وهرگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی ئەسامیە بۆ پوختەى تەفسیری قورئانی پیرۆز. * - پێڕستی وهرگێڕاوهكان
ছুৰা আন-নিছা
لە مەبەستەکانی سورەتەکە:
تنظيم المجتمع المسلم وبناء علاقاته، وحفظ الحقوق، والحث على الجهاد، وإبطال دعوى قتل المسيح.
یٰۤاَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوْا رَبَّكُمُ الَّذِیْ خَلَقَكُمْ مِّنْ نَّفْسٍ وَّاحِدَةٍ وَّخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِیْرًا وَّنِسَآءً ۚ— وَاتَّقُوا اللّٰهَ الَّذِیْ تَسَآءَلُوْنَ بِهٖ وَالْاَرْحَامَ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلَیْكُمْ رَقِیْبًا ۟
হে মানৱজাতি! নিজ প্ৰতিপালকক ভয় কৰা। তেৱেঁই তোমালোকক এটা প্ৰাণৰ পৰা সৃষ্টি কৰিছে অৰ্থাৎ তোমালোকৰ আদি পিতা আদম আলাইহিচ ছালামৰ পৰা। আৰু আদমৰ পৰা সৃষ্টি কৰিছে তেওঁৰ পত্নী আৰু তোমালোকৰ মাতৃ হাওৱা আলাইহাচ ছালামক। তাৰ পিছত তেওঁলোক দুজনৰ পৰা পৃথিৱীৰ বুকুত নৰ আৰু নাৰী হিচাপে মানৱজাতি বিস্তাৰ কৰিলে। এতেকে তোমালোকে সেই আল্লাহক ভয় কৰা যাৰ দুহাই দি তোমালোকে ইজনে সিজনৰ পৰা বিচৰা। যেনে তোমালোকে কোৱাঃ মই আল্লাহৰ নামত তোমাৰ ওচৰত নিবেদন কৰো, তুমি এনেকৈ কৰা। আৰু তোমালোকে সম্পৰ্ক বিচ্ছেদ নকৰিবা, যি বন্ধনে তোমালোকক পৰস্পৰে সংযুক্ত কৰি আছে। নিশ্চয় আল্লাহ তোমালোকৰ পৰ্যবেক্ষক। এতেকে তেওঁৰ দৃষ্টিৰ পৰা তোমালোকৰ কোনো আমল গোপন নহয়। বৰং তেওঁ সেয়া গণি ৰাখে আৰু তোমালোকক ইয়াৰ প্ৰতিদানো দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاٰتُوا الْیَتٰمٰۤی اَمْوَالَهُمْ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِیْثَ بِالطَّیِّبِ ۪— وَلَا تَاْكُلُوْۤا اَمْوَالَهُمْ اِلٰۤی اَمْوَالِكُمْ ؕ— اِنَّهٗ كَانَ حُوْبًا كَبِیْرًا ۟
হে সংৰক্ষকসকল! তোমালোকে অনাথসকলক (যিসকলৰ পিতৃ সিহঁতক শিশু অৱস্থাত থৈ মৃত্যুবৰণ কৰিছে) সিহঁতৰ ধন সেই সময়ত পৰিপূৰ্ণ ৰূপে আদায় কৰি দিয়া, যেতিয়া সিহঁত বিবেকৱান আৰু যৌৱন অৱস্থাত ভৰি দিয়ে। আৰু হালালৰ পৰিবৰ্তে তোমালোকে এইদৰে হাৰাম নলবা যে, অনাথৰ উত্কৃষ্ট সম্পদ তোমালোকে লবা আৰু ইয়াৰ পৰিবৰ্তে তোমালোকৰ নিকৃষ্ট সম্পদ সিহঁতক দিবা। লগতে অনাথৰ সম্পদ তোমালোকৰ সম্পদৰ লগত মিশ্ৰিত কৰি আত্মসাৎ নকৰিবা। নিশ্চয় এয়া আল্লাহৰ দৃষ্টিত বৰ ডাঙৰ পাপ।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِنْ خِفْتُمْ اَلَّا تُقْسِطُوْا فِی الْیَتٰمٰی فَانْكِحُوْا مَا طَابَ لَكُمْ مِّنَ النِّسَآءِ مَثْنٰی وَثُلٰثَ وَرُبٰعَ ۚ— فَاِنْ خِفْتُمْ اَلَّا تَعْدِلُوْا فَوَاحِدَةً اَوْ مَا مَلَكَتْ اَیْمَانُكُمْ ؕ— ذٰلِكَ اَدْنٰۤی اَلَّا تَعُوْلُوْا ۟ؕ
যদি তোমালোকৰ আশংকা হয় যে, তোমালোকৰ অধীনত থকা অনাথ ছোৱালীক বিবাহ কৰালে তোমালোকে ন্যায় কৰিব নোৱাৰিবা, অথবা সিহঁতৰ নিৰ্দিষ্ট মোহৰ কম হোৱাৰ আশংকা হলে নাইবা সিহঁতৰ লগত দুৰ্ব্যৱহাৰ হোৱাৰ আশংকা হয়, যদি পৰিস্থিতি এনেকুৱা হয় তেন্তে তোমালোকে সিহঁতক এৰি বেলেগ পৱিত্ৰ নাৰীক বিবাহ কৰোৱা। যদি তোমালোকে ইচ্ছা কৰা দুই অথবা তিনি নাইবা চাৰিজনী লৈকে বিবাহ কৰিব পাৰা। কিন্তু যদি আশংকা হয় যে, তোমালোকে সিহঁতৰ মাজত ন্যায় প্ৰতিষ্ঠা কৰিব নোৱাৰিবা তেন্তে এজনীতেই সীমিত থাকা, লগতে যিসকল দাসী তোমালোকৰ অধীনত আছে সেইসকলৰ দ্বাৰা উপকৃত হোৱা। কিয়নো পত্নীৰ বাবে যিবিলাক অধিকাৰ অনিবাৰ্য সেইবোৰ অধিকাৰ সিহঁতৰ নাই। এতেকে অনাথৰ বিষয়ে তথা এজনী স্ত্ৰী ৰখা সম্পৰ্কে লগতে দাসীৰ দ্বাৰা উপকৃত হোৱাৰ যিটো বিষয় এই আয়াতত উল্লেখ কৰা হৈছে, এয়া এই কাৰণে যে, যাতে তোমালোকে অন্যায়-অত্যাচাৰ নকৰা আৰু সঠিক পথৰ পৰা দূৰ নোহোৱা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاٰتُوا النِّسَآءَ صَدُقٰتِهِنَّ نِحْلَةً ؕ— فَاِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَیْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوْهُ هَنِیْٓـًٔا مَّرِیْٓـًٔا ۟
আৰু স্ত্ৰীসকলক সিহঁতৰ মোহৰ এটা আৱশ্যক উপহাৰ হিচাপে আদায় কৰা। যদি সিহঁতে কোনো ধৰণৰ বাধ্যবাধকতা নোহোৱাকৈ নিজ ইচ্ছাতে তোমালোকৰ বাবে মোহৰ কিছু অংশ ক্ষমা কৰি দিয়ে, তেন্তে সেয়া আনন্দচিত্তে ভক্ষণ কৰা, ইয়াত কোনো অসুবিধা নাই।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَآءَ اَمْوَالَكُمُ الَّتِیْ جَعَلَ اللّٰهُ لَكُمْ قِیٰمًا وَّارْزُقُوْهُمْ فِیْهَا وَاكْسُوْهُمْ وَقُوْلُوْا لَهُمْ قَوْلًا مَّعْرُوْفًا ۟
আৰু হে সংৰক্ষকসকল! এনেকুৱা লোকৰ হাতত সিহঁতৰ ধন অৰ্পন নকৰিবা, যিয়ে তাৰ সদ্ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে। কিয়নো এই ধন আল্লাহে বান্দাৰ সুবিধাৰ্থে আৰু সিহঁতৰ জীৱিকাৰ মাধ্যম বনাইছে। সেয়ে এনেকুৱা লোকৰ দ্বাৰা ধনৰ সঠিক ব্যৱহাৰ আৰু ইয়াৰ হিফাজত সম্ভৱ নহয়। এতেকে এই সম্পদ সিহঁতৰ ওপৰত ব্যয় কৰা আৰু সিহঁতৰ প্ৰয়োজনীয় অভাৱ পূৰণ কৰা লগতে সিহঁতৰ লগত উত্তমভাৱে কথা কোৱা। আৰু সিহঁতক উত্তম প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়া যে, যেতিয়া সিহঁত পৰিপক্ক হৈ যাব আৰু সম্পদৰ সঠিক ব্যৱহাৰ শিকিব, তেতিয়া সিহঁতৰ সম্পদ সিহঁতক দি দিবা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَابْتَلُوا الْیَتٰمٰی حَتّٰۤی اِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ ۚ— فَاِنْ اٰنَسْتُمْ مِّنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوْۤا اِلَیْهِمْ اَمْوَالَهُمْ ۚ— وَلَا تَاْكُلُوْهَاۤ اِسْرَافًا وَّبِدَارًا اَنْ یَّكْبَرُوْا ؕ— وَمَنْ كَانَ غَنِیًّا فَلْیَسْتَعْفِفْ ۚ— وَمَنْ كَانَ فَقِیْرًا فَلْیَاْكُلْ بِالْمَعْرُوْفِ ؕ— فَاِذَا دَفَعْتُمْ اِلَیْهِمْ اَمْوَالَهُمْ فَاَشْهِدُوْا عَلَیْهِمْ ؕ— وَكَفٰی بِاللّٰهِ حَسِیْبًا ۟
হে সংৰক্ষকসকল! অনাথ শিশু যেতিয়া যৌৱনত ভৰি দিয়ে, তেতিয়া সিহঁতৰ অলপ সম্পদ সিহঁতক প্ৰদান কৰা ব্যয় কৰিবলৈ। যদি সিহঁতে ইয়াৰ সদ্ব্যৱহাৰ কৰে আৰু সিহঁতৰ পৰিপক্কতা তোমালোকৰ দৃষ্টি গোচৰ হয় তেন্তে সিহঁতৰ সম্পূৰ্ণ সম্পদ সিহঁতক অৰ্পন কৰ। আৰু সিহঁতৰ সম্পদ অন্যায়ভাৱে ভক্ষণ নকৰিবা বৰং প্ৰয়োজনত সেইখিনি ভক্ষণ কৰিবা যিখিনি খাবলৈ আল্লাহে অনুমতি দিছে। আৰু এই ভয়তো দ্ৰুত ভক্ষণ নকৰিবা যে, সিহঁত ডাঙৰ হলে সিহঁতৰ সম্পদ ঘূৰাই লব। আৰু যাৰ ওচৰত ইমানখিনি সম্পদ আছে যে, সি সেইটোৰে চলিব পাৰিব, তেনেকুৱা ব্যক্তিয়ে এতীমৰ সম্পদ খোৱাৰ পৰা বিৰত থকা উচিত। কিন্তু দুখীয়া নিচলা ব্যক্তিয়ে প্ৰয়োজন অনুপাতে এতীমৰ সম্পদ খাব পাৰে। এতেকে সিহঁত পৰিপক্ক আৰু যৌৱনত ভৰি দিয়াৰ পিছত যেতিয়া তোমালোকে সিহঁতৰ সম্পদ চমজাই দিবা তেতিয়া অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰি ৰখাৰ বাবে আৰু মতভেদৰ দুৱাৰ বন্ধ কৰিবলৈ সাক্ষী ৰাখিবা। যদিও ইয়াৰ সাক্ষী আৰু নিজ বান্দাসকলৰ হিচাপ গ্ৰহণৰ বাবে আল্লাহেই যথেষ্ট।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الأصل الذي يرجع إليه البشر واحد، فالواجب عليهم أن يتقوا ربهم الذي خلقهم، وأن يرحم بعضهم بعضًا.
সেই মূল যাৰ পিনে মানুহে প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰে, তেওঁ এজন। সেয়ে তেওঁলোকে নিজ প্ৰতিপালকক ভয় কৰা উচিত, যিয়ে তেওঁলোকক সৃষ্টি কৰিছে, আৰু তেওঁলোকে ইজনে সিজনৰ প্ৰতি দয়া কৰা উচিত।
• أوصى الله تعالى بالإحسان إلى الضعفة من النساء واليتامى، بأن تكون المعاملة معهم بين العدل والفضل.
আল্লাহে দুৰ্বলসকলৰ লগত অৰ্থাৎ নাৰী আৰু অনাথৰ সৈতে ভাল ব্যৱহাৰ কৰাৰ উপদেশ দিছে যে, যাতে সিহঁতৰ সৈতে ন্যায় আৰু অনুগ্ৰহৰ সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলা হয়।
• جواز تعدد الزوجات إلى أربع نساء، بشرط العدل بينهن، والقدرة على القيام بما يجب لهن.
চাৰিজনী নাৰীক বিবাহ পাশত ৰখাৰ অনুমতি এই চৰ্তত দিয়া হৈছে যে, সিহঁতৰ মাজত ন্যায় কৰিব লাগিব। লগতে সিহঁতৰ অধিকাৰ পূৰণ কৰাৰ ক্ষমতা থাকিব লাগিব।
• مشروعية الحَجْر على السفيه الذي لا يحسن التصرف، لمصلحته، وحفظًا للمال الذي تقوم به مصالح الدنيا من الضياع.
উক্ত আয়াতসমূহৰ পৰা বুজা গল, এনেকুৱা বুদ্ধিহীন লোক যিয়ে নিজৰ সম্পদৰ সদ্ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে, তাৰ এই সম্পদ বিনষ্ট হোৱাৰ পৰা বচাবলৈ এজন সংৰক্ষক হোৱা উচিত, যি সম্পদৰ লগত তাৰ পৃথিৱীৰ সকলো সুবিধা জৰিত।
لِلرِّجَالِ نَصِیْبٌ مِّمَّا تَرَكَ الْوَالِدٰنِ وَالْاَقْرَبُوْنَ ۪— وَلِلنِّسَآءِ نَصِیْبٌ مِّمَّا تَرَكَ الْوَالِدٰنِ وَالْاَقْرَبُوْنَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ اَوْ كَثُرَ ؕ— نَصِیْبًا مَّفْرُوْضًا ۟
পুৰষসকলৰ বাবে সেই সম্পত্তিত অংশ আছে, যিটো পিতৃ-মাতৃ তথা নিকটাত্মীয় যেনে- ভাই আৰু খুৰাসকলে মৃত্যুৰ পিছত এৰি থৈ যায়। সেই সম্পত্তি কম হওঁক অথবা অধিক। এইদৰে এওঁলোকে এৰি থৈ যোৱা সম্পত্তিত নাৰীসকলৰো অংশ আছে। এই বিধান অজ্ঞতা যুগৰ সেই পৰাম্পৰাৰ পৰিপন্থী, য’ত নাৰী আৰু শিশুসকলক উত্তৰাধিকাৰীৰ পৰা বঞ্চিত ৰখা হৈছিল। এই অংশ এটা অধিকাৰ, যাৰ পৰিমাণ আল্লাহৰ তৰফৰ পৰা নিৰ্ধাৰিত।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ اُولُوا الْقُرْبٰی وَالْیَتٰمٰی وَالْمَسٰكِیْنُ فَارْزُقُوْهُمْ مِّنْهُ وَقُوْلُوْا لَهُمْ قَوْلًا مَّعْرُوْفًا ۟
নিকটাত্মীয়, অনাথ আৰু দৰিদ্ৰসকলৰ মাজৰ যিসকল মীৰাছৰ অংশীদাৰ নহয়, মীৰাছ বন্টনৰ সময়ত সিহঁত উপস্থিত থাকিলে, সম্পত্তি বন্টনৰ পূৰ্বে নিজ ইচ্ছাই সিহঁতক কিবা দিয়াটো মুস্তাহাব। কাৰণ সিহঁতেও এই বন্টন দেখি আছে। আৰু এই ধন তোমালোকৰ ওচৰত বিনা কষ্টে আহিছে। আৰু সিহঁতৰ লগত উত্তম কথা কোৱা, বেয়া ব্যৱহাৰ নকৰিবা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلْیَخْشَ الَّذِیْنَ لَوْ تَرَكُوْا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّةً ضِعٰفًا خَافُوْا عَلَیْهِمْ ۪— فَلْیَتَّقُوا اللّٰهَ وَلْیَقُوْلُوْا قَوْلًا سَدِیْدًا ۟
সিহঁতে ভয় কৰা উচিত যে, যদি সিহঁতে সৰু সৰু দুৰ্বল সন্তান থৈ মৃত্যুবৰণ কৰিলেহেঁতেন তেন্তে সিহঁতে সিহঁতৰ বিষয়ে বিনষ্ট হোৱাৰ কেনেকুৱা আশংকা কৰিলেহেঁতেন। এতেকে সিহঁতে আল্লাহক ভয় কৰি সেইসকল অনাথৰ লগত অন্যায় কৰিব নালাগে, যিসকল সিহঁতৰ অধীনত আছে। যাতে আল্লাহে সিহঁতৰ মৃত্যুৰ পিছত এনেকুৱা লোকৰ ব্যৱস্থা কৰি দিয়ে, যিয়ে সিহঁতৰ সন্তানৰ লগত ভাল ব্যৱহাৰ কৰিব, যিদৰে সিহঁতে এইসকল অনাথৰ লগত কৰিছে। আৰু যিসকল লোক তেওঁৰ অছিয়তৰ সময়ত উপস্থিত আছিল, তেওঁলোকৰ সন্তানৰ লগতো ভাল ব্যৱহাৰ কৰা উচিত। অৰ্থাৎ সিহঁতৰ লগত সঠিক আৰু উত্তম কথা কোৱা উচিত যে, সি অছিয়তৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰীসকলৰ অধিকাৰ সম্পৰ্কে কোনো অন্যায় নকৰিব আৰু অছিয়ত এৰি নিজকে কল্যাণৰ পৰা বঞ্চিত নকৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ الَّذِیْنَ یَاْكُلُوْنَ اَمْوَالَ الْیَتٰمٰی ظُلْمًا اِنَّمَا یَاْكُلُوْنَ فِیْ بُطُوْنِهِمْ نَارًا ؕ— وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیْرًا ۟۠
প্ৰকৃততে যিসকলে অনাথৰ সম্পদ আত্মসাৎ কৰি খায় লগতে অন্যায় তথা সীমালংঘন কৰি ব্যৱহাৰ কৰে, সিহঁতে দৰাচলতে নিজৰ উদৰত প্ৰজ্জ্বলিত জুই ভৰ্তি কৰে। অনতিপলমে এই জুয়ে কিয়ামতৰ দিনা সিহঁতক পুৰি ছাই কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یُوْصِیْكُمُ اللّٰهُ فِیْۤ اَوْلَادِكُمْ ۗ— لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْاُنْثَیَیْنِ ۚ— فَاِنْ كُنَّ نِسَآءً فَوْقَ اثْنَتَیْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ ۚ— وَاِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ ؕ— وَلِاَبَوَیْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ اِنْ كَانَ لَهٗ وَلَدٌ ۚ— فَاِنْ لَّمْ یَكُنْ لَّهٗ وَلَدٌ وَّوَرِثَهٗۤ اَبَوٰهُ فَلِاُمِّهِ الثُّلُثُ ۚ— فَاِنْ كَانَ لَهٗۤ اِخْوَةٌ فَلِاُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُّوْصِیْ بِهَاۤ اَوْ دَیْنٍ ؕ— اٰبَآؤُكُمْ وَاَبْنَآؤُكُمْ لَا تَدْرُوْنَ اَیُّهُمْ اَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا ؕ— فَرِیْضَةً مِّنَ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلِیْمًا حَكِیْمًا ۟
আল্লাহে তোমালোকক তোমালোকৰ সন্তানৰ মীৰাছ সম্পৰ্কে আদেশ দিছে, সিহঁতৰ মাজত মীৰাছ বন্টন এইদৰে কৰা হব যে, পুত্ৰ সন্তানে দুজনী কন্যা সন্তানৰ সমান অংশ লাভ কৰিব। মৃত ব্যক্তিৰ কেৱল যদি কন্যা সন্তানেই থাকে আৰু পুত্ৰ সন্তান নাথাকে তেন্তে দুজনী তথা অধিক কন্যা সন্তানে মীৰাছৰ দুই তৃতীয়াংশ সম্পদ লাভ কৰিব। আৰু যদি মৃত ব্যক্তিৰ কেৱল এজনীয়ে ছোৱালী থাকে তেন্তে তাই মীৰাছৰ আধা অংশ লাভ কৰিব। আনহাতে মৃত ব্যক্তিৰ পিতৃ-মাতৃৰ প্ৰত্যেকে মীৰাছৰ ষষ্ঠাংশ লাভ কৰিব যদি মৃত ব্যক্তিৰ কোনো সন্তান থাকে, সন্তান নাৰী হওঁক অথবা পুৰুষ। আৰু যদি মৃত ব্যক্তিৰ কোনো সন্তান নাথাকে লগতে পিতৃ-মাতৃৰ বাহিৰে আন কোনো ওৱাৰিছো নাথাকে তেন্তে এনে পৰিস্থিতিত তাৰ মাকে এক তৃতীয়াংশ লাভ কৰিব আৰু অৱশিষ্ট সম্পদ পিতৃয়ে লাভ কৰিব। আনহাতে মৃতকৰ যদি দুজন বা তাতোকৈ অধিক ভাই ভনি থাকে, সহোদৰ হওঁক বা নহওঁক, তেন্তে মাকে ষষ্ঠাংশ লাভ কৰিব আৰু অৱশিষ্ট সম্পদ পিতৃয়ে লাভ কৰিব, ভাই ভনিসকলে একো নাপাব। মীৰাছৰ এই বন্টন মৃত ব্যক্তিৰ অছিয়ত পূৰণ কৰাৰ পিছতহে হব। উল্লেখযোগ্য যে, অছিয়তৰ পৰিমাণ এক তৃতীয়াংশতকৈ বেছি হব নালাগে, লগতে প্ৰথমে মৃত ব্যক্তিৰ ঋণ পৰিশোধ কৰিব লাগিব। আল্লাহে মীৰাছ বন্টনৰ এইটোৱে পদ্ধতি নিৰ্ধাৰণ কৰিছে। কিয়নো তোমালোকে এইটো নাজানা যে, তোমালোকৰ পিতা আৰু সন্তানসকলৰ মাজত পৃথিৱী আৰু আখিৰাতত তোমালোকৰ বাবে কোন অধিক উপকাৰী হব। কেতিয়াবা মৃত ব্যক্তিয়ে কোনো এজন ওৱাৰিছৰ প্ৰতি সন্তুষ্ট হৈ তাক সম্পূৰ্ণ সম্পদ প্ৰদান কৰে অথবা কাৰো প্ৰতি অসন্তুষ্ট হৈ তাক মীৰাছৰ পৰা বঞ্চিত কৰে, অথচ বিষয়টো তেওঁ ভৱাৰ দৰে নহবও পাৰে। এইবোৰ বিষয়ৰ সম্যক জ্ঞান কেৱল আল্লাহৰ ওচৰত, যাৰ পৰা কোনো বস্তু গোপন নহয়। সেয়ে তেওঁ মীৰাছৰ বৰ্ণনা এইদৰে কৰিছে। লগতে ইয়াক তেওঁৰ বান্দাসকলৰ বাবে জৰুৰী ঘোষণা কৰিছে। নিঃসন্দেহে আল্লাহেই সৰ্বজ্ঞ আৰু বান্দাৰ কোনো কল্যাণ তেওঁৰ পৰা গোপন নহয়। তেওঁ চৰীয়ত প্ৰস্তুত কৰণত আৰু পৰিচালনাত প্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• دلت أحكام المواريث على أن الشريعة أعطت الرجال والنساء حقوقهم مراعية العدل بينهم وتحقيق المصلحة بينهم.
মীৰাছৰ বিধান ইয়াৰ প্ৰমাণ যে, চৰীয়তে পুৰুষ আৰু মহিলাক ন্যায়ৰ আধাৰত আৰু সিহঁতৰ কল্যাণৰ দিশ সন্মুখত ৰাখি অধিকাৰ প্ৰদান কৰিছে।
وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ اَزْوَاجُكُمْ اِنْ لَّمْ یَكُنْ لَّهُنَّ وَلَدٌ ۚ— فَاِنْ كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُّوْصِیْنَ بِهَاۤ اَوْ دَیْنٍ ؕ— وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ اِنْ لَّمْ یَكُنْ لَّكُمْ وَلَدٌ ۚ— فَاِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ مِّنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ تُوْصُوْنَ بِهَاۤ اَوْ دَیْنٍ ؕ— وَاِنْ كَانَ رَجُلٌ یُّوْرَثُ كَلٰلَةً اَوِ امْرَاَةٌ وَّلَهٗۤ اَخٌ اَوْ اُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ ۚ— فَاِنْ كَانُوْۤا اَكْثَرَ مِنْ ذٰلِكَ فَهُمْ شُرَكَآءُ فِی الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُّوْصٰی بِهَاۤ اَوْ دَیْنٍ ۙ— غَیْرَ مُضَآرٍّ ۚ— وَصِیَّةً مِّنَ اللّٰهِ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌ حَلِیْمٌ ۟ؕ
হে পতিসকল! তোমালোকে তোমালোকৰ পত্নীসকলৰ পৰিত্যক্ত সম্পত্তিৰ অৰ্ধাংশ পাবা, যদি সিহঁতৰ কোনো সন্তান নাথাকে (লৰা হওঁক বা ছোৱালী) তোমালোকৰ পৰা হওঁক অথবা আন কাৰোবাৰ পৰা। যদি সিহঁতৰ কোনো থাকে (লৰাই হওঁক বা ছোৱালী), তেন্তে সিহঁতৰ পৰিত্যক্ত সম্পত্তিৰ চতুৰ্থাংশ লাভ কৰিবা। ইয়াৰ বিতৰণ তাইৰ অছীয়ত পূৰণ তথা ঋণ পৰিশোধ কৰাৰ পিছতহে কৰা হব। আনহাতে হে পতিসকল! তোমালোকৰ স্ত্ৰীসকলে তোমালোকৰ পৰিত্যক্ত সম্পত্তিৰ চতুৰ্থাংশ লাভ কৰিব, যদিহে তোমালোকৰ কোনো সন্তান নাথাকে (লৰাই হওঁক বা ছোৱালী) তাইৰ পৰা হওঁক নাইবা আন কোনো স্ত্ৰীৰ পৰা। আনহাতে যদি তোমালোকৰ কোনো সন্তান থাকে (লৰাই হওঁক বা ছোৱালী) তেন্তে এনে অৱস্থা সিহঁতে তোমালোকৰ পৰিত্যক্ত সম্পত্তিৰ আঠ ভাগৰ এভাগ পাব। আৰু এই বিতৰণ অছিয়ত পূৰণ কৰা পিছত তথা ঋণ পৰিশোধ কৰাৰ পিছতহে কৰা হব। যদি কোনো এনেকুৱা ব্যক্তিৰ মৃত্যু হয় যাৰ পিতৃও জীৱিত নাই আৰু সন্তানো নাই অথবা এনেকুৱা কোনো নাৰীৰ মৃত্যু হয় যাৰ পিতৃও জীৱিত নাই আৰু কোনো সন্তানো নাই, কিন্তু মৃতকৰ মাকৰ ফালৰ কোনো ভাই আছে অথবা ভনী আছে তেন্তে সেই ভাই অথবা ভনীয়ে ছয় ভাগৰ এভাগ অংশ লাভ কৰিব। আৰু যদি মাকৰ ফালৰ পৰা ভাই অথবা ভনী একাধিক থাকে তেন্তে সেই সকলোৱে মিলি এক তৃতীয়াংশ লাভ কৰিব, য’ত সকলোৱে অংশীদাৰ হব। এই ক্ষেত্ৰত নাৰী আৰু পুৰুষ সকলো সমান। সিহঁতে নিজৰ অংশ মৃতকৰ অছিয়ত তথা ঋণ পুৰণৰ পিছতহে লাভ কৰিব। কিন্তু চৰ্ত হল মৃত ব্যক্তিৰ অছিয়তে যেন ওৱাৰিছসকলৰ কোনো ক্ষতি সাধন নকৰে। উদাহৰণ স্বৰূপে অছিয়ত যাতে এক তৃতীয়ংশতকৈ বেছি নহয়। এই আয়াতত যি আদেশ দিয়া হৈছে, সেয়া আল্লাহৰ ফালৰ পৰা তোমালোকৰ বাবে এটা প্ৰতিশ্ৰুতি, যিটো পালন কৰা তোমালোকৰ বাবে অনিবাৰ্য। নিশ্চয় আল্লাহে ভালকৈ জানে দুনিয়া আৰু আখিৰাতত বান্দাৰ বাবে কোনটো উপকাৰী। তেওঁ বৰ সহনশীল, পাপিষ্ট ব্যক্তিক শাস্তি দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁ খৰখেদা নকৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
تِلْكَ حُدُوْدُ اللّٰهِ ؕ— وَمَنْ یُّطِعِ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ یُدْخِلْهُ جَنّٰتٍ تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِیْنَ فِیْهَا ؕ— وَذٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِیْمُ ۟
উপৰোক্ত বিধানসমূহ যিবোৰ এতীম আৰু অন্যান্যসকলৰ বিষয়ে আহিছে, সেয়া আল্লাহৰ চৰীয়তৰ আদেশ, যিটো আল্লাহে তেওঁৰ বান্দাসকলৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰিছে, যাতে সিহঁতে ইয়াৰ ওপৰত আমল কৰে। যি ব্যক্তিয়ে আল্লাহৰ আৰু আদেশ পালন কৰি আৰু তেওঁৰ নিষেধকৃত বস্তুৰ পৰা দুৰৈত থাকি, আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ আনুগত্য কৰিব, আল্লাহে তাক এনেকুৱা জান্নাতত প্ৰৱেশ কৰাব যাৰ অট্টালিকাসমূহৰ তলদেশত নিজৰাসমূহ প্ৰবাহিত। তাত তেওঁলোক অৱস্থান য’ত তেওঁলোকৰ বাবে মৃত্যু নাই। আল্লাহৰ এই প্ৰতিদানেই হৈছে সেই মহান সফলতা, যাৰ তুলনা আন কোনো সফলতাৰ সৈতে কৰিব নোৱাৰি।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یَّعْصِ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَیَتَعَدَّ حُدُوْدَهٗ یُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِیْهَا ۪— وَلَهٗ عَذَابٌ مُّهِیْنٌ ۟۠
যিয়ে আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ বিধান অস্বীকাৰ কৰি তথা তাৰ ওপৰত আমল কৰা পৰিত্যাগ কৰি অথবা সন্দেহ পোষণ কৰি নাইবা আল্লাহৰ নিৰ্ধাৰিত সীমা উলংঘা কৰি, আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অবাধ্যতা কৰিব, আল্লাহে তাক জাহান্নামত প্ৰৱেশ কৰাব, তাত সি চিৰস্থায়ী হব, আৰু তাত তাৰ বাবে থাকিব অপমানজনক শাস্তি।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• لا تقسم الأموال بين الورثة حتى يقضى ما على الميت من دين، ويخرج منها وصيته التي لا يجوز أن تتجاوز ثلث ماله.
ওৱাৰিছসকলৰ মাজত সম্পত্তি বিতৰণ তেতিয়া লৈকে কৰা নহব, যেতিয়া লৈকে মৃতকৰ ঋণ পৰিশোধ কৰা নহয় আৰু তাৰ অছিয়ত পূৰণ কৰা নহয়। আৰু এই অছিয়ত এক তৃতীয়াংশতকৈ অধিক হ'ব নালাগে।
• التحذير من التهاون في قسمة المواريث؛ لأنها عهد الله ووصيته لعباده المؤمنين؛ فلا يجوز تركها أو التهاون فيها.
