Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - Translations’ Index
Тавба сураси
Purposes of the Surah:
البراءة من المشركين والمنافقين وجهادهم، وفتح باب التوبة للتائبين.
فَسِيحُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِ وَأَنَّ ٱللَّهَ مُخۡزِي ٱلۡكَٰفِرِينَ
Эй мушриклар, ер юзида тўрт ой тинч юраверинглар. Ундан кейин битим тугайди ва сизларга омонлик бўлмайди. Шунга ишончингиз комил бўлсинки, модомики, куфрингизда давом этар экансиз, ҳеч қачон Аллоҳнинг азобидан қутулиб кета олмассиз. Яна ишончингиз комил бўлсинки, Аллоҳ кофирларни ҳар икки дунёда хор қилгай. Бу дунёда ўлим топгай ё асир тушгай, Қиёматда эса жаҳаннамга равона бўлгай. Бу гап аҳдини бузганларга ҳам, битими маълум муддат билан боғланмаганларга ҳам тегишлидир. Лекин ким билан муайян муддатга битим тузилган бўлса, гарчи тўрт ойдан кўп бўлса ҳам битим муддати тугагунича кутилади.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَأَذَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَى ٱلنَّاسِ يَوۡمَ ٱلۡحَجِّ ٱلۡأَكۡبَرِ أَنَّ ٱللَّهَ بَرِيٓءٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ وَرَسُولُهُۥۚ فَإِن تُبۡتُمۡ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَإِن تَوَلَّيۡتُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِۗ وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
Бу қурбон ҳайити куни ҳамма одамларга Аллоҳ ва Унинг Пайғамбари тарафидан Аллоҳ ҳам, Унинг Пайғамбари ҳам мушриклардан безор эканини билдиришдир. Эй мушриклар, ширкдан тавба қилсангизлар, ўзингизга яхши бўлади. Тавба қилишдан бош тортсангизлар, шунга ишончингиз комил бўлсинки, Аллоҳнинг азобидан ҳаргиз қочиб қутула олмайсизлар. Эй Пайғамбар, куфр келтирганларга хабар берингки, уларни ёмон оқибат - аламли азоб кутмоқда.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ثُمَّ لَمۡ يَنقُصُوكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَمۡ يُظَٰهِرُواْ عَلَيۡكُمۡ أَحَدٗا فَأَتِمُّوٓاْ إِلَيۡهِمۡ عَهۡدَهُمۡ إِلَىٰ مُدَّتِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
Сизлар билан аҳдлашиб, аҳдига вафо қилган, уни бузмаган мушриклар бундан мустасно. Уларнинг аҳдларини ўз муддатигача етказинглар. Албатта, Аллоҳ тақводорларни яхши кўради. Тақводорларки, Аллоҳнинг ҳамма буйруқларига, жумладан, аҳдга вафо қилиш ҳақидаги фармонига бўйсунадилар ҳамда У Зотнинг ҳамма тақиқларидан, жумладан, хиёнатдан тийиладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَإِذَا ٱنسَلَخَ ٱلۡأَشۡهُرُ ٱلۡحُرُمُ فَٱقۡتُلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡ وَخُذُوهُمۡ وَٱحۡصُرُوهُمۡ وَٱقۡعُدُواْ لَهُمۡ كُلَّ مَرۡصَدٖۚ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Уруш ҳаром қилинган, душманингизга омонлик берилган ойлар чиққач, мушрикларни учратган жойингизда ўлдирингиз, қамал қилингиз ва йўлларини пойлаб турингиз! Энди агар ширкдан тавба қилсалар ва намозни тўкис адо қилишиб, молларидан закот берсалар, улар билан жанг қилишни тўхтатинглар. Чунки улар сизларнинг исломий биродарингизга айланган бўладилар. Албатта, Аллоҳ тавба қилган бандасига мағфиратли, меҳрибондир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِنۡ أَحَدٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ٱسۡتَجَارَكَ فَأَجِرۡهُ حَتَّىٰ يَسۡمَعَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ أَبۡلِغۡهُ مَأۡمَنَهُۥۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَعۡلَمُونَ
Эй Пайғамбар, қони ва моли ҳалол бўлган, яъни, ўлдирилиши мубоҳ бўлган мушриклардан бири сиздан ҳимоя сўраса, уни ҳимоянгизга олинг. Токи, Қуръонга қулоқ солсин. Кейин уни тинч жойга етказиб қўйинг. Чунки кофирлар бу диннинг ҳақиқатларини билмайдиган қавмдир. Қуръонга қулоқ солиб, уларни билсалар, балки ҳидоят топиб қоларлар.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• في الآيات دليل واضح على حرص الإسلام على تسوية العلاقات الخارجية مع الأعداء على أساس من السّلم والأمن والتّفاهم.
Оятлар Исломнинг душманлар билан бўладиган ташқи алоқаларни тинчлик, тотувлик, ўзаро бир-бирини тушуниш асосида тартибга солишга ҳарис бўлганини кўрсатиб турибди.
• الإسلام يُقَدِّر العهود، ويوجب الوفاء بها، ويجعل حفظها نابعًا من الإيمان، وملازمًا لتقوى الله تعالى.
Ислом аҳд-битимни қадрлайди. Унга вафо қилишни лозим, деб билади. Унга риоя қилишни иймонга, тақвога боғлайди.
• أَنَّ إقامة الصّلاة وإيتاء الزّكاة دليل على الإسلام، وأنهما يعصمان الدّم والمال، ويوجبان لمن يؤدّيهما حقوق المسلمين من حفظ دمه وماله إلا بحق الإسلام؛ كارتكاب ما يوجب القتل من قتل النفس البريئة، وزنى الزّاني المُحْصَن، والرّدّة إلى الكفر بعد الإيمان.
Одамнинг намоз ўқиши ва закот бериши унинг мусулмонлигига далилдир. Шу билан у ўз қони ва молини асраб қола олади. Шу икки фарзни бажарган одамга мусулмонлар ҳақлари берилади. Яъни, унинг қони ва моли ҳимоя қилинади. Ислом ҳақи билан бўладиган ўринлар бундан мустасно. Масалан, қотиллик қилса ё уйланган ва аёли ёнида бўлиб туриб зино қилса ёки муртад бўлса, ўзи ҳам қатл этилиши мумкин.
• مشروعيّة الأمان؛ أي: جواز تأمين الحربي إذا طلبه من المسلمين؛ ليسمع ما يدلّ على صحّة الإسلام، وفي هذا سماحة وتكريم في معاملة الكفار، ودليل على إيثار السِّلم.
Омонлик беришнинг шаръийлиги. Яъни, жанг қилаётган душман мусулмонлардан омонлик сўраса, унга омонлик берилади. Токи, у Қуръонни тинглаб, Исломнинг ҳақ дин эканлигини англасин. Бу ишда кофирлар билан муомала қилишдаги олийжаноблик, бағрикенглик мужассам. Айни пайтда у Ислом тинчлик тарафдори эканига далилдир.
كَيۡفَ يَكُونُ لِلۡمُشۡرِكِينَ عَهۡدٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعِندَ رَسُولِهِۦٓ إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۖ فَمَا ٱسۡتَقَٰمُواْ لَكُمۡ فَٱسۡتَقِيمُواْ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
Мушриклар учун Аллоҳ ҳузурида ҳам, пайғамбари ҳузурида ҳам ҳеч қандай аҳд бўлиши мумкин эмас. Фақат, эй мусулмонлар, сизлар Ҳудайбия сулҳида Масжидул-Ҳаром олдида аҳдлашганларингиз бундан мустасно. Модомики, улар сизлар билан тузган аҳдларида барқарор эканлар, сизлар ҳам уни бузмасдан барқарор туринглар. Аллоҳ буйруқларини бажарадиган ва тақиқларидан тийиладиган тақводор бандаларини яхши кўради.
Arabic explanations of the Qur’an:
كَيۡفَ وَإِن يَظۡهَرُواْ عَلَيۡكُمۡ لَا يَرۡقُبُواْ فِيكُمۡ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ يُرۡضُونَكُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَتَأۡبَىٰ قُلُوبُهُمۡ وَأَكۡثَرُهُمۡ فَٰسِقُونَ
Қандай қилиб улар учун аҳд ва омонлик бўлсин? Ахир улар душманингиз-ку. Сизлардан ғолиб бўлсалар, на Аллоҳнинг риоясини қиладилар, на қариндошликнинг ва на аҳднинг. Ҳеч нарсанинг риоясини қилмасдан сизларни ёмон азоблайдилар. Тилларида ширин гапириб, сизларни рози қиладилар-у, лекин диллари тилларига бўйсунмайди. Айтган гапларига вафо қилмайдилар. Уларнинг кўплари аҳдни бузадиган, Аллоҳга итоатсиз фосиқлардир.
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱشۡتَرَوۡاْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلٗا فَصَدُّواْ عَن سَبِيلِهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ سَآءَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Аллоҳнинг оятларига эргашишни, жумладан, аҳдга вафо қилишни ҳавойи нафслари ва кўнгиллари кусаган шу дунёнинг арзимас баҳосига сотдилар-да, ўзларини ҳаққа эргашишдан тўсдилар. Ҳақдан юз ўгирдилар. Бошқаларнинг ҳам йўлига тўғаноқ бўлдилар. Уларнинг қилмишлари нақадар ёмон иш бўлди.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَا يَرۡقُبُونَ فِي مُؤۡمِنٍ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُعۡتَدُونَ
Улар бир мўмин ҳақида на Аллоҳнинг, на қариндошликнинг ва на аҳднинг риоясини қиладилар. Чунки уларнинг қалблари адоватга тўла. Улар Аллоҳнинг ҳадларидан ошаверадилар. Зеро, улар золим ва тажовузкорлардир.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَإِخۡوَٰنُكُمۡ فِي ٱلدِّينِۗ وَنُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Агар тавба қилиб, икки шаҳодат калимасини айтсалар, намозни тўкис адо этсалар, молларидан закот берсалар, мусулмонга, диний биродарларингизга айланиб, ҳуқуқ ва мажбуриятлари айнан сизларникидек бўлади. Сизларга улар билан жанг қилиш жоиз бўлмайди. Улар энди мусулмонлиги билан қонлари, моллари ва ор-номусларини асрай оладилар. Биз оятларимизни биладиган қавмга батафсил баён қилурмиз. Чунки улардан биладиганларгина фойдалана оладилар ва бошқаларни ҳам фойдалантира оладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِن نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُم مِّنۢ بَعۡدِ عَهۡدِهِمۡ وَطَعَنُواْ فِي دِينِكُمۡ فَقَٰتِلُوٓاْ أَئِمَّةَ ٱلۡكُفۡرِ إِنَّهُمۡ لَآ أَيۡمَٰنَ لَهُمۡ لَعَلَّهُمۡ يَنتَهُونَ
Анави мушриклар маълум муддат жанг қилмасликка аҳдлашганларидан кейин аҳдини бузиб, динингизга тош отсалар, улар билан жанг қилингиз. Улар куфрнинг етакчилари, бошлиқларидир. Энди улар билан ҳеч қандай аҳд ҳам, битим ҳам қолмади. Қони ҳалол кимсаларга айландилар. Жанг қилингиз. Шоядки, куфр келтириш, аҳдни бузиш, динни айблаш каби ишларидан тийилсалар.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَلَا تُقَٰتِلُونَ قَوۡمٗا نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُمۡ وَهَمُّواْ بِإِخۡرَاجِ ٱلرَّسُولِ وَهُم بَدَءُوكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٍۚ أَتَخۡشَوۡنَهُمۡۚ فَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخۡشَوۡهُ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Эй мўминлар, аҳдларини бузган, Дорун-надвадаги йиғилишда Пайғамбар алайҳиссаломни Маккадан чиқариб юборишги уринган, дастлаб Қурайшнинг иттифоқдоши Бакрга Пайғамбар алайҳиссаломнинг иттифоқдоши Хузоага қарши ёрдам бериб, урушни ўзлари бошлаган қавм билан жанг қилмайсизларми? Улардан қўрқасизларми? Жанг қилишга журъатинглар етмайдими? Агар чин мўмин бўлсангизлар, қўрқишингизга Аллоҳ ҳақлироқдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• دلَّت الآيات على أن قتال المشركين الناكثين العهد كان لأسباب كثيرة، أهمها: نقضهم العهد.
Оятлар далолат қилишича, мушрикларга қарши жанг қилишнинг бир неча сабаблари бўлган. Энг аҳамиятлиси уларнинг аҳдни бузганларидир.
• في الآيات دليل على أن من امتنع من أداء الصلاة أو الزكاة فإنه يُقاتَل حتى يؤديهما، كما فعل أبو بكر رضي الله عنه.
Оятларда намозни адо этишдан, закот беришдан бош тортган одамга қарши жанг қилиниши айтилмоқда. Абу Бакр (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) шундай қилган.
قَٰتِلُوهُمۡ يُعَذِّبۡهُمُ ٱللَّهُ بِأَيۡدِيكُمۡ وَيُخۡزِهِمۡ وَيَنصُرۡكُمۡ عَلَيۡهِمۡ وَيَشۡفِ صُدُورَ قَوۡمٖ مُّؤۡمِنِينَ
Эй мўминлар, мушрикларга қарши жанг қилинглар. Шунда Аллоҳ сизларнинг қўлингиз билан уларни жазолайди. Ўлдирасизлар, хор қиласизлар, асир оласизлар. Шу билан Аллоҳ сизларни улардан ғолиб қилади ва бу ғалаба урушга келолмай қолган мўминларнинг ярасига малҳам бўлади.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَيُذۡهِبۡ غَيۡظَ قُلُوبِهِمۡۗ وَيَتُوبُ ٱللَّهُ عَلَىٰ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
Мўмин бандаларига зафар ато этиш билан уларнинг қалбларидаги ғам-андуҳни кетказади. Анави саркашлардан тавба қилганлари бўлса, Аллоҳ Ўзи истаган одамни кечиради. Масалан, Макка фатҳи бўлган пайтда улардан айримларининг тавбасини қабул қилган. Аллоҳ тавба қилувчининг содиқлигини биладиган, ҳар бир яратиши, тадбири ва шариатини ҳикмат билан қиладиган ҳаким Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تُتۡرَكُواْ وَلَمَّا يَعۡلَمِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ مِنكُمۡ وَلَمۡ يَتَّخِذُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَا رَسُولِهِۦ وَلَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَلِيجَةٗۚ وَٱللَّهُ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ
Эй мўминлар, Аллоҳ сизларни синамасдан, тек ташлаб қўяди, деб ўйладингизми? Синов келиши илоҳий қонуниятдирки, у билан Аллоҳ Ўзини, Пайғамбарини ва мўминларни қўйиб, кофирларни дўст тутмайдиган, холис Аллоҳ учун жиҳод қиладиган мужоҳидларни билиб олади. Аллоҳ ҳамма ишларингиздан хабардордир. Ҳеч нарса У Зотдан яширин бўла олмас. Яқинда қилган амалларингизга яраша жазо ёки мукофотингизни берур.
Arabic explanations of the Qur’an:
مَا كَانَ لِلۡمُشۡرِكِينَ أَن يَعۡمُرُواْ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ شَٰهِدِينَ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِم بِٱلۡكُفۡرِۚ أُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ وَفِي ٱلنَّارِ هُمۡ خَٰلِدُونَ
Аллоҳнинг масжидларини тоат-ибодат билан обод этиш мушрикларнинг иши эмас. Улар кофирликларини очиқ айтиб-кўрсатиб туришибди. Амал қабул бўлиши учун иймон бўлиши шарт. Уларда эса иймон йўқ. Шунинг учун амаллари ҳабата кетур. Қиёмат куни эса дўхзахга ташланурлар ва унда абадий қолурлар. Ўлимидан олдин тавба қилганлар бундан мустасно.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّمَا يَعۡمُرُ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَلَمۡ يَخۡشَ إِلَّا ٱللَّهَۖ فَعَسَىٰٓ أُوْلَٰٓئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ ٱلۡمُهۡتَدِينَ
Масжидларни обод ва ҳимоя қилиш ёлғиз Аллоҳга ишонадиган, У Зотга ширк келтирмайдиган, Қиёмат кунига иймон келтирадиган, намозни тўкис адо этадиган, закот берадиган, Аллоҳдан бошқа ҳеч кимдан қўрқмайдиган зотларнинг ҳаққидир. Мана шундай зотларнинг тўғри йўлда эканидан умид бор. Мушриклар эса тўғри йўлдан нақадар йироқда.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ أَجَعَلۡتُمۡ سِقَايَةَ ٱلۡحَآجِّ وَعِمَارَةَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ كَمَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَجَٰهَدَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ لَا يَسۡتَوُۥنَ عِندَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Эй мушриклар, сизлар ҳожиларга сув бериш ва Мажидул-Ҳаромни обод қилиш ишларини бажарадиган ходимларни Аллоҳга ишонадиган, ширк келтирмайдиган, Қиёмат кунига иймон келтирадиган, жони ва молини тикиб, Аллоҳ калимасини олий қилиш, куфр калимасини эса ер билан яксон қилиш йўлида жиҳод қиладиган кимса билан тенглаштирмоқчимисизлар? Аллоҳнинг наздида ҳар иккисининг фазли тенг, деб ўйлайсизларми? Улар Аллоҳнинг наздида ҳеч қачон тенг бўлолмайдилар. Гарчи ҳожиларга сув бериш каби яхши амалларни қилаётган бўлсалар-да, Аллоҳ золим мушрикларга тавфиқ бермайди.
