Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - Translations’ Index
Анбиё сураси
Purposes of the Surah:
إثبات الرسالة وبيان وحدة غاية الأنبياء وعناية الله بهم.
مَا يَأۡتِيهِم مِّن ذِكۡرٖ مِّن رَّبِّهِم مُّحۡدَثٍ إِلَّا ٱسۡتَمَعُوهُ وَهُمۡ يَلۡعَبُونَ
Улар Парвардигорларининг, яъни Қуръоннинг янги инган сўзини ўйин-масхара қилиб, ундаги маъноларга эътибор бермасдан эшитадилар. Шунинг учун эшитганлари уларга фойда бермайди.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَاهِيَةٗ قُلُوبُهُمۡۗ وَأَسَرُّواْ ٱلنَّجۡوَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ هَلۡ هَٰذَآ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡۖ أَفَتَأۡتُونَ ٱلسِّحۡرَ وَأَنتُمۡ تُبۡصِرُونَ
Эшитганлари билан уларнинг қалблари Қуръоннинг оятларидан ғафлатдадир. Куфр келтириш билан ўзларига зулм қилган кимсалар: "Мана шу пайғамбарликни даъво қилаётган одам сизларга ўхшаган бир одам, холос. Сизлардан ҳеч қандай фарқи йўқ. У олиб келган нарса сеҳрдир. Кўриб-билиб туриб, ўзингизга ўхшаган одамга эргашасизларми?!", деб ўзаро шивир-шивир қиладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
قَالَ رَبِّي يَعۡلَمُ ٱلۡقَوۡلَ فِي ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Шунда Пайғамбар алайҳиссалом деди: "Парвардигорим уларнинг хуфёна айтаётган гапларини билади. У Зот осмонлару ердаги ҳар бир гапирилган гапдан Хабардор. У бандаларининг сўзларини Эшитувчи, амалларини Билувчидир. Яқинда уларга амалларига яраша жазо ёки мукофотларини беради".
Arabic explanations of the Qur’an:
بَلۡ قَالُوٓاْ أَضۡغَٰثُ أَحۡلَٰمِۭ بَلِ ٱفۡتَرَىٰهُ بَلۡ هُوَ شَاعِرٞ فَلۡيَأۡتِنَا بِـَٔايَةٖ كَمَآ أُرۡسِلَ ٱلۡأَوَّلُونَ
Уларнинг Муҳаммад алайиссалом келтирган ваҳий ҳақида тайинли бир тўхтамлари йўқ эди. Гоҳ, таъвили йўқ, алғов-далғов туш, десалар, гоҳида, гапларининг асли-асоси йўқ, ўзи тўқиб олган, дердилар. Яна айрим пайтларда эса, у шоир, дейишга ўтардилар. Мабодо, айтаётган гаплари рост бўлса, олдинги пайғамбарлар келтиргани каби у ҳам бизга бир мўъжиза келтирсин. Масалан, Мусонинг асоси, Солиҳнинг туяси каби, дейишарди.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا قَبۡلَكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِمۡۖ فَسۡـَٔلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
Эй Пайғамбар, сиздан илгари ҳам фаришталарни эмас, кишиларни пайғамбар қилиб юборганмиз ва уларга ваҳий қилганмиз. Буни билмасанглар, ўзингиздан олдинги аҳли китоблардан сўранглар.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَقَدۡ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكُمۡ كِتَٰبٗا فِيهِ ذِكۡرُكُمۡۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Сизларга Қуръонни нозил қилдик. Агар уни тасдиқлаб, кўрсатмаларига амал қилсангиз, у сизнинг фахрингиз ва шарафингиздир. Шундай экан, ақлларингизни ишлатиб, унга иймон келтиришга ва амал қилишга ошиқмайсизларми?!
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• قُرْب القيامة مما يستوجب الاستعداد لها.
• انشغال القلوب باللهو يصرفها عن الحق.
• إحاطة علم الله بما يصدر من عباده من قول أو فعل.
• اختلاف المشركين في الموقف من النبي صلى الله عليه وسلم يدل على تخبطهم واضطرابهم.
Мушрикларнинг Пайғамбар алайҳиссалом билан ихтилоф қилишлари уларнинг залолат гирдобида боши айланиб юрганидан далолатдир.
• أن الله مع رسله والمؤمنين بالتأييد والعون على الأعداء.
وَكَمۡ قَصَمۡنَا مِن قَرۡيَةٖ كَانَتۡ ظَالِمَةٗ وَأَنشَأۡنَا بَعۡدَهَا قَوۡمًا ءَاخَرِينَ
Arabic explanations of the Qur’an:
بَلۡ نَقۡذِفُ بِٱلۡحَقِّ عَلَى ٱلۡبَٰطِلِ فَيَدۡمَغُهُۥ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٞۚ وَلَكُمُ ٱلۡوَيۡلُ مِمَّا تَصِفُونَ
Элчимизга ваҳий қилиб юборганимиз ҳақни куфр аҳлининг ботили устига отамиз. Шу билан ҳақ ботилни эзиб-янчиб ташлайди ва у таг-томири билан йўқ бўлиб кетади. Эй, Аллоҳнинг аёли ва боласи бор, деяётганлар, Аллоҳ шаънига нолойиқ гапни айтаётганингиз учун сизларни ҳалокат кутмоқда.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَهُۥ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَمَنۡ عِندَهُۥ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِهِۦ وَلَا يَسۡتَحۡسِرُونَ
Осмонлару ердаги ҳамма нарса ёлғиз Унинг мулкидир. Унинг ҳузуридаги фаришталар У Зотга ибодат қилишдан ўзларини катта олмайдилар ва ибодатдан чарчамайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
يُسَبِّحُونَ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ لَا يَفۡتُرُونَ
Arabic explanations of the Qur’an:
لَوۡ كَانَ فِيهِمَآ ءَالِهَةٌ إِلَّا ٱللَّهُ لَفَسَدَتَاۚ فَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ رَبِّ ٱلۡعَرۡشِ عَمَّا يَصِفُونَ
Осмонлару ерда Аллоҳдан бошқа бир неча маъбудлар бўлганида ҳаммалари ўзаро мулк талашиб, бутун борлиқ вайронага айланиб, остин-устун бўлиб кетарди. Воқеда эса бунинг аксини кўриб турибмиз. Арш парвардигори бўлмиш Аллоҳ, мушриклар тавсифлаётган ширклардан пок ва олийдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَا يُسۡـَٔلُ عَمَّا يَفۡعَلُ وَهُمۡ يُسۡـَٔلُونَ
Аллоҳ Ўз салтанатида ҳам, ҳокимиятида ҳам ягонадир. Бошқараётган салтанати ва чиқараётган ҳукми борасида ҳеч кимга ҳисоб бермайди. Аксинча, ҳамма бандалари У Зотга ҳисоб берадилар ва У Зот уларнинг амалларига яраша жазо ёки мукофотларини беради.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَمِ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ ءَالِهَةٗۖ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡۖ هَٰذَا ذِكۡرُ مَن مَّعِيَ وَذِكۡرُ مَن قَبۡلِيۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ ٱلۡحَقَّۖ فَهُم مُّعۡرِضُونَ
Улар Аллоҳни қўйиб, бошқа нарсаларни ўзларига худо қилиб олганлар. Эй Пайғамбар, уларга айтинг: "Шу нарсаларнинг маъбудликка ҳақли эканига ҳужжатингиз бўлса, келтиринглар. Менга нозил қилинган Қуръонда ҳам, олдинги пайғамбарларга нозил қилинган китобларда ҳам сизлар учун ҳеч қандай ҳужжат йўқ". Йўқ! Мушрикларнинг аксарияти ҳеч қандай билимга эга эмас. Улар нодонлигу тақлид гирдобидан чиқа олмай, ҳақни қабул қилишдан бош тортаверадилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• الظلم سبب في الهلاك على مستوى الأفراد والجماعات.
• ما خلق الله شيئًا عبثًا؛ لأنه سبحانه مُنَزَّه عن العبث.
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِيٓ إِلَيۡهِ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱعۡبُدُونِ
Эй Пайғамбар, сиздан олдин қайси бир пайғамбарни юборган бўлсак, ҳаммасига фақат шундай ваҳий қилганмиз: "Мендан ўзга чин маъбуд йўқ. Бас, ёлғиз Менгагина ибодат қилинглар. Менга ҳеч нарсани шерик қилманглар".
Arabic explanations of the Qur’an:
يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَلَا يَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ وَهُم مِّنۡ خَشۡيَتِهِۦ مُشۡفِقُونَ
Аллоҳ уларнинг олдин қилиб ўтган ишларидан ҳам, энди қиладиган ишларидан ҳам воқифдир. Аллоҳ розилик берган кимсанигина шафоат қилиб, Аллоҳдан унинг айбини кечиришини сўрай оладилар. Улар Аллоҳдан қўрққанларидан ўта эҳтиёткорлик билан иш қиладилар. У Зотнинг биронта буйруғи ёки тақиқини ўтказиб юбормайдилар, албатта, ижро этадилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَمَن يَقُلۡ مِنۡهُمۡ إِنِّيٓ إِلَٰهٞ مِّن دُونِهِۦ فَذَٰلِكَ نَجۡزِيهِ جَهَنَّمَۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ
Фаразан фаришталардан бири: "Мен Аллоҳдан бошқа яна бир илоҳман", деса, унинг шу гапи учун Қиёмат куни дўзах билан жазолаймиз. У ерда абадий қолади. Куфру ширк ила ўзига ўзи зулм қилганларни ана шундай жазолаймиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَوَلَمۡ يَرَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَنَّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ كَانَتَا رَتۡقٗا فَفَتَقۡنَٰهُمَاۖ وَجَعَلۡنَا مِنَ ٱلۡمَآءِ كُلَّ شَيۡءٍ حَيٍّۚ أَفَلَا يُؤۡمِنُونَ
Аллоҳга куфр келтирган кимсалар дастлаб осмонлар билан ер бири бирига-қапишган бўлиб, кейин Биз уларнинг орасини ажратганимизни, шундан кейин ёмғирлар ёға бошлаганини, у билан ҳайвонот ва наботот оламини ҳосил қилганимизни билмайдиларми? Улардан ибрат олиб, ёлғиз Аллоҳга иймон келтирмайдиларми?
Arabic explanations of the Qur’an:
وَجَعَلۡنَا فِي ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِيَ أَن تَمِيدَ بِهِمۡ وَجَعَلۡنَا فِيهَا فِجَاجٗا سُبُلٗا لَّعَلَّهُمۡ يَهۡتَدُونَ
Ерда мустаҳкам тоғларни яратдик. Токи, замин уларни тебратиб юбормасин. Сафарларида кўзлаган манзилларига етиб олишлари учун тоғларда даралар, йўллар барпо қилиб қўйдик.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَۖ كُلّٞ فِي فَلَكٖ يَسۡبَحُونَ
Дам олиш учун кечани яратган ҳам, тирикчилик ўтказиш учун кундузни яратган ҳам, куннинг кунлигини кўрсатиб турадиган қуёшни яратган ҳам, туннинг тунлигини кўрсатиб турадиган ойни яратган ҳам ёлғиз Аллоҳдир. Ҳаммалари ўзига хос бир фалакда сузиб юрадилар. Қилча ҳам четга чиқиб кетмайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۗ وَنَبۡلُوكُم بِٱلشَّرِّ وَٱلۡخَيۡرِ فِتۡنَةٗۖ وَإِلَيۡنَا تُرۡجَعُونَ
Мўмин бўлсин, кофир бўлсин, бу дунёда ҳар бир жон ўлим шарбатини тотмасдан қолмайди. Эй одамлар, сизларни ноз-неъматлар билан ҳам, меҳнат-машаққатлар билан ҳам синаймиз. Ўлганингиздан кейин эса ёлғиз Бизнинг ҳузуримизга қайтариласизлар. Ана шунда амалларингизга яраша жазо ёки мукофотингизни оласизлар.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• منزلة الملائكة عند الله أنهم عباد خلقهم لطاعته، لا يوصفون بالذكورة ولا الأنوثة، بل عباد مكرمون.
Фаришталарнинг Аллоҳ ҳузуридаги мартабалари шуки, улар фақат тоат учун яратилганлар. Уларда эркаклик ва аёллик бўлмайди. Ҳаммалари ҳурмат-эътиборли бандалардир.
• خُلِقت السماوات والأرض وفق سُنَّة التدرج، فقد خُلِقتا مُلْتزِقتين، ثم فُصِل بينهما.
وَإِذَا رَءَاكَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِن يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَٰذَا ٱلَّذِي يَذۡكُرُ ءَالِهَتَكُمۡ وَهُم بِذِكۡرِ ٱلرَّحۡمَٰنِ هُمۡ كَٰفِرُونَ
Эй Пайғамбар, анави мушриклар сизни кўрганларида тобеларини сиздан узоқлаштириш учун сизни масхара қилишиб: "Худоларингизни айблаётган шуми?", дейдилар. Бу қилиқлари билан улар Аллоҳ уларга нозил қилган Қуръонга ва ато этган неъматларга нонкўрлик қиладилар. Айбланишга уларнинг ўзлари лойиқроқдирлар.
Arabic explanations of the Qur’an:
خُلِقَ ٱلۡإِنسَٰنُ مِنۡ عَجَلٖۚ سَأُوْرِيكُمۡ ءَايَٰتِي فَلَا تَسۡتَعۡجِلُونِ
Инсон табиатан шошқалоқ. У ишларнинг вақти-соати келмасидан олдин шошилтираверади. Мушрикларнинг азобни шошилтиришлари ҳам шундан. Аллоҳ айтади: "Эй шошқалоқлар, яқинда ўша шошилтираётган нарсангизни - азобимни сизларга кўрсатаман. Шошилтираверманглар".
Arabic explanations of the Qur’an:
لَوۡ يَعۡلَمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ حِينَ لَا يَكُفُّونَ عَن وُجُوهِهِمُ ٱلنَّارَ وَلَا عَن ظُهُورِهِمۡ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ
Қайта тирилишни инкор қилаётган анави кофирлар юзларидан ҳам, ортларидан ҳам ўтни тўса олмайдиган ва уларга ҳеч қандай ёрдам берилмайдиган, улардан азобни ҳеч нарса даф қила олмайдиган пайтни билсалар эди! Шуни яхши билганларида азобни шошилтирмаган бўлардилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَقَدِ ٱسۡتُهۡزِئَ بِرُسُلٖ مِّن قَبۡلِكَ فَحَاقَ بِٱلَّذِينَ سَخِرُواْ مِنۡهُم مَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسۡتَهۡزِءُونَ
Эй Пайғамбар, қавмингизнинг сизни масхара қилаётганлари янгилик эмас. Сиздан олдинги пайғамбарлар ҳам масхара қилинганлар. Пайғамбарлар азоб келишидан огоҳлантирсалар, кофирлар уни мазах қилардилар. Кейин айнан ўша мазах қилаётганлари - азоб уларнинг бошига тушди.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ مَن يَكۡلَؤُكُم بِٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ مِنَ ٱلرَّحۡمَٰنِۚ بَلۡ هُمۡ عَن ذِكۡرِ رَبِّهِم مُّعۡرِضُونَ
Эй Пайғамбар, анави азобни шошилтираётганларга айтинг: "Раҳмон сизларга азоб юбориб, ҳалок этадиган бўлса, сизларни кеча-ю кундуз Ундан ким қутқара олади?" Йўқ! Улар Парвардигорларининг насиҳатларини эшитишдан, ҳужжатларини кўришдан юз ўгирувчилардир. Нодонлиги ва калтафаҳмлиги туфайли ҳеч нарсани ўйлаб кўрмайдилар, тафаккур қилмайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَمۡ لَهُمۡ ءَالِهَةٞ تَمۡنَعُهُم مِّن دُونِنَاۚ لَا يَسۡتَطِيعُونَ نَصۡرَ أَنفُسِهِمۡ وَلَا هُم مِّنَّا يُصۡحَبُونَ
Ёки уларни Бизнинг азобимиздан ҳимоя қиладиган худолари борми? Ўша худолари ўзларига ўзлари ҳам ёрдам бера олмайдлир. Ўзларига фойда ҳам келтира олмайдилар, ўзларидан зарарни ҳам даф қила олмайдилар. Ўзига ёрдам бера олмаган бошқага қаёқдан ёрдам берсин! Улар Бизнинг азобимиздан ҳам ҳимоя қилинмаслар.
Arabic explanations of the Qur’an:
بَلۡ مَتَّعۡنَا هَٰٓؤُلَآءِ وَءَابَآءَهُمۡ حَتَّىٰ طَالَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡعُمُرُۗ أَفَلَا يَرَوۡنَ أَنَّا نَأۡتِي ٱلۡأَرۡضَ نَنقُصُهَا مِنۡ أَطۡرَافِهَآۚ أَفَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ
Асло! Ўша кофирларнинг ўзларини ҳам, ота-боболарини ҳам турли хил неъматлардан Биз баҳраманд этдик. Бу ишимиз истидрож, яъни, гуноҳларини янада кўпайтиришлари ва кўпроқ азобга лойиқ бўлишлари учун арқонни узун ташлаб қўйиш эди. Узоқ вақт ўтиши билан шунга алданиб, кофирликларида қотиб қолдилар. Анави неъматларимизга алданиб, азобни шошилтираётганлар Бизнинг заминни атрофларидан қисқартираётганимизни кўрмаяптиларми? Шундан ибрат олмайдиларми? Бошқаларнинг бошига келган кулфат уларнинг ҳам бошига келиб қолиши ҳақида ўйламайдиларми? Ахир улар ғолиб эмас, мағлуб бўладилар-ку!
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ إِنَّمَآ أُنذِرُكُم بِٱلۡوَحۡيِۚ وَلَا يَسۡمَعُ ٱلصُّمُّ ٱلدُّعَآءَ إِذَا مَا يُنذَرُونَ
Эй Пайғамбар, айтинг: "Эй одамлар, мен сизларни Аллоҳнинг азобидан Парвардигорим юбораётган ваҳий билан огоҳлантираман. Гунглар Аллоҳнинг азобидан огоҳлантирилаётганларида ҳақни эшитмайдилар ва қабул қилмайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَئِن مَّسَّتۡهُمۡ نَفۡحَةٞ مِّنۡ عَذَابِ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ يَٰوَيۡلَنَآ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ
Эй Пайғамбар, анави азобни шошилтираётганларга Парвардигорингиз азобидан салгина етиб борса: "Ҳолимизга вой, адо бўлдик, Аллоҳга ширк келтириш ва Муҳаммад алайҳиссалом олиб келган ҳақни ёлғон дейиш билан ўзимизга ўзимиз зулм қилган эканмиз", деб қоладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَنَضَعُ ٱلۡمَوَٰزِينَ ٱلۡقِسۡطَ لِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَلَا تُظۡلَمُ نَفۡسٞ شَيۡـٔٗاۖ وَإِن كَانَ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٍ أَتَيۡنَا بِهَاۗ وَكَفَىٰ بِنَا حَٰسِبِينَ
Қиёмат куни адолатли тарозуларни ўрнатамиз. Амаллар тўғри тортилади. У кунда биронта одамнинг савоби камайтирилмайди, гуноҳи кўпайтирилмайди. Тортилаётган нарса хардал уруғичалик майда бўлса ҳам тарозуга қўйилади. Бандаларимизнинг амалларини ҳисоб-китоб қилишда Ўзимиз етарлимиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
قَالُوٓاْ أَجِئۡتَنَا بِٱلۡحَقِّ أَمۡ أَنتَ مِنَ ٱللَّٰعِبِينَ
Arabic explanations of the Qur’an:
قَالَ بَل رَّبُّكُمۡ رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلَّذِي فَطَرَهُنَّ وَأَنَا۠ عَلَىٰ ذَٰلِكُم مِّنَ ٱلشَّٰهِدِينَ
Иброҳим деди: "Жиддий гапиряпман. Ҳазил эмас. Сизларнинг Парвардигорингиз осмонлару ернинг ҳам Парвардигоридир. Уларни йўқдан бор қилган Зотдир. Парвардигорим осмонлару ерни яратганига, бутларингизнинг эса бу ишга ҳеч қандай алоқаси йўқ эканига гувоҳлик бераман.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• نَفْع الإقرار بالذنب مشروط بمصاحبة التوبة قبل فوات أوانها.
• إثبات العدل لله، ونفي الظلم عنه.
• التدرج في تغيير المنكر، والبدء بالأسهل فالأسهل، فقد بدأ إبراهيم بتغيير منكر قومه بالقول والصدع بالحجة، ثم انتقل إلى التغيير بالفعل.