মিৰাছ বিতৰণ সম্পৰ্কে অৱহেলাৰ পৰা সাৱধান কৰা হৈছে। কিয়নো এইটো আল্লাহৰ প্ৰতিশ্ৰুতি আৰু তেওঁৰ মুমিন বান্দাসকলৰ প্ৰতি এইটো তেওঁৰ উপদেশ। এতেকে ইয়াক পৰিত্যাগ কৰা তথা ইয়াৰ প্ৰতি অৱহেলা কৰা বৈধ নহয়।
وَالّٰتِیْ یَاْتِیْنَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِّسَآىِٕكُمْ فَاسْتَشْهِدُوْا عَلَیْهِنَّ اَرْبَعَةً مِّنْكُمْ ۚ— فَاِنْ شَهِدُوْا فَاَمْسِكُوْهُنَّ فِی الْبُیُوْتِ حَتّٰی یَتَوَفّٰهُنَّ الْمَوْتُ اَوْ یَجْعَلَ اللّٰهُ لَهُنَّ سَبِیْلًا ۟
তোমালোকৰ যিসকল মহিলাই ব্যভিচাৰ কৰিব, তাই বিবাহিত হওঁক অথবা অবিবাহিত, সিহঁতৰ বিপক্ষে চাৰিজন পুৰুষ সাক্ষী উপস্থিত কৰা, যিসকল মুছলিম তথা সত্যবাদী হব লাগিব। যদি তেওঁলোকে সিহঁতৰ বিৰুদ্ধে সাক্ষ্য দিয়ে, তেন্তে সিহঁতৰ শাস্তি স্বৰূপে ঘৰত বন্দী কৰি থোৱা, অৱশেষত যাতে মৃত্যুৱে সিহঁতৰ জীৱন ধ্বংশ কৰে নাইবা আল্লাহে সিহঁতৰ বাবে শাস্তিৰ আন কোনো উপায় নিৰ্ধাৰণ কৰি দিব। জানি থোৱা উচিত যে, আল্লাহে ইয়াৰ বিকল্প উপায় নিৰ্ধাৰণ কৰি দিছে। এতেকে এতিয়া যদি অবিবাহিত নাৰীয়ে ব্যভিচাৰ কৰে তেন্তে তাইৰ শাস্তি হৈছে এশ টা বেত্ৰাঘাত আৰু এবছৰৰ বাবে দেশান্তৰ। আনহাতে বিবাহিত হলে শিল দলিয়াই মৃত্যু প্ৰদানৰ শাস্তি নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَالَّذٰنِ یَاْتِیٰنِهَا مِنْكُمْ فَاٰذُوْهُمَا ۚ— فَاِنْ تَابَا وَاَصْلَحَا فَاَعْرِضُوْا عَنْهُمَا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ تَوَّابًا رَّحِیْمًا ۟
ব্যভিচাৰ কৰা দুয়ো ব্যক্তি (বিবাহিত হওঁক অথবা অবিবাহিত) সিহঁতক মুখেৰে আৰু হাতেৰে এনেকুৱা শাস্তি দিয়া, য’ত অপমান আৰু দণ্ড আছে। তাৰ পিছত যদি সিহঁত উভয়ে তাওবা কৰি লয় আৰু নিজৰ ব্যৱহাৰ ঠিক কৰি লয় তেন্তে সিহঁতক কষ্ট নিদিবা। কিয়নো গুনাহৰ পৰা তাওবাকাৰী গুনাহ মুক্ত হৈ যায়। আল্লাহে তেওঁৰ তাওবাকাৰী বান্দাসকলৰ তাওবা কবুল কৰে আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰতি দয়া কৰে। জানি থোৱা উচিত যে, এই ধৰণৰ শাস্তি প্ৰথম অৱস্থাত আছিল। কিন্তু পিছত এই আদেশ ৰহিত কৰি অবিবাহিতৰ বাবে এশ টা বেত্ৰাঘাত আৰু এবছৰৰ বাবে দেশান্তৰ আনহাতে বিবাহিতক শিল দলিয়াই মৃত্যু প্ৰদানৰ আদেশ দিয়া হৈছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَی اللّٰهِ لِلَّذِیْنَ یَعْمَلُوْنَ السُّوْٓءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ یَتُوْبُوْنَ مِنْ قَرِیْبٍ فَاُولٰٓىِٕكَ یَتُوْبُ اللّٰهُ عَلَیْهِمْ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَلِیْمًا حَكِیْمًا ۟
আল্লাহে কেৱল সেইসকল লোকৰ তাওবা কবূল কৰে, যিসকলে পাপকৰ্ম আৰু অবাধ্যতাৰ পৰিণাম সম্পৰ্কে নজনাকৈ অজ্ঞতাবশতঃ তাত লিপ্ত হয়, (দৰাচলতে প্ৰত্যেক গুনাহকাৰী ব্যক্তিৰ বাবেই এই অৱস্থা, সি জানি বুজি কৰক নাইবা অজানিতে) তাৰ পিছত সি নিজ চকুৰে মৃত্যু দেখাৰ পূৰ্বেই নিজ প্ৰতিপালকৰ পিনে প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰে (তাওবা কৰে), আল্লাহে এনেকুৱা লোকৰেই তাওবা কবূল কৰে, আৰু তেওঁলোকৰ গুনাহসমূহক আওকাণ কৰে। নিশ্চয় আল্লাহ তেওঁৰ বান্দাসকলৰ অৱস্থা সম্পৰ্কে সম্যক অৱগত, তেওঁ চৰীয়ত প্ৰস্তুতকৰণত আৰু পৰিচালনাত মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِیْنَ یَعْمَلُوْنَ السَّیِّاٰتِ ۚ— حَتّٰۤی اِذَا حَضَرَ اَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ اِنِّیْ تُبْتُ الْـٰٔنَ وَلَا الَّذِیْنَ یَمُوْتُوْنَ وَهُمْ كُفَّارٌ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ اَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا اَلِیْمًا ۟
আল্লাহে সেইসকল লোকৰ তাওবা কবূল নকৰে, যিসকলে ধৃষ্টতাৰে গুনাহ কৰি যায়, আৰু তাওবা কৰিবলৈও প্ৰস্তুত নহয়, অৱশেষত যেতিয়া মৃত্যুৰ সন্মুখীন হয়, তেতিয়া কয়ঃ “মই কৰা গুনাহৰ পৰা এতিয়া মই তাওবা কৰোঁ”। এইদৰে তেওঁ সেইসকল লোকৰো তাওবা কবূল নকৰে, যিসকলে কুফৰ অৱস্থাত মৃত্যুবৰণ কৰে। গুনাহৰ ওপৰত অটল থকা লোকসকলৰ বাবে আৰু কুফৰ অৱস্থাত মৃত্যুবৰণকাৰীসকলৰ বাবে আমি কষ্টদায়ক শাস্তি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছোঁ।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَا یَحِلُّ لَكُمْ اَنْ تَرِثُوا النِّسَآءَ كَرْهًا ؕ— وَلَا تَعْضُلُوْهُنَّ لِتَذْهَبُوْا بِبَعْضِ مَاۤ اٰتَیْتُمُوْهُنَّ اِلَّاۤ اَنْ یَّاْتِیْنَ بِفَاحِشَةٍ مُّبَیِّنَةٍ ۚ— وَعَاشِرُوْهُنَّ بِالْمَعْرُوْفِ ۚ— فَاِنْ كَرِهْتُمُوْهُنَّ فَعَسٰۤی اَنْ تَكْرَهُوْا شَیْـًٔا وَّیَجْعَلَ اللّٰهُ فِیْهِ خَیْرًا كَثِیْرًا ۟
হে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণকাৰী আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অনুসৰণকাৰীসকল! নিজ পিতৃৰ সম্পত্তিৰ দৰে তেওঁৰ স্ত্ৰীসকলক আৰু কোনো নিকটাত্মীয়ৰ স্ত্ৰীসকলক মিৰাছ হিচাপে গ্ৰহণ কৰা তোমালোকৰ বাবে বৈধ নহয়, আৰু নিজৰ ইচ্ছানুযায়ী তেওঁলোকক বিবাহ কৰা তথা নিজ ইচ্ছানুযায়ী আনৰ ওচৰত বিবাহ দিয়া অথবা তেওঁলোকক বিবাহৰ পৰা বঞ্চিত কৰাটোও তোমালোকৰ বাবে বৈধ নহয়। আৰু তোমালোকৰ বাবে এইটোও বৈধ নহয় যে, নিজৰ যিসকল স্ত্ৰীক তোমালোকে পছন্দ নকৰা সেইসকলক কষ্ট দিবলৈ নিজৰ ওচৰত থাকিবলৈ বাধ্য কৰোৱা। যাতে সিহঁতে বাধ্য হৈ তোমালোকৰ মোহৰ আদি তোমালোকে যি দিছিলা সেয়া ওভোতাই দিয়ে। কিন্তু যদি সিহঁতে কোনো স্পষ্ট গুৰুতৰ অপৰাধ কৰি বহে যেনে- ব্যভিচাৰ, তেন্তে সেয়া সুকীয়া কথা। এনেকুৱা কোনো অপাৰাধ কৰিলে তেন্তে তোমালোকৰ বাবে বৈধ যে, সিহঁতক বাধ্য কৰাই সিহঁতৰ পৰা তোমালোকে দিয়া বস্তুখিনি ঘূৰাই লৈ সিহঁত যাতে অব্যাহতি লয়। এতেকে তোমালোকে নিজৰ স্ত্ৰীসকলৰ লগত উত্তম ব্যৱহাৰ কৰা, সিহঁতক কষ্ট নিদিবা, সিহঁতক সুখ-সুবিধা প্ৰদান কৰিবা। যদি সিহঁতৰ দুনিয়াবী কোনো কৰ্ম তোমালোকৰ পছন্দ নহয়, তেন্তে ধৈৰ্য্য ধাৰণ কৰিবা। এনেকুৱাও হ'ব পাৰে যে, সিহঁতৰ যিটো কৰ্ম তোমালোকে অপছন্দ কৰা সেইটোত পৃথিৱী আৰু আখিৰাতৰ অসংখ্য কল্যাণ নিহিত হৈ আছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• ارتكاب فاحشة الزنى من أكثر المعاصي خطرًا على الفرد والمجتمع؛ ولهذا جاءت العقوبات عليها شديدة.
ব্যভিচাৰ হৈছে ব্যক্তি আৰু সমাজৰ বাবে আটাইতকৈ ডাঙৰ ভয়াৱহ গুনাহৰ অন্যতম। সেয়ে ইয়াৰ বাবে বৰ কঠোৰ শাস্তি নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে।
• لطف الله ورحمته بعباده حيث فتح باب التوبة لكل مذنب، ويسر له أسبابها، وأعانه على سلوك سبيلها.
এয়া আল্লাহৰ বান্দাৰ প্ৰতি দয়া আৰু কৃপা যে, তেওঁ প্ৰত্যেক পাপিষ্ট ব্যক্তিৰ বাবে তাওবাৰ দুৱাৰ খোলা ৰাখিছে, ইয়াৰ উপায় সহজ কৰি দিছে আৰু এই পথত পৰিচালিত হ'বলৈ সহায় আগবঢ়াইছে।
• كل من عصى الله تعالى بعمد أو بغير عمد فهو جاهل بقدر من عصاه جل وعلا، وجاهل بآثار المعاصي وشؤمها عليه.
প্ৰত্যেক সেই ব্যক্তি যিয়ে জানি বুজি অথবা অজানিতে আল্লাহৰ অবাধ্যতা কৰিছে, সি আল্লাহৰ মহানতা সম্পৰ্কে অজ্ঞাত, এইদৰে অবাধ্যতাৰ পৰিণাম আৰু ক্ষতি সম্পৰ্কেও অৱগত নহয়।
• من أسباب استمرار الحياة الزوجية أن يكون نظر الزوج متوازنًا، فلا يحصر نظره فيما يكره، بل ينظر أيضا إلى ما فيه من خير، وقد يجعل الله فيه خيرًا كثيرًا.
বৈবাহিক জীৱনক শক্তিশালী কৰিবলৈ এটা মহত্বপূৰ্ণ বিষয় এই যে, পতিৰ দৃষ্টি কেৱল অপছন্দনীয় বিষয়তেই যাতে সীমাবদ্ধ নাথাকে বৰং তাইৰ ভাল গুণৰ পিনেও লক্ষ্য কৰা উচিত, আৰু কেতিয়াবা কেতিয়াবা আল্লাহে ইয়াৰ মাজতো বহুত কল্যাণ নিহিত কৰি ৰাখে।
وَاِنْ اَرَدْتُّمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَّكَانَ زَوْجٍ ۙ— وَّاٰتَیْتُمْ اِحْدٰىهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَاْخُذُوْا مِنْهُ شَیْـًٔا ؕ— اَتَاْخُذُوْنَهٗ بُهْتَانًا وَّاِثْمًا مُّبِیْنًا ۟
হে পতিসকল! যদি তোমালোকে কোনো পত্নীক তালাক দিব বিচৰা আৰু তাইৰ ঠাইত আন কোনো স্ত্ৰী আনিব খোজা, তেন্তে ইয়াত একো অসুবিধা নাই। তোমালোকে যিজনী পত্নীক তালাক দিব বিচৰা, তাইক যদি মোহৰ হিচাপে বহু পৰিমাণে টকা পইচা দিছিলা, তেন্তে তাৰ পৰা একো ওভোতাই লব নোৱাৰিবা। কিয়নো তাইক দিয়া ধনৰ কিবা ওভোতাই লোৱাটো স্পষ্ট আৰোপ তথা স্পষ্ট পাপ বুলি গণ্য হ'ব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَیْفَ تَاْخُذُوْنَهٗ وَقَدْ اَفْضٰی بَعْضُكُمْ اِلٰی بَعْضٍ وَّاَخَذْنَ مِنْكُمْ مِّیْثَاقًا غَلِیْظًا ۟
সিহঁতক দিয়া মোহৰ তোমালোকে কেনেকৈ ওভোতাই লবা, অথচ তোমালোকৰ মাজত এটা সম্পৰ্ক স্থাপন হৈছিল, প্ৰেম গঢ়ি উঠিছিল, তোমালোকে ইজনে সিজনৰ পৰা উপকৃত হৈছিলা লগতে পৰস্পৰৰ গোপনীয়তা সম্পৰ্কে অৱগত হৈছা। এইবোৰৰ বিনিময়ত সিহঁতে যি সম্পদ পাইছে, তাৰ প্ৰতি লোভ কৰাটো বৰ বেয়া তথা নিকৃষ্ট ৰুচি। অথচ সিহঁতে তোমালোকৰ পৰা বৰ মজবুত অঙ্গীকাৰ লৈছিল। সেয়া হৈছে, আল্লাহৰ শব্দ আৰু তেওঁৰ চৰীয়তৰ আধাৰত সিহঁতক তোমালোকৰ বাবে হালাল কৰা হৈছিল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَنْكِحُوْا مَا نَكَحَ اٰبَآؤُكُمْ مِّنَ النِّسَآءِ اِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ ؕ— اِنَّهٗ كَانَ فَاحِشَةً وَّمَقْتًا ؕ— وَسَآءَ سَبِیْلًا ۟۠
আৰু সেইসকল নাৰীকো বিবাহ নকৰিবা, যাক তোমাৰ পিতৃয়ে নিকাহ কৰিছে, কিয়নো এয়া হাৰাম। আনহাতে যদি ইছলামপূৰ্বে কোনোবাই এনেকুৱা কৰ্মত লিপ্ত হৈছিল তেন্তে এই বিষয়ে তাৰ কোনো হিচাপ নহব। হাৰাম হোৱাৰ কাৰণটো হৈছে, পিতৃৰ পত্নীক পুত্ৰই বিবাহ কৰাটো এটা নিকৃষ্ট কৰ্ম। এনেকুৱা ব্যক্তিৰ ওপৰত আল্লাহৰ ক্ৰোধ অৱতীৰ্ণ হয়, এনেকুৱা পথত পৰিচালিত ব্যক্তি বৰ বেয়া পথৰ পথিক।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
حُرِّمَتْ عَلَیْكُمْ اُمَّهٰتُكُمْ وَبَنٰتُكُمْ وَاَخَوٰتُكُمْ وَعَمّٰتُكُمْ وَخٰلٰتُكُمْ وَبَنٰتُ الْاَخِ وَبَنٰتُ الْاُخْتِ وَاُمَّهٰتُكُمُ الّٰتِیْۤ اَرْضَعْنَكُمْ وَاَخَوٰتُكُمْ مِّنَ الرَّضَاعَةِ وَاُمَّهٰتُ نِسَآىِٕكُمْ وَرَبَآىِٕبُكُمُ الّٰتِیْ فِیْ حُجُوْرِكُمْ مِّنْ نِّسَآىِٕكُمُ الّٰتِیْ دَخَلْتُمْ بِهِنَّ ؗ— فَاِنْ لَّمْ تَكُوْنُوْا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْكُمْ ؗ— وَحَلَآىِٕلُ اَبْنَآىِٕكُمُ الَّذِیْنَ مِنْ اَصْلَابِكُمْ ۙ— وَاَنْ تَجْمَعُوْا بَیْنَ الْاُخْتَیْنِ اِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ غَفُوْرًا رَّحِیْمًا ۟ۙ
আল্লাহে তোমালোকৰ বাবে তোমালোকৰ মাতৃক বিবাহ কৰা হাৰাম কৰিছে, যদিও ওপৰৰ হওঁক, অৰ্থাৎ দাদী, নানী আৰু এই দুয়োৰ মাতৃকো। আৰু কন্যা সন্তানক, যদিও সেয়া তলৰ নহওঁক কিয়, যেনে- নাতিনী, নাতিনীৰ ছোৱালী ইত্যাদি, এইদৰে পুত্ৰৰ ঘৰৰ ছোৱালী আৰু সেই ছোৱালীৰ ছোৱালী। আৰু তোমালোকৰ পিতৃৰ ফালৰ পৰা অথবা মাকৰ ফালৰ পৰা ভনিকো হাৰাম কৰিছে, লগতে হাৰাম কৰিছে তোমালোকৰ পেহীক, এইদৰে তোমালোকৰ পিতৃৰ আৰু মাতৃৰ পেহীকো হাৰাম কৰিছে, ওপৰলৈ যিমান দূৰ পায়গৈ। এইদৰে হাৰাম কৰিছে তোমালোকৰ মাহীক, লগতে তোমালোকৰ পিতৃ আৰু মাতৃ মাহীকো হাৰাম কৰিছে, এই সম্পৰ্ক ওপৰলৈ যিমানদুৰ যায়। এইদৰে ভাগিনী আৰু ভতিজীৰ লগতো বিবাহ হাৰাম কৰিছে আৰু সিহঁতৰ ছোৱালীকো হাৰাম কৰিছে। আৰু তোমালোকৰ সেই মাতৃসকলকো হাৰাম কৰিছে যিসকলে তোমালোকক গাখীৰ খোৱাইছে, এই সম্পৰ্কীয় ভনিসকলকো হাৰাম কৰিছে। লগতে হাৰাম কৰিছে তোমালোকৰ স্ত্ৰীসকলৰ মাতৃকো, যদিও মিলন হওঁক বা নহওঁক। লগতে তোমালোকৰ পত্নীৰ সেইসকল ছোৱালীকো হাৰাম কৰিছে যিসকল তোমালোকৰ ফালৰ পৰা নহয়, যিসকল তোমালোকৰ ঘৰতেই বেছি ভাগ ডাঙৰ দীঘল হয় আৰু তোমালোকে সিহঁতৰ মাতৃৰ লগত সহবাস কৰিছা। আনহাতে যদি সিহঁত তোমালোকৰ ঘৰত ডাঙৰ দীঘল হোৱা নাই, আৰু সিহঁতৰ মাতৃক বিবাহ কৰাৰ পিছত সহবাস কৰা নাই তেন্তে সিহঁতৰ ছোৱালীক বিবাহ কৰাত কোনো অসুবিধা নাই। এইদৰে তোমালোকৰ বাবে তোমালোকৰ পুত্ৰ বধুক বিবাহ কৰাও হাৰাম কৰা হৈছে, যদিও সহবাস কৰা নাই। গাখীৰ সম্পৰ্কীয় পুত্ৰ বধুও এই বিধানৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এইদৰে দুজনী সহোদৰা ভনি তথা গাখীৰ সম্পৰ্কীয় ভনিক একত্ৰিত বিবাহ কৰাও হাৰাম। অজ্ঞতা যুগত যি হৈছে, হৈছে। আল্লাহে সেয়া ক্ষমা কৰি দিব। নিশ্চয় আল্লাহে তেওঁৰ তাওবাকাৰী বান্দাসকলক ক্ষমা কৰিব। তেওঁলোকক দয়া কৰিব। এইদৰে হাদীছৰ দ্বাৰা প্ৰমাণিত যে, পেহী আৰু ভতিজীক লগতে মাহী আৰু ভাগিনীক এজন স্বামীৰ অধীনত ৰখা বৈধ নহয়।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• إذا دخل الرجل بامرأته فقد ثبت مهرها، ولا يجوز له التعدي عليه أو الطمع فيه، حتى لو أراد فراقها وطلاقها.
পতি পত্নী মিলন হোৱাৰ লগে লগে মোহৰ সুনিশ্চিত হৈ যায়। ইয়াৰ পিছত পতিৰ বাবে সেই মোহৰৰ প্ৰতি লোভ কৰা তথা তাত কোনো ধৰণৰ হ্ৰাস কৰা বৈধ নহয়, যদিও সি পৃথক হব বিচাৰে অথবা তালাক দিব বিচাৰে।
• حرم الله تعالى نكاح زوجات الآباء؛ لأنه فاحشة تمقتها العقول الصحيحة والفطر السليمة.
আল্লাহে পিতৃৰ পত্নীসকলক বিবাহ কৰা হাৰাম কৰিছে, কিয়নো এইটো এনেকুৱা নিকৃষ্ট কাম যিটোক মানৱ বিবেকেও অপছন্দ কৰে।
• بين الله تعالى بيانًا مفصلًا من يحل نكاحه من النساء ومن يحرم، سواء أكان بسبب النسب أو المصاهرة أو الرضاع؛ تعظيمًا لشأن الأعراض، وصيانة لها من الاعتداء.
