Traduzione dei significati Sura An-Naml - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - L'Enciclopedia del Nobile Corano

ən-Nəml

Alcuni scopi di questa Sura comprendono:

الامتنان على النبي صلى الله عليه وسلم بنعمة القرآن وشكرها والصبر على تبليغه.

Peyğəmbərə -sallallahu aleyhi və səlləm- Quranı bəxş edərək, onu, bu nemətə görə Allaha şükür etməyə və Quranı təbliğ edərkən səbirli olmağa təşviq etmək.

---

Versetto: 1

طسٓۚ تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡقُرۡءَانِ وَكِتَابٖ مُّبِينٍ

﴾Ta. Sin!﴿ Bu xüsusda bənzər bir açıqlama Bəqərə surəsinin əvvəlində zikir edilmişdir. Ey Peyğəmbər! Sənə nazil edilən bu ayələr, Quran ayələridir. Bu, içərisində heç bir qarışığlıq olmayan açıq-ay­dın bir kitabdır. Kim onu tədəbbür edərək oxuyarsa, onun həqiqətən də Allah qatından nazil edildiyinə əmin olar.

Versetto: 2

هُدٗى وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ

Bu ayələr, Allaha və Onun elçilərinə iman edən möminlər üçün doğru yola yönəldən rəhbər və (Cənnətlə) müjdədir.

Versetto: 3

ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ يُوقِنُونَ

O kəslər ki, namazlarını ən gözəl bir şəkildə qılarlar, mallarının zəkatını, zəkata haqlı olan kimsələrə ver­ərlər və axi­rətdə olan savaba və cəzaya yəqin olaraq iman edərlər.

Versetto: 4

إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمۡ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَهُمۡ يَعۡمَهُونَ

Şübhəsiz ki Biz, axirətə və orada olan savaba və cəzaya iman gətirmə­yən kafir kimsələrin etdikləri günahlarda davamlı olmaları üçün pis əməllərini özlərinə yaxşı ki­mi gös­tərdik. Odur ki, onlar çaşqınlıq içindədirlər və elə bu üzdən də, haqq yola yönələ bilməzlər.

Versetto: 5

أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ لَهُمۡ سُوٓءُ ٱلۡعَذَابِ وَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ هُمُ ٱلۡأَخۡسَرُونَ

Sadalanan bu kimsələr üçün dünya həyatında qətilə yetirilmək və əsir düşmək kimi pis bir əzab vardır. Axirətdə isə onlar, insanların ən çox ziyana uğ­rayanları olacaqlar. Belə ki, Qiyamət günü, özlərini və ailələrini Cəhənnəmdə əbədi buraxaraq ziyana uğratacaqlar.

Versetto: 6

وَإِنَّكَ لَتُلَقَّى ٱلۡقُرۡءَانَ مِن لَّدُنۡ حَكِيمٍ عَلِيمٍ

Ey Peyğəmbər! Şübhəsiz ki, Sənə nazil edilən bu Quran, yaratmasında, bütün işləri ən gözəl şəkildə idarə etməsində və şəri hökmlərində hikmət sahibi olan və qullarına xeyirli olan şeylərdən heç birinin Ona gizli qalmayan Uca Allah tərəfindən nazil edilmişdir.

Versetto: 7

إِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِأَهۡلِهِۦٓ إِنِّيٓ ءَانَسۡتُ نَارٗا سَـَٔاتِيكُم مِّنۡهَا بِخَبَرٍ أَوۡ ءَاتِيكُم بِشِهَابٖ قَبَسٖ لَّعَلَّكُمۡ تَصۡطَلُونَ

Ey Peyğəmbər! Musa (Mədyəndən Misirə gedərkən) öz ailə­si­nə: "Mən, bir od gör­düm. (Siz burada gözləyin) mən gedim o odu yandıran kimsədən, bizə doğru yolu göstərən bir xəbər və ya soyuqdan isinməniz üçün sizə bir köz gə­ti­rim – de­diyini yadına sal!

Versetto: 8

فَلَمَّا جَآءَهَا نُودِيَ أَنۢ بُورِكَ مَن فِي ٱلنَّارِ وَمَنۡ حَوۡلَهَا وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Musa od gördüyü yerə yetişdikdə, uca Allah ona belə nida edərək səsləndi: "Aləmlərin Rəbbi olan Allahı təzim edib, Onu uca tutmaq və zəlalətdə olan kimsələrin Onu vəsf etdikləri bütün eyib sifətlərdən münəzzəh etmək üçün odun ət­rafın­da­ olan Musa da və mələklər də mübarək edilmişdir!"

Versetto: 9

يَٰمُوسَىٰٓ إِنَّهُۥٓ أَنَا ٱللَّهُ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ

Uca Allah ona belə buyurdu: "Ey Musa! Həqiqətən Mən, heç bir kimsənin məğlub edə bilməyəcəyi yenilməz qüdrət sahibi və həmçinin yaratmağımda, idarə etməyimdə və hökmlərimdə hikmər sahibi olan Allaham!

Versetto: 10

وَأَلۡقِ عَصَاكَۚ فَلَمَّا رَءَاهَا تَهۡتَزُّ كَأَنَّهَا جَآنّٞ وَلَّىٰ مُدۡبِرٗا وَلَمۡ يُعَقِّبۡۚ يَٰمُوسَىٰ لَا تَخَفۡ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ ٱلۡمُرۡسَلُونَ

"Əsanı yerə at!" Musa əmrə tabe olub əlindəki əsanı yerə atdı. Musa əsanın ilan ki­mi qıvrılb hərəkət etdiyini gör­üncə arxaya baxmadan qaç­dı və geriyə də dön­mədi. Bu zaman Uca Allah ona belə buyurdu: "Ondan qorxma! Çünki Mənim yanımda elçilər nə bir ilandan, nə də ki, başqa bir şeydən qorxmazlar.

Versetto: 11

إِلَّا مَن ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسۡنَۢا بَعۡدَ سُوٓءٖ فَإِنِّي غَفُورٞ رَّحِيمٞ

Ancaq, kim günah etməklə öz nəfinə zülüm edər və bundan sonra da tövbə edərsə, bil­sin ki, Mən onu ba­ğışlayaram və ona mərhəmət edərəm!

Versetto: 12

وَأَدۡخِلۡ يَدَكَ فِي جَيۡبِكَ تَخۡرُجۡ بَيۡضَآءَ مِنۡ غَيۡرِ سُوٓءٖۖ فِي تِسۡعِ ءَايَٰتٍ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ وَقَوۡمِهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَوۡمٗا فَٰسِقِينَ

Əlini, köynəyinin yaxasından boyun tərəfindən qoynuna sal ki, əlin oradan çıxartdıqda, qar kimi, ağappaq, ləkəsiz bir halda çıx­sın. Bu, sənə verilən və Firon və onun qövmü yanında sənin doğrulurunu isbat edən doqquz möcü­zə­dən biridir. Bu doqquz möcüzə bunlardır: Əlinin ağappaq çıxması, əsa, quraqlıqlar, məhsulların azalması, tufan, çəyirtkə, bit, qurbağa və qan. Hə­qi­qətən, onlar Allaha küfr etməklə Allahın itaətindən çıxmış bir tayfadır!".

Versetto: 13

فَلَمَّا جَآءَتۡهُمۡ ءَايَٰتُنَا مُبۡصِرَةٗ قَالُواْ هَٰذَا سِحۡرٞ مُّبِينٞ

Nəhayət, Müsanın, həqiqətən də, Allah tərəfindən olduğuna dəlalət edən möcüzələrimiz onlara açıq-aş­kar bir şə­kildə göstərildikdə: "Musanın gətirdiyi bu möcüzələr, açıq-aydın bir sehrdir!" – dedi­lər.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• القرآن هداية وبشرى للمؤمنين.

• Quran, möminlər üçün bir hidayət və müjdədir.

• الكفر بالله سبب في اتباع الباطل من الأعمال والأقوال، والحيرة، والاضطراب.

• Allaha küfr etmək, batil söz və əməllərə tabe olmağa, çaşqınlıq və heyrət içində qalmağa səbəbdir.

• تأمين الله لرسله وحفظه لهم سبحانه من كل سوء.

• Uca Allah, elçilərini əmin və etibarlı insanlardan etmiş və onları hər bir pislikdən hifz edib, qorumuşdur.

