرد؟!
﴿سُبۡحَٰنَهُۥٓ﴾ خداوند پاک و منزّه است از داشتن فرزند و عیب، ﴿إِذَا قَضَىٰٓ أَمۡرٗا﴾ هرگاه ارادۀ پدید آوردن چیزی و انجام کاری را بکند، انجام هیچ کاری برایش ناممکن و دشوار نیست، ﴿ فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ﴾ بلکه به آن می‌گوید: پدید آی، و آن پدید می‌آید. پس وقتی تقدیر و خواست او در عالم بالا و پایین نافذ و جاری است، چگونه فرزندی خواهد داشت؟! پس وقتی او چنین است که هرگاه پدید آوردن چیزی را اراده نماید، به آن بگوید: ﴿كُن فَيَكُونُ﴾ چگونه به‌وجود آوردن عیسی بدون پدر، بعید محسوب می‌شود؟!
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِنَّ اللّٰهَ رَبِّیْ وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوْهُ ؕ— هٰذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیْمٌ ۟
پس عیسی خبر داد که او نیز همانند سایر بندگان، تحت پرورش خداوند می‌باشد، و گفت: ﴿وَإِنَّ ٱللَّهَ رَبِّي وَرَبُّكُمۡ﴾ خداوندی که ما را آفریده و صورتگری نموده و تدبیر او در ما نافذ است، و تقدیرش ما را می‌چرخاند، پروردگار من و پروردگار شماست.
﴿فَٱعۡبُدُوهُ﴾ پس عبادت را تنها برای او انجام دهید، و در رجوع و انابت به سوی او بکوشید. و این، اقرار به توحید ربوبیت و توحید الوهیت است. و با توحید ربوبیت، بر توحید الوهیت استدلال نمود، بنابراین گفت: ﴿هَٰذَا صِرَٰطٞ مُّسۡتَقِيمٞ﴾ این است راه راست؛ یعنی راه درست و میانه که انسان را به خدا می‌رساند، چون این راه، راه پیامبران و پیروانش می‌باشد؛ و غیر از این راه، گمراهی است.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَاخْتَلَفَ الْاَحْزَابُ مِنْ بَیْنِهِمْ ۚ— فَوَیْلٌ لِّلَّذِیْنَ كَفَرُوْا مِنْ مَّشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیْمٍ ۟
وقتی خداوند حالت عیسی را بیان کرد، حالتی که در آن شک و تردیدی نیست، خبر داد که گروه‌ها و دسته‌های گمراهِ یهود و نصاری و دیگران در مورد عیسی ـ علیه السلام ـ در میان خود اختلاف ورزیدند؛ برخی در مورد او افراط نموده، و برخی در حق او تفریط کردند.پس برخی از ایشان گفتند: عیسی خداست؛ و برخی گفتند: عیسی پسر خداست؛ و برخی گفتند: او سومین سه تاست؛ و برخی دیگر مانند یهودیان، او را پیامبر به حساب نیاورده، بلکه او را متهم کردند که حرام زاده است!
سخنان همۀ اینها باطل و پوچ است، و نظرشان فاسد؛ و آن را بر اساس شک و عناد و دلائل فاسد و شبهات بی‌ارزش بیان می‌کردند، و همگی سزاوار وعید سخت خدا هستند. بنابراین فرمود: ﴿فَوَيۡلٞ لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ﴾ پس وای بر کسانی که به خدا و پیامبران و کتاب‌هایش کفر ورزیدند. یهودیان و نصارا که در مورد عیسی سخن کفر می‌گویند، در اینها داخل‌اند.
﴿مِن مَّشۡهَدِ يَوۡمٍ عَظِيمٍ﴾ وای بر آنها به هنگام مشاهدۀ روز بزرگ! یعنی هنگام روز قیامت که پیشینیان و اهل آسمان‌ها و اهل زمین درآن گرد می‌آیند. روزی که آکنده از زلزله‌ها و وحشت‌ها می‌باشد؛ و درآن روز، سزا و جزای اعمال داده می‌شود. پس در این وقت، خداوند آنچه را که پنهان و آشکار می‌کردند، روشن می‌سازد.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَسْمِعْ بِهِمْ وَاَبْصِرْ ۙ— یَوْمَ یَاْتُوْنَنَا لٰكِنِ الظّٰلِمُوْنَ الْیَوْمَ فِیْ ضَلٰلٍ مُّبِیْنٍ ۟
﴿أَسۡمِعۡ بِهِمۡ وَأَبۡصِرۡ يَوۡمَ يَأۡتُونَنَا﴾ چه گوش شنوا و چه چشم بینایی پیدا می‌کنند در آن روز که به نزد ما می‌آیند، پس به کفر خود و شرکشان اقرار می‌نمایند، و به گفته‌هایشان اعتراف می‌کنند، و می‌گویند: ﴿رَبَّنَآ أَبۡصَرۡنَا وَسَمِعۡنَا فَٱرۡجِعۡنَا نَعۡمَلۡ صَٰلِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ﴾ پروردگارا! دیدیم و شنیدیم، ما را به عقب باز گردان تا عمل شایسته انجام دهیم، بدون شک ما یقین داریم. پس در قیامت، به حقیقتِ آنچه بر آن هستند، یقین حاصل می‌کنند.
﴿لَٰكِنِ ٱلظَّٰلِمُونَ ٱلۡيَوۡمَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ﴾ اما ستمکاران امروزه در گمراهی آشکاری به‌سر می‌برند، و آنها برای این گمراهی‌شان عذری ندارند؛ زیرا برخی از آنان از روی بینش، گمراهی را اختیار نموده‌اند، و حق را می‌شناسند، اما از آن رویگردان شده‌اند. و برخی راه حق را گم کرده و از آن منحرف شده‌اند، و می‌توانند حق و حقیقت را بشناسند، اما به گمراهی خود وکارهای بدی که انجام می‌دهند، راضی هستند. و برای شناخت حق از باطل تلاش نمی‌نمایند. فکر کن چگونه خداوند بعد از ﴿فَٱخۡتَلَفَ ٱلۡأَحۡزَابُ مِنۢ بَيۡنِهِمۡ﴾ فرمود: ﴿فَوَيۡلٞ لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ﴾ و نفرمود: «فَوَیْل لَهُمْ» تا ضمیر به احزاب برگردد؛ زیرا از میان دسته‌هایی که با هم اختلاف دارند، گروهی هستند که به حقیقت رسیده و با حق موافق هستند و درمورد عیسی می‌گویند: او بندۀ خدا و پیامبرش می‌باشد، و به او ایمان آورده و از او پیروی می‌کنند. پس اینها مؤمن هستند و در این وعید و هشدار داخل نمی‌باشند. بنابراین خداوند فقط کافران را مورد تهدید و وعید قرار داد.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - تەپسىر سەئدىينىڭ پارىسچە تەرجىمىسى. - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
تەپسىر سەئدىينىڭ پارىسچە تەرجىمىسى.