আল্লাহে অতি স্পষ্টভাৱে বৰ্ণনা কৰিছে যে, কোন কোন নাৰীক বিবাহ কৰা বৈধ আৰু কোন কোন নাৰীক বিবাহ কৰা হাৰাম। সেয়া বংশগত ভাৱেই হওক নাইবা শশুৰ গোষ্ঠীৰ হওক নাইবা গাখীৰ সম্পৰ্কীয় কাৰণতেই হওক। বংশৰ মহত্ব আৰু ইয়াক সুৰক্ষিত কৰিবলৈ এনেকুৱা বিধান প্ৰণয়ন কৰা হৈছে।
وَّالْمُحْصَنٰتُ مِنَ النِّسَآءِ اِلَّا مَا مَلَكَتْ اَیْمَانُكُمْ ۚ— كِتٰبَ اللّٰهِ عَلَیْكُمْ ۚ— وَاُحِلَّ لَكُمْ مَّا وَرَآءَ ذٰلِكُمْ اَنْ تَبْتَغُوْا بِاَمْوَالِكُمْ مُّحْصِنِیْنَ غَیْرَ مُسٰفِحِیْنَ ؕ— فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهٖ مِنْهُنَّ فَاٰتُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ فَرِیْضَةً ؕ— وَلَا جُنَاحَ عَلَیْكُمْ فِیْمَا تَرٰضَیْتُمْ بِهٖ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیْضَةِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلِیْمًا حَكِیْمًا ۟
বিবাহিত নাৰীক বিবাহ কৰা তোমালোকৰ বাবে হাৰাম কৰা হৈছে। কিন্তু আল্লাহৰ পথত যুদ্ধ কৰা অৱস্থাত বন্দী হৈ অহা নাৰীসকল এটা হায়েজ পাৰ কৰাৰ পিছত যদি স্পষ্ট হয় যে, তাই গৰ্ভৱতী নহয় তেন্তে তাইৰ লগত সহবাস কৰা তোমালোকৰ বাবে হালাল। এইটো তোমালোকৰ ওপৰত ফৰজ। আল্লাহে ইয়াৰ বাহিৰেও তোমালোকৰ বাবে আন আন নাৰীসকলক বৈধ কৰিছে, যদি তোমালোকে নিজৰ সম্পদ ব্যয় কৰি, হালাল পদ্ধতিৰে, ব্যভিচাৰৰ পৰা ৰক্ষা পোৱাৰ উদ্দেশ্যে নিজৰ সন্মান ৰক্ষা কৰিব বিচৰা। কিন্তু যিসকলক নাৰীক বিবাহ কৰি উপকৃত হব বিচৰা, সিহঁতক সিহঁতৰ মোহৰ আদায় দিয়া যিটো তোমালোকৰ ওপৰত ফৰজ কৰিছে। কিন্তু যদি ওৱাজীব মোহৰ নিৰ্ধাৰণ কৰাৰ পিছত পৰস্পৰৰ সন্মতিত তাত কোনো কম বেছি কৰা হয় তেন্তে তাত কোনো গুনাহ নাই। নিশ্চয় আল্লাহ সৃষ্টি সম্পৰ্কে সম্যক অৱগত, তেওঁৰ পৰা সিহঁতৰ কোনো বিষয় গোপন নহয়। তেওঁ চৰীয়ত প্ৰস্তুতকৰণত আৰু পৰিচালনাত মহাপ্ৰজ্ঞৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ لَّمْ یَسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلًا اَنْ یَّنْكِحَ الْمُحْصَنٰتِ الْمُؤْمِنٰتِ فَمِنْ مَّا مَلَكَتْ اَیْمَانُكُمْ مِّنْ فَتَیٰتِكُمُ الْمُؤْمِنٰتِ ؕ— وَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِاِیْمَانِكُمْ ؕ— بَعْضُكُمْ مِّنْ بَعْضٍ ۚ— فَانْكِحُوْهُنَّ بِاِذْنِ اَهْلِهِنَّ وَاٰتُوْهُنَّ اُجُوْرَهُنَّ بِالْمَعْرُوْفِ مُحْصَنٰتٍ غَیْرَ مُسٰفِحٰتٍ وَّلَا مُتَّخِذٰتِ اَخْدَانٍ ۚ— فَاِذَاۤ اُحْصِنَّ فَاِنْ اَتَیْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَی الْمُحْصَنٰتِ مِنَ الْعَذَابِ ؕ— ذٰلِكَ لِمَنْ خَشِیَ الْعَنَتَ مِنْكُمْ ؕ— وَاَنْ تَصْبِرُوْا خَیْرٌ لَّكُمْ ؕ— وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟۠
হে পুৰুষ সমাজ! তোমালোকৰ মাজৰ যিয়ে আৰ্থিক দুৰ্বলতাৰ কাৰণে স্বাধীন নাৰীক বিবাহ কৰিবলৈ সক্ষম নহয়, সি আনৰ অধীনত থকা দাসীক বিবাহ কৰিব পাৰে যদি সেই দাসী প্ৰকাশ্যভাৱে মুমিনা হয়। আনহাতে প্ৰকৃত ঈমান সম্পৰ্কে আৰু আভ্যন্তৰীণ অৱস্থা সম্পৰ্কে আল্লাহেই ভালকৈ জানে। তোমালোক আৰু সিহঁত, ধৰ্ম আৰু মানৱতাৰ ক্ষেত্ৰত সমান, সেয়ে সিহঁতক বিবাহ কৰিবলৈ লাজ নকৰিবা। সিহঁতৰ লগত সিহঁতৰ মালিকৰ অনুমতি লৈ বিবাহ কৰিবা, লগতে সিহঁতক সিহঁতৰ মোহৰ আদায় দিয়া, তাত একো হ্ৰাস নকৰিবা আৰু আদায় দিয়াত অৱহেলা নকৰিবা। কিন্তু এই বিধান তেতিয়া জাৰি হব, যেতিয়া সিহঁত প্ৰকাশ্য ব্যভিচাৰিণী আৰু অবৈধ সম্পৰ্কৰ বাবে গোপনে প্ৰেম-প্ৰীতিত জড়িত নাথাকিব। আনহাতে যদি সিহঁত বিবাহৰ পিছত ব্যভিচাৰত লিপ্ত হয় তেন্তে সিহঁতক স্বাধীন নাৰীৰ অৰ্দ্ধেক দণ্ড প্ৰদান কৰা হব। অৰ্থাৎ পঞ্চাচটা বেত্ৰাঘাত কৰা হব। স্বাধীন নাৰীসকলৰ দৰে সিহঁতক ৰজম (শিল দলিয়াই মৃত্যু প্ৰদান) কৰা নহব। সজচৰিত্ৰ মুছলিম দাসীক বিবাহ কৰাৰ এই অনুমতি সেই ব্যক্তিৰ বাবে, যাৰ ব্যভিচাৰত লিপ্ত হোৱাৰ আশংকা হয় আৰু স্বাধীন নাৰীক বিবাহ কৰাৰ ক্ষমতা নাই। অথচ দাসীক বিবাহ কৰাতকৈ ধৈৰ্য ধাৰণ কৰা উত্তম, যাতে সন্তান দাসত্বৰ পৰা সুৰক্ষিত থাকে। নিশ্চয় আল্লাহ তাওবাকাৰী বান্দাসকলক ক্ষমা কৰে আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰতি দয়া কৰে। এইটো তেওঁৰ দয়াৰেই বহিঃপ্ৰকাশ যে, স্বাধীন নাৰীক বিবাহ কৰাৰ ক্ষমতা নথকা অৱস্থাত, যদি ব্যভিচাৰত লিপ্ত হোৱাৰ আশংকা হয়, তেন্তে দাসীক বিবাহ কৰাৰ অনুমতি প্ৰদান কৰিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یُرِیْدُ اللّٰهُ لِیُبَیِّنَ لَكُمْ وَیَهْدِیَكُمْ سُنَنَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَیَتُوْبَ عَلَیْكُمْ ؕ— وَاللّٰهُ عَلِیْمٌ حَكِیْمٌ ۟
এইবোৰ চৰীয়তি আদেশৰ দ্বাৰা আল্লাহৰ উদ্দেশ্য এই যে, তেওঁ যাতে তোমালোকৰ বাবে তেওঁৰ চৰীয়ত তথা ধৰ্মৰ নিদৰ্শনসমূহ আৰু পৃথিৱী ও আখিৰাতৰ কল্যাণবোৰ তোমালোকৰ বাবে বৰ্ণনা কৰে। আল্লাহে এইটোও বিচাৰে যে, তেওঁ যাতে তোমালোকৰ বাবে অতীত হোৱা নবীসকলৰ হালাল-হাৰামৰ নিয়ম-নীতিসমূহ, তেওঁলোকৰ সদ্ব্যৱহাৰ আৰু প্ৰশংসনীয় চৰিত্ৰৰ পথ দেখুৱায়, যাতে তোমালোকেও সেই পথত পৰিচালিত হোৱা। আল্লাহে এইটোও বিচাৰে যে, তেওঁ তোমালোকক যাতে গুনাহৰ পৰা আনুগত্যৰ পিনে ঘূৰাই আনে। নিশ্চয় আল্লাহ তেওঁৰ বান্দাসকলৰ কল্যাণ সম্পৰ্কে অৱগত। সেয়ে তেওঁ সেই অনুসাৰেই আদেশ দিয়ে। তেওঁ চৰীয়ত প্ৰস্তুতকৰণত আৰু মানুহৰ কৰ্ম পৰিচালনাত অতি প্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• حُرمة نكاح المتزوجات: حرائر أو إماء حتى تنقضي عدتهن أيًّا كان سبب العدة.
বিবাহিত মহিলা, স্বাধীন হওঁক বা দাসী, সিহঁতক নিকাহ কৰা হাৰাম। যেতিয়া লৈকে স্বামীৰ পৰা পৃথক হৈ ইদ্দত পালন নকৰিব, ইদ্দতৰ সময় সীমা যিমানেই নহওঁক কিয়।
• أن مهر المرأة يتعين بعد الدخول بها، وجواز أن تحط بعض مهرها إذا كان بطيب نفس منها.
আৰু বুজা গল যে, স্ত্ৰীৰ মোহৰ তাইৰ লগত সহবাস কৰাৰ পিছত অনিবাৰ্য হৈ পৰে। আনহাতে স্ত্ৰীয়ে যদি নিজ ইচ্ছাই মোহৰানাৰ কিছু অংশ ক্ষমা কৰি দিয়ে তেন্তে তাই কৰিব পাৰে।
وَاللّٰهُ یُرِیْدُ اَنْ یَّتُوْبَ عَلَیْكُمْ ۫— وَیُرِیْدُ الَّذِیْنَ یَتَّبِعُوْنَ الشَّهَوٰتِ اَنْ تَمِیْلُوْا مَیْلًا عَظِیْمًا ۟
আল্লাহে তোমালোকৰ তাওবা কবূল কৰিব বিচাৰে আৰু তোমালোকক ক্ষমা কৰিব বিচাৰে, আনহাতে প্ৰবৃত্তিৰ অনুসাৰীসকলে বিচাৰে যে, তোমালোকে হিদায়তৰ পথৰ পৰা বহু দূৰ আঁতৰি যোৱা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَا تَاْكُلُوْۤا اَمْوَالَكُمْ بَیْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ اِلَّاۤ اَنْ تَكُوْنَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِّنْكُمْ ۫— وَلَا تَقْتُلُوْۤا اَنْفُسَكُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ بِكُمْ رَحِیْمًا ۟
হে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণকাৰী আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অনুসৰণকাৰী সকল! তোমালোকে ইজনে সিজনৰ সম্পদ অবৈধভাৱে নলবা। যেনে- জবৰদস্তি কাঢ়ি লোৱা, চুৰি আৰু উৎকোচ আদি। আনহাতে যদি ব্যৱসা-বানিজ্যত পৰস্পৰৰ সন্মতিত এনেকুৱা হয় তেন্তে সেয়া ভক্ষণ কৰা আৰু ব্যয় কৰাত কোনো অসুবিধা নাই। এইদৰে তোমালোকে ইজনে সিজনক হত্যা নকৰিবা আৰু আত্মহত্যাও নকৰিবা লগতে নিজকে ধ্বংসৰ পথত ঠেলি নিদিবা। নিশ্চয় আল্লাহ তোমালোকৰ প্ৰতি অতি দয়ালু। এইটো তেওঁৰেই কৃপা যে, তেওঁ তোমালোকৰ প্ৰাণ, ধন আৰু সন্মানৰ প্ৰতি অত্যাচাৰ হাৰাম কৰি দিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یَّفْعَلْ ذٰلِكَ عُدْوَانًا وَّظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِیْهِ نَارًا ؕ— وَكَانَ ذٰلِكَ عَلَی اللّٰهِ یَسِیْرًا ۟
যিয়ে মোৰ এই নিষেধকৃত কৰ্মসমূহ কৰিব, অৰ্থাৎ যিয়ে আনৰ ধন অবৈধভাৱে ভক্ষণ কৰিব অথবা কাকো হত্যা কৰিব জানি বুজি, অজানিতে বা ভুলবশতঃ নহয় তেন্তে কিয়ামতৰ দিনা আল্লাহে তাক মহা অগ্নিত নিক্ষেপ কৰিব। সি সেই অগ্নিৰ উষ্ণতাত ককবকাই থাকিব আৰু তাৰ শাস্তি ভোগ কৰিব। এইটো আল্লাহৰ বাবে তেনেই উজু। কিয়নো তেওঁ সকলো বিষয়ত ক্ষমতাৱান, তেওঁক কোনেও পৰাস্ত কৰিব নোৱাৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنْ تَجْتَنِبُوْا كَبَآىِٕرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیِّاٰتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُّدْخَلًا كَرِیْمًا ۟
হে মুমিনসকল! যদি তোমালোকে ডাঙৰ ডাঙৰ গুনাহৰ পৰা বিৰত থাকা, যেনে- আল্লাহৰ লগত শ্বিৰ্ক কৰা, পিতৃ-মাতৃৰ অবাধ্যতা কৰা, কাৰোবাক হত্যা কৰা, সুতৰ লেনদেন কৰা, তেন্তে আমি তোমালোকৰ সৰু সৰু গুনাহসমূহ ক্ষমা কৰি দিম আৰু তোমালোকক সন্মানিত ঠাইত (জান্নাতত) প্ৰৱেশ কৰাম।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللّٰهُ بِهٖ بَعْضَكُمْ عَلٰی بَعْضٍ ؕ— لِلرِّجَالِ نَصِیْبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُوْا ؕ— وَلِلنِّسَآءِ نَصِیْبٌ مِّمَّا اكْتَسَبْنَ ؕ— وَسْـَٔلُوا اللّٰهَ مِنْ فَضْلِهٖ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیْمًا ۟
হে মুমিনসকল! আল্লাহে তোমালোকৰ মাজৰ এজনক আনজনৰ তুলনাত যি অধিক প্ৰদান কৰিছে, সেয়া কামনা নকৰিবা। যাতে অসন্তুষ্টি আৰু ঈৰ্ষা ভাৱ সৃষ্টি নহয়। এতেকে আল্লাহে পুৰুষসকলক যি বিশেষত্ব প্ৰদান কৰিছে, নাৰীসকলে সেইবোৰৰ আশা কৰা উচিত নহয়। কাৰণ প্ৰত্যেক বৰ্গৰ বাবে সিহঁতৰ যোগ্যতা অনুসাৰে বেলেগ বেলেগ প্ৰতিফল প্ৰদান কৰা হৈছে, আৰু প্ৰত্যেকেই নিজ নিজ কৰ্মৰ অংশ লাভ কৰিব। নিশ্চয় আল্লাহ সকলো বিষয়ত সৰ্বজ্ঞ, সেয়ে তেওঁ সকলো বৰ্গকে সিহঁতৰ সক্ষমতা অনুযায়ী কৰ্ম প্ৰদান কৰিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِكُلٍّ جَعَلْنَا مَوَالِیَ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدٰنِ وَالْاَقْرَبُوْنَ ؕ— وَالَّذِیْنَ عَقَدَتْ اَیْمَانُكُمْ فَاٰتُوْهُمْ نَصِیْبَهُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ شَهِیْدًا ۟۠
আমি তোমালোকৰ প্ৰত্যেককে ওৱাৰিছ বনাইছো, সিহঁতে পিতৃ-মাতৃ আৰু নিকটৱৰ্তী আত্মীয়-স্বজনৰ পৰিত্যক্ত সম্পত্তিৰ ওৱাৰিছ হব। আৰু যিসকলৰ লগত তোমালোকে শপত খাই সহায় সহযোগীতা কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিলা, সিহঁতকো মীৰাছত সিহঁতৰ অংশ প্ৰদান কৰা। নিশ্চয় আল্লাহ সকলো বস্তু সম্পৰ্কে অৱগত, সেয়ে তেওঁ তোমালোকৰ এই শপত আৰু প্ৰতিশ্ৰুতি সম্পৰ্কেও অৱগত। জানি থোৱা উচিত যে, শপত বাক্যৰ দ্বাৰা মীৰাছৰ অধিকাৰী হোৱাৰ এই বিধানটো ইছলামৰ প্ৰাৰম্ভিক অৱস্থাত আছিল, যিটো পিছলৈ মনছুখ (ৰহিত) হৈছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• سعة رحمة الله بعباده؛ فهو سبحانه يحب التوبة منهم، والتخفيف عنهم، وأما أهل الشهوات فإنما يريدون بهم ضلالًا عن الهدى.
বান্দাৰ প্ৰতি আল্লাহৰ কৃপা অপৰিসীম। আল্লাহে বান্দাৰ তাওবা পছন্দ কৰে আৰু সিহঁতক সুবিধা প্ৰদান কৰে। আনহাতে প্ৰবৃত্তিৰ অনুসাৰীসকলে সিহঁতক হিদায়তৰ পৰা আঁতৰ কৰাৰ প্ৰয়াস কৰে।
• حفظت الشريعة حقوق الناس؛ فحرمت الاعتداء على الأنفس والأموال والأعراض، ورتبت أعظم العقوبة على ذلك.
চৰীয়তে মানুহৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰি সিহঁতৰ প্ৰাণ, ধন আৰু সন্মানৰ প্ৰতি অন্যায়ক হাৰাম কৰিছে, আৰু ইয়াৰ বাবে কঠোৰতম শাস্তি নিৰ্ধাৰণ কৰিছে।
• الابتعاد عن كبائر الذنوب سبب لدخول الجنة ومغفرة للصغائر.