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ أَعۡظَمُ دَرَجَةً عِندَ ٱللَّهِۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَآئِزُونَ
Аллоҳга иймон келтирган, куфр еридан Ислом диёрига ҳижрат қилган, Аллоҳ йўлида моли ва жони билан курашган зотлар Аллоҳнинг ҳузурида улуғ мартабага эга бўладилар. Ана ўшалар жаннатни қўлган киритган ғолиблардир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• في الآيات دلالة على محبة الله لعباده المؤمنين واعتنائه بأحوالهم، حتى إنه جعل من جملة المقاصد الشرعية شفاء ما في صدورهم وذهاب غيظهم.
Оятларда Аллоҳнинг Ўз бандаларини яхши кўриши, уларга эътибор бериши ўз ифодасини топиб турибди. Ҳатто улардаги ғам-андуҳни кетказиб, дилларини хушнуд этишни шаръий мақсадлар қаторига қўйяпти.
• شرع الله الجهاد ليحصل به هذا المقصود الأعظم، وهو أن يتميز الصادقون الذين لا يتحيزون إلا لدين الله من الكاذبين الذين يزعمون الإيمان.
Аллоҳ энг буюк ғоя амалга ошмоғи учун жиҳодни шариатлаштирди. У фақат Аллоҳнинг динини дейдиган содиқлар билан мўминликни даъво қиладиган каззобларнинг ажралишидир.
• عُمَّار المساجد الحقيقيون هم من وُصِفوا بالإيمان الصادق، وبالقيام بالأعمال الصالحة التي أُمُّها الصلاة والزكاة، وبخشية الله التي هي أصل كل خير.
Масжидларнинг ҳақиқий эгалари ва обод қилувчилари чин иймонли ҳамда намоз, закот каби солиҳ амалларни бажарадиган ва ёлғиз Аллоҳдангина қўрқадиган зотлардир. Ёлғиз Аллоҳдангина қўрқиш ҳамма эзгуликнинг манбаидир.
• الجهاد والإيمان بالله أفضل من سقاية الحاج وعمارة المسجد الحرام بدرجات كثيرة؛ لأن الإيمان أصل الدين، وأما الجهاد في سبيل الله فهو ذروة سنام الدين.
Жиҳод ва Аллоҳга иймон келтириш ҳожиларга сув бериш ва Масжидул-Ҳаромни обод қилишдан кўра жуда кўп даража афзалдир. Зеро, иймон диннинг пойдевори бўлса, Аллоҳ йўлидаги жиҳод унинг чўққисидир.
يُبَشِّرُهُمۡ رَبُّهُم بِرَحۡمَةٖ مِّنۡهُ وَرِضۡوَٰنٖ وَجَنَّٰتٖ لَّهُمۡ فِيهَا نَعِيمٞ مُّقِيمٌ
Парвардигорлари Аллоҳ уларга Ўзининг раҳмати ва ризоси, ҳеч қачон уларга ғазаб қилмаслиги, жаннатларга киритиши ва у ерда битмас-туганмас неъматлар борлиги ҳақида хушхабар беряпти.
Arabic explanations of the Qur’an:
خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥٓ أَجۡرٌ عَظِيمٞ
Улар жаннатларда абадий қоладилар. Бу шу дунёда қилган яхши амалларининг савобидир. Аллоҳ шундай Зотки, Унинг ҳузурида холис дин учун амал қилиб, буйруқларни бажарадиган, тақиқлардан тийиладиган мўминлар учун улуғ ажр бордир.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَابَآءَكُمۡ وَإِخۡوَٰنَكُمۡ أَوۡلِيَآءَ إِنِ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡكُفۡرَ عَلَى ٱلۡإِيمَٰنِۚ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Эй Аллоҳга иймон келтирган ва Пайғамбарига эргашган мўминлар, агар ота-онангиз, ака-укаларингиз ва бошқа қариндошларингиз куфрни иймондан устун кўрсалар, уларни дўст тутиб, уларга маслаҳат солиб, мўминларнинг сирларини ошкор этмангиз. Сизлардан ким уларни ўша кофир ҳолида дўст тутса, ана ўшалар ўзига ўзи жабр қилган золимлардир.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ إِن كَانَ ءَابَآؤُكُمۡ وَأَبۡنَآؤُكُمۡ وَإِخۡوَٰنُكُمۡ وَأَزۡوَٰجُكُمۡ وَعَشِيرَتُكُمۡ وَأَمۡوَٰلٌ ٱقۡتَرَفۡتُمُوهَا وَتِجَٰرَةٞ تَخۡشَوۡنَ كَسَادَهَا وَمَسَٰكِنُ تَرۡضَوۡنَهَآ أَحَبَّ إِلَيۡكُم مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَجِهَادٖ فِي سَبِيلِهِۦ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّىٰ يَأۡتِيَ ٱللَّهُ بِأَمۡرِهِۦۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِينَ
Эй Пайғамбар, айтинг: "Эй мўминлар, агар ота-оналарингиз, болаларингиз, ака-укаларингиз, жуфтларингиз, қариндош-уруғларингиз ва касб қилиб топган мол-дунёларингиз, ривожланишини истайдиган ва касод бўлиб қолишидан қўрқадиган тижоратларингиз ҳамда яхши кўрадиган уй-жойларингиз сизларга Аллоҳдан, Унинг Пайғамбаридан ва Унинг йўлида жиҳод қилишдан севимлироқ бўлса, у ҳолда то Аллоҳ Ўз жазосини, азобини юборгунича кутиб тураверинглар. У Зот итоатсиз, фосиқ кимсаларнинг Аллоҳ ризосига эришишларига тавфиқ бермайди.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَقَدۡ نَصَرَكُمُ ٱللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٖ وَيَوۡمَ حُنَيۡنٍ إِذۡ أَعۡجَبَتۡكُمۡ كَثۡرَتُكُمۡ فَلَمۡ تُغۡنِ عَنكُمۡ شَيۡـٔٗا وَضَاقَتۡ عَلَيۡكُمُ ٱلۡأَرۡضُ بِمَا رَحُبَتۡ ثُمَّ وَلَّيۡتُم مُّدۡبِرِينَ
Эй мўминлар, Аллоҳ сизларни кўп ғазотларда сонингиз ва ҳарбий тайёргарлигингиз оз бўлишига қарамасдан, сабабларга риоя қилиб, ғурурланиб кетмай, ёлғиз Ўзига таваккал қилган пайтингизда мушриклар устидан ғолиб қилди. Ғалабангиз сабаби кўплигингиз бўлмади. Ҳунайн жангида эса кўплигингиздан ғурурланиб, энди бизни ҳеч ким енга олмайди, дедингиз. Оқибатда сонингиз кўплиги сизларга асқотмади. Ғаним сиздан ғолиб бўлди. Ўшанда кенг замин сизга торлик қилиб қолди. Кейин мағлуб бўлиб, ортга чекиндингиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
ثُمَّ أَنزَلَ ٱللَّهُ سَكِينَتَهُۥ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ وَعَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَأَنزَلَ جُنُودٗا لَّمۡ تَرَوۡهَا وَعَذَّبَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْۚ وَذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Душманингиздан қочиб, ортга чекинганингиздан кейин Аллоҳ Пайғамбарига ва мўминларга хотиржамлик индирди. Шу билан яна жанг қилишга ўзларида матонат топдилар. Уларнинг кўзларига кўринмайдиган фаришталарни ҳам туширди. Кофирларни эса азобга дучор қилди. Ўлдирилдилар, асир олиндилар, мол-дунёлари ўлжага айланди, болалари етим қолди. Пайғамбарни ёлғончига чиқариб, ҳақни тан олмайдиган ва ундан юз ўгирадиган кофирларнинг жазоси шу.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• مراتب فضل المجاهدين كثيرة، فهم أعظم درجة عند الله من كل ذي درجة، فلهم المزية والمرتبة العلية، وهم الفائزون الظافرون الناجون، وهم الذين يبشرهم ربهم بالنعيم.
Мужоҳидларнинг мартабалари жуда юқори бўлади. Улар Аллоҳнинг наздида энг юқори мартабада турадилар. Олийлик ҳам, афзаллик ҳам уларники. Нажот топадиганлар ҳам, зафар қучадиганлар ҳам, ғолиб бўладиганлар ҳам ўшалар. Павардигорлари тарафидан битмас-туганмас неъмат ҳақидаги хушхабар ҳам уларга юборилган.
• في الآيات أعظم دليل على وجوب محبة الله ورسوله، وتقديم هذه المحبة على محبة كل شيء.
Оятларда Аллоҳ ва пайғамбарини севиш ҳамда бу севгини бошқа ҳар қандай севгидан юқори қўйиш вожиблигига жуда катта далил бор.
• تخصيص يوم حنين بالذكر من بين أيام الحروب؛ لما فيه من العبرة بحصول النصر عند امتثال أمر الله ورسوله صلى الله عليه وسلم وحصول الهزيمة عند إيثار الحظوظ العاجلة على الامتثال.
Шунча жанглар орасидан айнан Ҳунайн жанги алоҳида кўрсатилишида ибрат бор. Яъни, ғалаба Аллоҳ ва Пайғамбарига бўйсунишда бўлса, мағлубият шу бўйсунишдан ўткинчи дунё неъматларини афзал билишдадир.
• فضل نزول السكينة، فسكينة الرسول صلى الله عليه وسلم سكينة اطمئنان على المسلمين الذين معه وثقة بالنصر، وسكينة المؤمنين سكينة ثبات وشجاعة بعد الجَزَع والخوف.
Хотиржамликнинг иниши нақадар катта неъмат бўлди. Пайғамбар алйҳиссаломнинг хотиржамлиги билан мўминлар ҳам руҳан тинчландилар, ғалабага аниқ ишондилар, хавфу хавотирлар барҳам топиб, ўзларида шижоат ва матонат топдилар.
ثُمَّ يَتُوبُ ٱللَّهُ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ عَلَىٰ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Мана шу жазодан кейин ким тавба қилиб, куфру залолатидан қайтса, Аллоҳ унинг тавбасини қабул қилур. Аллоҳ тавба қилувчи бандаларига Кечиримли ва Меҳрибон Зотдирки, ҳар қанча гуноҳ қилган бўлсалар ҳам кечириб юбораверади.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡمُشۡرِكُونَ نَجَسٞ فَلَا يَقۡرَبُواْ ٱلۡمَسۡجِدَ ٱلۡحَرَامَ بَعۡدَ عَامِهِمۡ هَٰذَاۚ وَإِنۡ خِفۡتُمۡ عَيۡلَةٗ فَسَوۡفَ يُغۡنِيكُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦٓ إِن شَآءَۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Эй Аллоҳга, Пайғамбарга иймон келтирган ва шариатга эргашган мўминлар, мушриклар ўзларидаги куфр, зулм, бадхулқлик ва ёмон одатлари туфайли нажасдирлар. Мана шу йилдан (тўққизинчи ҳижрийдан) кейин ҳатто ҳаж ё умра учун келган бўлсалар ҳам Маккага тегишли ҳарамларга, жумладан, Масжидул-Ҳаромга кирмасинлар. Агар улар олиб келадиган озиқ-овқат ва турли тижорат моллари келмай қолиши натижасида камбағал бўлиб қолишдан қўрқсангизлар, Аллоҳ хоҳласа Ўз фазли ила сизларга кифоя қилур. Аллоҳ аҳволингизни кўриб-билиб тургувчи ва ҳар бир тадбирини ҳикмат билан қилгувчи Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
قَٰتِلُواْ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَلَا بِٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ ٱلۡحَقِّ مِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ حَتَّىٰ يُعۡطُواْ ٱلۡجِزۡيَةَ عَن يَدٖ وَهُمۡ صَٰغِرُونَ
Эй мўминлар, Аллоҳни ягона-ёлғиз деб иймон келтирмайдиган, қиёмат кунига ишонмайдиган, ўлимтик, тўнғиз гўшти, ароқ ва судхўрлик каби Аллоҳ ва пайғамбари ҳаром қилган тақиқлардан тийилмайдиган ҳамда шариатга бўйсунмайдиган яҳудий ва насронийларга қарши то ўзларини хор олиб жизя бергунларига қадар жанг қилинглар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَقَالَتِ ٱلۡيَهُودُ عُزَيۡرٌ ٱبۡنُ ٱللَّهِ وَقَالَتِ ٱلنَّصَٰرَى ٱلۡمَسِيحُ ٱبۡنُ ٱللَّهِۖ ذَٰلِكَ قَوۡلُهُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡۖ يُضَٰهِـُٔونَ قَوۡلَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَبۡلُۚ قَٰتَلَهُمُ ٱللَّهُۖ أَنَّىٰ يُؤۡفَكُونَ
Яҳудийлар ҳам, насронийлар ҳам мушриклардир. Яҳудийлар Узайр Аллоҳнинг ўғли деб, насронийлар эса Масиҳ Ийсо Аллоҳнинг ўғли, деб даъво қиладилар. Шу билан ҳар иккиси ҳам ширк келтирганлар. Бу ҳеч қандай далил, ҳужжатга асосланмаган уларнинг оғизларидаги қуруқ гапдир. Бу гаплари билан улар "Фаришталар Аллоҳнинг қизларидир", дейдиган мушрикларга ўхшайдилар. Аллоҳ бундай нуқсондан Олийдир, Буюкдир. Қандай қилиб ҳақ турганда ботил сари бурилиб кетар эканлар-а!
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱتَّخَذُوٓاْ أَحۡبَارَهُمۡ وَرُهۡبَٰنَهُمۡ أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَٱلۡمَسِيحَ ٱبۡنَ مَرۡيَمَ وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُوٓاْ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗاۖ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ سُبۡحَٰنَهُۥ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
Яҳудийлар ўзларининг олимларини, насронийлар эса руҳонийларини парвардигор қилиб олдилар. Улар Аллоҳ ҳаром қилган нарсани ҳалол, Аллоҳ ҳалол қилган нарсани эса ҳаром қилиб бердилар. Насронийлар Масиҳ Ийсо ибн Марямни Аллоҳга қўшиб, илоҳ деб билдилар. Ҳолбуки, Аллоҳ яҳудийларнинг олимларини ҳам, насронийларнинг руҳонийларини ҳам, Узайрни ҳам, Ийсо ибн Марямни ҳам ёлғиз Ўзигагина бандалик қилишга буюрганди. Ҳар қандай нуқсондан пок Аллоҳ ягона илоҳдир. Ундан ўзга чин маъбуд йўқдир. Буюк Парвардигор мушриклар ва бошқалар айтаётган нуқсонлардан покдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• في الآيات دليل على أن تعلق القلب بأسباب الرزق جائز، ولا ينافي التوكل.
Оятларда қалбнинг ризқ сабабларига мойил бўлиши жоиз эканига, бу ишнинг таваккулга зид эмаслигига далил бор.
• في الآيات دليل على أن الرزق ليس بالاجتهاد، وإنما هو فضل من الله تعالى تولى قسمته.
Шунингдек, ризқ ҳаракатга қараб келмаслигига, у Аллоҳнинг фазли билан бўлишига, ризқ тақсимоти Аллоҳ тасарруфида эканига ҳам ҳужжат мавжуд.
