કુરઆન મજીદના શબ્દોનું ભાષાંતર - ફારસી ભાષાતર - સંક્ષિપ્ત કુરઆન મજીદની સમજુતી * - ભાષાંતરોની અનુક્રમણિકા
اعراف
સૂરતના હેતુઓ માંથી:
انتصار الحق في صراعه مع الباطل، وبيان عاقبة المستكبرين في الدنيا والآخرة.
الٓمّٓصٓ ۟ۚ
અરબી તફસીરો:
كِتٰبٌ اُنْزِلَ اِلَیْكَ فَلَا یَكُنْ فِیْ صَدْرِكَ حَرَجٌ مِّنْهُ لِتُنْذِرَ بِهٖ وَذِكْرٰی لِلْمُؤْمِنِیْنَ ۟
- ای رسول- قرآن کریم کتابی است که الله آن را بر تو فرو فرستاده، پس تنگی و شکی از آن در سینۀ تو نباشد، قرآن را به‌سوی تو نازل کرد تا مردم را با آن بترسانی، و حجت با آن اقامه شود، و برای اینکه مؤمنان با آن پند گیرند، زیرا آنها هستند که از پند بهره می‌برند.
અરબી તફસીરો:
اِتَّبِعُوْا مَاۤ اُنْزِلَ اِلَیْكُمْ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَلَا تَتَّبِعُوْا مِنْ دُوْنِهٖۤ اَوْلِیَآءَ ؕ— قَلِیْلًا مَّا تَذَكَّرُوْنَ ۟
- ای مردم- از این کتاب که پروردگارتان بر شما فرو فرستاد، و از سنت پیامبرتان صلی الله علیه وسلم پیروی کنید، و از هوس‌های کسانی که آنها را دوستان شیاطین یا علمای سوء می‌بینید، پیروی نکنید، تا به خاطر آنچه که هوس‌های شان بر شما املا می‌کند، آنچه را بر شما نازل شده است ترک کرده و آنها را به دوستی بگیرید. همانا شما کم پند می‌پذیرد؛ زیرا اگر پند بگیرید به‌طور قطع غیر حق را بر آن ترجیح نخواهید داد، و از آنچه رسول‌تان صلی الله علیه وسلم آورده پیروی و به آن عمل خواهید نمود، و غیر آن را ترک خواهید کرد.
અરબી તફસીરો:
وَكَمْ مِّنْ قَرْیَةٍ اَهْلَكْنٰهَا فَجَآءَهَا بَاْسُنَا بَیَاتًا اَوْ هُمْ قَآىِٕلُوْنَ ۟
چه بسیار قریه‌هایی را که وقتی بر کفر و گمراهی خویش پافشاری کردند به عذاب‌مان نابود کردیم، چنان‌که عذاب سخت خویش را در حال غفلت آنها، در شب یا روز بر آنها فرو فرستادیم، پس نتوانستند عذاب را از خودشان برطرف سازند، و معبودهای ادعایی‌شان نیز عذاب را از آنها برطرف نساختند.
અરબી તફસીરો:
فَمَا كَانَ دَعْوٰىهُمْ اِذْ جَآءَهُمْ بَاْسُنَاۤ اِلَّاۤ اَنْ قَالُوْۤا اِنَّا كُنَّا ظٰلِمِیْنَ ۟
અરબી તફસીરો:
فَلَنَسْـَٔلَنَّ الَّذِیْنَ اُرْسِلَ اِلَیْهِمْ وَلَنَسْـَٔلَنَّ الْمُرْسَلِیْنَ ۟ۙ
به‌طور قطع در روز قیامت از امت‌هایی که رسولانمان را به‌سوی‌شان فرستادیم خواهیم پرسید که چه پاسخی به رسولان دادند، و از رسولان علیهم السلام در مورد تبلیغ آنچه به تبلیغش فرمان یافته بودند و از پاسخی که امت‌های‌شان به آنها دادند خواهیم پرسید.
અરબી તફસીરો:
فَلَنَقُصَّنَّ عَلَیْهِمْ بِعِلْمٍ وَّمَا كُنَّا غَآىِٕبِیْنَ ۟
به‌طور قطع به تمام مخلوقات، اعمال‌شان را که در دنیا انجام دادند از روی دانشی از جانب خویش بازگو خواهیم کرد، زیرا ما به تمام اعمال آنها آگاه هستیم، و ذره‌ای از آن بر ما پنهان نمی‌ماند، و در هیچ زمانی از آنها غایب نبوده‌ایم.
અરબી તફસીરો:
وَالْوَزْنُ یَوْمَىِٕذِ ١لْحَقُّ ۚ— فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِیْنُهٗ فَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ ۟
و سنجش اعمال در روز قیامت بر اساس عدالتی است که هیچ جور و ستمی به همراه ندارد، پس هرکس هنگام سنجش، کفۀ نیکی‌هایش از کفۀ بدی‌هایش سنگین‌تر باشد آنها همان کسانی هستند که به مطلوب دست یافته، و از هلاکت و وحشت نجات یافته‌اند.
અરબી તફસીરો:
وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِیْنُهٗ فَاُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ خَسِرُوْۤا اَنْفُسَهُمْ بِمَا كَانُوْا بِاٰیٰتِنَا یَظْلِمُوْنَ ۟
و هرکس هنگام سنجش، کفۀ بدی‌هایش از کفۀ نیکی‌هایش سنگین‌تر شود، آنها کسانی هستند که به‌سبب انکار آیات الله، با وارد نمودن نفس خویش در عذاب‌های مُهلکِ روز قیامت بر خویشتن زیان رسانده‌اند.
અરબી તફસીરો:
وَلَقَدْ خَلَقْنٰكُمْ ثُمَّ صَوَّرْنٰكُمْ ثُمَّ قُلْنَا لِلْمَلٰٓىِٕكَةِ اسْجُدُوْا لِاٰدَمَ ۖۗ— فَسَجَدُوْۤا اِلَّاۤ اِبْلِیْسَ ؕ— لَمْ یَكُنْ مِّنَ السّٰجِدِیْنَ ۟
و -ای مردم- پدرتان آدم -علیه السلام- را آفریدیم، سپس او را در نيكوترين صورت و زيباترين هیئت آراستیم، سپس برای گرامیداشت او، فرشتگان را به سجده بردن امر کردیم، پس اطاعت کرده و سجده بردند، مگر ابلیس که از روی تکبر و لجاجت، سجده نبرد.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• من مقاصد إنزال القرآن الإنذار للكافرين والمعاندين، والتذكير للمؤمنين.
• أنزل الله القرآن إلى المؤمنين ليتبعوه ويعملوا به، فإن فعلوا ذلك كملت تربيتهم، وتمت عليهم النعمة، وهُدُوا لأحسن الأعمال والأخلاق.
الله قرآن را به‌سوی مؤمنان فرو فرستاد تا از آن پیروی و به آن عمل کنند، پس اگر این کار را انجام دادند تربیت‌شان کامل شده، و نعمت بر آنها تمام شده است، و به بهترین اعمال و اخلاق هدایت یافته‌اند.
• الوزن يوم القيامة لأعمال العباد يكون بالعدل والقسط الذي لا جَوْر فيه ولا ظلم بوجه.
قَالَ مَا مَنَعَكَ اَلَّا تَسْجُدَ اِذْ اَمَرْتُكَ ؕ— قَالَ اَنَا خَیْرٌ مِّنْهُ ۚ— خَلَقْتَنِیْ مِنْ نَّارٍ وَّخَلَقْتَهٗ مِنْ طِیْنٍ ۟
الله از روی توبیخ به ابلیس فرمود: چه چیز تو را از اجرای فرمان من برای سجده بر آدم بازداشت؟ ابلیس در پاسخ به پروردگارش گفت: این امر مرا بازداشت که از او برتر هستم، زیرا مرا از آتش و او را از گِل آفریدی، و آتش از گل برتر است.
અરબી તફસીરો:
قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا یَكُوْنُ لَكَ اَنْ تَتَكَبَّرَ فِیْهَا فَاخْرُجْ اِنَّكَ مِنَ الصّٰغِرِیْنَ ۟
الله به او فرمود: از بهشت فرو شو، که تو را نسزد در آن تکبر ورزی؛ زیرا بهشت سرای پاکیزگان و پاکان است، پس نمی‌توانی در آن باشی، - ای ابلیس- همانا تو از تحقیرشدگان و خوارشدگان هستی، هر چند خودت را برتر از آدم می‌دانی.
અરબી તફસીરો:
قَالَ اَنْظِرْنِیْۤ اِلٰی یَوْمِ یُبْعَثُوْنَ ۟
અરબી તફસીરો:
قَالَ فَبِمَاۤ اَغْوَیْتَنِیْ لَاَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِیْمَ ۟ۙ
ابلیس گفت: به‌سبب اینکه مرا گمراه کردی تا اینکه به فرمان تو برای سجده بر آدم عمل نکردم، بر راه راست تو در کمین فرزندان آدم خواهم نشست، تا آنها را از آن منحرف و گمراه سازم همانگونه که من از سجده در برابر پدرشان آدم گمراه شدم.
અરબી તફસીરો:
ثُمَّ لَاٰتِیَنَّهُمْ مِّنْ بَیْنِ اَیْدِیْهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ اَیْمَانِهِمْ وَعَنْ شَمَآىِٕلِهِمْ ؕ— وَلَا تَجِدُ اَكْثَرَهُمْ شٰكِرِیْنَ ۟
سپس از تمام جهات با بازداشتن از آخرت، و ترغیب به دنیا، و افکندن شبهات، و آراستن شهوات بر آنها هجوم خواهم برد، و - پروردگارا- به‌سبب اینکه کفر را بر آنها املا می‌کنم بیشتر آنها را شکرگزار خودت نخواهی یافت.
અરબી તફસીરો:
قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْءُوْمًا مَّدْحُوْرًا ؕ— لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَاَمْلَـَٔنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟
الله به او فرمود: - ای ابلیس- نکوهیده و رانده‌شده از رحمت الله از بهشت بیرون شو، و در روز قیامت جهنم را از تو و تمام کسانی‌که از تو پیروی و اطاعت کنند و از فرمان پروردگارشان نافرمانی کنند پُرخواهم کرد.
અરબી તફસીરો:
وَیٰۤاٰدَمُ اسْكُنْ اَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ فَكُلَا مِنْ حَیْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُوْنَا مِنَ الظّٰلِمِیْنَ ۟
و الله خطاب به آدم علیه السلام فرمود: ای آدم، تو با جفت خویش حوا در بهشت ساکن شو، و هرچه می‌خواهید از پاکیزه‌هایی که در آن وجود دارد بخورید، و از این درخت (درختی که الله برای آن دو مشخص کرد) نخورید، پس اگر بعد از اینکه شما را از خوردن این درخت نهی کردم از آن خوردید، از متجاوزان از حدود الله خواهید بود.
અરબી તફસીરો:
فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّیْطٰنُ لِیُبْدِیَ لَهُمَا مَا وٗرِیَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْاٰتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهٰىكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هٰذِهِ الشَّجَرَةِ اِلَّاۤ اَنْ تَكُوْنَا مَلَكَیْنِ اَوْ تَكُوْنَا مِنَ الْخٰلِدِیْنَ ۟
پس ابلیس سخنی پنهانی بر آنها افکند؛ تا عورت‌های‌شان را که پوشیده بود آشکار سازد، و به آن دو گفت: الله شما را از خوردن این درخت نهی نکرده است مگر برای اینکه دوست ندارد شما دو فرشته شوید، و جز برای اینکه دوست ندارد شما از جاودانگان در بهشت باشید.
અરબી તફસીરો:
فَدَلّٰىهُمَا بِغُرُوْرٍ ۚ— فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْاٰتُهُمَا وَطَفِقَا یَخْصِفٰنِ عَلَیْهِمَا مِنْ وَّرَقِ الْجَنَّةِ ؕ— وَنَادٰىهُمَا رَبُّهُمَاۤ اَلَمْ اَنْهَكُمَا عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَاَقُلْ لَّكُمَاۤ اِنَّ الشَّیْطٰنَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُّبِیْنٌ ۟
پس با نیرنگ و فریب خویش آن دو را از جایگاهی که در آن قرار داشتند پایین آورد، آنگاه از درختی که از خوردن از آن نهی شده بودند خوردند و عورت‌های‌شان آشکار شد، آنگاه به چسبانیدن برگ‌های بهشت بر خویشتن آغاز کردند، تا عورت‌های‌شان را بپوشانند، و پروردگارشان اینگونه بر آنها ندا زد: آیا شما را از خوردن از این درخت بازنداشته بودم، و برای برحذر داشتن‌تان به شما نگفته بودم که: شیطان دشمنی برای شماست که دشمنی‌اش آشکار شده است؟!
અરબી તફસીરો:
قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَاۤ اَنْفُسَنَا ٚ— وَاِنْ لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُوْنَنَّ مِنَ الْخٰسِرِیْنَ ۟
آدم و حوا گفتند: پروردگارا، با خوردن از درختی که ما را از آن نهی کرده بودی بر خویشتن ستم کردیم، و اگر گناهانمان را نیامرزی و به رحمت خویش بر ما رحم نکنی، به‌طور قطع با نابودکردن بهره خویش در دنیا و آخرت از زیانکاران خواهیم بود.
અરબી તફસીરો:
یٰبَنِیْۤ اٰدَمَ قَدْ اَنْزَلْنَا عَلَیْكُمْ لِبَاسًا یُّوَارِیْ سَوْاٰتِكُمْ وَرِیْشًا ؕ— وَلِبَاسُ التَّقْوٰی ۙ— ذٰلِكَ خَیْرٌ ؕ— ذٰلِكَ مِنْ اٰیٰتِ اللّٰهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّكَّرُوْنَ ۟
ای فرزندان آدم، برای‌تان لباسی ضروری جهت پوشاندن عورت‌های‌تان قرار دادیم، و برای‌تان لباسی تشریفاتی و غیر ضروری که در میان مردم خود را با آن می‌آرایید قرار دادیم، و لباس تقوا – اجرای آنچه الله به آن فرمان داده و اجتناب از آنچه الله نهی کرده است- بهتر از این لباس حسی است، این لباس، از نشانه‌های الله است که بر قدرت او دلالت دارد. باشد که نعمت‌های او بر خودتان را به یاد آوردید و شکر آنها را بگزارید.
અરબી તફસીરો:
یٰبَنِیْۤ اٰدَمَ لَا یَفْتِنَنَّكُمُ الشَّیْطٰنُ كَمَاۤ اَخْرَجَ اَبَوَیْكُمْ مِّنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِیُرِیَهُمَا سَوْاٰتِهِمَا ؕ— اِنَّهٗ یَرٰىكُمْ هُوَ وَقَبِیْلُهٗ مِنْ حَیْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ ؕ— اِنَّا جَعَلْنَا الشَّیٰطِیْنَ اَوْلِیَآءَ لِلَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟
ای فرزندان آدم، شیطان شما را با آراستن گناه از طریق ترک لباس حسی مخصوص پوشاندن عورت یا ترک لباس تقوا نفریبد، زیرا او پدر و مادرتان را با آراستن خوردن از آن درخت فریفت تا سرانجام آن دو را از بهشت بیرون کرد، و عورات‌شان را برایشان آشکار نمود، همانا شیطان و نسل او شما را می‌بینند و مشاهده می‌کنند درحالی‌که شما آنها را نمی‌بینید و مشاهده نمی‌کنید، پس بر شما لازم است که از او و نسلش بپرهیزید، همانا ما شیاطین را دوستان کسانی قرار داده‌ایم که به الله ایمان نمی‌آورند، و اما بر مؤمنان که اعمال صالح انجام می‌دهند هیچ تسلطی ندارند.
અરબી તફસીરો:
وَاِذَا فَعَلُوْا فَاحِشَةً قَالُوْا وَجَدْنَا عَلَیْهَاۤ اٰبَآءَنَا وَاللّٰهُ اَمَرَنَا بِهَا ؕ— قُلْ اِنَّ اللّٰهَ لَا یَاْمُرُ بِالْفَحْشَآءِ ؕ— اَتَقُوْلُوْنَ عَلَی اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ ۟
و مشرکان هرگاه کار بسیار زشتی مانند شرک و طواف پیرامون خانه به صورت عریان و غیر آن را مرتکب شدند، چنین بهانه آوردند که پدران‌شان را می‌دیدند که این کار را مرتکب می‌شدند، و اینکه الله آنها را به این کار فرمان داده است، - ای محمد- در پاسخ به آنها بگو: همانا الله به انجام گناهان فرمان نمی‌دهد، بلکه از انجام آنها نهی می‌کند، پس چگونه این امر را بر او ادعا می‌کنید؟ - ای مشرکان- آیا با دروغ و افترا چیزی را که نمی‌دانید به الله نسبت می‌دهید؟!
અરબી તફસીરો:
قُلْ اَمَرَ رَبِّیْ بِالْقِسْطِ ۫— وَاَقِیْمُوْا وُجُوْهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَّادْعُوْهُ مُخْلِصِیْنَ لَهُ الدِّیْنَ ؕ۬— كَمَا بَدَاَكُمْ تَعُوْدُوْنَ ۟ؕ
- ای محمد- به این مشرکان بگو: همانا الله به عدالت امر کرده، و هرگز به فحشا و منکر امر نکرده است، و امر کرده که عبادت‌ها را به صورت عمومی، و به صورت مخصوص در مساجد برای او خالص گردانید، و امر کرده که با اخلاص طاعت برای او، تنها او را در دعا بخوانید، همانگونه که نخستین بار شما را از نیستی آفرید دوباره شما را زنده می‌گرداند؛ زیرا ذاتی‌که بر آفرینش شما از آغاز توانا بوده، بر بازگرداندن و برانگیختن شما نیز تواناست.
અરબી તફસીરો:
فَرِیْقًا هَدٰی وَفَرِیْقًا حَقَّ عَلَیْهِمُ الضَّلٰلَةُ ؕ— اِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّیٰطِیْنَ اَوْلِیَآءَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَیَحْسَبُوْنَ اَنَّهُمْ مُّهْتَدُوْنَ ۟
و الله مردم را در دو گروه قرار داده است: گروهی از شما را هدایت کرده، و اسباب هدایت را برایشان فراهم آورده، و موانع هدایت را از آنها بازداشته است، و بر گروهی دیگر گمراهی از راه حق واجب شده است؛ زیرا آنها شیاطین را دوستانی به جای الله گرفتند، تا آنجا که از روی نادانی از آنها فرمان‌برداری کردند، درحالی‌که گمان می‌کنند هدایت‌یافتگان به راه راست هستند.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• من أَشْبَهَ آدم بالاعتراف وسؤال المغفرة والندم والإقلاع - إذا صدرت منه الذنوب - اجتباه ربه وهداه. ومن أَشْبَهَ إبليس - إذا صدر منه الذنب بالإصرار والعناد - فإنه لا يزداد من الله إلا بُعْدًا.
هرکس – پس از ارتکاب گناه- مانند آدم علیه السلام اعتراف و درخواست آمرزش و پشیمانی و بریدن از گناه پیشه کند، پروردگارش او را برگزیده و هدایت کرده است. و هرکس–وقتی با اصرار و دشمنی، گناه از او سر زند- مانند شیطان عمل کند از الله جز دوری برایش افزوده نمی‌شود.
• اللباس نوعان: ظاهري يستر العورةَ، وباطني وهو التقوى الذي يستمر مع العبد، وهو جمال القلب والروح.
لباس دو نوع است: یکی لباس ظاهری که عورت را می‌پوشاند، و دیگری لباس باطنی یعنی تقوا است که همیشه با بنده وجود دارد، و زیبایی دل و روح است.
یٰبَنِیْۤ اٰدَمَ خُذُوْا زِیْنَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَّكُلُوْا وَاشْرَبُوْا وَلَا تُسْرِفُوْا ؕۚ— اِنَّهٗ لَا یُحِبُّ الْمُسْرِفِیْنَ ۟۠
ای فرزندان آدم، آنچه را که عورات شما را می‌پوشاند، و لباس پاکیزه و طاهری که خودتان را با آن می‌آرایید هنگام نماز و طواف بپوشید، از پاکیزه‌هایی که الله برای‌تان حلال گردانیده است آنچه می‌خواهید بخورید و بنوشید، و در این مورد از حد اعتدال نگذرید، و از حلال به حرام تجاوز نکنید، همانا الله متجاوزان از حدود اعتدال را دوست ندارد.
અરબી તફસીરો:
قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِیْنَةَ اللّٰهِ الَّتِیْۤ اَخْرَجَ لِعِبَادِهٖ وَالطَّیِّبٰتِ مِنَ الرِّزْقِ ؕ— قُلْ هِیَ لِلَّذِیْنَ اٰمَنُوْا فِی الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا خَالِصَةً یَّوْمَ الْقِیٰمَةِ ؕ— كَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْاٰیٰتِ لِقَوْمٍ یَّعْلَمُوْنَ ۟
- ای رسول- در پاسخ به مشرکان که لباس و خوراکی‌های پاکیزه و غیر آن را که الله حلال گردانیده است حرام می‌کنند بگو: چه کسی لباس را که زینت شماست برای‌تان حرام کرده است؟ و چه کسی خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های پاکیزه و سایر آنچه را الله برای‌تان روزی داده، حرام کرده است؟ - ای رسول- بگو: این پاکیزه‌ها در زندگی دنیا برای مؤمنان است، و اگر دیگران در دنیا در آن با مؤمنان شریک هستند، اما در روز قیامت مخصوص مؤمنان است، و هیچ کافری در آن با آنها شریک نیست؛ زیرا بهشت بر کافران حرام است. مانند این بیان، نشانه‌ها را برای مردمی که درک می‌کنند بیان می‌کنیم؛ چون آنها از این نشانه‌ها بهره می‌برند.
અરબી તફસીરો:
قُلْ اِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالْاِثْمَ وَالْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَاَنْ تُشْرِكُوْا بِاللّٰهِ مَا لَمْ یُنَزِّلْ بِهٖ سُلْطٰنًا وَّاَنْ تَقُوْلُوْا عَلَی اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ ۟
- ای رسول- به این مشرکان که حلال‌های الله را حرام می‌کنند بگو: همانا الله فقط فواحش، یعنی گناهان زشت، چه آشکارا و چه پنهانی، را بر بندگانش حرام کرده است، و تمام معاصی، و تجاوز از روی ستم بر خون‌ها و اموال و آبروی مردم را حرام کرده است، و بر آنها حرام گردانیده است که غیر الله را از آنچه که حجتی در آن برایشان نیست با الله شریک قرار دهند، و گفتن سخن بدون علم در اسما و صفات و افعال و شرع خویش را بر آنها حرام کرده است.
અરબી તફસીરો:
یٰبَنِیْۤ اٰدَمَ اِمَّا یَاْتِیَنَّكُمْ رُسُلٌ مِّنْكُمْ یَقُصُّوْنَ عَلَیْكُمْ اٰیٰتِیْ ۙ— فَمَنِ اتَّقٰی وَاَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُوْنَ ۟
ای فرزندان آدم، هرگاه رسولانی از جانب من از اقوام‌تان نزدتان آمدند که کتاب‌های من را که بر آنها نازل شده است برای‌تان بخوانند از آنها فرمان‌برداری کنید، و از آنچه که آوردند پیروی کنید، زیرا کسانی‌که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله تقوای او تعالی را پیشه می‌کنند و اعمال نیک انجام می‌دهند، در روز قیامت هیچ بیمی بر آنها نیست، و بر آنچه که از بهره دنیا که از دست داده‌اند غمگین نیستند.
અરબી તફસીરો:
وَالَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا وَاسْتَكْبَرُوْا عَنْهَاۤ اُولٰٓىِٕكَ اَصْحٰبُ النَّارِ ۚ— هُمْ فِیْهَا خٰلِدُوْنَ ۟
و اما کافران که آیات ما را تکذیب کردند، و به آن ایمان نیاوردند، و از روی تکبر از عمل به آنچه رسولانمان آوردند سر باز زدند، آنها ساکنان همیشگی جهنم هستند که برای همیشه در آن می‌مانند.
અરબી તફસીરો:
فَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰی عَلَی اللّٰهِ كَذِبًا اَوْ كَذَّبَ بِاٰیٰتِهٖ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ یَنَالُهُمْ نَصِیْبُهُمْ مِّنَ الْكِتٰبِ ؕ— حَتّٰۤی اِذَا جَآءَتْهُمْ رُسُلُنَا یَتَوَفَّوْنَهُمْ ۙ— قَالُوْۤا اَیْنَ مَا كُنْتُمْ تَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ؕ— قَالُوْا ضَلُّوْا عَنَّا وَشَهِدُوْا عَلٰۤی اَنْفُسِهِمْ اَنَّهُمْ كَانُوْا كٰفِرِیْنَ ۟
هیچ کس ستمکارتر از کسی نیست که با شریک قائل شدن برای الله یا با نسبت دادن نقص به او یا نسبت دادن سخنی که نفرموده است؛ بر الله متعال دروغ ببندد، یا آیات روشن و هدایتگر او به راه راست را تکذیب کند. کسانی که صفات مذکور را دارند نصیب خیر یا شر مقّدر شده برایشان در لوح محفوظ به آن ها می رسد، تا وقتی که فرشته ی مرگ و فرشتگان هميارش، برای گرفتن روح هایشان نزد آن ها بیایند و از روی توبیخ به آن ها بگویند: معبودانی که آن ها را به جای الله عبادت می کردید، کجا هستند؟! آن ها را بخوانید تا نفعی به شما برسانند، آنگاه مشرکان به فرشتگان می گویند: همانا معبودانی که عبادت می کردیم از دیدگان ما ناپدید و پنهان شدند، پس نمی دانیم کجا هستند، و به کافر بودنشان اعتراف می کنند، اما اعترافشان در آن وقت حجتی علیه آنان است، و هرگز به آن ها سودی نمی رساند.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• المؤمن مأمور بتعظيم شعائر الله من خلال ستر العورة والتجمل في أثناء صلاته وخاصة عند التوجه للمسجد.
مؤمن به بزرگداشت شعائر الله از طریق پوشاندن عورت و آراستگی در اثنای نماز و به‌خصوص هنگام رفتن به مسجد امر شده است.
• من فسر القرآن بغير علم أو أفتى بغير علم أو حكم بغير علم فقد قال على الله بغير علم وهذا من أعظم المحرمات.
هرکس قرآن را بدون علم تفسیر کند یا بدون علم فتوا یا حکم صادر کند به‌طور قطع بدون علم سخنی را به الله نسبت داده است و این امر از بزرگترین امور حرام است.
• في الآيات دليل على أن المؤمنين يوم القيامة لا يخافون ولا يحزنون، ولا يلحقهم رعب ولا فزع، وإذا لحقهم فمآلهم الأمن.
این آیات دلالت بر اینکه مؤمنان در روز قیامت نمی‌ترسند و اندوهگین نمی‌شوند، و وحشت و بی‌قراری آنها را دربرنمی‌گیرد، و اگر وحشت و بی‌قراری آنها را دربرگرفت، سرانجام‌شان امنیت است.
• أظلم الناس من عطَّل مراد الله تعالى من جهتين: جهة إبطال ما يدل على مراده، وجهة إيهام الناس بأن الله أراد منهم ما لا يريده الله.
ستمکارترین مردم کسی است که مراد الله تعالی را از دو جهت انکار کند: اول ابطال آنچه بر مراد او تعالی دلالت می‌کند، و دوم انداختن مردم در این شبهه که الله چیزی را از آنها خواسته که در واقع الله آن را نمی‌خواهد.
قَالَ ادْخُلُوْا فِیْۤ اُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ مِّنَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِ فِی النَّارِ ؕ— كُلَّمَا دَخَلَتْ اُمَّةٌ لَّعَنَتْ اُخْتَهَا ؕ— حَتّٰۤی اِذَا ادَّارَكُوْا فِیْهَا جَمِیْعًا ۙ— قَالَتْ اُخْرٰىهُمْ لِاُوْلٰىهُمْ رَبَّنَا هٰۤؤُلَآءِ اَضَلُّوْنَا فَاٰتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِّنَ النَّارِ ؕ۬— قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَّلٰكِنْ لَّا تَعْلَمُوْنَ ۟
فرشتگان به آنها می‌گویند: - ای مشرکان- در زمرۀ امت‌هایی از جن و انس که قبل از شما بر کفر و گمراهی گذشتند در آتش درآیید، هرگاه یکی از این امت‌ها وارد آتش شود امت هم‌کیش خود را که زودتر از او وارد آتش شده است لعنت می‌کند، تا در جهنم به هم بپیوندند، و همگی اجتماع کنند؛ آنگاه گروهی‌که آخر وارد می‌شوند که همان فرومایگان و پیروان هستند، به کسانی‌که ابتدا داخل شده‌اند که همان بزرگان و سران هستند می‌گویند: پروردگارا، این بزرگان هستند که ما را از راه هدایت گمراه کردند، پس به‌سبب اینکه گمراهی را بر ما آراستند آنها را با عذابی دوچندان عذاب کن. الله در پاسخ به آنها می‌فرماید: برای هر گروه از شما عذابی دوچندان است، اما شما این موضوع را نمی‌دانید و درک نمی‌کنید.
અરબી તફસીરો:
وَقَالَتْ اُوْلٰىهُمْ لِاُخْرٰىهُمْ فَمَا كَانَ لَكُمْ عَلَیْنَا مِنْ فَضْلٍ فَذُوْقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْسِبُوْنَ ۟۠
سران پیشوا به پیروان‌شان می‌گویند: - ای پیروان- شما بر ما برتری ندارید تا به‌سبب آن سزاوار تخفیف عذاب باشید، زیرا اعمالی‌که کسب کردید مورد سنجش قرار می‌گیرد، و در پیروی از باطل عذری برای‌تان وجود ندارد، پس - ای پیروان- به‌سبب کفر و گناهانی که انجام می‌دادید این عذاب را بچشید همانگونه که ما آن را چشیدیم.
અરબી તફસીરો:
اِنَّ الَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا وَاسْتَكْبَرُوْا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ اَبْوَابُ السَّمَآءِ وَلَا یَدْخُلُوْنَ الْجَنَّةَ حَتّٰی یَلِجَ الْجَمَلُ فِیْ سَمِّ الْخِیَاطِ ؕ— وَكَذٰلِكَ نَجْزِی الْمُجْرِمِیْنَ ۟
همانا کسانی‌که نشانه‌های روشن ما را تکذیب کردند، و از فرمان‌برداری و اذعان به آن تکبر ورزیدند از هر خیری ناامید هستند، زیرا به‌سبب کفرشان درهای آسمان به روی اعمال‌شان گشوده نمی‌شود، و هرگز به بهشت وارد نمی‌شوند مگر اینکه شتر- که از بزرگترین حیوانات است- در سوراخ سوزن که از تنگ‌ترین منافذ است وارد شود، و این امر محال است، پس آنچه که بر آن معلق شده است یعنی ورود آنها به بهشت نیز محال است، و مانند همین جزا، الله هرکس را که گناهان بزرگی داشته باشد مجازات می‌کند.
અરબી તફસીરો:
لَهُمْ مِّنْ جَهَنَّمَ مِهَادٌ وَّمِنْ فَوْقِهِمْ غَوَاشٍ ؕ— وَكَذٰلِكَ نَجْزِی الظّٰلِمِیْنَ ۟
نصیب این تکذیب کنندگان متکبر از جهنم؛ فرش های پهن شده ای (از آتش) در زیرشان، و پوشش هایی از آتش بر فرازشان است. کسانی را که با کفر به الله و رویگردانی از او، از حدودش تجاوز می کنند با این مجازات، سزا می دهیم.
અરબી તફસીરો:
وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا اِلَّا وُسْعَهَاۤ ؗ— اُولٰٓىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَنَّةِ ۚ— هُمْ فِیْهَا خٰلِدُوْنَ ۟
و کسانی‌که به پروردگارشان ایمان آورده‌اند و در حد توان اعمال صالح انجام داده‌اند- زیرا الله هیچ نفسی را بیشتر از حد توانش مکلف نمی‌کند- ساکنان بهشت هستند، در آن وارد می‌شوند و برای همیشه در آن می‌مانند.
અરબી તફસીરો:
وَنَزَعْنَا مَا فِیْ صُدُوْرِهِمْ مِّنْ غِلٍّ تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهِمُ الْاَنْهٰرُ ۚ— وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِیْ هَدٰىنَا لِهٰذَا ۫— وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْلَاۤ اَنْ هَدٰىنَا اللّٰهُ ۚ— لَقَدْ جَآءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ ؕ— وَنُوْدُوْۤا اَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ اُوْرِثْتُمُوْهَا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟
و از مظاهر کامل‌کردن نعمت بر آنها در بهشت این است که الله نفرت و کینه‌ای را که در دل‌های‌شان وجود داشته است، برکنده، و از زیر پاهای‌شان رودها جاری ساخته، و با اعتراف به اینکه الله به آنها نعمت بخشیده است می‌گویند: تمام ستایش‌ها از آنِ الله است که ما را به این عمل صالح که ما را به این جایگاه رسانده است توفیق داد، و اگر الله ما را به آن توفیق نداده بود، هرگز از جانب خودمان به آن توفیق نمی‌یافتیم. رسولان پروردگار ما حقیقتی را که هیچ تردیدی در آن نیست و راستی در وعد و وعید را برایمان آورده‌اند، و ندا دهنده‌ای در میان آنها چنین ندا می‌دهد: این همان بهشتی است که رسولان ما در دنیا از آن به شما خبر دادند و الله آن را در قبال اعمال صالحی که به قصد خشنودی او تعالی انجام می‌دادید، به شما پاداش داد.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• المودة التي كانت بين المكذبين في الدنيا تنقلب يوم القيامة عداوة وملاعنة.
• أرواح المؤمنين تفتح لها أبواب السماء حتى تَعْرُج إلى الله، وتبتهج بالقرب من ربها والحظوة برضوانه.
درهای آسمان به روی ارواح مؤمنان گشوده می‌شود تا به‌سوی الله صعود کنند، و با نزدیکی به پروردگارشان و بهره‌مندی از رضایت او تعالی شادمان گردند.
• أرواح المكذبين المعرضين لا تفتح لها أبواب السماء، وإذا ماتوا وصعدت فهي تستأذن فلا يؤذن لها، فهي كما لم تصعد في الدنيا بالإيمان بالله ومعرفته ومحبته، فكذلك لا تصعد بعد الموت، فإن الجزاء من جنس العمل.
درهای آسمان به روی ارواح تکذیب‌کنندگان رویگردان گشوده نمی‌شود، و وقتی که مُردند و بالا رفتند اجازه می‌گیرند اما به آنها اجازه داده نمی‌شود، و همانگونه که در دنیا به ایمان به الله و شناخت و محبت او بالا نمی‌رود، پس از مرگ نیز بالا نمی‌رود؛ زیرا جزا از جنس عمل است.
• أهل الجنة نجوا من النار بعفو الله، وأدخلوا الجنة برحمة الله، واقتسموا المنازل وورثوها بالأعمال الصالحة وهي من رحمته، بل من أعلى أنواع رحمته.
بهشتیان با عفو الله از جهنم نجات یافته، و با رحمت الله به بهشت وارد شده‌اند، و با اعمال صالح این منازل را که از رحمت الله و بلکه از برترین انواع رحمت او تعالی است برای خود برداشته‌اند و به میراث برده‌اند.
وَنَادٰۤی اَصْحٰبُ الْجَنَّةِ اَصْحٰبَ النَّارِ اَنْ قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُّمْ مَّا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا ؕ— قَالُوْا نَعَمْ ۚ— فَاَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَیْنَهُمْ اَنْ لَّعْنَةُ اللّٰهِ عَلَی الظّٰلِمِیْنَ ۟ۙ
و بهشتیان که در آن مستقر شدند خطاب به جهنمیان که در آن مستقر هستند پس از ورود هر یک از این دو گروه به جایگاهی که برایش آماده شده است اینگونه ندا می‌دهند: همانا بهشت که پروردگارمان به ما وعده داده بود به صورت واقعی و راست و صحیح به ما رسید، و ما را در آن درآورده است، - ای کافران- آیا جهنمی را که الله شما را از آن ترسانده بود به صورت واقعی و راست و صحیح به شما رسید؟ کفار می‌گویند: آتشی را که از آن ترسانده شده بودیم به صورت حقیقی یافتیم.آنگاه منادی‌ای برای دعا به درگاه الله ندا می‌زند که ستمکاران از رحمت او تعالی رانده هستند، زیرا درهای رحمتش را به روی آنها گشوده است اما آنها در زندگی دنیا از آن روی گرداندند.
અરબી તફસીરો:
الَّذِیْنَ یَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ وَیَبْغُوْنَهَا عِوَجًا ۚ— وَهُمْ بِالْاٰخِرَةِ كٰفِرُوْنَ ۟ۘ
این ستمکاران همان کسانی هستند که خودشان از راه الله روی می‌گرداندند، و دیگران را نیز به رویگردانی از آن وامی‌داشتند، و آرزو می‌کردند تا راه حق، پیچیده و سخت باشد تا مردم آن را نپیمایند، و آنها به آخرت کافرند و خودشان را برای آن آماده نکرده‌اند.
અરબી તફસીરો:
وَبَیْنَهُمَا حِجَابٌ ۚ— وَعَلَی الْاَعْرَافِ رِجَالٌ یَّعْرِفُوْنَ كُلًّا بِسِیْمٰىهُمْ ۚ— وَنَادَوْا اَصْحٰبَ الْجَنَّةِ اَنْ سَلٰمٌ عَلَیْكُمْ ۫— لَمْ یَدْخُلُوْهَا وَهُمْ یَطْمَعُوْنَ ۟
و میان این دو گروه: یعنی بهشتیان و جهنمیان، مانعی مرتفع به نام اعراف وجود دارد، و بر روی این مانع مرتفع، کسانی وجود دارند که نیکی ها و بدی هایشان یکسان شده است. بهشتیان را با نشانه هایشان مانند سفیدی چهره، و جهنمیان را با نشانه هایشان مانند سیاهی چهره می شناسند. این افراد برای بزرگداشت بهشتیان، ایشان را این گونه ندا سر می دهند: سلام بر شما. اهل اعراف در حالی که هنوز وارد بهشت نشده اند؛ با امید به رحمت الهی تمنای ورود به آن را دارند.
અરબી તફસીરો:
وَاِذَا صُرِفَتْ اَبْصَارُهُمْ تِلْقَآءَ اَصْحٰبِ النَّارِ ۙ— قَالُوْا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟۠
و هنگامی‌که دیدگان اعرافیان به‌سوی جهنمیان گردانده می‌شود، و عذاب سختی را که جهنمیان در آن هستند مشاهده می‌کنند، اینگونه به درگاه الله دعا می‌کنند: پروردگارا، ما را همراه کسانی‌که با کفر و شرک به تو ستمکارند قرار مده.
અરબી તફસીરો:
وَنَادٰۤی اَصْحٰبُ الْاَعْرَافِ رِجَالًا یَّعْرِفُوْنَهُمْ بِسِیْمٰىهُمْ قَالُوْا مَاۤ اَغْنٰی عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُوْنَ ۟
و اعرافیان خطاب به افرادی از کافران جهنمی که آنها را با نشانه‌های‌شان مانند چهره‌های سیاه و چشمان کبودشان می‌شناسند اینگونه ندا می‌دهند: زیادنمودن مال و افراد توسط شما هیچ نفعی به شما نرسانده است، و رویگردانی شما از حق از روی تکبر و گردنکشی سودی به شما نرساند.
અરબી તફસીરો:
اَهٰۤؤُلَآءِ الَّذِیْنَ اَقْسَمْتُمْ لَا یَنَالُهُمُ اللّٰهُ بِرَحْمَةٍ ؕ— اُدْخُلُوا الْجَنَّةَ لَا خَوْفٌ عَلَیْكُمْ وَلَاۤ اَنْتُمْ تَحْزَنُوْنَ ۟
و الله برای توبیخ کافران می‌فرماید: آیا اینها هستند که سوگند یاد می‌کردند الله رحمتی از جانب خودش به آنها نمی‌رساند؟! و خطاب به مؤمنان می‌فرماید: - ای مؤمنان- به بهشت درآیید که در آنچه پیش رو دارید هیچ بیمی بر شما نیست، و وقتی نعمت‌های پایدار به شما رسید بر بهره دنیایی که از دست داده‌اید اندوهگین نیستید.
અરબી તફસીરો:
وَنَادٰۤی اَصْحٰبُ النَّارِ اَصْحٰبَ الْجَنَّةِ اَنْ اَفِیْضُوْا عَلَیْنَا مِنَ الْمَآءِ اَوْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّٰهُ ؕ— قَالُوْۤا اِنَّ اللّٰهَ حَرَّمَهُمَا عَلَی الْكٰفِرِیْنَ ۟ۙ
و جهنمیان با التماس اینگونه به بهشتیان ندا می‌دهند: - ای بهشتیان- با پاشیدن آب بر ما، یا از طعامی که الله به شما روزی داده است ما را بی‌نیاز گردانید، بهشتیان می‌گویند: الله این دو را به‌سبب کفر کافران بر آنها حرام گردانیده است، و نیاز شما را با آنچه که الله بر شما حرام کرده است برآورده نمی‌کنیم.
અરબી તફસીરો:
الَّذِیْنَ اتَّخَذُوْا دِیْنَهُمْ لَهْوًا وَّلَعِبًا وَّغَرَّتْهُمُ الْحَیٰوةُ الدُّنْیَا ۚ— فَالْیَوْمَ نَنْسٰىهُمْ كَمَا نَسُوْا لِقَآءَ یَوْمِهِمْ هٰذَا ۙ— وَمَا كَانُوْا بِاٰیٰتِنَا یَجْحَدُوْنَ ۟
این کافران همان کسانی هستند که دین‌شان را مایۀ ریشخند و شوخی قرار دادند، و زندگی دنیا با زیور و زینتش آنها را فریفت، پس همانگونه که آنها دیدار روز قیامت را از یاد بردند و برایش تلاش نکردند، و آماده نشدند، و به‌سبب اینکه دلایل و براهین الله را درحالی‌که می‌دانستند حقیقت است انکار کردند، الله نیز آنها را به فراموشی می‌‌سپارد، و آنها را رها می‌کند تا عذاب سختی بکشند.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• عدم الإيمان بالبعث سبب مباشر للإقبال على الشهوات.
• يتيقن الناس يوم القيامة تحقق وعد الله لأهل طاعته، وتحقق وعيده للكافرين.
مردم در روز قیامت تحقق وعدۀ الله به فرمان‌بردارانش، و تحقق وعید او تعالی به کافران را به تحقیق می‌دانند.
• الناس يوم القيامة فريقان: فريق في الجنة وفريق في النار، وبينهما فريق في مكان وسط لتساوي حسناتهم وسيئاتهم، ومصيرهم إلى الجنة.
مردم در روز قیامت دو گروه هستند: گروهی در بهشت و گروهی در جهنم، و گروهی به‌سبب تساوی نیکی‌ها و بدی‌های‌شان در مکانی میان این دو گروه قرار دارند، که سرانجام‌شان به‌سوی بهشت است.
وَلَقَدْ جِئْنٰهُمْ بِكِتٰبٍ فَصَّلْنٰهُ عَلٰی عِلْمٍ هُدًی وَّرَحْمَةً لِّقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟
و به تحقیق این قرآن را که کتابی نازل‌شده بر محمد صلی الله علیه وسلم است، ما برای آنها آوردیم، و آن را بر اساس علم و آگاهی کامل خویش، توضیح داده و روشن ساختیم، و آن راهنمایی برای مؤمنان به راه هدایت و حق است، و به‌سبب اینکه به‌سوی خیر دنیا و آخرت راهنمایی می‌کند رحمتی برایشان است.
અરબી તફસીરો:
هَلْ یَنْظُرُوْنَ اِلَّا تَاْوِیْلَهٗ ؕ— یَوْمَ یَاْتِیْ تَاْوِیْلُهٗ یَقُوْلُ الَّذِیْنَ نَسُوْهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَآءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ ۚ— فَهَلْ لَّنَا مِنْ شُفَعَآءَ فَیَشْفَعُوْا لَنَاۤ اَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَیْرَ الَّذِیْ كُنَّا نَعْمَلُ ؕ— قَدْ خَسِرُوْۤا اَنْفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَفْتَرُوْنَ ۟۠
کافران در انتظار چیزی نیستند جز وقوع عذاب دردآوری که وقوعش به آنها خبر داده شد و کارشان در آخرت به آن برگردانیده می‌شود، روزی‌که این عذاب که به آن خبر داده شده بودند، و پاداشی که مؤمنان از آن خبر داده شده بودند آورده می‌شود، کسانی‌که در دنیا قرآن را از یاد بردند، و به آنچه در آن آمده عمل نکردند می‌گویند: به تحقیق که رسولان پروردگار ما حقی را که هیچ تردیدی در آن نیست و هیچ شکی وجود ندارد که از جانب الله است، آوردند. پس ای کاش شفاعت‌گرانی داشتیم که نزد الله شفاعت‌مان را می‌کردند تا ما را از عذاب معاف کند، یا کاش به زندگی دنیا بازمی‌گشتیم تا به جای بدی‌هایی که انجام می‌دادیم عمل صالح که با آن نجات می‌یابیم انجام دهیم، این کافران به‌سبب کفرشان، با قراردادن خودشان در ورودی‌های نابودی زیان دیده‌اند، و کسانی‌که آنها را به جای الله عبادت می‌کردند از نظرشان ناپدید شد، و سودی به آنها نرساند.