اَلرِّجَالُ قَوّٰمُوْنَ عَلَی النِّسَآءِ بِمَا فَضَّلَ اللّٰهُ بَعْضَهُمْ عَلٰی بَعْضٍ وَّبِمَاۤ اَنْفَقُوْا مِنْ اَمْوَالِهِمْ ؕ— فَالصّٰلِحٰتُ قٰنِتٰتٌ حٰفِظٰتٌ لِّلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللّٰهُ ؕ— وَالّٰتِیْ تَخَافُوْنَ نُشُوْزَهُنَّ فَعِظُوْهُنَّ وَاهْجُرُوْهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوْهُنَّ ۚ— فَاِنْ اَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوْا عَلَیْهِنَّ سَبِیْلًا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلِیًّا كَبِیْرًا ۟
পুৰুষে স্ত্ৰীসকলক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে আৰু সিহঁতক ৰক্ষণাবেক্ষন দিয়ে। কিয়নো আল্লাহে পুৰুষসকলক নাৰীসকলৰ ওপৰত বিশেষ প্ৰাধান্য প্ৰদান কৰিছে লগতে সিহঁতৰ প্ৰয়োজন পুৰণ কৰা তথা সিহঁতৰ ওপৰত ব্যয় কৰা পুৰুষসকলৰ ওপৰত ওৱাজীব। পূণ্যৱতী স্ত্ৰীসকল নিজ প্ৰতিপালকৰ আনুগত্য কৰে, স্বামীৰ কথা পালন কৰে লগতে আল্লাহৰ তাওফীকত স্বামীৰ অনুপস্থিতিত তেওঁৰ অধিকাৰসমূহ হিফাজত কৰে। হে স্বামীসকল! যিসকল স্ত্ৰী সম্পৰ্কে কথা বা কৰ্মৰ দ্বাৰা স্বামীৰ আনুগত্যৰ পৰা বাহিৰ হোৱাৰ আশংকা হয়, সিহঁতক প্ৰথমে ভালদৰে বুজোৱা আৰু আল্লাহৰ ভয় দেখুৱাই সঠিক পথত আনিবলৈ চেষ্টা কৰা। যদি সিহঁতে নামানে তেন্তে বিছনা পৃথক কৰি দিয়া, যেনে- শুৱাৰ সময়ত তাইৰ পিনে পিঠি দিবা আৰু তাইৰ লগত সহবাস নকৰিবা। এনেকুৱা কৰাৰ পিছতো যদি সঠিক পথত ওভোতি নাহে তেন্তে আঘাত নোহোৱাকৈ অলপ মাৰিবা। ইয়াৰ পিছত যদি সংশোধন হয় তেন্তে সিহঁতৰ ওপৰত অত্যাচাৰ নকৰিবা আৰু সিহঁতক শাস্তিও নিদিবা। আল্লাহ সবাতোকৈ উচ্চ লগতে তেওঁ সত্ত্বাগত আৰু বৈশিষ্ট্যৰ ক্ষেত্ৰত অতি মহান, সেয়ে তেওঁক ভয় কৰা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَیْنِهِمَا فَابْعَثُوْا حَكَمًا مِّنْ اَهْلِهٖ وَحَكَمًا مِّنْ اَهْلِهَا ۚ— اِنْ یُّرِیْدَاۤ اِصْلَاحًا یُّوَفِّقِ اللّٰهُ بَیْنَهُمَا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلِیْمًا خَبِیْرًا ۟
হে স্বামী স্ত্ৰীৰ অভিভাৱকসকল! যদি তোমালোকৰ আশংকা হয় যে, সিহঁত দুজনৰ মতানৈক্য, শত্ৰুতা আৰু পৃথকতাৰ সীমা পাব, তেন্তে স্বামীৰ ফালৰ পৰা এজন ন্যায়প্ৰিয় ব্যক্তি আৰু স্ত্ৰীৰ ফালৰ পৰা এজন ন্যায়প্ৰিয় ব্যক্তি প্ৰেৰণ কৰা, যাতে স্বামী স্ত্ৰীৰ মঙ্গল কামনাৰ্থে সিহঁতৰ মাজত বিবাহ বিচ্ছেদ ঘটায় নাইবা বিষয়টো মিলাপ্ৰীতিৰ মাজেৰে মীমাংসা কৰি দিয়ে। মনত ৰখা উচিত যে, স্বামী স্ত্ৰীৰ যুগ্ম জীৱন বাহাল ৰাখি মিলাপ্ৰীতিৰে সমাধান কৰাটোৱে উত্তম। যদি উভয় পক্ষৰ মধ্যস্থতাকাৰীয়ে যুগ্ম জীৱন বাহাল ৰাখিবলৈ প্ৰয়াস কৰে তেন্তে আল্লাহে স্বামী স্ত্ৰীক, ইজনক সিজনৰ নিকটৱৰ্তী কৰি দিব আৰু সিহঁতৰ মতভেদ সমাপ্ত হব। নিশ্চয় বান্দাৰ কোনো বস্তু আল্লাহৰ পৰা গোপন নহয় লগতে তেওঁ সিহঁতৰ অন্তৰৰ বিষয় সম্পৰ্কেও সম্যক অৱগত।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاعْبُدُوا اللّٰهَ وَلَا تُشْرِكُوْا بِهٖ شَیْـًٔا وَّبِالْوَالِدَیْنِ اِحْسَانًا وَّبِذِی الْقُرْبٰی وَالْیَتٰمٰی وَالْمَسٰكِیْنِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبٰی وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْۢبِ وَابْنِ السَّبِیْلِ ۙ— وَمَا مَلَكَتْ اَیْمَانُكُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُوْرَا ۟ۙ
আল্লাহৰ আদেশ পালন কৰি তেওঁৰ ইবাদত কৰা, তেওঁৰ সৈতে আন কাৰো উপাসনা নকৰিবা। পিতৃ-মাতৃক সন্মান কৰিবা আৰু তেওঁলোকৰ লগত ভাল ব্যৱহাৰ কৰিবা। আত্মীয়ৰ লগত, এতীমৰ লগত আৰু অভাৱী লোকৰ লগত ভাল ব্যৱহাৰ কৰিবা। আত্মীয় প্ৰতিবেশী তথা অনাত্মীয় প্ৰতিবেশীৰ লগত ভাল ব্যৱহাৰ কৰিবা। লগত থকা সঙ্গীৰ সৈতে ভাল ব্যৱহাৰ কৰিবা। ঘৰ পৰিয়ালৰ পৰা দূৰত থকা অপৰিচিত যাত্ৰীৰ লগতো ভাল ব্যৱহাৰ কৰিবা। তোমালোকৰ অধীনত থকা দাস-দাসীৰ প্ৰতিও ভাল ব্যৱহাৰ কৰিবা। নিশ্চয় আল্লাহে এনেকুৱা ব্যক্তিক পছন্দ নকৰে, যিয়ে আত্ম গৌৰৱী, মানুহৰ প্ৰতি অহংকাৰী লগতে যিয়ে মানুহৰ সন্মুখত অহংকাৰ কৰি নিজৰ প্ৰশংসা কৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
١لَّذِیْنَ یَبْخَلُوْنَ وَیَاْمُرُوْنَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَیَكْتُمُوْنَ مَاۤ اٰتٰىهُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖ ؕ— وَاَعْتَدْنَا لِلْكٰفِرِیْنَ عَذَابًا مُّهِیْنًا ۟ۚ
আল্লাহে সেইসকল লোকক পছন্দ নকৰে, যিসকলে আল্লাহে দিয়া ধনক সেই ঠাইতো ব্যয় নকৰে যত ব্যয় কৰা সিহঁতৰ ওপৰত অনিবাৰ্য, লগতে নিজৰ কথা আৰু কৰ্মৰ দ্বাৰা আনকো ইয়াৰ উপদেশ নিদিয়ে। আল্লাহে প্ৰদান কৰা নিয়ামত যেনে- জীৱিকা তথা ইল্ম মানুহৰ সন্মুখত প্ৰকাশ কৰাৰ বিপৰীতে সেয়া গোপন কৰে আৰু অসত্যটো প্ৰকাশ কৰে। এইটো দৰাচলতে কাফিৰসকলৰ স্বভাৱ। নিশ্চয় আমি কাফিৰসকলৰ বাবে অপমানকাৰী শাস্তি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছো।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• ثبوت قِوَامة الرجال على النساء بسبب تفضيل الله لهم باختصاصهم بالولايات، وبسبب ما يجب عليهم من الحقوق، وأبرزها النفقة على الزوجة.
পুৰুষসকল স্ত্ৰীসকলৰ সংৰক্ষক হোৱাৰ প্ৰমাণ। কাৰণ আল্লাহে পুৰুষসকলক অভিভাৱক হোৱাৰ বৈশিষ্ট্য প্ৰদান কৰিছে, লগতে এই কাৰণেও যে, পুৰুষসকলৰ ওপৰত স্ত্ৰীসকলৰ কেইবাটাও অধিকাৰ অনিবাৰ্য কৰা হৈছে। তাৰে আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ অধিকাৰটো হৈছে স্ত্ৰীৰ ভৰণ-পোষণৰ দায়িত্ব।
وَالَّذِیْنَ یُنْفِقُوْنَ اَمْوَالَهُمْ رِئَآءَ النَّاسِ وَلَا یُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَلَا بِالْیَوْمِ الْاٰخِرِ ؕ— وَمَنْ یَّكُنِ الشَّیْطٰنُ لَهٗ قَرِیْنًا فَسَآءَ قَرِیْنًا ۟
এইদৰে আমি সিহঁতৰ বাবে শাস্তি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছো, যিসকলে নিজৰ সম্পদ কেৱল এই কাৰণে ব্যয় কৰে যাতে মানুহে দেখি তাৰ প্ৰশংসা কৰে। সিহঁতে আল্লাহ আৰু ক্বিয়ামতৰ প্ৰতি বিশ্বাস পোষণ নকৰে। আমি সিহঁতৰ বাবেও সেই অপমানকাৰী শাস্তি তৈয়াৰ কৰি থৈছো। সিহঁতক চয়তানৰ অনুসৰণেই বিভ্ৰান্ত কৰিছে। এতেকে চয়তান যাৰ সঙ্গী হৈছে, সি জানি থোৱা উচিত, চয়তান বৰ বেয়া সঙ্গী।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَاذَا عَلَیْهِمْ لَوْ اٰمَنُوْا بِاللّٰهِ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ وَاَنْفَقُوْا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللّٰهُ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ بِهِمْ عَلِیْمًا ۟
সিহঁতৰ কি ক্ষতি হ'লহেঁতেন, যদি সিহঁতে প্ৰকৃততে আল্লাহ আৰু ক্বিয়ামতৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰিলেহেঁতেন আৰু আল্লাহে সিহঁতক যি সম্পদ দান কৰিছে সেইবোৰ যদি আল্লাহৰ পছন্দনীয় শিতানত তথা তেওঁৰ সন্তুষ্টি অৰ্জনাৰ্থে ব্যয় কৰিলেহেঁতেন? বৰং ইয়াত আছিল কল্যাণেই কল্যাণ। আল্লাহে সিহঁতক ভালদৰে জানে। সিহঁতৰ কোনো অৱস্থাই তেওঁৰ পৰা গোপন নহয় আৰু তেওঁ সিহঁতৰ প্ৰত্যেককে সিহঁতৰ আমলৰ প্ৰতিদান দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ اللّٰهَ لَا یَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ ۚ— وَاِنْ تَكُ حَسَنَةً یُّضٰعِفْهَا وَیُؤْتِ مِنْ لَّدُنْهُ اَجْرًا عَظِیْمًا ۟
নিশ্চয় আল্লাহ ন্যায়পৰায়ণ, তেওঁৰ বান্দাসকলৰ প্ৰতি অকণো অন্যায় নকৰে, সিহঁতৰ নেকীৰ পৰা পৰুৱাৰ সমান নেকীও হ্ৰাস নকৰে আৰু গুনাহো বৃদ্ধি নকৰে। আনহাতে যদি মাকৈ দানা পৰিমাণো নেকী থাকে, তেন্তে তাৰ ছোৱাব তেওঁৰ কৃপাত কেই গুণ বৃদ্ধি কৰি, নিজৰ ফালৰ পৰা ডাঙৰ প্ৰতিদান প্ৰদান কৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَكَیْفَ اِذَا جِئْنَا مِنْ كُلِّ اُمَّةٍ بِشَهِیْدٍ وَّجِئْنَا بِكَ عَلٰی هٰۤؤُلَآءِ شَهِیْدًا ۟ؕؔ
এতেকে সেই সময়ত কি অৱস্থা হব, যেতিয়া আমি ক্বিয়মাতৰ দিনা প্ৰত্যেক সম্প্ৰদায়ৰ নবীক সিহঁতৰ কৰ্মৰ সাক্ষী হিচাপে উপস্থিত কৰিম, আৰু হে নবী! আমি আপোনাক আপোনাৰ উম্মতৰ বিপক্ষে সাক্ষী হিচাপে উপস্থিত কৰিম।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یَوْمَىِٕذٍ یَّوَدُّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا وَعَصَوُا الرَّسُوْلَ لَوْ تُسَوّٰی بِهِمُ الْاَرْضُ ؕ— وَلَا یَكْتُمُوْنَ اللّٰهَ حَدِیْثًا ۟۠
সেই মহান দিনটোত আল্লাহক অস্বীকাৰকাৰী সকল আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ বিৰুদ্ধাচাৰী সকল কামনা কৰিব যে, হায়! যদি মাটিত মিশ্ৰিত হৈ সমতল হৈ গলোহেঁতেন। সেইদিনা কোনেও আল্লাহৰ পৰা নিজৰ কৰ্ম গোপন কৰিব নোৱাৰিব। কিয়নো আল্লাহে সিহঁতৰ জিভাত তলা ওলোমাই দিব, ফলত সিহঁতে কথা কব নোৱাৰিব। আৰু সিহঁতৰ অংঙ্গ প্ৰতঙ্গই আল্লাহৰ আদেশত সিহঁতৰ বিপক্ষে সিহঁতৰ কৰ্মৰ সাক্ষী প্ৰদান কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَا تَقْرَبُوا الصَّلٰوةَ وَاَنْتُمْ سُكٰرٰی حَتّٰی تَعْلَمُوْا مَا تَقُوْلُوْنَ وَلَا جُنُبًا اِلَّا عَابِرِیْ سَبِیْلٍ حَتّٰی تَغْتَسِلُوْا ؕ— وَاِنْ كُنْتُمْ مَّرْضٰۤی اَوْ عَلٰی سَفَرٍ اَوْ جَآءَ اَحَدٌ مِّنْكُمْ مِّنَ الْغَآىِٕطِ اَوْ لٰمَسْتُمُ النِّسَآءَ فَلَمْ تَجِدُوْا مَآءً فَتَیَمَّمُوْا صَعِیْدًا طَیِّبًا فَامْسَحُوْا بِوُجُوْهِكُمْ وَاَیْدِیْكُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُوْرًا ۟
হে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণকাৰী আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অনুসাৰীসকল! তোমালোকে নিচাগ্ৰস্ত অৱস্থাত ছালাত আদায় নকৰিবা, যেতিয়ালৈকে মাদকতা আঁতৰি নাযায়, যাতে তোমালোকে ধৰিব পাৰা যে তোমালোকে কি কৈ আছা। দৰাচলতে এই বিধান মাদক দ্ৰৱ্য সম্পূৰ্ণৰূপে হাৰাম হোৱাৰ পূৰ্বে আছিল। এইদৰে জুনুবী অৱস্থাতো ছালাত আদায় নকৰিবা আৰু মছজিদত প্ৰৱেশ নকৰিবা যেতিয়ালৈকে গুছল নকৰা, আনহাতে অৱস্থান নকৰাকৈ মছজিদৰ ভিতৰেদি খোজকাঢ়ি যোৱাত কোনো অসুবিধা নাই। যদি তোমালোকৰ কোনোবাই এনেকুৱা বেমাৰত আক্ৰান্ত হয়, যি বেমাৰত পানী ব্যৱহাৰ কৰা সম্ভৱ নহয়, অথবা তোমালোক ভ্ৰমণ অৱস্থাত থাকা নাইবা তোমালোকৰ অজু ভঙ্গ হলে অথবা স্ত্ৰীৰ লগত সহবাস কৰাৰ পিছত পানী নাপালে, পৱিত্ৰ মাটিৰে তায়াম্মুম কৰা অৰ্থাৎ নিজৰ দুয়ো হাতেৰে মুখমণ্ডল আৰু হাত দুখন মছেহ কৰা। নিশ্চয় আল্লাহে তোমালোকৰ ভুল-ত্ৰুটি মাৰ্জনা কৰিব আৰু তোমালোকৰ প্ৰতি তেওঁ অতি ক্ষমাশীল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَلَمْ تَرَ اِلَی الَّذِیْنَ اُوْتُوْا نَصِیْبًا مِّنَ الْكِتٰبِ یَشْتَرُوْنَ الضَّلٰلَةَ وَیُرِیْدُوْنَ اَنْ تَضِلُّوا السَّبِیْلَ ۟ؕ
হে ৰাছুল! আপুনি ইয়াহুদীসকলৰ অৱস্থা সম্পৰ্কে অৱগত নহয় নেকি, যিসকলক আল্লাহে তাওৰাতৰ জ্ঞানৰ কিছু অংশ প্ৰদান কৰিছিল, সিহঁতে হিদায়তৰ পৰিবৰ্তে ভ্ৰষ্টতা ক্ৰয় কৰি আছে? হে মুমিনসকল! সিহঁতে তোমালোকক ৰাছুলে দেখুৱাই দিয়া পোন পথৰ পৰা বিভ্ৰান্ত কৰি বিচাৰে, যাতে তোমালোকেও সিহঁতৰ বক্ৰ পথত পৰিচালিত হোৱা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• من كمال عدله تعالى وتمام رحمته أنه لا يظلم عباده شيئًا مهما كان قليلًا، ويتفضل عليهم بمضاعفة حسناتهم.
আল্লাহৰ পূৰ্ণ ন্যায়পৰায়ণতা আৰু তেওঁৰ অসীম কৃপাৰ এটা নিদৰ্শন এই যে, তেওঁ বান্দাৰ প্ৰতি অকণো অন্যায় নকৰে, বৰং নিজ অনুগ্ৰহত সিহঁতৰ নেকীসমূহক কেইবা গুণ বৃদ্ধি কৰি দিয়ে।
• من شدة هول يوم القيامة وعظم ما ينتظر الكافر يتمنى أن يكون ترابًا.