Бир мункар ишни ўзгартириш аста-секинлик билан, босқичма-босқич амалга оширилади. Дастлаб энг енгилидан бошланади. Иброҳим алайҳиссалом қавмидаги мункар ишни ўзгартириш учун олдин гап билан, ҳужжат келтириш билан иш бошлади. Ундан кейин амалий ҳаракатга ўтди.
قَالُواْ مَن فَعَلَ هَٰذَا بِـَٔالِهَتِنَآ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Қайтиб келган пайтларида бутларининг майда-майда бўлиб ётганини кўриб, бир-бирларига қараб: "Маъбудаларимизни ким бундай қилди? Улуғланиши, муқаддасланиши керак бўлган бутларимизни таҳқирлаган ўша кимса аниқ золимлардандир", дедилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
قَالَ بَلۡ فَعَلَهُۥ كَبِيرُهُمۡ هَٰذَا فَسۡـَٔلُوهُمۡ إِن كَانُواْ يَنطِقُونَ
Иброҳим алайҳиссалом уларнинг устидан кулиб, одамларнинг кўз ўнгида бутларнинг ожизлигини намойиш қилиб, шундай деди: "Бу ишни мен қилмадим. Уни бутларнинг каттаси қилди. Агар гапирадиган бўлсалар, ўзларидан сўранглар".
Arabic explanations of the Qur’an:
ثُمَّ نُكِسُواْ عَلَىٰ رُءُوسِهِمۡ لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَا هَٰٓؤُلَآءِ يَنطِقُونَ
Кейин яна саркашлик билан ҳақни тан олмасликларига қайтиб дедилар: "Эй Иброҳим, сен бутларнинг гапира олмаслигини яхши биласан-ку. Нега бизни улардан сўрашга буюрасан?" Шуни ўзларининг фойдасига ҳужжат қилмоқчи бўлгандилар. Бўлмади. Ўзларининг зарарига ҳужжат бўлиб қолди.
Arabic explanations of the Qur’an:
قَالَ أَفَتَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَا يَضُرُّكُمۡ
Иброҳим уларни рад этиб деди: "Аллоҳни қўйиб, ҳеч қандай фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмайдиган бутларга ибодат қиласизларми? Улар бошқалар тугул, ўзларига ҳам фойда келтира олмайдилар, ўзларидан ҳам зарарни даф қилолмайдилар".
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• جواز استخدام الحيلة لإظهار الحق وإبطال الباطل.
• تعلّق أهل الباطل بحجج يحسبونها لهم، وهي عليهم.
Ботил аҳли ўзларини исботлаш учун ҳужжат келтирадилар. Келтирган ҳужжатлари ўзларининг фойдасига эмас, зарарига ишлайди.
• التعنيف في القول وسيلة من وسائل التغيير للمنكر إن لم يترتّب عليه ضرر أكبر.
Қаттиқ гапириш ва муросасизлик билан иш кўриш бирон каттароқ зарарга олиб бормаса, гуноҳ ишни даф қилиш воситаларидан биридир.
وَجَعَلۡنَٰهُمۡ أَئِمَّةٗ يَهۡدُونَ بِأَمۡرِنَا وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِمۡ فِعۡلَ ٱلۡخَيۡرَٰتِ وَإِقَامَ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِيتَآءَ ٱلزَّكَوٰةِۖ وَكَانُواْ لَنَا عَٰبِدِينَ
Уларни Бизнинг амримиз билан одамларни ҳидоятга бошлайдиган, Аллоҳнинг изни ила ёлғиз Аллоҳга банда бўлишга чақирадиган пешволар қилдик. Уларга яхшиликлар қилишни, намозни тўкис адо этишни, закот беришни ваҳий қилдик. Улар Бизга бўйсунадиган бўлдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلُوطًا ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗا وَنَجَّيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡقَرۡيَةِ ٱلَّتِي كَانَت تَّعۡمَلُ ٱلۡخَبَٰٓئِثَۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمَ سَوۡءٖ فَٰسِقِينَ
Лутга даъвогарлар ва жавобгарлар орасини ажрим қилиб бериш неъматини ато этдик. Унга динини ўргатдик ва уни бузуқлик қиладиган қавми устига тушган азобдан қутқариб қолдик. Улар Парвардигорларининг тоатидан бош тортиб, бузуқчилик қиладиган бузуқ қавм эдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَنُوحًا إِذۡ نَادَىٰ مِن قَبۡلُ فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ فَنَجَّيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِيمِ
Эй Пайғамбар, Нуҳ қиссасини эсланг! Иброҳим ва Лутдан олдин у Аллоҳга нидо қилди. Унинг нидосини мустажоб айлаб, тилаганини бердик. Унинг ўзини ҳам, тобелари бўлмиш мўминларни ҳам буюк ғамдан халос этдик.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَنَصَرۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَآۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمَ سَوۡءٖ فَأَغۡرَقۡنَٰهُمۡ أَجۡمَعِينَ
Унинг ҳақ эканини тасдиқловчи оят-аломатлар билан уни қўллаб-қувватладик ва ҳақни ёлғон дейдиган қавмнинг макру ҳийласидан қутқардик. Улар бузуқ, ёмон қавм эди. Бас, уларнинг ҳаммасини ғарқ қилдик, ҳалок этдик.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَدَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ إِذۡ يَحۡكُمَانِ فِي ٱلۡحَرۡثِ إِذۡ نَفَشَتۡ فِيهِ غَنَمُ ٱلۡقَوۡمِ وَكُنَّا لِحُكۡمِهِمۡ شَٰهِدِينَ
Эй Пайғамбар, Довуд ва унинг ўғли Сулаймон алайҳимассаломлар қиссасини эсланг. Улар бир масалада ҳукм қилгандилар. Бир одамнинг қўйлари бошқа одамнинг экинзорига кириб, уни пайҳон қилиб юборган экан. Биз бу ҳукмга гувоҳ бўлганмиз. Ундан бирон нарса Биздан яширин қолган эмас.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَفَهَّمۡنَٰهَا سُلَيۡمَٰنَۚ وَكُلًّا ءَاتَيۡنَا حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَسَخَّرۡنَا مَعَ دَاوُۥدَ ٱلۡجِبَالَ يُسَبِّحۡنَ وَٱلطَّيۡرَۚ وَكُنَّا فَٰعِلِينَ
Масаланинг тўғри ечимини ота Довудга эмас, ўғил Сулаймонга уқтирдик. Ҳар иккисига пайғамбарликни ва шариат ҳукмларига оид илмни ато этдик. Бу борада фақат Сулаймоннинг ўзини хослаб қўймадик. Тоғларни ва қушларни бўйсундирдик. Довуд билан бирга тасбеҳ айтадиган бўлдилар. Уқтирган ҳам, ҳукм ва илмни берган ҳам, бўйсундирган ҳам Биз бўлдик.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلِسُلَيۡمَٰنَ ٱلرِّيحَ عَاصِفَةٗ تَجۡرِي بِأَمۡرِهِۦٓ إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ٱلَّتِي بَٰرَكۡنَا فِيهَاۚ وَكُنَّا بِكُلِّ شَيۡءٍ عَٰلِمِينَ
Сулаймонга эса қаттиқ эсадиган шамолни бўйсундириб бердик. У Сулаймоннинг амри билан Биз пайғамбарларни юбориш ва кўп яхшиликлар ато этиш ила муборак қилган Шом тарафларга қараб эсади. Биз ҳамма нарсани Билгувчидирмиз. Ҳеч нарса Биздан яширин қола олмас.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• فعل الخير والصلاة والزكاة، مما اتفقت عليه الشرائع السماوية.
• ارتكاب الفواحش سبب في وقوع العذاب المُسْتَأْصِل.
وَمِنَ ٱلشَّيَٰطِينِ مَن يَغُوصُونَ لَهُۥ وَيَعۡمَلُونَ عَمَلٗا دُونَ ذَٰلِكَۖ وَكُنَّا لَهُمۡ حَٰفِظِينَ
Шайтонлардан денгизга шўнғиб, дур-гавҳарларни олиб чиқадиганларини ҳам, ундан бошқа қурилиш каби ишларни бажарадиганларини ҳам бўйсундириб бердик. Уларнинг сонини ҳам, ишларини ҳам назорат қилиб турдик. Бирон нарса эътиборимиздан четда қолмади.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَأَيُّوبَ إِذۡ نَادَىٰ رَبَّهُۥٓ أَنِّي مَسَّنِيَ ٱلضُّرُّ وَأَنتَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
Эй Пайғамбар, Айюб алайҳиссаломнинг қиссасини эсланг. У балога гирифтор бўлгач, Парвардигорига дуо қилиб шундай деди: "Парвардигорим, мен бетоблик ва оиламдан жудо бўлиш мусибатига йўлиқдим. Сен барча раҳм қилгувчиларнинг раҳм қилгувчироғисан. Мендан бу мусибатни даф қил".
Arabic explanations of the Qur’an:
فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ فَكَشَفۡنَا مَا بِهِۦ مِن ضُرّٖۖ وَءَاتَيۡنَٰهُ أَهۡلَهُۥ وَمِثۡلَهُم مَّعَهُمۡ رَحۡمَةٗ مِّنۡ عِندِنَا وَذِكۡرَىٰ لِلۡعَٰبِدِينَ
Унинг дуосини ижобат қилиб, мусибатини аритдик. Йўқотган оиласи ва болаларини қайтариб бердик. Яна ўшанча зиёдасини ҳам ато этдик. Бу ишларни Ўзимиз тарафимиздан бўлган бир раҳмат ила ҳамда Аллоҳга ибодат қиладиган, бўйсунадиган зотларга эслатма-ибрат бўлиши учун, улар ҳам Айюбдек сабр қилишлари учун шундай қилдик.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَذَا ٱلنُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَٰضِبٗا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقۡدِرَ عَلَيۡهِ فَنَادَىٰ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ أَن لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Эй Пайғамбар, балиқ қорнида ўтирган Юнус алайҳиссаломнинг қиссасини эсланг. У қавмининг тинимсиз гуноҳ қилаверганидан ғазабланиб, Парвардигорининг изнисиз кетган эди. Бу ишим учун жазоланмайман, деб ўйлаганди. Натижада балиқ уни ютиб юборганидан кейин тор жойга қамалиб қийналганди. Кейин балиқ қорнидаги қоронғуликлар ичра гуноҳини тан олиб, тавба айлаб, шундай дуо қилганди: "Сендан ўзга чин маъбуд йўқдир. Сен ҳар қандай нуқсондан Пок ва Олийсан. Мен золимлардан бўлдим".
Arabic explanations of the Qur’an:
فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَنَجَّيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡغَمِّۚ وَكَذَٰلِكَ نُـۨجِي ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Унинг дуосини ижобат айлаб, мусибатини аритиб, уни қоронғуликлардан, балиқ қорнидан чиқариб олдик. Мусибатга йўлиқиб, ортидан дуо қилган мўминларга ҳам худди Юнусга нажот бергандек нажот берурмиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَزَكَرِيَّآ إِذۡ نَادَىٰ رَبَّهُۥ رَبِّ لَا تَذَرۡنِي فَرۡدٗا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡوَٰرِثِينَ
Эй Пайғамбар, Закариё алайҳиссаломнинг қиссасини эсланг. У Парвардигорига дуо қилиб шундай деди: "Парвардигорим, мени фарзандсиз ёлғиз ташлаб қўйма. Бу борада энг яхши кўмак бергувчи Ўзингсан. Менга ортимда қоладиган бир фарзанд ато эт".
Arabic explanations of the Qur’an:
فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَوَهَبۡنَا لَهُۥ يَحۡيَىٰ وَأَصۡلَحۡنَا لَهُۥ زَوۡجَهُۥٓۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ يُسَٰرِعُونَ فِي ٱلۡخَيۡرَٰتِ وَيَدۡعُونَنَا رَغَبٗا وَرَهَبٗاۖ وَكَانُواْ لَنَا خَٰشِعِينَ
Унинг дуосини ижобат айлаб, унга бир фарзандни - Яҳёни ато этдик. Туғмас аёлига шифо бердик ва у фарзанд кўрди. Закариё ҳам, унинг аёли ҳам, ўғли ҳам эзгу ишларга ошиқадиган, Бизнинг савобимизни умид қилиб, дуо қиладиган, азобимиздан қўрқадиган, доим Бизга илтижо этадиган солиҳ бандалар бўлдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• فضل طلب الولد الصالح ليبقى بعد الإنسان إذا مات.
وَٱلَّتِيٓ أَحۡصَنَتۡ فَرۡجَهَا فَنَفَخۡنَا فِيهَا مِن رُّوحِنَا وَجَعَلۡنَٰهَا وَٱبۡنَهَآ ءَايَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ
Эй Пайғамбар, Марям алайҳиссаломнинг қиссасини эсланг. У ўз номусини зинодан сақлади. Аллоҳ унга Жаброил алайҳиссаломни юборди ва у пуфлади. Шу билан Ийсо алайҳиссаломга ҳомиладор бўлди. Унинг ўзи ҳам, ўғли ҳам одамларга Аллоҳнинг қудратини, ҳар ишга қодир эканини, отасиз ҳам ярата олишини намойиш этувчи бир эслатма-ибрат бўлдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَتَقَطَّعُوٓاْ أَمۡرَهُم بَيۡنَهُمۡۖ كُلٌّ إِلَيۡنَا رَٰجِعُونَ
Одамлар эса фирқа-фирқа бўлиб кетдилар. Улар орасида муваҳҳиди ҳам, мушрики ҳам, кофири ҳам, мўмини ҳам бор. Шу фирқаларнинг ҳаммаси Қиёмат куни фақат Бизнинг ҳузуримизга қайтадилар. Ўшанда уларга амалларига яраша жазо ёки мукофот берурмиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَمَن يَعۡمَلۡ مِنَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَا كُفۡرَانَ لِسَعۡيِهِۦ وَإِنَّا لَهُۥ كَٰتِبُونَ
Аллоҳга, Унинг пайғамбарларига ва охират кунига иймон келтиргани ҳолда яхши амаллар қилган одамнинг ҳаракати зое кетмас. Аллоҳ унга савобини ортиғи билан берур. Қайта тирилган пайтида бу дунёда қилиб ўтган яхши ишларини номаи аъмолида кўриб, қувониб кетади.
Arabic explanations of the Qur’an:
حَتَّىٰٓ إِذَا فُتِحَتۡ يَأۡجُوجُ وَمَأۡجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٖ يَنسِلُونَ
Arabic explanations of the Qur’an:
وَٱقۡتَرَبَ ٱلۡوَعۡدُ ٱلۡحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَٰخِصَةٌ أَبۡصَٰرُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يَٰوَيۡلَنَا قَدۡ كُنَّا فِي غَفۡلَةٖ مِّنۡ هَٰذَا بَلۡ كُنَّا ظَٰلِمِينَ
Қиёмат яқинлашиб, унинг қўрқинчлари, даҳшатлари кўрингач, кофирларнинг кўзлари қотиб қолиб: "Эй воҳ, хароб бўлдик, биз у дунёда бепарво ўйнаб-кулиб юраверибмиз, бу кун учун тайёргарлик қилмабмиз, яна ҳам тўғрироғи, куфру исён билан ўзимизга ўзимиз жабр қилибмиз", деб қоладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمۡ لَهَا وَٰرِدُونَ
Эй мушриклар, ўзларингиз ҳам, Аллоҳни қўйиб ибодат қилаётган бутларингиз ҳам, инс бўладими, жин бўладими, жаҳаннам ёқилғисидир. Ўзингиз ҳам, ўша бутларингиз ҳам унга кирасизлар.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَوۡ كَانَ هَٰٓؤُلَآءِ ءَالِهَةٗ مَّا وَرَدُوهَاۖ وَكُلّٞ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Улар сиғинаётган бутлар худолар бўлганида эди, бандаларига қўшилиб дўзахга кирмаган бўлардилар. Уларнинг ҳаммалари, обидлари ҳам, маъбудлари ҳам дўзахга тушадилар ва унда абадий қоладилар, ҳеч қачон ундан чиқмайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَهُمۡ فِيهَا زَفِيرٞ وَهُمۡ فِيهَا لَا يَسۡمَعُونَ
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّ ٱلَّذِينَ سَبَقَتۡ لَهُم مِّنَّا ٱلۡحُسۡنَىٰٓ أُوْلَٰٓئِكَ عَنۡهَا مُبۡعَدُونَ
Мушриклар: "Ийсо ва ибодат қилинган фаришталар дўзахга кирадилар", дедилар. Бунга жавобан Аллоҳ деди: "Олдин ҳам Аллоҳ билганки, Ийсо алайҳиссалом кабилар бахтли зотлардир. Улар дўзахдан узоқлаштирилурлар".
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• اتفاق الرسالات السماوية في التوحيد وأسس العبادات.
• فَتْح سد يأجوج ومأجوج من علامات الساعة الكبرى.
لَا يَحۡزُنُهُمُ ٱلۡفَزَعُ ٱلۡأَكۡبَرُ وَتَتَلَقَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ هَٰذَا يَوۡمُكُمُ ٱلَّذِي كُنتُمۡ تُوعَدُونَ
Дўзахийларни олов куйдирадиган даҳшатли куннинг ваҳимаси уларни қўрқитмайди. Уларни фаришталар табриклаб: "У дунёда сизларга ваъда қилинган кун мана шу, неъматлардан баҳраманд бўлиб, яйраб, қувнаб юраверинглар", деб кутиб оладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَوۡمَ نَطۡوِي ٱلسَّمَآءَ كَطَيِّ ٱلسِّجِلِّ لِلۡكُتُبِۚ كَمَا بَدَأۡنَآ أَوَّلَ خَلۡقٖ نُّعِيدُهُۥۚ وَعۡدًا عَلَيۡنَآۚ إِنَّا كُنَّا فَٰعِلِينَ
У кунда осмонни худди ёзилган мактубни ёпгандек ёпамиз. Одамларни дастлаб қандай яратилган бўлса, ўшандек ҳолида тўплаймиз. Биз шундай қилишга ваъда қилганмиз. Бизда ваъдага хилоф қилиш бўлмайди. Биз қилган ваъдамизни албатта бажарамиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَقَدۡ كَتَبۡنَا فِي ٱلزَّبُورِ مِنۢ بَعۡدِ ٱلذِّكۡرِ أَنَّ ٱلۡأَرۡضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ ٱلصَّٰلِحُونَ
Лавҳул-Маҳфузга битиб қўйганимиздан кейин пайғамбарларга нозил қилинган китобларга ҳам ёзиб қўйганмизки, заминга Аллоҳнинг итоатгўй, солиҳ бандалари ворис бўлгай. Улар Муҳаммад алайҳиссаломнинг умматидир.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ إِنَّمَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّ أَنَّمَآ إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۖ فَهَلۡ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ
Эй Пайғамбар, айтинг: "Менга Парвардигорим тарафидан чин маъбудингиз якка-ёлғиз, ҳеч бир шериги йўқ Аллоҳ экани ҳақида ваҳий келади. Бас, Унга иймон келтириб, амрига бўйсуниб, мусулмон бўлинглар.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقُلۡ ءَاذَنتُكُمۡ عَلَىٰ سَوَآءٖۖ وَإِنۡ أَدۡرِيٓ أَقَرِيبٌ أَم بَعِيدٞ مَّا تُوعَدُونَ
Эй Пайғамбар, улар сиз олиб келган ҳақдан юз ўгирсалар, айтинг: "Ҳеч кимни ажратмасдан, ҳаммага баробар билдирдим. Аллоҳнинг азоб ҳақидаги ваъдаси қачон тушишини билмайман".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِنۡ أَدۡرِي لَعَلَّهُۥ فِتۡنَةٞ لَّكُمۡ وَمَتَٰعٌ إِلَىٰ حِينٖ
Азобнинг кечикаётгани эҳтимол сизлар учун бир синовдир, истидрождир - гуноҳинглар кўпайиб, каттароқ жазога лойиқ бўлгунингларча қўйиб беришдир. Эҳтимол Аллоҳгагина аён бўлган вақти-соати келгунига қадар фойдаланиб туришдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
قَٰلَ رَبِّ ٱحۡكُم بِٱلۡحَقِّۗ وَرَبُّنَا ٱلرَّحۡمَٰنُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ
Пайғамбар алайҳиссалом Парвардигорига дуо қилиб деди: "Парвардигорим, биз билан кофирлигида қотиб қолган қавмимиз ўртасида ҳақ ҳукмингни чиқаргин". Сизлар айтаётган ҳақни ёлғонга чиқариш ва куфрга қарши Раҳмон Парвардигоримиздан мадад сўраймиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
Translation of the meanings Surah: Al-Anbiyā’
Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Translations’ Index
الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.