Versetto: 14

وَجَحَدُواْ بِهَا وَٱسۡتَيۡقَنَتۡهَآ أَنفُسُهُمۡ ظُلۡمٗا وَعُلُوّٗاۚ فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُفۡسِدِينَ

Onlar bütün bu möcüzələrin Allah tərəfindən yəqin olmalarına baxmayaraq, etdikləri zülm və haqsızlıqlarlı üzündən bu açıq-aydın ayələri inkar edib, qəbul etmədilər. Ey Peyğəmbər! Küfr və günahlarla yer üzündə fitnə-fəsad törədənlərin aqibətinin ne­cə olduğunu bir düşün!

Versetto: 15

وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا دَاوُۥدَ وَسُلَيۡمَٰنَ عِلۡمٗاۖ وَقَالَا ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي فَضَّلَنَا عَلَىٰ كَثِيرٖ مِّنۡ عِبَادِهِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ

Biz Davuda və oğlu Süleyma­na elm verdik. Quşların dilini bilmək də bu elmə aid idi. Davud və Süleyman, İzzət və Cəlal sahibi olan Allaha şükür edərək belə dedi­lər: "Bizə elm və peyğəmbərlik bəxş edərək, bizi bir çox mömin qullarından üstün tutan Alla­ha həmd olsun!".

Versetto: 16

وَوَرِثَ سُلَيۡمَٰنُ دَاوُۥدَۖ وَقَالَ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ عُلِّمۡنَا مَنطِقَ ٱلطَّيۡرِ وَأُوتِينَا مِن كُلِّ شَيۡءٍۖ إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَضۡلُ ٱلۡمُبِينُ

Süleyman atası Davuda peyğəmbərlikdə, elmdə və mülkdə varis oldu. O, uca Allahın ona və atasına bəxş etdiyi nemətindən bəhs edərək belə dedi: "Ey in­san­lar! Allah bizə quşların dilini öy­rətdi və O bizə peyğəmbərlərə padşahlara verdiyi hər şeydən ve­­rdi. Şübhəsiz ki, uca Allahın bizə bəxş etdiyi bu nemətlər, bizə gös­tə­rilən açıq-aşkar üstünlük və fəzilətdir!"

Versetto: 17

وَحُشِرَ لِسُلَيۡمَٰنَ جُنُودُهُۥ مِنَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ وَٱلطَّيۡرِ فَهُمۡ يُوزَعُونَ

Süleymanın in­sanlar­dan, cinlərdən və quşlardan olan qo­şu­nu top­la­ndı. və onlar hamısı mün­tə­zəm bir şəkildə gedirdilər.

Versetto: 18

حَتَّىٰٓ إِذَآ أَتَوۡاْ عَلَىٰ وَادِ ٱلنَّمۡلِ قَالَتۡ نَمۡلَةٞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّمۡلُ ٱدۡخُلُواْ مَسَٰكِنَكُمۡ لَا يَحۡطِمَنَّكُمۡ سُلَيۡمَٰنُ وَجُنُودُهُۥ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ

Nəhayət, onlar Şamdakı qarışqa vadisinə gəlib çatdıqda, qarışqalardan biri belə de­­di: "Ey qa­rışqalar! Yu­valarınıza girin ki, Süley­man və onun qo­şu­nu özləri də hiss et­mə­dən si­zi tapdayıb məhv etmə­sinlər. Əgər sizi hiss etsələr, sizi basıb tapdalamazlar!"

Versetto: 19

فَتَبَسَّمَ ضَاحِكٗا مِّن قَوۡلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوۡزِعۡنِيٓ أَنۡ أَشۡكُرَ نِعۡمَتَكَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَٰلِدَيَّ وَأَنۡ أَعۡمَلَ صَٰلِحٗا تَرۡضَىٰهُ وَأَدۡخِلۡنِي بِرَحۡمَتِكَ فِي عِبَادِكَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Süleyman qarışqanın sözünü eşitdiyi zaman onun bu sözünə təbəssüm edərək güldü və Rəbbinə dua edərək belə dedi: "Ey Rəb­bim! Mə­nə və valideyinlərimə əta et­di­yin nemətinə şükür et­mək üçün, Sənin razı qala­ca­ğın yax­şı əməli et­məyə məni müvəffəq et və məni Öz mərhə­mə­tinlə əməli­saleh qul­la­rı­na qo­vuş­dur!"

Versetto: 20

وَتَفَقَّدَ ٱلطَّيۡرَ فَقَالَ مَالِيَ لَآ أَرَى ٱلۡهُدۡهُدَ أَمۡ كَانَ مِنَ ٱلۡغَآئِبِينَ

Süleyman quşları bir-bir nəzər­dən keçi­rib, hüdhüdü onların arasınada görməyincə belə dedi: "Hüdhüdü nə üçün gör­mü­rəm? Onu görməyimə mənə nəsə manemi oldu, yoxsa o bu­rada yoxdur?

Versetto: 21

لَأُعَذِّبَنَّهُۥ عَذَابٗا شَدِيدًا أَوۡ لَأَاْذۡبَحَنَّهُۥٓ أَوۡ لَيَأۡتِيَنِّي بِسُلۡطَٰنٖ مُّبِينٖ

Süleyman hüdhüdün orada olmadığını bildikdən sonra belə dedi: "O, burada olmadığının üzürünü isbat edəcək mənə açıq-aşkar də­lil gə­tir­məsə, mən ona şid­dət­li bir əzab verəcəm, ya da cəza olara onu tutub bo­ğa­zını üz­əcəm!"

Versetto: 22

فَمَكَثَ غَيۡرَ بَعِيدٖ فَقَالَ أَحَطتُ بِمَا لَمۡ تُحِطۡ بِهِۦ وَجِئۡتُكَ مِن سَبَإِۭ بِنَبَإٖ يَقِينٍ

Çox keçmədən hüdhüd gəldi və Süleymana - aleyhissəlam - belə dedi: "Mən, sənin bilmədiyin önəmli bir şeyi öyrəndim və sənə Səba əhlindən doğru və şübhə olmayan bir xəbər gətirdim!

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• التبسم ضحك أهل الوقار.

• Təbəssüm, vüqarlı kimsələrin gülüşüdür.

• شكر النعم أدب الأنبياء والصالحين مع ربهم.

• Nemətlərə şükür etmək, peyğəmbərlərin, salehlərin Rəbbinə qarşı olan ədəbindəndir.

• الاعتذار عن أهل الصلاح بظهر الغيب.

• Saleh kimsələrin iştirak etmədikləri məclislərdə onlar barədə irəli sürülən fikirlərə əsasən onlar haqqda pis zənnə qapanmayıb, onlar üçün üzür gətirmək gərəkdir.

• سياسة الرعية بإيقاع العقاب على من يستحقه، وقبول عذر أصحاب الأعذار.

• Cəmiyyət, günahkarı cəzalandırıb və üzür sahiblərinin üzürünü qəbul edərək idarə edilməlidir.

• قد يوجد من العلم عند الأصاغر ما لا يوجد عند الأكابر.

• Bəzən kiçiklər, böyüklərin sahib olmadıqları elmə sahib olurlar.

Versetto: 23

إِنِّي وَجَدتُّ ٱمۡرَأَةٗ تَمۡلِكُهُمۡ وَأُوتِيَتۡ مِن كُلِّ شَيۡءٖ وَلَهَا عَرۡشٌ عَظِيمٞ

Mən Səba əhlinə hökmüranlıq edən bir qa­dın gördüm. O qa­dına hökmüranlıq etməsi üçün hər cür güc-qüvvət verilmişdir. Həmən qadını, üzərində oturub qövmünü idarə ediyi bö­­yük bir taxtıda vardır.

Versetto: 24

وَجَدتُّهَا وَقَوۡمَهَا يَسۡجُدُونَ لِلشَّمۡسِ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ أَعۡمَٰلَهُمۡ فَصَدَّهُمۡ عَنِ ٱلسَّبِيلِ فَهُمۡ لَا يَهۡتَدُونَ

Mən bu qadının və qövmünün uca Allahı qoyub günəşə səcdə etdikləri­nin şahidi oldum. Şey­tan onlara, Allaha şərik qoşmalarını və günah əməllərini öz­lə­rinə gözəl gös­tər­miş, beləcə, onları haqq yol­dan azdırmışdır və elə bu üzdən onlar haq­q yolunu tapa bil­mirlər.

Versetto: 25

أَلَّاۤ يَسۡجُدُواْۤ لِلَّهِ ٱلَّذِي يُخۡرِجُ ٱلۡخَبۡءَ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَيَعۡلَمُ مَا تُخۡفُونَ وَمَا تُعۡلِنُونَ

Göylərdə saxlanılan yağışları, yerdə gizlədilən bitkiləri ortaya çıxaran, qəlbinizdə giz­lətdiklərinizi və üzə çı­xartdıqınız əməlləri bilən uca Allaha səcdə etməsinlər deyə Şeytan ona Allaha şərik qoşmalarını və günah əməllərini gözəl göstərtdi.

Versetto: 26

ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ۩

Ondan başqa heç bir məbud yoxdur. O, əzəmətli ərşin Rəbbidir!"

Versetto: 27

۞ قَالَ سَنَنظُرُ أَصَدَقۡتَ أَمۡ كُنتَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ

Süleyman - aleyhissəlam - hüdhüdə dedi: "İddianda doğru yoxsa yalançılardan olduğuna hələ sonra baxacağıq.

Versetto: 28

ٱذۡهَب بِّكِتَٰبِي هَٰذَا فَأَلۡقِهۡ إِلَيۡهِمۡ ثُمَّ تَوَلَّ عَنۡهُمۡ فَٱنظُرۡ مَاذَا يَرۡجِعُونَ

Süleyman bir məktub yazıb onu hüdhüdə verdi və ona belə buyurdu: "Bu məktubumu Səba əhlinə apar və göydən on­ların üzərinə at. Sonra da onları dediklərini eşidəcək qə­dər uzaqda dur və bax gör bu məktuba nə cavab verəcəklər!"

Versetto: 29

قَالَتۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَؤُاْ إِنِّيٓ أُلۡقِيَ إِلَيَّ كِتَٰبٞ كَرِيمٌ

(Səba hökmdarı Bəlqis) Süleymanın məktubunu alıb oxuduqdan sonra dedi: "Ey əyan­lar! Mənə çox əhəmiyyətli və dəyərli bir mək­tub göndərildi.

Versetto: 30

إِنَّهُۥ مِن سُلَيۡمَٰنَ وَإِنَّهُۥ بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ

Bu məktubu Süleyman göndərmişdir. Bu məktub: "Mərhə­mət­li və Rəhm­li Alla­hın adı ilə" başlayır.

Versetto: 31

أَلَّا تَعۡلُواْ عَلَيَّ وَأۡتُونِي مُسۡلِمِينَ

(Məzmunu belədir): "Əsla mənə qarşı təkəbbür gös­tərməyin. Tək Allaha ibadət etmək və Ona qoşduğunuz şərikləri tərk etmək adından sizlərə etdiyim bu dəvətimi qəbul edərək yanıma müsəl­man ola­raq gəlin! Çünki siz, uca Allahı buraxıb günəşə ibadət edirsiniz."

Versetto: 32

قَالَتۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَؤُاْ أَفۡتُونِي فِيٓ أَمۡرِي مَا كُنتُ قَاطِعَةً أَمۡرًا حَتَّىٰ تَشۡهَدُونِ

Hökmdar qadın dedi: "Ey əyanlar! Bu iş mənə doğru bir yol göstərin. Mən heç vaxt siz ya­nım­da olmayınca və öz rəylərinizi mənə bildirməyincə qəti bir qərar ver­­mə­mi­şəm!"

Versetto: 33

قَالُواْ نَحۡنُ أُوْلُواْ قُوَّةٖ وَأُوْلُواْ بَأۡسٖ شَدِيدٖ وَٱلۡأَمۡرُ إِلَيۡكِ فَٱنظُرِي مَاذَا تَأۡمُرِينَ

Qövmünün əyanları ona belə dedilər: "Biz bö­yük qüv­vət və qüdrət sahi­biyik. Özümüz döyüş təcrübəsinə sahib olan amansız döyüşçülərik. Bu­ işdə qərar, sənindir. Artıq nə etmək lazım olduğuna sən qərar ver, biz də onu yerinə yetirək!"

Versetto: 34

قَالَتۡ إِنَّ ٱلۡمُلُوكَ إِذَا دَخَلُواْ قَرۡيَةً أَفۡسَدُوهَا وَجَعَلُوٓاْ أَعِزَّةَ أَهۡلِهَآ أَذِلَّةٗۚ وَكَذَٰلِكَ يَفۡعَلُونَ

Hökmdar qadın dedi: "Şübhəsiz ki, hökmdarlar hər han­sı bir məmləkətə daxil olduqları zaman: öldürərək, qarət edərək və soyub talayaraq oranı viran qo­yar, xalqının izzətli və qüvvətli adam­larını da zəlil və həqir edər­lər. Hökmdarlar üstün gəlib, məğlub etdikləri məmləkətin əhalisi arasında qorxu və heybət yaymaq üçün daiman belə edərlər.

Versetto: 35

وَإِنِّي مُرۡسِلَةٌ إِلَيۡهِم بِهَدِيَّةٖ فَنَاظِرَةُۢ بِمَ يَرۡجِعُ ٱلۡمُرۡسَلُونَ

Mən bu məktubun sahibinə və onun qövmünə bir hədiyyə göndə­rə­cəyəm və elçilərin bu hədiyyədən sonra nə xəbərlə geri döndüklərinə baxacağam!" (Əgər Süleyman peyğəmbərdirsə, onu rədd edər; yox, əgər ancaq bir padşahdırsa, qəbul edər).

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• إنكار الهدهد على قوم سبأ ما هم عليه من الشرك والكفر دليل على أن الإيمان فطري عند الخلائق.

• Hüdhüd quşunun Səba qövmünün Allaha şərik qoşmalarına və onların uca Allaha küfür etmələrinə inkar etməsi, bütün yaradılmışların qəlbində imanın fitrətən olmasına dəlildir.

• التحقيق مع المتهم والتثبت من حججه.

• İttiham olunan kimsəni dinləmək və gətirdiyi dəlillərinin həqiqətə uyğun olub olmadığını dəqiqləşdirmək lazımdır.

• مشروعية الكشف عن أخبار الأعداء.

• Düşmənin məkrli siyasətini və hədəflərini açıb xalqa bəyan etmək icazəlidir.

• من آداب الرسائل افتتاحها بالبسملة.

• Məktub yazarkən Allahın adı ilə başlamaq, məktub yazma ədəblərindən biridir.

• إظهار عزة المؤمن أمام أهل الباطل أمر مطلوب.

• Mömin kimsənin izzətini, batil əhlinin önündə göstərməsi bəyənilən bir əməldir.

Versetto: 36

فَلَمَّا جَآءَ سُلَيۡمَٰنَ قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٖ فَمَآ ءَاتَىٰنِۦَ ٱللَّهُ خَيۡرٞ مِّمَّآ ءَاتَىٰكُمۚ بَلۡ أَنتُم بِهَدِيَّتِكُمۡ تَفۡرَحُونَ

Hökmdar qadının elçisi və onunla bərabər olan əyanları daşıdıqları hədiyyələrlə Süleymanın ya­nı­na gəldik­ləri zaman Süleyman onların hədiyyə gətirmələrini xoş qarşılamayaraq belə dedi: "Yaxanızı məndən qurtarmaq üçün siz mənə mal-döv­lətləmi təklif edirsiniz?! Allahın mənə bəxş etdiyi: peyğəmbərlik, hökmranlıq və mal-dövlət sizə verdiklərindən daha xeyirlidir. Lakin siz, dünya malından sizə verilən hədiyələrinizlə fə­rəh­lə­nib sevinirsiniz!"

Versetto: 37

ٱرۡجِعۡ إِلَيۡهِمۡ فَلَنَأۡتِيَنَّهُم بِجُنُودٖ لَّا قِبَلَ لَهُم بِهَا وَلَنُخۡرِجَنَّهُم مِّنۡهَآ أَذِلَّةٗ وَهُمۡ صَٰغِرُونَ

Süleyman - aleyhissəlam - hökmdar qadının göndərdiyi elçiyə belə dedi: "Gətirdiyin hədiyyələrlə birlikdə onların yanına geri dön! Əgər onlar əmrimə tabe olub, boyun əyərək yanıma gəlməsələr, Biz o hökmdarın və onun qövmünün üstünə qarşısında dura bil­məyə­cəkləri bir ordu ilə gəlib, onları Səba məmləkətindən izzət və cah-cəlal içində yaşadıları bir halda zəlil və al­çalmış və­ziy­yətdə çıxardacağıq!"