ক্বিয়ামত দিৱসৰ অৱস্থা ইমান ভয়াৱহ হব আৰু কাফিৰসকলে শাস্তিৰ পৰা ইমান ভয় কৰিব যে, সিহঁতে মাটিত মিহলি হৈ যাবলৈ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰিব।
وَاللّٰهُ اَعْلَمُ بِاَعْدَآىِٕكُمْ ؕ— وَكَفٰی بِاللّٰهِ وَلِیًّا ؗۗ— وَّكَفٰی بِاللّٰهِ نَصِیْرًا ۟
হে মুমিনসকল! তোমালোকৰ শত্ৰুক তোমালোকতকৈ অধিক আল্লাহে ভালদৰে জানে। সেয়ে তোমালোকক সিহঁতৰ বিষয়ে জনাইছে আৰু সিহঁতৰ শত্ৰুতা সম্পৰ্কে অৱগত কৰাইছে। দৰাচলতে সিহঁতৰ শক্তিৰ বিপক্ষে তোমালোকৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আল্লাহেই যথেষ্ট। লগতে সহায়ক হিচাপে আল্লাহেই তোমালোকৰ বাবে যথেষ্ট, তেওঁ তোমালোকক সিহঁতৰ চক্ৰান্ত আৰু নিৰ্যাতনৰ পৰা সুৰক্ষা প্ৰদান কৰিব আৰু সিহঁতৰ বিপক্ষে তোমালোকক সহায় কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مِنَ الَّذِیْنَ هَادُوْا یُحَرِّفُوْنَ الْكَلِمَ عَنْ مَّوَاضِعِهٖ وَیَقُوْلُوْنَ سَمِعْنَا وَعَصَیْنَا وَاسْمَعْ غَیْرَ مُسْمَعٍ وَّرَاعِنَا لَیًّا بِاَلْسِنَتِهِمْ وَطَعْنًا فِی الدِّیْنِ ؕ— وَلَوْ اَنَّهُمْ قَالُوْا سَمِعْنَا وَاَطَعْنَا وَاسْمَعْ وَانْظُرْنَا لَكَانَ خَیْرًا لَّهُمْ وَاَقْوَمَ ۙ— وَلٰكِنْ لَّعَنَهُمُ اللّٰهُ بِكُفْرِهِمْ فَلَا یُؤْمِنُوْنَ اِلَّا قَلِیْلًا ۟
ইয়াহুদীসকলৰ মাজত কিছুমান নিকৃষ্ট লোক আছে, যিসকলে আল্লাহৰ বাণীক বিকৃত কৰে। সিহঁতে আল্লাহে অৱতীৰ্ণ কৰা বাণীৰ বিকৃত অৰ্থ প্ৰকাশ কৰে। যেতিয়া ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে সিহঁতক কোনো আদেশ দিয়ে, তেতিয়া সিহঁতে কয়ঃ আমি আপোনাৰ কথা শুনিছো কিন্তু আপোনাৰ কথা অস্বীকাৰ কৰিলো। লগতে ব্যঙ্গাতমক ভাৱে কয়ঃ আপুনি আমাৰ কথা শুনক, আপুনি যেন শুনা নাপায়! তথা সিহঁতে “ৰা-ঈনা” বুলি কৈ ইয়াৰ মূল অৰ্থ (আপুনি আমাৰ প্ৰতি মন কৰক) বুজাব খোজে কিন্তু সিহঁতৰ উদ্দেশ্যে বেলেগ, সিহঁতে ইয়াৰ দ্বাৰা “নিৰ্বোধ” বুজাব খোজে। সিহঁতে ইয়াক উচ্চাৰণ কৰাৰ সময়ত জিভাৰ দ্বাৰা বিকৃত কৰিছিল। সিহঁতৰ উদ্দেশ্য আছিল আল্লাহৰ ৰাছুল চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামক বদ দুআ কৰা তথা ইছলামক নিন্দা কৰা আৰু ভুল-ত্ৰুটি সন্ধান কৰা। যদি সিহঁতে “আমি আপোনাৰ কথা শুনিছো কিন্তু আপোনাৰ কথা অস্বীকাৰ কৰিলো” এই কথাৰ ঠাইত এই কথা কলেহেঁতেন যে, “আমি আপোনাৰ কথা শুনিছো আৰু আপোনাৰ কথা মানি ললো”। লগতে “আপুনি যেন শুনা নাপায়!” এই কথাৰ পৰিবৰ্তে যদি কলেহেঁতেন, “আপুনি আমাৰ কথা শুনক!” আনহাতে “ৰা-ঈনা”ৰ পৰিবৰ্তে যদি কলেহেঁতেন “অলপ প্ৰতীক্ষা কৰক যাতে আমি আপোনাৰ কথা বুজি লওঁ”, তেন্তে সিহঁতৰ বাবে এয়া উত্তম আৰু ন্যায়সংগত হলেহেঁতেন। কিয়নো ইয়াত আছে আদব তথা সন্মান, যিটো নবী চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ মৰ্যদাৰ উপযুক্ত। কিন্তু আল্লাহে সিহঁতৰ ওপৰত অভিসম্পাত কৰিছে, আৰু সিহঁতৰ কুফৰৰ কাৰণে সিহঁতক তেওঁৰ ৰহমতৰ পৰা আঁতৰাই দিছে। সেয়ে সিহঁতে এনেকুৱা ঈমান পোষণ নকৰিব যিটো সিহঁতৰ বাবে লাভদায়ক।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ اٰمِنُوْا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَكُمْ مِّنْ قَبْلِ اَنْ نَّطْمِسَ وُجُوْهًا فَنَرُدَّهَا عَلٰۤی اَدْبَارِهَاۤ اَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّاۤ اَصْحٰبَ السَّبْتِ ؕ— وَكَانَ اَمْرُ اللّٰهِ مَفْعُوْلًا ۟
হে পুথিপ্ৰাপ্ত ইয়াহুদী আৰু খৃষ্টানসকল! আমি তোমালোকৰ মুখমণ্ডলত থকা জ্ঞান ইন্দ্ৰীয়সমূহ নিঃশেষ কৰাৰ আগতে তথা তোমালোকৰ মুখমণ্ডল পিছফালে ঘূৰাই দিয়াৰ পূৰ্বে সেইটোৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰা যিটো আমি মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ ওপৰত অৱতীৰ্ণ কৰিছো, যিটো তোমালোকৰ ওচৰত থকা তাওৰাত আৰু ইঞ্জীলৰ সত্যায়ন কৰিবলৈ আহিছে। অথবা আল্লাহৰ ৰহমতৰ পৰা দূৰ কৰাৰ পূৰ্বেই ঈমান পোষণ কৰা, যিদৰে আমি শনিবাৰীয়া লোকক সকলক দূৰ কৰিছিলো, যিসকলে নিষিদ্ধ হোৱাৰ পিছতো শনিবাৰে চিকাৰ কৰিছিল। ফলত আল্লাহে সিহঁতক বান্দৰ বনাই দিছিল। আল্লাহৰ আদেশ আৰু তেওঁৰ ফয়চালা নিশ্চিত ভাৱে বাস্তবায়িত হয়।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ اللّٰهَ لَا یَغْفِرُ اَنْ یُّشْرَكَ بِهٖ وَیَغْفِرُ مَا دُوْنَ ذٰلِكَ لِمَنْ یَّشَآءُ ۚ— وَمَنْ یُّشْرِكْ بِاللّٰهِ فَقَدِ افْتَرٰۤی اِثْمًا عَظِیْمًا ۟
নিশ্চয় আল্লাহে তেওঁৰ সৃষ্টিৰ পৰা কাৰোবাক তেওঁৰ অংশীদাৰ গণ্য কৰা গুনাহক কেতিয়াও ক্ষমা নকৰিব। কিন্তু শ্বিৰ্ক আৰু কুফৰৰ বাহিৰে আন আন গুনাহসমূহ যিটো ইচ্ছা কৰিব, নিজ অনুগ্ৰহত ক্ষমা কৰিব অথবা যাক ইচ্ছা কৰিব ন্যায় অনুসাৰে শাস্তি প্ৰদান কৰিব। যিয়ে আল্লাহৰ লগত অংশীদাৰ (শ্বিৰ্ক) স্থাপন কৰিব, সি ইমান ডাঙৰ পাপ কৰ্ম কৰিছে যে, তাওবা অবিহনে মৃত্যুবৰণ কৰিলে কেতিয়াও ক্ষমাৰ যোগ্য নহয়।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَلَمْ تَرَ اِلَی الَّذِیْنَ یُزَكُّوْنَ اَنْفُسَهُمْ ؕ— بَلِ اللّٰهُ یُزَكِّیْ مَنْ یَّشَآءُ وَلَا یُظْلَمُوْنَ فَتِیْلًا ۟
হে ৰাছুল! আপুনি সেই সকল লোকৰ বিষয়ে নাজানে নেকি, যিসকলে নিজৰ আৰু নিজ কৰ্মৰ পৱিত্ৰতাৰ গুণগান কৰি ফুৰে? অথচ এই অধিকাৰ কেৱল আল্লাহৰ যে, তেওঁ নিজ বান্দাসকলৰ যাক ইচ্ছা প্ৰশংসা কৰে আৰু পৱিত্ৰ কৰে, কাৰণ তেৱেঁই অন্তৰৰ গোপন তথ্য সম্পৰ্কে অৱগত। তথা সিহঁতৰ ছোৱাব অকণো হ্ৰাস কৰা নহব, আনকি খেজুৰৰ গুটিৰ ওপৰত থকা আৱৰণ পৰিমাণ ছোৱাবো হ্ৰাস কৰা নহব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَلَمْ تَرَ اِلَی الَّذِیْنَ اُوْتُوْا نَصِیْبًا مِّنَ الْكِتٰبِ یُؤْمِنُوْنَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوْتِ وَیَقُوْلُوْنَ لِلَّذِیْنَ كَفَرُوْا هٰۤؤُلَآءِ اَهْدٰی مِنَ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا سَبِیْلًا ۟
হে ৰাছুল! আপুনি ইয়াহুদীসকলৰ অৱস্থা সম্পৰ্কে অৱগত নহয় নেকি, যিসকলক জ্ঞানৰ কিছু অংশ প্ৰদান কৰা হৈছিল। লগতে আপুনি এই কথাত আচৰিত নহয় নেকি যে, সিহঁতে আল্লাহৰ বাহিৰে নিজে বনোৱা উপাস্যৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰে আৰু সিহঁতে মুশ্বৰিকসকলৰ কথাত হয় ভৰ দি কয়, মুশ্বৰিকসকল মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ ছাহাবাসকলতকৈ অধিক হিদায়তৰ ওপৰত আছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• كفاية الله للمؤمنين ونصره لهم تغنيهم عما سواه.
• بيان جرائم اليهود، كتحريفهم كلام الله، وسوء أدبهم مع رسوله صلى الله عليه وسلم، وتحاكمهم إلى غير شرعه سبحانه.
ইয়াহুদীসকলৰ অপৰাধৰ বৰ্ণনা, যেনে- আল্লাহৰ বাণী বিকৃত কৰা, আল্লাহৰ ৰাছুল চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ লগত অমাৰ্জিত ব্যৱহাৰ কৰা, লগতে আল্লাহৰ চৰীয়তৰ বিপৰীতে আন কাৰোবাক বিচাৰ ফয়চালাৰ বাবে নিৰ্ণয় কৰা।
• بيان خطر الشرك والكفر، وأنه لا يُغْفر لصاحبه إذا مات عليه، وأما ما دون ذلك فهو تحت مشيئة الله تعالى.
শ্বিৰ্ক তথা কুফৰৰ ভয়াৱহতা স্পষ্ট কৰা লগতে এই কথা স্পষ্ট কৰা যে, কোনো ব্যক্তি শ্বিৰ্ক বা কুফৰ অৱস্থাত মৃত্যুবৰণ কৰিলে তেন্তে তাক ক্ষমা কৰা নহব। কিন্তু ইয়াৰ বাহিৰে আন আন গুনাহসমূহ আল্লাহৰ ইচ্ছাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব।
اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ لَعَنَهُمُ اللّٰهُ ؕ— وَمَنْ یَّلْعَنِ اللّٰهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهٗ نَصِیْرًا ۟ؕ
এই সকলেই বিকৃত আক্বীদাৰ অধিকাৰী, যিসকলক আল্লাহে তেওঁৰ ৰহমতৰ পৰা দূৰ কৰি দিছে। এতেকে যাক আল্লাহে নিজ ৰহমতৰ পৰা দূৰ কৰি দিয়ে, আপুনি কেতিয়াও তাৰ সহায়ক বিচাৰি নাপাব, যিয়ে তাৰ সহায় কৰিব পাৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَمْ یَحْسُدُوْنَ النَّاسَ عَلٰی مَاۤ اٰتٰىهُمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِهٖ ۚ— فَقَدْ اٰتَیْنَاۤ اٰلَ اِبْرٰهِیْمَ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَ وَاٰتَیْنٰهُمْ مُّلْكًا عَظِیْمًا ۟
বৰং সিহঁতে মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লাম আৰু তেওঁৰ ছাহাবাসকলৰ লগত এই কাৰণে বিদ্বেষ পোষণ কৰে যে, আল্লাহে তেওঁলোকক নবুওৱত, ঈমান আৰু পৃথিৱীত ৰাজত্ব প্ৰদান কৰিছে। সিহঁতে কিয় তেওঁলোকৰ লগত বিদ্বেষ পোষণ কৰে অথচ আমি ইয়াৰ পূৰ্বে ইব্ৰাহীমৰ বংশধৰসকলক ঐশী পুথি দান কৰিছিলো লগতে পুথিৰ বাহিৰেও বিভিন্ন আদেশ প্ৰদান কৰা হৈছিল আৰু মানুহৰ ওপৰত বিশাল ৰাজত্ব প্ৰদান কৰিছিলো।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَمِنْهُمْ مَّنْ اٰمَنَ بِهٖ وَمِنْهُمْ مَّنْ صَدَّ عَنْهُ ؕ— وَكَفٰی بِجَهَنَّمَ سَعِیْرًا ۟
আহলে কিতাবসকলৰ কিছুমানে ইব্ৰাহীম আলাইহিছ ছালাম আৰু তেওঁৰ বংশধৰ নবীসকলৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰিছে আৰু কিছুমানে ঈমানৰ পৰা আঁতৰি গৈছে। আৰু আজিও সিহঁতে মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে লৈ অহা চৰীয়তৰ লগতো সেই আচৰণেই কৰি আছে। সিহঁতৰ মাজৰ কাফিৰসকলৰ বাবে জাহান্নামৰ শাস্তিয়েই যথেষ্ট।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا بِاٰیٰتِنَا سَوْفَ نُصْلِیْهِمْ نَارًا ؕ— كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُوْدُهُمْ بَدَّلْنٰهُمْ جُلُوْدًا غَیْرَهَا لِیَذُوْقُوا الْعَذَابَ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَزِیْزًا حَكِیْمًا ۟
নিশ্চয় যিসকলে আমাৰ আয়াতসমূহক অস্বীকাৰ কৰিছে, আমি সিহঁতক ক্বিয়ামতৰ দিনা জাহান্নামত প্ৰৱেশ কৰাম, যিটো সিহঁতক চাৰিও ফালৰ পৰা পৰিবেষ্টন কৰি ৰাখিব। যেতিয়াই সিহঁতৰ ছাল গেলি পচি যাব তেতিয়াই আমি সিহঁতক নতুন ছালেৰে আৱৰণ দিম, যাতে শাস্তি অব্যাহত থাকে। নিশ্চয় আল্লাহ মহা পৰাক্ৰমশালী, তেওঁক কোনেও অপাৰগ কৰাৰ ক্ষমতা নাৰাখে, তেওঁ সিদ্ধান্ত আৰু ফয়চালাত মহা প্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنّٰتٍ تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِیْنَ فِیْهَاۤ اَبَدًا ؕ— لَهُمْ فِیْهَاۤ اَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ ؗ— وَّنُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِیْلًا ۟
যিসকলে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান আনিছে আৰু ৰাছুলৰ আনুসৰণ কৰিছে আৰু সত্কৰ্ম কৰিছে, আমি তেওঁলোকক এনেকুৱা জান্নাতত প্ৰৱেশ কৰাম যাৰ অট্টালিকাসমূহৰ তলত নদীসমূহ প্ৰবাহিত। তাত তেওঁলোক চিৰস্থায়ী হব। তেওঁলোকৰ বাবে এই জান্নাতত থাকিব সকলো ধৰণৰ আৱৰ্জনা মুক্ত পৱিত্ৰ স্ত্ৰীসকল। আমি তেওঁলোকক ঘন ছাঁৰ তলত ৰাখিম যিটো দীৰ্ঘ প্ৰসাৰিত হব। য’ত গৰম ঠাণ্ডা একোৱে অনুভৱ নহব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ اللّٰهَ یَاْمُرُكُمْ اَنْ تُؤَدُّوا الْاَمٰنٰتِ اِلٰۤی اَهْلِهَا ۙ— وَاِذَا حَكَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ اَنْ تَحْكُمُوْا بِالْعَدْلِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ نِعِمَّا یَعِظُكُمْ بِهٖ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ سَمِیْعًا بَصِیْرًا ۟
আল্লাহে তোমালোকক আদেশ দিয়ে যে, তোমালোকৰ ওচৰত থকা আমানতৰ প্ৰতিটো বস্তু আমানতৰ গৰাকীক ওভোতাই দিয়া। লগতে তোমালোকক এই আদেশ দিয়ে যে, যেতিয়া তোমালোকে মানুহৰ মাজত বিচাৰ মীমাংসা কৰিবা তেতিয়া ন্যায়সংগত ভাৱে কৰিবা। ফয়চালা কৰাৰ সময়ত পক্ষপাত অথবা অন্যায় নকৰিবা। আল্লাহে প্ৰত্যেক পৰিস্থিতিৰ বাবে উত্তম শিক্ষা আৰু নিৰ্দেশ দিয়ে। নিশ্চয় আল্লাহে তোমালোকৰ কথা শ্ৰৱণ কৰে আৰু তোমালোকৰ কৰ্ম দেখে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اَطِیْعُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوا الرَّسُوْلَ وَاُولِی الْاَمْرِ مِنْكُمْ ۚ— فَاِنْ تَنَازَعْتُمْ فِیْ شَیْءٍ فَرُدُّوْهُ اِلَی اللّٰهِ وَالرَّسُوْلِ اِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ ؕ— ذٰلِكَ خَیْرٌ وَّاَحْسَنُ تَاْوِیْلًا ۟۠
হে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণকাৰী আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অনুসৰণকাৰী সকল! আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ আদেশ পালন কৰি আৰু তেওঁলোকে নিষেধ কৰা বস্তুৰ পৰা বিৰত থাকি তেওঁলোকৰ আনুগত্য কৰা। তথা শাসকৰ কথা মানি চলা যেতিয়া লৈকে সিহঁতে গুনাহৰ নিৰ্দেশ নিদিয়ে। ইয়াৰ পিছত যদি কোনো বিষয়ত তোমালোকৰ মতবিৰোধ হয় তেন্তে সেই বিষয়ে আল্লাহৰ কিতাপ আৰু ৰাছুলৰ ছুন্নতৰ পিনে শৰণাপন্ন হোৱা, যদি তোমালোকে আল্লাহ আৰু আখিৰাতৰ প্ৰতি বিশ্বাস কৰা। কোৰআন ছুন্নতৰ প্ৰতি প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰাটো মতভেদত লিপ্ত থকা তথা কোনো ব্যক্তিগত উক্তিৰ অনুসৰণ কৰাতকৈ উত্তম। লগতে পৰিণামৰ ক্ষেত্ৰতো এয়া উত্তম।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• من أعظم أسباب كفر أهل الكتاب حسدهم المؤمنين على ما أنعم الله به عليهم من النبوة والتمكين في الأرض.