અરબી તફસીરો:
اِنَّ رَبَّكُمُ اللّٰهُ الَّذِیْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ فِیْ سِتَّةِ اَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوٰی عَلَی الْعَرْشِ ۫— یُغْشِی الَّیْلَ النَّهَارَ یَطْلُبُهٗ حَثِیْثًا ۙ— وَّالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُوْمَ مُسَخَّرٰتٍ بِاَمْرِهٖ ؕ— اَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْاَمْرُ ؕ— تَبٰرَكَ اللّٰهُ رَبُّ الْعٰلَمِیْنَ ۟
- ای مردم- همانا پروردگار شما همان الله است که آسمان‌ها و زمین را بدون نمونۀ قبلی در شش روز آفرید، سپس او سبحانه به‌گونه‌ای که سزاوار شکُوه اوست و ما کیفیت آن را درک نمی‌کنیم بر عرش استوا نمود و قرار گرفت. تاریکی شب را با روشنایی روز، و روشنایی روز را با تاریکی شب از بین می‌برد، و هر یک از این دو دیگری را به سرعت می‌جوید به‌گونه‌ای که از آن عقب نمی‌ماند، یعنی هرگاه یکی رفت دیگری وارد می‌شود، و او سبحانه خورشید و ماه و ستارگان را رام و درخشان آفرید، همانا تمام آفرینش از آنِ الله است، پس چه کسی غیر از او آفریدگار است؟! و تمام امور فقط از آنِ اوست، و خیر او زیاد و احسانش بسیار است، پس او متصف به صفات جلال و کمال، و پروردگار جهانیان است.
અરબી તફસીરો:
اُدْعُوْا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَّخُفْیَةً ؕ— اِنَّهٗ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِیْنَ ۟ۚ
- ای مؤمنان- با فروتنی و تواضع تمام به صورت سری و پنهانی، و با اخلاص در دعا بدون ریا و بدون شریک‌قراردادن دیگران با او سبحانه در دعا، از پروردگارتان بخواهید؛ زیرا او کسانی را که در دعا از حدودش می‌گذرند دوست ندارد، و از بزرگترین تجاوز از حدود او تعالی در دعا، خواندن غیر او تعالی همراه اوست چنان‌که مشرکان این کار را انجام می‌دهند.
અરબી તફસીરો:
وَلَا تُفْسِدُوْا فِی الْاَرْضِ بَعْدَ اِصْلَاحِهَا وَادْعُوْهُ خَوْفًا وَّطَمَعًا ؕ— اِنَّ رَحْمَتَ اللّٰهِ قَرِیْبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِیْنَ ۟
و پس از اینکه الله زمین را با فرستادن رسولان، و آبادانی آن با عبادت خویش به یگانگی، اصلاح کرد، با ارتکاب گناهان در آن فساد برپا نکنید، و با احساس ترس از عذاب او تعالی، و انتظار حصول ثوابش، الله را در دعا به وحدانیت بخوانید، به‌راستی که رحمت الله به نیکوکاران نزدیک است، پس از نیکوکاران باشید.
અરબી તફસીરો:
وَهُوَ الَّذِیْ یُرْسِلُ الرِّیٰحَ بُشْرًاۢ بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهٖ ؕ— حَتّٰۤی اِذَاۤ اَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا سُقْنٰهُ لِبَلَدٍ مَّیِّتٍ فَاَنْزَلْنَا بِهِ الْمَآءَ فَاَخْرَجْنَا بِهٖ مِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِ ؕ— كَذٰلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتٰی لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ ۟
و الله سبحانه همان ذاتی است که بادها را مژده‌رسان به باران می‌فرستد، تا اینکه بادها ابرهای گران‌بار به آب را حمل کنند ابر را به‌سوی سرزمین خشک و بی‌گیاه برانیم. آنگاه آب را بر آن زمین فرو فرستیم، سپس به‌وسیلۀ آب، انواع میوه‌ها را خارج می‌سازیم، همانند بیرون‌آوردن میوه به این نحو، مردگان را نیز از قبرهای‌شان زنده بیرون می‌آوریم، پس –ای مردم- امید است که با این کار قدرت و آفرینش شگفت الله و اینکه او تعالی بر زنده‌گردانیدن مردگان توانا است را به یاد آورید.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• القرآن الكريم كتاب هداية فيه تفصيل ما تحتاج إليه البشرية، رحمة من الله وهداية لمن أقبل عليه بقلب صادق.
قرآن کریم کتاب هدایت است که تمام موارد نیاز بشریت در آن بیان شده است، رحمتی از جانب الله است و راهنمایی است برای کسی‌که با قلبی راستین به آن روی آورد.
• خلق الله السماوات والأرض في ستة أيام لحكمة أرادها سبحانه، ولو شاء لقال لها: كوني فكانت.
الله متعال آسمان ها و زمین را از روی حکمتی که خواسته بود، در شش روز آفرید، و اگر می خواست به آن ها می فرمود: «پدید آييد» پس بی درنگ پدید می آمدند.
وَالْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَبَاتُهٗ بِاِذْنِ رَبِّهٖ ۚ— وَالَّذِیْ خَبُثَ لَا یَخْرُجُ اِلَّا نَكِدًا ؕ— كَذٰلِكَ نُصَرِّفُ الْاٰیٰتِ لِقَوْمٍ یَّشْكُرُوْنَ ۟۠
و زمین پاک به اذن الله گیاهش را به نیکی و کامل بیرون می‌آورد، و به همین ترتیب مؤمن پند را می‌شنود و از آن بهره می‌برد، آنگاه عمل صالح به بار می‌آورد، و زمین شوره‌زار گیاهش را جز به سختی که خیری در آن نیست بیرون نمی‌آورد، و به همین ترتیب کافر از پند و اندرزها بهره نمی‌برد، پس عملی صالح از او صادر نمی‌شود تا از آن بهره ببرد. مانند این گوناگونیِ بی‌نظیر، براهین و دلایل اثبات حق را برای مردمی که شکر نعمت‌های الله را می‌گزارند گوناگون بیان می‌کنیم، تا به آنها کفر نورزند، و از پروردگارشان فرمان‌برداری کنند.
અરબી તફસીરો:
لَقَدْ اَرْسَلْنَا نُوْحًا اِلٰی قَوْمِهٖ فَقَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— اِنِّیْۤ اَخَافُ عَلَیْكُمْ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیْمٍ ۟
نوح علیه السلام را به عنوان رسولی به‌سوی قومش فرستادیم تا آنها را به توحید الله، و ترک عبادت غیر او دعوت دهد، پس به آنها گفت: ای قوم من، تنها الله را عبادت کنید، زیرا معبود برحقی جز او ندارید، - ای قوم من- به‌راستی‌که در حال پافشاری شما بر کفر، من از عذاب روزی بزرگ بر شما بیمناکم.
અરબી તફસીરો:
قَالَ الْمَلَاُ مِنْ قَوْمِهٖۤ اِنَّا لَنَرٰىكَ فِیْ ضَلٰلٍ مُّبِیْنٍ ۟
અરબી તફસીરો:
قَالَ یٰقَوْمِ لَیْسَ بِیْ ضَلٰلَةٌ وَّلٰكِنِّیْ رَسُوْلٌ مِّنْ رَّبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟
نوح علیه السلام به بزرگان قومش گفت: من چنان‌که ادعا می‌کنید، گمراه نیستم، بلکه فقط بر هدایتی از جانب پروردگارم قرار دارم، زیرا فرستاده‌ای از جانب الله که پروردگار من و پروردگار شما و تمام جهانیان است به‌سوی شما هستم.
અરબી તફસીરો:
اُبَلِّغُكُمْ رِسٰلٰتِ رَبِّیْ وَاَنْصَحُ لَكُمْ وَاَعْلَمُ مِنَ اللّٰهِ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ ۟
آنچه را الله مرا با آن فرستاده است و به من وحی می‌شود به شما می‌رسانم، و با ترغیب شما به اجرای امر الله و پاداشی که بر آن مُتِرَتّب می‌گردد، و بیم‌دادن شما از ارتکاب نواهی او تعالی و عذابی‌که بر آن مُتِرَتّب می‌شود، خیرتان را می‌خواهم، و از الله سبحانه آنچه را از طریق وحی به من آموخته است چیزی را می‌دانم که شما نمی‌دانید.
અરબી તફસીરો:
اَوَعَجِبْتُمْ اَنْ جَآءَكُمْ ذِكْرٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ عَلٰی رَجُلٍ مِّنْكُمْ لِیُنْذِرَكُمْ وَلِتَتَّقُوْا وَلَعَلَّكُمْ تُرْحَمُوْنَ ۟
آیا این امر باعث تعجب و شگفتی شما شد که وحی و اندرزی از جانب پروردگارتان بر زبان مردی از خودتان که او را می‌شناسید نزدتان آمد؟! درحالی‌که میان شما رشد کرده، و دروغگو و گمراه نبوده است، و از جنسی دیگر نیست. و نزدتان آمده که اگر او را تکذیب و نافرمانی کردید شما را از عذاب الله بترساند، و برای اینکه با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او تعالی بترسید، و برای امید به اینکه اگر به او ایمان آورید مورد رَحم قرار گیرید.
અરબી તફસીરો:
فَكَذَّبُوْهُ فَاَنْجَیْنٰهُ وَالَّذِیْنَ مَعَهٗ فِی الْفُلْكِ وَاَغْرَقْنَا الَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا ؕ— اِنَّهُمْ كَانُوْا قَوْمًا عَمِیْنَ ۟۠
اما قومش او را تکذیب کردند، و به او ایمان نیاوردند، بلکه بر کفرشان ادامه دادند، آنگاه علیه آنها دعا کرد که الله آنها را نابود سازد. پس او و مؤمنان همراهش در کشتی را از غرق‌شدن نجات دادیم، و کسانی را که آیات ما را تکذیب کردند و بر تکذیب خویش ادامه دادند با طوفانی که برای عذاب‌شان نازل شده بود غرق و نابود کردیم، زیرا دل‌های آنها از دیدن حق کور بود.
અરબી તફસીરો:
وَاِلٰی عَادٍ اَخَاهُمْ هُوْدًا ؕ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— اَفَلَا تَتَّقُوْنَ ۟
و به‌سوی قبیلۀ عاد رسولی از خودشان، یعنی هود علیه السلام، را فرستادیم، گفت: ای قوم من، تنها الله را عبادت کنید، زیرا معبود برحقی جز او ندارید، آیا با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی او تعالی تقوای او را پیشه نمی‌کنید تا از عذابش نجات یابید؟!
અરબી તફસીરો:
قَالَ الْمَلَاُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا مِنْ قَوْمِهٖۤ اِنَّا لَنَرٰىكَ فِیْ سَفَاهَةٍ وَّاِنَّا لَنَظُنُّكَ مِنَ الْكٰذِبِیْنَ ۟
بزرگان و سران قوم او که به الله کفر ورزیدند و رسولش را تکذیب کردند گفتند: - ای هود- همانا ما می‌دانیم که در کم‌خردی و نادانی قرار داری؛ چون ما را به عبادت الله به یگانگی و ترک عبادت معبودها فرامی‌خوانی. و در این ادعا که فرستاده‌شده‌ای هستی یقین داریم که از دروغگویانی.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• الأرض الطيبة مثال للقلوب الطيبة حين ينزل عليها الوحي الذي هو مادة الحياة، وكما أن الغيث مادة الحياة، فإن القلوب الطيبة حين يجيئها الوحي، تقبله وتعلمه وتنبت بحسب طيب أصلها، وحسن عنصرها، والعكس.
زمین پاک مثالی برای دل‌های پاک است آنگاه که وحی که مادۀ حیات است بر آن نازل می‌شود، چنان‌که باران مادۀ حیات است، زیرا وقتی وحی بر دل‌های پاک فرو فرستاده می‌شود، آن را می‌پذیرند و فرامی‌گیرند و بر اساس پاکی اصل خویش رشد می‌کنند، و فضای‌شان زیبا می‌شود. عکس این قضیه نیز صادق است.
• الأنبياء والمرسلون يشفقون على الخلق أعظم من شفقة آبائهم وأمهاتهم.
اَوَعَجِبْتُمْ اَنْ جَآءَكُمْ ذِكْرٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ عَلٰی رَجُلٍ مِّنْكُمْ لِیُنْذِرَكُمْ ؕ— وَاذْكُرُوْۤا اِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفَآءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوْحٍ وَّزَادَكُمْ فِی الْخَلْقِ بَصْۜطَةً ۚ— فَاذْكُرُوْۤا اٰلَآءَ اللّٰهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُوْنَ ۟
آیا این امر باعث تعجب و شگفتی شما شد که اندرزی از جانب پروردگارتان بر زبان مردی از جنس خودتان و نه از جنس فرشتگان یا جن‌ها نزد شما آمده است، تا شما را انذار دهد؟! سپاس و شکرگزاری پروردگارتان را به جای آورید که در زمین به شما قدرت داد، و شما را جانشینان قوم نوح علیه السلام قرار داد که الله آنها را به‌سبب کفرشان نابود کرد، شکر الله را بگزارید که بدن‌های بزرگ و قدرت و نیرومندیِ زیاد را به شما اختصاص داد، ونعمت‌های گستردۀ الله بر خودتان را به یاد آورید به امید آن‌که به مطلوب دست یابید، و از ترس و وحشت نجات پیدا کنید.
અરબી તફસીરો:
قَالُوْۤا اَجِئْتَنَا لِنَعْبُدَ اللّٰهَ وَحْدَهٗ وَنَذَرَ مَا كَانَ یَعْبُدُ اٰبَآؤُنَا ۚ— فَاْتِنَا بِمَا تَعِدُنَاۤ اِنْ كُنْتَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟
قومش به او گفتند: - ای هود- آیا نزدمان آمده‌ای که ما را به عبادت الله به یگانگی امر کنی، و آنچه را که پدرانمان عبادت می‌کردند رها کنیم؟! پس اگر در ادعای خویش راستگو هستی عذابی را که به ما وعده می‌دهی بیاور.
અરબી તફસીરો:
قَالَ قَدْ وَقَعَ عَلَیْكُمْ مِّنْ رَّبِّكُمْ رِجْسٌ وَّغَضَبٌ ؕ— اَتُجَادِلُوْنَنِیْ فِیْۤ اَسْمَآءٍ سَمَّیْتُمُوْهَاۤ اَنْتُمْ وَاٰبَآؤُكُمْ مَّا نَزَّلَ اللّٰهُ بِهَا مِنْ سُلْطٰنٍ ؕ— فَانْتَظِرُوْۤا اِنِّیْ مَعَكُمْ مِّنَ الْمُنْتَظِرِیْنَ ۟
هود علیه السلام اینگونه به آنها پاسخ داد: به تحقیق که عذاب و خشم الله بر شما واجب شده است پس بدون تردید بر شما واقع می‌شود، آیا در مورد بت‌‌هایی با من مجادله می‌کنید که شما و پدران‌تان آنها را معبودها نامیده‌اید، درحالی‌که این امر حقیقت ندارد؟! والله هیچ دلیلی نازل نفرموده که بر الوهیت آنها که ادعا می‌کنید به آن استدلال کنید، پس منتظر عذابی که خواستار تعجیل در آن برای خودتان هستید بمانید، و من نیز همراه شما انتظار می‌کشم، زیرا واقع‌شدنی است.
અરબી તફસીરો:
فَاَنْجَیْنٰهُ وَالَّذِیْنَ مَعَهٗ بِرَحْمَةٍ مِّنَّا وَقَطَعْنَا دَابِرَ الَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا وَمَا كَانُوْا مُؤْمِنِیْنَ ۟۠
پس به رحمتی از جانب خود، هود علیه السلام و مؤمنانی را که همراه او بودند نجات دادیم، و کسانی را که آیات ما را تکذیب کردند از ریشه نابود کردیم، و آنها مؤمن نبودند، بلکه تکذیب‌کننده بودند، پس سزاوار عذاب شدند.
અરબી તફસીરો:
وَاِلٰی ثَمُوْدَ اَخَاهُمْ صٰلِحًا ۘ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— قَدْ جَآءَتْكُمْ بَیِّنَةٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ ؕ— هٰذِهٖ نَاقَةُ اللّٰهِ لَكُمْ اٰیَةً فَذَرُوْهَا تَاْكُلْ فِیْۤ اَرْضِ اللّٰهِ وَلَا تَمَسُّوْهَا بِسُوْٓءٍ فَیَاْخُذَكُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
و به تحقیق که به‌سوی قبیلۀ ثمود، برادرشان صالح علیه السلام را فرستادیم که آنها را به توحید و عبادت الله فراخواند، صالح علیه السلام به آنها گفت: ای قوم من، تنها الله را عبادت کنید، زیرا غیر او معبود برحقی که سزاوار عبادت باشد ندارید، بر راستگویی آنچه که برای‌تان آورده‌ام نشانه‌ای روشن از جانب الله نزدتان آمده است، که این نشانه در ماده‌شتری که از سنگ بیرون می‌آید تجسم پیدا می‌کند، که زمانی برای نوشیدن دارد، و برای شما نیز روز مشخصی برای نوشیدن است، پس آن را رها کنید تا در زمین الله بچرد، زیرا چیزی از مخارج او بر عهدۀ شما نیست، و به او آزار نرسانید، وگرنه به عذابی رنج‌آور گرفتار می‌شوید.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• ينبغي التّحلّي بالصبر في الدعوة إلى الله تأسيًا بالأنبياء عليهم السلام.
• من أولويات الدعوة إلى الله الدعوة إلى عبادة الله وحده لا شريك له، ورفض الإشراك به ونبذه.
یکی از اولویت‌های دعوت به‌سوی الله، دعوت به عبادت الله به یگانگی که هیچ شریکی ندارد، و ترک و دست‌کشیدن از شرک‌آوردن به او تعالی است.
• الاغترار بالقوة المادية والجسدية يصرف صاحبها عن الاستجابة لأوامر الله ونواهيه.
وَاذْكُرُوْۤا اِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفَآءَ مِنْ بَعْدِ عَادٍ وَّبَوَّاَكُمْ فِی الْاَرْضِ تَتَّخِذُوْنَ مِنْ سُهُوْلِهَا قُصُوْرًا وَّتَنْحِتُوْنَ الْجِبَالَ بُیُوْتًا ۚ— فَاذْكُرُوْۤا اٰلَآءَ اللّٰهِ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْاَرْضِ مُفْسِدِیْنَ ۟
و به ياد آوريد نعمت الهی را بر شما، هنگامی که شما را جانشين قوم عاد قرار داد، و شما را در سرزمینتان که از آن بهره می برید و خواسته هایتان را (از آن) به دست می آورید، سكونت داد، و این امر بعد از نابودی قوم عاد و پس از اصرارشان بر کفر و تکذیب بود. در دشت ها قصرهایی می سازید، و کوه ها را می تراشید تا خانه هایی در آن بسازید، پس نعمت های الهی را به یاد آورید تا به پاس آن، شکر الله متعال را به جا آورید، و با دوری از کفر و گناهان، از تلاش برای فساد در زمین دست بکشید.
અરબી તફસીરો:
قَالَ الْمَلَاُ الَّذِیْنَ اسْتَكْبَرُوْا مِنْ قَوْمِهٖ لِلَّذِیْنَ اسْتُضْعِفُوْا لِمَنْ اٰمَنَ مِنْهُمْ اَتَعْلَمُوْنَ اَنَّ صٰلِحًا مُّرْسَلٌ مِّنْ رَّبِّهٖ ؕ— قَالُوْۤا اِنَّا بِمَاۤ اُرْسِلَ بِهٖ مُؤْمِنُوْنَ ۟
بزرگان و سران از میان کسانی از قوم او که تکبر ورزیدند به مؤمنان قوم او که آنها را ناتوان می‌شمردند گفتند: - ای مؤمنان- آیا به نظر شما واقعاً صالح فرستاده‌ای از جانب الله است؟ مؤمنان مستضعف به آنها پاسخ دادند: ما در برابر آنچه که صالح با آن فرستاده شده است تصدیق‌کننده و اقرارکننده و تسلیم هستیم، و به شریعت او عمل می‌کنیم.
અરબી તફસીરો:
فَعَقَرُوا النَّاقَةَ وَعَتَوْا عَنْ اَمْرِ رَبِّهِمْ وَقَالُوْا یٰصٰلِحُ ائْتِنَا بِمَا تَعِدُنَاۤ اِنْ كُنْتَ مِنَ الْمُرْسَلِیْنَ ۟
پس با سرکشی از اجرای امر الله، ماده‌شتر را که از رساندن آزار به او نهی شده بودند پی کردند، و با تمسخر و بعید پنداشتن تحقق تهدید صالح علیه السلام گفتند: ای صالح، اگر واقعاً از رسولان الله هستی عذاب دردآوری را که به ما وعده می‌دهی برایمان بیاور.
અરબી તફસીરો:
فَتَوَلّٰی عَنْهُمْ وَقَالَ یٰقَوْمِ لَقَدْ اَبْلَغْتُكُمْ رِسَالَةَ رَبِّیْ وَنَصَحْتُ لَكُمْ وَلٰكِنْ لَّا تُحِبُّوْنَ النّٰصِحِیْنَ ۟
آنگاه صالح علیه السلام پس از ناامیدی از استجابت قومش از آنها روی برگرداند، و به آنها گفت: ای قوم من، به‌راستی که من آنچه را که الله مرا به تبلیغ آن به شما فرمان داد به شما رساندم، و با ترغیب و ترهیب شما خیرتان را خواستم، اما شما کسانی را که خیرخواه و مشتاق بر راهنمایی شما بر خیر و دورکردن شما از شر هستند دوست ندارید.
અરબી તફસીરો:
وَلُوْطًا اِذْ قَالَ لِقَوْمِهٖۤ اَتَاْتُوْنَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُمْ بِهَا مِنْ اَحَدٍ مِّنَ الْعٰلَمِیْنَ ۟
لوط علیه السلام را به یاد آور آنگاه که برای اعتراض بر قومش به آنها گفت: آیا کار زشت و قبیحی را که نزدیکی با مردان است انجام می‌دهید؟! این کاری را که شما ابداع کردید، هیچ‌کس قبل از شما مرتکب نشده بود!