Versetto: 38

قَالَ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَؤُاْ أَيُّكُمۡ يَأۡتِينِي بِعَرۡشِهَا قَبۡلَ أَن يَأۡتُونِي مُسۡلِمِينَ

Süleyman - aleyhissəlam - hökmranlığı altında olan əyanlarına üzünü tutub, xitab edərək dedi: "Ey əyan­lar! Onlar əmrimə boyun əyib gəlmədən öncə hansınız o Hökmüdar qadının tax­tı­nı mənə gətirə bilər?"

Versetto: 39

قَالَ عِفۡرِيتٞ مِّنَ ٱلۡجِنِّ أَنَا۠ ءَاتِيكَ بِهِۦ قَبۡلَ أَن تَقُومَ مِن مَّقَامِكَۖ وَإِنِّي عَلَيۡهِ لَقَوِيٌّ أَمِينٞ

Cinlərin azğın olanlarından biri belə deyərək cavab verdi: "Sən olduğun bu məclisdən qalxmadan öncə mən onun taxtını sənə gə­ti­rə­rəm. Həqiqətən mənim onu gətirməyə gücüm yetət, taxtın üzərində olanlara əlimi belə vurmaram və onlardan heç bir şey əksiltmərəm!"

Versetto: 40

قَالَ ٱلَّذِي عِندَهُۥ عِلۡمٞ مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ أَنَا۠ ءَاتِيكَ بِهِۦ قَبۡلَ أَن يَرۡتَدَّ إِلَيۡكَ طَرۡفُكَۚ فَلَمَّا رَءَاهُ مُسۡتَقِرًّا عِندَهُۥ قَالَ هَٰذَا مِن فَضۡلِ رَبِّي لِيَبۡلُوَنِيٓ ءَأَشۡكُرُ أَمۡ أَكۡفُرُۖ وَمَن شَكَرَ فَإِنَّمَا يَشۡكُرُ لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّي غَنِيّٞ كَرِيمٞ

Süleymanın yanında, kitabdan elmi olan və həmçinin Allahın əzəmətli adı ilə dua etdikdə dua dərhal qəbul olan o əzəmətli adını bilən saleh və bilikli bir kişi isə belə dedi: "Mən onun taxtını gözünü açıb yumanadək, Allaha dua edərək sənə gətirərəm!". Bunun ardından o Allaha dua etdi, Allahda onun duasına dərhal icabət etdi. Süleyman o taxtı ya­nında hazır durmuş görən kimi belə dedi: "Bu, mənə bəxş edilən nemətlərə şükürmü yoxsa nankorluqmu edəcəyimi imtaha etmək üçün uca Rəbbimin mənə olan bir lütfün­dəndir! Kim Allaha şükür etsə, ancaq öz xeyrinə şükür etmiş olar. Çünki Allah zəngindir, kiminsə Ona şükür etməsi Allaha heç bir fayda verməz. Kim də nankorluq edib, Allahın nemətlərinə şükür etməzsə, bilisin ki, Rəbbimin onun şükrünə ehtiyacı yoxdur və O kərəm sahibidir. Nankorluq edən kimsələrə nemətlər verməsi də, Onun kərəmindəndir!"

Versetto: 41

قَالَ نَكِّرُواْ لَهَا عَرۡشَهَا نَنظُرۡ أَتَهۡتَدِيٓ أَمۡ تَكُونُ مِنَ ٱلَّذِينَ لَا يَهۡتَدُونَ

Süleyman - aleyhissəlam - dedi: "Onun taxtını əvvəlki halından başqa bir hala gətirin, baxaq gö­rək onun öz taxtı olduğunu tanıyacaq, yoxsa tanı­ma­yanlardan olacaq?"

Versetto: 42

فَلَمَّا جَآءَتۡ قِيلَ أَهَٰكَذَا عَرۡشُكِۖ قَالَتۡ كَأَنَّهُۥ هُوَۚ وَأُوتِينَا ٱلۡعِلۡمَ مِن قَبۡلِهَا وَكُنَّا مُسۡلِمِينَ

Səba hökmdarı Süleymanın yanına gəldiyi zaman onu imtaham etmək üçün ona: "Sənin tax­tın bu cür­dürmü?" – deyildi. Qadında ondan soruşulan sualın eynisi ilə cavab verərək: "De­yəsən odur!" – dedi. Bunun ardından Süley­man ona belə dedi: "Uca Allah bundan əv­vəl də bu kimi işlərə qadir olması barədə bizə elm ve­ril­miş və biz də Allahın əmrinə boyun əyərək Ona tabe olmuşuq!"

Versetto: 43

وَصَدَّهَا مَا كَانَت تَّعۡبُدُ مِن دُونِ ٱللَّهِۖ إِنَّهَا كَانَتۡ مِن قَوۡمٖ كَٰفِرِينَ

Qövmünə tabe olub, onlara təqlid edərək Allahdan başqa tapındı­ğı şeylər o qadını tək Allaha ibadət etməkdən ya­yın­dır­mışdır. Şübhəsiz ki, o qadın, Allaha küfür edən bir qövmdən idi və özüdə elə onlar kimi kafir idi.

Versetto: 44

قِيلَ لَهَا ٱدۡخُلِي ٱلصَّرۡحَۖ فَلَمَّا رَأَتۡهُ حَسِبَتۡهُ لُجَّةٗ وَكَشَفَتۡ عَن سَاقَيۡهَاۚ قَالَ إِنَّهُۥ صَرۡحٞ مُّمَرَّدٞ مِّن قَوَارِيرَۗ قَالَتۡ رَبِّ إِنِّي ظَلَمۡتُ نَفۡسِي وَأَسۡلَمۡتُ مَعَ سُلَيۡمَٰنَ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Qadına: "Saraya daxil ol!" – de­yildi. Sarayın içərisi düz bir şəkildə tikilmişdir. O, sarayı gör­üncə onu də­rin bir gölməçə he­sab etdi və suya girmək üçün paltarını qaldırıb baldırlarını açdı. Bu zaman Sü­ley­man -aleyhissəəlam - ona: "Bu, büllurdan ha­mar­lanıb düzəldilmiş dümdüz bir sa­ray­dır!" – dedi və onu İslama dəvət etdi. O da, Süleyman onu dəvət etdiyi dini qəbul edib, çağırışına icabət edərək belə dedi: "Ey Rəb­bim! Mən Səninlə bərabər, Səndən başqasına ibadət edərək özümə zülm etdim. İn­di isə mən Süleymanla birgə bütün məxluqatın Rəbbi olan Allaha boyn əyib, təslim ol­dum!"

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• عزة الإيمان تحصّن المؤمن من التأثر بحطام الدنيا.

• İmanın izzəti, mömin kimsəni fani dünya malı ilə təsirlənməkdən qoruyur.

• الفرح بالماديات والركون إليها صفة من صفات الكفار.

• Maddiyyatla sevinmək və ona güvənmək kafirlərə xas olan sifətlərdəndir.

• يقظة شعور المؤمن تجاه نعم الله.

• Mömin kimsənin daima öz üzərində uca Allahın nemətlərini hiss etməsi.

• اختبار ذكاء الخصم بغية التعامل معه بما يناسبه.

• Düşmənlə münasib bir şəkildə davranmaq üçün əvvəlcədən onun qavrama qabiliyyətini yoxlamaq caizdir.

• إبراز التفوق على الخصم للتأثير فيه.

• Düşmənlərə təsir etmək üçün onlara qarşı sahib olunan üstün cəhətlərin göstərilməsi caizdir.

Versetto: 45

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَآ إِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمۡ صَٰلِحًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ فَإِذَا هُمۡ فَرِيقَانِ يَخۡتَصِمُونَ

Biz Səmud tayfasına – Allaha ibadət edin deyə, qar­daşları Sa­­lehi - aleyhissəlam - elçi göndərdik. Saleh onları Allaha dəvət etdikdən sonra onlar öz aralarında ixtilafa düşərək, onlardan hansının haqq üzərində olduğları barədə bir-biri ilə müba­rizə aparan, bir hissəsi mömin, diğər bir hissəsi isə kafir olmaqla iki fir­qə­yə bölündülər.

Versetto: 46

قَالَ يَٰقَوۡمِ لِمَ تَسۡتَعۡجِلُونَ بِٱلسَّيِّئَةِ قَبۡلَ ٱلۡحَسَنَةِۖ لَوۡلَا تَسۡتَغۡفِرُونَ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ

Sa­­leh - aleyhissəlam- onlara dedi: "Nə üçün rəhmətdən öncə əzabın gəlməsini istəyirsiniz? Məğər siz, Allahın sizə mərhəmət etməsinə ümüd edərək günahlarınızın bağışlanmasını On­dan di­lə­məyəksinizmi?