يُرِيدُونَ أَن يُطۡفِـُٔواْ نُورَ ٱللَّهِ بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَيَأۡبَى ٱللَّهُ إِلَّآ أَن يُتِمَّ نُورَهُۥ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡكَٰفِرُونَ
Анави кофирлар ва уларга ўхшаб, Пайғамбар алайҳиссалом олиб келган рисолатни ёлғонга чиқариб, у зотга қарши бўҳтонлар тўқийдиган разиллар Исломни йўқ қилиб, у келтирган Аллоҳнинг ягоналиги ва Муҳаммад алайҳиссалом олиб келган диннинг ҳақлигига далолат қилувчи ёрқин далил-ҳужжатларни пучга чиқармоқчи бўладилар. Аллоҳ эса гарчи кофирларга ёқмаса-да, Ўз динини ғолиб, олий ва комил этишни истайди. Аллоҳ бир ишни ирода қилса, бошқанинг иродаси пучга чиқар.
Arabic explanations of the Qur’an:
هُوَ ٱلَّذِيٓ أَرۡسَلَ رَسُولَهُۥ بِٱلۡهُدَىٰ وَدِينِ ٱلۡحَقِّ لِيُظۡهِرَهُۥ عَلَى ٱلدِّينِ كُلِّهِۦ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡمُشۡرِكُونَ
Аллоҳ шундай зотки, Муҳаммад алайҳиссаломни Қуръон ва ҳақ дин билан юборди. Қуръон одамлар учун ҳидоятдир. Ҳақ дин Ислом динидир. Гарчи мушрикларга ёқмаса-да, исломий ҳукмлар, ҳужжатлар ва далиллар бошқа динлардан ғолиб бўлиши муқаррар.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلۡأَحۡبَارِ وَٱلرُّهۡبَانِ لَيَأۡكُلُونَ أَمۡوَٰلَ ٱلنَّاسِ بِٱلۡبَٰطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۗ وَٱلَّذِينَ يَكۡنِزُونَ ٱلذَّهَبَ وَٱلۡفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٖ
Эй иймон келтирган ва шариатга эргашган мўминлар, яҳудий олимлари ва насронийлар роҳибларидан кўплари одамларнинг молларини пора каби ноҳақ, ноқонуний йўл билан ўзлаштириб оладилар. Улар одамларни Аллоҳнинг динига киришдан тўсадилар. Олтин-кумушларни тўплаб, закотини бермайдилар. Эй Пайғамбар, уларга Қиёмат кунида бўладиган ёмон оқибат, оғриқли азоб ҳақида хабар бериб қўйинг.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَوۡمَ يُحۡمَىٰ عَلَيۡهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكۡوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمۡ وَجُنُوبُهُمۡ وَظُهُورُهُمۡۖ هَٰذَا مَا كَنَزۡتُمۡ لِأَنفُسِكُمۡ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمۡ تَكۡنِزُونَ
Қиёмат кунида улар тўплаган олтин-кумушлар жаҳаннам ўтида қизитилади. Роса қизиганидан кейин уларнинг пешоналарига, ёнларига ва кетларига тамға қилиб босилади. Шундан сўнг уларга дакки берилиб: "Мана, ҳаққини бермасдан, тўплаган мол-дунёйингиз, энди унинг аччиқ оқибатини бир татиб кўринглар", дейилади.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّ عِدَّةَ ٱلشُّهُورِ عِندَ ٱللَّهِ ٱثۡنَا عَشَرَ شَهۡرٗا فِي كِتَٰبِ ٱللَّهِ يَوۡمَ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ مِنۡهَآ أَرۡبَعَةٌ حُرُمٞۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلۡقَيِّمُۚ فَلَا تَظۡلِمُواْ فِيهِنَّ أَنفُسَكُمۡۚ وَقَٰتِلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ كَآفَّةٗ كَمَا يُقَٰتِلُونَكُمۡ كَآفَّةٗۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
Аллоҳнинг ҳукми ва қазосида ойлар сони ўн икки ойдир. Аллоҳ осмонлару ерни яратган кунида Лавҳул-Маҳфузда шундай белгилаган. Шу ўн икки ойдан тўрт ойида уруш ҳаром қилинган. Улар: кетма-кет келадиган Зулқаъда, Зулҳижжа ва Муҳаррам ойлари ҳамда алоҳида келадиган Ражаб ойидир. Ойларнинг ўн иккита бўлиши ва улардан тўрттасида уруш ҳаром қилингани тўғри диндир. Бу ойларнинг ҳурматини сақламай, жанг бошлаб, ўзингизга ўзингиз зулм қилмангиз. Мушрикларнинг ўзлари ёппасига сизларга қарши жанг бошласалар, сизлар ҳам ҳаммангиз уларга қарши жанг қилингиз. Билингизки, Аллоҳ буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила тақво қиладиган зотлар билан биргадир. Уларни қўллаб-қувватлар ва уларга ғалаба ато этур. Аллоҳ ким билан бирга бўлса, ҳеч кимса ундан ғолиб бўла олмас.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• دين الله ظاهر ومنصور مهما سعى أعداؤه للنيل منه حسدًا من عند أنفسهم.
Аллоҳнинг дини ғолиб ва музаффардир. Ғанимлар ҳасад қилиб, ҳар қанча уринмасинлар, уни маҳв эта олмаслар.
• تحريم أكل أموال الناس بالباطل، والصد عن سبيل الله تعالى.
• تحريم اكتناز المال دون إنفاقه في سبيل الله.
إِنَّمَا ٱلنَّسِيٓءُ زِيَادَةٞ فِي ٱلۡكُفۡرِۖ يُضَلُّ بِهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يُحِلُّونَهُۥ عَامٗا وَيُحَرِّمُونَهُۥ عَامٗا لِّيُوَاطِـُٔواْ عِدَّةَ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُ فَيُحِلُّواْ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُۚ زُيِّنَ لَهُمۡ سُوٓءُ أَعۡمَٰلِهِمۡۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Жоҳилиятдаги араблар каби уруш ҳаром қилинган ойларни кечга суриб, уларнинг ўрнига бошқа ойларни шаҳрул-ҳаромга айлантириш куфрни янада зиёдалаштиришдан ўзга нарса эмас. Зеро, бу ишда ҳаромни ҳалол қилишга ҳалолни ҳаром қилиш ҳам қўшиляпти. У туфайли шайтон кофирларни йўлдан оздиради. Улар Аллоҳ ҳаром қилган ойлар сонига тўғри келиши учун шаҳрул-ҳаромни бир йил ҳаромлигича қолдирсалар, яна бир йил ҳалол қилиб олиб, ўрнига бошқа ойни ҳаром қилиб оладилар. Шу билан Аллоҳ ҳаром қилган ишни ҳалолга айлантирадилар. Шайтон уларга бу ёмон ишларини чиройли қилиб кўрсатди. Унга алданиб, "насий", яъни, кечга суриш деган гапни ўйлаб топдилар. Аллоҳ куфрида қотиб туриб оладиган кофирларга тавфиқ бермас.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَا لَكُمۡ إِذَا قِيلَ لَكُمُ ٱنفِرُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱثَّاقَلۡتُمۡ إِلَى ٱلۡأَرۡضِۚ أَرَضِيتُم بِٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا مِنَ ٱلۡأٓخِرَةِۚ فَمَا مَتَٰعُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا فِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ
Эй Аллоҳга, Пайғамбарга иймон келтирган ва шариатга амал қиладиган мўминлар, сизларга нима бўлдики, Аллоҳ йўлида жиҳод қилишга чақирилсангиз, малол олиб, сустлик қилиб, уй-жойингизга ёпишиб олдингиз? Аллоҳ мужоҳидларга тайёрлаб қўйган охиратнинг абадий неъматлари ўрнига шу дунёнинг арзимас, ўткинчи лаззатларига рози бўлдингизми? Охират олдида бу дунё ҳаётининг матоси арзимасдир. Қандай қилиб, ақлли одам боқий турганда фонийни, буюк турганда ҳақирни танласин?
Arabic explanations of the Qur’an:
إِلَّا تَنفِرُواْ يُعَذِّبۡكُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا وَيَسۡتَبۡدِلۡ قَوۡمًا غَيۡرَكُمۡ وَلَا تَضُرُّوهُ شَيۡـٔٗاۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
Эй мўминлар, Аллоҳ йўлида жиҳодга чиқмасангизлар, Аллоҳ сизларни хорлик азобига гирифтор қилади. Ўрнингизга Аллоҳга итоат этадиган, жиҳодга чақирилганда бош тортмайдиган бошқа бир қавмни алмаштирадир. Сизлар Аллоҳга итоатсизлик қилиш билан У Зотга ҳеч қандай зарар етказа олмассизлар. У Зот сизлардан беҳожатдир. Сизлар эса У Зотга муҳжтожсизлар. Аллоҳ ҳар ишга Қодирдир. Бирон иш У Зотга қийинлик қилмас. Аллоҳ динини ва Пайғамбарини сизларсиз ҳам ғолиб қилишга Қодир.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِلَّا تَنصُرُوهُ فَقَدۡ نَصَرَهُ ٱللَّهُ إِذۡ أَخۡرَجَهُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ثَانِيَ ٱثۡنَيۡنِ إِذۡ هُمَا فِي ٱلۡغَارِ إِذۡ يَقُولُ لِصَٰحِبِهِۦ لَا تَحۡزَنۡ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَنَاۖ فَأَنزَلَ ٱللَّهُ سَكِينَتَهُۥ عَلَيۡهِ وَأَيَّدَهُۥ بِجُنُودٖ لَّمۡ تَرَوۡهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلسُّفۡلَىٰۗ وَكَلِمَةُ ٱللَّهِ هِيَ ٱلۡعُلۡيَاۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
Эй мўминлар, Пайғамбар алайҳиссаломга сизлар ёрдам бермасангизлар ва унинг Аллоҳ йўлида жиҳод қилиш чақириғига қулоқ солмасангизлар, мушриклар уни ва Абу Бакрни Маккадан ҳайдаб чиқарган пайтларида сизлар бўлмасангизлар ҳам уни Аллоҳнинг Ўзи қўллаб-қувватлаган эди-ку. Фақат иккаласи Савр ғорида турганларида кофирлар уларни излаб келиб қолган пайтида Абу Бакр Сиддиқ қўрқиб кетганди. Пайғамбар алайҳиссалом: "Ташвиш қилма, Аллоҳ биз билан биргадир. Ўзи бизни қўллаб-қувватлайди ва нусрат беради", деганди. Шунда Аллоҳ Пайғамбарининг қалбига хотиржамлик индириб, сизлар кўрмайдиган фаришта лашкарни тушириб, мушриклар сўзини паст қилганди. Ислом олий бўлиши билан Аллоҳнинг калимаси олий бўлур. Аллоҳ Ўз зотида ҳам, қаҳрида ҳам, мулкида ҳам Ғолибдир. Ҳеч кимса, ҳеч нарса У Зотдан ғолиб бўла олмас. Аллоҳ Ўз тадбирини, қадарини ва шариатини ҳикмат билан қиладиган Ҳаким Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• العادات المخالفة للشرع بالاستمرار عليها دونما إنكار لها يزول قبحها عن النفوس، وربما ظُن أنها عادات حسنة.
Шариатга зид одатлар ҳеч қандай эътирозга учрамасдан узоқ давом этаверса, аста-секин қалбларда унинг хунуклиги йўқолиб бориб, чиройли одатдек кўрина бошлаши ҳам ҳеч гап эмас.
• عدم النفير في حال الاستنفار من كبائر الذنوب الموجبة لأشد العقاب، لما فيها من المضار الشديدة.
Жиҳодга оммавий чақирилганда ундан бош тортиш гуноҳи кабиралардандирки, унинг жазоси жуда қаттиқ бўлади. Зеро, бу ишнинг оқибатида Ислом уммати катта талафот кўради.
• فضيلة السكينة، وأنها من تمام نعمة الله على العبد في أوقات الشدائد والمخاوف التي تطيش فيها الأفئدة، وأنها تكون على حسب معرفة العبد بربه، وثقته بوعده الصادق، وبحسب إيمانه وشجاعته.
Оғир дамлардаги, хавфу хатардан юраклар титраб турган пайтдаги хотиржамлик Аллоҳнинг бандага ато этган энг улуғ неъматларидан биридир. Унинг кўлами банданинг Парвардигорини қанчалик таниши, Унинг ваъдасига бўлган ишончи, иймони ва жасорати миқдорига қараб бўлади.
ٱنفِرُواْ خِفَافٗا وَثِقَالٗا وَجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِكُمۡ وَأَنفُسِكُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Эй мўминлар, қийин ё осон бўладими, йигит ё чол бўласизми, Аллоҳ йўлида жиҳодга чиқиб, молу жонларингиз билан курашингиз. Жангга чиқиб, молу жон билан душманга қарши курашиш шу дунёнинг ўзида ҳам, охиратда ҳам молу жонни авайлаб ўтиргандан неча чандон яхшироқ. Шуни билсангиз, жиҳодга ҳарис бўлингиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَوۡ كَانَ عَرَضٗا قَرِيبٗا وَسَفَرٗا قَاصِدٗا لَّٱتَّبَعُوكَ وَلَٰكِنۢ بَعُدَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلشُّقَّةُۚ وَسَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ لَوِ ٱسۡتَطَعۡنَا لَخَرَجۡنَا مَعَكُمۡ يُهۡلِكُونَ أَنفُسَهُمۡ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
Эй Пайғамбар, сиздан рухсат сўраган ўша мунофиқлар сиз чақираётган иш енгил сафар ва осонгина қўлга киритиладиган ўлжа бўлганида, сизга эргашган бўлардилар. Лекин уларга масофа узоқ бўлиб кўринди-да, жиҳодга чиқмай қўя қолдилар. Ҳали улар қайтган пайтингизда: "Қодир бўлганимизда биз ҳам жиҳодга чиққан бўлардик", деб қасам ҳам ичадилар. Бу билан ўзларини ўзлари ҳалокат чоҳига отиб, Аллоҳнинг азобига тутиб берадилар. Аллоҳ уларнинг даъволари ҳам, қасамлари ҳам ёлғон эканини жуда яхши билади.
Arabic explanations of the Qur’an:
عَفَا ٱللَّهُ عَنكَ لِمَ أَذِنتَ لَهُمۡ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْ وَتَعۡلَمَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
Эй Пайғамбар, Аллоҳ уларнинг жиҳоддан қолишларига изн берганингизни кечирди. Ўзи нега изн бердингиз? Уларнинг айтаётган узрлари чин ё сохталиги аниқ бўлгунига қадар кутиб турганингизда, чин узрлиларга рухсат бериб, сохталарига рухсат бермаган бўлардингиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَا يَسۡتَـٔۡذِنُكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ أَن يُجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلۡمُتَّقِينَ
Эй Пайғамбар, молу жонлари билан Аллоҳ йўлида жиҳод қилишдан қолиш учун сиздан изн сўраш Аллоҳга ва Қиёмат кунига чин дилдан иймон келтирган мўминлар иши эмас. Улар бундай чақириқларга ҳар доим шай турадилар ва молу жонлари билан курашадилар. Аллоҳ фақат ўта муҳим узри бўлсагина изн сўрайдиган тақводорларни Билгувчи Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّمَا يَسۡتَـٔۡذِنُكَ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱرۡتَابَتۡ قُلُوبُهُمۡ فَهُمۡ فِي رَيۡبِهِمۡ يَتَرَدَّدُونَ
Эй Пайғамбар, сиздан жиҳоддан қолиш учун изн сўрайдиганлар Аллоҳга ҳам, Қиёмат кунига ҳам иймон келтирмайдиган мунофиқлардир. Улар Аллоҳнинг дини ҳақида шубҳаланадилар ва мана шу шубҳаларида ҳақни топа олмай, иккиланиб юраверадилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَلَوۡ أَرَادُواْ ٱلۡخُرُوجَ لَأَعَدُّواْ لَهُۥ عُدَّةٗ وَلَٰكِن كَرِهَ ٱللَّهُ ٱنۢبِعَاثَهُمۡ فَثَبَّطَهُمۡ وَقِيلَ ٱقۡعُدُواْ مَعَ ٱلۡقَٰعِدِينَ
Уларнинг Аллоҳ йўлида жиҳодга чиқиш даъволари рост бўлганида унга тайёргарлик кўриб қўйган бўлардилар. Лекин Аллоҳ уларнинг чиқишларини ёқтирмади ва уларга бу ишни оғир қилиб кўрсатди. Шу билан уйларида ўтиришни маъқул кўрдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَوۡ خَرَجُواْ فِيكُم مَّا زَادُوكُمۡ إِلَّا خَبَالٗا وَلَأَوۡضَعُواْ خِلَٰلَكُمۡ يَبۡغُونَكُمُ ٱلۡفِتۡنَةَ وَفِيكُمۡ سَمَّٰعُونَ لَهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ
Мунофиқларнинг сизлар билан бирга чиқмагани яхши бўлди. Чунки улар сизлар билан чиққанларида сизларга панд бериб, шубҳа оралатишга уринардилар. Турли бўлмағур гапларни тарқатиб, сафингизни пароканда қилмоқчи бўлардилар. Эй мўминлар, орангизда уларнинг ёлғонларига қулоқ солиб, ўшани тарқатадиганлар ҳам топиларди. Шу билан ўзаро ихтилоф, бўлиниш юзага келарди. Аллоҳ мунофиқларнинг шак-шубҳа оралатишга уринадиган золимларини Билгувчи Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• وجوب الاحتراز من العجلة، ووجوب التثبت والتأني، وترك الاغترار بظواهر الأمور، والمبالغة في التفحص والتريث.
Шошқалоқлик қилмасдан, ташқи кўринишларга алданмасдан, обдан текшириб, оғир-босиқлик ва барқарорлик билан иш юритмоқ лозим.
• من عناية الله بالمؤمنين تثبيطه المنافقين ومنعهم من الخروج مع عباده المؤمنين، رحمة بالمؤمنين ولطفًا من أن يداخلهم من لا ينفعهم بل يضرهم.
Мунофиқларга жиҳодни оғир кўрсатиб, уларнинг жангга чиқишларига йўл қўймаслиги Аллоҳ таолонинг мўминларга берган эътибори, раҳмати ва лутфидандир. Чунки уларнинг фойдасидан зарари кўпроқ тегарди.
لَقَدِ ٱبۡتَغَوُاْ ٱلۡفِتۡنَةَ مِن قَبۡلُ وَقَلَّبُواْ لَكَ ٱلۡأُمُورَ حَتَّىٰ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَظَهَرَ أَمۡرُ ٱللَّهِ وَهُمۡ كَٰرِهُونَ
Эй Пайғамбар, анави мунофиқлар илгари Табук ғазотида ҳам мўминларни тафриқага солиб, парчалаб ташлашга уринганлар ва турли найрангларни қўллаб, ишларингизни пароканда қилмоқчи бўлганлар. Уларнинг найранглари жиҳод ҳақидаги қатъиятингизга таъсир қилиб қолиши мумкин эди. Лекин ўша пайтда Аллоҳ сизни қўллаб-қувватлаб, нусрат берди, динини ғолиб, душманларини эса мағлуб этди. Табиийки, уларга бу ёқмади. Чунки улар ботилнинг ҳақ устидан ғолиб бўлишини истардилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنۡهُم مَّن يَقُولُ ٱئۡذَن لِّي وَلَا تَفۡتِنِّيٓۚ أَلَا فِي ٱلۡفِتۡنَةِ سَقَطُواْۗ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةُۢ بِٱلۡكَٰفِرِينَ
Мунофиқлардан бири турли баҳоналарни кўрсатиб: "Эй Аллоҳнинг Пайғамбари, менга жиҳоддан қолишга рухсат бер, ўзинг билан бирга чиқишга мажбур қилма, токи, душманларим Рум аёллари фитнаси туфайли бирон гуноҳга йўлиқмай", дейди. Огоҳ бўлингизким, улар ўзлари ўйлаган фитнадан кўра каттароқ фитнага, мунофиқлик фитнасига, жиҳоддан қолиш фитнасига йўлиқдилар. Қиёмат куни жаҳаннам кофирларни ўраб олгувчидир. Ҳеч бири ундан қочиб қутула олмас, қочишга йўл ҳам тополмас.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِن تُصِبۡكَ حَسَنَةٞ تَسُؤۡهُمۡۖ وَإِن تُصِبۡكَ مُصِيبَةٞ يَقُولُواْ قَدۡ أَخَذۡنَآ أَمۡرَنَا مِن قَبۡلُ وَيَتَوَلَّواْ وَّهُمۡ فَرِحُونَ
Эй Пайғамбар, сизга хурсанд қиладиган ғалаба, ўлжа каби бирон неъмат етса, хафа бўлиб кетадилар. Қийинчилик, ғаним ғалабаси каби бирон мусибат етганда эса: "Ўзимизни эҳтиёт қилиб, урушга чиқмай тўғри иш қилдик, мана улар ўлдирилдилар, асирга тушдилар", дейишиб, хурсанд бўлиб уйларига қайтадилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
قُل لَّن يُصِيبَنَآ إِلَّا مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَنَا هُوَ مَوۡلَىٰنَاۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
Эй Пайғамбар, анави мунофиқларга айтинг: "Бизга фақат Аллоҳ биз учун ёзиб қўйганигина етади. У Зот бизнинг хожамиздир ва нажоткоримиздир. Биз ҳамма ишларимизда Унга суянамиз. Мўминлар ҳамма ишларини ёлғиз У Зотга топшириб қўядилар. У Зот мўминлар учун кифоядир ва нақадар яхши Вакилдир".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ هَلۡ تَرَبَّصُونَ بِنَآ إِلَّآ إِحۡدَى ٱلۡحُسۡنَيَيۡنِۖ وَنَحۡنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمۡ أَن يُصِيبَكُمُ ٱللَّهُ بِعَذَابٖ مِّنۡ عِندِهِۦٓ أَوۡ بِأَيۡدِينَاۖ فَتَرَبَّصُوٓاْ إِنَّا مَعَكُم مُّتَرَبِّصُونَ
Эй Пайғамбар, айтинг: "Сизлар биз учун икки яхшиликнинг бири содир бўлишини кутмоқдасизлар. Ё ғалаба ва ё шаҳидлик. Биз эса сизларга Аллоҳ Ўз тарафидан ёки бизнинг қўлимиз билан ўлим ва асирлик каби бир азоб, ҳалокат юборишини кутмоқдамиз. Сизлар бизнинг оқибатимизни кутаверинглар. Биз ҳам сизларнинг оқибатингизни кутаверамиз".
Arabic explanations of the Qur’an:
قُلۡ أَنفِقُواْ طَوۡعًا أَوۡ كَرۡهٗا لَّن يُتَقَبَّلَ مِنكُمۡ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ قَوۡمٗا فَٰسِقِينَ
Эй Пайғамбар, айтинг: "Ихтиёрий тарздами, мажбур бўлибми, истаганингизча сарфлайверинг. Кофирлигингиз ва фосиқлигингиз туфайли сарфлаганларингиз ҳаргиз қабул қилинмас".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا مَنَعَهُمۡ أَن تُقۡبَلَ مِنۡهُمۡ نَفَقَٰتُهُمۡ إِلَّآ أَنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَبِرَسُولِهِۦ وَلَا يَأۡتُونَ ٱلصَّلَوٰةَ إِلَّا وَهُمۡ كُسَالَىٰ وَلَا يُنفِقُونَ إِلَّا وَهُمۡ كَٰرِهُونَ
Уларнинг инфоқ-эҳсонлари қабул қилинишига уч нарса монеълик қилди: Аллоҳ ва Пайғамбарига куфр келтирганлари, намозга дангасалик қилганлари ва мол-дунёларини ихтиёрий тарзда эмас, ёқтирмасдан, ўлганининг кунидан сарфлаганлари. Чунки улар намозларидан ҳам, инфоқ-эҳсонларидан ҳам савоб умид қилмайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• دأب المنافقين السعي إلى إلحاق الأذى بالمسلمين عن طريق الدسائس والتجسس.
• التخلف عن الجهاد مفسدة كبرى وفتنة عظمى محققة، وهي معصية لله ومعصية لرسوله.
• في الآيات تعليم للمسلمين ألا يحزنوا لما يصيبهم؛ لئلا يَهِنوا وتذهب قوتهم، وأن يرضوا بما قدَّر الله لهم، ويرجوا رضا ربهم؛ لأنهم واثقون بأن الله يريد نصر دينه.
Оятларда мусулмонларга мусибат учун хафа бўлмасликдан таълим бериляпти. Токи, заифлашиб, куч-қувватлари кетиб қолмасин. Модомики, Аллоҳ Ўз динини ғолиб қилишни хоҳлашига аниқ ишонар эканлар, Унинг ризосини истаб, қазосига рози бўлсинлар.
فَلَا تُعۡجِبۡكَ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُهُمۡۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُعَذِّبَهُم بِهَا فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَتَزۡهَقَ أَنفُسُهُمۡ وَهُمۡ كَٰفِرُونَ
Эй Пайғамбар, мунофиқларнинг бойлиги ва болалари кўзингизга чиройли кўринмасин. Улар учун бу неъматларнинг оқибати вой бўлади. Аллоҳ уларга шу дунёда ҳам мол-дунё тўплашни машаққат, кулфат қилиб беради. То кофир ҳолида жони чиқиб кетгунига қадар шу алфозда давом этаверадилар. Оқибатда эса кофирлиги туфайли дўзахнинг тубида абадий қоладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ إِنَّهُمۡ لَمِنكُمۡ وَمَا هُم مِّنكُمۡ وَلَٰكِنَّهُمۡ قَوۡمٞ يَفۡرَقُونَ
Эй мўминлар, мунофиқлар ўзларининг сизлардан эканига қасам ичадилар. Улар ёлғончилардир. Зоҳирда ўзларини сизлардан қилиб кўрсатсалар-да, ботинда сизлардан эмаслар. Улар мушриклар каби ўлим ва асирликка йўлиқиб қолишдан қўрқиб, ўзларини мусулмон қилиб кўрсатадилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَوۡ يَجِدُونَ مَلۡجَـًٔا أَوۡ مَغَٰرَٰتٍ أَوۡ مُدَّخَلٗا لَّوَلَّوۡاْ إِلَيۡهِ وَهُمۡ يَجۡمَحُونَ
Мунофиқлар бирон бошпана бўладиган қўрғонми ё беркиниб олиш мумкин бўлган бир ғорми ёки кириб оладиган бирон унгурми топганларида эди, шоша-пиша ўшанга қараб югурган бўлар эдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنۡهُم مَّن يَلۡمِزُكَ فِي ٱلصَّدَقَٰتِ فَإِنۡ أُعۡطُواْ مِنۡهَا رَضُواْ وَإِن لَّمۡ يُعۡطَوۡاْ مِنۡهَآ إِذَا هُمۡ يَسۡخَطُونَ
Эй Пайғамбар, мунофиқлар орасида садақалар борсида сизни айблайдиганлари ҳам бор. Садақалардан уларга ҳам берсангиз, рози бўладилар. Бермасангиз, айблашни бошлайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَوۡ أَنَّهُمۡ رَضُواْ مَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَقَالُواْ حَسۡبُنَا ٱللَّهُ سَيُؤۡتِينَا ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ وَرَسُولُهُۥٓ إِنَّآ إِلَى ٱللَّهِ رَٰغِبُونَ
Сизни садақалар тақсимотида айблаётган ўша мунофиқлар Аллоҳ ва Пайғамбари уларга ажратган улушга рози бўлиб: "Бизга Аллоҳ кифоя қилур, яқинда Аллоҳ бизга Ўз фазлидан Ўзи истаганича неъматлар ато этур, Пайғамбар ҳам Аллоҳ ато этган неъматлардан бизга берур, биз ёлғиз Аллоҳнинг Ўзига интиладиган, ёлғиз Ўзидан сўрайдиган, умид қиладиган одамлармиз", деганларида эди, ўзларига яхши бўларди.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ إِنَّمَا ٱلصَّدَقَٰتُ لِلۡفُقَرَآءِ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱلۡعَٰمِلِينَ عَلَيۡهَا وَٱلۡمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمۡ وَفِي ٱلرِّقَابِ وَٱلۡغَٰرِمِينَ وَفِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِۖ فَرِيضَةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Фарз қилинган закотлар фақат фақирларга, яъни, бирон ҳунари, иши бўлса-да, топгани етмаслиги туфайли муҳтож бўлган кишиларга, ҳеч нарсаси йўқ ва аҳволи ҳаммага таниш бўлган мискинларга, закот йиғиш ишига масъул ходимларга, Исломга қалби мойил бўлаётган иймони заиф ғайридинларга, қулларни озод қилишга, исроф, маъсият аралаштирмасдан қарзини тўлай олмаётган қарздорларга, Аллоҳ йўлидаги мужоҳидларни таъминлашга ҳамда уй-жойидан, нафақасидан узилиб қолган мусофирга берилади. Закотларнинг мана шу ўринларга сарф қилиниши Аллоҳ тарафидан фарз қилинган. Аллоҳ бандаларига нима яхши бўлишини Билувчи, ҳар бир тадбири ва шариатини ҳикмат билан қилувчи Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنۡهُمُ ٱلَّذِينَ يُؤۡذُونَ ٱلنَّبِيَّ وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٞۚ قُلۡ أُذُنُ خَيۡرٖ لَّكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَيُؤۡمِنُ لِلۡمُؤۡمِنِينَ وَرَحۡمَةٞ لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡذُونَ رَسُولَ ٱللَّهِ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Мунофиқлар орасида Пайғамбар алайҳиссаломга озор бериб: "У ҳаммага қулоқ солаверади, ҳаммага ишонаверади, ҳақ билан ноҳақни ажрата олмайди", дейдиганлари бор. Эй Пайғамбар, айтинг: "Пайғамбар фақат яхши гапга қулоқ солади, Аллоҳга иймон келтиради, содиқ мўминларга ишонади ва меҳрибон бўлади. Зеро, унинг Пайғамбар бўлиб юборилиши мўминлар учун раҳматдир. Пайғамбар алайҳиссаломга озор берадиганлар учун озорлари қандай ва қанча бўлишидан қатъи назар, аламли азоб бордир".
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• الأموال والأولاد قد تكون سببًا للعذاب في الدنيا، وقد تكون سببًا للعذاب في الآخرة، فليتعامل العبد معهما بما يرضي مولاه، فتتحقق بهما النجاة.
Мол-дунё ва фарзандлар шу дунёнинг ўзидаги азоб-уқубатга сабаб бўлиши ҳам, охиратдаги азоб-уқубатга сабаб бўлиши ҳам мумкин. Банда нажот топмоқчи бўлса, улар билан бўладиган муомаласида Хожасини рози қиладиган йўлдан борсин.
• توزيع الزكاة موكول لاجتهاد ولاة الأمور يضعونها على حسب حاجة الأصناف وسعة الأموال.
Закотни тақсимлаш раҳбарларга топширилади. Улар мазкур гуруҳлар эҳтиёжи ва молиявий аҳволига қараб тақсимлайдилар.
يَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ لَكُمۡ لِيُرۡضُوكُمۡ وَٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥٓ أَحَقُّ أَن يُرۡضُوهُ إِن كَانُواْ مُؤۡمِنِينَ
Эй мўминлар, мунофиқлар сизларнинг кўнглингизни олиш учун Аллоҳнинг номига қасам ичиб, Пайғамбар алайҳиссаломга озор бўладиган ҳеч қандай гап айтмаганларини билдирадилар. Агар улар чин мўмин бўлсалар, иймон келтириш ва солиҳ амаллар ила рози қилишга Аллоҳ ва Унинг Пайғамбари ҳақлироқ-ку.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَلَمۡ يَعۡلَمُوٓاْ أَنَّهُۥ مَن يُحَادِدِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَأَنَّ لَهُۥ نَارَ جَهَنَّمَ خَٰلِدٗا فِيهَاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡخِزۡيُ ٱلۡعَظِيمُ
Анави мунофиқлар бу ишлари билан Аллоҳ ва Пайғамбарига қарши чиқаётганларини ва бунинг оқибатида дўзах оловида абадий қолишларини билмасмидилар? Бу жуда катта хорлик ва шармандаликдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَحۡذَرُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ أَن تُنَزَّلَ عَلَيۡهِمۡ سُورَةٞ تُنَبِّئُهُم بِمَا فِي قُلُوبِهِمۡۚ قُلِ ٱسۡتَهۡزِءُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ مُخۡرِجٞ مَّا تَحۡذَرُونَ
Мунофиқлар Аллоҳ пайғамбарига сура нозил қилиб, кўнгилларидаги куйрдан мўминларни бохабар қилиб қўйишидан қўрқадилар. Айтинг, эй Пайғамбар: "Эй мунофиқлар, динни ёмон кўриш ва унга таъна тошларини отишда давом этаверинглар. Аллоҳ яқинда бир сура нозил қилиб ёки пайғамбарига хабар бериб, сизлар қўрқаётган ўша ишни юзага чиқариб қўяди".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَئِن سَأَلۡتَهُمۡ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلۡعَبُۚ قُلۡ أَبِٱللَّهِ وَءَايَٰتِهِۦ وَرَسُولِهِۦ كُنتُمۡ تَسۡتَهۡزِءُونَ
Эй Пайғамбар, Аллоҳ хабар бериб қўйганидан кейин ҳам мунофиқлардан мўминлар устидан кулишлари ва масхара қилишлари сабабини сўрасангиз: "Биз шунчаки ҳазиллашаётган эдик, гапимиз жиддий эмасди", дейишади. Айтинг: «Аллоҳни, Унинг оятларини ва Пайғамбарини масхара қилаётган эдингизми?!»
Arabic explanations of the Qur’an:
لَا تَعۡتَذِرُواْ قَدۡ كَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡۚ إِن نَّعۡفُ عَن طَآئِفَةٖ مِّنكُمۡ نُعَذِّبۡ طَآئِفَةَۢ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ مُجۡرِمِينَ
Бундай сохта, ёлғон узрларингиз ўтмайди. Дилингиздаги фасодни ошкор қилиб, мўминларни масхара қилишингиз билан кофир бўлдингиз. Энди сизлардан бир тоифани чин ихлос билан тавба қилгани учун кечирсак, бошқа тоифани тавба қилмасдан мунофиқлигида қотиб туравергани учун азоблаймиз.
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتُ بَعۡضُهُم مِّنۢ بَعۡضٖۚ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡمُنكَرِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَقۡبِضُونَ أَيۡدِيَهُمۡۚ نَسُواْ ٱللَّهَ فَنَسِيَهُمۡۚ إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
Эркак бўлсин, аёл бўлсин, мунофиқ мунофиқдир. Мунофиқлар мўминларнинг акси ўлароқ, ёмонликка буюрадилар, яхшиликдан қайтарадилар ва мол-дунёларини Аллоҳнинг йўлида сарфлашга бахиллик қилиб, қўлларини маҳкам юмиб оладилар. Улар Аллоҳга итоатни ташлаб юборгандилар. Натижада Аллоҳ ҳам уларга тавфиқ беришни тарк этди. Мунофиқлар Аллоҳга тоат қилишдан бош тортган, ҳақ йўлдан озган, залолат йўлига кириб қолган фосиқлардир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتِ وَٱلۡكُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ هِيَ حَسۡبُهُمۡۚ وَلَعَنَهُمُ ٱللَّهُۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ مُّقِيمٞ
Аллоҳ тавба қилмаган мунофиқ ва кофирларга дўзах оловини ваъда қилди. У ерда абадий қолурлар. Улар мана шундай жазога лойиқдирлар. Аллоҳ уларни Ўз раҳматидан қувди. Улар учун доимий азоб бордир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• قبائح المنافقين كثيرة، ومنها الإقدام على الأيمان الكاذبة، ومعاداة الله ورسوله، والاستهزاء بالقرآن والنبي والمؤمنين، والتخوف من نزول سورة في القرآن تفضح شأنهم، واعتذارهم بأنهم هازلون لاعبون، وهو إقرار بالذنب، بل هو عذر أقبح من الذنب.
Мунофиқларнинг қабиҳликлари жуда кўп. Ёлғон қасам ичиш, Аллоҳ ва Пайғамбарига душманлик қилиш, Қуръонни, Пайғамбарни ва мўминларни масхара қилиш, ўзларининг шармандасини чиқарадиган бирон сура нозил бўлиб қолишидан қўрқишлари ва ҳоказо. Шунчаки ҳазиллашаётганларини айтиб узр сўрашларининг ўзи гуноҳларига иқрор бўлишларидир. Бу узр гуноҳдан-да қабиҳроқдир.
• لا يُقبل الهزل في الدين وأحكامه، ويعد الخوض بالباطل في كتاب الله ورسله وصفاته كفرًا.
Дин ва унинг ҳукмлари борасида ҳазил қабул қилинмайди. Бундай ҳазил Аллоҳнинг китоби, пайғамбарлари ва сифатлари борасида ботилга ботиш ва куфр ҳисобланади.
• النّفاق: مرض عُضَال متأصّل في البشر، وأصحاب ذلك المرض متشابهون في كل عصر وزمان في الأمر بالمنكر والنّهي عن المعروف، وقَبْض أيديهم وإمساكهم عن الإنفاق في سبيل الله للجهاد، وفيما يجب عليهم من حق.
Мунофиқлик башариятнинг ич-ичига томир отиб кетган касалликдир. Бу касалликка чалинганлар қайси даврда яшашларидан қатъи назар, бир-бирларига ўхшайдилар. Ёмонликка буюрадилар, яхшиликдан қайтарадилар, Аллоҳнинг йўлида жиҳод учун инфоқ-эҳсон қилишдан бахиллик қилиб, зиммаларидаги ҳақни ҳам адо этмайдилар.
كَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ كَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنكُمۡ قُوَّةٗ وَأَكۡثَرَ أَمۡوَٰلٗا وَأَوۡلَٰدٗا فَٱسۡتَمۡتَعُواْ بِخَلَٰقِهِمۡ فَٱسۡتَمۡتَعۡتُم بِخَلَٰقِكُمۡ كَمَا ٱسۡتَمۡتَعَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُم بِخَلَٰقِهِمۡ وَخُضۡتُمۡ كَٱلَّذِي خَاضُوٓاْۚ أُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
Эй мунофиқлар, сизлар куфр келтириш ва мазах қилиш бобида илгари ўтган мунофиқларга ўхшайсизлар. Улар сизлардан кўра кучлироқ, мол-дунёлари ҳам, бола-чақалари ҳам кўпроқ эди. Улар ўзларига битилган насибаларидан, дунёвий лаззат ва иштиёқларидан ҳузурландилар. Эй мунофиқлар, сизлар ҳам ўша ўтмишдаги ҳақни ёлғонга чиқарганлар каби ўз насибангиздан ҳузурландингиз. Ҳақни ёлғонга чиқариш ва Пайғамбар алайҳиссаломга таъна тошларини отишда худди ўшалардек жуда чуқур кетдингиз. Бундай манфур сифатли одамларнинг амаллари кофирликлари туфайли ҳабата бўлади. Улар ўзларини ўзлари ҳалокат чоҳига отиб, чин маънодаги зарар кўргувчиларга айланадилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَلَمۡ يَأۡتِهِمۡ نَبَأُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ قَوۡمِ نُوحٖ وَعَادٖ وَثَمُودَ وَقَوۡمِ إِبۡرَٰهِيمَ وَأَصۡحَٰبِ مَدۡيَنَ وَٱلۡمُؤۡتَفِكَٰتِۚ أَتَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِۖ فَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيَظۡلِمَهُمۡ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
Анави мунофиқларга олдинги Нуҳ қавми, Ҳуд қавми, Солиҳ қавми, Иброҳим қавми, Мадян аҳолиси, Лут қавмининг қишлоқлари ва уларда содир бўлган азоб-уқубатлар хабари келмадими? Пайғамбарлари уларга очиқ ҳужжатлар ва далиллар келтиргандилар. Аллоҳ уларга зулм қилмаганди. Пайғамбарларини юбориб, огоҳлантирганди. Лекин улар ўзларига ўзлари зулм қилиб, пайғамбарларини ёлғончига чиқариб, куфр йўлини танлагандилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۚ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَيُطِيعُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ أُوْلَٰٓئِكَ سَيَرۡحَمُهُمُ ٱللَّهُۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
Мўмин ва мўминалар бир-бирларига дўстдирлар. Бир-бирларини қўллаб-қувватлайдилар. Чунки уларни иймон бирлаштириб туради. Яхшиликка, яъни, Аллоҳга ёқадиган тавҳид ва намоз каби ишларга буюрадилар, ёмонликдан, яъни, Аллоҳга ёқмайдиган куфр ва рибо каби ишлардан қайтарадилар. Намозни тўкис адо этадилар. Аллоҳга ва Пайғамбарига бўйсунадилар. Мана шундай фазилатларга эга бўлганларни яқинда Аллоҳ Ўз раҳматига дохил қилур. Аллоҳ Ғолибдирки, ҳеч кимса У Зотдан ғолиб бўла олмас, Ҳакимдирки, ҳар бир яратишини, тадбирини ва шариатини бир ҳикмат билан қилур.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا وَمَسَٰكِنَ طَيِّبَةٗ فِي جَنَّٰتِ عَدۡنٖۚ وَرِضۡوَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ أَكۡبَرُۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Аллоҳ мўмин, мўминаларга Қиёмат кунида остидан анҳорлар оқиб ўтадиган жаннатларни, у ерларда ҳеч қачон вафот этмасдан, неъматлари камаймасдан, абадий қолишларини ва барқарор жаннатлардаги покиза масканларни ваъда қилди. Булардан ҳам улуғроғи Аллоҳнинг ризосидир. Бу шу қадар улкан муваффақиятдирки, ҳеч бир муваффақият унга тенг бўлолмас.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• سبب العذاب للكفار والمنافقين واحد في كل العصور، وهو إيثار الدّنيا على الآخرة والاستمتاع بها، وتكذيب الأنبياء والمكر والخديعة والغدر بهم.
Ҳамма даврларда кофирлар ва мунофиқлар азобга гирифтор бўладилар. Бунинг сабаби битта - дунёни охиратдан устун қўйиш. Шунинг касофатидан улар пайғамбарларни ёлғончига чиқарадилар, хиёнат ва ғирромлик қиладилар.
• إهلاك الأمم والأقوام الغابرة بسبب كفرهم وتكذيبهم الأنبياء فيه عظة وعبرة للمعتبر من العقلاء.
Ўтмишдаги қавмларнинг пайғамбарларни ёлғончига чиқариб, кофир бўлганлари туфайли ҳалокатга юз тутишларида ақлини ишлата билган одамга ибрат ва насиҳат бордир.
• أهل الإيمان رجالًا ونساء أمة واحدة مترابطة متعاونة متناصرة، قلوبهم متحدة في التوادّ والتحابّ والتعاطف.
Иймон аҳли эркак ё аёл бўлишидан қатъи назар, бир-бирини тўлдирадиган, бир-бирини қўллаб-қувватлайдиган, жипслашган бир умматдир. Бир-бирига дўст бўлишда, бир-бирини яхши кўришда, бир-бирига меҳр кўрсатишда ҳаммаларининг қалблари бирдир.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِيُّ جَٰهِدِ ٱلۡكُفَّارَ وَٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱغۡلُظۡ عَلَيۡهِمۡۚ وَمَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
Эй Пайғамбар, кофирларга қарши қилич билан, мунофиқларга қарши тил-ҳужжат билан курашинг ва ҳар иккисига қаттиққўл бўлинг! Чунки улар шунга лойиқ. Қиёмат куни уларнинг жойлари жаҳаннамдир! Нақадар ёмон оқибат бу!
Arabic explanations of the Qur’an:
يَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدۡ قَالُواْ كَلِمَةَ ٱلۡكُفۡرِ وَكَفَرُواْ بَعۡدَ إِسۡلَٰمِهِمۡ وَهَمُّواْ بِمَا لَمۡ يَنَالُواْۚ وَمَا نَقَمُوٓاْ إِلَّآ أَنۡ أَغۡنَىٰهُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ مِن فَضۡلِهِۦۚ فَإِن يَتُوبُواْ يَكُ خَيۡرٗا لَّهُمۡۖ وَإِن يَتَوَلَّوۡاْ يُعَذِّبۡهُمُ ٱللَّهُ عَذَابًا أَلِيمٗا فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ وَمَا لَهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٖ
Мунофиқлар сизни ҳақорат қилиб, айблаб айтган гапларини айтмадик, дея ёлғон қасам ичадилар. Ҳолбуки, кофирга айлантирадиган сўзни аниқ айтиб, олдин мусулмонлигини изҳор қилган бўлсалар, кейин кофирлигини ҳам ошкор қилгандилар ҳамда ўзлари етолмаган нарсага, яъни, Пайғамбар алайҳиссаломни ўлдиришга қасд қилгандилар. Бу билан улар инкор қилиб бўлмас фактни инкор қилмоқдалар. Яъни, уларни Аллоҳ Ўз фазлу карами ила Пайғамбарига ато этган ўлжалар билан бой қилганди. Улар эса худди шу сабабли Аллоҳ ва Пайғамбарини ёмон кўрдилар. Энди мунофиқликларидан тавба қилсалар, ўзлари учун яхши бўлур. Юз ўгирсалар, Аллоҳ уларни шу дунёда ҳам, охиратда ҳам жуда қаттиқ азоблайди. Бу дунёда ўлдириладилар, асир олинадилар, охиратда эса дўзах чоҳига қулайдилар. Уларни азобдан қутқарадиган, ҳимоя қиладиган бирон дўст ва ёрдамчи топилмас.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَمِنۡهُم مَّنۡ عَٰهَدَ ٱللَّهَ لَئِنۡ ءَاتَىٰنَا مِن فَضۡلِهِۦ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Мунофиқлар орасида: «Агар Аллоҳ бизга Ўз фазлу карамидан ато этса, албатта муҳтожларга садақалар берурмиз ва яхши аммаллар қилиб, солиҳлардан бўлурмиз», деб Аллоҳга аҳд-паймон берадиган кимсалар ҳам бор.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَأَعۡقَبَهُمۡ نِفَاقٗا فِي قُلُوبِهِمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ يَلۡقَوۡنَهُۥ بِمَآ أَخۡلَفُواْ ٱللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُواْ يَكۡذِبُونَ
Аллоҳ уларнинг қалбларидаги мунофиқликни то Қиёмат кунига қадар барқарор қилиб қўйди. Бу Аллоҳга берган аҳдларига вафо қилмаганлари ва ёлғон гапирганлари учун берилган жазо эди.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَلَمۡ يَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ سِرَّهُمۡ وَنَجۡوَىٰهُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ عَلَّٰمُ ٱلۡغُيُوبِ
Мунофиқлар Аллоҳ уларнинг яширин гапларини ҳам, ҳийла-найрангларини ҳам билишини ва Аллоҳ ғайбларни ҳам аниқ Билгувчи эканини, уларнинг бирон иши У Зотдан яширин бўла олмаслигини ҳамда яқинда амалларига яраша жазо олишларини билмасмидилар?!
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱلَّذِينَ يَلۡمِزُونَ ٱلۡمُطَّوِّعِينَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ فِي ٱلصَّدَقَٰتِ وَٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهۡدَهُمۡ فَيَسۡخَرُونَ مِنۡهُمۡ سَخِرَ ٱللَّهُ مِنۡهُمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
Айрим мўминлар кўп садақа қилишни истайдилар-у, лекин қодир бўлмайдилар. Улар оз бўлса ҳам қўлларидан келганича, топганича берадилар. Мунофиқлар уларнинг устидан кулишиб: "Шу берганинг нима ҳам бўларди?", деб масхара қиладилар. Мўминларни масхара қилган бундай мунофиқларни Аллоҳ масхара қилур ва улар учун аламли азоб бордир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• وجوب جهاد الكفار والمنافقين، فجهاد الكفار باليد وسائر أنواع الأسلحة الحربية، وجهاد المنافقين بالحجة واللسان.
Кофирлар ва мунофиқларга қарши жиҳод қилиш вожибдир. Кофирларга қарши жанг қилиш қўл ва ҳарбий қуроллар билан бўлса, мунофиқларга қарши кураш тил ва ҳужжатлар билан бўлади.
• المنافقون من شرّ الناس؛ لأنهم غادرون يقابلون الإحسان بالإساءة.
• في الآيات دلالة على أن نقض العهد وإخلاف الوعد يورث النفاق، فيجب على المسلم أن يبالغ في الاحتراز عنه.
Оятларда аҳдни бузиш ва ваъдага вафо қилмаслик мунофиқликни келтириб чиқаришига далил бор. Шундай экан, бу борада мусулмон киши ўта эҳтиёт бўлмоғи лозим.
• في الآيات ثناء على قوة البدن والعمل، وأنها تقوم مقام المال، وهذا أصل عظيم في اعتبار أصول الثروة العامة والتنويه بشأن العامل.
Оятларда жисмоний куч ва ҳаракат олқишланиб, шу икки омил мол-давлат ўрнини боса олиши таъкидланяпти. Бу бойликнинг умумий негизларига эътибор қаратишда ва ишчи шаънини улуғлашда буюк асосдир.
ٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ أَوۡ لَا تَسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ إِن تَسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ سَبۡعِينَ مَرَّةٗ فَلَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَهُمۡۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِينَ
Эй Пайғамбар, улар учун мағфират сўрайсизми, сўрамайсизми, етмиш марталаб мағфират сўрайсизми, фарқи йўқ. Мағфират сўрашингиз ҳар қанча кўп бўлмасин, Аллоҳ уларни мағфират қилишига олиб бормайди. Чунки улар Аллоҳ ва Унинг Пайғамбарига куфр келтирдилар. Аллоҳ Ўзининг шариатидан қасддан чиқиб кетган қавмни ҳақ сари ҳидоят топишига тавфиқ бермайди.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَرِحَ ٱلۡمُخَلَّفُونَ بِمَقۡعَدِهِمۡ خِلَٰفَ رَسُولِ ٱللَّهِ وَكَرِهُوٓاْ أَن يُجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَقَالُواْ لَا تَنفِرُواْ فِي ٱلۡحَرِّۗ قُلۡ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرّٗاۚ لَّوۡ كَانُواْ يَفۡقَهُونَ
Табук ғазотига чиқмасдан уйида қолган мунофиқлар Пайғамбар алайҳиссаломга қулоқ солмай, жиҳоддан қолганларига хурсанд бўлдилар. Улар молу жонлари билан Аллоҳ йўлида жиҳод қилишни ёқтирмай, ўзларига ўхшаган мунофиқ дўстларига: "Иссиқда юрманглар", дедилар. Табук ғазоти иссиқ кунларда бўлганди. Эй Пайғамбар, уларга айтинг: "Мунофиқларни кутиб турган жаҳаннам олови ундан-да иссиқроқдир, агар билсалар".
Arabic explanations of the Qur’an:
فَلۡيَضۡحَكُواْ قَلِيلٗا وَلۡيَبۡكُواْ كَثِيرٗا جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Бас, анави жиҳоддан қолган мунофиқлар касб қилган кофирликлари, гуноҳлари ва маъсиятларига жазо тарзида мана шу фоний дунёдаги ҳаётларида оз кулиб, боқий охиратдаги ҳаётларида кўп йиғласинлар.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَإِن رَّجَعَكَ ٱللَّهُ إِلَىٰ طَآئِفَةٖ مِّنۡهُمۡ فَٱسۡتَـٔۡذَنُوكَ لِلۡخُرُوجِ فَقُل لَّن تَخۡرُجُواْ مَعِيَ أَبَدٗا وَلَن تُقَٰتِلُواْ مَعِيَ عَدُوًّاۖ إِنَّكُمۡ رَضِيتُم بِٱلۡقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٖ فَٱقۡعُدُواْ مَعَ ٱلۡخَٰلِفِينَ
Эй Пайғамбар, агар Аллоҳ сизни ўша мунофиқлардан бир тоифасига қайтарса ва улар сиз билан бошқа бир ғазотга чиқишга изн сўрасалар, уларга айтингки: "Эй мунофиқлар, жазойингиз шуки, энди ҳеч қачон мен билан Аллоҳ йўлидаги жиҳодга чиқмайсизлар. Сизлардан содир бўлиши мумкин бўлган бузғунчиликлардан эҳтиёт бўлиш шуни тақозо этади. Сизлар аввал-бошда Табук ғазотига чиқмасдан, уйда қолишга рози бўлган эдинглар. Энди ҳам жангдан қолиб, касаллар, аёллар ва болаларга қўшилиб, уйингларда ўтираверинглар".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَا تُصَلِّ عَلَىٰٓ أَحَدٖ مِّنۡهُم مَّاتَ أَبَدٗا وَلَا تَقُمۡ عَلَىٰ قَبۡرِهِۦٓۖ إِنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَمَاتُواْ وَهُمۡ فَٰسِقُونَ
Эй Пайғамбар, мунофиқлардан биронтаси ўлса, зинҳор унинг жанозасини ўқиманг ва қабри устида дуо қилиб, мағфират сўраб турманг! Чунки улар Аллоҳ ва Унинг Пайғамбарига куфр келтирдилар ва фосиқ ҳолларида, Аллоҳга итоатсизлик қилган ҳолларида ўлдилар. Бундай ҳолда ўлим топган кимсага жаноза ҳам ўқилмайди, унинг ҳаққига дуо ҳам қилинмайди.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَا تُعۡجِبۡكَ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَأَوۡلَٰدُهُمۡۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ أَن يُعَذِّبَهُم بِهَا فِي ٱلدُّنۡيَا وَتَزۡهَقَ أَنفُسُهُمۡ وَهُمۡ كَٰفِرُونَ
Эй Пайғамбар, сизни анави мунофиқларнинг молу дунёлари ва бола-чақалари қизиқтирмасин! Аллоҳ уларни ўша нарсалар сабабли бу дунёда азоб-уқубатга солишни, яъни, ўша нарсаларга эришиш йўлидаги машаққатларга, мусибатларга дучор қилишни ва кофир ҳолларида жонлари чиқишини истайди, холос.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِذَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٌ أَنۡ ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَجَٰهِدُواْ مَعَ رَسُولِهِ ٱسۡتَـٔۡذَنَكَ أُوْلُواْ ٱلطَّوۡلِ مِنۡهُمۡ وَقَالُواْ ذَرۡنَا نَكُن مَّعَ ٱلۡقَٰعِدِينَ
Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломга Аллоҳга иймон келтириш ва Унинг Пайғамбари билан бирга жиҳод қилиш маъносидаги бирон сура нозил қилинса, улардан бой-бадавлатлари сиздан изн сўраб: «Бизни тек қўй, анави заифлар ва ногиронлар каби узрлилар билан бирга қолаверайлик», дейдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• الكافر لا ينفعه الاستغفار ولا العمل ما دام كافرًا.
• الآيات تدل على قصر نظر الإنسان، فهو ينظر غالبًا إلى الحال والواقع الذي هو فيه، ولا ينظر إلى المستقبل وما يتَمَخَّض عنه من أحداث.
Оятлар инсон назари нақадар қисқалигини кўрсатиб турибди. У бурнининг остидан нарини кўролмайди. Келажакка ва уни нималар кутаётганига назар ташлай олмайди.
• التهاون بالطاعة إذا حضر وقتها سبب لعقوبة الله وتثبيطه للعبد عن فعلها وفضلها.
Банда тоат вақти кириши билан бепарво бўлмасдан, уни тўкис адо этмоғи лозим. Акс ҳолда Аллоҳ уни жазолаб, ибодатни яхши кўрмайдиган, уни бажаришдан эринадиган қилиб қўяди.
• في الآيات دليل على مشروعية الصلاة على المؤمنين، وزيارة قبورهم والدعاء لهم بعد موتهم، كما كان النبي صلى الله عليه وسلم يفعل ذلك في المؤمنين.
Оятларда мўминлар вафот этганда уларга жаноза ўқиш, қабрларини зиёрат қилиш ва улар ҳаққига дуо қилиш шариатдан эканига далил бор. Пайғамбар алайҳиссалом шундай қилганлар.
رَضُواْ بِأَن يَكُونُواْ مَعَ ٱلۡخَوَالِفِ وَطُبِعَ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَفۡقَهُونَ
Анави мунофиқлар хорликни танлаб, аёллар, ногиронлар ва болалар каби узрли одамлар билан қолишга рози бўлдилар. Кофирлиги ва мунофиқлиги туфайли Аллоҳ уларнинг қалбларини муҳрлаб қўйди. Энди улар нима фойдалигини билмайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَٰكِنِ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ جَٰهَدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡخَيۡرَٰتُۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Пайғамбар ва унинг атрофидаги мўминлар эса мунофиқларга ўхшаб, жиҳоддан қолмадилар, Аллоҳнинг йўлида молу жонлари билан курашдилар. Уларнинг мукофоти Аллоҳ ҳузуридадир. Улар ғалаба ва ўлжа каби шу дунё манфаатларига ҳам, жаннатга кириш, муродга етиш, нажот топиш каби охират манфаатларига ҳам ноил бўладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَعَدَّ ٱللَّهُ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Аллоҳ уларга қасрлари остидан анҳорлар оқиб ўтадиган жаннатларни тайёрлаб қўйган. Жаннатларда ўлим бўлмайди, абадий қоладилар. Мана шу энг буюк муваффақиятдирки, бошқа ҳеч бир муваффақият унга тенг келолмас.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَجَآءَ ٱلۡمُعَذِّرُونَ مِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ لِيُؤۡذَنَ لَهُمۡ وَقَعَدَ ٱلَّذِينَ كَذَبُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۚ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Мадина ва унинг атрофидаги аъробийлардан ҳам бир қавм Пайғамбар алайҳиссаломнинг олдига келиб, жиҳодга чиқмасликка изн сўрадилар. Бошқа қавмлар эса узр ҳам сўраб ўтирмасдан жангга чиқмадилар. Чунки улар Пайғамбар алайҳиссаломнинг ҳақлигини тан олмадилар, Аллоҳнинг ваъдасига ишонмадилар. Яқинда улар кофирлиги туфайли аламли азобга йўлиқадилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَّيۡسَ عَلَى ٱلضُّعَفَآءِ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرۡضَىٰ وَلَا عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُواْ لِلَّهِ وَرَسُولِهِۦۚ مَا عَلَى ٱلۡمُحۡسِنِينَ مِن سَبِيلٖۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Аёллар, болалар, бетоблар, ногиронлар, кўрлар ва жангга тайёргарлик қилишга ҳеч вақоси йўқ камбағаллар Аллоҳ ва Пайғамбарига холис бўлсалар, шариатга амал қилсалар, жиҳодга чиқмаганлари учун уларга ҳеч қандай гуноҳ бўлмайди. Шундай узрли муҳсинларни айблашга, жазолашга ҳеч қандай асос йўқ. Аллоҳ муҳсинларнинг гуноҳини афв этувчи, уларга Меҳрибон Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَا عَلَى ٱلَّذِينَ إِذَا مَآ أَتَوۡكَ لِتَحۡمِلَهُمۡ قُلۡتَ لَآ أَجِدُ مَآ أَحۡمِلُكُمۡ عَلَيۡهِ تَوَلَّواْ وَّأَعۡيُنُهُمۡ تَفِيضُ مِنَ ٱلدَّمۡعِ حَزَنًا أَلَّا يَجِدُواْ مَا يُنفِقُونَ
Эй Пайғамбар, шунингдек, сиздан от-улов сўраб келганларида, уларга: «Сизларни миндириб юборадиган улов тополмаяпман», деганингизда ўзларида ҳам, сизда ҳам сарфлагани маблағ топа олмаганлари учун ғамгин бўлишиб, кўзларидан ёш тўкиб, қайтиб кетган кишиларнинг ҳам жиҳодга чиқмаганлари учун ҳеч қандай гуноҳлари йўқ.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ إِنَّمَا ٱلسَّبِيلُ عَلَى ٱلَّذِينَ يَسۡتَـٔۡذِنُونَكَ وَهُمۡ أَغۡنِيَآءُۚ رَضُواْ بِأَن يَكُونُواْ مَعَ ٱلۡخَوَالِفِ وَطَبَعَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Узри бор одамларни айблашга йўл йўқлиги баён қилинганидан кейин кимни айблаш ва жазолаш мумкинлиги ҳақида гап боради. Эй Пайғамбар, ўзлари бой-бадавлат бўлса ҳам, жиҳодга чиқишга қурби етса ҳам яна сиздан жангдан қолишга рухсат сўраганларни айблаш ва жазолашга йўл бор. Улар ўзлари хорликка рози бўлиб, уйларида хотин-халажлар билан қолдилар. Аллоҳ уларнинг қалбларини муҳрлаб қўйди. Энди уларга насиҳат кор қилмайди. Энди улар ўзларига нима фойда, нима зиён, ажрата олмайдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• المجاهدون سيحصِّلون الخيرات في الدنيا، وإن فاتهم هذا فلهم الفوز بالجنة والنجاة من العذاب في الآخرة.
Мужоҳидлар шу дунёнинг ўзида ҳам кўп яхшиликларга эришадилар. Гарчи улар бу дунё неъматига эриша олмай қолган тақдирда ҳам охиратдаги азобдан нажот топиб, жаннатга ноил бўладилар.
• الأصل أن المحسن إلى الناس تكرمًا منه لا يؤاخَذ إن وقع منه تقصير.
Асл қоида шуки, одамларга яхшилик қиладиган олийжаноб одам бирор камчиликка йўл қўйса ҳам жазога тортилмайди.
• أن من نوى الخير، واقترن بنيته الجازمة سَعْيٌ فيما يقدر عليه، ثم لم يقدر- فإنه يُنَزَّل مَنْزِلة الفاعل له.
Кимнинг бир ишни қилишга эзгу нияти ҳам, ниятига яраша амали ҳам, ҳаракати ҳам бўлса-ю, имконияти бўлмагани туфайли ўша ишни бажара олмаса, худди бажаргандек ҳисобланаверади, савоб олаверади.
• الإسلام دين عدل ومنطق؛ لذلك أوجب العقوبة والمأثم على المنافقين المستأذنين وهم أغنياء ذوو قدرة على الجهاد بالمال والنفس.
Ислом адолат ва мантиқ динидир. Шунинг учун ўзлари бой бўла туриб, молу жонлари билан жиҳод қилишга қодир бўла туриб, уйда қолишга рухсат сўраган мунофиқларнигина жазолашни лозим топади.
يَعۡتَذِرُونَ إِلَيۡكُمۡ إِذَا رَجَعۡتُمۡ إِلَيۡهِمۡۚ قُل لَّا تَعۡتَذِرُواْ لَن نُّؤۡمِنَ لَكُمۡ قَدۡ نَبَّأَنَا ٱللَّهُ مِنۡ أَخۡبَارِكُمۡۚ وَسَيَرَى ٱللَّهُ عَمَلَكُمۡ وَرَسُولُهُۥ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Мусулмонлар жиҳоддан қайтиб келганларидан кейин уйда қолган мунофиқлар шумшайиб узр айтадилар. Аллоҳ Ўз Пайғамбари ва мўминларга уларга шундай раддия билдиришни тайинлаяпти: "Бизга ёлғон узрларингизни айтманглар. Сизларга ҳеч қачон ишонмаймиз. Аллоҳ ичингизда нима борлигидан бизни огоҳ этди. Яқинда Аллоҳ ва Унинг Пайғамбари тавба қилиш ё қилмасликларингизни кўради. Тавба қилганларнинг тавбасини қабул қилади. Кейин ҳамма нарсадан огоҳ бўлган Аллоҳга қайтурсизлар. Ўшанда сизларга қандай амаллар қилганингизни айтиб, жазо ё мукофотингизни берур.
Arabic explanations of the Qur’an:
سَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ لَكُمۡ إِذَا ٱنقَلَبۡتُمۡ إِلَيۡهِمۡ لِتُعۡرِضُواْ عَنۡهُمۡۖ فَأَعۡرِضُواْ عَنۡهُمۡۖ إِنَّهُمۡ رِجۡسٞۖ وَمَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُ جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Эй мўминлар, анави жиҳоддан қолганларнинг олдиларига қайтганингизда уларни айбламаслигингиз учун Аллоҳ номига қасам ичадилар. Улардан ахлатдан юз ўгиргандек юз ўгиринглар. Чунки улар нопокдирлар. Уларнинг ичи нопок. Алал-оқибатда борар жойлари эса жаҳаннамдир. Қилиб ўтган гуноҳлари ва мунофиқликларининг жазоси мана шу.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَحۡلِفُونَ لَكُمۡ لِتَرۡضَوۡاْ عَنۡهُمۡۖ فَإِن تَرۡضَوۡاْ عَنۡهُمۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يَرۡضَىٰ عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡفَٰسِقِينَ
Эй мўминлар, анави жиҳоддан қолганлар улардан рози бўлишингиз ва узрини қабул қилишингиз учун қасам ичадилар. Улардан рози бўлманглар. Улардан рози бўлсангиз, Парвардигорингизга хилоф қилган бўлурсиз. Чунки У Зот кофирлигу мунофиқлик ила итоатсизлик қилган қавмдан рози бўлмас. Шундай экан, эй мусулмонлар, Аллоҳ рози бўлмаган кимсалардан рози бўла кўрманглар.
Arabic explanations of the Qur’an:
ٱلۡأَعۡرَابُ أَشَدُّ كُفۡرٗا وَنِفَاقٗا وَأَجۡدَرُ أَلَّا يَعۡلَمُواْ حُدُودَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَىٰ رَسُولِهِۦۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Саҳройи араблар куфр келтирсалар ва мунофиқлик қилсалар, куфру нифоқда шаҳарликлардан кўра ашаддийроқ бўладилар. Улар динни билмасликка, фарзу суннатларни, қонун-қоидаларни англамасликка лойиқроқ кимсалардир. Чунки улар қўпол, ёввойи, одамови кишилардир. Аллоҳ уларнинг аҳволини кўриб-билиб туради. Бирон нарса У Зотдан яширин бўлолмас. Аллоҳ ҳар бир тадбирини, шариатини ҳикмат билан қиладиган Ҳаким Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مَن يَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ مَغۡرَمٗا وَيَتَرَبَّصُ بِكُمُ ٱلدَّوَآئِرَۚ عَلَيۡهِمۡ دَآئِرَةُ ٱلسَّوۡءِۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Саҳройи мунофиқлар орасида Аллоҳ йўлида қилган садақасини зарар деб биладиганлари ҳам бор. Чунки улар садақа учун ажр олишига ҳам, садақа қилмагани учун жазоланишига ҳам ишонмайдилар. Шундай бўлса-да, гоҳида риё учун ёки қўрққанларидан садақа бериб турадилар. Кейин эса, эй мўминлар, сизларга бирон бало-офат етиб, сизлардан қутулиб қолиш пайида бўладилар. Қилаётган бадниятлари ўзларига урсин! Аллоҳ улар айтаётган гапларни эшитгувчи, дилларидаги ниятларини билгувчи Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مَن يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ قُرُبَٰتٍ عِندَ ٱللَّهِ وَصَلَوَٰتِ ٱلرَّسُولِۚ أَلَآ إِنَّهَا قُرۡبَةٞ لَّهُمۡۚ سَيُدۡخِلُهُمُ ٱللَّهُ فِي رَحۡمَتِهِۦٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Саҳройилар орасида Аллоҳга ва Қиёмат кунига ишонадиган, Аллоҳ йўлида қилган инфоқ-эҳсонини Аллоҳга қурбат ҳосил қилиш ҳамда Пайғамбар алайҳиссаломнинг дуо қилиши ва улар учун истиғфор айтишига эриштирадиган восита, деб биладилар. Огоҳ бўлсинларки, Аллоҳ йўлида қилган эҳсонлари ва Пайғамбарнинг улар ҳаққига дуо қилиши уларни Аллоҳга яқинлаштирадиган, қурбат ҳосил қиладиган бир ишдир. Унинг савобини яқинда кўрадилар. Аллоҳ уларни Ўзининг кенг раҳматига олур. Раҳматки, У Зотнинг мағфират қилиши ва Ўз ҳимоясига олиши ҳам ўша раҳмат ичра дохилдир. Аллоҳ тавба қилган бандасини Қечиргувчи ва уларга Меҳрибон Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• ميدان العمل والتكاليف خير شاهد على إظهار كذب المنافقين من صدقهم.
• أهل البادية إن كفروا فهم أشد كفرًا ونفاقًا من أهل الحضر؛ لتأثير البيئة.
Саҳройилар куфр келтирсалар, муҳит таъсири эътибори билан кофирлигу мунофиқликда ашаддийроқ бўладилар.
وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Ўз диёридан, ватанидан Аллоҳ сари ҳижрат қилган муҳожирлар бўладими, Пайғамбар алайҳиссаломни қўллаб-қувватлаган ансорлар бўладими, шу иккисига эътиқодда, гап-сўзда ва амалда қойиллатиб эргашган кейингилар бўладими, ҳаялламай, ўз вақтида шошиб иймонга келганлардан Аллоҳ рози бўлиб, тоат-ибодатларини қабул қилди. Улар ҳам Аллоҳдан рози бўлдилар. Чунки Аллоҳ уларга улуғ ажр-савоб ато этиб, қасрлари остидан анҳорлар оқиб ўтадиган жаннатларни тайёрлаб қўйди. Улар жаннатларда абадий қолурлар. Ҳақиқий нажот, муваффақият мана шудир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمِمَّنۡ حَوۡلَكُم مِّنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مُنَٰفِقُونَۖ وَمِنۡ أَهۡلِ ٱلۡمَدِينَةِ مَرَدُواْ عَلَى ٱلنِّفَاقِ لَا تَعۡلَمُهُمۡۖ نَحۡنُ نَعۡلَمُهُمۡۚ سَنُعَذِّبُهُم مَّرَّتَيۡنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلَىٰ عَذَابٍ عَظِيمٖ
Мадина атрофидаги саҳройи мунофиқлар ҳам, Мадиналик мунофиқлар ҳам мунофиқликларида қаттиқ туриб олдилар. Эй Пайғамбар, сиз уларни билмайсиз. Уларни фақат Аллоҳ билади ва яқинда икки карра азоблайди. Биринчиси шу дунёда. Уларнинг мунофиқлиги фош бўлади, ўзлари ўлдириладилар ё асир олинадилар. Иккинчиси охиратда. Олдин қабр азобига йўлиқадилар. Кейин эса Қиёматда дўзахнинг энг тубига отиладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَءَاخَرُونَ ٱعۡتَرَفُواْ بِذُنُوبِهِمۡ خَلَطُواْ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَءَاخَرَ سَيِّئًا عَسَى ٱللَّهُ أَن يَتُوبَ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
Мадина аҳлидан яна бир қавм ҳам бор. Улар ҳам узрсиз жиҳоддан қолганлар ва гуноҳларига иқрор бўлганлар. Ёлғондан баҳоналар тўқимаганлар. Улар Аллоҳга итоат қилиш, шариатини маҳкам ушлаш, жиҳод қилиш каби бурунги яхши амалларини ёмон амалга аралаштириб юборганлар. Улар Аллоҳдан кечиришини умид қиладилар. Аллоҳ тавба қилган бандаларини кечирадиган, уларга Меҳрибон Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
خُذۡ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ صَدَقَةٗ تُطَهِّرُهُمۡ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيۡهِمۡۖ إِنَّ صَلَوٰتَكَ سَكَنٞ لَّهُمۡۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Эй Пайғамбар, уларнинг молларидан закот олинг. Закот уларни гуноҳ ва маъсият кирларидан поклайди. Яхшиликларини эса ўстиради, ривожлантиради. Кейин уларнинг ҳаққига дуо қилинг. Сизнинг дуойингиз улар учун бир раҳмат ва хотиржамликдир. Аллоҳ дуойингизни Эшитгувчи, уларнинг амаллари ва ниятларини Билгувчи Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَلَمۡ يَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ هُوَ يَقۡبَلُ ٱلتَّوۡبَةَ عَنۡ عِبَادِهِۦ وَيَأۡخُذُ ٱلصَّدَقَٰتِ وَأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Ўша жиҳоддан қолиб, кейин тавба қилганлар билиб қўсинларки, Аллоҳ тавба қилувчилардан тавбаларини қабул қилади, садақаларни ҳам қабул қилиб олади, кейин садақа қилган кишига ажру савоблар ато этади ва албатта Аллоҳ тавба қилган бандаларидан тавбаларини қабул қилувчи ва уларга Меҳрибон Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَقُلِ ٱعۡمَلُواْ فَسَيَرَى ٱللَّهُ عَمَلَكُمۡ وَرَسُولُهُۥ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۖ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Эй Пайғамбар, ўша жиҳоддан қолиб, кейин тавба қилганларга айтинг: "Қилган зарарингизнинг ўрнини тўлдирингиз, холис Аллоҳ учун Аллоҳ рози бўладиган амалларни қилингиз. Аллоҳ, Унинг Пайғамбари ва мўминлар амалларингизни кўрадилар. Қиёмат куни ҳамма нарсани биладиган, ошкораю яширин ишларингиздан хабардор бўлган Парвардигорингизга қайтариласизлар ва ўшанда бу дунёда қилиб ўтган амалларингизни айтиб, уларга яраша жазо ёки мукофотингизни берур".
Arabic explanations of the Qur’an:
وَءَاخَرُونَ مُرۡجَوۡنَ لِأَمۡرِ ٱللَّهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمۡ وَإِمَّا يَتُوبُ عَلَيۡهِمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
Табук ғазотига узрсиз чиқмаган яна бошқалар ҳам борки, уларнинг иши Аллоҳнинг ҳукмига ҳавола. Ўзи истаганича ҳукм қилади. Тавба қилмасалар жазолаши ҳам, тавба қилсалар кечириши ҳам мумкин. Аллоҳ ким жазога, ким кечирилишга лойиқ эканини жуда яхши билади. У шариатини ва тадбирини ҳикмат билан қиладиган Ҳаким Зотдир. Улар Мирора ибн Рабиъ, Каъб ибн Молик ва Ҳилол ибн Умайялардир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• فضل المسارعة إلى الإيمان، والهجرة في سبيل الله، ونصرة الدين، واتباع طريق السلف الصالح.
Оятларда иймонга шошилиш, Аллоҳ йўлида ҳижрат қилиш, динга мададкор бўлиш ва салафи солиҳларга эргашиш фазилати тавсифланяпти.
• استئثار الله عز وجل بعلم الغيب، فلا يعلم أحد ما في القلوب إلا الله.
وَٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مَسۡجِدٗا ضِرَارٗا وَكُفۡرٗا وَتَفۡرِيقَۢا بَيۡنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَإِرۡصَادٗا لِّمَنۡ حَارَبَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ مِن قَبۡلُۚ وَلَيَحۡلِفُنَّ إِنۡ أَرَدۡنَآ إِلَّا ٱلۡحُسۡنَىٰۖ وَٱللَّهُ يَشۡهَدُ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
Мунофиқлар орасида ўзларига масжид қуриб олганлари ҳам бор. Аммо мақсадлари Аллоҳга тоат қилиш эмас, аксинча, мусулмонларга зиён етказиш, мунофиқларни қўллаб-қувватлаш орқали куфрни кенг тарқатиш, мўминлар орасига тафриқа солиш ҳамда масжид қурилишидан олдин Аллоҳ ва пайғамбарига қарши курашган кимсаларни кутиб олиш бўлган. Ўша мунофиқлар сизларга: "Мақсадимиз мусулмонларга яхшилик қилиш эди, холос", деб қасам ичадилар. Аллоҳ гувоҳлик берурки, улар бу даъволарида аниқ ёлғончидирлар.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَا تَقُمۡ فِيهِ أَبَدٗاۚ لَّمَسۡجِدٌ أُسِّسَ عَلَى ٱلتَّقۡوَىٰ مِنۡ أَوَّلِ يَوۡمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِۚ فِيهِ رِجَالٞ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُواْۚ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُطَّهِّرِينَ
Эй Пайғамбар, мунофиқларнинг чақириғига қулоқ сола кўрманг ва бу масжидда намоз ўқиманг. Зеро, биринчи қадамидан тақво асосига қурилган Қубо масжиди мана бу куфр асосига қурилган масжиддан кўра намоз ўқиладиган жой бўлишга лойиқроқдир. Қубо масжидида баданларини сув билан кир ва нажасдан, қалбларини эса тавба ва истиғфор билан гуноҳлардан поклайдиган кишилар бор. Аллоҳ эса ўзини кир-нажасдан ҳам, гуноҳлардан ҳам пок тутадиган одамларни яхши кўради.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَفَمَنۡ أَسَّسَ بُنۡيَٰنَهُۥ عَلَىٰ تَقۡوَىٰ مِنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٍ خَيۡرٌ أَم مَّنۡ أَسَّسَ بُنۡيَٰنَهُۥ عَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ هَارٖ فَٱنۡهَارَ بِهِۦ فِي نَارِ جَهَنَّمَۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Аллоҳнинг буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила амалга ошадиган тақво ҳамда эзгу ишларни кўп қилиш ила эришиладиган Аллоҳ ризоси асосига бино қурган инсон билан мусулмонларга зиён етказиш, куфрни авж олдириш, мўминлар орасига тафриқа солиш мақсадида бино қурган одам тенгми? Улар ҳеч қачон тенг бўла олмайдилар. Биринчи бино ўта мустаҳкам бўлиб, ҳеч қачон қуламайди. Иккинчиси эса емирилаётган жар ёқасига қурилган бинодирки, тез орада қурувчининг ўзи ҳам биносига қўшилиб жаҳаннам оловига қулайди. Аллоҳ куфру нифоқ ила ўзига ўзи зулм қилганларга тавфиқ бермайди.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَا يَزَالُ بُنۡيَٰنُهُمُ ٱلَّذِي بَنَوۡاْ رِيبَةٗ فِي قُلُوبِهِمۡ إِلَّآ أَن تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
Уларнинг қурган масжидлари дилларидаги шак-шубҳа ва мунофиқлик тарзида қолаверади. То юраклари ёрилиб ўлгунларича ёки қилич билан ўлдирилгунларича шундай давом этаверадилар. Аллоҳ бандаларининг амалларини билгувчи, уларга жазо ёки мукофот беришда ҳикмат билан ҳукм қилгувчи Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ ٱشۡتَرَىٰ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَنفُسَهُمۡ وَأَمۡوَٰلَهُم بِأَنَّ لَهُمُ ٱلۡجَنَّةَۚ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَيَقۡتُلُونَ وَيُقۡتَلُونَۖ وَعۡدًا عَلَيۡهِ حَقّٗا فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِيلِ وَٱلۡقُرۡءَانِۚ وَمَنۡ أَوۡفَىٰ بِعَهۡدِهِۦ مِنَ ٱللَّهِۚ فَٱسۡتَبۡشِرُواْ بِبَيۡعِكُمُ ٱلَّذِي بَايَعۡتُم بِهِۦۚ وَذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Аслида мўминларнинг ўзлари Аллоҳнинг мулки. Шунда ҳам У Зот Ўз фазлу карами ила улардан жонларини сотиб олди. Сотиб олганда ҳам жуда қимматга сотиб олди. Эвазига жаннатни берди. Жаннатни!!! Улар кофирларга қарши Аллоҳнинг сўзи олий бўлиши учун жанг қиладилар. Улар ҳам кофирларни ўлдирадилар. Кофирлар ҳам уларни ўлдирадилар. Аллоҳ мана шунга ваъда берди. Берганда ҳам Мусо алайҳиссаломга нозил қилинган Тавротда, Ийсо алайҳиссаломга нозил қилинган Инжилда ва Муҳаммад алайҳиссаломга нозил қилинган Қуръонда берди. Аллоҳ субҳонаҳудан кўра ваъдасига вафодорроқ кимса йўқдир!!! Шундай экан, эй мўминлар, қилган савдоларингиздан хурсанд бўлаверинглар. Зеро, ундан жуда катта фойда кўрдинглар. Энг буюк муваффақият мана шудир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• محبة الله ثابتة للمتطهرين من الأنجاس البدنية والروحية.
• لا يستوي من عمل عملًا قصد به وجه الله؛ فهذا العمل هو الذي سيبقى ويسعد به صاحبه، مع من قصد بعمله نصرة الكفر ومحاربة المسلمين؛ وهذا العمل هو الذي سيفنى ويشقى به صاحبه.
Аллоҳнинг Юзини истаб қилинган амал билан куфрни қўллаб-қувватлаш ва мусулмонларга қарши жанг қилиш мақсадида қилинган амал тенг эмас. Биринчиси соҳибини саодатга эриштирадиган пишиқ, мустаҳкам амал бўлса, кейингиси соҳибини бадбахтлик чоҳига отадиган пуч амалдир.
• مشروعية الجهاد والحض عليه كانت في الأديان التي قبل الإسلام أيضًا.
• كل حالة يحصل بها التفريق بين المؤمنين فإنها من المعاصي التي يتعين تركها وإزالتها، كما أن كل حالة يحصل بها جمع المؤمنين وائتلافهم يتعين اتباعها والأمر بها والحث عليها.
Мўминларни тафриқага олиб борадиган ҳар қандай амал гуноҳдирки, уни тарк қилиш, йўлдан олиб ташлаш лозим. Шунингдек, мўминларни бирлаштирадиган, иноқлаштирадиган ишларни кўп қилиш, уларга буюриш ва тарғиб этиш маъқул ва мақбул ишдир.