আহলে কিতাবে কুফৰী কৰাৰ এটা ডাঙৰ কাৰণ এই যে, সিহঁতে মুমিনসকলৰ লগত এই কাৰণে ঈৰ্ষা পোষণ কৰে যে, আল্লাহে তেওঁলোকক নবুওৱত আৰু পৃথিৱীত ৰাজত্ব প্ৰদান কৰিছে।
• الأمر بمكارم الأخلاق من المحافظة على الأمانات، والحكم بالعدل.
• وجوب طاعة ولاة الأمر ما لم يأمروا بمعصية، والرجوع عند التنازع إلى حكم الله ورسوله صلى الله عليه وسلم تحقيقًا لمعنى الإيمان.
গুনাহৰ আদেশ নিদিয়ালৈকে শাসকসকলৰ আদেশ পালন কৰা জৰুৰী। তথা মতানৈক্যৰ সময়ত আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুল চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ বিধানৰ ফালে প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰা অনিবাৰ্য, যাতে ঈমানৰ দাবী পূৰণ হয়।
اَلَمْ تَرَ اِلَی الَّذِیْنَ یَزْعُمُوْنَ اَنَّهُمْ اٰمَنُوْا بِمَاۤ اُنْزِلَ اِلَیْكَ وَمَاۤ اُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ یُرِیْدُوْنَ اَنْ یَّتَحَاكَمُوْۤا اِلَی الطَّاغُوْتِ وَقَدْ اُمِرُوْۤا اَنْ یَّكْفُرُوْا بِهٖ ؕ— وَیُرِیْدُ الشَّیْطٰنُ اَنْ یُّضِلَّهُمْ ضَلٰلًا بَعِیْدًا ۟
হে ৰাছুল! আপুনি ইয়াহুদী মুনাফিকসকলৰ দ্বিতীয় চৰিত্ৰ দেখা নাইনে, যিসকলে মিছা দাবী কৰে যে, আপোনাৰ প্ৰতি তথা আপোনাৰ পূৰ্বে ৰাছুলসকলৰ প্ৰতি যি অৱতীৰ্ণ হৈছে তাৰ ওপৰত ঈমান পোষণ কৰে। কিন্তু মতবিৰোধৰ সময়ত ফয়চালাৰ বাবে, আল্লাহৰ চৰীয়ত এৰি মানৱ ৰচিত বিধানৰ দ্বাৰা ফয়চালা পছন্দ কৰে। অথচ সিহঁতক এইবোৰ অস্বীকাৰ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে। দৰাচলতে চয়তানে বিচাৰে যে, সিহঁত সত্যৰ পৰা ইমান দূৰ আঁতৰি যাওঁক যাতে উভতি অহা অসম্ভৱ হৈ পৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِذَا قِیْلَ لَهُمْ تَعَالَوْا اِلٰی مَاۤ اَنْزَلَ اللّٰهُ وَاِلَی الرَّسُوْلِ رَاَیْتَ الْمُنٰفِقِیْنَ یَصُدُّوْنَ عَنْكَ صُدُوْدًا ۟ۚ
যেতিয়া এইসকল মুনাফিকক কোৱা হয় যে, আল্লাহে নিজৰ পুথিত যি বিধান অৱতীৰ্ণ কৰিছে সেই পিনে আহা আৰু ৰাছুলৰ ওচৰলৈ আহা, যাতে তোমালোকৰ পৰস্পৰ মতভেদৰ মীমাংসা কৰি দিয়ে। হে ৰাছুল! তেতিয়া আপুনি সিহঁতক দেখিবলৈ পাব যে, সিহঁত আপোনাৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে বিমূখ হৈ আনৰ ওচৰত মীমাংসাৰ বাবে গুচি যায়।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَكَیْفَ اِذَاۤ اَصَابَتْهُمْ مُّصِیْبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ اَیْدِیْهِمْ ثُمَّ جَآءُوْكَ یَحْلِفُوْنَ ۖۗ— بِاللّٰهِ اِنْ اَرَدْنَاۤ اِلَّاۤ اِحْسَانًا وَّتَوْفِیْقًا ۟
সেই সময়ত মুনাফিকসকলৰ কি অৱস্থা হব, যেতিয়া সিহঁতৰ গুনাহৰ কাৰণে সিহঁতৰ ওপৰত কোনো বিপদ আহি পৰিব। হে ৰাছুল! তেতিয়া সিহঁত আপোনাৰ ওচৰত ক্ষমা বিচাৰি আহি আল্লাহৰ শপত খাই কব যে, আপোনাক এৰি আনৰ ওচৰত ফয়চালাৰ বাবে যোৱাৰ আমাৰ কেৱল এই উদ্দেশ্য আছিল যাতে উপকাৰ কৰে আৰু মতানৈক্যকাৰী সকলৰ মাজত মিলাপ্ৰীতি সৃষ্টি কৰি দিয়ে। অথচ সিহঁতৰ এইটো মিছা দাবী। কিয়নো মানুহৰ মাজত মীমাংসা কৰিবলৈ কেৱল আল্লাহৰ চৰীয়তৰ শৰণাপন্ন হোৱাতেই আছে কল্যাণ।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ یَعْلَمُ اللّٰهُ مَا فِیْ قُلُوْبِهِمْ ۗ— فَاَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَّهُمْ فِیْۤ اَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِیْغًا ۟
এইসকল লোকৰ অন্তৰত গোপন থকা নিফাক আৰু বেয়া মনোভাৱ সম্পৰ্কেও আল্লাহ অৱগত। এতেকে হে ৰাছুল! সিহঁতক সিহঁতৰ অৱস্থাত এৰি দিয়ক, লগতে সিহঁতৰ প্ৰতি মনোযোগ নিদিব। সিহঁতক প্ৰেৰণা প্ৰদান কৰি আৰু সতৰ্ক কৰি আল্লাহৰ আদেশ বৰ্ণনা কৰক লগতে এনেকুৱা কথা কওঁক যিটো সিহঁতৰ অন্তৰ চুই যাব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَاۤ اَرْسَلْنَا مِنْ رَّسُوْلٍ اِلَّا لِیُطَاعَ بِاِذْنِ اللّٰهِ ؕ— وَلَوْ اَنَّهُمْ اِذْ ظَّلَمُوْۤا اَنْفُسَهُمْ جَآءُوْكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللّٰهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُوْلُ لَوَجَدُوا اللّٰهَ تَوَّابًا رَّحِیْمًا ۟
আমি ৰাছুল এই কাৰণে প্ৰেৰণ কৰো যাতে মানুহে আল্লাহৰ ইচ্ছাত তেওঁলোকৰ অনুসৰণ কৰে। এতেকে হে ৰাছুল! যদি সিহঁতে কোনো পাপ কৰ্ম কৰাৰ পিছত আপুনি জীৱিত থকা অৱস্থাত আপোনাৰ ওচৰত আহিলেহেঁতে আৰু নিজৰ গুনাহ স্বীকাৰ কৰিলেহেঁতেন লগতে অনুতপ্ত হৈ তাওবা কৰিলেহেঁতেন আৰু আল্লাহৰ ওচৰত ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰিলেহেঁতেন লগতে আপুনিও যদি সিহঁতৰ বাবে ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰিলেহেঁতেন তেন্তে অৱশ্যে সিহঁতে আল্লাহক তাওবা কবূলকাৰী আৰু দয়ালু হিচাপে পালেহেঁতেন।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَا وَرَبِّكَ لَا یُؤْمِنُوْنَ حَتّٰی یُحَكِّمُوْكَ فِیْمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لَا یَجِدُوْا فِیْۤ اَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوْا تَسْلِیْمًا ۟
দৰাচলতে বিষয়টো তেনেকুৱা নহয়, যিদৰে মুনাফিকসকলে ধাৰণা কৰে। বৰং আল্লাহে নিজৰ শপত খাই কৈছে যে, সিহঁত প্ৰকৃত মুমিন হবই নোৱাৰে, যেতিয়া লৈকে সিহঁতে নিজৰ মাজত উত্পন্ন হোৱা সকলো মতানৈক্যত ৰাছুলুল্লাহ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামক তেওঁৰ জীৱন কালত আৰু তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁৰ চৰীয়তক মীমাংসাকাৰী হিচাপে মানি নলব। ইয়াৰ পিছত সিহঁতৰ অন্তৰত আপোনাৰ ফয়চালা সম্পৰ্কে কোনো সংকোচবোধ তথা সংশয় থাকিব নালাগে লগতে আভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক ভাৱে পৰিপূৰ্ণৰূপে আপোনাৰ আদেশ মানি লোৱা উচিত।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الاحتكام إلى غير شرع الله والرضا به مناقض للإيمان بالله تعالى، ولا يكون الإيمان التام إلا بالاحتكام إلى الشرع، مع رضا القلب والتسليم الظاهر والباطن بما يحكم به الشرع.
আল্লাহৰ বিধানৰ বাহিৰে আন কাৰোবাৰ ওচৰত মীমাংসাৰ বাবে যোৱা আৰু সেই মীমাংসাত সন্তুষ্ট হোৱাটো আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমানৰ পৰিপন্থী। বান্দাৰ ঈমান সেই সময়ত পৰিপূৰ্ণ হয় যেতিয়া সি আল্লাহৰ বিধানক মীমাংসাকাৰী হিচাপে মানি লয় আৰু আন্তৰিক সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে লগতে অন্তৰৰ পৰা আৰু বাহিৰৰ পৰা তাক স্বীকাৰ কৰে।
وَلَوْ اَنَّا كَتَبْنَا عَلَیْهِمْ اَنِ اقْتُلُوْۤا اَنْفُسَكُمْ اَوِ اخْرُجُوْا مِنْ دِیَارِكُمْ مَّا فَعَلُوْهُ اِلَّا قَلِیْلٌ مِّنْهُمْ ؕ— وَلَوْ اَنَّهُمْ فَعَلُوْا مَا یُوْعَظُوْنَ بِهٖ لَكَانَ خَیْرًا لَّهُمْ وَاَشَدَّ تَثْبِیْتًا ۟ۙ
যদি আমি সিহঁতক এই আদেশ দিলোহেঁতেন যে, পৰস্পৰে পৰস্পৰক হত্যা কৰা অথবা নিজৰ ঘৰৰ পৰা ওলাই য়োৱা, তেন্তে সিহঁতৰ মাজৰ কিছু সংখ্যক লোকৰ বাহিৰে আন কোনেও আমাৰ এই আদেশ নামানিলেহেঁতেন। সিহঁতে আল্লাহৰ কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰা উচিত যে, তেওঁ এনেকুৱা কোনো কৰ্মৰ আদেশ দিয়া নাই, যাৰ ওপৰত আমল কৰা কঠিন। আনহাতে সিহঁতক আনুগত্যৰ প্ৰতি যি উপদেশ দিয়া হয়, তাৰ ওপৰত যদি সিহঁতে আমল কৰিলেহেঁতেন তেন্তে এয়া বিৰোধিতাতকৈ উত্তম হলেহেঁতেন। ফলত সিহঁতৰ ঈমান অধিক মজবুত হলেহেঁতেন আৰু আমি নিজৰ ফালৰ পৰা সিহঁতক বৰ ডাঙৰ ছোৱাব প্ৰদান কৰিলোহেঁতেন লগতে আল্লাহ তথা তেওঁৰ জান্নাতৰ পিনে লৈ যোৱা পথত পৰিচালিত হোৱাৰ তাওফীক প্ৰদান কৰিলোহেঁতেন।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَّاِذًا لَّاٰتَیْنٰهُمْ مِّنْ لَّدُنَّاۤ اَجْرًا عَظِیْمًا ۟ۙ
যদি আমি সিহঁতক এই আদেশ দিলোহেঁতেন যে, পৰস্পৰে পৰস্পৰক হত্যা কৰা অথবা নিজৰ ঘৰৰ পৰা ওলাই য়োৱা, তেন্তে সিহঁতৰ মাজৰ কিছু সংখ্যক লোকৰ বাহিৰে আন কোনেও আমাৰ এই আদেশ নামানিলেহেঁতেন। সিহঁতে আল্লাহৰ কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰা উচিত যে, তেওঁ এনেকুৱা কোনো কৰ্মৰ আদেশ দিয়া নাই, যাৰ ওপৰত আমল কৰা কঠিন। আনহাতে সিহঁতক আনুগত্যৰ প্ৰতি যি উপদেশ দিয়া হয়, তাৰ ওপৰত যদি সিহঁতে আমল কৰিলেহেঁতেন তেন্তে এয়া বিৰোধিতাতকৈ উত্তম হলেহেঁতেন। ফলত সিহঁতৰ ঈমান অধিক মজবুত হলেহেঁতেন আৰু আমি নিজৰ ফালৰ পৰা সিহঁতক বৰ ডাঙৰ ছোৱাব প্ৰদান কৰিলোহেঁতেন লগতে আল্লাহ তথা তেওঁৰ জান্নাতৰ পিনে লৈ যোৱা পথত পৰিচালিত হোৱাৰ তাওফীক প্ৰদান কৰিলোহেঁতেন।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَّلَهَدَیْنٰهُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِیْمًا ۟
যদি আমি সিহঁতক এই আদেশ দিলোহেঁতেন যে, পৰস্পৰে পৰস্পৰক হত্যা কৰা অথবা নিজৰ ঘৰৰ পৰা ওলাই য়োৱা, তেন্তে সিহঁতৰ মাজৰ কিছু সংখ্যক লোকৰ বাহিৰে আন কোনেও আমাৰ এই আদেশ নামানিলেহেঁতেন। সিহঁতে আল্লাহৰ কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰা উচিত যে, তেওঁ এনেকুৱা কোনো কৰ্মৰ আদেশ দিয়া নাই, যাৰ ওপৰত আমল কৰা কঠিন। আনহাতে সিহঁতক আনুগত্যৰ প্ৰতি যি উপদেশ দিয়া হয়, তাৰ ওপৰত যদি সিহঁতে আমল কৰিলেহেঁতেন তেন্তে এয়া বিৰোধিতাতকৈ উত্তম হলেহেঁতেন। ফলত সিহঁতৰ ঈমান অধিক মজবুত হলেহেঁতেন আৰু আমি নিজৰ ফালৰ পৰা সিহঁতক বৰ ডাঙৰ ছোৱাব প্ৰদান কৰিলোহেঁতেন লগতে আল্লাহ তথা তেওঁৰ জান্নাতৰ পিনে লৈ যোৱা পথত পৰিচালিত হোৱাৰ তাওফীক প্ৰদান কৰিলোহেঁতেন।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یُّطِعِ اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ فَاُولٰٓىِٕكَ مَعَ الَّذِیْنَ اَنْعَمَ اللّٰهُ عَلَیْهِمْ مِّنَ النَّبِیّٖنَ وَالصِّدِّیْقِیْنَ وَالشُّهَدَآءِ وَالصّٰلِحِیْنَ ۚ— وَحَسُنَ اُولٰٓىِٕكَ رَفِیْقًا ۟ؕ
যিয়ে আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ আনুগত্য কৰিব, তেওঁ সেই সকল লোকৰ লগত থাকিব, যিসকলক আল্লাহে জান্নাতত প্ৰৱেশৰ নিয়ামতেৰে পুৰষ্কৃত কৰিছে। যেনে- নবীসকল, সত্যবাদী লোকসকল, যিসকলে ৰাছুলে লৈ অহা চৰীয়তক পৰিপূৰ্ণৰূপে বিশ্বাস কৰিছিল আৰু তাৰ ওপৰত আমল কৰিছিল; আৰু শ্বহীদসকল, যিসকলে আল্লাহৰ পথত মৃত্যুবৰণ কৰিছে; লগতে পূণ্যৱান লোকসকল যিসকলৰ ভিতৰ বাহিৰ সংশোধিত, ফলত তেওঁলোকৰ আমলো বিশুদ্ধ। জান্নাতত কিমান যে উত্তম সঙ্গী এওঁলোক।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا خُذُوْا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوْا ثُبَاتٍ اَوِ انْفِرُوْا جَمِیْعًا ۟
হে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণকাৰী আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অনুসৰণকাৰী সকল! নিজৰ শত্ৰুসকলৰ পৰা সাৱধানতা অৱলম্বন কৰি সিহঁতৰ লগত যুদ্ধ কৰিবলৈ অস্ত্ৰ প্ৰস্তুত ৰাখিবা। লগতে দলে দলে ওলাই আহা অথবা সকলো একেলগে ওলাই আহা। এই সকলোবোৰ নিজৰ স্বাৰ্থ আৰু শত্ৰুক পৰাজিত কৰাৰ উপায়সমূহ সন্মুখত ৰাখি কৰা উচিত।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِنَّ مِنْكُمْ لَمَنْ لَّیُبَطِّئَنَّ ۚ— فَاِنْ اَصَابَتْكُمْ مُّصِیْبَةٌ قَالَ قَدْ اَنْعَمَ اللّٰهُ عَلَیَّ اِذْ لَمْ اَكُنْ مَّعَهُمْ شَهِیْدًا ۟