અરબી તફસીરો:
اِنَّكُمْ لَتَاْتُوْنَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِّنْ دُوْنِ النِّسَآءِ ؕ— بَلْ اَنْتُمْ قَوْمٌ مُّسْرِفُوْنَ ۟
همانا شما برای برآورده‌کردن شهوت، به جای زنان که برای این کار آفریده شده‌اند، با مردان نزدیکی می‌کنید، و در این کار هیچ دلیل عقلی و نقلی و فطری را پیروی نمی‌کنید، بلکه شما با خروج از حد اعتدال بشری و انحراف از اقتضای عقل سلیم و فطرت پاک، از حدود الله گذشته‌اید.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• الاستكبار يتولد غالبًا من كثرة المال والجاه، وقلة المال والجاه تحمل على الإيمان والتصديق والانقياد غالبًا.
تکبر و خودبزرگ‌بینی، غالبا از مال زیاد و مقام به دست می‌آید، و مال و مقامِ اندک، غالبا به ایمان و تصدیق و گردن‌نهادن وامی‌دارد.
• جواز البناء الرفيع كالقصور ونحوها؛ لأن من آثار النعمة: البناء الحسن مع شكر المنعم.
جواز ساختن کاخ‌های مرتفع و مانند آن؛ زیرا یکی از آثار نعمت: بنای نیک همراه با شکرگزاری از نعمت‌دهنده است.
• الغالب في دعوة الأنبياء أن يبادر الضعفاء والفقراء إلى الإصغاء لكلمة الحق التي جاؤوا بها، وأما السادة والزعماء فيتمردون ويستعلون عليها.
امر غالب در دعوت پیامبران علیهم السلام این است که ضعیفان و فقرا به دعوت پیامبران علیهم السلام تمایل نشان می‌دهند، اما سران و بزرگان در برابر آن سرکشی می‌کنند و تکبر می‌ورزند.
وَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهٖۤ اِلَّاۤ اَنْ قَالُوْۤا اَخْرِجُوْهُمْ مِّنْ قَرْیَتِكُمْ ۚ— اِنَّهُمْ اُنَاسٌ یَّتَطَهَّرُوْنَ ۟
و پاسخ قوم لوط علیه السلام که این عمل زشت را مرتکب می‌شدند در برابر اعتراض لوط علیه السلام به آنها چیزی نبود جز اینکه با رویگردانی از حق گفتند: لوط علیه السلام و خانواده‌اش را از شهرتان بیرون کنید؛ زیرا آنها مردمی هستند که از این کار شما پاکی می‌جویند، پس شایستۀ ما نیست که آنها در میان ما باقی بمانند.
અરબી તફસીરો:
وَاَمْطَرْنَا عَلَیْهِمْ مَّطَرًا ؕ— فَانْظُرْ كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِیْنَ ۟۠
و باران زیادی بر آنها فرو ریختیم، آنگاه که با سنگ‌هایی از گِل بر سرشان افکندیم، و شهر را زیر و رو کردیم، پس - ای رسول- بیندیش که سرانجام قوم ستمکار لوط علیه السلام چگونه بود؟ به راستی که سرانجام آنها نابودی و ذلت همیشگی بود.
અરબી તફસીરો:
وَاِلٰی مَدْیَنَ اَخَاهُمْ شُعَیْبًا ؕ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— قَدْ جَآءَتْكُمْ بَیِّنَةٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ فَاَوْفُوا الْكَیْلَ وَالْمِیْزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ اَشْیَآءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوْا فِی الْاَرْضِ بَعْدَ اِصْلَاحِهَا ؕ— ذٰلِكُمْ خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟ۚ
و به‌سوی قبیلۀ مدین برادرشان شعیب علیه السلام را فرستادیم، پس به آنها گفت: ای قوم من، تنها الله را عبادت کنید، زیرا جز او معبودی سزاوار عبادت ندارید، برهانی واضح و دلیلی روشن بر راستگویی آنچه از جانب پروردگارم برای‌تان آورده‌ام از جانب الله نزدتان آمده است، حقوق مردم را با کامل‌کردن پیمانه و ترازو بپردازید، و با عیب‌جویی در کالاهای مردم، و بازداشتن از آن، یا فریفتن صاحبانش، حق مردم را کم ندهید، و پس از اصلاح زمین با بعثت پیامبران علیهم السلام از قبل، با کفر و ارتکاب گناهان در زمین فساد برپا نکنید، این موارد برای شما بهتر و سودمندتر است اگر ایمان دارید؛ زیرا با این کار گناهان که الله از انجام آنها نهی فرموده است ترک می‌شوند، و نزدیکی‌جستن به الله با انجام اوامر او تعالی حاصل می‌گردد.
અરબી તફસીરો:
وَلَا تَقْعُدُوْا بِكُلِّ صِرَاطٍ تُوْعِدُوْنَ وَتَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ مَنْ اٰمَنَ بِهٖ وَتَبْغُوْنَهَا عِوَجًا ۚ— وَاذْكُرُوْۤا اِذْ كُنْتُمْ قَلِیْلًا فَكَثَّرَكُمْ ۪— وَانْظُرُوْا كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِیْنَ ۟
و بر سر هر راهی منشینید که مردمی را که از آن می‌گذرند بترسانید تا اموال‌شان را بربایید، و هرکس بخواهد به دین الله راه یابد از آن بازدارید. با این کار می‌خواهید که راه الله دشوار باشد تا مردم آن را نپیمایند. نعمت‌های الله بر خودتان را به یاد آورید تا در قبال آنها از الله شکرگزاری کنید، آنگاه که شمارتان اندک بود و شما را زیاد گردانید، و بیندیشید که سرانجام فسادکاران در زمین قبل از شما چگونه بود، به‌راستی که سرانجام آنها نابودی و تباهی بوده است.
અરબી તફસીરો:
وَاِنْ كَانَ طَآىِٕفَةٌ مِّنْكُمْ اٰمَنُوْا بِالَّذِیْۤ اُرْسِلْتُ بِهٖ وَطَآىِٕفَةٌ لَّمْ یُؤْمِنُوْا فَاصْبِرُوْا حَتّٰی یَحْكُمَ اللّٰهُ بَیْنَنَا ۚ— وَهُوَ خَیْرُ الْحٰكِمِیْنَ ۟
و –ای تکذیب‌کنندگان- اگر گروهی از شما به آنچه من از جانب پروردگارم آورده‌ام ایمان آورده، و گروهی دیگر به آن ایمان نیاورده است، منتظر بمانید تا الله میان شما داوری کند و او بهترین داور و عادل‌ترین قاضی است.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• اللواط فاحشة تدلُّ على انتكاس الفطرة، وناسب أن يكون عقابهم من جنس عملهم فنكس الله عليهم قُراهم.
لواط، کار زشتی است که بر انحطاط و واژگون شدن فطرت دلالت دارد، پس مجازات لواط کاران نیز شایسته است كه متناسب با عملشان باشد، از این رو الله متعال شهرهایشان را بر سرشان واژگون کرد.
• تقوم دعوة الأنبياء - ومنهم شعيب عليه السلام - على أصلين: تعظيم أمر الله: ويشمل الإقرار بالتوحيد وتصديق النبوة. والشفقة على خلق الله: ويشمل ترك البَخْس وترك الإفساد وكل أنواع الإيذاء.
دعوت پیامبران علیهم السلام – از جمله شعیب علیه السلام - بر دو اصل استوار است: اصل اول بزرگداشت امر الله، که اقرار به توحید و تصدیق نبوت را دربردارد، و اصل دیگر دلسوزی به مخلوقات الله است، که شامل دست‌کشیدن از ستم و فساد و تمام انواع آزارهاست.
• الإفساد في الأرض بعد الإصلاح جُرْم اجتماعي في حق الإنسانية؛ لأن صلاح الأرض بالعقيدة والأخلاق فيه خير للجميع، وإفساد الأرض عدوان على الناس.
برپایی فساد بر روی زمین پس از اصلاح، جنایتی اجتماعی در حق انسانیت است؛ زیرا صلاح زمین با عقیده و اخلاق والا برای همگی خیر است، و برپایی فساد در زمین تجاوز بر مردم است.
• من أعظم الذنوب وأكبرها وأشدها وأفحشها أخذُ ما لا يحقُّ أخذه شرعًا من الوظائف المالية بالقهر والجبر؛ فإنه غصب وظلم وعسف على الناس وإذاعة للمنكر وعمل به ودوام عليه وإقرار له.
از بزرگترین و سخت‌ترین و زشت‌ترین گناهان، گرفتن مقرری‌های مالی که گرفتن آن از نظر شرعی حق نیست، به زور و اجبار است؛ زیرا غصب و جور و ستم بر مردم و انتشار منکر و عمل و استمرار به آن و تأیید این کار است.
قَالَ الْمَلَاُ الَّذِیْنَ اسْتَكْبَرُوْا مِنْ قَوْمِهٖ لَنُخْرِجَنَّكَ یٰشُعَیْبُ وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مَعَكَ مِنْ قَرْیَتِنَاۤ اَوْ لَتَعُوْدُنَّ فِیْ مِلَّتِنَا ؕ— قَالَ اَوَلَوْ كُنَّا كٰرِهِیْنَ ۟ۚ
بزرگان و سران قوم شعیب -علیه السلام- که سرکشی می کردند، به او گفتند: -ای شعیب- یا به دین ما برگرد یا تو و همراهانت را که تصدیقت کرده اند از شهرمان بیرون خواهیم کرد. شعیب -علیه السلام- از روی انکار و تعجب به آن ها گفت: آیا از دین و آیینتان پیروی کنیم؛ هر چند که مى دانیم آنچه که شما بر آن هستید، باطل است، اگر چه از آن کراهت داشته باشیم؟!
અરબી તફસીરો:
قَدِ افْتَرَیْنَا عَلَی اللّٰهِ كَذِبًا اِنْ عُدْنَا فِیْ مِلَّتِكُمْ بَعْدَ اِذْ نَجّٰىنَا اللّٰهُ مِنْهَا ؕ— وَمَا یَكُوْنُ لَنَاۤ اَنْ نَّعُوْدَ فِیْهَاۤ اِلَّاۤ اَنْ یَّشَآءَ اللّٰهُ رَبُّنَا ؕ— وَسِعَ رَبُّنَا كُلَّ شَیْءٍ عِلْمًا ؕ— عَلَی اللّٰهِ تَوَكَّلْنَا ؕ— رَبَّنَا افْتَحْ بَیْنَنَا وَبَیْنَ قَوْمِنَا بِالْحَقِّ وَاَنْتَ خَیْرُ الْفٰتِحِیْنَ ۟
اگر به شرک و کفری که شما بر آن هستید پس از اینکه الله ما را به فضل خویش از آن نجات داد ایمان بیاوریم، به‌راستی که بر الله دروغ بسته‌ایم. سزاوار و شایستۀ ما نیست که به‌سوی آیین باطل شما بازگردیم مگر اینکه الله پروردگارمان بخواهد، زیرا همگی در برابر ارادۀ الله سبحانه مغلوب هستند، علم پروردگار ما بر هر چیزی احاطه دارد، و ذره‌ای از آن بر او پوشیده نمی‌ماند، فقط بر الله تکیه کردیم تا ما را بر راه راست پایدار بدارد، و از راه‌های جهنم محافظت گرداند. پروردگارا، میان ما و میان قوم کافر ما، به حق داوری کن، پس صاحب حق مظلوم را بر ظالم منحرف پیروز گردان، که -پروردگارا- تو بهترین داوران هستی.
અરબી તફસીરો:
وَقَالَ الْمَلَاُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا مِنْ قَوْمِهٖ لَىِٕنِ اتَّبَعْتُمْ شُعَیْبًا اِنَّكُمْ اِذًا لَّخٰسِرُوْنَ ۟
و بزرگان و سران کافر قوم او که دعوت توحید را رها کرده بودند برای برحذرداشتن از شعیب علیه السلام و دینش گفتند: - ای قوم ما- اگر در دین شعیب وارد شوید، و دین خودتان و دین پدران‌تان را رها کنید، با این کار نابود می‌شوید.
અરબી તફસીરો:
الَّذِیْنَ كَذَّبُوْا شُعَیْبًا كَاَنْ لَّمْ یَغْنَوْا فِیْهَا ۛۚ— اَلَّذِیْنَ كَذَّبُوْا شُعَیْبًا كَانُوْا هُمُ الْخٰسِرِیْنَ ۟
تمام کسانی‌که شعیب علیه السلام را تکذیب کردند از بین رفتند، و چنان نابود شدند که گویی هرگز در دیارشان سکونت نداشته بودند و در آن بهره نبرده بودند، کسانی‌که شعیب علیه السلام را تکذیب کردند آنها زیانکاران بودند؛ زیرا آنها بر خودشان و آنچه که مالک بودند زیان رساندند، و آن‌گونه که این کافران تکذیب‌کننده ادعا کردند مؤمنان قوم او هرگز زیانکار نبودند.
અરબી તફસીરો:
فَتَوَلّٰی عَنْهُمْ وَقَالَ یٰقَوْمِ لَقَدْ اَبْلَغْتُكُمْ رِسٰلٰتِ رَبِّیْ وَنَصَحْتُ لَكُمْ ۚ— فَكَیْفَ اٰسٰی عَلٰی قَوْمٍ كٰفِرِیْنَ ۟۠
و چون نابود شدند پیامبرشان شعیب علیه السلام از آنها روی گرداند، و خطاب به آنها گفت: ای قوم من، آنچه را که پروردگارم مرا به ابلاغ آن به شما امر کرد به شما رساندم، و شما را نصیحت کردم اما شما نصیحت مرا نپذیرفتید، و از راهنمایی من اطاعت نکردید، پس چگونه بر قومی که به الله کافر هستند و بر کفرشان اصرار دارند اندوهگین باشم؟!
અરબી તફસીરો:
وَمَاۤ اَرْسَلْنَا فِیْ قَرْیَةٍ مِّنْ نَّبِیٍّ اِلَّاۤ اَخَذْنَاۤ اَهْلَهَا بِالْبَاْسَآءِ وَالضَّرَّآءِ لَعَلَّهُمْ یَضَّرَّعُوْنَ ۟
و در هیچ شهری پیامبری نفرستادیم، و ساکنانش تکذیب نکردند و کفر نورزیدند، مگر اینکه آنها را به سختی و فقر و بیماری دچار کردیم به این امید که برای الله فروتنی کنند و از کفر و استکبار دست بردارند. و این هشداری برای قریش و برای هرکسی است که کفر ورزد و خبر سنت الله در امت‌های تکذیب‌کننده را تکذیب کند.
અરબી તફસીરો:
ثُمَّ بَدَّلْنَا مَكَانَ السَّیِّئَةِ الْحَسَنَةَ حَتّٰی عَفَوْا وَّقَالُوْا قَدْ مَسَّ اٰبَآءَنَا الضَّرَّآءُ وَالسَّرَّآءُ فَاَخَذْنٰهُمْ بَغْتَةً وَّهُمْ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟
سپس بعد از گرفتاری به سختی و بیماری، خیری فراوان و امنیت به آنها دادیم تا اینکه افرادشان زیاد شد، و اموال‌شان رشد کرد، و گفتند: شر و خیری که به ما رسید، همان عادت منظمی است که از قبل به پیشینیان ما رسیده است، و درک نکردند که منظور از کیفرهایی که به آنها می‌رسد عبرت‌گرفتن است، و نعمت‌هایی که به آنها می‌رسد استدراج (نزدیک‌کردن تدریجی به عذاب) است، پس ناگهان و درحالی‌که عذاب را احساس نمی‌کردند و منتظر آن نبودند آنها را به عذاب گرفتیم.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• من مظاهر إكرام الله لعباده الصالحين أنه فتح لهم أبواب العلم ببيان الحق من الباطل، وبنجاة المؤمنين، وعقاب الكافرين.
یکی از مظاهر اکرام الله به بندگان صالحش این است که درهای علم را برای روشن نمودن حق از باطل، و نجات مؤمنان، و عذاب کافران برایشان گشوده است.
وَلَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُرٰۤی اٰمَنُوْا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَكٰتٍ مِّنَ السَّمَآءِ وَالْاَرْضِ وَلٰكِنْ كَذَّبُوْا فَاَخَذْنٰهُمْ بِمَا كَانُوْا یَكْسِبُوْنَ ۟
و اگر ساکنان این شهرهایی که رسولانمان را به‌سوی آنها فرستادیم دعوت رسولان را تصدیق کرده بودند، و با ترک کفر و گناهان و اجرای اوامر الله تعالی تقوای او را پیشه کرده بودند، به‌طور قطع از هر جهتی درهای خیر را بر روی آنها می‌گشودیم، اما آنها تصدیق نکردند و تقوا برنگزیدند، بلکه آنچه را رسولان‌شان آورده بودند تکذیب کردند، پس به‌سبب گناهان و جرایمی که انجام می‌دادند به صورت ناگهانی آنها را به عذاب گرفتیم.
અરબી તફસીરો:
اَفَاَمِنُوْا مَكْرَ اللّٰهِ ۚ— فَلَا یَاْمَنُ مَكْرَ اللّٰهِ اِلَّا الْقَوْمُ الْخٰسِرُوْنَ ۟۠
بنگرید به مهلتی که الله در اختیار آنها گذاشت، و نیرو و روزی زیادی به آنها ارزانی داشت تا به تدریج آنها را به‌سوی عذاب بکشاند؛ آیا این تکذیب‌کنندگان ساکن آن شهرها از تدبیر پنهانی الله خود را ایمن دانسته‌اند؟ کسی جز قوم نابودشده خود را از مکر الله ایمن نمی‌داند، اما هدایت‌یافتگان همان کسانی هستند که از مکر او تعالی می‌ترسند، پس به آنچه که الله بر آنها نعمت بخشیده است فریب نمی‌خورند، بلکه بخشش و احسان او تعالی بر خودشان را می‌بینند، و شکر او را به جای می‌آورند.
અરબી તફસીરો:
اَوَلَمْ یَهْدِ لِلَّذِیْنَ یَرِثُوْنَ الْاَرْضَ مِنْ بَعْدِ اَهْلِهَاۤ اَنْ لَّوْ نَشَآءُ اَصَبْنٰهُمْ بِذُنُوْبِهِمْ ۚ— وَنَطْبَعُ عَلٰی قُلُوْبِهِمْ فَهُمْ لَا یَسْمَعُوْنَ ۟
آیا برای کسانی‌که پس از نابودی امت‌های قبل از خود به‌سبب گناهان‌شان، در روی زمین جانشین شدند روشن نشده است، و از عذابی که به آنها رسیده است عبرت نگرفته‌اند، بلکه اعمال آنها را انجام دادند، آیا برای اینها روشن نشده است که اگر الله می‌خواست آنها را به‌سبب گناهان‌شان عذاب کند به‌طور قطع این کار را می‌کرد چنان‌که این کار سنت او تعالی است؟! و بر دل‌های‌شان مُهر می‌زد تا هیچ پندی نگیرند، و هیچ اندرزی به آنها سود نرساند.
અરબી તફસીરો:
تِلْكَ الْقُرٰی نَقُصُّ عَلَیْكَ مِنْ اَنْۢبَآىِٕهَا ۚ— وَلَقَدْ جَآءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنٰتِ ۚ— فَمَا كَانُوْا لِیُؤْمِنُوْا بِمَا كَذَّبُوْا مِنْ قَبْلُ ؕ— كَذٰلِكَ یَطْبَعُ اللّٰهُ عَلٰی قُلُوْبِ الْكٰفِرِیْنَ ۟
- ای رسول- آن شهرهای سابق- یعنی شهرهای اقوام نوح و هود و صالح و لوط و شعیب علیهم السلام - اخبار و تکذیب و دشمنی و عذاب آنها را بر تو می‌خوانیم و تو را از آن باخبر می‌سازیم؛ تا عبرتی باشد برای هرکس که عبرت می‌گیرد، و اندرزی باشد برای هرکس که اندرز می‌پذیرد، و رسولان علیهم السلام برای ساکنان این شهرها براهین آشکاری بر راستگویی خویش آوردند، اما آنها کسانی نبودند که هنگام آمدن رسولان علیهم السلام ایمان بیاورند چون الله از قبل می‌دانست که آن را تکذیب می‌کنند. و همانگونه که الله بر دل‌های ساکنان این شهرها که رسولان‌شان را تکذیب کردند مُهر نهاد، بر دل‌های کافران به محمد صلی الله علیه وسلم نیز مُهر می‌نهد، تا به ایمان هدایت نشوند.
અરબી તફસીરો:
ثُمَّ بَعَثْنَا مِنْ بَعْدِهِمْ مُّوْسٰی بِاٰیٰتِنَاۤ اِلٰی فِرْعَوْنَ وَمَلَاۡىِٕهٖ فَظَلَمُوْا بِهَا ۚ— فَانْظُرْ كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِیْنَ ۟
سپس بعد از آن رسولان، موسی علیه السلام را با دلایل و حجت‌های آشکار و دلالت‌کننده بر راستگویی او به‌سوی فرعون و قومش فرستادیم، اما آنها کاری نکردند جز اینکه این آیات را انکار کردند و به آن کفر ورزیدند، پس - ای رسول- بنگر که سرانجام فرعون و قومش چگونه بود، که الله آنها را غرق و نابود کرد، و در دنیا و آخرت به آنها لعنت رسانید.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• الإيمان والعمل الصالح سبب لإفاضة الخيرات والبركات من السماء والأرض على الأمة.
• الصلة وثيقة بين سعة الرزق والتقوى، وإنْ أنعم الله على الكافرين فإن هذا استدراج لهم ومكر بهم.
بیان رابطه محکم میان گشایش روزی و تقوا؛ و اگر الله بر کافران نعمت می‌بخشد برای نزدیک‌کردن تدریجی آنها به عذاب و نیرنگ زدن بر آنها است.
• على العبد ألا يأمن من عذاب الله المفاجئ الذي قد يأتي في أية ساعة من ليل أو نهار.
حَقِیْقٌ عَلٰۤی اَنْ لَّاۤ اَقُوْلَ عَلَی اللّٰهِ اِلَّا الْحَقَّ ؕ— قَدْ جِئْتُكُمْ بِبَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّكُمْ فَاَرْسِلْ مَعِیَ بَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ ۟ؕ
موسی علیه السلام گفت: چون فرستاده‌ای از جانب الله هستم، بر من شایسته است که بر او تعالی سخنی جز حق نگویم، همانا حجتی آشکار که بر راستگویی من و اینکه فرستاده‌شده‌ای از جانب پروردگارم به‌سوی شما هستم نزدتان آورده‌ام، پس فرزندان اسرائیل را از اسارت و جبری که در آن قرار دارند همراه من بفرست.
અરબી તફસીરો:
قَالَ اِنْ كُنْتَ جِئْتَ بِاٰیَةٍ فَاْتِ بِهَاۤ اِنْ كُنْتَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟
અરબી તફસીરો:
فَاَلْقٰی عَصَاهُ فَاِذَا هِیَ ثُعْبَانٌ مُّبِیْنٌ ۟ۚۖ
અરબી તફસીરો:
قَالَ اَلْقُوْا ۚ— فَلَمَّاۤ اَلْقَوْا سَحَرُوْۤا اَعْیُنَ النَّاسِ وَاسْتَرْهَبُوْهُمْ وَجَآءُوْ بِسِحْرٍ عَظِیْمٍ ۟
موسی علیه السلام بدون اهمیت به آنها و با اعتماد به اینکه پروردگارش به او یاری می‌رساند به آنها پاسخ داد: ریسمان‌ها و عصاهای‌تان را بیفکنید، چون افکندند مردم را چشم‌بندی و سحر کردند، و آنها را ترساندند، و در چشم بینندگان سحری قوی آوردند.
અરબી તફસીરો:
وَاَوْحَیْنَاۤ اِلٰی مُوْسٰۤی اَنْ اَلْقِ عَصَاكَ ۚ— فَاِذَا هِیَ تَلْقَفُ مَا یَاْفِكُوْنَ ۟ۚ
و الله به پیامبر و کلیم خویش موسی علیه السلام چنین وحی کرد: - ای موسی- عصایت را بیفکن، پس موسی علیه السلام آن را افکند، ناگهان به ماری زنده تبدیل شد که ریسمان‌ها و عصاهای‌شان را که در تبدیل حقایق و به اشتباه انداختن مردم به کار می‌بردند و مردم آنها را مارهایی جنبیده می‌دیدند، بلعید.
અરબી તફસીરો:
فَوَقَعَ الْحَقُّ وَبَطَلَ مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟ۚ
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• من حكمة الله ورحمته أن جعل آية كل نبي مما يدركه قومه، وقد تكون من جنس ما برعوا فيه.
از مظاهر حکمت و رحمت الله است که نشانۀ هر پیامبری را از مواردی قرار می‌دهد که قوم او آن را درک می‌کنند، و گاهی از جنس چیزی است که در آن مهارت دارند.
قَالُوْۤا اٰمَنَّا بِرَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ
અરબી તફસીરો:
رَبِّ مُوْسٰی وَهٰرُوْنَ ۟
અરબી તફસીરો:
قَالَ فِرْعَوْنُ اٰمَنْتُمْ بِهٖ قَبْلَ اَنْ اٰذَنَ لَكُمْ ۚ— اِنَّ هٰذَا لَمَكْرٌ مَّكَرْتُمُوْهُ فِی الْمَدِیْنَةِ لِتُخْرِجُوْا مِنْهَاۤ اَهْلَهَا ۚ— فَسَوْفَ تَعْلَمُوْنَ ۟
فرعون پس از ایمان‌آوردن ساحران به یگانگی الله، برای تهدید آنها گفت: قبل از اینکه به شما اجازه دهم موسی را تصدیق کردید؟ به‌راستی که ایمان شما به موسی و تصدیق آنچه که او آورده است از طرف شما، به‌سبب فریب و نیرنگی است که شما و موسی برای اخراج ساکنان این شهر از آن اندیشیده‌اید، پس - ای ساحران- به زودی از عقوبت و عذابی که به شما می‌رسد آگاه خواهید شد.
અરબી તફસીરો:
لَاُقَطِّعَنَّ اَیْدِیَكُمْ وَاَرْجُلَكُمْ مِّنْ خِلَافٍ ثُمَّ لَاُصَلِّبَنَّكُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟
از هر یک از شما دست راست و پای چپش یا دست چپ و پای راستش را قطع خواهم کرد، سپس همگی شما را بر تنه‌های درخت خرما برای عذاب شما و ترساندن هرکسی‌که شما را در این حالت مشاهده می‌کند خواهم آویخت.
અરબી તફસીરો:
وَمَا تَنْقِمُ مِنَّاۤ اِلَّاۤ اَنْ اٰمَنَّا بِاٰیٰتِ رَبِّنَا لَمَّا جَآءَتْنَا ؕ— رَبَّنَاۤ اَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَّتَوَفَّنَا مُسْلِمِیْنَ ۟۠
و –ای فرعون- تو ما را عذاب نمی‌کنی و بر ما سخت نمی‌گیری جز برای اینکه آیات پروردگارمان را که به دست موسی نزد ما آمده است تصدیق کردیم، پس اگر این کار گناهی مورد ایراد است پس گناه ماست، سپس با دعا به‌سوی الله متوجه شدند و با فروتنی گفتند: پروردگارا، بر ما شکیبایی فرو ریز تا بر حق پایداری ورزیم، و ما را درحالی بمیران که تسلیم تو و فرمان‌بردار امرت و پیرو رسولت هستیم.
અરબી તફસીરો:
وَقَالَ الْمَلَاُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ اَتَذَرُ مُوْسٰی وَقَوْمَهٗ لِیُفْسِدُوْا فِی الْاَرْضِ وَیَذَرَكَ وَاٰلِهَتَكَ ؕ— قَالَ سَنُقَتِّلُ اَبْنَآءَهُمْ وَنَسْتَحْیٖ نِسَآءَهُمْ ۚ— وَاِنَّا فَوْقَهُمْ قٰهِرُوْنَ ۟
و سران و بزرگان قوم فرعون، برای تحریک فرعون علیه موسی و مؤمنان همراهش، به او گفتند: - ای فرعون- آیا موسی و قومش را رها می‌کنی تا در زمین فساد پخش کنند، و تو و معبودهایت را رها کنند، و به‌سوی عبادت الله به یگانگی فراخوانند؟! فرعون گفت: پسران بنی اسرائیل را خواهیم کشت، و زنان‌شان را برای خدمت نگه می‌داریم، و با زور و غلبه و قدرت بر آنها چیره هستیم.
અરબી તફસીરો:
قَالَ مُوْسٰی لِقَوْمِهِ اسْتَعِیْنُوْا بِاللّٰهِ وَاصْبِرُوْا ۚ— اِنَّ الْاَرْضَ لِلّٰهِ ۙ۫— یُوْرِثُهَا مَنْ یَّشَآءُ مِنْ عِبَادِهٖ ؕ— وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِیْنَ ۟
موسی علیه السلام اینگونه قومش را نصیحت کرد: ای قوم من، در دفع ضرر از خود و جلب فایده به خودتان فقط از الله یاری بخواهید، و در آزمایشی که قرار دارید شکیبایی ورزید، زیرا زمین فقط از آنِ الله است، و نه برای فرعون است و نه کسی دیگر تا در آن حکومت کند، و الله بر اساس ارادۀ خویش آن را میان مردم دست به دست می‌گرداند، و اما سرانجام نیکو در زمین برای مؤمنان است که اوامر پروردگارشان را اجرا می‌کنند و از نواهی او تعالی اجتناب می‌ورزند، هر چند به امتحان‌ها و آزمایش‌هایی مبتلا شوند.
અરબી તફસીરો:
قَالُوْۤا اُوْذِیْنَا مِنْ قَبْلِ اَنْ تَاْتِیَنَا وَمِنْ بَعْدِ مَا جِئْتَنَا ؕ— قَالَ عَسٰی رَبُّكُمْ اَنْ یُّهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَیَسْتَخْلِفَكُمْ فِی الْاَرْضِ فَیَنْظُرَ كَیْفَ تَعْمَلُوْنَ ۟۠
قوم موسی علیه السلام که از بنی اسرائیل بودند به موسی علیه السلام گفتند: ای موسی قبل از آمدن تو، توسط فرعون با کشتن پسران‌مان و باقی‌گذاشتن زنان‌مان مبتلا بودیم و بعد از آمدن تو نیز مبتلا هستیم. موسی علیه السلام برای نصیحت و بشارت به گشایش به آنها گفت: امید است که پروردگار شما دشمن‌تان فرعون و قومش را نابود کند، و پس از آنها شما را در زمین قدرت دهد، آنگاه پس از این بنگرد شکر می‌‌گزارید یا کفر می‌ورزید.
અરબી તફસીરો:
وَلَقَدْ اَخَذْنَاۤ اٰلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِیْنَ وَنَقْصٍ مِّنَ الثَّمَرٰتِ لَعَلَّهُمْ یَذَّكَّرُوْنَ ۟
و خاندان فرعون را با خشکسالی و قحطی عذاب کردیم، و آنها را با کاهش میوه‌ها و غلات زمین آزمودیم، به این امید که متذکر شوند و پند گیرند که آنچه بر سرشان آمده است عذابی بر آنها به‌سبب کفرشان است، آنگاه به‌سوی الله توبه کنند.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• موقف السّحرة وإعلان إيمانهم بجرأة وصراحة يدلّ على أنّ الإنسان إذا تجرّد عن هواه، وأذعن للعقل والفكر السّليم بادر إلى الإيمان عند ظهور الأدلّة عليه.
موضع ساحران و اعلام ایمان‌شان با جرأت و صراحت بر این امر دلالت دارد که اگر انسان از هوس خویش خالی شود، و از عقل و فکر سلیم فرمان‌برداری کند، هنگام ظهور دلایل ایمان، به سرعت ایمان می‌آورد.
• أهل الإيمان بالله واليوم الآخر هم أشدّ الناس حزمًا، وأكثرهم شجاعة وصبرًا في أوقات الأزمات والمحن والحروب.
مؤمنان به الله و روز آخرت، در میادین بحران و آزمایش و جنگ، استوارترین و شجاع‌ترین و شکیباترین مردم هستند.
فَاِذَا جَآءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُوْا لَنَا هٰذِهٖ ۚ— وَاِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَّطَّیَّرُوْا بِمُوْسٰی وَمَنْ مَّعَهٗ ؕ— اَلَاۤ اِنَّمَا طٰٓىِٕرُهُمْ عِنْدَ اللّٰهِ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
پس هرگاه سال خوش و میوه‌های نیکو و محصول فراوان به خاندان فرعون رسید گفتند: اینها به خاطر شایستگی و برتری ما به آنهاست، و اگر مصیبتی از خشکسالی و قحطی و بیماری‌های فراوان و سایر پیش‌آمدهای ناگوار به آنها می‌رسید به موسی علیه السلام و کسانی از بنی‌اسرائیل که همراه او بودند شگون بد می‌زدند، اما در حقیقت تمام این مصیبت‌ها که به آنها می‌رسید فقط به تقدیر الله سبحانه بود، و این کار هیچ ربطی نه به آنها داشت نه به موسی علیه السلام مگر اینکه موسی علیه السلام علیه آنها دعا می‌کرد، اما بیشتر آنها نمی‌دانند، از این رو آن را به غیر الله نسبت می‌دهند.
અરબી તફસીરો:
وَقَالُوْا مَهْمَا تَاْتِنَا بِهٖ مِنْ اٰیَةٍ لِّتَسْحَرَنَا بِهَا ۙ— فَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِیْنَ ۟
و قوم موسی از روی دشمنی با حق به موسی علیه السلام گفتند: هر نشانه و راهنمایی را که برایمان بیاوری، و هر حجتی را بر بطلان آنچه نزد ماست و برای اثبات راستی آنچه آورده‌ای اقامه کنی تا از آن بازگردیم؛ هرگز تو را تصدیق نخواهیم کرد.
અરબી તફસીરો:
فَاَرْسَلْنَا عَلَیْهِمُ الطُّوْفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفَادِعَ وَالدَّمَ اٰیٰتٍ مُّفَصَّلٰتٍ ۫— فَاسْتَكْبَرُوْا وَكَانُوْا قَوْمًا مُّجْرِمِیْنَ ۟
پس برای عذاب آنها به خاطر تکذیب و لجاجت‌شان آبی فراوان را بر آنها فرو فرستادیم، که کشتزارها و میوه‌های‌شان را غرق ساخت، و ملخ‌ها را بر آنها فرستادیم که محصولات‌شان را خوردند، و جانور کوچکی به نام شپش بر آنها فرستادیم که به کشت آسیب می‌رساند یا انسان را در مویش اذیت می‌کرد، و بر آنها قورباغه‌ها را فرو فرستادیم که ظرف‌های‌شان را پر کرد، و غذاهای‌شان را فاسد کرد، و آرامش را از آنها گرفت، و خون را بر آنها فرو فرستادیم که آب‌های چاه‌ها و رودهای‌شان را به خون تبدیل کرد. تمام این موارد را آیاتی آشکار و پراکنده و در پی یکدیگر فرستادیم، اما با وجود تمام کیفرهایی که به آنها رسید از ایمان به الله و تصدیق آنچه موسی علیه السلام آورده بود سر باز زدند، و مردمی بودند که مرتکب گناهان می‌شدند، و از باطل دست نمی‌کشیدند، و به‌سوی حق هدایت نمی‌شدند.
અરબી તફસીરો:
وَلَمَّا وَقَعَ عَلَیْهِمُ الرِّجْزُ قَالُوْا یٰمُوْسَی ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِنْدَكَ ۚ— لَىِٕنْ كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَلَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ ۟ۚ
و وقتی با این امور به عذاب گرفتار شدند، به موسی علیه السلام روی آورده، و به او گفتند: ای موسی، از پروردگارت به نبوتی که آن را به تو اختصاص داده است، و به عهدی که برای برداشتن عذاب با توبه نزد تو دارد برای ما بخواه که عذابی را که بر ما وارد شده است از ما بردارد، پس اگر این عذاب را از ما بردارد به‌طور قطع به تو ایمان می‌آوریم، و بنی‌اسرائیل را همراه تو می‌فرستیم، و آنها را آزاد می‌سازیم.
અરબી તફસીરો:
فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الرِّجْزَ اِلٰۤی اَجَلٍ هُمْ بٰلِغُوْهُ اِذَا هُمْ یَنْكُثُوْنَ ۟
اما هنگامی که عذاب را تا مدتی مشخص؛ قبل از غرق و نابودکردن شان، از آنها برداشتیم، ناگهان ایمان و فرستادن بنی‌اسرائیل را که بر خود عهد بسته بودند شکستند، و بر کفرشان ادامه دادند، و از فرستادن بنی‌اسرائیل همراه موسی علیه السلام خودداری کردند.
અરબી તફસીરો:
فَانْتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَاَغْرَقْنٰهُمْ فِی الْیَمِّ بِاَنَّهُمْ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا وَكَانُوْا عَنْهَا غٰفِلِیْنَ ۟
پس وقتی سررسید مشخص نابودی آنها فرا رسید، به‌سبب تکذیب آیات الله توسط آنها و رویگردانی‌شان از حقیقتی که بر آن دلالت می‌کرد و هیچ تردیدی در آن راه ندارد، خشم خویش را با غرق‌ساختن‌شان در دریا بر آنها فرو فرستادیم.
અરબી તફસીરો:
وَاَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِیْنَ كَانُوْا یُسْتَضْعَفُوْنَ مَشَارِقَ الْاَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِیْ بٰرَكْنَا فِیْهَا ؕ— وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنٰی عَلٰی بَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ ۙ۬— بِمَا صَبَرُوْا ؕ— وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ یَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهٗ وَمَا كَانُوْا یَعْرِشُوْنَ ۟
و به بنی‌اسرائیل که فرعون و قومش آنها را خوار می‌کردند مشارق و مغارب زمین را به میراث عطا کردیم، که منظور از آن سرزمین شام است، این سرزمینی است که الله با بیرون‌آوردن کشتزارها و میوه‌ها به کامل‌ترین شکل، در آن برکت نهاده، و- ای رسول- سخن نیکوی پروردگارت که در آیۀ: ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ﴾ [القصص: 5]. «و می‌خواهیم بر کسانی‌که در زمین به استضعاف کشیده شده‌اند، منت گذاریم و آنها را پیشوایان سازیم، و آنها را وارثان (زمین) قرار دهیم». آمده است تحقق یافت، چنان‌که الله به‌سبب صبر آنها در برابر آزارهای فرعون و قومش که به آنها رسید آنها را در زمین قدرت داد، و مزارع و مسکن‌هایی که فرعون می‌ساخت، و کاخ‌هایی را که بنا می‌کردند نابود کردیم.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• الخير والشر والحسنات والسيئات كلها بقضاء الله وقدره، لا يخرج منها شيء عن ذلك.
تمام خیر و شر و نیکی و بدی به قضا و قَدَر الله است، و ذره‌ای از این موارد از قضا و قدر او تعالی خارج نیست.
• شأن الناس في وقت المحنة والمصائب اللجوء إلى الله بدافع نداء الإيمان الفطري.
• يحسن بالمؤمن تأمل آيات الله وسننه في الخلق، والتدبر في أسبابها ونتائجها.
• تتلاشى قوة الأفراد والدول أمام قوة الله العظمى، والإيمان بالله هو مصدر كل قوة.
وَجٰوَزْنَا بِبَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ الْبَحْرَ فَاَتَوْا عَلٰی قَوْمٍ یَّعْكُفُوْنَ عَلٰۤی اَصْنَامٍ لَّهُمْ ۚ— قَالُوْا یٰمُوْسَی اجْعَلْ لَّنَاۤ اِلٰهًا كَمَا لَهُمْ اٰلِهَةٌ ؕ— قَالَ اِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُوْنَ ۟
و بنی‌اسرائیل را از دریا عبور دادیم آنگاه که موسی علیه السلام عصایش را به دریا زد و دریا از هم شکافت، تا اینکه بر قومی گذشتند که بر عبادت بت‌‌هایی که داشتند مشغول بودند و آنها را به جای الله عبادت می‌کردند. آنگاه بنی‌اسرائیل به موسی علیه السلام گفتند: ای موسی، برای ما بتی قرار بده تا آن را عبادت کنیم همانگونه که اینها بت‌‌هایی دارند و آنها را به جای الله عبادت می‌کنند. موسی علیه السلام به آنها گفت: ای قوم من، همانا شما گروهی هستید که از تعظیم و توحیدی که برای الله واجب است و شرک و عبادت غیر او تعالی که سزاوار الله نیست جاهل هستید.
અરબી તફસીરો:
قَالَ اَغَیْرَ اللّٰهِ اَبْغِیْكُمْ اِلٰهًا وَّهُوَ فَضَّلَكُمْ عَلَی الْعٰلَمِیْنَ ۟
موسی علیه السلام به قومش گفت: ای قوم من، چگونه معبودی غیر از الله برای‌تان بجویم که آن را عبادت کنید، درحالی‌که آیات بزرگ او تعالی را مشاهده کرده‌اید، و او سبحانه شما را با نابودی دشمن‌تان، و جانشین‌ساختن و قدرت‌دادن شما در زمین، بر تمام جهانیان زمان خودتان برتری داده است؟!
અરબી તફસીરો:
وَاِذْ اَنْجَیْنٰكُمْ مِّنْ اٰلِ فِرْعَوْنَ یَسُوْمُوْنَكُمْ سُوْٓءَ الْعَذَابِ ۚ— یُقَتِّلُوْنَ اَبْنَآءَكُمْ وَیَسْتَحْیُوْنَ نِسَآءَكُمْ ؕ— وَفِیْ ذٰلِكُمْ بَلَآءٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ عَظِیْمٌ ۟۠
و -ای بنی‌اسرائیل- به یاد آورید آنگاه که شما را با رهایی از خوارساختن شما توسط فرعون و قومش نجات دادیم که با کشتن پسران‌تان، و باقی‌گذاشتن زنان‌تان برای خدمت، انواع ذلت‌ها را به شما می‌چشاندند، و در نجات شما از فرعون و قومش آزمایش بزرگی است از جانب پروردگارتان که سپاسگزاری از جانب شما را می‌طلبد.
અરબી તફસીરો:
وَوٰعَدْنَا مُوْسٰی ثَلٰثِیْنَ لَیْلَةً وَّاَتْمَمْنٰهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیْقَاتُ رَبِّهٖۤ اَرْبَعِیْنَ لَیْلَةً ۚ— وَقَالَ مُوْسٰی لِاَخِیْهِ هٰرُوْنَ اخْلُفْنِیْ فِیْ قَوْمِیْ وَاَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِیْلَ الْمُفْسِدِیْنَ ۟
و الله با رسولش موسی علیه السلام سی شب را برای مناجات با او تعالی وعده گذاشت، سپس آن را با افزودن ده شب تکمیل کرد، تا چهل شب کامل شد، و موسی علیه السلام هنگامی‌که قصد داشت برای مناجات با پروردگارش برود به برادرش هارون علیه السلام گفت: ای هارون، جانشین من در میان قومم باش، و با سیاست نیکو و دلسوزی به آنها کارشان را اصلاح کن، و با ارتکاب گناهان راه فسادکاران را نپیما، و یاور گناهکاران مباش.
અરબી તફસીરો:
وَلَمَّا جَآءَ مُوْسٰی لِمِیْقَاتِنَا وَكَلَّمَهٗ رَبُّهٗ ۙ— قَالَ رَبِّ اَرِنِیْۤ اَنْظُرْ اِلَیْكَ ؕ— قَالَ لَنْ تَرٰىنِیْ وَلٰكِنِ انْظُرْ اِلَی الْجَبَلِ فَاِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهٗ فَسَوْفَ تَرٰىنِیْ ۚ— فَلَمَّا تَجَلّٰی رَبُّهٗ لِلْجَبَلِ جَعَلَهٗ دَكًّا وَّخَرَّ مُوْسٰی صَعِقًا ۚ— فَلَمَّاۤ اَفَاقَ قَالَ سُبْحٰنَكَ تُبْتُ اِلَیْكَ وَاَنَا اَوَّلُ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
و هنگامی‌که موسی علیه السلام در موعدی که برایش مشخص شده بود یعنی چهل شب کامل، برای مناجات پروردگارش آمد، و پروردگارش با اوامر و نواهی اش که لازم بود با او سخن گفت، نفسش شیفتۀ دیدن پروردگارش شد، آنگاه تقاضا کرد که به او تعالی بنگرد، پس الله اینگونه به او پاسخ داد: در زندگی دنیا هرگز مرا نخواهی دید، زیرا توان این کار را نداری، اما به کوه بنگر آنگاه که خود را بر او متجلی می‌کنم پس اگر در مکان خویش بدون اینکه اثر بپذیرد قرار گرفت تو مرا خواهی دید، و اگر با زمین یکسان شد تو هرگز مرا در دنیا نخواهی دید. پس وقتی الله بر کوه تجلّی نمود آن را با خاک یکسان کرد، و موسی علیه السلام بیهوش افتاد، و هنگامی‌که به هوش آمد گفت: - پروردگارا- تو را از هرچه سزاوار تو نیست منزه می‌دانم، من از دیدن تو در دنیا که از تو درخواست کردم به‌سوی تو توبه کردم، و من نخستین مؤمن از میان قومم هستم.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• تؤكد الأحداث أن بني إسرائيل كانوا ينتقلون من ضلالة إلى أخرى على الرغم من وجود نبي الله موسى بينهم.
رویدادها تأکید دارد بر اینکه بنی‌اسرائیل با وجود اینکه پیامبر الله موسی علیه السلام در میان‌شان بود از یک گمراهی به گمراهی دیگر منتقل می‌شدند.
• من مظاهر خذلان الأمة أن تُحَسِّن القبيح، وتُقَبِّح الحسن بمجرد الرأي والأهواء.
• إصلاح الأمة وإغلاق أبواب الفساد هدف سام للأنبياء والدعاة.
قَالَ یٰمُوْسٰۤی اِنِّی اصْطَفَیْتُكَ عَلَی النَّاسِ بِرِسٰلٰتِیْ وَبِكَلَامِیْ ۖؗ— فَخُذْ مَاۤ اٰتَیْتُكَ وَكُنْ مِّنَ الشّٰكِرِیْنَ ۟
الله به موسی علیه السلام فرمود: ای موسی، من تو را با اِبلاغیه‌هایم برگزیدم و بر مردم برتری دادم آنگاه که تو را به‌سوی آنها فرستادم، و تو را با سخن‌گفتن بدون هیچ واسطه‌ای برتری دادم، پس این شرف را که به تو عطا کردم بگیر، و بر این عطای بزرگ از شکرگزاران الله باش.
અરબી તફસીરો:
وَكَتَبْنَا لَهٗ فِی الْاَلْوَاحِ مِنْ كُلِّ شَیْءٍ مَّوْعِظَةً وَّتَفْصِیْلًا لِّكُلِّ شَیْءٍ ۚ— فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَّاْمُرْ قَوْمَكَ یَاْخُذُوْا بِاَحْسَنِهَا ؕ— سَاُورِیْكُمْ دَارَ الْفٰسِقِیْنَ ۟
و برای موسی علیه السلام در الواحی از چوب یا یا ماده‌ای دیگر، از تمام امور دینی و دنیوی بنی‌اسرائیل که به آن نیاز داشتند پندی نوشتیم برای کسانی از آنها که پند بگیرند، و تفصیلی بیان کردیم برای احکامی‌که به تفصیل آنها نیاز بود، پس -ای موسی- این تورات را به جد و جهد بگیر، و به قومت بنی‌اسرائیل فرمان بده بهترین آن را که اجرش بزرگتر است مانند انجام اوامر به کامل‌ترین وجه، و مانند شکیبایی و گذشت، بگیرند، به‌زودی سرانجام کسی را که با فرمان من مخالفت کند، و از طاعت من خارج شود، و نابودی و هلاکتی که به آن می‌رسد به شما می‌نمایانم.
અરબી તફસીરો:
سَاَصْرِفُ عَنْ اٰیٰتِیَ الَّذِیْنَ یَتَكَبَّرُوْنَ فِی الْاَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ ؕ— وَاِنْ یَّرَوْا كُلَّ اٰیَةٍ لَّا یُؤْمِنُوْا بِهَا ۚ— وَاِنْ یَّرَوْا سَبِیْلَ الرُّشْدِ لَا یَتَّخِذُوْهُ سَبِیْلًا ۚ— وَاِنْ یَّرَوْا سَبِیْلَ الْغَیِّ یَتَّخِذُوْهُ سَبِیْلًا ؕ— ذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا وَكَانُوْا عَنْهَا غٰفِلِیْنَ ۟
به زودی کسانی را که به ناحق بر بندگان الله و بر حق برتری می‌جویند از عبرت‌گیری به نشانه‌هایم در آفاق و جان‌ها و از فهم آیات کتابم رویگردان می‌سازم، و اگر هر آیه‌ای را ببینند آن را تصدیق نمی‌کنند؛ زیرا بر آن اعتراض می‌کنند و از آن روی می‌گردانند، چون با الله و رسولش دشمنی دارند، و اگر راه حق را که به رضایت الله ختم می‌شود ببینند نمی‌پیمایند، و به آن رغبت نمی‌کنند، و اگر راه فریب و گمراهی را که به خشم الله منجر می‌شود ببینند آن را می‌پیمایند، این مصیبت به آن سبب به آنها رسید که آیات بزرگ الله را که بر راستگویی دعوت رسولان دلالت دارد تکذیب کردند، و از اندیشیدن در آنها غفلت ورزیدند.
અરબી તફસીરો:
وَالَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا وَلِقَآءِ الْاٰخِرَةِ حَبِطَتْ اَعْمَالُهُمْ ؕ— هَلْ یُجْزَوْنَ اِلَّا مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟۠
و کسانی‌که آیات ما را که بر راستگویی رسولانمان دلالت دارد تکذیب کردند، و دیدار الله در روز قیامت را تکذیب کردند، طاعات‌شان تباه شده است، زیرا به دلیل نبود شرط طاعت، که ایمان است پاداش آن را نمی‌گیرند، و در روز قیامت فقط جزای کفر و شرک به الله را که انجام می‌دادند می‌گیرند، و جزای این کار، جاودانگی در آتش است.
અરબી તફસીરો:
وَاتَّخَذَ قَوْمُ مُوْسٰی مِنْ بَعْدِهٖ مِنْ حُلِیِّهِمْ عِجْلًا جَسَدًا لَّهٗ خُوَارٌ ؕ— اَلَمْ یَرَوْا اَنَّهٗ لَا یُكَلِّمُهُمْ وَلَا یَهْدِیْهِمْ سَبِیْلًا ۘ— اِتَّخَذُوْهُ وَكَانُوْا ظٰلِمِیْنَ ۟
و قوم موسی علیه السلام پس از رفتن او برای مناجات با پروردگارش، از زیورهای‌شان تمثال گوساله‌ای بدون روح و دارای صدا ساختند، آیا آنها ندانستند که این گوساله با آنها سخن نمی‌گوید، و آنها را به هیچ راه خیری، چه حسی و چه معنوی راهنمایی نمی‌کند، و نفعی برایشان جلب نمی‌کند یا زیانی از آنها نمی‌زداید؟ آن را به عنوان معبودی برای خویش گرفتند و با این کار بر خودشان ستم کردند.
અરબી તફસીરો:
وَلَمَّا سُقِطَ فِیْۤ اَیْدِیْهِمْ وَرَاَوْا اَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّوْا ۙ— قَالُوْا لَىِٕنْ لَّمْ یَرْحَمْنَا رَبُّنَا وَیَغْفِرْ لَنَا لَنَكُوْنَنَّ مِنَ الْخٰسِرِیْنَ ۟
و هنگامی‌که پشیمان و سرگشته شدند و دانستند که با گرفتن گوساله به عنوان معبودی به همراه الله، از راه راست گمراه شده‌اند، به‌سوی الله زاری کردند و گفتند: اگر پروردگارمان با توفیق به طاعتش بر ما رحم نکند، و عبادت گوساله را که مرتکب شدیم بر ما نیامرزد، به‌طور قطع از کسانی خواهیم بود که در دنیا و آخرت‌شان زیانکار شده‌اند.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• على العبد أن يكون من المُظْهِرين لإحسان الله وفضله عليه، فإن الشكر مقرون بالمزيد.
• يجب تلقي الشريعة بحزم وجد وعزم على الطاعة وتنفيذ ما ورد فيها من الصلاح والإصلاح ومنع الفساد والإفساد.
پذیرفتن شریعت باید با استواری و تلاش و جدیت و عزم بر طاعت و اجرای صلاح و اصلاح، و منع فساد که در آن آمده است باشد.
• على العبد إذا أخطأ أو قصَّر في حق ربه أن يعترف بعظيم الجُرْم الذي أقدم عليه، وأنه لا ملجأ من الله في إقالة عثرته إلا إليه.
بنده باید هرگاه در حق پروردگارش خطا یا کوتاهی کرد به بزرگی گناهی که مرتکب شده، و اینکه برای بخشش لغزش او هیچ پناهگاهی در برابر الله جز به درگاه او تعالی وجود ندارد اعتراف کند.
وَلَمَّا رَجَعَ مُوْسٰۤی اِلٰی قَوْمِهٖ غَضْبَانَ اَسِفًا ۙ— قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُوْنِیْ مِنْ بَعْدِیْ ۚ— اَعَجِلْتُمْ اَمْرَ رَبِّكُمْ ۚ— وَاَلْقَی الْاَلْوَاحَ وَاَخَذَ بِرَاْسِ اَخِیْهِ یَجُرُّهٗۤ اِلَیْهِ ؕ— قَالَ ابْنَ اُمَّ اِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُوْنِیْ وَكَادُوْا یَقْتُلُوْنَنِیْ ۖؗ— فَلَا تُشْمِتْ بِیَ الْاَعْدَآءَ وَلَا تَجْعَلْنِیْ مَعَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟
و هنگامی‌که موسی علیه السلام از مناجات با پروردگارش، به‌سوی قومش که گوساله را عبادت کردند، سرشار از خشم و اندوه بازگشت و گفت: - ای قوم من- پس از رفتن من از نزد شما، چه بد جانشینیِ مرا انجام دادید؛ چون به نابودی و بدبختی منجر می‌شود، آیا از انتظار من خسته شدید، که به عبادت گوساله اقدام کردید؟! و از شدت خشم و اندوهی که او را گرفته بود الواح را افکند، و موی سر و ریش برادرش هارون علیه السلام را گرفت و به‌سوی خود کشید چون با آنها مانده بود و عبادت گوساله را که آنها را بر آن دیده بود تغییر نداده بود، هارون علیه السلام برای عذرخواهی و دلجویی از موسی علیه السلام به او گفت: ای پسر مادرم، همانا این قوم، مرا ضعیف به شمار آوردند و مرا تحقیر کردند، و نزدیک بود که مرا بکشند، پس مرا با کیفری که دشمنانم را شادمان می‌کند مجازات نکن، و به‌سبب خشمی که بر من داری مرا در شمار ستمکاران قوم به‌سبب اینکه غیر الله را عبادت کردند قرار مده.
અરબી તફસીરો:
قَالَ رَبِّ اغْفِرْ لِیْ وَلِاَخِیْ وَاَدْخِلْنَا فِیْ رَحْمَتِكَ ۖؗ— وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرّٰحِمِیْنَ ۟۠
آنگاه موسی علیه السلام اینگونه به درگاه پروردگارش دعا کرد: پروردگارا من و برادرم هارون را بیامرز، و ما را در رحمت خویش در آور و آن را از هر سو بر ما فرو ریز، و - پروردگارا- تو نسبت به ما مهربان‌ترین مهربانان هستی.
અરબી તફસીરો:
اِنَّ الَّذِیْنَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَیَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِّنْ رَّبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِی الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ؕ— وَكَذٰلِكَ نَجْزِی الْمُفْتَرِیْنَ ۟
همانا کسانی که گوساله را برای عبادت به عنوان معبود گرفتند، به زودی آنها را خشمی شدید از جانب پروردگارشان، و ذلت‌هایی در زندگی دنیا به دلیل اینکه پروردگارشان بر آنها خشم گرفته و آنها را خوار ساخته، فرا خواهد گرفت، و مانند این جزا، کسانی را که بر الله دروغ می‌بندند مجازات می‌کنیم.
અરબી તફસીરો:
وَالَّذِیْنَ عَمِلُوا السَّیِّاٰتِ ثُمَّ تَابُوْا مِنْ بَعْدِهَا وَاٰمَنُوْۤا ؗ— اِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
و کسانی‌که بدی‌ها، چه شرک به الله و چه گناهان را انجام دادند، سپس به‌سوی الله توبه کردند و به او ایمان آوردند، و از گناهانی که انجام می‌دادند دست کشیدند، - ای رسول- همانا پروردگار تو پس از این توبه و بازگشت از شرک به‌سوی ایمان، و بازگشت از گناهان به طاعت، با عفو و گذشت، نسبت به آنها بسیار آمرزنده و مهربان است.
અરબી તફસીરો:
وَلَمَّا سَكَتَ عَنْ مُّوْسَی الْغَضَبُ اَخَذَ الْاَلْوَاحَ ۖۚ— وَفِیْ نُسْخَتِهَا هُدًی وَّرَحْمَةٌ لِّلَّذِیْنَ هُمْ لِرَبِّهِمْ یَرْهَبُوْنَ ۟
و هنگامی‌که خشم موسی علیه السلام فروکش کرد و آرام گرفت، الواحی را که به‌سبب خشم آنها را افکنده بود گرفت، و این الواح هدایت از گمراهی و بیان حق، و رحمت برای کسانی‌که از پروردگارشان می‌ترسند، و از عذابش بیم دارند، در برداشت.
અરબી તફસીરો:
وَاخْتَارَ مُوْسٰی قَوْمَهٗ سَبْعِیْنَ رَجُلًا لِّمِیْقَاتِنَا ۚ— فَلَمَّاۤ اَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ قَالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ اَهْلَكْتَهُمْ مِّنْ قَبْلُ وَاِیَّایَ ؕ— اَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَآءُ مِنَّا ۚ— اِنْ هِیَ اِلَّا فِتْنَتُكَ ؕ— تُضِلُّ بِهَا مَنْ تَشَآءُ وَتَهْدِیْ مَنْ تَشَآءُ ؕ— اَنْتَ وَلِیُّنَا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَاَنْتَ خَیْرُ الْغٰفِرِیْنَ ۟
و موسی علیه السلام هفتاد مرد از میان بهترین افراد قومش برگزید تا از عبادت گوساله توسط کم‌خردان‌شان از پروردگارش پوزش بطلبند، و الله زمان مشخصی برای آنها وعده داد تا در آن حاضر شوند، اما وقتی حاضر شدند بر الله گستاخی کردند، و از موسی علیه السلام خواستند الله را آشکارا به آنها نشان دهد، پس زلزله آنها را فراگرفت و از ترس آن مدهوش و هلاک شدند، آنگاه موسی علیه السلام به‌سوی پروردگارش با تضرع دعا کرد و گفت: پروردگارا، اگر نابودی آنها و نابودی من همراه آنها را قبل از آمدن‌شان می‌خواستی به‌طور قطع آنها را نابود می‌کردی، آیا به‌سبب آنچه که سبک‌سران ما مرتکب شدند ما را نابود می‌کنی؟ عبادت گوساله که قوم من آن را مرتکب شدند چیزی نیست جز ابتلا و آزمایشی که با آن هرکس را بخواهی گمراه می‌سازی و هرکس را بخواهی هدایت می‌کنی، تو متولی کار ما هستی پس گناهانمان را بیامرز، و با رحمت گستردۀ خود بر ما رحم کن، و تو بهترین کسی هستی که گناه را می‌آمرزد، و از گناه در می‌گذرد.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• في الآيات دليل على أن الخطأ في الاجتهاد مع وضوح الأدلة لا يعذر فيه صاحبه عند إجراء الأحكام عليه، وهو ما يسميه الفقهاء بالتأويل البعيد.
این آیات دلالت دارد بر اینکه در صورت آشکار بودن دلایل، خطا در اجتهاد، صاحبش را هنگام اجرای احکام بر او معاف نمی‌کند، و فقها این امر را تأویل بعید می‌نامند.
• من آداب الدعاء البدء بالنفس، حيث بدأ موسى عليه السلام دعاءه فطلب المغفرة لنفسه تأدُّبًا مع الله فيما ظهر عليه من الغضب، ثم طلب المغفرة لأخيه فيما عسى أن يكون قد ظهر منه من تفريط أو تساهل في رَدْع عَبَدة العجل عن ذلك.
از آداب دعا این است که دعا کننده ابتدا برای خودش دعا کند، چنان‌که موسی علیه السلام دعای خویش را اینگونه آغاز کرد و برای ادب در برابر الله در خشمی که از او آشکار شده بود برای خودش طلب آمرزش کرد، سپس برای برادرش در اینکه شاید تفریط یا سهل انگاری‌ای در بازداشتن از عبادت گوساله از او سر زده باشد طلب آمرزش کرد.
وَاكْتُبْ لَنَا فِیْ هٰذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةً وَّفِی الْاٰخِرَةِ اِنَّا هُدْنَاۤ اِلَیْكَ ؕ— قَالَ عَذَابِیْۤ اُصِیْبُ بِهٖ مَنْ اَشَآءُ ۚ— وَرَحْمَتِیْ وَسِعَتْ كُلَّ شَیْءٍ ؕ— فَسَاَكْتُبُهَا لِلَّذِیْنَ یَتَّقُوْنَ وَیُؤْتُوْنَ الزَّكٰوةَ وَالَّذِیْنَ هُمْ بِاٰیٰتِنَا یُؤْمِنُوْنَ ۟ۚ
و ما را از کسانی قرار بده که در این دنیا آنها را با نعمت‌ها و سلامتی گرامی داشتی و بر انجام اعمال صالح موفق گرداندی، و کسانی از بندگان صالح تو که بهشت را در آخرت برایشان آماده ساخته‌ای، ما با اقرار به تقصیرمان به‌سوی تو توبه کردیم و بازگشتیم، الله تعالی فرمود: عذاب خود را به هرکس از کسانی‌که اسباب بدبختی را پدید آورد می‌رسانم، و رحمتم همه چیز را در دنیا فرا گرفته است؛ پس هیچ مخلوقی نیست مگر اینکه رحمت الله به او رسیده است، و بخشش و احسان الله او را پوشانده است، پس رحمتم در آخرت را برای کسانی خواهم نوشت که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او تعالی می‌ترسند، و زکات اموال‌شان را به مستحقانش می‌دهند، و آنها که به آیات ما ایمان دارند.
અરબી તફસીરો:
اَلَّذِیْنَ یَتَّبِعُوْنَ الرَّسُوْلَ النَّبِیَّ الْاُمِّیَّ الَّذِیْ یَجِدُوْنَهٗ مَكْتُوْبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرٰىةِ وَالْاِنْجِیْلِ ؗ— یَاْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوْفِ وَیَنْهٰىهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبٰتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبٰٓىِٕثَ وَیَضَعُ عَنْهُمْ اِصْرَهُمْ وَالْاَغْلٰلَ الَّتِیْ كَانَتْ عَلَیْهِمْ ؕ— فَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا بِهٖ وَعَزَّرُوْهُ وَنَصَرُوْهُ وَاتَّبَعُوا النُّوْرَ الَّذِیْۤ اُنْزِلَ مَعَهٗۤ ۙ— اُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ ۟۠
کسانی که از محمد -صلی الله علیه وسلم- پیروی می کنند، همان پیامبر امّی که خواندن و نوشتن نمی داند، بلکه پروردگارش به او وحی می کند، و او همان کسی است که نام، صفات و نشانه های نگارش شده ى نبوّتش را در تورات نازل شده بر موسی -علیه السلام- و انجیل نازل شده بر عیسی -علیه السلام- مى یابند. آن ها را به کارهایی که خوبی و منفعتشان (برای مردم) شناخته شده است، فرمان می دهد، و از اموری که زشتی آن ها با عقل سالم و فطرت صحیح درک می شود، باز می دارد، و لذت های بی زیان مثل غذاها و نوشیدنی ها و ازدواج را برایشان مباح می کند، و موارد ناپاک آن را بر ایشان حرام می کند، و تکلیف های سختی که بر ایشان واجب بوده را از دوششان بر می دارد، مانند وجوب قصاص قاتل، چه عمدی باشد یا غیر عمد. پس افرادی از بنی اسرائیل و غیر ایشان که به او ایمان آوردند و وی را بزرگ و گرامی داشتند و او را در برابر کافرانی که با او دشمنی می کنند، یاری دادند، و از قرآن که به عنوان نوری هدایت کننده بر او نازل شده است، پیروی نمودند؛ ایشان همان رستگارانی هستند که به خواسته هایشان می رسند، و از آنچه که بیم دارند، دور نگه داشته می شوند.
અરબી તફસીરો:
قُلْ یٰۤاَیُّهَا النَّاسُ اِنِّیْ رَسُوْلُ اللّٰهِ اِلَیْكُمْ جَمِیْعَا ١لَّذِیْ لَهٗ مُلْكُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ۚ— لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ یُحْیٖ وَیُمِیْتُ ۪— فَاٰمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهِ النَّبِیِّ الْاُمِّیِّ الَّذِیْ یُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَكَلِمٰتِهٖ وَاتَّبِعُوْهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُوْنَ ۟
- ای رسول- بگو: ای مردم، همانا من فرستادۀ الله به‌سوی همۀ شما، چه عرب و چه عجم، هستم. همان ذاتی که فرمانروایی آسمان‌ها و زمین فقط از آنِ اوست، معبودی به‌حق، جز او سبحانه وجود ندارد، مردگان را زنده می‌گرداند، و زندگان را می‌میراند، پس -ای مردم- به الله ایمان آورید، و به محمد صلی الله علیه وسلم رسولش و پیامبری که خواندن و نوشتن بلد نیست ایمان بیاورید، و به‌راستی که وحیی را آورده است که پروردگارش به او وحی می‌کند، او کسی است که به الله ایمان دارد، و به آنچه به او نازل شده، و آنچه به پیامبران قبل از او نازل شده بدون گذاشتن تفاوت ایمان دارد. در آنچه از جانب پروردگارش آورده از او پیروی کنید؛ امید است که به آنچه مصلحت شما در دنیا و آخرت در آن است هدایت شوید.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• تضمَّنت التوراة والإنجيل أدلة ظاهرة على بعثة النبي محمد صلى الله عليه وسلم وعلى صدقه.
• رحمة الله وسعت كل شيء، ولكن رحمة الله عباده ذات مراتب متفاوتة، تتفاوت بحسب الإيمان والعمل الصالح.
رحمت الله همه چیز را فرا گرفته است، اما رحمت او تعالی برای بندگانش دارای مراتب متفاوتی است، که به حسب ایمان و عمل صالح متفاوت است.
• الدعاء قد يكون مُجْملًا وقد يكون مُفَصَّلًا حسب الأحوال، وموسى في هذا المقام أجمل في دعائه.
دعا حسب احوال گاهی مجمل و گاهی مفصل است، و موسی علیه السلام در این مقام دعایش را به صورت اجمال بیان کرد.
• من صور عدل الله عز وجل إنصافه للقِلَّة المؤمنة، حيث ذكر صفات بني إسرائيل المنافية للكمال المناقضة للهداية، فربما توهَّم متوهِّم أن هذا يعم جميعهم، فَذَكَر تعالى أن منهم طائفة مستقيمة هادية مهدية.
یکی از جلوه های عدالت الهی، انصاف او در مقابل اقلیت اهل ایمان است، چنان که ویژگی های منافی کمال و مخالف هدایت در بنی اسرائیل را بیان نمود؛ شاید کسی تصور کند که این امر همه ی آن ها را شامل می شود، از این رو الله متعال فرمود گروهی از آن ها بر راه راست، هدایتگر و هدایت یافته هستند.