ٱلتَّٰٓئِبُونَ ٱلۡعَٰبِدُونَ ٱلۡحَٰمِدُونَ ٱلسَّٰٓئِحُونَ ٱلرَّٰكِعُونَ ٱلسَّٰجِدُونَ ٱلۡأٓمِرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَٱلنَّاهُونَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَٱلۡحَٰفِظُونَ لِحُدُودِ ٱللَّهِۗ وَبَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Мана шундай мукофотга сазовор бўлганлар Аллоҳ ёмон кўрадиган ишлардан юз ўгириб, Аллоҳ ёқтирадиган, рози бўладиган ишларга қайтган тавба қилувчилар, Аллоҳдан қўрқиб ва тавозе билан ибодат қилувчилар, ҳар қандай ҳолатда Парвардигорига ҳамд айтувчилар, рўза тутувчилар, намоз ўқувчилар, Аллоҳ ва Пайғамбари буюрган яхшиликка буюриб, Аллоҳ ва Пайғамбари қайтарган ёмонликдан қайтарувчилар, Аллоҳнинг буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила У Зотнинг ҳадларига риоя қилиб турувчилардир. Эй Пайғамбар, мана шундай сифатларга эга бўлган мўминларга дунёю охират хушхабарини беринг!
Arabic explanations of the Qur’an:
مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَن يَسۡتَغۡفِرُواْ لِلۡمُشۡرِكِينَ وَلَوۡ كَانُوٓاْ أُوْلِي قُرۡبَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمۡ أَنَّهُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِيمِ
Пайғамбарга ҳам, мўминларга ҳам мушриклар учун Аллоҳдан мағфират сўрашлари жоиз эмас. Гарчи улар қариндошлари бўлса ҳам. Чунки уларнинг мушрик ҳолида ўлганлари сабабли дўзахийлар экани аниқ бўлди.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا كَانَ ٱسۡتِغۡفَارُ إِبۡرَٰهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَن مَّوۡعِدَةٖ وَعَدَهَآ إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُۥٓ أَنَّهُۥ عَدُوّٞ لِّلَّهِ تَبَرَّأَ مِنۡهُۚ إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ لَأَوَّٰهٌ حَلِيمٞ
Иброҳимнинг отаси учун мағфират сўраши унга берган ваъдаси туфайли бўлганди. Мусулмон бўлишидан умид қилганди. Отаси Аллоҳнинг душмани экани аён бўлгач, яъни, унга насиҳат кор қилмагач ёки ваҳий орқали унинг кофир ҳолида ўлишини билгач, ундан юз ўгирди. Демак, отаси учун истиғфор айтиши Аллоҳнинг ҳукмига қарши бориши эмас, оддий бир ижтиҳоди эди, холос. Иброҳим Аллоҳга кўп тавба-тазарру қиладиган, золим қавмини ҳам кечириб юбораверадиган бағрикенг инсондир.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُضِلَّ قَوۡمَۢا بَعۡدَ إِذۡ هَدَىٰهُمۡ حَتَّىٰ يُبَيِّنَ لَهُم مَّا يَتَّقُونَۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٌ
Аллоҳ бир қавмни ҳидоят қилганидан кейин то уларга эҳтиёт бўлишлари лозим бўлган ҳаром ишларни баён қилмай туриб, улар устидан адашган, дея ҳукм чиқармади. Ҳаромлиги баён қилинган ишларни содир этганларидан кейингина улар устидан адашганлик ҳукми ўқилди. Аллоҳ ҳамма нарсани Билгувчи Зотдир. У Зотга ҳеч нарса махфий эмас. Сизларга билмаган нарсаларингизни билдирди.
Arabic explanations of the Qur’an:
إِنَّ ٱللَّهَ لَهُۥ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُۚ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٖ
Осмонлару ер Аллоҳнинг мулкидир. У шериксиздир. У Зотга бирон нарса махфий эмас. Истаганича тирилтирур, истаганича ўлдирур. Эй одамлар, сизларга Аллоҳдан бошқа ишларингизни тартиблаб берадиган бирон бир бошқарувчи ҳам, сизларни ёвузликлардан ҳимоя қиладиган ва душманингизга қарши ёрдам берадиган бирон бир мададкор ҳам йўқдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَّقَد تَّابَ ٱللَّهُ عَلَى ٱلنَّبِيِّ وَٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ ٱلۡعُسۡرَةِ مِنۢ بَعۡدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٖ مِّنۡهُمۡ ثُمَّ تَابَ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّهُۥ بِهِمۡ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ
Аллоҳ пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг мунофиқларга Табук ғазотига чиқмасликка изн берганини кечирди, тавбасини қабул қилди. Ҳаво жуда иссиқ, тайёргарлик ҳаминқадар, душман эса ўта қудратли бўлишига қарамасдан, Пайғамбарга эргашиб, ғазотга чиққан муҳожир ва ансорларнинг ҳам тавбасини қабул қилди. Улардан бир гуруҳининг қалблари тойилаёзиб, ўта қаттиқ машаққатни кўриб, ғазотга чиқмасликни ҳам ўйлаб қолгандилар. Кейин Аллоҳ уларга сабот бериб, ғазотга чиқишга муваффақ айлади, тавбаларини қабул қилди. Аллоҳ мўминларга Меҳрибон Зотдир. Улардан тавбаларини қабул қилиши ана шу марҳаматининг бир кўринишидир.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• بطلان الاحتجاج على جواز الاستغفار للمشركين بفعل إبراهيم عليه السلام.
Оятлар Иброҳим алайҳиссаломнинг ишини мушриклар учун мағфират сўраш жоизлигига далил қилиш мумкин эмаслигини таъкидлаяпти.
• أن الذنوب والمعاصي هي سبب المصائب والخذلان وعدم التوفيق.
وَعَلَى ٱلثَّلَٰثَةِ ٱلَّذِينَ خُلِّفُواْ حَتَّىٰٓ إِذَا ضَاقَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلۡأَرۡضُ بِمَا رَحُبَتۡ وَضَاقَتۡ عَلَيۡهِمۡ أَنفُسُهُمۡ وَظَنُّوٓاْ أَن لَّا مَلۡجَأَ مِنَ ٱللَّهِ إِلَّآ إِلَيۡهِ ثُمَّ تَابَ عَلَيۡهِمۡ لِيَتُوبُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Уч киши, яъни, Каъб ибн Молик, Мирора ибн Рабиъ ва Ҳилол ибн Умайя Табук ғазотига чиқмагандилар. Пайғамбар алайҳиссалом ҳаммага улар билан алоқа қилмасликни буюрди. Ҳаммадан ажралиб қолиш уларни оғир аҳволга солиб қўйди. Қаттиқ хафа бўлиб, ғам-қайғуга ботиб, кенг замин уларга торлик қилиб, юраклари сиқилиб, Аллоҳдан бошқа ёрдам сўраб борадиган жойлари йўқлигини англадилар. Кейин Аллоҳ уларга раҳм қилиб, тавбага йўл очиб берди ва тавбаларини қабул қилди. Аллоҳ бандаларининг тавбаларини қабул қиладиган, уларга Меҳрибон Зотдир.
Arabic explanations of the Qur’an:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَكُونُواْ مَعَ ٱلصَّٰدِقِينَ
Эй Аллоҳга иймон келтирган, Пайғамбарига эргашган, шариатига амал қилганлар, Аллоҳдан буйруқларини бажариш ва тақиқларидан тийилиш ила тақво қилингиз, иймонида, гап-сўзида ва амалида содиқ бўлган зотлар билан бирга бўлингиз. Зеро, сизлар учун нажот фақат ва фақат содиқликдадир.
Arabic explanations of the Qur’an:
مَا كَانَ لِأَهۡلِ ٱلۡمَدِينَةِ وَمَنۡ حَوۡلَهُم مِّنَ ٱلۡأَعۡرَابِ أَن يَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ ٱللَّهِ وَلَا يَرۡغَبُواْ بِأَنفُسِهِمۡ عَن نَّفۡسِهِۦۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ لَا يُصِيبُهُمۡ ظَمَأٞ وَلَا نَصَبٞ وَلَا مَخۡمَصَةٞ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَا يَطَـُٔونَ مَوۡطِئٗا يَغِيظُ ٱلۡكُفَّارَ وَلَا يَنَالُونَ مِنۡ عَدُوّٖ نَّيۡلًا إِلَّا كُتِبَ لَهُم بِهِۦ عَمَلٞ صَٰلِحٌۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Мадина аҳли ва уларнинг атрофидаги саҳройи аъробийларга Аллоҳнинг пайғамбари жиҳодга чиққан пайтида ортда қолишлари ва ундан юз ўгириб, ўзларинигина ҳимоя қилиш билан банд бўлиб олишлари мумкин эмас эди. Аксинча, у зотни ҳимоя қилиш йўлида ўз жонларини тикишлари вожиб эди. Зеро, Аллоҳ йўлида уларга бирон ташналик, машаққат, очлик етса ва кофирларни ғазаблантирадиган бирон қадам боссалар, душманни ўлдириш, асир олиш, ўлжа қилиш, мағлуб этиш каби ишлар билан унга бирон зиён етказсалар, албатта Аллоҳ уларга шу ишлари эвазига бир яхши мақбул амал ёзган бўларди. Аллоҳ яхшилик қилувчиларнинг амалларини зое қилмас. Амалларига яраша ва ҳатто ортиғи билан мукофотларини берур.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَلَا يُنفِقُونَ نَفَقَةٗ صَغِيرَةٗ وَلَا كَبِيرَةٗ وَلَا يَقۡطَعُونَ وَادِيًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمۡ لِيَجۡزِيَهُمُ ٱللَّهُ أَحۡسَنَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Озми кўпми, мол сарфлайдиларми, бирон водийни кесиб ўтадиларми, уларнинг фойдасига ёзилади ва Аллоҳ ўшанга яраша мукофотлаб, охиратда бу дунёда қилиб ўтган амалларининг энг яхшисига яраша савоб беради.
Arabic explanations of the Qur’an:
۞ وَمَا كَانَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ لِيَنفِرُواْ كَآفَّةٗۚ فَلَوۡلَا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرۡقَةٖ مِّنۡهُمۡ طَآئِفَةٞ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي ٱلدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوۡمَهُمۡ إِذَا رَجَعُوٓاْ إِلَيۡهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَحۡذَرُونَ
Жангга мўминларнинг ҳаммаси чиқиб кетиши тўғри иш эмас. Токи, душман қўли устун келиб қолса, батамом йўқ бўлиб кетмасинлар. Жиҳодга бир гуруҳ чиқиб, қолганлари Пайғамбар алайҳиссаломга ҳамроҳ бўлиб, динни, Қуръонни, шаръий ҳукмларни ўргансалар, қавми қайтиб келганда эса шу ўрганган билимлари билан уларни Аллоҳнинг азобидан огоҳлантириб, буйруқларини бажаришга, тақиқларидан эса тийилишга ундасалар бўлмайдими? Бу гап Пайғамбар алайҳиссалом саҳобаридан бир қанчаларини танлаб олиб, турли тарафларга юборадиган кичик-кичик қўшинлар ҳақида эди.
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• وجوب تقوى الله والصدق وأنهما سبب للنجاة من الهلاك.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَٰتِلُواْ ٱلَّذِينَ يَلُونَكُم مِّنَ ٱلۡكُفَّارِ وَلۡيَجِدُواْ فِيكُمۡ غِلۡظَةٗۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
Аллоҳ таоло мўминларга ён-атрофдаги кофирларга қарши жанг қилишни буюряпти. Чунки улар яқин бўлганлари учун хатарлидирлар. Уларга куч-қувватларини, душманнинг ёмонлигини даф қила олишларини кўрсатиб қўйишни ҳам амр этяпти. Аллоҳ тақводор мўминлар билан биргадир, уларни қўллаб-қувватлаб туради.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِذَا مَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٞ فَمِنۡهُم مَّن يَقُولُ أَيُّكُمۡ زَادَتۡهُ هَٰذِهِۦٓ إِيمَٰنٗاۚ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَزَادَتۡهُمۡ إِيمَٰنٗا وَهُمۡ يَسۡتَبۡشِرُونَ
Пайғамбар алайҳиссаломга бирон сура нозил қилинганда мунофиқлардан айримлари мазах, масхара қилиб: "Муҳаммадга нозил қилинган бу сура қайси бирингизнинг иймонини зиёда қилди?", дейдилар. Бу сура Аллоҳга иймон келтирган, пайғамбарини тасдиқ этган зотларнинг иймонини зиёда қилди ва улар ваҳий тушганидан хурсанд бўлдилар. Чунки улар ваҳийда ўзларининг бу дунёлари учун ҳам, охиратлари учун фойда борлигини биладилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَأَمَّا ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٞ فَزَادَتۡهُمۡ رِجۡسًا إِلَىٰ رِجۡسِهِمۡ وَمَاتُواْ وَهُمۡ كَٰفِرُونَ
Қуръондан ҳукм ва қиссаларнинг нозил бўлиши мунофиқларнинг нифоқига нифоқ қўшди. Ваҳий қанча кўп нозил бўлса, уларнинг марази шунча кўп ортиб бораверди. Чунки улар ҳар бир нозил қилинган ваҳийга шубҳа билан қарадилар ва кофир ҳолларида ўлдилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
أَوَلَا يَرَوۡنَ أَنَّهُمۡ يُفۡتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٖ مَّرَّةً أَوۡ مَرَّتَيۡنِ ثُمَّ لَا يَتُوبُونَ وَلَا هُمۡ يَذَّكَّرُونَ
Мунофиқлар ҳар йили бир-икки марта сирлари очилиб, шарманда бўлаётганларини кўрмайдиларми? Шу ишларни Аллоҳ қилаётганини била туриб, на куфридан тавба қиляптилар, на мунофиқлигидан тийиляптилар ва на шу ишлар Аллоҳ тарафидан бўлаётганидан ибрат оляптилар.
Arabic explanations of the Qur’an:
وَإِذَا مَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٞ نَّظَرَ بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٍ هَلۡ يَرَىٰكُم مِّنۡ أَحَدٖ ثُمَّ ٱنصَرَفُواْۚ صَرَفَ ٱللَّهُ قُلُوبَهُم بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَفۡقَهُونَ
Аллоҳ Ўз пайғамбарига бирон сура нозил қилиб, унда мунофиқларнинг аҳволини зикр қилса, бир-бирларига қараб: "Сизларни биронтаси кўриб қолмадими?", дейдилар. Ҳеч ким кўрмаган бўлса, мажлисдан бурилиб кетадилар. Англамайдиган қавм бўлганлари сабабли Аллоҳ уларни тарк этиб, дилларини ҳидоят ва эзгуликдан буриб қўйган.
Arabic explanations of the Qur’an:
لَقَدۡ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ عَزِيزٌ عَلَيۡهِ مَا عَنِتُّمۡ حَرِيصٌ عَلَيۡكُم بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ
Эй араблар, сизларга ўзингиз каби бир араб пайғамбар келдики, сизларга нима оғир келса, унга ҳам оғир келади, сизларнинг ҳидоят топишингизга ўта ҳарис бўлади, сизлар ҳақингизда қаттиқ қайғуради. У хусусан мўминларга ўта раҳмдил ва меҳрибондир.
Arabic explanations of the Qur’an:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقُلۡ حَسۡبِيَ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَهُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ
Эй Пайғамбар, агар сиздан юз ўгириб, сиз олиб келган рисолатга иймон келтирмасалар, уларга айтинг: "Менга Аллоҳ кифоя. Ундан ўзга чин маъбуд йўқ. Ёлғиз Унга суянаман. У буюк Арш эгасидир".
Arabic explanations of the Qur’an:
Benefits of the verses in this page:
• وجوب ابتداء القتال بالأقرب من الكفار إذا اتسعت رقعة الإسلام، ودعت إليه حاجة.
Ислом майдони кенгайиб, кофирлар билан курашишга эҳтиёж туғилган пайтда жангни яқин атрофдагилардан бошлаш вожиб.
• بيان حال المنافقين حين نزول القرآن عليهم وهي الترقُّب والاضطراب.
• بيان رحمة النبي صلى الله عليه وسلم بالمؤمنين وحرصه عليهم.
• في الآيات دليل على أن الإيمان يزيد وينقص، وأنه ينبغي للمؤمن أن يتفقد إيمانه ويتعاهده فيجدده وينميه؛ ليكون دائمًا في صعود.
Оятларда иймоннинг кўпайиб-камайишига, мўмин киши иймонини тез-тез текшириб, назорат қилиб, янгилаб, ривожлантириб туриши лозимлигига далил бор. Токи, иймон ҳар доим чўққи сари юксалиб борсин.
Translation of the meanings Surah: At-Tawbah
Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Translations’ Index
الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.