Versetto: 47

قَالُواْ ٱطَّيَّرۡنَا بِكَ وَبِمَن مَّعَكَۚ قَالَ طَٰٓئِرُكُمۡ عِندَ ٱللَّهِۖ بَلۡ أَنتُمۡ قَوۡمٞ تُفۡتَنُونَ

Salehin qövmü haqqa qarşı inadkarlıq edərək ona belə dedi: "Biz sə­nin və sə­nin­lə birlikdə olan möminlərin üzündən uğur­suz­luğa uğra­dıq". Saleh - aleyhissəlam - onlara dedi: "Başınıza gələn sıxıntılar ucbatından sizə fərəc gətirmək üçün uçurtduğunuz quşların elmi Allah yanında­dır. Bu işdə Ona heç bir şey gizli qalmaz. Əksinə, siz, sizə verilən nemətlərlə və başınıza gələn müsibətlərlə sı­na­ğa çəkilən bir qövmsü­nüz".

Versetto: 48

وَكَانَ فِي ٱلۡمَدِينَةِ تِسۡعَةُ رَهۡطٖ يُفۡسِدُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا يُصۡلِحُونَ

(Səmud tayfasının yaşadığı) Hicir adlı şəhərdə küfr və günahlarla fitnə-fəsad törədən doqquz kişi var idi ki, bunlar yer üzündə iman edib, yaxşı işlər görərək islah etməyən kimsələr idi.

Versetto: 49

قَالُواْ تَقَاسَمُواْ بِٱللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُۥ وَأَهۡلَهُۥ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِۦ مَا شَهِدۡنَا مَهۡلِكَ أَهۡلِهِۦ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ

Onlar bir-biri­nə belə dedilər: "Sizdən hər biriniz gecə onun evinə gəlib, onu və ailəsini öldürəcəyinzə dair Allaha and içsin, sonra da onun qanını tələb edən yaxınlarına: "Biz Salehin və onun ailəsinin ölümündə iştirak etməmişik və biz, həqi­qətən də, sizə, düzünü de­yi­rik!"- desin.

Versetto: 50

وَمَكَرُواْ مَكۡرٗا وَمَكَرۡنَا مَكۡرٗا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ

Onlar, Salehi və ona tabe olan möminləri öldürmək üçün gizli bir hiylə qurdular. Bizdə Salehə yardım etmək və onu kafirlərin hiyləsində qurtarmaq və qövmünün kafir olanlarını, heç özləridə bilmədən, həlak etmək üçün bir hiylə qurduq.

Versetto: 51

فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ مَكۡرِهِمۡ أَنَّا دَمَّرۡنَٰهُمۡ وَقَوۡمَهُمۡ أَجۡمَعِينَ

Ey Peyğəmbər! Bax gör onların hiylələ­rinin və həmçinin qabaqcadan qurduqları tədbirlərin sonu necə oldu? Biz on­lara və onların tay­fa­la­rına Öz qatımızdan bir əzab göndərdik və beləliklə də onların hamısı yerli-dibli məhv olub getdi.

Versetto: 52

فَتِلۡكَ بُيُوتُهُمۡ خَاوِيَةَۢ بِمَا ظَلَمُوٓاْۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ

Bu onların evləridir, divarları uçub dağılmış, zülümləri səbəbiylə əhalisinin içində yaşamayacağ bir hala düşmüşdür. Şübhəsiz ki, zülümləri səbəbindən onların başına gələn bu əzabda iman edən qövm üçün bir ibrət var. Çünki kafirlərin başlarına gələn müsibətlərdən ibrət alanlar elə məhz onlardır!

Versetto: 53

وَأَنجَيۡنَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ

Biz, Salehin - aleyhissəlam - qövmündən iman gətirənləri o əzabdan xilas etdik. Onlar Allahın əmrlərini yerinə yetirib və qadağalarından çəkinərək Allahdan qor­xan kimsələr idi.

Versetto: 54

وَلُوطًا إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦٓ أَتَأۡتُونَ ٱلۡفَٰحِشَةَ وَأَنتُمۡ تُبۡصِرُونَ

Ey Peyğəmbər! Biz zaman Lutun, öz qövmünün etdikləri çirkin əməllərə inkar edərək və onları danlayaraq: "Siz öz məclislərinizdə biri-birinizin gö­zü­ qarşısında bu çirkin işimi görürsünüz?! – dediyini yada sal.

Versetto: 55

أَئِنَّكُمۡ لَتَأۡتُونَ ٱلرِّجَالَ شَهۡوَةٗ مِّن دُونِ ٱلنِّسَآءِۚ بَلۡ أَنتُمۡ قَوۡمٞ تَجۡهَلُونَ

Siz qadınları buraxıb şəhvətlə kişilərin üstünə gəlirsiniz. Doğrusu siz bu əməlinizlə heç də, iffətli yaşamaq və övlad sahibi olmaq istəmirsiniz. Siz sadəcə heyvan kimi şəhvətinizi ödəmək istəyirsiniz. Siz həqiqətən də, iman edilməsi vacib olan şeyləri, pak olmağı və günahlardan uzaq durmağı bilməyən cahil bir tayfasınız!"

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• الاستغفار من المعاصي سبب لرحمة الله.

• Günahlara görə Allahdan bağışlanma diləmək, Uca Allahın mərhəmətinə nail olmağa səbəbdir.

• التشاؤم بالأشخاص والأشياء ليس من صفات المؤمنين.

• Şəxslərlə və əşyalarla bədbinlik etmə və onları uğursuzluğun səbəblərindən hesab etmək möminlərin sifətlərindən deyildir.

• عاقبة التمالؤ على الشر والمكر بأهل الحق سيئة.

• Haqq əhlinə qarşı şər və hiylə əməllərə əl atıb və bunun üçün bir araya gəliməyin aqibəti çox pisdir.

• إعلان المنكر أقبح من الاستتار به.

• Günahı insanların gözü qarşısında etmək, gizlində etməkdən daha pisdir.

• الإنكار على أهل الفسوق والفجور واجب.

• Günah işləyən kimsələrə inkar etmək vacibdir.

Versetto: 56

۞ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوۡمِهِۦٓ إِلَّآ أَن قَالُوٓاْ أَخۡرِجُوٓاْ ءَالَ لُوطٖ مِّن قَرۡيَتِكُمۡۖ إِنَّهُمۡ أُنَاسٞ يَتَطَهَّرُونَ

Lut qövmünün, Lutun və ona ailəsini onların etdikləri çirkin əməllərə ortaq olmadıqları, əksinə, onlara inkar etdikləri üçün Luta və ona ailəsinə istehza edərək: "Lutu və ona ailəsini məmləkətinizdən çıxarın, çünki onlar günahlardan və pisliklərdən uzaq duran kimsələrdir" – deməkdən başqa bir cavabı yox idi.

Versetto: 57

فَأَنجَيۡنَٰهُ وَأَهۡلَهُۥٓ إِلَّا ٱمۡرَأَتَهُۥ قَدَّرۡنَٰهَا مِنَ ٱلۡغَٰبِرِينَ

Biz də onu və zövcəsi istisna olmaqla bütün ailə üzüvlərini o əzabdan qoruyub salamat etdik. Zövcəsinin həlak olanlardan biri olması üçün, əzaba uğrayanlar arasında qalmasına hökm verdik.

Versetto: 58

وَأَمۡطَرۡنَا عَلَيۡهِم مَّطَرٗاۖ فَسَآءَ مَطَرُ ٱلۡمُنذَرِينَ

Nəhayət, Biz onların üstünə göydən daşlar yağdırdıq. Əzabla qorxudulduqdan sonra yenə də iman gətirməyən kimsələrin yağışı nəcə də pis yağışdır.

Versetto: 59

قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ وَسَلَٰمٌ عَلَىٰ عِبَادِهِ ٱلَّذِينَ ٱصۡطَفَىٰٓۗ ءَآللَّهُ خَيۡرٌ أَمَّا يُشۡرِكُونَ

Ey Peyğəmbər! De: "Bizə bəxş etdiyi nemətlərə görə Uca Allaha sonsuz həmd-sənalar olsun. Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) və onun əshabını Lut və Saleh qövmünə göndərilən əzabdan salamat etsin! Ey müşriklər! Hər bir şeyin mülkü əlində olan, haqq məbud, Uca Allahmı yaxşıdır, yoxsa müşriklərin ibadət etdikləri, heç bir fayda və ya zərər verməyə qadir olmayan məbudları?!

