ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم


ترجمة معاني سورة: طه   آية:

سورة طه - Тоҳа сураси

من مقاصد السورة:
السعادة باتباع هدى القرآن وحمل رسالته، والشقاء بمخالفته.
Бахт, Қуръон ҳидоятига тобе бўлиш ва унинг рисолатини оламга ёйишдадир. Бахтсизлик эса унга қарши чиқишдадир.

طه
Бу каби ҳарфларнинг тафсири "Бақара" сурасининг биринчи оятида айтиб ўтилган.
التفاسير العربية:
مَآ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡقُرۡءَانَ لِتَشۡقَىٰٓ
Эй Пайғамбар, сизга Қуръонни қавмингизнинг иймондан бош тортаётганини кўриб, афсусланишингиз, қийналишингиз учун нозил қилмадик.
التفاسير العربية:
إِلَّا تَذۡكِرَةٗ لِّمَن يَخۡشَىٰ
Қуръонни Аллоҳдан қўрқиш неъматига муваффақ бўлган зотларга эслатма бўлиши учун нозил қилдик.
التفاسير العربية:
تَنزِيلٗا مِّمَّنۡ خَلَقَ ٱلۡأَرۡضَ وَٱلسَّمَٰوَٰتِ ٱلۡعُلَى
Уни ерни яратган, баланд-баланд осмонларни яратган Аллоҳ нозил қилган. У буюк Қуръондир. Чунки буюк Зот тарафидан нозил қилингандир.
التفاسير العربية:
ٱلرَّحۡمَٰنُ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ ٱسۡتَوَىٰ
Раҳмон Ўзининг олийлиги ва буюклигига лойиқ бир тарзда Ўз Аршига кўтарилди.
التفاسير العربية:
لَهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا وَمَا تَحۡتَ ٱلثَّرَىٰ
Осмонлару ердаги, улар орасидаги ва тупроқ остидаги ҳамма-ҳамма нарса Аллоҳникидир. Аллоҳнинг махлуқидир, мулкидир, қўл остидадир.
التفاسير العربية:
وَإِن تَجۡهَرۡ بِٱلۡقَوۡلِ فَإِنَّهُۥ يَعۡلَمُ ٱلسِّرَّ وَأَخۡفَى
Эй Пайғамбар, гапингизни ошкор айтасизми, яширин айтасизми, Аллоҳ субҳонаҳу ҳамма-ҳаммасини билур. У сирни ҳам ва ҳатто сирдан ҳам пинҳонроқ бўлган ўй-хаёлларни ҳам билур. Ҳеч нарса У Зотдан яширин қола олмас.
التفاسير العربية:
ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ لَهُ ٱلۡأَسۡمَآءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ
Аллоҳ. Ундан ўзга чин маъбуд йўқдир. Етук, гўзал номлар ёлғиз Уникидир.
التفاسير العربية:
وَهَلۡ أَتَىٰكَ حَدِيثُ مُوسَىٰٓ
Эй Пайғамбар, ахир сизга Мусо ибн Имрон алайҳиссалом ҳақида хабар келган-ку.
التفاسير العربية:
إِذۡ رَءَا نَارٗا فَقَالَ لِأَهۡلِهِ ٱمۡكُثُوٓاْ إِنِّيٓ ءَانَسۡتُ نَارٗا لَّعَلِّيٓ ءَاتِيكُم مِّنۡهَا بِقَبَسٍ أَوۡ أَجِدُ عَلَى ٱلنَّارِ هُدٗى
У сафар қилаётиб, бир оловни кўриб қолди ва оиласига деди: "Жойингларда кутиб туринглар. Мен бир ўтни кўриб қолдим. Шояд ўшандан сизларга бир чўғ олиб келсам ёки менга тўғри йўлни кўрсатиб қўядиган биронтасини учратсам".
التفاسير العربية:
فَلَمَّآ أَتَىٰهَا نُودِيَ يَٰمُوسَىٰٓ
У ўтнинг ёнига келганида Аллоҳ таоло: "Эй Мусо", деб нидо қилди.
التفاسير العربية:
إِنِّيٓ أَنَا۠ رَبُّكَ فَٱخۡلَعۡ نَعۡلَيۡكَ إِنَّكَ بِٱلۡوَادِ ٱلۡمُقَدَّسِ طُوٗى
«Мен сенинг Парвардигорингман. Менга муножот қилиш учун кавушларингни еч. Чунки сен муқаддас, покиза Туво водийсидасан".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• ليس إنزال القرآن العظيم لإتعاب النفس في العبادة، وإذاقتها المشقة الفادحة، وإنما هو كتاب تذكرة ينتفع به الذين يخشون ربهم.
Улуғ Қуръон нафснинг ибодат йўлида қийналиши, қаттиқ машаққат чекиши учун нозил қилинмаган. У Парвардигоридан тақво қиладиган банда учунгина фойдали бўлган бир эслатмадир.

• قَرَن الله بين الخلق والأمر، فكما أن الخلق لا يخرج عن الحكمة؛ فكذلك لا يأمر ولا ينهى إلا بما هو عدل وحكمة.
Аллоҳ таоло яратиш билан буюришни бир сафга тизди. Зеро, ҳар бир яратишда бир ҳикмат бўлганидек, ҳар бир буйруқ ва тақиқда ҳам алодат ва ҳикмат бордир.

• على الزوج واجب الإنفاق على الأهل (المرأة) من غذاء وكساء ومسكن ووسائل تدفئة وقت البرد.
Оилани боқиш, озиқ-овқат, кийим-кечак билан таъминлаш ва иссиқ-совуғидан хабардаор бўлиш эрнинг зиммасидаги вазифадир.

وَأَنَا ٱخۡتَرۡتُكَ فَٱسۡتَمِعۡ لِمَا يُوحَىٰٓ
Эй Мусо, рисолатимни одамларга етказиш учун сени танладим. Ўзингга юбориладиган ваҳийга қулоқ сол.
التفاسير العربية:
إِنَّنِيٓ أَنَا ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱعۡبُدۡنِي وَأَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ لِذِكۡرِيٓ
Мен - Аллоҳдирман. Мендан ўзга чин маъбуд йўқ. Ёлғиз Менгагина ибодат қил. Мени ёдга олиш учун намозни тўкис адо эт.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلسَّاعَةَ ءَاتِيَةٌ أَكَادُ أُخۡفِيهَا لِتُجۡزَىٰ كُلُّ نَفۡسِۭ بِمَا تَسۡعَىٰ
Қиёматнинг келиши аниқ, муқаррар. Уни яшириброқ тураман. Қачон келишини ҳеч ким билмайди. Лекин пайғамбар олиб келган хабарларда унинг аломатларини кўрадилар. Токи, ҳар бир жон ўзи қилган яхши ё ёмон амалига яраша жазо ёки мукофотини олсин.
التفاسير العربية:
فَلَا يَصُدَّنَّكَ عَنۡهَا مَن لَّا يُؤۡمِنُ بِهَا وَٱتَّبَعَ هَوَىٰهُ فَتَرۡدَىٰ
Ҳавойи нафсига эргашиб, ҳаромдан тап тортмайдиган иймонсиз кофирлар сени охиратга иймон келтириб, солиҳ амаллар ила унинг учун ҳаракат қилишдан ҳаргиз тўсиб қўймасин.
التفاسير العربية:
وَمَا تِلۡكَ بِيَمِينِكَ يَٰمُوسَىٰ
"Эй Мусо, қўлингдаги нима?"
التفاسير العربية:
قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّؤُاْ عَلَيۡهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَىٰ غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مَـَٔارِبُ أُخۡرَىٰ
Мусо алайҳиссалом деди: "У менинг асойим. Юраётганимда унга таянаман. У билан қўйларимга барг қоқиб бераман. Унда менинг бошқа қиладиган ишларим ҳам бор".
التفاسير العربية:
قَالَ أَلۡقِهَا يَٰمُوسَىٰ
Аллоҳ деди: «Эй Мусо, уни ташла».
التفاسير العربية:
فَأَلۡقَىٰهَا فَإِذَا هِيَ حَيَّةٞ تَسۡعَىٰ
Мусо уни ташлаган эди, бирдан у тез ва чаққон ҳаракат қиладиган катта илонга айланиб қолди.
التفاسير العربية:
قَالَ خُذۡهَا وَلَا تَخَفۡۖ سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا ٱلۡأُولَىٰ
Аллоҳ таоло Мусо алайҳиссаломга деди: "Уни қўлингга ол. Илон эканидан қўрқма. Қўлингга олганинг заҳоти уни яна қайта асога айлантириб қўюрмиз".
التفاسير العربية:
وَٱضۡمُمۡ يَدَكَ إِلَىٰ جَنَاحِكَ تَخۡرُجۡ بَيۡضَآءَ مِنۡ غَيۡرِ سُوٓءٍ ءَايَةً أُخۡرَىٰ
Қўлингни қўлтиғингга тиқ. У оппоқ бўлиб чиқади. Лекин у пес бўлмайди. Бу сен учун яна бир мўъжизадир.
التفاسير العربية:
لِنُرِيَكَ مِنۡ ءَايَٰتِنَا ٱلۡكُبۡرَى
Эй Мусо, Биз сенга бу икки мўъжизани қудратимизни ва сенинг пайғамбар эканингни кўрсатиб турадиган буюк оят-аломатларимизни намойиш қилиш учун кўрсатдик.
التفاسير العربية:
ٱذۡهَبۡ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ إِنَّهُۥ طَغَىٰ
Эй Мусо, Фиръавн олдига бор. Чунки у куфр келтириб, Аллоҳга қарши чиқиб, ҳаддидан ошди.
التفاسير العربية:
قَالَ رَبِّ ٱشۡرَحۡ لِي صَدۡرِي
Мусо алайҳиссалом деди: "Парвардигорим қалбимни кенг қил. Токи, озор-азиятларни кўтаришим осон бўлсин".
التفاسير العربية:
وَيَسِّرۡ لِيٓ أَمۡرِي
"Ишимни осон қил".
التفاسير العربية:
وَٱحۡلُلۡ عُقۡدَةٗ مِّن لِّسَانِي
Мени равон гапиришга қодир айлагин.
التفاسير العربية:
يَفۡقَهُواْ قَوۡلِي
Токи, рисолатингни етказаётганимда гапимни тушунсинлар, англасинлар.
التفاسير العربية:
وَٱجۡعَل لِّي وَزِيرٗا مِّنۡ أَهۡلِي
Менга ўз аҳлимдан ишларимга қаралашадиган бир ёрдамчи-дастёр қилиб бер.
التفاسير العربية:
هَٰرُونَ أَخِي
Оғам Ҳорун ибн Имронни.
التفاسير العربية:
ٱشۡدُدۡ بِهِۦٓ أَزۡرِي
У билан белимни бақувват қил.
التفاسير العربية:
وَأَشۡرِكۡهُ فِيٓ أَمۡرِي
Уни рисолатни етказишдаги ишимга шерик айла.
التفاسير العربية:
كَيۡ نُسَبِّحَكَ كَثِيرٗا
Токи, Сенга кўп тасбиҳ айтайлик.
التفاسير العربية:
وَنَذۡكُرَكَ كَثِيرًا
Ва Сени кўп эслайлик.
التفاسير العربية:
إِنَّكَ كُنتَ بِنَا بَصِيرٗا
Сен бизни кўриб турган эдинг. Бирон ишимиз Сендан яширин эмас.
التفاسير العربية:
قَالَ قَدۡ أُوتِيتَ سُؤۡلَكَ يَٰمُوسَىٰ
Аллоҳ деди: "Эй Мусо, сенга сўраганингни бердик".
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ مَنَنَّا عَلَيۡكَ مَرَّةً أُخۡرَىٰٓ
Албатта, Биз сенга илгари, гўдаклик чоғингда ҳам неъмат берган эдик.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• وجوب حسن الاستماع في الأمور المهمة، وأهمها الوحي المنزل من عند الله.
Муҳим ишларга диққат билан қулоқ солиш вожиб. Ишларнинг энг муҳими Аллоҳ тарафидан нозил қилинган ваҳийдир.