وَقَطَّعْنٰهُمُ اثْنَتَیْ عَشْرَةَ اَسْبَاطًا اُمَمًا ؕ— وَاَوْحَیْنَاۤ اِلٰی مُوْسٰۤی اِذِ اسْتَسْقٰىهُ قَوْمُهٗۤ اَنِ اضْرِبْ بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ ۚ— فَانْۢبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَیْنًا ؕ— قَدْ عَلِمَ كُلُّ اُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ ؕ— وَظَلَّلْنَا عَلَیْهِمُ الْغَمَامَ وَاَنْزَلْنَا عَلَیْهِمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوٰی ؕ— كُلُوْا مِنْ طَیِّبٰتِ مَا رَزَقْنٰكُمْ ؕ— وَمَا ظَلَمُوْنَا وَلٰكِنْ كَانُوْۤا اَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُوْنَ ۟
و بنی‌اسرائیل را به دوازده قبیله تقسیم کردیم، و هنگامی‌که قوم موسی علیه السلام از او خواستند که از الله بخواهد به آنها آب بدهد وحی کردیم که: - ای موسی- عصایت را به سنگ بزن، پس موسی علیه السلام آن را زد، آنگاه دوازده چشمه به تعداد قبایل دوازده‌گانۀ آنها از سنگ جوشید، به‌گونه‌ای که هر قبیله از بنی‌اسرائیل آبخوری مخصوص خودش را می‌شناخت، و قبیله‌ای دیگر در آن آبخور، با آن قبیله شریک نبود، و ابر را بر فرازشان سایبان کردیم که با حرکت آنها حرکت می‌کرد، و با توقف آنها می‌ایستاد، و از نعمت‌هایمان نوشیدنیِ شیرینی مانند عسل و پرنده‌ای کوچک و با گوشتی لذیذ شبیه مرغ بلدرچین بر آنها نازل کردیم، و به آنها گفتیم: از پاکیزه‌هایی که به شما روزی دادیم بخورید، و ما ذره‌ای از این نعمت‌ها را به‌سبب ستم و کفران و ندانستن قدر نعمت‌ها که از آنها سر زد نکاستیم، بلکه آنها خودشان با کاستن بهره خودشان بر خویشتن ستم می‌کردند آنگاه که به‌سبب مخالفت با امر الله و انکار نعمت‌های او تعالی، لوازم نابودی‌شان را فراهم آوردند.
અરબી તફસીરો:
وَاِذْ قِیْلَ لَهُمُ اسْكُنُوْا هٰذِهِ الْقَرْیَةَ وَكُلُوْا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ وَقُوْلُوْا حِطَّةٌ وَّادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا نَّغْفِرْ لَكُمْ خَطِیْٓـٰٔتِكُمْ ؕ— سَنَزِیْدُ الْمُحْسِنِیْنَ ۟
و -ای رسول- به یاد آور آنگاه که الله به بنی‌اسرائیل فرمود: به بیت المقدس وارد شوید، و از میوه‌هایش از هر مکانی از آن و در هر زمانی که خواستید بخورید، و بگویید: پروردگارا، گناهانمان را از ما فرو ریز، و با رکوع و فروتنی در برابر پروردگارتان از در وارد شوید؛ که اگر چنین کردید از گناهان‌تان درمی‌گذریم، و از خیر دنیا و آخرت بر نیکوکاران می‌افزاییم.
અરબી તફસીરો:
فَبَدَّلَ الَّذِیْنَ ظَلَمُوْا مِنْهُمْ قَوْلًا غَیْرَ الَّذِیْ قِیْلَ لَهُمْ فَاَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِجْزًا مِّنَ السَّمَآءِ بِمَا كَانُوْا یَظْلِمُوْنَ ۟۠
اما ستمکارانشان سخنی که به آن فرمان داده شده بودند را تبدیل کردند و به جای طلب آمرزش که به گفتنش امر شده بودند، گفتند: «حَبَّة فی شعرة» (یعنی گندم، پس به جای طلب آمرزش درخواست امور دنیوی کردند)، و کاری که به انجامش فرمان داده شده بودند را تغییر دادند، چنان که به جای وارد شدن همراه با تواضع و فرو آوردن سرهایشان، در حالی که بر نشیمنگاه های خویش می خزیدند، وارد شدند، پس به سبب ستمشان از آسمان بر آنان عذابی فرو فرستادیم.
અરબી તફસીરો:
وَسْـَٔلْهُمْ عَنِ الْقَرْیَةِ الَّتِیْ كَانَتْ حَاضِرَةَ الْبَحْرِ ۘ— اِذْ یَعْدُوْنَ فِی السَّبْتِ اِذْ تَاْتِیْهِمْ حِیْتَانُهُمْ یَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعًا وَّیَوْمَ لَا یَسْبِتُوْنَ ۙ— لَا تَاْتِیْهِمْ ۛۚ— كَذٰلِكَ ۛۚ— نَبْلُوْهُمْ بِمَا كَانُوْا یَفْسُقُوْنَ ۟
و –ای رسول- برای یاد آوری آنچه الله با آن، پیشینیان یهود را عذاب داد از آنها در مورد قریه‌ای که نزدیک دریا بود بپرس آنگاه که با شکار در روز شنبه پس از اینکه از این کار نهی شدند از حدود الله می‌گذشتند، چنان‌که ماهی‌ها در روز شنبه آشکارا بر روی دریا نزدشان می‌آمدند، و در سایر روزها نزدشان نمی‌آمدند، الله آنها را به‌سبب خروج‌شان از طاعت و ارتکاب گناهان با این امر آزمایش کرد، پس برای شکار آن فرود آمدند به این نحو که تورهای‌شان را نصب، و گودال‌های‌شان را حفر کردند، پس ماهی‌ها در روز شنبه در آنها می‌افتادند، و در روز یکشنبه آنها را می‌گرفتند و می‌خوردند.
અરબી તફસીરો:
وَاِذْ قَالَتْ اُمَّةٌ مِّنْهُمْ لِمَ تَعِظُوْنَ قَوْمَا ۙ— ١للّٰهُ مُهْلِكُهُمْ اَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِیْدًا ؕ— قَالُوْا مَعْذِرَةً اِلٰی رَبِّكُمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَّقُوْنَ ۟
و -ای رسول- به یاد آور آنگاه که گروهی از خودشان، آنها را از این منکر نهی می‌کردند و برحذر می‌داشتند، و گروهی دیگر به آنها گفتند: چرا گروهی را نصیحت می‌کنید که به‌سبب گناهانی که مرتکب شده‌اند الله آنها را در دنیا نابود می‌کند، یا در روز قیامت به عذابی سخت آنها را کیفر می‌دهد؟ نصیحت‌کنندگان گفتند: نصیحت ما برای آنها، آوردن عذری نزد الله بر انجام امر به معروف و نهی از منکر است که به آن فرمان داده تا ما را به ترک آن مؤاخذه نکند، و امید است که از اندرز بهره بگیرند، و از گناهی که در آن هستند دست بردارند.
અરબી તફસીરો:
فَلَمَّا نَسُوْا مَا ذُكِّرُوْا بِهٖۤ اَنْجَیْنَا الَّذِیْنَ یَنْهَوْنَ عَنِ السُّوْٓءِ وَاَخَذْنَا الَّذِیْنَ ظَلَمُوْا بِعَذَابٍۭ بَىِٕیْسٍ بِمَا كَانُوْا یَفْسُقُوْنَ ۟
پس هنگامی‌که نافرمانان از آنچه که اندرز دهندگان به آنها یاد آوری کردند روی گرداندند، و دست نکشیدند، کسانی را که از منکَر نهی کردند از عذاب نجات دادیم، و کسانی را که با شکار روز شنبه بی‌حرمتی کردند به‌سبب خروج‌شان از طاعت الله و اصرارشان بر معصیت به عذابی سخت گرفتیم.
અરબી તફસીરો:
فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ مَّا نُهُوْا عَنْهُ قُلْنَا لَهُمْ كُوْنُوْا قِرَدَةً خٰسِىِٕیْنَ ۟
پس هنگامی‌که از روی تکبر و لجاجت در نافرمانی الله از حد گذشتند، و پند نگرفتند، به آنها گفتیم: ای نافرمانان، بوزینگانی ذلیل و خوار باشید، به‌ناگاه آن‌گونه که اراده کردیم شدند، همانا امر ما به چیزی هنگامی‌که آن را اراده کنیم چنین است که به او می‌گوییم: باش، به‌ناگاه موجود می‌شود.
અરબી તફસીરો:
وَاِذْ تَاَذَّنَ رَبُّكَ لَیَبْعَثَنَّ عَلَیْهِمْ اِلٰی یَوْمِ الْقِیٰمَةِ مَنْ یَّسُوْمُهُمْ سُوْٓءَ الْعَذَابِ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ لَسَرِیْعُ الْعِقَابِ ۖۚ— وَاِنَّهٗ لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
و -ای رسول- به یاد آور آنگاه که الله به‌طور صریح و بدون هیچ ابهامی اعلام کرد که به‌طور قطع کسانی را بر یهود مسلط می‌سازد که آنها را در زندگی دنیایی آنها تا روز قیامت خوار و ذلیل می‌گرداند، - ای رسول- همانا پروردگارت برای کسی‌که از او نافرمانی کند زود کیفر است، حتی گاهی عذابش را در دنیا به تعجیل می‌اندازد و همانا او تعالی نسبت به بندگان توبه‌‌کارش بسیار آمرزنده و مهربان است.
અરબી તફસીરો:
وَقَطَّعْنٰهُمْ فِی الْاَرْضِ اُمَمًا ۚ— مِنْهُمُ الصّٰلِحُوْنَ وَمِنْهُمْ دُوْنَ ذٰلِكَ ؗ— وَبَلَوْنٰهُمْ بِالْحَسَنٰتِ وَالسَّیِّاٰتِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُوْنَ ۟
و آنها را در زمین پراکنده ساختیم، و پس از اینکه مجتمع بودند آنها را در زمین به طایفه‌های پراکنده قرار دادیم، برخی از آنها نیکوکار و برپادارندۀ حقوق الله و حقوق بندگانش هستند، و برخی از آنها میانه‌رو هستند، و برخی از آنها با گناهان بر خویشتن زیاده روی می‌کنند، و آنها را با گشایش و سختی آزمودیم به این امید که از گناهان بازگردند.
અરબી તફસીરો:
فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ وَّرِثُوا الْكِتٰبَ یَاْخُذُوْنَ عَرَضَ هٰذَا الْاَدْنٰی وَیَقُوْلُوْنَ سَیُغْفَرُ لَنَا ۚ— وَاِنْ یَّاْتِهِمْ عَرَضٌ مِّثْلُهٗ یَاْخُذُوْهُ ؕ— اَلَمْ یُؤْخَذْ عَلَیْهِمْ مِّیْثَاقُ الْكِتٰبِ اَنْ لَّا یَقُوْلُوْا عَلَی اللّٰهِ اِلَّا الْحَقَّ وَدَرَسُوْا مَا فِیْهِ ؕ— وَالدَّارُ الْاٰخِرَةُ خَیْرٌ لِّلَّذِیْنَ یَتَّقُوْنَ ؕ— اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ ۟
آنگاه پس از اینها، بدکارانی آمدند و جانشین آنها شدند، تورات را از پیشینیان‌شان گرفتند، آن را می‌خوانند و به آنچه در آن است عمل نمی‌کنند. کالای پست دنیا را به عنوان رشوه می‌گیرند تا کتاب الله را تحریف کنند، و به غیر آنچه در آن نازل شده است حکم دهند، و به خودشان امید می‌دهند که الله گناهان‌شان را بر آنها خواهد بخشید، و اگر متاع ناچیز دنیوی نزدشان بیاید آن را پیوسته می‌گیرند، آیا الله عهد و پیمان‌ها از اینها نگرفته است که جز حق بدون تحریف یا تبدیل چیزی بر الله نگویند؟! و عمل نکردن آنها به کتاب از روی جهل نبود، بلکه از روی علم بود، زیرا آنچه در آن است را خواندند و دانستند، پس گناه‌شان شدیدتر است. و سرای آخرت و نعمت‌های همیشگی در سرای آخرت برای کسانی که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله تعالی از او می‌ترسند از آن کالای نابودشدنی بهتر است. آیا اینها که این کالای ناچیز را می‌گیرند نمی‌اندیشند که آنچه الله در آخرت برای پرهیزگاران آماده ساخته است بهتر و ماندگارتر است؟!
અરબી તફસીરો:
وَالَّذِیْنَ یُمَسِّكُوْنَ بِالْكِتٰبِ وَاَقَامُوا الصَّلٰوةَ ؕ— اِنَّا لَا نُضِیْعُ اَجْرَ الْمُصْلِحِیْنَ ۟
و کسانی‌که به کتاب چنگ می‌زنند، و به آنچه در آن است عمل می‌کنند و نماز را با محافظت بر اوقات و شروط و واجبات و سنن آن برپا می‌دارند، به‌زودی الله جزای اعمال‌شان را به آنها می‌دهد، زیرا الله مزد کسی را که عملش صالح باشد تباه نمی‌سازد.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• إذا نزل عذاب الله على قوم بسبب ذنوبهم ينجو منه من كانوا يأمرون بالمعروف وينهون عن المنكر فيهم.
هنگامی‌که عذاب الله بر مردمی به‌سبب گناهان‌شان نازل شود، کسانی از میان آنها که امر به معروف و نهی از منکر می‌کردند از این عذاب نجات می‌یابند.
• يجب الحذر من عذاب الله؛ فإنه قد يكون رهيبًا في الدنيا، كما فعل سبحانه بطائفة من بني إسرائيل حين مَسَخَهم قردة بسبب تمردهم.
ترسیدن از عذاب الله واجب است؛ زیرا گاهی مایۀ ترس در دنیا است، چنان‌که الله سبحانه طائفه‌ای از بنی‌اسرائیل را به‌سبب سرکشی‌شان به صورت بوزینه‌هایی درآورد.
• نعيم الدنيا مهما بدا أنه عظيم فإنه قليل تافه بجانب نعيم الآخرة الدائم.
وَاِذْ نَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ كَاَنَّهٗ ظُلَّةٌ وَّظَنُّوْۤا اَنَّهٗ وَاقِعٌ بِهِمْ ۚ— خُذُوْا مَاۤ اٰتَیْنٰكُمْ بِقُوَّةٍ وَّاذْكُرُوْا مَا فِیْهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُوْنَ ۟۠
و -ای محمد- به یاد آور آنگاه که کوه را برکندیم و بر فراز بنی‌اسرائیل براَفراشتیم. آنگاه که از قبول آنچه در تورات آمده خودداری کردند، پس کوه مانند ابری شد که بر روی سرشان سایه می‌انداخت و یقین پیدا کردند که بر آنها سقوط می‌کند، و به آنها گفته شد: آنچه را به شما دادیم با جد و جهد و اراده برگیرید، و احکامش را که الله بر شما تشریع کرده است به یاد آورید و فراموش نکنید، امید است که با این کار از الله بترسید.
અરબી તફસીરો:
وَاِذْ اَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِیْۤ اٰدَمَ مِنْ ظُهُوْرِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَاَشْهَدَهُمْ عَلٰۤی اَنْفُسِهِمْ ۚ— اَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ ؕ— قَالُوْا بَلٰی ۛۚ— شَهِدْنَا ۛۚ— اَنْ تَقُوْلُوْا یَوْمَ الْقِیٰمَةِ اِنَّا كُنَّا عَنْ هٰذَا غٰفِلِیْنَ ۟ۙ
و -ای محمد- به یاد آور آنگاه که پروردگارت از پشت فرزندان آدم نسل آنها را در آورد، و از آنها به اثبات ربوبیت او تعالی به آنچه که در فطرت‌شان به ودیعه گذاشته است اقرار گرفت که او تعالی آفریدگار و پروردگار آنها است و فرمود: آیا پروردگارتان نیستم؟ همگی گفتند: آری تو پروردگار ما هستی، فرمود: فقط برای این شما را آزمودیم و از شما پیمان گرفتیم تا در روز قیامت حجت الله بر خودتان را انکار نکنید، و نگویید که به آن علم ندارید.
અરબી તફસીરો:
اَوْ تَقُوْلُوْۤا اِنَّمَاۤ اَشْرَكَ اٰبَآؤُنَا مِنْ قَبْلُ وَكُنَّا ذُرِّیَّةً مِّنْ بَعْدِهِمْ ۚ— اَفَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ الْمُبْطِلُوْنَ ۟
یا چنین اعتراض کنید که پدران‌تان بودند که پیمان را شکستند و به الله شرک آوردند، و شما مقلد پدران‌تان بودید در شرکی که از آنها دیدید، آنگاه بگویید: - پروردگارا- آیا به‌سبب کار پدرانمان که اعمال‌شان را با شرک باطل کردند ما را مؤاخذه و عذاب می‌کنی؟ ما که گناهی نداریم؛ چون جاهل بودیم و از پدرانمان تقلید می‌کردیم.
અરબી તફસીરો:
وَكَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الْاٰیٰتِ وَلَعَلَّهُمْ یَرْجِعُوْنَ ۟
و همانگونه که آیات را در سرانجام امت‌های تکذیب کننده بیان کردیم، آنها را برای اینها نیز بیان می‌کنیم؛ به این امید که از شرک که در آن هستند به توحید و عبادت الله به یگانگی بازگردند؛ چنان‌که در عهدی که در برابر الله به آن تعهد نمودند آمده است.
અરબી તફસીરો:
وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَاَ الَّذِیْۤ اٰتَیْنٰهُ اٰیٰتِنَا فَانْسَلَخَ مِنْهَا فَاَتْبَعَهُ الشَّیْطٰنُ فَكَانَ مِنَ الْغٰوِیْنَ ۟
و -ای رسول- بر بنی‌اسرائیل خبر مردی از آنها را بخوان که آیات‌مان را به او عطا کردیم پس آنها را دانست و حقی را که بر آن دلالت می‌کرد درک کرد، اما به آن عمل نکرد، بلکه آن را رها کرد و از آن درآمد، آنگاه شیطان به او پیوست، و همنشینش شد، پس بعد از اینکه از هدایت یافتگان نجات یابنده بود از گمراهان نابود شده قرار گرفت.
અરબી તફસીરો:
وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنٰهُ بِهَا وَلٰكِنَّهٗۤ اَخْلَدَ اِلَی الْاَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوٰىهُ ۚ— فَمَثَلُهٗ كَمَثَلِ الْكَلْبِ ۚ— اِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ اَوْ تَتْرُكْهُ یَلْهَثْ ؕ— ذٰلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا ۚ— فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَكَّرُوْنَ ۟
و اگر نفع او با این آیات را می‌خواستیم به‌طور قطع او را با آنها بالا می‌بردیم به این نحو که او را به عمل به آنها توفیق می‌دادیم و در دنیا و آخرت بالا می‌رفت، اما آنچه را که به درماندگی‌اش منجر می‌شد انتخاب کرد آنگاه که با ترجیح دنیای خویش بر آخرتش به‌سوی شهوات دنیا گرایید، و باطلی را که نفسش به آن گرایش داشت پیروی کرد، پس مثال او در حرص زیاد بر دنیا مانند سگ است که همیشه و در هر حالی زبانش را در می‌آورد، چه به بند کشیده شده باشد و چه رها شود، این مَثَل مذکور مَثَل قومی است که به‌سبب تکذیب آیات ما گمراه شدند، پس -ای رسول- این قصه را بر آنها حکایت کن؛ امید است که بیندیشند آنگاه از تکذیب و گمراهی‌ای که در آن هستند دست بکشند.
અરબી તફસીરો:
مَنْ یَّهْدِ اللّٰهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِیْ ۚ— وَمَنْ یُّضْلِلْ فَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْخٰسِرُوْنَ ۟
کسی‌که الله او را به هدایت بر راه راست خویش توفیق داد، هدایت یافتۀ واقعی، اوست، و هرکس که الله او را از راه راست دور کند، در واقع آنها کسانی هستند که از بهره خویش می‌کاهند، همان کسانی‌که در روز قیامت به خودشان و پیروان‌شان زیان می‌رسانند، بدانید که این امر همان زیان آشکار است.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• المقصود من إنزال الكتب السماوية العمل بمقتضاها لا تلاوتها باللسان وترتيلها فقط، فإن ذلك نَبْذ لها.
هدف از فرو فرستادن کتاب‌های آسمانی، عمل به مقتضای آنهاست نه فقط تلاوت و ترتیل آنها با زبان؛ زیرا این کار ترک آن کتاب‌ها به شمار می‌رود.
• أن الله خلق في الإنسان من وقت تكوينه إدراك أدلة الوحدانية، فإذا كانت فطرته سليمة، ولم يدخل عليها ما يفسدها أدرك هذه الأدلة، وعمل بمقتضاها.
الله هنگام آفرینش انسان، قدرت درک دلایل وحدانیت را در او آفریده است، پس اگر فطرت سالم باشد، و چیزی که آن را فاسد می‌کند در آن وارد نشده باشد این دلایل را درک می‌کند، و به مقتضای آنها عمل می‌کند.
وَلَقَدْ ذَرَاْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِیْرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِ ۖؗ— لَهُمْ قُلُوْبٌ لَّا یَفْقَهُوْنَ بِهَا ؗ— وَلَهُمْ اَعْیُنٌ لَّا یُبْصِرُوْنَ بِهَا ؗ— وَلَهُمْ اٰذَانٌ لَّا یَسْمَعُوْنَ بِهَا ؕ— اُولٰٓىِٕكَ كَالْاَنْعَامِ بَلْ هُمْ اَضَلُّ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْغٰفِلُوْنَ ۟
و بسیاری از جن‌ها و انسان‌ها را برای جهنم آفریده‌ایم؛ زیرا می‌دانیم که آنها عمل جهنمیان را انجام خواهند داد، آنها دل‌هایی دارند که با آنها نه آنچه را به آنها نفع می‌رساند درک می‌کنند و نه آنچه به آنها ضرر می‌رساند، و چشم‌هایی دارند که با آنها آیات الله در جان‌ها و آفاق را نمی‌بینند تا از آنها پند و اندرز بگیرند، و گوشهایی دارند که آیات الله را با آن نمی‌شنوند تا در آنچه در آن است بیندیشند، آنها که این صفات را دارند در نداشتن عقل مانند چهارپایان هستند، بلکه از چهارپایان هم گمراه‌ترند، آنها همان غافلان از ایمان به الله و روز آخرت هستند.
અરબી તફસીરો:
وَلِلّٰهِ الْاَسْمَآءُ الْحُسْنٰی فَادْعُوْهُ بِهَا ۪— وَذَرُوا الَّذِیْنَ یُلْحِدُوْنَ فِیْۤ اَسْمَآىِٕهٖ ؕ— سَیُجْزَوْنَ مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
و الله - سبحانه- اسم‌های نیکویی دارد که بر جلال و کمال او تعالی دلالت می‌کنند، پس در طلب آنچه می‌خواهید، با آنها به الله متوسل شوید، و او تعالی را با آنها بستایید، و کسانی را که در مورد این اسم‌ها از حق منحرف می‌شوند به این نحو که آنها را برای غیر الله قرار می‌دهند، یا آنها را از او تعالی نفی می‌کنند، یا معنای این اسم‌ها را تحریف می‌کنند یا با این اسامی غیر الله را با او تعالی همانند می‌کنند رها کنید، به‌زودی آنها را که به جای حق به این کارها روی می‌آورند، به‌سبب کارهایی که انجام می‌دادند با عذابی رنج‌آور مجازات خواهیم کرد.