Versetto: 60

أَمَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَنۢبَتۡنَا بِهِۦ حَدَآئِقَ ذَاتَ بَهۡجَةٖ مَّا كَانَ لَكُمۡ أَن تُنۢبِتُواْ شَجَرَهَآۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ بَلۡ هُمۡ قَوۡمٞ يَعۡدِلُونَ

Ey müşriklər! Allaha şərik qoşduğunuz bütlərinizmi yaxşıdır, yoxsa göyləri və yeri misilsiz olaraq yaradan, sizin üçün göydən yağmur en­dirən və o yağmurla sizin üçün neçə-neçə gözəl bağ-bağçalar bitirən Allahmı? Əgər Allah sizə izin verməsəydi, siz acizliyinizdən dolayı bu bağ-bağçalarda bir ağacda olsun belə bitirə bilməzdiniz. Onları bitirən uca Allahdır. Yoxsa Allahla bərabər bunları edən başqa bir məbudmu vardır?! Xeyir. Əksinə onlar, nəfslərinə zülüm edərək Xaliq ilə məxluqu biri-birinə tən tutan, haqq yoldan azmış bir qövmdürlər!

Versetto: 61

أَمَّن جَعَلَ ٱلۡأَرۡضَ قَرَارٗا وَجَعَلَ خِلَٰلَهَآ أَنۡهَٰرٗا وَجَعَلَ لَهَا رَوَٰسِيَ وَجَعَلَ بَيۡنَ ٱلۡبَحۡرَيۡنِ حَاجِزًاۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ

Ey müşriklər! Allaha şərik qoşduğunuz bütlərinizmi yaxşıdır, yoxsa yeri və üzərində olanları hərəkət edərək titrətməsin deyə sabit saxlayan, orada çay­lar axıdan, yerin lərzəyə gəlməməsi üçün üzərində möh­kəm duran dağ­lar yara­dan, şirin və şor suların bir-birinə qarışıb suyu içilməyəcək bir hala gətirməməsin deyə iki dənizin arasında maneə qoyan Uca Allahmı?! Yoxsa Allahla bərabər bunları edən başqa bir məbudmu vardır?! Xeyr, on­la­rın ək­səriyyəti bunu bilmirlər. Əgər bilsəydilər, o zaman heç bir məxluqu Uca Allaha şərik qoşmazdılar!

Versetto: 62

أَمَّن يُجِيبُ ٱلۡمُضۡطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكۡشِفُ ٱلسُّوٓءَ وَيَجۡعَلُكُمۡ خُلَفَآءَ ٱلۡأَرۡضِۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ قَلِيلٗا مَّا تَذَكَّرُونَ

Ey müşriklər! Allaha şərik qoşduğunuz bütlərinizmi yaxşıdır, yoxsa dara və çətinliyə düşmüş kimsə yal­varıb yaxararaq Uca Allaha dua etdiyi za­man onun duasına cavab ve­rən: xəstəlik, yoxsulluq və buna bənzər sıxıntıları so­vuşduran və siziləri biri-birinizin ardından, nəsildən-nəsilə keçərək yer üzü­nün varisləri təyin edən Allahmı?! Yoxsa Allahla bərabər bunları edən başqa bir məbudmu vardır?! Xeyr, Siz necə də az öyüd-nəsihət alan bir qövmsünüz?

Versetto: 63

أَمَّن يَهۡدِيكُمۡ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ وَمَن يُرۡسِلُ ٱلرِّيَٰحَ بُشۡرَۢا بَيۡنَ يَدَيۡ رَحۡمَتِهِۦٓۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ تَعَٰلَى ٱللَّهُ عَمَّا يُشۡرِكُونَ

Ey müşriklər! Allaha şərik qoşduğunuz bütləriniz yaxşıdır, yoxsa səhranın və dənizin qa­ranlıq­la­rında sizə əlamətlər və ülduzlarla yol gös­tə­rən, qullarına mərhəmət edərək yağışın yağmasından öncə müj­dəçi küləkləri gön­dərən Allah?! Məgər Allahla bərabər bunları edən başqa bir məbudmu vardır?! Uca Allah, müşriklərin Ona qoş­duqları şəriklər­dən pak və ucadır!

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• لجوء أهل الباطل للعنف عندما تحاصرهم حجج الحق.

• Batil əhli, haqq olan dəlillərlə qarşılaşdıqları zaman şiddətə əl atırlar.

• رابطة الزوجية دون الإيمان لا تنفع في الآخرة.

• İman müstəsna olmaqlar, ər-arvad arasında qurulan bütün əlaqələrin axirətdə heç bir faydası yoxdur.

• ترسيخ عقيدة التوحيد من خلال التذكير بنعم الله.

• Uca Allahın bəxş etdiyi nemətləri xatırlamaqla tövhid əqidəsinin möhkəmləndirilməsi.

• كل مضطر من مؤمن أو كافر فإن الله قد وعده بالإجابة إذا دعاه.

• Uca Allah, mömin və kafir kimsə olmasından aslı olmayaraq, dara düşüb Ona yalvarıb-yaxararaq dua edən hər bir kimsənin duasına icabət edəcəyinə dair vəd vermişdir.

Versetto: 64

أَمَّن يَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥ وَمَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

Ey müşriklər! Allaha şərik qoşduğunuz bütlərinizmi yaxşıdır, yoxsa məxluqatın ya­radılışını bətnlərdə mərhələ-mərhələ başladan, onu öldürdükdən son­­ra ona təkrarən həyat verən, si­zə Öz mərhəməti ilə üzərinizə göydən yağmur yağdırıb və bu yağmurla yer üzündə sizin üçün müxtəlif növ bitkilər yetişdirərək sizə ru­zi verən Allahmi?! Yoxsa Allahla bərabər bunları edən başqa bir məbudmu vardır? Ey Peyğəmbər! O müşriklərə belə de: "Əgər həqiqətən də siz haqqlı olduğunuza əminsinizsə, elə isə haydı, Allaha şərik qoşduğunuzun doğruluğuna dair dəlillərinizi gə­ti­rin!"

Versetto: 65

قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُۚ وَمَا يَشۡعُرُونَ أَيَّانَ يُبۡعَثُونَ

Ey Peyğəmbər! De: "Göylərdə olan mələklərdən və yerdə olan insanlardan heç biri qey­bi bilməz. Qeybi bilmək yalnız Uca Allaha aiddir. Həmçinin göylərdə və yerdə olanların hər hansı biri əməllərinin mükafatını almaq üçün uca Allahın hüzurunda nə za­man diriləcəklərini bil­məzlər. Bunu bilmək yalnız Uca Allaha aiddir!

Versetto: 66

بَلِ ٱدَّٰرَكَ عِلۡمُهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِۚ بَلۡ هُمۡ فِي شَكّٖ مِّنۡهَاۖ بَلۡ هُم مِّنۡهَا عَمُونَ

Yoxsa onların axirət barədə olan elmləri artıb və beləcə də onun bir həqiqət olduğuna yəqinmi oldular? Xeyir, heç də belə deyildir. Onlar axirət barəsində şəkk-şübhə içindədirlər, üstəlik axirət barədə düşünüb dərk etməkdən bəsirət gözləri də kor olmuşdur!"

Versetto: 67

وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَءِذَا كُنَّا تُرَٰبٗا وَءَابَآؤُنَآ أَئِنَّا لَمُخۡرَجُونَ

Kafirlər öldükdən sonra yenidən dirilməyi inkar edərək belə dedilər: "Məgər bizim ölüb torpağa qa­rış­dıq­dan sonra canlı olaraq təkrarən dirilməyimiz mümkündürmü?

Versetto: 68

لَقَدۡ وُعِدۡنَا هَٰذَا نَحۡنُ وَءَابَآؤُنَا مِن قَبۡلُ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Həqiqətən, hamımızın öldükdən sonra yenidən diriləcəyi bizə də və bizdən öncəki ata-babalarımıza da vəd edilmişdir. Biz bu vədin gerçək olduğunu görmürük. Bizə edilən bu vəd, keçmiş ümmətlərin kitablarda yazdıqları yalan sözlərindən başqa bir şey deyildir!"

Versetto: 69

قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ

Ey Peyğəmbər! Öldükdən sonra yenidən dirilməyi inkar edənlərə belə de: "Yer üzünü gəzib-dolaşın və öldükdən sonra yenidən dirilməyi yalan sayan günahkarların aqibətinin necə olduğunu düşünün. Biz onları, öldükdən sonra dirilməyi yalan saydıqlarına görə məhv etdik.

Versetto: 70

وَلَا تَحۡزَنۡ عَلَيۡهِمۡ وَلَا تَكُن فِي ضَيۡقٖ مِّمَّا يَمۡكُرُونَ

Müşriklərin sənin dəvətindən üz çevirdiklərinə görə üzülmə. Sənə qarşı qur­duqları hiylələrdən ötrü də ürə­yini sıx­ma. Uca Allah, onlara qarşı sənə yardım eəcəkdir!"

Versetto: 71

وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡوَعۡدُ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ

Qövmündən, öldükdən sonra yenidən dirilməyi inkar edən kafirlər səbirsizlik göstərərək: "Əgər öldükdən sonra yenidən dirilmə iddianızda doğru söyləyirsinizsə elə isə deyin görək, bizə vəd etdiyiniz bu əzab nə zaman gerçəkləşəcəkirdir?!" – deyə soruşarlar.

Versetto: 72

قُلۡ عَسَىٰٓ أَن يَكُونَ رَدِفَ لَكُم بَعۡضُ ٱلَّذِي تَسۡتَعۡجِلُونَ

Ey Peyğəmbər! Onlara belə de: "Ola bilsin ki, tələ­sik istə­di­yiniz əzabın bir qismi, ar­tıq si­zə yaxın­laşmışdır!"

Versetto: 73

وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَشۡكُرُونَ

Ey Peyğəmbər! Həqiqətən, sənin Rəbbin insan­la­ra qarşı lütfkardır, onlar, Allaha qarşı küfür və günahlar etməsinə baxmayaraq yenə də Allah onlara əzab verməyə tələsməz. La­kin insanların əksə­riy­yəti Allahın onlara verdiyi nemətlərə görə Allaha şükür etməzlər.

Versetto: 74

وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَعۡلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمۡ وَمَا يُعۡلِنُونَ

Şübhəsiz ki, sənin Rəbbin, qullarının qəlblərində gizli sax­la­dıq­la­rını da və aşkar et­diklərini də bilir. Bu işdə Ona heç bir şey gizli qalmaz. Allah qiyamət günü onların dünyada ikən etdikləri əməllərin mükafatını verəcəkdir!

Versetto: 75

وَمَا مِنۡ غَآئِبَةٖ فِي ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٍ

Göylərdə və yerdə insanlara gizli qalan hər bir şeyin elmi açıq-aydın kitabda yazılmışdır. Bu kitab, Lövhi-məh­fuzdur.

Versetto: 76

إِنَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ يَقُصُّ عَلَىٰ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ أَكۡثَرَ ٱلَّذِي هُمۡ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ

Həqiqətən, Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil edilən bu Quran, İs­rail oğul­larının ixtilafda olduq­ları şey­lərin bir ço­xu­nu anlatmaq­da və onların haqq yoldan azdığlarını açıq-aşkar bəyan etməkdədir.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• علم الغيب مما اختص به الله، فادعاؤه كفر.

• Qeyb elmi, uca Allaha xas olan elmlərdən biridir. Bir kimsənin bu elmə sahib olduğunu idda etməsi küfrdür.

• الاعتبار بالأمم السابقة من حيث مصيرها وأحوالها طريق النجاة.

• Keçmiş ümmətlərin aqibətini düşünüb və onlardan ibrət almaq, insanı qurtuluşa yönəldən amillərdən biridir.

• إحاطة علم الله بأعمال عباده.

• Uca Allahın elmi, insanların etdikləri bütün əməlləri əhatə etmişdir.

• تصحيح القرآن لانحرافات بني إسرائيل وتحريفهم لكتبهم.

• Quran, İs­rail oğul­larının azğınlıqda olduqlarını və səmavi kitablarını təhrif etdiklərini açıq-aydın bəyan etmişdir.

Versetto: 77

وَإِنَّهُۥ لَهُدٗى وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ

Həqiqətən, bu Quran, ona əməl edən mömin­lə­r üçün doğru yolu göstərən bir rəhbər və rə­h­­mət­dir.

Versetto: 78

إِنَّ رَبَّكَ يَقۡضِي بَيۡنَهُم بِحُكۡمِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡعَلِيمُ

Ey Peyğəmbər! Şübhəsiz ki, sənin Rəb­bin Qiyamət günü mömin və kafir - bütün insanlar arasında ədalətli hök­mü ilə hökm ve­rə­cək­dir. Uca Allah o gün mömunlərə mərhəmət edəcək, kafirlərə isə əzab verəcəkdir. O, düşmənlərindən intiqam alan, məğlub edilməz və yenilməz güc-qüvvət sahibidir. O, hər bir şeyi biləndir. Kimin haqq yolda kimin də batil yolda olduğunu Ona əsla gizli qalmaz!

Versetto: 79

فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۖ إِنَّكَ عَلَى ٱلۡحَقِّ ٱلۡمُبِينِ

Ey Peyğəmbər! Elə isə yalnız Allaha təvək­kül et və bütün işlərində Ona arxalan! Çünki sən açıq-aydın haqq yol­dasan.

Versetto: 80

إِنَّكَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَلَا تُسۡمِعُ ٱلصُّمَّ ٱلدُّعَآءَ إِذَا وَلَّوۡاْ مُدۡبِرِينَ

Ey Peyğəmbər! Həqiqətən sən, Uca Allaha küfr etməklə qəlbləri ölmüş kimsələrə nə haqqı eşitdirə bilərsən, nə də ki, səndən üz çevirib, dö­nüb gedən, Uca Allahın haqqı eşitməkdən qulaqlarını kar etdiyi karlara haqq dəvətini çatdıra bilərsən!

Versetto: 81

وَمَآ أَنتَ بِهَٰدِي ٱلۡعُمۡيِ عَن ضَلَٰلَتِهِمۡۖ إِن تُسۡمِعُ إِلَّا مَن يُؤۡمِنُ بِـَٔايَٰتِنَا فَهُم مُّسۡلِمُونَ

Sən, haqqa qarşı gözləri kor olmuş kimsələri doğru yola gətirə bil­məz­sən. Onlara görə kədərlənmə və üzülmə. Sən dəvətini ancaq, Uca Allahın əmrlərinə boyun əyən və ayələrimizə yəqinliklə iman gətirən kimsələrə eşit­dirə bilərsən.

Versetto: 82

۞ وَإِذَا وَقَعَ ٱلۡقَوۡلُ عَلَيۡهِمۡ أَخۡرَجۡنَا لَهُمۡ دَآبَّةٗ مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ تُكَلِّمُهُمۡ أَنَّ ٱلنَّاسَ كَانُواْ بِـَٔايَٰتِنَا لَا يُوقِنُونَ

Küfr və günahlarda israrlı olduqlarından dolayı onlara əzab vacib olduğunda, yer üzündə insanların ən şərliləri qaldığında və Qiyamətin qopma saatı yaxınlaşdığı zaman qiyamətin böyük əlamətlərindən birini onlara göstərərik. Bu əlamət, yerdən çıxan, insanlarla onların başa düşüb, anlayacaqları dildə danışaraq: "İnsanlar, Peyğəmbərlərimizə nazil etdiyimiz ayələrinizə yə­qin­lik­lə inanmadılar" – deyən bir heyvan olacaq.

Versetto: 83

وَيَوۡمَ نَحۡشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٖ فَوۡجٗا مِّمَّن يُكَذِّبُ بِـَٔايَٰتِنَا فَهُمۡ يُوزَعُونَ

Ey Peyğəmbər! Hər bir ümmətdən ayələrimizi yalan sayanlarının öndə gedənlərindən olan dəstələrini həşr edib bir yerə toplayacağımız günü xatırla. O gün onların əvvəldəkiləri ilə axırıncıları hamısı gətiriləcək və sonra da onlar hesab üçün bir yerdə məh­şərə sü­rük­lə­nəcəklər.

Versetto: 84

حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُو قَالَ أَكَذَّبۡتُم بِـَٔايَٰتِي وَلَمۡ تُحِيطُواْ بِهَا عِلۡمًا أَمَّاذَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Onlar haqq-hesab ediləcək yerə qədər gətiriləcək və nəhayət Allahın hüzurunda dayandıqları zaman uca Allah onlara tənə və məzəmmət edərək belə de­yəcəkdir: "Mənim vəhdaniyyətimə dəlalət edən və şəri hökmlərimi açıq-aydın izah edən ayə­lərimin, batil olduğuna dair bir bilginiz olmadığı bir halda, onları yalanmı say­ırdınız?! Yoxsa dünyada ikən ayələrimizi təsdiq və ya təkzib barədə nə edirdiniz?!"