• اشتمل أول الوحي إلى موسى على أصلين في العقيدة وهما: الإقرار بتوحيد الله، والإيمان بالساعة (القيامة)، وعلى أهم فريضة بعد الإيمان وهي الصلاة.
Мусо алайҳиссаломга дастлаб келган ваҳий ақидадаги икки асосни ўз ичига олган. Улар Аллоҳнинг бирлигини тан олиш ва қиёмат кунига ишонишдир.

• التعاون بين الدعاة ضروري لإنجاح المقصود؛ فقد جعل الله لموسى أخاه هارون نبيَّا ليعاونه في أداء الرسالة.
Мақсадга етиш учун даъватчилар ўзаро бир-бирларига ёрдам беришлари лозим. Аллоҳ Мусога акаси Ҳорунни рисолатни етказишда ёрдам бериши учун пайғамбар қилди.

• أهمية امتلاك الداعية لمهارة الإفهام للمدعوِّين.
Даъватчи одамларга тушунтира олиш маҳоратига эга бўлиши муҳим.

إِذۡ أَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰٓ أُمِّكَ مَا يُوحَىٰٓ
Ўшанда онангга шундай илҳом юборгандикки, у билан Аллоҳ сени Фиръавннинг макридан асраб қолди.
التفاسير العربية:
أَنِ ٱقۡذِفِيهِ فِي ٱلتَّابُوتِ فَٱقۡذِفِيهِ فِي ٱلۡيَمِّ فَلۡيُلۡقِهِ ٱلۡيَمُّ بِٱلسَّاحِلِ يَأۡخُذۡهُ عَدُوّٞ لِّي وَعَدُوّٞ لَّهُۥۚ وَأَلۡقَيۡتُ عَلَيۡكَ مَحَبَّةٗ مِّنِّي وَلِتُصۡنَعَ عَلَىٰ عَيۡنِيٓ
Биз онага илҳом бериб, эндигина туғилган чақалоқни сандиққа солиб, дарёга отишни буюрдик. Токи, дарё Бизнинг амримиз ила уни соҳилга элтсин. Кейин уни Менинг ҳам, унинг ҳам душмани бўлмиш Фиръавн тутиб олсин. Эй Мусо, сенинг устингга Ўзим тарафимдан бир муҳаббат қўйдим. Токи, одамлар сени яхши кўриб қолсинлар ва Менинг ҳифзу ҳимоям остида униб-ўсгин.
التفاسير العربية:
إِذۡ تَمۡشِيٓ أُخۡتُكَ فَتَقُولُ هَلۡ أَدُلُّكُمۡ عَلَىٰ مَن يَكۡفُلُهُۥۖ فَرَجَعۡنَٰكَ إِلَىٰٓ أُمِّكَ كَيۡ تَقَرَّ عَيۡنُهَا وَلَا تَحۡزَنَۚ وَقَتَلۡتَ نَفۡسٗا فَنَجَّيۡنَٰكَ مِنَ ٱلۡغَمِّ وَفَتَنَّٰكَ فُتُونٗاۚ فَلَبِثۡتَ سِنِينَ فِيٓ أَهۡلِ مَدۡيَنَ ثُمَّ جِئۡتَ عَلَىٰ قَدَرٖ يَٰمُوسَىٰ
Опанг сандиқ қаёққа қараб оқса, ўша тарафга қараб бораверди. Кейин уни тутиб олганларга: "Уни эмизиб, катта қилиб берадиган аёлни кўрсатайми?", деди. Шу билан ғамгин бўлмасин, кўзлари қувонсин деб, сени онангга қайтариб бердик. Вояга етгач, бир қибтийни уриб ўлдириб қўйдинг. Шунда ҳам сени жазодан асраб қолдик. Кетма-кет келган имтиҳонлардан эсон-омон ўтиб олишингга муваффақ қилдик. Юртдан чиқиб кетиб, бир неча йил Мадянда қолиб кетдинг. Кейин яна тақдир тақозо қилган пайтда бу ерга келдинг, эй Мусо.
التفاسير العربية:
وَٱصۡطَنَعۡتُكَ لِنَفۡسِي
Сени одамларга Мен қилган ваҳийларни етказишинг учун Ўзимдан бир элчи-пайғамбарликка танлаб олдим.
التفاسير العربية:
ٱذۡهَبۡ أَنتَ وَأَخُوكَ بِـَٔايَٰتِي وَلَا تَنِيَا فِي ذِكۡرِي
Эй Мусо, сен ва аканг Ҳорун Аллоҳнинг қудрати ва бирлигига далолат қиладиган оятларимизни, мўъжизаларимизни етказинглар. Менга даъват қилишда ва Мени зикр этишда бўшашманглар.
التفاسير العربية:
ٱذۡهَبَآ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ إِنَّهُۥ طَغَىٰ
Фиръавннинг ёнига боринглар. Чунки у куфр келтириш ва Аллоҳга қарши чиқишда ҳаддидан ошди.
التفاسير العربية:
فَقُولَا لَهُۥ قَوۡلٗا لَّيِّنٗا لَّعَلَّهُۥ يَتَذَكَّرُ أَوۡ يَخۡشَىٰ
Унга қўполлик қилманглар, мулойим гапиринглар. Шоядки, унга насиҳат кор қилиб, Аллоҳдан қўрқса ва тавба қилса.
التفاسير العربية:
قَالَا رَبَّنَآ إِنَّنَا نَخَافُ أَن يَفۡرُطَ عَلَيۡنَآ أَوۡ أَن يَطۡغَىٰ
Мусо ва Ҳорун алайҳимассалом дедилар: "Биз ҳали даъватимизни тугатмай туриб, шошқалоқлик билан бизга азоб беришидан ёки баттар ҳаддидан ошиб, зулмини янада кучайтиришидан қўрқамиз".
التفاسير العربية:
قَالَ لَا تَخَافَآۖ إِنَّنِي مَعَكُمَآ أَسۡمَعُ وَأَرَىٰ
Аллоҳ уларга деди: "Қўрқманглар. Мен сизлар билан бирга бўламан. Сизларни қўллаб-қувватлаб тураман. Ўртангизда бўлаётган ҳодисаларни эшитиб, кўриб тураман".
التفاسير العربية:
فَأۡتِيَاهُ فَقُولَآ إِنَّا رَسُولَا رَبِّكَ فَأَرۡسِلۡ مَعَنَا بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ وَلَا تُعَذِّبۡهُمۡۖ قَدۡ جِئۡنَٰكَ بِـَٔايَةٖ مِّن رَّبِّكَۖ وَٱلسَّلَٰمُ عَلَىٰ مَنِ ٱتَّبَعَ ٱلۡهُدَىٰٓ
Унинг олдига боринглар ва шундай деб айтинглар: "Эй Фиръавн, биз Парвардигоринг тарафидан сенга юборилган элчилармиз. Бани Исроилни биз билан қўйиб юбор. Эркакларини ўлдириб, аёлларини тирик қолдириб, уларни қийнама. Биз ўзимизнинг ҳақ эканимизга ҳам, Аллоҳга иймон келтириб, У Зот кўрсатган тўғри йўлдан юрадиган зотларнинг Ҳақ таолонинг азобидан нажот топишларига ҳам ҳужжат олиб келганмиз".
التفاسير العربية:
إِنَّا قَدۡ أُوحِيَ إِلَيۡنَآ أَنَّ ٱلۡعَذَابَ عَلَىٰ مَن كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ
Аллоҳнинг оятларини ёлғонга чиқариб, пайғамбарлар олиб келган рисолатдан юз ўгирган бадбахтларнинг ҳар икки дунёда азобга гирифтор бўлишлари ҳақида Парвардигоримиз бизга ваҳий қилди.
التفاسير العربية:
قَالَ فَمَن رَّبُّكُمَا يَٰمُوسَىٰ
Фиръавн улар олиб келган рисолатни рад этиб деди: "Ўзларингча, бизни сенга Парвардигоримиз юборди, дейишасан. У ким ўзи?"
التفاسير العربية:
قَالَ رَبُّنَا ٱلَّذِيٓ أَعۡطَىٰ كُلَّ شَيۡءٍ خَلۡقَهُۥ ثُمَّ هَدَىٰ
Мусо деди: "Парвардигоримиз ҳар бир нарсага муносиб шакл, сурат бериб, кейин уларни ўз вазифаларини бажаришларига йўллаб қўйган Зотдир".
التفاسير العربية:
قَالَ فَمَا بَالُ ٱلۡقُرُونِ ٱلۡأُولَىٰ
Фиръавн деди: "Олдинги кофирлигича қолган умматларнинг аҳволи не кечган?"
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• كمال اعتناء الله بكليمه موسى عليه السلام والأنبياء والرسل، ولورثتهم نصيب من هذا الاعتناء على حسب أحوالهم مع الله.
Аллоҳ таоло калими Мусо алайҳиссалом ва бошқа пайғамбарларга нақадар катта эътибор берган. Ҳатто уларнинг зурриётлари ҳам қанчалик Худо дейишларига қараб, бу эътибордан четда қолмаганлар.

• من الهداية العامة للمخلوقات أن تجد كل مخلوق يسعى لما خلق له من المنافع، وفي دفع المضار عن نفسه.
Ҳар бир махлуқ ўзига фойдани жалб қилиш ва ўзидан зарарни даф қилишни билади. Бу борада ҳамма махлуққотларга йўл кўрсатиб қўйилган.

• بيان فضيلة الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر، وأن ذلك يكون باللين من القول لمن معه القوة، وضُمِنَت له العصمة.
Оятларда яхшиликка буюриб, ёмонликдан қайтариш фазилати ҳақида гап боряпти. Бу ишнинг кучли, қудратли шахсларга нисбатан ўта мулойим ва хушмуомалалик билан бўлиши лозимлиги таъкидланяпти.

• الله هو المختص بعلم الغيب في الماضي والحاضر والمستقبل.
Ғайбнинг ўтмишини ҳам, ҳозирини ҳам, келажагини ҳам ёлғиз Аллоҳ билади, холос.

قَالَ عِلۡمُهَا عِندَ رَبِّي فِي كِتَٰبٖۖ لَّا يَضِلُّ رَبِّي وَلَا يَنسَى
Мусо алайҳиссалом Фиръавнга деди: "Ўтган умматларнинг аҳволи не кечганини ёлғиз Парвардигорим билади. Ҳаммаси Лавҳул-Маҳфузда битиб қўйилгандир. Парвардигорим хато ҳам қилмайди, унутмайди ҳам".
التفاسير العربية:
ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ مَهۡدٗا وَسَلَكَ لَكُمۡ فِيهَا سُبُلٗا وَأَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجۡنَا بِهِۦٓ أَزۡوَٰجٗا مِّن نَّبَاتٖ شَتَّىٰ
Сизларга заминни яшаш учун қулай қилиб берган, бемалол юришингиз учун йўллар очиб берган, осмондан ёмғир ёғдириб, турли хил ўсимликларни чиқарган ҳам ўша Парвардигоримдир.
التفاسير العربية:
كُلُواْ وَٱرۡعَوۡاْ أَنۡعَٰمَكُمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّأُوْلِي ٱلنُّهَىٰ
Эй одамлар, Биз яратиб берган хуш неъматлардан еб-ичингиз, чорвангизни боқингиз. Бу ишларда ақли борлар учун Аллоҳнинг қудратига далолат қиладиган белгилар бордир.
التفاسير العربية:
۞ مِنۡهَا خَلَقۡنَٰكُمۡ وَفِيهَا نُعِيدُكُمۡ وَمِنۡهَا نُخۡرِجُكُمۡ تَارَةً أُخۡرَىٰ
Отангиз Одам алайҳиссаломни шу тупроқдан яратдик. Ўлганингиздан кейин сизларни шу тупроққа кўмамиз. Қиёмат куни эса ҳаммангизни яна шу тупроқдан чиқариб олурмиз.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ أَرَيۡنَٰهُ ءَايَٰتِنَا كُلَّهَا فَكَذَّبَ وَأَبَىٰ
Фиръавнга тўққиз оятларимизнинг ҳаммасини кўрсатдик. Ўз кўзи билан кўра туриб, уларни ёлғон деди ва Аллоҳга иймон келтиришдан бош тортди.
التفاسير العربية:
قَالَ أَجِئۡتَنَا لِتُخۡرِجَنَا مِنۡ أَرۡضِنَا بِسِحۡرِكَ يَٰمُوسَىٰ
Фиръавн деди: "Эй Мусо, бизни Мисрдан чиқариб юбориб, ундаги подшоҳликни ўзингга олиб қолиш учун шу сеҳрни қўллаяпсанми?"
التفاسير العربية:
فَلَنَأۡتِيَنَّكَ بِسِحۡرٖ مِّثۡلِهِۦ فَٱجۡعَلۡ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكَ مَوۡعِدٗا لَّا نُخۡلِفُهُۥ نَحۡنُ وَلَآ أَنتَ مَكَانٗا سُوٗى
"Эй Мусо, биз ҳам сен каби сеҳр қила оламиз. Кел, яхшиси, бир жой ва вақтни тайин қил. У сенга ҳам, бизга ҳам тўғри келадиган жой бўлсин, ҳар икки гуруҳнинг қоқ ўртасида бўлсин".
التفاسير العربية:
قَالَ مَوۡعِدُكُمۡ يَوۡمُ ٱلزِّينَةِ وَأَن يُحۡشَرَ ٱلنَّاسُ ضُحٗى
Мусо алайҳиссалом Фиръавнга деди: "Ҳамма одамлар тўпланиб байрам қиладиган ҳайит кунини тайин қиламиз".
التفاسير العربية:
فَتَوَلَّىٰ فِرۡعَوۡنُ فَجَمَعَ كَيۡدَهُۥ ثُمَّ أَتَىٰ
Фиръавн ортга қайтиб, бориб, кўзбўямачилари-ю найрангбозларини тўплади. Кейин беллашув тайин қилинган жойга ўз вақтида келди.
التفاسير العربية:
قَالَ لَهُم مُّوسَىٰ وَيۡلَكُمۡ لَا تَفۡتَرُواْ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبٗا فَيُسۡحِتَكُم بِعَذَابٖۖ وَقَدۡ خَابَ مَنِ ٱفۡتَرَىٰ
Мусо алайҳиссалом Фиръавннинг сеҳргарларига насиҳат қилиб шундай деди: "Эҳтиёт бўлинглар. Одамларни сеҳр билан алдаб, Аллоҳга қарши ёлғон тўқиманглар. Акс ҳолда, Аллоҳ Ўзи тарафидан бир азоб юбориб, сизларни таг-томирингиз билан қуритиб юборади. Аллоҳга қарши ёлғон тўқиган бадбахтнинг шарманда бўлиши муқаррар".
التفاسير العربية:
فَتَنَٰزَعُوٓاْ أَمۡرَهُم بَيۡنَهُمۡ وَأَسَرُّواْ ٱلنَّجۡوَىٰ
Сеҳргарлар Мусо алайҳиссаломнинг гапини эшитгач, ўзаро тортишиб қолдилар.
التفاسير العربية:
قَالُوٓاْ إِنۡ هَٰذَٰنِ لَسَٰحِرَٰنِ يُرِيدَانِ أَن يُخۡرِجَاكُم مِّنۡ أَرۡضِكُم بِسِحۡرِهِمَا وَيَذۡهَبَا بِطَرِيقَتِكُمُ ٱلۡمُثۡلَىٰ
Улардан айримлари шундай дедилар: "Мусо билан Ҳорун ҳам бизга ўхшаган сеҳргар. Ўз сеҳри билан бизни Мисрдан қувиб чиқариб, олий мартабамизни ва юксак йўлимизни эгаллаб олмоқчи бўляптилар".
التفاسير العربية:
فَأَجۡمِعُواْ كَيۡدَكُمۡ ثُمَّ ٱئۡتُواْ صَفّٗاۚ وَقَدۡ أَفۡلَحَ ٱلۡيَوۡمَ مَنِ ٱسۡتَعۡلَىٰ
Маҳкам туринглар. Ихтилофга берилманглар. Бир саф бўлиб боринглар-да, билган барча сеҳрларингни бир дафъада ўртага ташланглар. Бугунги кунда рақибини енгган тараф мурод-мақсадига етади.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• إخراج أصناف من النبات المختلفة الأنواع والألوان من الأرض دليل واضح على قدرة الله تعالى ووجود الصانع.
Заминдан алвон турли ўсимликларнинг униб чиқиши яратувчининг борлигига, Аллоҳ таолонинг чексиз қудрат соҳиби эканига яққол далилдир.

• ذكرت الآيات دليلين عقليين واضحين على الإعادة: إخراج النبات من الأرض بعد موتها، وإخراج المكلفين منها وإيجادهم.
Оятлар қайта тирилишга икки равшан далилни айтиб ўтди. Бири ўсимликларнинг қуриб бўлганидан кейин қайта жонланиши бўлса, иккинчиси одамларни ердан яратиб, яна ердан қайта тирилтиришидир.

• كفر فرعون كفر عناد؛ لأنه رأى الآيات عيانًا لا خبرًا، واقتنع بها في أعماق نفسه.
Фиръавннинг кофирлиги саркашликдан бошқа нарса эмас. Чунки у оят-аломатларни кимдандир эшитиб эмас, ўз кўзи билан кўрди, ич-ичидан қаноат ҳосил қилди.

