ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة النور - ən-Nur
سُورَةٌ أَنزَلۡنَٰهَا وَفَرَضۡنَٰهَا وَأَنزَلۡنَا فِيهَآ ءَايَٰتِۭ بَيِّنَٰتٖ لَّعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
Bu, nazil etdiyimiz, hökmlərinə əməl etməyi sizə vacib buyurduğumuz, düşünüb, bu surədə olan əhkamlara əməl edəsiniz deyə içərisində açıq-aydın ayələr nazil etdiyimiz bir surədir.
التفاسير العربية:
ٱلزَّانِيَةُ وَٱلزَّانِي فَٱجۡلِدُواْ كُلَّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا مِاْئَةَ جَلۡدَةٖۖ وَلَا تَأۡخُذۡكُم بِهِمَا رَأۡفَةٞ فِي دِينِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۖ وَلۡيَشۡهَدۡ عَذَابَهُمَا طَآئِفَةٞ مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Bakirə olub zina edən qadın və kişinin hər birinə yüz çubuq vurun. Əgər Allaha və axirət gününə inanırsınızsa, nəbadə zina edən o iki kimsəyə qarşı qəlbinizdə duyduğunuz acı və mərhəmət hissləriniz hədd cəzasını onlar üzərinə tətbiq edilməsinə və ya bu cəzanı yüngülləşdirməyə əsla sövq etməsin. Onlara verilən bu cəzaya şahid olmaq, həm o iki zinakarı, həmdə ki, başqalarını bu çirkin əməldən çəkindirmək üçün qoy möminlərdən bir dəstə onlara verilən əzaba şahid olsun.
التفاسير العربية:
ٱلزَّانِي لَا يَنكِحُ إِلَّا زَانِيَةً أَوۡ مُشۡرِكَةٗ وَٱلزَّانِيَةُ لَا يَنكِحُهَآ إِلَّا زَانٍ أَوۡ مُشۡرِكٞۚ وَحُرِّمَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Uca Allah, zinanın çirkin bir əməl olmasından dolayı, zinaya alışan bir kişinin ancaq özü kimi zina edən ya da onunla evlənilməsi icazə olmayan və özünü zinadan qorumayan müşrik bir qadınla evlənmək istədiyini və həmçinin zinaya alışan bir qadının da özü kimi zina edən ya da onunla evlənilməsi icazə olmayan və özünü zinadan qorumayan müşrik bir kişi ilə evlənmək istədiyini xəbər vermişdir. Həm zinakar qadınla evlənmək, həm də zinakar bir kişini evləndirmək möminlərə haram edilmişdir.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ يَأۡتُواْ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَ فَٱجۡلِدُوهُمۡ ثَمَٰنِينَ جَلۡدَةٗ وَلَا تَقۡبَلُواْ لَهُمۡ شَهَٰدَةً أَبَدٗاۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
Ey qazılar və ya hökm sahibləri! Namuslu, iffətli qadın və kişiləri zinada günahlandırıb, sonra atdıqları bu zina iftirasına dair dörd şahid gətirə bilməyən kəslərə səksən çubuq vurun və onların şahidliyini əbədiyyən qəbul etməyin. Namuslu, iffətli qadın və kişilərin zina etdiklərinə dair iftira atanlar, Allahın itaətində çıxmış kimsələrdir.
التفاسير العربية:
إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ وَأَصۡلَحُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Yalnız bundan sonra Allaha tövbə edərək əməllərini islah edən şəxslər bundan müstəsnadır. Şübhəsiz ki, Allah onların tövbələrini və şəhadətlərini qəbul edər. Çünki Allah Ona tövbə edən qullarını bağışlayandır və onlara qarşı mərhəmətlidir!
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ أَزۡوَٰجَهُمۡ وَلَمۡ يَكُن لَّهُمۡ شُهَدَآءُ إِلَّآ أَنفُسُهُمۡ فَشَهَٰدَةُ أَحَدِهِمۡ أَرۡبَعُ شَهَٰدَٰتِۭ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
Arvadlarını zinada günahlandırıb və arvadını günahlandırdığı şeyin doğru olmasına dair özlərindən başqa şahidləri olmayanların kişilərə gəlincə, onlardan hər biri, arvadını günahlandırdığı zinada özünün doğru danışanlardan olmasına dair dörd dəfə (əşhədu billahi – Allahı şahid gətirirəm, deyə) Allahı şahid tutmalıdır.
التفاسير العربية:
وَيَدۡرَؤُاْ عَنۡهَا ٱلۡعَذَابَ أَن تَشۡهَدَ أَرۡبَعَ شَهَٰدَٰتِۭ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
Bu şəkildə qadın hədd cəzasını ozündən uzaqlaşdırma hüququ vardır. Əgər qadın, ərinin onu zinada günahlandıran ərinin yalan danışanlardan olduğuna dair dörd dəfə Allahı şahid tutarsa bu zaman o hədd cəzasını özündən dəf etmiş olar.
التفاسير العربية:
وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ وَأَنَّ ٱللَّهَ تَوَّابٌ حَكِيمٌ
Ey İnsanlar! Əgər Allahın sizə qarşı lütfü və mərhəməti olmasaydı, qullarından tövbə edənlərin tövbəsini qəbul edən, işlərində və şəri hökmlərində hikmət sahibi olmasaydı, bu zaman günahkarlara cəza verməyə və etdikləri günahları insanlara bəyan edib, onları insanlar arsaında rəzil və rüsvay etməyə tələsərdi.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• التمهيد للحديث عن الأمور العظام بما يؤذن بعظمها.
• Böyük işlərlə əlaqəli sözlərə giriş sözü ilə başlamaq, o işlərin nə qədər böyük olduğunu xəbər verir.
• الزاني يفقد الاحترام والرحمة في المجتمع المسلم.
• الحصار الاجتماعي على الزناة وسيلة لتحصين المجتمع منهم، ووسيلة لردعهم عن الزنى.
• Cəmiyyətdə zinakarlara qarşı təzyiq göstərmək, həm cəmiyyəti onlardan qorumağa, həm də ki, onları zinadan çəkindirməyə vasitədir.
• تنويع عقوبة القاذف إلى عقوبة مادية (الحد)، ومعنوية (رد شهادته، والحكم عليه بالفسق) دليل على خطورة هذا الفعل.
• İftira yaxan kimsəni maddi (hədd, səksən çubuq) və mənəvi (əbədiyyən şəhadətinin qəbul edilməməsi və ona fasiq damğası vurulması) cəza ilə cəzalandırılması onun etdiyi əməlin nə qədər təhlükəli olduğuna dəlildir.
إِنَّ ٱلَّذِينَ جَآءُو بِٱلۡإِفۡكِ عُصۡبَةٞ مِّنكُمۡۚ لَا تَحۡسَبُوهُ شَرّٗا لَّكُمۖ بَلۡ هُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۚ لِكُلِّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُم مَّا ٱكۡتَسَبَ مِنَ ٱلۡإِثۡمِۚ وَٱلَّذِي تَوَلَّىٰ كِبۡرَهُۥ مِنۡهُمۡ لَهُۥ عَذَابٌ عَظِيمٞ
Ey Möminlər! Möminlərin anası Aişənin -Allah ondan razı olsun- zina etdiyini iddia edib, ona iftira atanlar özlərini sizə nisbət edən bir dəstədir. Onuların sizə yaxdığları bu böhtanın heç də özünüz üçün pis bir şey hesab etməyin. Əksinə, sizə atılan bu böhtan, savablarınızı artırdığı, möminləri aranızdakı münafiqlərdən təmizlədiyi və möminlərin anası Aişəni təmizə çıxartdığı üçün sizə görə xeyirlidir. Aişəyə atılan bu iftirada iştirak edən hər bir kimsəyə, iftira ataraq onu insanlar arasında danışan hər bir kəsə qazandığı günahın cəzası vardır. Bu cəzanın ən böyügünə, bu böhtanı ilk dəfə insanlar arasında yayan kimsə yüklənəcəkdir. Onun üçün çox şiddətli əzab vardır. Burada zina iftirasını ilk dəfə olaraq yaymaqla qəsd edilən, münafiq, Abdullah bin Ubey bin Səluldur.
التفاسير العربية:
لَّوۡلَآ إِذۡ سَمِعۡتُمُوهُ ظَنَّ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ بِأَنفُسِهِمۡ خَيۡرٗا وَقَالُواْ هَٰذَآ إِفۡكٞ مُّبِينٞ
Məgər mömin kişi və mömin qadınlar bu iftiranı eşitdiklərini zaman mömin bacı və qardaşlarından iftira atılan kimsələr barədə gözəl zənndə olub: "Bu, açıq-aydın bir yalandır!" – deməli deyildilərmi?!
التفاسير العربية:
لَّوۡلَا جَآءُو عَلَيۡهِ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَۚ فَإِذۡ لَمۡ يَأۡتُواْ بِٱلشُّهَدَآءِ فَأُوْلَٰٓئِكَ عِندَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلۡكَٰذِبُونَ
Möminlərin anası Aişəyə - Allah ondan razı olsun - bu böyük iftiranı atanlar, qoy ona nisbət etdikləri bu iddianın doğruluğuna dair şahidlik edən dörd şahid gətirsinlər. Əgər onlar bu iddialarının doğruluğuna dair dörd şahid gətirməzlərsə - onlar bunu heç vaxt gətirə bilməyəcəklər də - deməli onlar, Allahın hökmünə əsasən əsl yalançı olanlardır.
التفاسير العربية:
وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ لَمَسَّكُمۡ فِي مَآ أَفَضۡتُمۡ فِيهِ عَذَابٌ عَظِيمٌ
Ey Möminlər! Əgər üzərinizdə Allahın lütfü və sizi cəzalandırmaqda tələsməməsi səbəbi ilə sizə mərhəməti olmasaydı və sizdən tövbə edən kimsələrin tövbəsini qəbul etməsəydi, onda möminlərin anası Aişəyə -Allah ondan razı olsun- yaxdığınız bu yalan və böhtan görə sizə böyük bir əzab toxunardı.
التفاسير العربية:
إِذۡ تَلَقَّوۡنَهُۥ بِأَلۡسِنَتِكُمۡ وَتَقُولُونَ بِأَفۡوَاهِكُم مَّا لَيۡسَ لَكُم بِهِۦ عِلۡمٞ وَتَحۡسَبُونَهُۥ هَيِّنٗا وَهُوَ عِندَ ٱللَّهِ عَظِيمٞ
Bu iftiranın batil olmasına və bu xüsusda hər hansı bir bilginiz olmamasına rəğmən sizlər bu iftiranı öz aranızda danışırdınız və onu əhəmiyyətsiz bir şey hesab edirdiniz. Halbuki bu, əslində yalan və iftira olduğu üçün Allah yanında böyük bir günahdır.
التفاسير العربية:
وَلَوۡلَآ إِذۡ سَمِعۡتُمُوهُ قُلۡتُم مَّا يَكُونُ لَنَآ أَن نَّتَكَلَّمَ بِهَٰذَا سُبۡحَٰنَكَ هَٰذَا بُهۡتَٰنٌ عَظِيمٞ
Məgər siz bu iftiranı eitdiyinizdə: "Ey Rəbbimiz! Sən pak və müqəddəsən" – deyərək, "Bu çirkin iş barədə bizə danışmaq yaraşmaz. Möminlərin anasına yaxılan bu iftira, ona atılan böyük bir yalandan başqa bir şey deyildir" – deməli deyildinizmi?!
التفاسير العربية:
وَيُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِۚ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
Uca Allah, hikmətlər və ibrətlərlə dolu ayələrini sizin üçün müfəssəl olaraq belə izah edir. Allah etdiyiniz əməllərdən xəbərdardır. Əməllərinizdən Ona heç bir şey gizli qalmaz. O, etiyiniz əməllərin qarşılığını sizə verəcəkdir. Allah, işlərində və şəri hökmlərində hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ ٱلۡفَٰحِشَةُ فِي ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
İçərisində zina iftirasınında yer aldığı iyrənc əməllərin möminlər arasında yayılmasını istəyənlər üçün dünyada, iftira atan kimsə üçün təyin edilmiş hədd cəzası, axirətdə isə Cəhənnəm atəşində acılı-ağrılı bir əzab vardır. Allah o iftiraçıların yalanlarını, qullarının işinin sonu nə ilə qurtaracağını və qullarına nəyin onlar üçün daha faydalı olmasını daha yaxşı bilir, siz isə bunları bilməzsiniz.
التفاسير العربية:
وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ وَأَنَّ ٱللَّهَ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ
Ey iftira olayına şərik olan kimsələr! Əgər Allahın sizin üzərinizə olan lütfü və sizə qarşı şəfqəti və mərhəməti olmasaydı, yaxdığınız iftiralara görə sizə əzabı tezləşdirib, sizi dərhal məhv edərdi.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تركيز المنافقين على هدم مراكز الثقة في المجتمع المسلم بإشاعة الاتهامات الباطلة.
• Yuxarıda geyd edilən ayələrdə, münafiqlər özlərinin batil ittihamlarını, müsəlman cəmiyyətində yaymaqla, müsəlman cəmiyyətini xalq arasında etibarsız bir cəmiyyət kimi göstərməyə çalışdıqları bəyan edilmişdir.
• المنافقون قد يستدرجون بعض المؤمنين لمشاركتهم في أعمالهم.
۞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ وَمَن يَتَّبِعۡ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِ فَإِنَّهُۥ يَأۡمُرُ بِٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۚ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ مَا زَكَىٰ مِنكُم مِّنۡ أَحَدٍ أَبَدٗا وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يُزَكِّي مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Ey Allaha iman gətirib Onun şəriətinə əməl edən kimsələr! Nəbadə şeytanın batili bəzədiyi yollarına uyasınız. Kim şeytanın yollarına uyarsa, bilsin ki, şeytan insanlara, dinin qəbul etməyib pis gördüyü iyrənc və yaramaz işləri və sözləri əmr edir. Ey möminlər! Əgər Allahın sizin üzərinizdə lütfü və mərhəməti olmasaydı, sizdən tövbə edən heç bir kəs tövbəsi ilə günahlardan təmizlənməzdi. Lakin Allah qullarından istədiyini, tövbəsini qəbul etməklə təmizə çıxarar. Allah dediyiniz sözləri eşidəndir və etdiyiniz əməlləri biləndir. Bu xüsusda Ona heç bir şey qizli qalmaz. O, etdiyiniz əməllərin qarşılığını sizə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَلَا يَأۡتَلِ أُوْلُواْ ٱلۡفَضۡلِ مِنكُمۡ وَٱلسَّعَةِ أَن يُؤۡتُوٓاْ أُوْلِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينَ وَٱلۡمُهَٰجِرِينَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۖ وَلۡيَعۡفُواْ وَلۡيَصۡفَحُوٓاْۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
Qoy aranızda dində fəzilət və mal-dövlət baxımından sərvət sahibləri olanlar ehtiyacı olan yaxınlarına -fəqirlik içində yaşayan və Allah yolunda hicrət edən- işlətdikləri günahdan dolayı yardım etməyəcəklərinə dair and içməsinlər. Qoy onları əfv edib, xətalarını bağışlasınlar. Məgər siz onları əfv edib, xətalarını bağışladıqda, uca Allahın sizin günahlarınızı bağışlamasını istəmirsinizmi?! Allah tövbə edən qullarına qarşı bağışlayandır və onalara qarşı mərhəmətlidir. Qoy Allahın qulları, Allahın bağışlamasından özlərinə örnək götürsünlər. Bu ayə, Mistah bin Usasə -Allah ondan razı olsun- Aişəyə -Allah ondan razı olsun- atılan böhtanda iştirak etdiyi üçün, Əbu Bəkir -Allah ondan razı olsun- bir daha ona yardım etməyəcəyinə dair and içdiyinə görə nazil edilmişdir.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ٱلۡغَٰفِلَٰتِ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ لُعِنُواْ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
Namuslu, iffət sahibi və fahişə əməldən xəbəri olmayan ismətli mömin qadınlara zina iftirası atanlar, dünyada və axirətdə Allahın rəhmətindən qovulmuşlardır. Onları üçün axirətdə çox böyük bir əzab vardır.
التفاسير العربية:
يَوۡمَ تَشۡهَدُ عَلَيۡهِمۡ أَلۡسِنَتُهُمۡ وَأَيۡدِيهِمۡ وَأَرۡجُلُهُم بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Qiyamət günü dilləri, dünyada ikən danışdıqları batil şeylər barəsində onların əleyhinə şəhadət verəcəkdir. Eyni şəkildə də əlləri və ayaqları etdikləri günahlar barəsində onların əleyhinə şəhadət verəcəkdir.
التفاسير العربية:
يَوۡمَئِذٖ يُوَفِّيهِمُ ٱللَّهُ دِينَهُمُ ٱلۡحَقَّ وَيَعۡلَمُونَ أَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡحَقُّ ٱلۡمُبِينُ
Məhz o gün uca Allah onlara ədalətli şəkildə layiq olduqları cəzanı verəcək və onlarda Allahın haqq olduğunu biləcəklər. Bilin ki, uca Allahın xəbər verdiyi hər bir söz yaxud vəd yaxud təhdid, şəkk-şübhə olmayan açıq-aydın bir haqdır.
التفاسير العربية:
ٱلۡخَبِيثَٰتُ لِلۡخَبِيثِينَ وَٱلۡخَبِيثُونَ لِلۡخَبِيثَٰتِۖ وَٱلطَّيِّبَٰتُ لِلطَّيِّبِينَ وَٱلطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَٰتِۚ أُوْلَٰٓئِكَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا يَقُولُونَۖ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ
Hər bir murdar kişi və murdar qadın özlərinə münasib olan murdar kişiyə və murdar qadına yaraşar və hər bir murdar söz və əməl ona münasib olan murdar kimsələrə yaraşar. Eyni şəkildə hər təmiz olan da, təmiz olana yaraşar. Təmiz kişilər və qadınlar, murdar kişi və qadınların onlar barəsində söylədiklərindən uzaqdırlar. Bu kimsələr üçün Allahdan günahlarının bağışlanması və gözəl bir ruzi vardır. Bu isə Cənnətdir.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ بُيُوتِكُمۡ حَتَّىٰ تَسۡتَأۡنِسُواْ وَتُسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَهۡلِهَاۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
Ey Allaha iman gətirib Onun şəriətinə əməl edən kimsələr! Nəbadə özgə evlərə daxil olmaq üçün ev sakinlərindən icazə almadan və onlara salam verib: "Əssəlamu aleykum, gəlmək olarmı?"- demədən daxil olmayın. Evə daxil olmazdan əvvəl icazə alaraq daxil olmaq, icazə almadan evə qəfildən daxil olmaqdan daha xeyirlidir. Bəlkə siz, Allahın bu əmrindən ibrət alıb, ona əməl edəsiniz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• إغراءات الشيطان ووساوسه داعية إلى ارتكاب المعاصي، فليحذرها المؤمن.
• Şeytanın hiylələri və vəsvəsəsi insanı günah işləməyə sövq etdirər. Mömin kimsə gərək özünü bunlardan qorusun.
• التوفيق للتوبة والعمل الصالح من الله لا من العبد.
• Tövbəyə və saleh əmələ müvəffəq olmaq qulun əlində deyil, bu yalnız Allahın əlində olan bir işdir.
• العفو والصفح عن المسيء سبب لغفران الذنوب.
فَإِن لَّمۡ تَجِدُواْ فِيهَآ أَحَدٗا فَلَا تَدۡخُلُوهَا حَتَّىٰ يُؤۡذَنَ لَكُمۡۖ وَإِن قِيلَ لَكُمُ ٱرۡجِعُواْ فَٱرۡجِعُواْۖ هُوَ أَزۡكَىٰ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِيمٞ
Əgər o evlərdə heç kim olmazsa, izin vermə haqqına sahib bir kimsə tərəfindən sizə evə daxil olmanız üçün izin verilincəyə qədər ora daxil olmayın. Əgər ev sahibləri sizə: "Qayıdın!" – deyərsə, bu zaman evə daxil olmadan geri dönün. Bu, Allah yanında sizin üçün daha təmiz olandır. Allah nə etdiklərinizi bilir və etdiyiniz əməllərdən Ona heç bir şey gizli qalmaz. O, etdiyiniz əməllərin qarşılığını sizə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
لَّيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ مَسۡكُونَةٖ فِيهَا مَتَٰعٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا تَكۡتُمُونَ
Yaşayış üçün olmayan, idarələr, dükanlar, kitabkanalar və s. bu kimi insanların ümumi istifadəsi üçün hazırlanmış olan yerlərə izinsiz daxil olmaq sizin üçün günah deyildir. Uca Allah sizin aşkara çıxardığınızı da, gizlində saxladığınızı da bilir. Etdiyiniz əməllərdən Allaha heç bir şey gizli qalmaz. O, etdiyiniz əməllərin qarşılığını sizə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
قُل لِّلۡمُؤۡمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِمۡ وَيَحۡفَظُواْ فُرُوجَهُمۡۚ ذَٰلِكَ أَزۡكَىٰ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا يَصۡنَعُونَ
Ey Peyğəmbər! Mömin kişilərə de ki, gözlərini onlara hala olmayan qadınlara və ayıb yerlərə baxmaqdan çəksinlər, cinsiyyət üzvlərini harama düşməkdən və açmaqdan qorusunlar. Gözləri, Allahın həm haram etdiyi baxışlardan qorumaq, həm də cinsiyyət üzvlərini qorumaq Allah yanında onlar üçün daha təmiz və pakdır. Şübhəsiz ki, Allah onların nə etdiklərindən xəbərdardır. Bu işdə Ona heç bir şey gizli qalmaz. Allah, etdikləri əməllərin əvəzini onlara verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَقُل لِّلۡمُؤۡمِنَٰتِ يَغۡضُضۡنَ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِنَّ وَيَحۡفَظۡنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنۡهَاۖ وَلۡيَضۡرِبۡنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّۖ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوۡ ءَابَآئِهِنَّ أَوۡ ءَابَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآئِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِيٓ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِيٓ أَخَوَٰتِهِنَّ أَوۡ نِسَآئِهِنَّ أَوۡ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُنَّ أَوِ ٱلتَّٰبِعِينَ غَيۡرِ أُوْلِي ٱلۡإِرۡبَةِ مِنَ ٱلرِّجَالِ أَوِ ٱلطِّفۡلِ ٱلَّذِينَ لَمۡ يَظۡهَرُواْ عَلَىٰ عَوۡرَٰتِ ٱلنِّسَآءِۖ وَلَا يَضۡرِبۡنَ بِأَرۡجُلِهِنَّ لِيُعۡلَمَ مَا يُخۡفِينَ مِن زِينَتِهِنَّۚ وَتُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
Mömin qadınlara da de ki, baxışlarını özlərinə halal olmayan kimsələrə baxmaqdan çəkindirsinlər və ayıb yerlərini fahişə əməllərdən uzaq duraraq və örtərək qorusunlar. Qoy onlar üst paltarı kimi görünə və örtülməsi mümkün olmayan zinət əşyalarını yad kişilərə göstərməsinlər. Baş örtüklərini saçlarının, üzlərinin və boyun-boğazlarının üstünə salsınlar. Gizlində olan zinət əşlayarını ərlərindən, yaxud atalarından, yaxud qayınatalarından, yaxud öz oğullarından, yaxud ərlərinin oğullarından, yaxud qardaşlarından, yaxud qardaşlarının oğullarından, yaxud bacılarının oğullarından, yaxud müsəlman və ya kafir olmasından aslı olmayaraq etibarlı qadınlardan, yaxud sahib olduqları kişi və ya qadın kölələrdən, yaxud qadınlara ehtiyacı qalmayan kişi xidmətçilərdən, yaxud kiçikliyinə görə qadınların ayıb yerlərini hələ dərk etməyən uşaqlardan başqasına göstərməsinlər. Qadınlar, xalxallarını və gizlətdikləri başqa zinət əşyalarının bilinməsi üçün ayaqlarını yerə vura-vura yeriməsinlər. Ey iman gətirənlər! Mətləbinizə yetişmək, qorduğunuz şeydən əmin olmaq üçün haram baxışlardan və bundan başqa olan günahlardan hamılıqla Allaha tövbə edin!
التفاسير العربية:
وَأَنكِحُواْ ٱلۡأَيَٰمَىٰ مِنكُمۡ وَٱلصَّٰلِحِينَ مِنۡ عِبَادِكُمۡ وَإِمَآئِكُمۡۚ إِن يَكُونُواْ فُقَرَآءَ يُغۡنِهِمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
Ey möminlər! Aranızda, zövcələri olmayan kişiləri və ərləri olmayan azad qadınları, həmçinin, mömin olan kölə və kənizlərinizi evləndirin. Əgər onlar fəqirdirlərsə, Allah Öz geniş lütfü ilə onları varlı edər. O, bol ruzi sahibidir. Onu ruzisi bir kimsəni zənginləşdirməklə naqisləşməz. Allah qullarının nə etdiklərini biləndir.
التفاسير العربية:
وَلۡيَسۡتَعۡفِفِ ٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّىٰ يُغۡنِيَهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱلَّذِينَ يَبۡتَغُونَ ٱلۡكِتَٰبَ مِمَّا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ فَكَاتِبُوهُمۡ إِنۡ عَلِمۡتُمۡ فِيهِمۡ خَيۡرٗاۖ وَءَاتُوهُم مِّن مَّالِ ٱللَّهِ ٱلَّذِيٓ ءَاتَىٰكُمۡۚ وَلَا تُكۡرِهُواْ فَتَيَٰتِكُمۡ عَلَى ٱلۡبِغَآءِ إِنۡ أَرَدۡنَ تَحَصُّنٗا لِّتَبۡتَغُواْ عَرَضَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۚ وَمَن يُكۡرِههُّنَّ فَإِنَّ ٱللَّهَ مِنۢ بَعۡدِ إِكۡرَٰهِهِنَّ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Yoxsulluq səbəbindən evlənməyə imkanı olmayanlar, Allah Öz geniş lütfü ilə onları varlandırana qədər, ismətlərini zinadan qoruyub saxlasınlar. Özlərini köləlikdən xilas edib, azadlığa qovuşmaq üçün mal verərək ağaları ilə mükatəbə (Mükatəbə sözü ərəb dilində: Qulun köləlikdən azad olması üçün ağası ilə müəyyən pul məbləği əsasında bağladığı bir sazişdir) etməyi tələb edənlər varsa, əgər ağaları onların dində saleh və bağlanan sazişi ödəyə biləcəyini zənn edərsə, bu zaman onlarla tələb etdikləri mükatəbə sazişini bağlasınlar. Qoy ağalar, kölələrin onlarla bağladıqları mükatəbənin bir qismini ödəmələri üçün Allahın onlara verdiyi maldan kölələrinə da versinlər. Nəbadə Abdullah bin Ubeyin, iffətli olub, zinadan uzaq duraraq, ismətlərini qorumaq istəyən iki cariyəsini zinaya məcbur etdirdiyi kimi, sizdə mal-dövlət əldə etməniz üçün öz cariyələrinizi zinakarlığa məcbur edəsiniz. Sizdən kim onları bu işə məcbur etsə, bilsin ki, onlar məcbur edildikdən sonra Allah onların günahlarını bağışlayar və onlara rəhm edər. Çünki onlar bu işi öz xoşları ilə deyil, əksinə, məcbur edilərək görmüşdülər, elə bu görə də günah onları bu işə məcbur edənin boynunadır.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكُمۡ ءَايَٰتٖ مُّبَيِّنَٰتٖ وَمَثَلٗا مِّنَ ٱلَّذِينَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِكُمۡ وَمَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِينَ
Ey İnsanlar! Biz sizə içərisində heç bir qarışıqlıq olmayan, açıq-aydın ayələr nazil etdik. Sizin, sizdən öncə yaşamış mömin və kafir kimsələrin başlarına gələn hadisərdən ibrət almanız üçün onlardan sizə misallar çəkdik. Həmçinin, Allahın əmrlərini yerinə yetirib və qadağalarından çəkinərək Rəbbindən qorxan müttəqilər üçün bir öyüd-nəsihət nazil etdik.
التفاسير العربية:
۞ ٱللَّهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ مَثَلُ نُورِهِۦ كَمِشۡكَوٰةٖ فِيهَا مِصۡبَاحٌۖ ٱلۡمِصۡبَاحُ فِي زُجَاجَةٍۖ ٱلزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوۡكَبٞ دُرِّيّٞ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٖ مُّبَٰرَكَةٖ زَيۡتُونَةٖ لَّا شَرۡقِيَّةٖ وَلَا غَرۡبِيَّةٖ يَكَادُ زَيۡتُهَا يُضِيٓءُ وَلَوۡ لَمۡ تَمۡسَسۡهُ نَارٞۚ نُّورٌ عَلَىٰ نُورٖۚ يَهۡدِي ٱللَّهُ لِنُورِهِۦ مَن يَشَآءُۚ وَيَضۡرِبُ ٱللَّهُ ٱلۡأَمۡثَٰلَ لِلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Uca Allah göylərin və yerin nurudur. O, orada olanları hidayət yoluna yönəldəndir. Uca Allahın möminlərin qəlbində olan nurunun misalı, pəncərəsiz bir divarda içində çıraq olan bir taxçaya bənzəyir. O çıraq işıldayan bir şüşənin içindədir, şüşə isə, sanki inci kimi parlayan, nuru ərtafa yayılan bir ulduzdur. Bu çıraq, mübarək bir ağacın yağından yandırılar. Bu ağac, səhər-axşam, daima günəş şüaları altında qalan mübarək zeytun ağacıdır. Onun yağı, özünə od toxunmasa da, parlaqlığı səbəbindən ətrafa sanki işıq saçır. Əgər ona od toxunsaydı, ətrafa gör necə parlaq içiq saçardı. Hidayət nuru ilə parlayan möminin qəlbi də belədir. Uca Allah istədiyi qulunu Qurana tabe olmağa müvəffəq edər. Uca Allah əşyaları, onun bənzərini misal çəkərək beləcə açıqlayar. Allah hər şeyi biləndir. Ona heç bir şey gizli qalmaz.
التفاسير العربية:
فِي بُيُوتٍ أَذِنَ ٱللَّهُ أَن تُرۡفَعَ وَيُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ يُسَبِّحُ لَهُۥ فِيهَا بِٱلۡغُدُوِّ وَٱلۡأٓصَالِ
Bu çıraq, Allahın, tikilib ucaldılmasına və içində Allahın adının azan, dua və namazla zikr edilməsinə və orada Allah rizasını qazanmaq üçün günün əvvəl və son vaxtında namaz qılmağa izin verdiyi məscidlərdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الله عز وجل ضيق أسباب الرق (بالحرب) ووسع أسباب العتق وحض عليه .
• Uca Allah köləliyin səbəblərini (hərb yolu ilə) daraltmış, qul azad etmənin səbəblərini genişləndirərək buna təşviq etmişdir.
• التخلص من الرِّق عن طريق المكاتبة وإعانة الرقيق بالمال ليعتق حتى لا يشكل الرقيق طبقة مُسْتَرْذَلة تمتهن الفاحشة.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə cəmiyyətdə kölənin zina kimi çirkin əməlləri əl atmaması üçün mükatəbə yolu ilə onun köləlikdən azad olması və bu işdə mal ilə kölələrə yardım edilməsi barədə bəhs edilmişdir.
• قلب المؤمن نَيِّر بنور الفطرة، ونور الهداية الربانية.
رِجَالٞ لَّا تُلۡهِيهِمۡ تِجَٰرَةٞ وَلَا بَيۡعٌ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَإِقَامِ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِيتَآءِ ٱلزَّكَوٰةِ يَخَافُونَ يَوۡمٗا تَتَقَلَّبُ فِيهِ ٱلۡقُلُوبُ وَٱلۡأَبۡصَٰرُ
O kişilər ki, nə alış-veriş, nə də ticarət onları Allahı zikr etməkdən, namazı vaxtı-vaxtında, kamil bir şəkildə qılmaqdan, mallarının zəkatını, zəkata layiq insanlara verməkdən yayındırmaz və onlar Qiyamət gününün əzabından qorxarlar. Qiyamət günü, onların qəlbləri əzabdan qurtulmaq arzusu ilə əzaba düşmək qorxusu arasında çarəsiz bir halda qaldıqları və Qiyamətin dəhşətli mənzərəsindən gözlərin çevriləcəyi bir gündür.
التفاسير العربية:
لِيَجۡزِيَهُمُ ٱللَّهُ أَحۡسَنَ مَا عَمِلُواْ وَيَزِيدَهُم مِّن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ
Onlar, dünyada ikən bu əməllərini, Allah onların etdikləri əməllərin ən gözəli mükafatı ilə mükafatlandırsın, onlara olan lütfünü artırsın deyə etmişdilər. Allah istədiyi quluna, etdikləri əməllərin müqabilində hesabsız ruzi verir. Bəzəndə bu ruzini onlara üçün qat-qat artırar.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَعۡمَٰلُهُمۡ كَسَرَابِۭ بِقِيعَةٖ يَحۡسَبُهُ ٱلظَّمۡـَٔانُ مَآءً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَهُۥ لَمۡ يَجِدۡهُ شَيۡـٔٗا وَوَجَدَ ٱللَّهَ عِندَهُۥ فَوَفَّىٰهُ حِسَابَهُۥۗ وَٱللَّهُ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ
Allaha iman etməyib kafir olanların etdikləri əməllərin heç bir savabı yoxdur. Bunun misalı, susamış bir kimsənin səhrada qızmar günəş altında nə isə görüb onu su zənn etdiyi ilğıma bənzəyir ki, susamış kimsə onu su hesab edərək ona tərəf tələsərək gedər sonda ona yetişdikdə isə orada su olmadığını görən bir kimsənin misalına bənzər. Bax, kafir kimsə də belədir. O, əməllərinin özünə fayda verəcəyini zənn edər hətta ölüb yenidən dirildikdə isə əməllərinin savabı olmadığını və öz qarşısında Rəbbini və Rəbbi də ona əməllərinin hesabını kamil bir şəkildə verdiyini görər. Allah tez haqq-hesab çəkəndir.
التفاسير العربية:
أَوۡ كَظُلُمَٰتٖ فِي بَحۡرٖ لُّجِّيّٖ يَغۡشَىٰهُ مَوۡجٞ مِّن فَوۡقِهِۦ مَوۡجٞ مِّن فَوۡقِهِۦ سَحَابٞۚ ظُلُمَٰتُۢ بَعۡضُهَا فَوۡقَ بَعۡضٍ إِذَآ أَخۡرَجَ يَدَهُۥ لَمۡ يَكَدۡ يَرَىٰهَاۗ وَمَن لَّمۡ يَجۡعَلِ ٱللَّهُ لَهُۥ نُورٗا فَمَا لَهُۥ مِن نُّورٍ
Yaxud onların əməlləri dərin bir dənizdəki qaranlıqlar kimidir. O qaranlıqların üstünü bir dalğa, o dalğanın üstündən də başqa bir dalğa örtər, onun da üstündə özünə yolu göstərmək də kömək edən ulduzları örtən bir bulud vardır. Bunlar bir-birinin üstündə olan qaranlıqlardır! Belə bir qaranlığa düşən kimsə əlini uzatsa, qaranlığın şiddətindən dolayı az qala əlinin harada olduğunu görməz. Bax, kafir kimsənin misalı da belədir. Çünki cəhalət, şəkk-şübhə, çaşqınlıq və qəlbinin möhürlənməsi qaranlıqları onun üzərinə üst-üstə yığılmışdır. Allah kimi zəlalətdən hidayətə yönəldərək və kitabından ona elm verərək ruziləndirməzsə, onu hidayət yoluna yönəldən və ona doğru yolu göstərən bir kitab verən olmaz.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُۥ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱلطَّيۡرُ صَٰٓفَّٰتٖۖ كُلّٞ قَدۡ عَلِمَ صَلَاتَهُۥ وَتَسۡبِيحَهُۥۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِمَا يَفۡعَلُونَ
Ey Peyğəmbər! Məgər göylərdə və yerdə olan bütün məxluqatların, havada cərgə-cərgə qanad açıb uçan quşların Allahın şəninə həmd-səlar, təriflər dediklərini bilmirsənmi? Uca Allah hər bir məxluqun nə etdiyin bilir. O, yaratdığı insanın namazını və quşların Onun şəninə həmd-səlar deməsini çox yaxşı bilir. Allah onların nə etdiklərindən xəbərdardır. Onların əməllərindən Uca Allaha heç bir şey gizli qalmaz.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يُزۡجِي سَحَابٗا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيۡنَهُۥ ثُمَّ يَجۡعَلُهُۥ رُكَامٗا فَتَرَى ٱلۡوَدۡقَ يَخۡرُجُ مِنۡ خِلَٰلِهِۦ وَيُنَزِّلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن جِبَالٖ فِيهَا مِنۢ بَرَدٖ فَيُصِيبُ بِهِۦ مَن يَشَآءُ وَيَصۡرِفُهُۥ عَن مَّن يَشَآءُۖ يَكَادُ سَنَا بَرۡقِهِۦ يَذۡهَبُ بِٱلۡأَبۡصَٰرِ
Ey Muhamməd! Məgər sən, Allahın buludları qovduğunu, sonra səmaya səpələnmiş buludları bir-birinə qovuşduraraq bir araya cəm etdiyini sonra da o buludları bir-birinin üstünə yığılmış bulud topasına çevirdiyini bilmirsənmi?! Sən yağmurun o buludların arasından süzülərək çıxdığını görürsən. Uca Allah göy üzündə dağlara bənzər əzəmətli buludlardan daş kimi donmuş dolu yağdırır. Sonra da bu dolunu qullarından istədiyinə isabət etdirər və istədiyindən də onu uzaqlaşdırar. Buludların şimşəyinin parıltısı az qalır ki, parıltının şiddətindən gözləri kor etsin.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• موازنة المؤمن بين المشاغل الدنيوية والأعمال الأخروية أمر لازم.
• بطلان عمل الكافر لفقد شرط الإيمان.
• İmanın şərti yerinə yetirilməməsi səbəbi ilə kafir kimsənin əməllərinin boşa çıxması bəyan edilmişdir.
يُقَلِّبُ ٱللَّهُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَعِبۡرَةٗ لِّأُوْلِي ٱلۡأَبۡصَٰرِ
Uca Allah, uzun və qısa, gediş və gəliş olmaqla gecə və gündüzü bir-biri ilə əvəz edir. Həqiqətən, sizə zikir edilən bu ayələrdə bəsirət sahibləri üçün uca Allahın rübubiyyətinə, qüdrətinə və vəhdaniyyətinə dəlalət edən dəlillər və ibrətlər vardır.
التفاسير العربية:
وَٱللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَآبَّةٖ مِّن مَّآءٖۖ فَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰ بَطۡنِهِۦ وَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰ رِجۡلَيۡنِ وَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰٓ أَرۡبَعٖۚ يَخۡلُقُ ٱللَّهُ مَا يَشَآءُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Allah yer üzündə gəzib dolaşan canlını bir qətrə nütfədən (spermadan) yaratmışdır. Onlardan bəziləri ilan kimi qarnı üstə sürünürək hərəkət edər, bəziləri insan və quş kimi iki ayaq üstündə gəzir, bəziləri də dördayaqlı heyvanlar kimi dörd ayaq üstündə gəzir. Uca Allah, zikir edilənlərdən və zikir edilməyənlərdən istədiyi canlıları yaradır. Şübhəsiz ki, Allah hər şeyə qadirdir. Heç bir şey Onu aciz etməz!
التفاسير العربية:
لَّقَدۡ أَنزَلۡنَآ ءَايَٰتٖ مُّبَيِّنَٰتٖۚ وَٱللَّهُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Biz Muhəmmədə -sallallahu aleyhi və səlləm- haqq yoluna yönəldən açıq-aydın ayələr nazil etdik. Allah istədiyi kimsəni əyriliyi olmayan doğru yola yönəldir və bu yol da onu Cənnətə götürür.
التفاسير العربية:
وَيَقُولُونَ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَبِٱلرَّسُولِ وَأَطَعۡنَا ثُمَّ يَتَوَلَّىٰ فَرِيقٞ مِّنۡهُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَۚ وَمَآ أُوْلَٰٓئِكَ بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Münafiqlər: "Allaha və Rəsuluna iman gətirdik, Allaha və Rəsuluna itaət etdik!" – deyirlər və bundan sonra isə onlardan bir dəstə iman və itaətdən üz çevirir. Allaha və Rəsuluna iman və itaət etdikləri iddiasına olduqdan sonra Allah yolunda cihad etmə əmri xüsusunda və digər əmrlərdə Allaha və Rəsuluna itaət etməzlər. Allah və Onun Rəsuluna itaət etməkdən üz çevirən o kimsələr, hətta özlərinin iman gətirdiklərini iddia etsələrdə, mömin deyillər.
التفاسير العربية:
وَإِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَهُمۡ إِذَا فَرِيقٞ مِّنۡهُم مُّعۡرِضُونَ
Bu münafiqlər, ixtilaf etdikləri şeylərdə aralarında Peyğəmbərin hökm verməsi üçün Allaha və Onun Peyğəmbərinə tərəf çağırıldıqları zaman qəlblərində olan nifaq səbəbindən Peyğəmbərin onların arasında Allahın hökmü ilə hökm verməsindən üz çevirərlər.
التفاسير العربية:
أَفِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ أَمِ ٱرۡتَابُوٓاْ أَمۡ يَخَافُونَ أَن يَحِيفَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡ وَرَسُولُهُۥۚ بَلۡ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Onların qəlbində daimi olan bir xəstəlikmi var?! Yoxsa onlar Muhəmmədin Allahın Rəsulu olduğuna şübhə edirlər?! Ya da Allahın və Onun Rəsulunun hökmündə onlara qarşı haqsızlıq edəcəklərindənmi qorxurlar? Xeyr, bunun səbəbi, heç də zikir edilən şeylər deyildir. Bunun həqiqi səbəbi, Peyğəmbərin hökmündən üz çevirmələri və onun hökümlərinə qarşı inadkarlıq etmələri üzündən qəlblərindəki xəstəlikdir.
التفاسير العربية:
إِنَّمَا كَانَ قَوۡلَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَهُمۡ أَن يَقُولُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Aralarında hökm vermək üçün Allaha və Onun Rəsuluna çağırıldıqda möminlər ancaq: "Biz Allah Rəsulunun sözünü eşidirik və onun əmrinə itaət edirik!" – deyərlər. Dünyada və axirətdə nicat tapanlar da məhz bu sifətlərə sahib olan kimsələrdir.
التفاسير العربية:
وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَيَخۡشَ ٱللَّهَ وَيَتَّقۡهِ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَآئِزُونَ
Kim Allaha və Onun Rəsuluna itaət edər, Allah və Rəsulunun hökmülərinə tabe olar, günahlardan çəkinər və uca Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından özünü qoruyaraq Allahdan qorxarsa, sonda dünya və axirət xeyirləri ilə uğura məhz onlar nail olarlar.
التفاسير العربية:
۞ وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِنۡ أَمَرۡتَهُمۡ لَيَخۡرُجُنَّۖ قُل لَّا تُقۡسِمُواْۖ طَاعَةٞ مَّعۡرُوفَةٌۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ
Münafiqlər, əgər onlardan cihada çıxmaq tələb olunsaydı, onlar mütləq Allah yolunda cihada çıxacaqlarına dair bütün gücləri ilə Allaha çox möhkəm and içirlər. Ey Peyğəmbər! Onlara belə de: "And içməyin! Yalan söylədiyiniz hamıya məlumdur. İtaətiniz isə yalan bir iddiadır. Şübhəsiz ki, Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır. Hansı əməlinizi gizlədirsinizsə gizlədin, bilin ki, əməllərinizdən Ona heç bir şey gizli qalmaz!".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تنوّع المخلوقات دليل على قدرة الله.
• من صفات المنافقين الإعراض عن حكم الله إلا إن كان الحكم في صالحهم، ومن صفاتهم مرض القلب والشك، وسوء الظن بالله.
• Öz mənafelərinin xeyrinə olması müstəsna olmaqla, uca Allahın hökmlərindən üz çevirmək münafiqlərin sifətlərindən biridir. Eyni şəkildə qəlb xəstəliyi, şəkk-şübhə içində olmaq və Allaha qarşı pis zənnərə qapınma da onların sifətlərindən biridir.
قُلۡ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَۖ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا عَلَيۡهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيۡكُم مَّا حُمِّلۡتُمۡۖ وَإِن تُطِيعُوهُ تَهۡتَدُواْۚ وَمَا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ
Ey Peyğəmbər! O münafiqlərə de: "Aşkarda və gizlidə Allaha və Onun Rəsuluna itaət edin. Əgər siz, əmr olunduğunuz işlərdə Allah və Onun Rəsuluna tabe olmaqdan üz çevirsəniz, bilin ki, Peyğəmbərin üzərinə düşən öhdəlik yalnız sizi təbliğ etməkdir. Sizin də üzərinizə düşən öhdəlik isı ona itaət etmək və onun gətirdiklərinə əməl etməkdir. Əgər siz Peyğəmbərin əmr etdiklərini edib və qadağalarından çəkinərək ona itaət etsəniz, doğru yola yönəlmiş olarsınız. Peyğəmbərin öhdəsinə düşən açıq-aşkar təbliğ etməkdən başqa bir şey deyildir. Onun sizləri hidayətə gətirmək və bu işdə sizi məcbur etmək cavabdehliyi yoxdur!"
التفاسير العربية:
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَيَسۡتَخۡلِفَنَّهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ كَمَا ٱسۡتَخۡلَفَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمۡ دِينَهُمُ ٱلَّذِي ٱرۡتَضَىٰ لَهُمۡ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّنۢ بَعۡدِ خَوۡفِهِمۡ أَمۡنٗاۚ يَعۡبُدُونَنِي لَا يُشۡرِكُونَ بِي شَيۡـٔٗاۚ وَمَن كَفَرَ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
Uca Allah sizlərdən iman gətirib yaxşı işlər görənlərə düşmənlərə qarşı onlara yardım etməyi və onları özlərindən əvvəlki möminləri yer üzündə hökmran etdiyi kimi onlarıda yer üzündə hökmran edəcəyini vəd vermişdir. Eyni şəkildə Allahın möminlər üçün bəyənib seçdiyi İslam dinini yer üzündə bərqərar edəcəyinə və onların qorxusunu əminliklə əvəz edəcəyinə dair vəd vermişdir. Çünki o möminlər yalnız Mənə ibadət edərlər və heç bir şeyi Mənə şərik qoşmazlar. Bu nemətlərdən sonra hər kim Allaha küfür edərsə məhz onlar Allahın itaətindən çıxanlardır.
التفاسير العربية:
وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ
Allahın rəhmətinə nail olmaq üçün namaz vaxtı-vaxtında kamil bir şəkildə əda edin, malınızın zəkatını verin, sizə əmr etdiyi şeyləri edib, qadağan etdiyi şeylərdən çəkinmərək Peyğəmbərə itaət edin!
التفاسير العربية:
لَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مُعۡجِزِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ وَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ وَلَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
Ey Peyğəmbər! Uca Allah kafirlərə əzab nazil etmək istədiyi zaman, onların Allahın əzabından qaçıb canlarını qurtara biləcəklərini əsla zənn etmə. Qiyamət günü onların gedəcəkləri yer Cəhənnəmdir. Gedəcəkləri yer Cəhənnəm olan kimsələrin yeri, necə də pis bir yeridir!
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِيَسۡتَـٔۡذِنكُمُ ٱلَّذِينَ مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ وَٱلَّذِينَ لَمۡ يَبۡلُغُواْ ٱلۡحُلُمَ مِنكُمۡ ثَلَٰثَ مَرَّٰتٖۚ مِّن قَبۡلِ صَلَوٰةِ ٱلۡفَجۡرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُم مِّنَ ٱلظَّهِيرَةِ وَمِنۢ بَعۡدِ صَلَوٰةِ ٱلۡعِشَآءِۚ ثَلَٰثُ عَوۡرَٰتٖ لَّكُمۡۚ لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ وَلَا عَلَيۡهِمۡ جُنَاحُۢ بَعۡدَهُنَّۚ طَوَّٰفُونَ عَلَيۡكُم بَعۡضُكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Ey Allaha iman gətirib, Onun şəriətinə əməl edən kimsələr! Kişi və qadın kölələriniz və həddi-büluğ yaşına çatmayan uşaqlarınız yanınıza girmək istədikdə qoy bu üç vaxtda sizdən izin istəsinlər. Bu vaxtlar: sübh namazından əvvəl, yataq paltarlarınızı dəyişib gündüz paltarlarınızı geyindiyiniz vaxt, günorta vaxtı paltarınızı yatmaq üçün çıxartdığınız zaman və işa namazından sonrakı vaxtdır. Çünki bu vaxt, gündüz paltarınızı çıxarıb yataq paltarınızı geyindiyiniz vaxtdır. Bu üç vaxt, sizin çılpaq ola biləcəyiniz vaxtlardır. Bu kimsələr, bu vaxtlarda sizin yanınıza ancaq sizdən izin aldıqdan sonra girə bilərlər. Bu üç vaxtdan başqa qalan vaxtlarda onların sizin yanınıza sizdən izin almadan daxil olmalarında və həmçinin sizin də onların yanına onlardan izin olamdan daxil olmanızda nə sizə, nə də onlara bir günah vardır. Çünki onlar gecə-gündüz daima sizin aranızda olan kimsələrdir və hər dəfə sizin yanınıza daxil olmaq üçün sizdən izin istəmələri onlara çətindir. Uca Allah, evlərə daxil olmazdan əvvəl izin alma hökmlərini sizə açıq-aydın izah etdiyi kimi, şəriətin başqa hökmlərinə dəlalət edən ayələri də sizə belə aşıq-aydın bir şəkildə izah edir. Uca Allah nəyin qulları üçün daha xeyirli olduğunu biləndir və onlar üçün qanun etdiyi hökmlərində də hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• اتباع الرسول صلى الله عليه وسلم علامة الاهتداء.
• Allahın Rəsuluna -səllallahu aleyhi və səlləm- tabe olmaq haqq üzərində olmağın əlamətlərindəndir.
• على الداعية بذل الجهد في الدعوة، والنتائج بيد الله.
• Dəvətçinin üzərinə düşən, əlindən gələni edib, bacardığı qədər dəvət etməkdir, nəticə isə Allahın əlindədir.
وَإِذَا بَلَغَ ٱلۡأَطۡفَٰلُ مِنكُمُ ٱلۡحُلُمَ فَلۡيَسۡتَـٔۡذِنُواْ كَمَا ٱسۡتَـٔۡذَنَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Uşaqlarınız da həddi-büluğ yaşına çatanda qoy özlərindən öncəki böyüklərin hər vaxt evlərə daxil olmaq üçün izin istədikləri kimi onlar da izin istəsinlər. Allah, izinlə əlaqəli hökmləri sizə izah etdiyi kimi, Öz ayələrini sizə belə izah edir. Uca Allah qulları üçün nəyin daha faydalı olanı biləndir və onlar üçün qanun etdiyi hökmlərdə hikmət sahibidir.
التفاسير العربية:
وَٱلۡقَوَٰعِدُ مِنَ ٱلنِّسَآءِ ٱلَّٰتِي لَا يَرۡجُونَ نِكَاحٗا فَلَيۡسَ عَلَيۡهِنَّ جُنَاحٌ أَن يَضَعۡنَ ثِيَابَهُنَّ غَيۡرَ مُتَبَرِّجَٰتِۭ بِزِينَةٖۖ وَأَن يَسۡتَعۡفِفۡنَ خَيۡرٞ لَّهُنَّۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Evlənmək istəyi qalmayıb, yaşlılıq səbəbindən heyzdən kəsilən və hamilə qalmaları da mümkün olmayan yaşlı qadınların, örtülməsi əmr olunduğu gizlində olan zinət yerlərini açmamaq şərti ilə, ayıb yerlərini göstərmədən baş örtüklərini və üst geyimlərini soyunmasında onlara günah yoxdur. Lakin daha iffətli və örtülü olmaları üçün baş örtüklərini və üst geyimlərini soyunmamaları onlar üçün daha xeyirlidir. Allah söylədiklərinizi eşidəndir, əməllərinizi biləndir. Ona heç bir şey əsla gizli qalmaz. O, etdiyiniz əməllərin qarşılığını sizə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
لَّيۡسَ عَلَى ٱلۡأَعۡمَىٰ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡأَعۡرَجِ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرِيضِ حَرَجٞ وَلَا عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ أَن تَأۡكُلُواْ مِنۢ بُيُوتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ ءَابَآئِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أُمَّهَٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ إِخۡوَٰنِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَخَوَٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَعۡمَٰمِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ عَمَّٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَخۡوَٰلِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ خَٰلَٰتِكُمۡ أَوۡ مَا مَلَكۡتُم مَّفَاتِحَهُۥٓ أَوۡ صَدِيقِكُمۡۚ لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَأۡكُلُواْ جَمِيعًا أَوۡ أَشۡتَاتٗاۚ فَإِذَا دَخَلۡتُم بُيُوتٗا فَسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ تَحِيَّةٗ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُبَٰرَكَةٗ طَيِّبَةٗۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Bacarmadığları üçün Allah yolunda cihad kimi bəzi öhdəlikləri yerinə yetirə bilməyən kor kimsəyə, çolağa, bir də xəstəyə günah gəlməz. Ey Möminlər! Eyni şəkildə evlərinizdə və ya övladlarınızın evlərində yaxud atalarınızın evlərində, yaxud analarınızın evlərində, yaxud qardaşlarınızın evlərində, yaxud bacılarınızın evlərində, yaxud əmilərinizin evlərində, yaxud bibilərinizin evlərində, yaxud dayılarınızın evlərində, yaxud xalalarınızın evlərində, yaxud bağ-bağçanın qorunması sizə həvalə edilən evlərdə, yaxud könül xoşluğu ilə dostlarınızın evlərində yemək yeməkdə sizə heç bir günah gəlməz. Bir yerdə, yaxud ayrı-ayrılıqda yemək yeməyinizdə də sizə heç bir günah gəlməz. Yuxarıda sadalanan evlərə və ya başqa evlərə daxil olduğunuz zaman ev sakinlərinə: "Əssəlamu aleykum" - deyərək salam verin. Əgər daxil olduğunuz evlərdə heç kimsə olmazsa bu zaman: "Əssəlamu aleynə va alə ibədilləhis-salihin" - deyərək özünüzə salam verin. Bu salam, aranızda bir-birinizə qarşı sevği və mehriban münasibət yaydığı və bu salamı eşidənində könlü xoş olduğu üçün Allah yanında sizin üçün sevib seçilən, mübarək bir salamdır. Uca Allah bu surədə salamı sizə izah etdiyi kimi diğər ayələrinidə açıq-aydın bir şəkildə izah edər ki, bəlkə, başa düşüb əməl edəsiniz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• جواز وضع العجائز بعض ثيابهنّ لانتفاء الريبة من ذلك.
• Evlənmək istəyi olmayan yaşlı qadınların, şübhə ehtimalının aradan qalxması səbəbi ilə baş örtüklərini və üst geyimlərini soyunmasında günah yoxdur.
• الاحتياط في الدين شأن المتقين.
• الأعذار سبب في تخفيف التكليف.
إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَإِذَا كَانُواْ مَعَهُۥ عَلَىٰٓ أَمۡرٖ جَامِعٖ لَّمۡ يَذۡهَبُواْ حَتَّىٰ يَسۡتَـٔۡذِنُوهُۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَسۡتَـٔۡذِنُونَكَ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۚ فَإِذَا ٱسۡتَـٔۡذَنُوكَ لِبَعۡضِ شَأۡنِهِمۡ فَأۡذَن لِّمَن شِئۡتَ مِنۡهُمۡ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمُ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
İmanlarında sadiq olan möminlər yalnız Allaha və Onun Rəsuluna iman gətirən kimsələrdir. Onlar müsəlmanların ümumi bir işinə görə (cihad, cümə xütbəsi, məsləhət-məşvərət) Peyğəmbərlə (sallallahu aleyhi və səlləm) bir yerə toplandıqda, oradan ayrılmaq üçün ondan izin almadan oradan ayrılmazlar. Ey Peyğəmbər! Səndən ayrılıb getmək üçün izin istəyənlər, Allaha və Onun Rəsuluna həqiqi mənada iman gətirən möminlərdir. Əgər onlar bəzi işlərini həll etmək üçün səndən izin istəsələr, onlardan istədiyin kəsə izin ver və onların günahları üçün Allahdan bağışlanma dilə. Həqiqətən, Allah qullarından Ona tövbə edənləri bağışlayandır və onlara qarşı rəhmlidir.
التفاسير العربية:
لَّا تَجۡعَلُواْ دُعَآءَ ٱلرَّسُولِ بَيۡنَكُمۡ كَدُعَآءِ بَعۡضِكُم بَعۡضٗاۚ قَدۡ يَعۡلَمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ يَتَسَلَّلُونَ مِنكُمۡ لِوَاذٗاۚ فَلۡيَحۡذَرِ ٱلَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنۡ أَمۡرِهِۦٓ أَن تُصِيبَهُمۡ فِتۡنَةٌ أَوۡ يُصِيبَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
Ey Möminlər! Allahın Rəsuluna sayğı göstərib, ona hörmətlə yanaşın! Onu çağırdığınız zaman bir-birinizi çağırdığınız kimi adı ilə, "Ey Muahmməd!" və ya atasının adı ilə, "Ey Abdullahın oğlu!" – deyərək çağırmayın. Lakin onu, "Ey Allahın rəsulu, Ey Allahın peyğəmbəri"– deyərək çağırın. Allahın rəsulu sizi bir işə çağırdığı zaman onun çağırışını bir-birinizin çağırışı kimi adi bir çağırış kimi qəbul etməyin. Əksinə, onun çağırışına icabət etməkdə tələsin. Allah aranızda, izin almadan gizlicə çıxıb gedənləri bilir. Qoy Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - əmrinə qarşı çıxanlar, Allahın onları bəlaya və müsibətə mübtəla etməsindən, yaxud özlərinə səbir edə bilməyəcəkləri ağrılı-acılı bir əzab üz verməsindən qorxsunlar.
التفاسير العربية:
أَلَآ إِنَّ لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قَدۡ يَعۡلَمُ مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ وَيَوۡمَ يُرۡجَعُونَ إِلَيۡهِ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُواْۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمُۢ
Bilin ki, yaratma, sahib olma və idarə etmə baxımından göylərdə və yerdə nə varsa hamısı, Uca Allaha məxsusdur. Ey İnsanlar! O sizin hansı əməl üzərində olduğunuzu çox yaxşı bilir. Bu işdə Ona heç bir şey gizli qalmaz. Qiyamət günü -öldükdən sonra dirildilərək Onun hüzuruna döndüyünüzdə- O sizlərə dünyada ikən etdiyiniz əməlləri xəbər verəcəkdir. Allah hər şeyi biləndir. Göylərdə və yerdə heç bir şey Ona gizli qalmaz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• دين الإسلام دين النظام والآداب، وفي الالتزام بالآداب بركة وخير.
• منزلة رسول الله صلى الله عليه وسلم تقتضي توقيره واحترامه أكثر من غيره.
• Allahın Rəsulu Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) digər insanlardan daha çox hörmət, ehtiram və sayğı göstərmək lazımdır.
• شؤم مخالفة سُنَّة النبي صلى الله عليه وسلم.
ترجمة معاني سورة: النور
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.