અરબી તફસીરો:
وَالَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِّنْ حَیْثُ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟ۚ
و کسانی‌که آیات ما را تکذیب کردند و به آنها ایمان نیاوردند، بلکه آنها را انکار کردند، به‌زودی درهای روزی را نه از باب گرامی داشتن‌شان، بلکه برای نزدیک کردن تدریجی آنها به‌سوی عذاب بر روی‌شان می‌گشاییم تا در گمراهی خویش بمانند، سپس عذاب ما به صورت ناگهانی آنها را فرا می‌گیرد و غافلگیر می‌کند.
અરબી તફસીરો:
اَوَلَمْ یَتَفَكَّرُوْا ٚ— مَا بِصَاحِبِهِمْ مِّنْ جِنَّةٍ ؕ— اِنْ هُوَ اِلَّا نَذِیْرٌ مُّبِیْنٌ ۟
آیا این تکذیب کنندگان آیات الله و رسولش نیندیشیده‌اند، تا عقل‌های‌شان به کار بیفتد و برایشان روشن شود که محمد صلی الله علیه وسلم مجنون نیست، بلکه فقط فرستاده‌ای از جانب الله است که او را برای ترساندنی آشکار از عذاب الله برانگیخته است.
અરબી તફસીરો:
اَوَلَمْ یَنْظُرُوْا فِیْ مَلَكُوْتِ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا خَلَقَ اللّٰهُ مِنْ شَیْءٍ ۙ— وَّاَنْ عَسٰۤی اَنْ یَّكُوْنَ قَدِ اقْتَرَبَ اَجَلُهُمْ ۚ— فَبِاَیِّ حَدِیْثٍ بَعْدَهٗ یُؤْمِنُوْنَ ۟
آیا آنها برای اندرزگیری به فرمانروایی الله در آسمان‌ها و زمین، و حیوانات و گیاهان و سایر مخلوقاتی که الله در آسمان‌ها و زمین آفریده است ننگریسته‌اند، و آیا در مدت عمرهای‌شان توجه نکرده‌اند که شاید پایانش نزدیک باشد آنگاه قبل از آن‌که فرصت از دست برود توبه کنند. اگر به قرآن و وعد و وعیدهایی که در آن است ایمان نمی‌آورند، پس به کدام کتاب دیگری ایمان می‌آورند؟!
અરબી તફસીરો:
مَنْ یُّضْلِلِ اللّٰهُ فَلَا هَادِیَ لَهٗ ؕ— وَیَذَرُهُمْ فِیْ طُغْیَانِهِمْ یَعْمَهُوْنَ ۟
هرکس که الله او را در هدایت به حق یاری نکند، و او را از راه راست گمراه سازد، هیچ هدایتگری برایش نیست که او را به حق هدایت کند، و الله آنها را چنان سرگشته در گمراهی و کفرشان رها می‌کند که به هیچ چیزی هدایت نمی‌شوند.
અરબી તફસીરો:
یَسْـَٔلُوْنَكَ عَنِ السَّاعَةِ اَیَّانَ مُرْسٰىهَا ؕ— قُلْ اِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّیْ ۚ— لَا یُجَلِّیْهَا لِوَقْتِهَاۤ اِلَّا هُوَ ؔؕۘ— ثَقُلَتْ فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— لَا تَاْتِیْكُمْ اِلَّا بَغْتَةً ؕ— یَسْـَٔلُوْنَكَ كَاَنَّكَ حَفِیٌّ عَنْهَا ؕ— قُلْ اِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللّٰهِ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
این تکذیب کنندگان لجوج، از تو در مورد قیامت می‌پرسند: چه موقع رخ می‌دهد و علم به آن کامل می‌شود؟ - ای محمد- بگو: علم آن نه نزد من است و نه نزد دیگری، بلکه علم آن فقط نزد الله است، و جز الله هیچ‌کس آن را برای وقتی‌که برایش معین شده است آشکار نمی‌گرداند، امر ظهور قیامت بر ساکنان آسمان‌ها و زمین پوشیده است، و فقط به صورت ناگهانی نزدشان می‌آید، از تو در مورد قیامت می‌پرسند گویی تو بر علم به آن حریص هستی، و نمی‌دانند که تو به‌سبب کمال علمی که به پروردگارت داری در این مورد از او تعالی نمی‌پرسی، - ای محمد- به آنها بگو: همانا علم قیامت فقط نزد الله است، اما بیشتر مردم از این امر آگاه نیستند.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• خلق الله للبشر آلات الإدراك والعلم - القلوب والأعين والآذان - لتحصيل المنافع ودفع المضار.
• الدعاء بأسماء الله الحسنى سبب في إجابة الدعاء، فيُدْعَى في كل مطلوب بما يناسب ذلك المطلوب، مثل: اللهمَّ تب عَلَيَّ يا تواب.
دعا با اسم‌های نیکوی الله یکی از اسباب اجابت دعاست، پس در هر خواسته‌ای نامی را که مناسب آن خواسته است می‌طلبد، مانند: «اللهم تب عَلَیَّ یا تواب»؛ بارالها ای بسیار توبه پذیر، توبه‌ام را بپذیر.
قُلْ لَّاۤ اَمْلِكُ لِنَفْسِیْ نَفْعًا وَّلَا ضَرًّا اِلَّا مَا شَآءَ اللّٰهُ ؕ— وَلَوْ كُنْتُ اَعْلَمُ الْغَیْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَیْرِ ۛۚ— وَمَا مَسَّنِیَ السُّوْٓءُ ۛۚ— اِنْ اَنَا اِلَّا نَذِیْرٌ وَّبَشِیْرٌ لِّقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟۠
- ای محمد- بگو: جز آنچه الله بخواهد نمی‌توانم هیچ خیری برای خودم جلب کنم، و هیچ شری را از خودم دفع کنم، و این کار فقط به الله باز می‌گردد، و جز آنچه که الله به من آموخته است چیزی نمی‌دانم، پس غیب نمی‌دانم، و اگر غیب می‌دانستم، اسبابی را فراهم می‌آوردم که می‌دانم برای من جلب مصالح می‌کند، و مفاسد را از من دور می‌سازد؛ زیرا به اشیا قبل از اینکه ایجاد شوند و به سرانجامِ آنها آگاهی داشتم. من جز فرستاده‌ای از جانب الله نیستم، از عذاب دردآور او می‌ترسم، و مردمی را که ایمان دارند که من رسولی از جانب او تعالی هستم و آنچه را آورده‌ام تصدیق می‌کنند به پاداش گرامی او تعالی بشارت می‌دهم.
અરબી તફસીરો:
هُوَ الَّذِیْ خَلَقَكُمْ مِّنْ نَّفْسٍ وَّاحِدَةٍ وَّجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِیَسْكُنَ اِلَیْهَا ۚ— فَلَمَّا تَغَشّٰىهَا حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِیْفًا فَمَرَّتْ بِهٖ ۚ— فَلَمَّاۤ اَثْقَلَتْ دَّعَوَا اللّٰهَ رَبَّهُمَا لَىِٕنْ اٰتَیْتَنَا صَالِحًا لَّنَكُوْنَنَّ مِنَ الشّٰكِرِیْنَ ۟
- ای مردان و زنان- او ذاتی است که شما را از یک شخص یعنی آدم علیه السلام آفرید، و از آدم علیه السلام همسرش حوا را آفرید، حوا را از دندۀ آدم علیه السلام آفرید تا به آن انس گیرد، و با آن آرام یابد، پس وقتی شوهری با همسرش آمیزش کند به حَملی سبک که آن را احساس نمی‌کند باردار می‌شود، چون در آغاز کارش است، و با این حَملش به انجام نیازهایش ادامه می‌دهد و احساس سنگینی نمی‌کند، اما هنگامی‌که حمل در شکم مادر، بزرگ شد و مادر به آن سنگین‌بار گشت، زن و شوهر اینگونه نزد پروردگارشان دعا می‌کنند: - پروردگارا- اگر فرزندی صالح و با خلقت کامل به ما عطا کنی به‌طور قطع از شکرگزاران نعمت تو خواهیم بود.
અરબી તફસીરો:
فَلَمَّاۤ اٰتٰىهُمَا صَالِحًا جَعَلَا لَهٗ شُرَكَآءَ فِیْمَاۤ اٰتٰىهُمَا ۚ— فَتَعٰلَی اللّٰهُ عَمَّا یُشْرِكُوْنَ ۟
اما وقتی الله دعای آن دو را اجابت کرد، و همانگونه که دعا کرده بودند فرزندی صالح به آنها عطا فرمود در آنچه که الله برایشان بخشیده بود شریکانی برای الله قرار دادند و فرزندشان را بندۀ غیر او تعالی کردند، و او را عبدالحارث نامیدند، اما الله از هر شریکی برتر و منزه است، زیرا او در ربوبیت و الوهیت یگانه است.
અરબી તફસીરો:
وَاِنْ تَدْعُوْهُمْ اِلَی الْهُدٰی لَا یَتَّبِعُوْكُمْ ؕ— سَوَآءٌ عَلَیْكُمْ اَدَعَوْتُمُوْهُمْ اَمْ اَنْتُمْ صَامِتُوْنَ ۟
و -ای مشرکان- اگر این بتها را که معبودهایی به جای الله گرفته‌اید در دعا به‌سوی هدایت فراخوانید در آنچه که آنها را در دعا به‌سوی آن می‌خوانید به شما پاسخ نمی‌دهند و از شما پیروی نمی‌کنند، پس چه آنها را در دعای‌تان فراخوانید و چه سکوت کنید نزد آنها یکسان است؛ زیرا آنها جمادات خالصی هستند، که نه می‌اندیشند، نه می‌شنوند، و نه سخن می‌گویند.
અરબી તફસીરો:
اِنَّ الَّذِیْنَ تَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ عِبَادٌ اَمْثَالُكُمْ فَادْعُوْهُمْ فَلْیَسْتَجِیْبُوْا لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِیْنَ ۟
- ای مشرکان- همانا کسانی‌که شما آنها را به جای الله عبادت می‌کنید مخلوق‌ها و مملوک‌های الله هستند، پس آنها در این امر مانند شما هستند، به‌علاوه حال شما از آنها بهتر است؛ زیرا شما زندگانی هستید که سخن می‌گویید و راه می‌روید و می‌شنوید و می‌بینید، اما بت‌‌های شما اینگونه نیستند، پس آنها را در دعا بخوانید و آنها باید پاسخ شما را بازگردانند اگر در آنچه که برای آنها ادعا می‌کنید راست می‌گویید.
અરબી તફસીરો:
اَلَهُمْ اَرْجُلٌ یَّمْشُوْنَ بِهَاۤ ؗ— اَمْ لَهُمْ اَیْدٍ یَّبْطِشُوْنَ بِهَاۤ ؗ— اَمْ لَهُمْ اَعْیُنٌ یُّبْصِرُوْنَ بِهَاۤ ؗ— اَمْ لَهُمْ اٰذَانٌ یَّسْمَعُوْنَ بِهَا ؕ— قُلِ ادْعُوْا شُرَكَآءَكُمْ ثُمَّ كِیْدُوْنِ فَلَا تُنْظِرُوْنِ ۟
آیا این بتها که آنها را به عنوان معبودهایی گرفته‌اید: پاهایی دارند که با آن راه روند تا در برآورده ساختن حوائج شما بکوشند؟ آیا دستانی دارند تا با آنها با قدرت از شما دفاع کنند؟ آیا چشمانی دارند که با آنها آنچه را از شما پنهان است ببینند و شما را با خبر سازند؟ آیا گوشهایی دارند که با آنها آنچه را بر شما پوشیده است بشنوند و شما را از آن آگاه سازند؟ اگر فاقد تمام این اعضا هستند پس چگونه آنها را به امید جلب منفعت یا دفع ضرر عبادت می‌کنید؟! -ای رسول- به این مشرکان بگو: کسانی را که با الله برابر می‌دانید در دعا فراخوانید، آنگاه برای رساندن آسیب بر من بکوشید، و به من مهلت ندهید.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• في الآيات بيان جهل من يقصد النبي صلى الله عليه وسلم ويدعوه لحصول نفع أو دفع ضر؛ لأن النفع إنما يحصل من قِبَلِ ما أرسل به من البشارة والنذارة.
در این آیات، جهل کسی‌که به‌سوی پیامبر صلی الله علیه وسلم روی می‌آورد و او را برای کسب منفعت یا دفع ضرر در دعا می‌خواند بیان شده است؛ زیرا منفعت فقط از جهتِ بشارت یا انذاری که با آن فرستاده شده است کسب می‌شود.
اِنَّ وَلِیِّ اللّٰهُ الَّذِیْ نَزَّلَ الْكِتٰبَ ۖؗ— وَهُوَ یَتَوَلَّی الصّٰلِحِیْنَ ۟
همانا یار و یاور من الله است که مرا محافظت می‌کند، پس به غیر او تعالی امید ندارم، و ذره‌ای از بت‌‌های شما نمی‌ترسم، زیرا الله ذاتی است که قرآن را مایۀ هدایت مردم بر من نازل کرد، و کار بندگان صالح خویش را بر عهده گرفته است، پس آنها را محافظت می‌کند و یاری می‌رساند.
અરબી તફસીરો:
وَالَّذِیْنَ تَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِهٖ لَا یَسْتَطِیْعُوْنَ نَصْرَكُمْ وَلَاۤ اَنْفُسَهُمْ یَنْصُرُوْنَ ۟
و -ای مشرکان- این بتها که آنها را در دعا می‌خوانید قادر بر یاری شما نیستند، و خودشان را نیز نمی‌توانند یاری کنند، زیرا آنها ناتوان هستند، پس چگونه آنها را به جای الله در دعا می‌خوانید؟!
અરબી તફસીરો:
وَاِنْ تَدْعُوْهُمْ اِلَی الْهُدٰی لَا یَسْمَعُوْا ؕ— وَتَرٰىهُمْ یَنْظُرُوْنَ اِلَیْكَ وَهُمْ لَا یُبْصِرُوْنَ ۟
و -ای مشرکان- اگر بت‌های‌تان را که آنها را به جای الله عبادت می‌کنید، در دعا به‌سوی استقامت فراخوانید دعای شما را نمی‌شنوند، و آنها را می‌بینی که با چشمانی نقّاشی شده به تو می‌نگرند، درحالی‌که جماداتی هستند که نمی‌بینند، در حقیقت تمثال‌هایی به شکل بنی‌آدم یا حیوانات می‌ساختند، و دست‌ها و پاها و چشم‌هایی داشتند، اما بی‌جان و بدون روح و بدون حرکت بودند.
અરબી તફસીરો:
خُذِ الْعَفْوَ وَاْمُرْ بِالْعُرْفِ وَاَعْرِضْ عَنِ الْجٰهِلِیْنَ ۟
- ای رسول- از مردم اعمال و اخلاقی را که نفس‌شان به آنها اجازه می‌دهد، و بر آنها آسان است بپذیر، و آنها را به آنچه که طبیعت‌شان اجازه نمی‌دهد مکلف نکن؛ زیرا این کار آنها را رویگردان می‌کند، و به هر سخن زیبا و کار نیکویی امر کن، و از جاهلان روی گردان، و در برابر جهل آنها مقابله به مثل نکن، پس هرکس تو را اذیت کرد او را اذیت نکن، و هرکس تو را محروم ساخت او را محروم نکن.
અરબી તફસીરો:
وَاِمَّا یَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّیْطٰنِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللّٰهِ ؕ— اِنَّهٗ سَمِیْعٌ عَلِیْمٌ ۟
و -ای رسول- هرگاه احساس کردی شیطان وسوسه‌ای به تو رساند یا تو را از انجام کار خیر بازداشت به‌سوی الله پناه ببر، و به او مُتِمَسّک شو؛ زیرا او تمام سخنان تو را می‌شنود، از پناه آوردن تو آگاه است، پس تو را در برابر شیطان حمایت خواهد کرد.
અરબી તફસીરો:
اِنَّ الَّذِیْنَ اتَّقَوْا اِذَا مَسَّهُمْ طٰٓىِٕفٌ مِّنَ الشَّیْطٰنِ تَذَكَّرُوْا فَاِذَا هُمْ مُّبْصِرُوْنَ ۟ۚ
همانا کسانی‌که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله تقوای او تعالی را پیشه کردند، هرگاه وسوسه‌ای از جانب شیطان به آنها برسد و مرتکب گناه شوند؛ بزرگی الله و کیفر او برای نافرمانان و ثوابش برای فرمان‌برداران را به یاد می‌آورند، آنگاه از گناه‌شان توبه می‌کنند، و به‌سوی پروردگارشان باز می‌گردند، به‌ناگاه بر حق استقامت می‌ورزند، و از گناهانی که مرتکب می‌شدند به هوش می‌آیند، و دست می‌کشند.
અરબી તફસીરો:
وَاِخْوَانُهُمْ یَمُدُّوْنَهُمْ فِی الْغَیِّ ثُمَّ لَا یُقْصِرُوْنَ ۟
و برادران شیاطین از بدکاران و کافران؛ همواره شیاطین با گناهان مستمر بر گمراهیشان می افزایند، و هیچ کدام از کار خود دست نمی کشند؛ نه شیاطین از اغوا کردن و گمراه ساختن، و نه بدکاران از تبعیت (از شیاطین) و انجام کار بد، دست می کشند.
અરબી તફસીરો:
وَاِذَا لَمْ تَاْتِهِمْ بِاٰیَةٍ قَالُوْا لَوْلَا اجْتَبَیْتَهَا ؕ— قُلْ اِنَّمَاۤ اَتَّبِعُ مَا یُوْحٰۤی اِلَیَّ مِنْ رَّبِّیْ ۚ— هٰذَا بَصَآىِٕرُ مِنْ رَّبِّكُمْ وَهُدًی وَّرَحْمَةٌ لِّقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟
و -ای رسول- اگر آیه‌ای بیاوری تو را تکذیب می‌کنند و از آن روی می‌گردانند، و اگر آیه‌ای برایشان نیاوری می‌گویند: چرا آیه‌ای از جانب خودت اختراع نمی‌کنی و نمی‌سازی، - ای رسول- به آنها بگو: من نمی‌توانم آیه‌ای از نزد خودم بیاورم، و جز از آنچه که الله به من وحی می‌کند پیروی نمی‌کنم، این قرآن که آن را برای‌تان می‌خوانم حجت‌ها و دلایلی است از جانب الله پروردگار و تدبیر کنندۀ امورتان، و مایۀ راهنمایی و رحمتی برای بندگان مؤمن او تعالی است، و اما بندگان غیر مؤمن گمراهان و بدبختان هستند.
અરબી તફસીરો:
وَاذْكُرْ رَّبَّكَ فِیْ نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَّخِیْفَةً وَّدُوْنَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْاٰصَالِ وَلَا تَكُنْ مِّنَ الْغٰفِلِیْنَ ۟
و -ای رسول-، الله، پروردگارت را با خشوع و فروتنی و ترسان یاد کن، و میان صدای بلند و آهسته در آغاز و پایان روز به دلیل فضیلت این دو وقت دعا کن، و از غافلان از یاد الله تعالی نباش.
અરબી તફસીરો:
اِنَّ الَّذِیْنَ عِنْدَ رَبِّكَ لَا یَسْتَكْبِرُوْنَ عَنْ عِبَادَتِهٖ وَیُسَبِّحُوْنَهٗ وَلَهٗ یَسْجُدُوْنَ ۟
- ای رسول- همانا فرشتگان نزد پروردگارت از عبادت او سبحانه تکبر نمی‌ورزند، بلکه بدون اینکه سستی ورزند با فروتنی به عبادت او تعالی گردن می‌نهند، و آنها شب و روز الله را از آنچه که شایستۀ او نیست منزه می‌دانند، و فقط برای او سبحانه سجده می‌گزارند.
અરબી તફસીરો:
આયતોના ફાયદાઓ માંથી:
• في الآيات بشارة للمسلمين المستقيمين على صراط نبيهم صلى الله عليه وسلم بأن ينصرهم الله كما نصر نبيه وأولياءه.
اگر بنده از شیطان، بدی و وسوسه ای به او رسید -گناهی انجام داد یا واجبی را ترک کرد- واجب است که طلب آمرزش کند و کوتاهیش را با توبه و اعمال پاک کننده ی گناهان، جبران کند.
• في الآيات جماع الأخلاق، فعلى العبد أن يعفو عمن ظلمه، ويعطي من حرمه، ويصل من قطعه.
آنچه بر شخص عاقل واجب است، عبادت الله متعال است؛ چرا که تنها اوست با نازل کردن کتابی که در برگیرنده ی علوم ارزشمند دینی است؛ مصالح دینی، و با سرپرستی، حفظ و یاری بندگان نیکوکارش؛ منافع دنیایی او را تأمین کرده است، در نتیجه دشمنی کسانی که دشمنانشان هستند به آن ها زیانی نخواهد رساند.
• على العبد إذا مَسَّه سوء من الشيطان - فأذنب بفعل محرم، أو ترك واجب - أن يستغفر الله تعالى، ويستدرك ما فرط منه بالتوبة النصوح والحسنات الماحية.
در این آیات، برای مسلمانانی که بر راه پیامبرشان -صلی الله علیه وسلم- ایستادگی می کنند، بشارتی وجود دارد که الله متعال همان گونه که پیامبران و دوستان خویش را یاری کرد، آنان را نیز یاری می کند.
• الواجب على العاقل عبادة الله تعالى؛ لأنه هو الذي يحقق له منافع الدين بإنزال الكتاب المشتمل على العلوم العظيمة في الدّين، ومنافع الدنيا بتولّي الصالحين من عباده وحفظه لهم ونصرته إياهم، فلا تضرهم عداوة من عاداهم.
در این آیات همه ی خصلت های (نیک) اخلاقی ذكر شده است، پس بنده باید کسی را که به او ظلم کرده، ببخشد، به آن کسی هم که رزقی از او منع کرده، بخشش و کرم نموده و نیز با کسی که با او قطع رابطه کرده است، ارتباط بر قرار کند.
કુરઆન મજીદના શબ્દોનું ભાષાંતર - ફારસી ભાષાતર - સંક્ષિપ્ત કુરઆન મજીદની સમજુતી - ભાષાંતરોની અનુક્રમણિકા
ફારસી ભાષાતર - સંક્ષિપ્ત કુરઆન મજીદની સમજુતી, કુરઆન મજીદ સેન્ટરએ જારી કર્યું છે.