• اختار موسى يوم العيد؛ لتعلو كلمة الله، ويظهر دينه، ويكبت الكفر، أمام الناس قاطبة في المجمع العام ليَشِيع الخبر.
Мусо алайҳиссалом. Ҳайит кунини танлади. Токи, ҳамма тўпланган одамларнинг кўз ўнгида Аллоҳнинг калимаси олий бўлиб, дини зафар қучсин. Куфр эса мағлуб бўлсин.

قَالُواْ يَٰمُوسَىٰٓ إِمَّآ أَن تُلۡقِيَ وَإِمَّآ أَن نَّكُونَ أَوَّلَ مَنۡ أَلۡقَىٰ
Сеҳргарлар Мусо алайҳиссаломга дедилар: "Эй Мусо, икки ишдан бирини танла. Сен биринчи бошлайсанми ё биз бошлаб берайликми?"
التفاسير العربية:
قَالَ بَلۡ أَلۡقُواْۖ فَإِذَا حِبَالُهُمۡ وَعِصِيُّهُمۡ يُخَيَّلُ إِلَيۡهِ مِن سِحۡرِهِمۡ أَنَّهَا تَسۡعَىٰ
Мусо алайҳиссалом, сизлар биринчи ташланглар, деди. Улар ўзларининг сеҳрларини ўртага ташлаган эдилар, бирданига ташлаган арқонлари ва асолари худди тез ҳаракат қилаётган илондек кўрина бошлади.
التفاسير العربية:
فَأَوۡجَسَ فِي نَفۡسِهِۦ خِيفَةٗ مُّوسَىٰ
Мусо алайҳиссалом уларнинг бу ишидан ичида қўрқиб кетди.
التفاسير العربية:
قُلۡنَا لَا تَخَفۡ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡأَعۡلَىٰ
Шунда Аллоҳ таоло Мусо алайҳиссаломни хотиржам қилиб деди: "Эй Мусо, сенга туюлаётган бу ишдан қўрқма, сен албатта ғолиб бўласан".
التفاسير العربية:
وَأَلۡقِ مَا فِي يَمِينِكَ تَلۡقَفۡ مَا صَنَعُوٓاْۖ إِنَّمَا صَنَعُواْ كَيۡدُ سَٰحِرٖۖ وَلَا يُفۡلِحُ ٱلسَّاحِرُ حَيۡثُ أَتَىٰ
"Қўлингдаги асони ташла. У бир илонга айланиб, уларнинг сеҳрларини ютиб юборади. Уларнинг қилаётган ишлари кўзбўямачиликдан бошқа нарса эмас. Кўзбўямачи сеҳргар ҳеч қачон зафар қучмайди".
التفاسير العربية:
فَأُلۡقِيَ ٱلسَّحَرَةُ سُجَّدٗا قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِرَبِّ هَٰرُونَ وَمُوسَىٰ
Шундан сўнг Мусо асони ташлаган эди, у илонга айланиб, сеҳргарларнинг ҳамма сеҳрларини ютиб юборди. Сеҳргарлар Мусонинг иши сеҳр эмас, Аллоҳ тарафидан эканини англаб, Аллоҳга сажда қилган ҳолларида эгилиб, ўзларини ерга отиб, Мусонинг, Ҳоруннинг ва барча махлуқотларнинг Парвардигорига иймон келтирдик, дедилар.
التفاسير العربية:
قَالَ ءَامَنتُمۡ لَهُۥ قَبۡلَ أَنۡ ءَاذَنَ لَكُمۡۖ إِنَّهُۥ لَكَبِيرُكُمُ ٱلَّذِي عَلَّمَكُمُ ٱلسِّحۡرَۖ فَلَأُقَطِّعَنَّ أَيۡدِيَكُمۡ وَأَرۡجُلَكُم مِّنۡ خِلَٰفٖ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمۡ فِي جُذُوعِ ٱلنَّخۡلِ وَلَتَعۡلَمُنَّ أَيُّنَآ أَشَدُّ عَذَابٗا وَأَبۡقَىٰ
Фиръавн сеҳргарларнинг иймонини инкор этиб, уларга таҳдид қилиб шундай деди: "Мен рухсат бермай туриб Мусога иймон келтирдингизми? Эй сеҳргарлар, сизларга сеҳрни ўргатган бошлиғингиз мана шу Мусодир. Энди сизларнинг оёқ ва қўлларингизни қарама-қарши тарафидан чопиб ташлайман. Кейин ўзингизни хурмо дарахтининг шохларига осиб қўяман. Ўша ерда ўлиб кетасизлар ва бошқаларга ибрат бўласизлар. Менинг азобим кучлироқми ё Мусонинг Парвардигориникими, ўшанда билиб оласизлар".
التفاسير العربية:
قَالُواْ لَن نُّؤۡثِرَكَ عَلَىٰ مَا جَآءَنَا مِنَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلَّذِي فَطَرَنَاۖ فَٱقۡضِ مَآ أَنتَ قَاضٍۖ إِنَّمَا تَقۡضِي هَٰذِهِ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَآ
Сеҳргарлар Фиръавнга дедилар: "Очиқ оят-аломатлар турганда ҳеч қачон сенга тобе бўлмаймиз. Бизни яратган Парвардигоримиздан ҳеч қачон сени афзал кўрмаймиз. Бизни нима қилсанг, қилавер. Бизга ҳукминг фақат шу дунёдагина ўтади. Салтанатинг яқинда завол топади".
التفاسير العربية:
إِنَّآ ءَامَنَّا بِرَبِّنَا لِيَغۡفِرَ لَنَا خَطَٰيَٰنَا وَمَآ أَكۡرَهۡتَنَا عَلَيۡهِ مِنَ ٱلسِّحۡرِۗ وَٱللَّهُ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓ
"Биз эса куфримиз ва бошқа гуноҳларимизни кечиришини умид қилиб, Парвардигоримизга иймон келтирдик. Сен бизни сеҳрни ўрганиш ва Мусо билан беллашишдек оғир гуноҳни қилишга мажбур қилдинг. Ана шу гуноҳимизни ҳам мағфират айлашидан умидвормиз. Аллоҳнинг мукофоти сеникидан яхшироқ, азоби ҳам сеникидан кучлироқ".
التفاسير العربية:
إِنَّهُۥ مَن يَأۡتِ رَبَّهُۥ مُجۡرِمٗا فَإِنَّ لَهُۥ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحۡيَىٰ
Хуллас, Қиёмат куни Парвардигорининг олдига кофир ҳолда келган одам дўзахга тушади ва у ерда абадий қолади. Яшаб маза қилолмайди, ўлиб қутулолмайди.
التفاسير العربية:
وَمَن يَأۡتِهِۦ مُؤۡمِنٗا قَدۡ عَمِلَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلدَّرَجَٰتُ ٱلۡعُلَىٰ
Қиёмат куни Парвардигорининг олдига мўмин бўлиб, яхши ишларни қилиб келган одам эса юксак мартабага, олий мақомга ноил бўлади.
التفاسير العربية:
جَنَّٰتُ عَدۡنٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ وَذَٰلِكَ جَزَآءُ مَن تَزَكَّىٰ
Бу юксак мартаба ва олий мақом абадий жаннатлардирки, қасрларининг остидан анҳорлар оқиб ўтади. Мўминлар у ерда абадий қоладилар. Бу мукофот қалбини куфру исёндан пок тута олган зотлар учундир.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• لا يفوز ولا ينجو الساحر حيث أتى من الأرض أو حيث احتال، ولا يحصل مقصوده بالسحر خيرًا كان أو شرًّا.
Сеҳргар ҳеч қаерда, яхши бўлсин, ёмон бўлсин, ҳеч бир ишида муваффақият қозонолмайди, мақсадига етолмайди.

• الإيمان يصنع المعجزات؛ فقد كان إيمان السحرة أرسخ من الجبال، فهان عليهم عذاب الدنيا، ولم يبالوا بتهديد فرعون.
Иймон мўъжизаларни бунёд этади. Сеҳргарларнинг иймони тоғдан-да бақувват эди. Шунинг учун улар дунёвий азобга, Фиръавннинг таҳдидига парво ҳам қилмадилар.

• دأب الطغاة التهديد بالعذاب الشديد لأهل الحق والإمعان في ذلك للإذلال والإهانة.
Ҳақгўйларни қаттиқ азоб билан қўрқитиб, ҳар доим хорликда, хўрликда ушлаб туриш зўравонлар одатидир.

وَلَقَدۡ أَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنۡ أَسۡرِ بِعِبَادِي فَٱضۡرِبۡ لَهُمۡ طَرِيقٗا فِي ٱلۡبَحۡرِ يَبَسٗا لَّا تَخَٰفُ دَرَكٗا وَلَا تَخۡشَىٰ
Дарҳақиқат, Биз Мусога шундай ваҳий юбордик: "Бандаларим билан Мисрдан кечаси йўлга чиқ. Токи, сизларни ҳеч ким сезиб қолмасин. Денгизга асони уриб, ундан қуруқ йўл ҳосил қил. Фиръавн ва унинг одамлари ортингиздан етиб олишидан ҳам, денгизга ғарқ бўлишдан ҳам қўрқма".
التفاسير العربية:
فَأَتۡبَعَهُمۡ فِرۡعَوۡنُ بِجُنُودِهِۦ فَغَشِيَهُم مِّنَ ٱلۡيَمِّ مَا غَشِيَهُمۡ
Фиръавн ўз аскарлари билан уларнинг ортидан қувди. Денгиз уларни ўраганича ўраб олди. Унинг ҳақиқатини Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди. Ҳаммалари ғарқ бўлиб, қирилиб кетдилар. Мусо ва унинг тобелари эса нажот топдилар.
التفاسير العربية:
وَأَضَلَّ فِرۡعَوۡنُ قَوۡمَهُۥ وَمَا هَدَىٰ
Фиръавн ўз қавмига куфрни чиройли қилиб кўрсатиб, уларни йўлдан оздирди, тўғри йўлга бошламади.
التفاسير العربية:
يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ قَدۡ أَنجَيۡنَٰكُم مِّنۡ عَدُوِّكُمۡ وَوَٰعَدۡنَٰكُمۡ جَانِبَ ٱلطُّورِ ٱلۡأَيۡمَنَ وَنَزَّلۡنَا عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَنَّ وَٱلسَّلۡوَىٰ
Бани Исроилни Фиръавн ва унинг лашкарларидан қутқарганимиздан кейин уларга шундай дедик: "Эй Бани Исроил, сизларни душманингиздан қутқардик. Мусо билан гаплашиш учун Тур тоғининг ўнг тарафига ваъдалашдик. Сизларга асал каби ширин ичимлик ва гўшти мазали беданани нозил қилдик".
التفاسير العربية:
كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡ وَلَا تَطۡغَوۡاْ فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيۡكُمۡ غَضَبِيۖ وَمَن يَحۡلِلۡ عَلَيۡهِ غَضَبِي فَقَدۡ هَوَىٰ
Биз сизларга ризқ қилиб берган ҳалол таомлардан енглар. Ҳаддингиздан ошиб, Биз ҳалол қилиб қўйган нарсалардан ҳаром нарсалар сари ўтиб кетманглар. Акс ҳолда бошингизга ғазабим тушар. Кимнинг бошига ғазабим тушса, бас, албатта, у ҳалок бўлиб, дунё ва охиратда бадбахт бўлиб қолади.
التفاسير العربية:
وَإِنِّي لَغَفَّارٞ لِّمَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا ثُمَّ ٱهۡتَدَىٰ
Албатта, Мен тавба қилган, иймон келтирган, солиҳ амал қилган, кейин эса ҳақ устида барқарор турган зотларни кўп мағфират қиламан, кечираман.
التفاسير العربية:
۞ وَمَآ أَعۡجَلَكَ عَن قَوۡمِكَ يَٰمُوسَىٰ
Эй Мусо, нима сабабдан шошиб, қавмингдан илгарилаб, уларни ортингда қолдириб кетдинг?
التفاسير العربية:
قَالَ هُمۡ أُوْلَآءِ عَلَىٰٓ أَثَرِي وَعَجِلۡتُ إِلَيۡكَ رَبِّ لِتَرۡضَىٰ
Мусо алайҳиссалом деди: "Парвардигорим, улар ортимдан келмоқдалар. Яқинда етиб оладилар. Мендан рози бўлишингни истаб, Сенга шошдим".
التفاسير العربية:
قَالَ فَإِنَّا قَدۡ فَتَنَّا قَوۡمَكَ مِنۢ بَعۡدِكَ وَأَضَلَّهُمُ ٱلسَّامِرِيُّ
Аллоҳ деди: "Биз ортингда қолган қавмингни бузоққа ибодат қилиш билан балоладик. Сомирий шу ишга даъват қилиб, уларни йўлдан оздирди".
التفاسير العربية:
فَرَجَعَ مُوسَىٰٓ إِلَىٰ قَوۡمِهِۦ غَضۡبَٰنَ أَسِفٗاۚ قَالَ يَٰقَوۡمِ أَلَمۡ يَعِدۡكُمۡ رَبُّكُمۡ وَعۡدًا حَسَنًاۚ أَفَطَالَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡعَهۡدُ أَمۡ أَرَدتُّمۡ أَن يَحِلَّ عَلَيۡكُمۡ غَضَبٞ مِّن رَّبِّكُمۡ فَأَخۡلَفۡتُم مَّوۡعِدِي
Бас, Мусо қавмининг йўлдан озиб, бузоққа ибодат қилганидан ғазабланиб, хафа бўлиб қайтди ва деди: «Эй қавмим, Аллоҳ сизларга Тавротни нозил қилиш ҳақида яхши ваъда қилмаганмиди?! Узоқ вақт ўтдимики, уни унутган бўлсангиз? Ёки бу ишингиз билан Парвардигорингиз томонидан устингизга ғазаб, азоб тушишини истаб, менга берган итоаткорликда барқарор туриш ҳақидаги ваъдани буздингизми?!"
التفاسير العربية:
قَالُواْ مَآ أَخۡلَفۡنَا مَوۡعِدَكَ بِمَلۡكِنَا وَلَٰكِنَّا حُمِّلۡنَآ أَوۡزَارٗا مِّن زِينَةِ ٱلۡقَوۡمِ فَقَذَفۡنَٰهَا فَكَذَٰلِكَ أَلۡقَى ٱلسَّامِرِيُّ
Мусонинг қавми деди: «Эй Мусо, биз сенга берган ваъдани ўз ихтиёримиз билан бузмадик. Шундай қилишга мажбур бўлиб қолдик. Фиръавн қавмининг зеб-зийнатларидан иборат оғир юклар бизга юклатилганди. Улардан қутулиш учун бир чуқурга ташлаб юбордик. Худди биз ташлаганимиздек, Сомирий ҳам ўзидаги Жаброил алайҳиссалом отининг оёғи остидан олинган тупроқни ташлади".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من سُنَّة الله انتقامه من المجرمين بما يشفي صدور المؤمنين، ويقر أعينهم، ويذهب غيظ قلوبهم.
Жиноятчи осийлардан интиқом олиб, мўминларнинг қалбига ором бериш, уларни қувонтириш ва дилларидаги ғазаб ўтини ўчириш Аллоҳ таолонинг қонуниятларидандир.

• الطاغية شؤم على نفسه وعلى قومه؛ لأنه يضلهم عن الرشد، وما يهديهم إلى خير ولا إلى نجاة.
Золим зўравон ўзининг ҳам, қавмининг ҳам бошига битган балодир. Чунки у одамларни йўлдан оздиради. Уларни на эзгуликка бошлайди ва на нажотга.

• النعم تقتضي الحفظ والشكر المقرون بالمزيد، وجحودها يوجب حلول غضب الله ونزوله.
Неъмат ато этилдими, энди уни кўз қорачиғидек асрамоқ лозим. Шукр билан неъмат зиёда бўлади. Нонкўрлик қилган банда эса неъматдан мосуво бўлиб, Аллоҳнинг ғазабига учрайди.

• الله غفور على الدوام لمن تاب من الشرك والكفر والمعصية، وآمن به وعمل الصالحات، ثم ثبت على ذلك حتى مات عليه.
Мушриклигидан, кофирлигидан, осийлигидан тавба айлаб, иймон келтириб, солиҳ амаллар қилиб, кейин то ўлгунича шу тавбасида барқарор турган бандани Аллоҳ кечиради.

• أن العجلة وإن كانت في الجملة مذمومة فهي ممدوحة في الدين.
Яхши ишга шошилиш гарчи бу ердаги гапда бироз қораланиб келган бўлса ҳам аслида у динда мақтовга лойиқ амал ҳисобланади.

فَأَخۡرَجَ لَهُمۡ عِجۡلٗا جَسَدٗا لَّهُۥ خُوَارٞ فَقَالُواْ هَٰذَآ إِلَٰهُكُمۡ وَإِلَٰهُ مُوسَىٰ فَنَسِيَ
Сомирий Бани Исроилнинг зеб-зийнатларидан бир бузоқ ҳайкални ясаб берди. У худди сигирга ўхшаб мўрар эди. Сомирийнинг фитнасига учганлар дедилар: "Мана шу сизнинг маъбудингиз. Мусонинг маъбуди ҳам мана шу. Фақат у унутиб қолдириб кетибди".
التفاسير العربية:
أَفَلَا يَرَوۡنَ أَلَّا يَرۡجِعُ إِلَيۡهِمۡ قَوۡلٗا وَلَا يَمۡلِكُ لَهُمۡ ضَرّٗا وَلَا نَفۡعٗا
Анави фитнага учиб, бузоққа ибодат қилганлар унинг гапира олмаётганини, бирон гапга жавоб қайтара олмаётганини, бирон зарар етказишга ҳам, бирон фойда келтиришга ҳам қодир эмаслигини кўрмаяптиларми?
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ قَالَ لَهُمۡ هَٰرُونُ مِن قَبۡلُ يَٰقَوۡمِ إِنَّمَا فُتِنتُم بِهِۦۖ وَإِنَّ رَبَّكُمُ ٱلرَّحۡمَٰنُ فَٱتَّبِعُونِي وَأَطِيعُوٓاْ أَمۡرِي
Ҳолбуки, Мусо қайтишидан олдин Ҳорун уларга шундай деганди: «Олтиндан бузоқ ҳайкалнинг ясалиши ҳам, унинг мўраши ҳам бир синовдан бошқа нарса эмас. Шу синов билан мўмин кофирдан ажралади. Эй қавмим, албатта, сизларнинг Парвардигорингиз гапиролмайдиган, фойда ҳам, зарар ҳам етказа олмайдиган мана бу бузоқ эмас, сизларга марҳамат кўрсата оладиган ёлғиз Раҳмондир. Бас, менга эргашиб ва амримга итоат этиб, ёлғиз Ўша Зотгагина ибодат қилингиз, Ундан ўзгага ибодат қилмангиз».
التفاسير العربية:
قَالُواْ لَن نَّبۡرَحَ عَلَيۡهِ عَٰكِفِينَ حَتَّىٰ يَرۡجِعَ إِلَيۡنَا مُوسَىٰ
Фитнага учганлар дедилар: «То Мусо бизга қайтиб келгунича унга ибодат қилишда давом этаверамиз».
التفاسير العربية:
قَالَ يَٰهَٰرُونُ مَا مَنَعَكَ إِذۡ رَأَيۡتَهُمۡ ضَلُّوٓاْ
Мусо биродари Ҳорунга деди: "Уларнинг йўлдан озиб, Аллоҳни қўйиб, бузоққа ибодат қилаётганларини кўрганингда сени нима тўсди?"
التفاسير العربية:
أَلَّا تَتَّبِعَنِۖ أَفَعَصَيۡتَ أَمۡرِي
Уларни ташлаб, ортимдан боришингдан сени нима тўсди? Амримга итоатсизлик қилдингми? Ахир сени ўзимдан ноиб қилиб қўйиб кетган эдим-ку!
التفاسير العربية:
قَالَ يَبۡنَؤُمَّ لَا تَأۡخُذۡ بِلِحۡيَتِي وَلَا بِرَأۡسِيٓۖ إِنِّي خَشِيتُ أَن تَقُولَ فَرَّقۡتَ بَيۡنَ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ وَلَمۡ تَرۡقُبۡ قَوۡلِي
Мусо биродари қилган ишдан аччиқланиб, унинг соч-соқолидан тортганида Ҳорун унга ялинчоқ оҳангда деди: "Менинг соч-соқолимдан тортма. Улар билан қолишимга сабаб бор эди. Уларни ташлаб, ортингдан кетсам, улар бўлиниб кетардилар. Кейин сен, айтганимни қилмасдан, уларни бўлиб юбордингми, дер эдинг. Мен шундан қўрқдим".
التفاسير العربية:
قَالَ فَمَا خَطۡبُكَ يَٰسَٰمِرِيُّ
Мусо алайҳиссалом Сомирийга деди: «Бу нима қилганинг, эй, Сомирий?! Шундай қилишга сени нима мажбур қилди?!»
التفاسير العربية:
قَالَ بَصُرۡتُ بِمَا لَمۡ يَبۡصُرُواْ بِهِۦ فَقَبَضۡتُ قَبۡضَةٗ مِّنۡ أَثَرِ ٱلرَّسُولِ فَنَبَذۡتُهَا وَكَذَٰلِكَ سَوَّلَتۡ لِي نَفۡسِي
Сомирий Мусо алайҳиссаломга деди: "Улар кўрмаган нарсани мен кўриб қолдим. Жаброил алайҳиссаломни от устида кўрдим. Отининг туёғи босган тупроқдан бир сиқим олдим-да, ясалган бузоқ ҳайкалнинг устига отдим. Шу билан у худди тирикдек мўрай бошлади. Нафсим менга шу ишни чиройли қилиб кўрсатди".
التفاسير العربية:
قَالَ فَٱذۡهَبۡ فَإِنَّ لَكَ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ أَن تَقُولَ لَا مِسَاسَۖ وَإِنَّ لَكَ مَوۡعِدٗا لَّن تُخۡلَفَهُۥۖ وَٱنظُرۡ إِلَىٰٓ إِلَٰهِكَ ٱلَّذِي ظَلۡتَ عَلَيۡهِ عَاكِفٗاۖ لَّنُحَرِّقَنَّهُۥ ثُمَّ لَنَنسِفَنَّهُۥ فِي ٱلۡيَمِّ نَسۡفًا
Мусо алайҳиссалом Сомирийга деди: "Йўқол! Модомики, тирик экансан, бутун ҳаётинг давомида якка-мохов бўлиб, одамларга, менга тенгманглар, менга тегманглар, деб ўтасан. Қиёмат куни эса сен учун бир ваъда бор. У кунда ҳисобга тортиласан ва жазоланасан. Аллоҳ Ўзининг бу ваъдасига ҳаргиз хилоф қилмас. Маъбуд қилиб олиб, тинимсиз ибодат қилаётганинг мана бу бузоғинга бир қара. Биз уни ўтда ёндириб, кулини денгизга отамиз. Кейин ундан асар ҳам қолмайди".
التفاسير العربية:
إِنَّمَآ إِلَٰهُكُمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِي لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ وَسِعَ كُلَّ شَيۡءٍ عِلۡمٗا
Эй одамлар, чин маъбудингиз ёлғиз Аллоҳдир. Ундан ўзга чин маъбуд йўқдир. У Зот ҳамма нарсани Ўз илми билан қамраб олгандир. У Зот билмайдиган бирон нарса йўқдир.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• خداع الناس بتزوير الحقائق مسلك أهل الضلال.
Ҳақиқатларни бўяб кўрсатиб, одамларни алдаш йўлдан озганларнинг маслагидир.

• الغضب المحمود هو الذي يكون عند انتهاكِ محارم الله.
Аллоҳ ҳаром қилган ишлар содир этилганда ғазабланиш - маъқул ва мақбул ишдир.

• في الآيات أصل في نفي أهل البدع والمعاصي وهجرانهم، وألا يُخَالَطوا.
Оятларда бидъатчиларни рад этиш, улардан узоқ бўлиш ва уларга аралашмасликнинг асослари кўрсатиб берилган.

• في الآيات وجوب التفكر في معرفة الله تعالى من خلال مفعولاته في الكون.
Оятларда Аллоҳ таолонинг борлиқдаги яратган махлуқотлари ҳақида фикр юритиб, У Зотнинг борлигини, бирлигини таниб олиш вожиблиги ўз ифодасини топган.

كَذَٰلِكَ نَقُصُّ عَلَيۡكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ مَا قَدۡ سَبَقَۚ وَقَدۡ ءَاتَيۡنَٰكَ مِن لَّدُنَّا ذِكۡرٗا
Эй Пайғамбар, сизга тасалли бўлиши учун Мусо ва Фиръавн ҳақида гапириб берганимиздек, бошқа умматлар ва пайғамбарлар ҳақида ҳам қисса қилиб берамиз. Сизга Ўзимиз тарафамиздан Қуръонни ато этдик. Ундан ибрат-эслатма оладиганлар ибрат-эслатма оладилар.
التفاسير العربية:
مَّنۡ أَعۡرَضَ عَنۡهُ فَإِنَّهُۥ يَحۡمِلُ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وِزۡرًا
Ким сизга нозил қилинган Қуръондан юз ўгирса, унинг кўрсатмаларига амал қилмаса, Қиёмат куни оғир гуноҳ юкини бўйнига олади ва аламли азобга лойиқ бўлади.
التفاسير العربية:
خَٰلِدِينَ فِيهِۖ وَسَآءَ لَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ حِمۡلٗا
Шу азобда абадий қоладилар. Қиёмат куни улар кўтарган юк нақадар ёмон юк бўлди.
التفاسير العربية:
يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِۚ وَنَحۡشُرُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ يَوۡمَئِذٖ زُرۡقٗا
Фаришта қайта тирилиш учун сурни иккинчи бор чаладиган кун. Ана шу кунда кофирларни даҳшатдан ранглари ва кўзлари кўкариб кетган ҳолларида тўплармиз.
التفاسير العربية:
يَتَخَٰفَتُونَ بَيۡنَهُمۡ إِن لَّبِثۡتُمۡ إِلَّا عَشۡرٗا
Ўзаро шивирлашиб: "Ўлимдан кейин барзах ҳаётида ўн кунгина турдинглар", дейдилар.
التفاسير العربية:
نَّحۡنُ أَعۡلَمُ بِمَا يَقُولُونَ إِذۡ يَقُولُ أَمۡثَلُهُمۡ طَرِيقَةً إِن لَّبِثۡتُمۡ إِلَّا يَوۡمٗا
Уларни шивирлаб айтаётган гапларини ҳам Биз яхши биламиз. Ҳеч бир нарса Биздан махфий қола олмас. Ўшанда уларнинг энг донолари: "Барзах ҳаётида бир кунгина турдинглар. Ундан кўп эмас", дейди.
التفاسير العربية:
وَيَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡجِبَالِ فَقُلۡ يَنسِفُهَا رَبِّي نَسۡفٗا
Эй Пайғамбар, улар сиздан Қиёмат куни тоғларнинг аҳволи қандай бўлиши ҳақида сўрайдилар. Айтинг: "Парвардигорим уларни таг-томири билан қўпориб, ҳавога совуриб юборади".
التفاسير العربية:
فَيَذَرُهَا قَاعٗا صَفۡصَفٗا
Кейин ерни теп-текис қилиб қўяди. Унда на бир бино ва на бир ўсимлик қолади.
التفاسير العربية:
لَّا تَرَىٰ فِيهَا عِوَجٗا وَلَآ أَمۡتٗا
Замин шу қадар текис бўладики, унда на бир чуқурликни ва на бир дўнгликни кўрасиз.
التفاسير العربية:
يَوۡمَئِذٖ يَتَّبِعُونَ ٱلدَّاعِيَ لَا عِوَجَ لَهُۥۖ وَخَشَعَتِ ٱلۡأَصۡوَاتُ لِلرَّحۡمَٰنِ فَلَا تَسۡمَعُ إِلَّا هَمۡسٗا
У кунда одамлар маҳшаргоҳга чорловчи фариштага оғишмай эргашадилар. Раҳмоннинг ҳайбатидан овозлар тиниб қолади. У кунда пичирлашдан бошқа нарса эшитмассиз.
التفاسير العربية:
يَوۡمَئِذٖ لَّا تَنفَعُ ٱلشَّفَٰعَةُ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَرَضِيَ لَهُۥ قَوۡلٗا
Бу даҳшатли кунда ҳеч бир шафоатчининг шафоати фойда бермайди. Аллоҳ кимнинг шафоат қилишига изн берса ва унинг гапидан рози бўлса, ўша одамгина бундан мустасно.
التفاسير العربية:
يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَلَا يُحِيطُونَ بِهِۦ عِلۡمٗا
Аллоҳ субҳонаҳу одамларни Қиёмат куни нима кутаётганини ҳам, шу дунёда нима ишлар қилганларини ҳам билади. Ҳамма бандалар бир бўлганда ҳам Аллоҳнинг зоти ва сифатларини била олмаслар.
التفاسير العربية:
۞ وَعَنَتِ ٱلۡوُجُوهُ لِلۡحَيِّ ٱلۡقَيُّومِۖ وَقَدۡ خَابَ مَنۡ حَمَلَ ظُلۡمٗا
Бандаларнинг юзлари тирик, ҳеч қачон ўлмайдиган, ҳамма ишларни бошқариб, юритиб турадиган абадий Зотга бош эгди. Гуноҳни орқалаб келган одам, ўзини ўзи ҳалокат чоҳига отиб, ноумидлик гирдобига ғарқ бўлди.
التفاسير العربية:
وَمَن يَعۡمَلۡ مِنَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَا يَخَافُ ظُلۡمٗا وَلَا هَضۡمٗا
Ким Аллоҳга ва пайғамбарларга иймон келтириб, яхши амаллар қилган бўлса, мукофотини тўла қилиб олади. У ўзига зулм бўлиб қолишидан, яъни, ўзи қилмаган бир гуноҳ учун жазоланишидан ҳам, қилган яхши амалларининг савоби камайтирилишидан ҳам қўрқмайди.
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ أَنزَلۡنَٰهُ قُرۡءَانًا عَرَبِيّٗا وَصَرَّفۡنَا فِيهِ مِنَ ٱلۡوَعِيدِ لَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ أَوۡ يُحۡدِثُ لَهُمۡ ذِكۡرٗا
Ўтганларнинг қиссаларини нозил қилганимиздек, бу Қуръонни ҳам очиқ араб тилида нозил қилдик. Унда турли хил қўрқинчли ваъдаларни, таҳдидларни баён қилдик. Шоядки, улар Аллоҳдан қўрқсалар ёки Қуръон улар учун бир насиҳат, ибрат, эслатма ҳосил қилса.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• القرآن العظيم كله تذكير ومواعظ للأمم والشعوب والأفراد، وشرف وفخر للإنسانية.
Буюк Қуръоннинг ҳаммаси умматлар ва халқлар учун эслатма, насиҳат ҳамда бутун инсоният учун шараф ва фахрдир.

• لا تنفع الشفاعة أحدًا إلا شفاعة من أذن له الرحمن، ورضي قوله في الشفاعة.
Ҳеч кимга ҳеч қандай шафоат фойда бермайди. Фақат Раҳмон кимнинг шафоат қилишига рухсат берса ва унинг гапидан рози бўлса, ўша одамгина бундан мустасно.

• القرآن مشتمل على أحسن ما يكون من الأحكام التي تشهد العقول والفطر بحسنها وكمالها.
Қуръондаги ҳукмлар энг гўзал ҳукмлардир. Уларнинг гўзаллиги ва етуклигига ақл ҳам, табиат ҳам гувоҳлик беради.

• من آداب التعامل مع القرآن تلقيه بالقبول والتسليم والتعظيم، والاهتداء بنوره إلى الصراط المستقيم، والإقبال عليه بالتعلم والتعليم.
Қуръонни бажонидил қабул қилиш, унга таслим бўлиш, уни улуғлаш, унинг нури ила тўғри йўлга ҳидоят топиш, уни ўрганиш ва ўргатишга қаттиқ бел боғлаш Қуръон билан муомала қилиш одобларидандир.

• ندم المجرمين يوم القيامة حيث ضيعوا الأوقات الكثيرة، وقطعوها ساهين لاهين، معرضين عما ينفعهم، مقبلين على ما يضرهم.
Жиноятчилар Қиёмат куни ғафлат босиб, бепарволик қилиб, фойдали ишларга эътибор бермасдан, зарарли ишлардан тийилмасдан, кўп вақтларини зое кетказганлари учун афсус-надомат чекадилар.

فَتَعَٰلَى ٱللَّهُ ٱلۡمَلِكُ ٱلۡحَقُّۗ وَلَا تَعۡجَلۡ بِٱلۡقُرۡءَانِ مِن قَبۡلِ أَن يُقۡضَىٰٓ إِلَيۡكَ وَحۡيُهُۥۖ وَقُل رَّبِّ زِدۡنِي عِلۡمٗا
Аллоҳ Олийдир, Муқаддасдир, Буюкдир. У Подшоҳдир. Ҳамма нарса Унинг мулкидир. Унинг Ўзи ҳам ҳақ, сўзи ҳам ҳақ. Мушриклар айтаётган сифатлардан Пок ва Олий. Эй Пайғамбар, Жаброил алайҳиссалом билан Қуръон ўқиётганингизда шошилиб кетманг. Сизга тўла етказиб бўлгунича кутиб туринг ва: "Парвардигорим, илмимни янада зиёда қил", деб айтинг.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ عَهِدۡنَآ إِلَىٰٓ ءَادَمَ مِن قَبۡلُ فَنَسِيَ وَلَمۡ نَجِدۡ لَهُۥ عَزۡمٗا
Илгари Одамга ҳам бир дарахт мевасидан емасликни тавсия қилиб, ейишни тақиқлаган эдик. У тавсиямизни унутиб, дарахт мевасидан еди. Сабр қилишга тоқати етмади.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ أَبَىٰ
Эй Пайғамбар, эсланг! Фаришталарга, Одамга салом бериш тариқасида сажда қилинглар, деганимизда ҳаммалари сажда қилдилар. Фақат Иблис такаббурлик билан сажда қилишдан бош тортди. У ўзи фаришталар орасида бўлса ҳам фаришталардан бири эмас эди.
التفاسير العربية:
فَقُلۡنَا يَٰٓـَٔادَمُ إِنَّ هَٰذَا عَدُوّٞ لَّكَ وَلِزَوۡجِكَ فَلَا يُخۡرِجَنَّكُمَا مِنَ ٱلۡجَنَّةِ فَتَشۡقَىٰٓ
Дедик: "Эй Одам, Иблис сенга ҳам, жуфтингга ҳам душмандир. Унинг васвасасига учиб, гапига кириб юрманглар. Тағин сизларни жаннатдан чиқариб юбормасин. Акс ҳолда, кўп қийинчиликлар, машаққатлар тортишингизга тўғри келади".
التفاسير العربية:
إِنَّ لَكَ أَلَّا تَجُوعَ فِيهَا وَلَا تَعۡرَىٰ
Жаннатда сени едириш, кийинтириш, оч ва яланғоч қўймаслик Аллоҳнинг зиммасидадир.
التفاسير العربية:
وَأَنَّكَ لَا تَظۡمَؤُاْ فِيهَا وَلَا تَضۡحَىٰ
Сени суғориш ва ташна қилиб қўймаслик ҳам. Сенга соя бериб, қуёш нурида қолдирмаслик ҳам.
التفاسير العربية:
فَوَسۡوَسَ إِلَيۡهِ ٱلشَّيۡطَٰنُ قَالَ يَٰٓـَٔادَمُ هَلۡ أَدُلُّكَ عَلَىٰ شَجَرَةِ ٱلۡخُلۡدِ وَمُلۡكٖ لَّا يَبۡلَىٰ
Шайтон Одамни васваса қилиб, унга шундай деди: "Сенга бир дарахтни кўрсатайми? Ундан еган одам ҳеч қачон ўлмайди, абадийликка эришади, айни пайтда битмас-туганмас бойликка ноил бўлади".
التفاسير العربية:
فَأَكَلَا مِنۡهَا فَبَدَتۡ لَهُمَا سَوۡءَٰتُهُمَا وَطَفِقَا يَخۡصِفَانِ عَلَيۡهِمَا مِن وَرَقِ ٱلۡجَنَّةِۚ وَعَصَىٰٓ ءَادَمُ رَبَّهُۥ فَغَوَىٰ
Одам ва Ҳавво ман қилинган дарахтнинг мевасидан едилар ва натижада уларнинг шу вақтга қадар ёпилиб турган авратлари очилиб қолди. Одам Аллоҳнинг фармонига бўйсунмай, ҳаддидан ошди.
التفاسير العربية:
ثُمَّ ٱجۡتَبَٰهُ رَبُّهُۥ فَتَابَ عَلَيۡهِ وَهَدَىٰ
Кейин Аллоҳ уни танлади, тавбасини қабул этиб, ҳидоятга бошлади.
التفاسير العربية:
قَالَ ٱهۡبِطَا مِنۡهَا جَمِيعَۢاۖ بَعۡضُكُمۡ لِبَعۡضٍ عَدُوّٞۖ فَإِمَّا يَأۡتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدٗى فَمَنِ ٱتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشۡقَىٰ
Аллоҳ Одам ва Ҳаввога деди: "Сизлар ҳам, Иблис ҳам жаннатдан тушинглар. Энди Иблис сизларга душман, сизлар эса унга душмансизлар. Мен тарафимдан бир кўрсатма келганида ким унга эргашиб, амал қилса, у ҳақдан адашмайди ва охиратда азобга йўлиқиб, бахтсиз бўлиб қолмайди. Аксинча, Аллоҳ уни жаннатга киритади".
التفاسير العربية:
وَمَنۡ أَعۡرَضَ عَن ذِكۡرِي فَإِنَّ لَهُۥ مَعِيشَةٗ ضَنكٗا وَنَحۡشُرُهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ أَعۡمَىٰ
Ким Менинг кўрсатмамни қабул қилмасдан, ундан юз ўгирса, у шу дунёда ҳам, барзахда ҳам танг аҳволда ҳаёт кечиради. Қиёмат куни эса уни кўзи кўр ва ҳужжати йўқ ҳолида маҳшаргоҳга ҳайдаб келурмиз.
التفاسير العربية:
قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرۡتَنِيٓ أَعۡمَىٰ وَقَدۡ كُنتُ بَصِيرٗا
Кўрсатмадан юз ўгирган бу бадбахт: "Парвардигорим, нега мени кўр ҳолимда тирилтирдинг, ахир мен у дунёда кўзи очиқ эдим-ку?", деб қолади.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الأدب في تلقي العلم، وأن المستمع للعلم ينبغي له أن يتأنى ويصبر حتى يفرغ المُمْلِي والمعلم من كلامه المتصل بعضه ببعض.
Илм олишнинг ўзига хос одоблари бор. Ўрганаётган одам ўргатувчининг гапларини бўлмасдан, сабр билан охиригача тингламоғи лозим.

• نسي آدم فنسيت ذريته، ولم يثبت على العزم المؤكد، وهم كذلك، وبادر بالتوبة فغفر الله له، ومن يشابه أباه فما ظلم.
Одам алайҳиссалом унутган эди. Зурриёти ҳам унутди. Одам алайҳиссалом барқарор тура олмаганди. Зурриёти ҳам шундай бўлди. Одам алайҳиссалом тез тавба қилганди, Аллоҳ уни кечирди. Ким отасига ўхшамоқчи бўлса, зулм қилмасин.

• فضيلة التوبة؛ لأن آدم عليه السلام كان بعد التوبة أحسن منه قبلها.
Тавбанинг фазилати. Зеро, Одам алайҳиссалом тавба қилганидан кейин олдингидан ҳам яхшироқ одамга айланди.

• المعيشة الضنك في دار الدنيا، وفي دار البَرْزَخ، وفي الدار الآخرة لأهل الكفر والضلال.
Куфр ва залолат аҳли шу дунёда ҳам, барзахда ҳам, охиратда ҳам танг аҳволда ҳаёт кечирадилар.

قَالَ كَذَٰلِكَ أَتَتۡكَ ءَايَٰتُنَا فَنَسِيتَهَاۖ وَكَذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمَ تُنسَىٰ
Аллоҳ таоло уни рад этиб, шундай деди: "У дунёда сен ҳам худди шу ишни қилгандинг. Бизнинг оятларимиз келганда улардан юз ўгириб, ташлаб юборгандинг. Мана, бугун ўзинг ҳам азобга ташланасан".
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي مَنۡ أَسۡرَفَ وَلَمۡ يُؤۡمِنۢ بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِۦۚ وَلَعَذَابُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَشَدُّ وَأَبۡقَىٰٓ
Парвардигори тарафидан келган очиқ ҳужжатларга иймон келтиришдан юз ўгириб, ҳаром шаҳватларга ботиб қолганларни мана шундай жазолаймиз. Аллоҳнинг охиратдаги азоби дунё ва барзахдаги тангликдан кўра анча кучлироқ ва даҳшатлироқдир.
التفاسير العربية:
أَفَلَمۡ يَهۡدِ لَهُمۡ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا قَبۡلَهُم مِّنَ ٱلۡقُرُونِ يَمۡشُونَ فِي مَسَٰكِنِهِمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّأُوْلِي ٱلنُّهَىٰ
Мушриклар олдинги ҳалокатга учраган умматларнинг уйларида яшаб, ҳалокат изларини ўз кўзлари билан кўриб ҳам кўзлари очилмадими? Бу ҳалокат ва вайронагарчиликларда ақл эгалари учун ибрат бордир.
التفاسير العربية:
وَلَوۡلَا كَلِمَةٞ سَبَقَتۡ مِن رَّبِّكَ لَكَانَ لِزَامٗا وَأَجَلٞ مُّسَمّٗى
Парвардигорингиз тарафидан: "У Зот ҳеч кимни то унга қарши ҳужжат барпо қилмагунча азобламайди", деган гап айтилмаганда ёки Аллоҳ ҳар бир иш учун аниқ бир вақт-ажал белгилаб қўймаганида эди, уларга жазони жазоланишга лойиқ бўлган онларидаёқ юборган бўларди.
التفاسير العربية:
فَٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحۡ بِحَمۡدِ رَبِّكَ قَبۡلَ طُلُوعِ ٱلشَّمۡسِ وَقَبۡلَ غُرُوبِهَاۖ وَمِنۡ ءَانَآيِٕ ٱلَّيۡلِ فَسَبِّحۡ وَأَطۡرَافَ ٱلنَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرۡضَىٰ
Эй Пайғамбар, ҳақни тан олмай, уни ёлғонга чиқараётганларнинг гап-сўзларига, озорларига сабр қилинг. Қуёш чиқишидан олдинги бомдод намозида ҳам, қуёш ботишидан олдинги аср намозида ҳам, тунги шом ва хуфтон намозларида ҳам, завол пайтидаги пешин намозида ҳам, куннинг биринчи қисми якунланаётганда ҳам, иккинчи қисми якунланаётганда ҳам Аллоҳга тасбеҳ айтинг, ҳамд айтинг ва ўзингиз рози бўладиган савобни умид қилинг.
التفاسير العربية:
وَلَا تَمُدَّنَّ عَيۡنَيۡكَ إِلَىٰ مَا مَتَّعۡنَا بِهِۦٓ أَزۡوَٰجٗا مِّنۡهُمۡ زَهۡرَةَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا لِنَفۡتِنَهُمۡ فِيهِۚ وَرِزۡقُ رَبِّكَ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰ
Биз ҳақни тан олмай, ёлғонга чиқарадиганларни синаш учун уларга шу дунёнинг фоний неъматларидан ато этганмиз. Сиз уларга эътибор берманг. Зеро, Парвардигорингиз сизга ваъда қилган савоб уларнинг ўткинчи неъматларидан яхшироқ ва боқийроқ.
التفاسير العربية:
وَأۡمُرۡ أَهۡلَكَ بِٱلصَّلَوٰةِ وَٱصۡطَبِرۡ عَلَيۡهَاۖ لَا نَسۡـَٔلُكَ رِزۡقٗاۖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُكَۗ وَٱلۡعَٰقِبَةُ لِلتَّقۡوَىٰ
Эй Пайғамбар, оилангизни намозни адо этишга буюринг. Уни адо этишда ўзингиз ҳам сабрли бўлинг. Биз сиздан ўзингиз учун ҳам, бошқалар учун ҳам ризқ талаб қилмаймиз. Аксинча, Биз Ўзимиз сизни ризқ билан таъминлаймиз. Шу дунёда ҳам, охиратда ҳам гўзал оқибат Аллоҳдан қўрқадиган, У Зотнинг буйруқларини бажариб, тақиқларидан тийиладиган тақводорларникидир.
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ لَوۡلَا يَأۡتِينَا بِـَٔايَةٖ مِّن رَّبِّهِۦٓۚ أَوَلَمۡ تَأۡتِهِم بَيِّنَةُ مَا فِي ٱلصُّحُفِ ٱلۡأُولَىٰ
Пайғамбар алайҳиссаломни ёлғонга чиқарган анави кофирлар: "Муҳаммад Парвардигори тарафидан ўзиниг рост гапираётганига ва чин пайғамбар эканига бир белги-аломат олиб келса бўлмасмикан", дейишди. Бу каззобларга олдинги самовий китобларни тасдиқ этадиган Қуръон келмадими?
التفاسير العربية:
وَلَوۡ أَنَّآ أَهۡلَكۡنَٰهُم بِعَذَابٖ مِّن قَبۡلِهِۦ لَقَالُواْ رَبَّنَا لَوۡلَآ أَرۡسَلۡتَ إِلَيۡنَا رَسُولٗا فَنَتَّبِعَ ءَايَٰتِكَ مِن قَبۡلِ أَن نَّذِلَّ وَنَخۡزَىٰ
Биз Пайғамбар алайҳиссаломни ёлғонга чиқарган анави каззобларни уларга бир пайғамбар юбормасдан, бир китоб нозил қилмасдан жазолаганимизда Қиёмат куни ўзларини узрли кўрсатиб: "Парвардигоро, бизга у дунёда бир пайғамбар юборганингда эди, унга иймон келтирган ва кўрсатмаларига амал қилган бўлар эдик ҳамда азобингга гирифтор бўлиб, хор-зор бўлмас эдик", деган бўлардилар.
التفاسير العربية:
قُلۡ كُلّٞ مُّتَرَبِّصٞ فَتَرَبَّصُواْۖ فَسَتَعۡلَمُونَ مَنۡ أَصۡحَٰبُ ٱلصِّرَٰطِ ٱلسَّوِيِّ وَمَنِ ٱهۡتَدَىٰ
Эй Пайғамбар, анави каззобларга айтинг: "Аллоҳ нима иш қилишини сизлар ҳам, биз ҳам кутиб турамиз. Кутаверинглар. Ким тўғри йўлда эканини ва ким ҳидоят топганини яқинда билиб оласизлар".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من الأسباب المعينة على تحمل إيذاء المعرضين استثمار الأوقات الفاضلة في التسبيح بحمد الله.
Бўш вақтларни Аллоҳга ҳамд айтиш, тасбеҳ айтиш билан ўтказиш ғанимларнинг озорларини кўтаришга ёрдам беради.

• ينبغي على العبد إذا رأى من نفسه طموحًا إلى زينة الدنيا وإقبالًا عليها أن يوازن بين زينتها الزائلة ونعيم الآخرة الدائم.
Банда ўзининг дунёвий зеб-зийнатларга интилаётганини кўрса, дарҳол бу ўткинчи, фоний неъматларни охиратнинг битмас-туганмас неъматларига солиштирсин.

• على العبد أن يقيم الصلاة حق الإقامة، وإذا حَزَبَهُ أمْر صلى وأَمَر أهله بالصلاة، وصبر عليهم تأسيًا بالرسول صلى الله عليه وسلم.
Банда намозни тўкис адо этмоғи лозим. Оиласини ҳам намозга буюрсин ва Пайғамбар алайҳиссаломдан намуна олиб, бу борада сабрли бўлсин.

• العاقبة الجميلة المحمودة هي الجنة لأهل التقوى.
Ажойиб гўзал оқибат, яъни, жаннат тақводорларникидир.

 
ترجمة معاني سورة: طه
فهرس السور رقم الصفحة
 
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم

الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

إغلاق