Versetto: 85

وَوَقَعَ ٱلۡقَوۡلُ عَلَيۡهِم بِمَا ظَلَمُواْ فَهُمۡ لَا يَنطِقُونَ

Onlar, uca Allaha və Onun ayələrinə iman gətirməyib, küfrə düşərək öz nəfslərinə zülm etdiklərinə görə, əzab on­la­rı haqlayacaq və söz söyləməkdən aciz və dəlillərinin əsassız olduğundan dolayı özlərini müdafiə etmək üçün ağızlarını açıb bir kəlmə də olsun belə da­nı­şa bilmə­yə­cəklər.

Versetto: 86

أَلَمۡ يَرَوۡاْ أَنَّا جَعَلۡنَا ٱلَّيۡلَ لِيَسۡكُنُواْ فِيهِ وَٱلنَّهَارَ مُبۡصِرًاۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ

Məgər öldükdən sonra yenidən dirilməyi yalan hesab edənlər gecəni yatıb dincəlməyiniz üçün qaranlıq, gündüzü isə görməniz və sizə lazım olan işlərinizin ardınca getməniz üçün işıqlı etdiyimizi görmürlərmi?! Həqiqətən, sizin hər gün yataraq ölməyinizdə və oyanaraq yenidən həyata qayıtmanızda, iman edən bir qövm üçün Allahın vəhdaniyyətinə dəlalət edən açıq-aydın əlamətlər vardır.

Versetto: 87

وَيَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا مَن شَآءَ ٱللَّهُۚ وَكُلٌّ أَتَوۡهُ دَٰخِرِينَ

Ey Peyğəmbər! Sura üfürmək üçün təyin olunmuş mələyin ona ikinci kərə üfürəcəyi günü xatırla. O gün, Alla­hın lütf edərək, həmin günün dəhşətindən qorxmaqdan müstəsna etdiyi kimsələr xaric olmaqla, göy­lər­də və yerdə olan­ları dəhşət düşəcək və bütün məxluqat o gün, Onun hü­zu­runa baş əyə­rək, zəlil bir halda gələcəkdir.

Versetto: 88

وَتَرَى ٱلۡجِبَالَ تَحۡسَبُهَا جَامِدَةٗ وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ ٱلسَّحَابِۚ صُنۡعَ ٱللَّهِ ٱلَّذِيٓ أَتۡقَنَ كُلَّ شَيۡءٍۚ إِنَّهُۥ خَبِيرُۢ بِمَا تَفۡعَلُونَ

O gün sən, dağlara baxıb onları hərə­kət­siz, yerində sabit durmuş güman edər­sən, hal­buki on­lar həqiqət də buludların keç­diyi kimi sürətlə keçib gedərlər. Bu, Allahın işidir. Dağları hərəkət etdirən uca Allahdır. Şübhəsiz ki, O, etdiyiniz əməllərdən xə­bər­dardır. Etdiyiniz əməllərdən Allaha heç bir şey gizli qalmaz. O, etdiyiniz əməllərin əvəzini sizə verəcəkdir.

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• أهمية التوكل على الله.

• Uca Allaha təvəkkül etməyin əhəmiyyəti.

• تزكية النبي صلى الله عليه وسلم بأنه على الحق الواضح.

• Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) uca Allah tərəfindən onun açıq-aydın haqq üzərində olmasının təsdiqlənməsi.

• هداية التوفيق بيد الله، وليست بيد الرسول صلى الله عليه وسلم.

• Bir kimsənin iman gətirməsinə müvəffəq olmaq Peyğəmbərin (səlllallahu aleyhi və səlləm) əlində deyil, bu məhz, Allahın əlindədir.

• دلالة النوم على الموت، والاستيقاظ على البعث.

• Yuxarıda qeyd edilən ayədə, yuxunun ölümə, yuxudan oyanmanın da öldükdən sonra yenidən dirilməyə dəlalət etdiyi bəyan edilmişdir.

Versetto: 89

مَن جَآءَ بِٱلۡحَسَنَةِ فَلَهُۥ خَيۡرٞ مِّنۡهَا وَهُم مِّن فَزَعٖ يَوۡمَئِذٍ ءَامِنُونَ

Hər kim, Qiyamət günü Allahın hüzuruna iman və saleh əməllə gəl­sə, ona Cən­nət vardır. Onlar o gün, Qiyamət gününün dəh­şətindən Allahın qorxusuz etdiyi kimsələrlə birlikdə olar­lar.

Versetto: 90

وَمَن جَآءَ بِٱلسَّيِّئَةِ فَكُبَّتۡ وُجُوهُهُمۡ فِي ٱلنَّارِ هَلۡ تُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ

Hər kim də, küfr və günah əməllərlə Allahın hüzuruna gələrsə, onlar üçün üzüstə içinə atılacaqları Cəhənnəm atəşi vardır. Onlara danlaq və məzəmmət edilərək belə de­yilər: "Mə­gər siz an­caq dünyada ikən etdiyiniz küfür və günahlara görə cəzalan­dı­rıl­mırsınız?!"

Versetto: 91

إِنَّمَآ أُمِرۡتُ أَنۡ أَعۡبُدَ رَبَّ هَٰذِهِ ٱلۡبَلۡدَةِ ٱلَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُۥ كُلُّ شَيۡءٖۖ وَأُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ

Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Mənə hüdüdları daxilində qan tökməyi, zülüm etməyi, orada ov heyvanlarının öldürülməsini və ağacların kəsilməsini haram etdiyi Mək­kənin Rəbbinə iba­dət et­mək əmr edil­mişdir. Hər bir şeyin mülkü yalnız Ona aiddir. Mənə yalnız Uca Allaha təslim olmaq və Ona itaət edib boyun əymək əmr olunmuşdur

Versetto: 92

وَأَنۡ أَتۡلُوَاْ ٱلۡقُرۡءَانَۖ فَمَنِ ٱهۡتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهۡتَدِي لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن ضَلَّ فَقُلۡ إِنَّمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُنذِرِينَ

və mənə insanlara Quran oxumaq əmr olunmuşdur!". Kim Quranın hidayəti ilə özünə doğru yol tutarsa və içində olanlara əməl edərsə, bunun faydası yalnız özünə qayıdar. Haqq yoldan azıb, bu kitabın içində olanlardan üz çevirib və orada olanlara əməl etməkdən boyun qaçıran kimsələrə də be­lə de: "Mən sadəcə sizi Allahın əzabı ilə xə­bərdar edən bir peyğəmbərəm. Sizi doğru yola gətirmək isə mənim əlimdə olan bir iş deyildir!"

Versetto: 93

وَقُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ فَتَعۡرِفُونَهَاۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ

Ey Peyğəmbər! De ki: "Allahın sayılmaz və tükənməz nemətlərinə görə, uca Allaha sonsuz həmd-sənalar olsun! Allah sizə: nəfsinizdə, göylərdə, yerdə və sizlərə verdiyi ruzidə Onun vəhdaniyyətinə və qüdrətinə dəlalət edən Öz ayət və dəlillərini sizə gös­tə­rə­cək, siz də onları lazımınca tanıyıb biləcəksiniz. Bu ayət və dəlillərimizi tanıyıb bilməniz sizi haqqa tabe olub ona boyun əyməyə vadar edəcəkdir. Ona heç bir şey əsla gizli qalmaz. O, etdiyiniz əməllərin əvəzini sizə verəcəkdir!"

Alcuni insegnamenti da trarre da questi versi sono:

• الإيمان والعمل الصالح سببا النجاة من الفزع يوم القيامة.

• İman və saleh əməl, Qiyamət gününün dəhşətindən qorxusuz edən səbəblərdən ikisidir.

• الكفر والعصيان سبب في دخول النار.

• Küfr və günahlar Cəhənnəmə varid edən səbəbdir.

• تحريم القتل والظلم والصيد في الحرم.

• Məkkənin haram hüdudları daxilində: qətlə yetirmək, zülüm etmək və hevyan ovlamaq haramdır.

• النصر والتمكين عاقبة المؤمنين.

• Zəfər və yer üzündə bərqərar olmaq möminlərə vəd edilmiş gözəl sonluqdur.