হে মুছলিমসকল! তোমালোকৰ মাজত কিছুমান এনেকুৱা মানুহো আছে, যিসকলে কাপুৰুষতাৰ কাৰণে শত্ৰুৰ লগত যুদ্ধ কৰিবলৈ ওলাই নাযাব আৰু আন আন লোক সকলকো বাধা প্ৰদান কৰিব। দৰাচলতে ইহঁত মুনাফিক আৰু দুৰ্বল ঈমানৰ অধিকাৰী ব্যক্তি। আৰু যদি তোমালোক নিহত হোৱা অথবা তোমালোকে পৰাজয় বৰণ কৰা তেন্তে সিহঁতে উত্ফুল্লিত হৈ কব, এয়া আল্লাহৰ অনুগ্ৰহ যে, মই যুদ্ধত অংশগ্ৰহণ কৰা নাছিলো, অন্যথা আজি মোৰো সেই অৱস্থা হলেহেঁতেন, যিটো এওঁলোকৰ হৈছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَىِٕنْ اَصَابَكُمْ فَضْلٌ مِّنَ اللّٰهِ لَیَقُوْلَنَّ كَاَنْ لَّمْ تَكُنْ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهٗ مَوَدَّةٌ یّٰلَیْتَنِیْ كُنْتُ مَعَهُمْ فَاَفُوْزَ فَوْزًا عَظِیْمًا ۟
হে মুছলিমসকল! যদি তোমালোকে বিজয় অথবা যুদ্ধলব্ধ সম্পদ হিচাপে আল্লাহৰ অনুগ্ৰহ লাভ কৰা, তেন্তে যুদ্ধৰ পৰা আঁতৰি থকা এই ব্যক্তিয়েই কব, যদি ময়ো এওঁলোকৰ লগত যুদ্ধত অংশগ্ৰহণ কৰিলোহেঁতেন তেন্তে ময়ো এওঁলোকৰ দৰে বৰ ডাঙৰ সফলতা অৰ্জন কৰিলোহেঁতেন। তাৰ এই ব্যৱহাৰে এইটো প্ৰকাশ কৰে যেনিবা সি তোমালোকৰ অন্তৰ্ভুক্তই নাছিল তথা তাৰ আৰু তোমালোকৰ মাজত কোনো সম্পৰ্কই নাছিল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلْیُقَاتِلْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ الَّذِیْنَ یَشْرُوْنَ الْحَیٰوةَ الدُّنْیَا بِالْاٰخِرَةِ ؕ— وَمَنْ یُّقَاتِلْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ فَیُقْتَلْ اَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیْهِ اَجْرًا عَظِیْمًا ۟
এতেকে প্ৰকৃত মুমিনসকলে নিজৰ পাৰ্থিৱ জীৱনৰ মোহ এৰি ইয়াৰ বিনিময়ত আখিৰাতক ক্ৰয় কৰিছে, তেওঁলোকে আল্লাহৰ পথত যুদ্ধ কৰা উচিত, যাতে আল্লাহৰ দ্বীন সদায় উচ্চ থাকে। যিয়ে আল্লাহৰ দ্বীন সুউচ্চ কৰিবলৈ আল্লাহৰ পথত যুদ্ধ কৰি শ্বহীদ হব, অথবা শত্ৰুৰ ওপৰত বিজয় লাভ কৰিব, আল্লাহে তাক ডাঙৰ ছোৱাব প্ৰদান কৰিব অৰ্থাৎ সি জান্নাত আৰু আল্লাহৰ সন্তুষ্টি লাভ কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُوْنَ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ وَالْمُسْتَضْعَفِیْنَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَآءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِیْنَ یَقُوْلُوْنَ رَبَّنَاۤ اَخْرِجْنَا مِنْ هٰذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ اَهْلُهَا ۚ— وَاجْعَلْ لَّنَا مِنْ لَّدُنْكَ وَلِیًّا ۙۚ— وَّاجْعَلْ لَّنَا مِنْ لَّدُنْكَ نَصِیْرًا ۟ؕ
হে মুমিনসকল! আল্লাহৰ দ্বীন সুউচ্চ কৰাৰ বাবে আৰু অসহায় পুৰুষ মহিলা আৰু শিশুসকলক নিৰ্যাতন মুক্ত কৰাৰ বাবে আল্লাহৰ পথত জিহাদ কৰিবলৈ কিহে তোমালোকক বাধা দিয়ে, যিসকলে সদায় আল্লাহৰ ওচৰত এই বুলি প্ৰাৰ্থনা কৰেঃ হে আমাৰ প্ৰতিপালক! আমাক মক্কাৰ পৰা ওলাই লৈ যোৱা, ইয়াৰ অধিবাসীসকলে আল্লাহৰ লগত শ্বিৰ্ক কৰে আৰু তেওঁৰ বান্দাসকলৰ ওপৰত অত্যাচাৰ কৰে। এতেকে তুমি আমাৰ বাবে এজন অভিভাৱক নিৰ্ধাৰণ কৰি দিয়া, যিয়ে আমাক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰিব, আৰু এনেকুৱা সহায়ক নিৰ্ধাৰণ কৰি দিয়া, যিয়ে আমাক সকলো প্ৰকাৰ ক্ষতিৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَلَّذِیْنَ اٰمَنُوْا یُقَاتِلُوْنَ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ۚ— وَالَّذِیْنَ كَفَرُوْا یُقَاتِلُوْنَ فِیْ سَبِیْلِ الطَّاغُوْتِ فَقَاتِلُوْۤا اَوْلِیَآءَ الشَّیْطٰنِ ۚ— اِنَّ كَیْدَ الشَّیْطٰنِ كَانَ ضَعِیْفًا ۟۠
প্ৰকৃত মুমিনে আল্লাহৰ পথত তেওঁৰ দ্বীনৰ প্ৰসাৰতাৰ বাবে যুদ্ধ কৰে, আনহাতে কাফিৰসকলে নিজৰ অসত্য উপাস্যসকলৰ পথত যুদ্ধ কৰে। এতেকে তোমালোকে চয়তানৰ সহায়কসকলৰ লগত যুদ্ধ কৰা, কিয়নো যদি তোমালোকে সিহঁতৰ লগত যুদ্ধ কৰা তেন্তে তোমালোকে বিজয় প্ৰাপ্ত হবা। কিয়নো চয়তানৰ চক্ৰান্ত অতি দুৰ্বল। সি আল্লাহৰ প্ৰতি ভৰসাকাৰী সকলৰ একো ক্ষতি কৰিব নোৱাৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَلَمْ تَرَ اِلَی الَّذِیْنَ قِیْلَ لَهُمْ كُفُّوْۤا اَیْدِیَكُمْ وَاَقِیْمُوا الصَّلٰوةَ وَاٰتُوا الزَّكٰوةَ ۚ— فَلَمَّا كُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ اِذَا فَرِیْقٌ مِّنْهُمْ یَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْیَةِ اللّٰهِ اَوْ اَشَدَّ خَشْیَةً ۚ— وَقَالُوْا رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَیْنَا الْقِتَالَ ۚ— لَوْلَاۤ اَخَّرْتَنَاۤ اِلٰۤی اَجَلٍ قَرِیْبٍ ؕ— قُلْ مَتَاعُ الدُّنْیَا قَلِیْلٌ ۚ— وَالْاٰخِرَةُ خَیْرٌ لِّمَنِ اتَّقٰی ۫— وَلَا تُظْلَمُوْنَ فَتِیْلًا ۟
হে ৰাছুল! আপুনি আপোনাৰ সেইসকল সঙ্গী সম্পৰ্কে অৱগত নহয়নে, যিসকলে জিহাদ ফৰজ হোৱাৰ আবেদন জনাইছিল। তেতিয়া তেওঁলোকক কোৱা হৈছিল, এতিয়া যুদ্ধৰ পৰা বিৰত থাকা, ছালাত প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰু যাকাত আদায় দিয়া। দৰাচলতে এয়া জিহাদ ফৰজ হোৱাৰ আগৰ কথা। কিন্তু যেতিয়া তেওঁলোকে মদীনালৈ হিজৰত কৰিলে, আৰু ইছলাম মজবুত হল আৰু তেওঁলোকৰ ওপৰত জিহাদ ফৰজ কৰা হল, তেতিয়া তেওঁলোকৰ মাজৰ কিছুমান লোকৰ ওপৰত এই আদেশ বৰ কঠিন অনুভৱ হল আৰু তেওঁলোকে মানুহক এনেকুৱা ভয় কৰিবলৈ ধৰিলে যিদৰে আল্লাহক ভয় কৰা উচিত অথবা তাতোকৈ অধিক। কবলৈ ধৰিলেঃ হে আমাৰ প্ৰতিপালক! আমাৰ ওপৰত জিহাদ কিয় অনিবাৰ্য কৰিলা, ইয়াক অলপ দিন কিয় পিছুৱাই নিদিলা যাতে আমি পৃথিৱীৰ পৰা অলপ উপকৃত হলোহেঁতেন। হে ৰাছুল! কৈ দিয়ক যে, পাৰ্থিৱ সম্পত্তি যিমানেই লাভ নকৰা কিয়, সেয়া কম আৰু ধ্বংসশীল। আনহাতে আল্লাহক ভয়কাৰী সকলৰ বাবে আখিৰাত অতি উত্তম, কিয়নো তেওঁৰ নিয়ামত চিৰস্থায়ী। আৰু তোমালোকক প্ৰতিদান দিয়াৰ সময়ত খেজুৰ গুটিৰ ওপৰত থকা আৱৰণৰ সমানো তোমালোকৰ আমল হ্ৰাস কৰা নহব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَیْنَمَا تَكُوْنُوْا یُدْرِكْكُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنْتُمْ فِیْ بُرُوْجٍ مُّشَیَّدَةٍ ؕ— وَاِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ یَّقُوْلُوْا هٰذِهٖ مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۚ— وَاِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَّقُوْلُوْا هٰذِهٖ مِنْ عِنْدِكَ ؕ— قُلْ كُلٌّ مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ ؕ— فَمَالِ هٰۤؤُلَآءِ الْقَوْمِ لَا یَكَادُوْنَ یَفْقَهُوْنَ حَدِیْثًا ۟
তোমালোক যতেই নাথাকা কিয়, যেতিয়া নিৰ্দিষ্ট সময় আহি পৰিব, তেতিয়া তোমালোকৰ মৃত্যু হবই, যদিও তোমালোক যুদ্ধৰ ময়দানৰ পৰা দূৰৈত মজবুত দুৰ্গত আত্ম গোপন নকৰা কিয়। এই মুনাফিকসকলৰ স্বভাৱ এনেকুৱা যে, যদি সিহঁতে সন্তান আৰু সম্পদ আদিৰ দৰে কোনো বস্তু পায় তেন্তে কয়ঃ এয়া আল্লাহৰ ফালৰ পৰা। আনহাতে সন্তান আৰু সম্পত্তিত কোনো অনিষ্ট সাধন হলে, সেয়া নবী চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ অমঙ্গল বুলি দাবী কৰি কয়ঃ এই ক্ষতি আপোনাৰ কাৰণে হৈছে। হে ৰাছুল! আপুনি ইয়াৰ খণ্ডন কৰি কওঁক, ভাল আৰু বেয়া সকলো আল্লাহৰ ফয়চালা আৰু তেওঁ নিৰ্ধাৰণৰ (তাক্বদীৰৰ) অধীনত হয়। এই ধৰণে কথা কোৱা ব্যক্তিসকলৰ আচলতে হৈছে কি, সিহঁতে আপোনাৰ কথা বুজি নাপায় কিয়।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَاۤ اَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّٰهِ ؗ— وَمَاۤ اَصَابَكَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَّفْسِكَ ؕ— وَاَرْسَلْنٰكَ لِلنَّاسِ رَسُوْلًا ؕ— وَكَفٰی بِاللّٰهِ شَهِیْدًا ۟
হে আদম সন্তান! তোমালোকে জীৱিকা আৰু সন্তান আদিৰ দৰে যি আনন্দদায়ক বস্তু লাভ কৰা, সেই সকলো আল্লাহৰ ফালৰ পৰা তথা তেৱেঁই তোমালোকক প্ৰদান কৰে। আনহাতে জীৱিকা তথা সন্তানৰ ক্ষেত্ৰত তোমালোকে যি আপদ বিপদৰ সন্মুখীন হোৱা, সেই সকলো তোমালোকৰ নিজৰ ফালৰ পৰা তথা তোমালোকৰ গুনাহৰ কাৰণে হয়। হে নবী! আমি আপোনাক গোটেই মানৱ জাতিৰ প্ৰতি ৰাছুল হিচাপে প্ৰেৰণ কৰিছো, যাতে আপুনি নিজ প্ৰতিপালকৰ বাৰ্তা পৌঁচাই দিয়ে। আপুনি আল্লাহৰ ফালৰ পৰা মানুহৰ ওচৰত যি উপস্থাপন কৰে, তাৰ সত্যতাৰ বাবে আল্লাহৰ সাক্ষ্য তথা তেওঁ প্ৰদান কৰা প্ৰমাণ আৰু দলীলেই যথেষ্ট।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• وجوب القتال لإعلاء كلمة الله ونصرة المستضعفين، وذم الخوف والجبن والاعتراض على أحكام الله.
আল্লাহৰ দ্বীন সুউচ্চ কৰাৰ বাবে যুদ্ধ কৰা আৰু দুৰ্বল তথা অসহায় লোকক সহায় কৰা অনিবাৰ্য। আনহাতে ভয়, কাপুৰুষতা আৰু আল্লাহৰ আদেশৰ পৰা বিমুখ হোৱাৰ পৰা সাৱধান কৰা হৈছে।
مَنْ یُّطِعِ الرَّسُوْلَ فَقَدْ اَطَاعَ اللّٰهَ ۚ— وَمَنْ تَوَلّٰی فَمَاۤ اَرْسَلْنٰكَ عَلَیْهِمْ حَفِیْظًا ۟ؕ
যিয়ে ৰাছুলৰ আদেশ পালন কৰি আৰু তেওঁৰ নিষেধকৃত বস্তুৰ পৰা দূৰৈত থাকি তেওঁৰ আনুগত্য কৰিব, সি দৰাচলতে আল্লাহৰ আদেশ পালন কৰিলে। আনহাতে হে ৰাছুল! যিয়ে আপোনাৰ আনুগত্যৰ পৰা মুখ ঘূৰাই লয়, তাৰ প্ৰতি আপুনি চিন্তিত নহব। কিয়নো আমি আপোনাক প্ৰহৰী বনাই প্ৰেৰণ কৰা নাই যে, আপুনি সিহঁতৰ আমল সংৰক্ষণ কৰিব। সিহঁতৰ আমলৰ গণনা আৰু হিচাপ লোৱাৰ দায়িত্ব কেৱল আমাৰ।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیَقُوْلُوْنَ طَاعَةٌ ؗ— فَاِذَا بَرَزُوْا مِنْ عِنْدِكَ بَیَّتَ طَآىِٕفَةٌ مِّنْهُمْ غَیْرَ الَّذِیْ تَقُوْلُ ؕ— وَاللّٰهُ یَكْتُبُ مَا یُبَیِّتُوْنَ ۚ— فَاَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَی اللّٰهِ ؕ— وَكَفٰی بِاللّٰهِ وَكِیْلًا ۟
মুনাফিকসকলে কেৱল মুখেৰে কয় যে, আমি আপোনাৰ আদেশ পালন কৰিম আৰু তাত কোনো অৱহেলা নকৰো। কিন্তু যেতিয়া আপোনাৰ পৰা গুচি যায় তেতিয়া সিহঁতৰ এটা দলে গোপনে আপোনাৰ সন্মুখত ব্যক্ত কৰা বক্তব্যৰ বিপৰীতে চক্ৰান্ত ৰচনা কৰে। অথচ আল্লাহ সিহঁতৰ চক্ৰান্ত সম্পৰ্কে অৱগত আৰু তেওঁ সিহঁতক ইয়াৰ প্ৰতিদান দিব। এতেকে আপুনি সিহঁতৰ প্ৰতি মনোযোগ নিদিব, সিহঁতে আপোনাৰ কোনো ক্ষতি কৰিব নোৱাৰে। আপোনাৰ সকলো বিষয় আল্লাহৰ ওপৰত এৰি দিয়ক আৰু তেওঁৰ ওপৰত ভৰসা কৰক, সংৰক্ষক হিচাপে আল্লাহেই যথেষ্ট।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَفَلَا یَتَدَبَّرُوْنَ الْقُرْاٰنَ ؕ— وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللّٰهِ لَوَجَدُوْا فِیْهِ اخْتِلَافًا كَثِیْرًا ۟
ইহঁতে কোৰআনৰ ওপৰত গৱেষণা কিয় নকৰে আৰু ইয়াক মনোযোগ সহকাৰে পাঠ কিয় নকৰে। যাতে এই কথা প্ৰমাণ হৈ যায় যে, কোৰআনৰ ভিতৰত কোনো মতানৈক্য অথবা পাৰস্পাৰিক অমিল নাই লগতে যাতে আপুনি লৈ অহা দ্বীনৰ সত্যতাৰ প্ৰতিও সিহঁত পতিয়ন যায়। যদি কোৰআন আল্লাহৰ বাহিৰে আন কাৰোবাৰ ফালৰ পৰা হলেহেঁতেন তেন্তে ইয়াৰ বিধানত পাৰস্পাৰিক অমিল থাকিলেহেঁতেন আৰু ইয়াৰ অৰ্থত বহুত বেমেজালি পোৱা গলহেঁতেন।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِذَا جَآءَهُمْ اَمْرٌ مِّنَ الْاَمْنِ اَوِ الْخَوْفِ اَذَاعُوْا بِهٖ ؕ— وَلَوْ رَدُّوْهُ اِلَی الرَّسُوْلِ وَاِلٰۤی اُولِی الْاَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِیْنَ یَسْتَنْۢبِطُوْنَهٗ مِنْهُمْ ؕ— وَلَوْلَا فَضْلُ اللّٰهِ عَلَیْكُمْ وَرَحْمَتُهٗ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّیْطٰنَ اِلَّا قَلِیْلًا ۟
যেতিয়া এই মুনাফিকসকলৰ ওচৰত মুছলিমসকলৰ শান্তি তথা আনন্দ অথবা ভয় আশংকা তথা দুখ কষ্টৰ কোনো বাৰ্তা আহে তেতিয়া সিহঁতে প্ৰচাