مەنالار تەرجىمىسى ئايەت 62 سۈرە سۈرە پۇرقان - الترجمة الفارسية - تفسير السعدي - قۇرئان كەرىم ئىنىسكىلوپىدىيىسى

ئايەت: 62

وَهُوَ الَّذِیْ جَعَلَ الَّیْلَ وَالنَّهَارَ خِلْفَةً لِّمَنْ اَرَادَ اَنْ یَّذَّكَّرَ اَوْ اَرَادَ شُكُوْرًا ۟

﴿وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ خِلۡفَةٗ﴾ و خداوند ذاتی است که شب و روز را جایگزین یکدیگر می‌سازد؛ یعنی یکی را می‌برد، و دیگری را جایگزین آن می‌کند؛ و این روند همیشگی است تا از یکنواخت بودنِ شب و روز جلوگیری شود. ﴿لِّمَنۡ أَرَادَ أَن يَذَّكَّرَ أَوۡ أَرَادَ شُكُورٗا﴾ برای کسی که بخواهد از شب و روز پند و عبرت بگیرد، و از آن بر گستردگی قدرت الهی استدلال نماید، و خداوند را برآن سپاس گوید. و برای کسی که خداوند را یاد می‌کند، و شکر او را به ‌جای می‌آورد، در طول شب و روز اورادی هست که می‌تواند آنها را بر زبان جاری کند. پس اگر در شب نتوانست، در روز انجام دهد، و اگر در روز نتوانست، در شب انجام دهد. نیز دل‌ها در لحظاتِ شب و روز دگرگون می‌شوند؛ گاهی با نشاط و سرحال بوده، و گاهی تنبل می‌گردند؛ و گاهی با یاد الهی بوده، و گاهی با غفلت لحظات را سپری می‌کنند؛ گاهی با اقبال، و گاهی با اعراض زمان را پشت سر می‌گذرانند. دل‌ها گاهی بسته، و گاهی باز هستند. بنابراین خداوند شب و روز را چنان نمود که یکی پس از دیگری بر بندگان آیند و تکرار ‌شوند، و باعث فعالیت آنها گردند، و به ذکر و شکرِ الهی در وقتی از اوقات روی آورند. و چون اوقات عبادت‌ها، با تکرارِ شب و روز، تکرار می‌شود، پس هر دم، برای بنده همتی پدید می‌آید که غیر از همت او در وقت گذشته است؛ وقتی که در آن تنبلی به او دست داده بود، و بنده در این اوقات، بر پند گرفتن و یاد خدا و به‌جا آوردن شکر الهی می‌افزاید. پس عبادت‌هایی که آدمی انجام می‌دهد، به منزلۀ آبیاری مزرعۀ ایمان است، و ایمان را پرورش می‌دهد. و اگر طاعت‌ها و عبادت‌ها نبود، نهال ایمان خشک و پژمرده می‌شد. پس زیباترین و کامل‌ترین ستایش‌ها، سزاوار خداوند است. سپس منت و احسان خود را، بر بندگان صالحش یادآور شد، و اینکه آنها را به انجام کارهای شایسته توفیق داده است؛ کارهایی که به سبب آن، جایگاه بلندی در اتاق‌های بهشت به‌دست می‌آورند. پس فرمود: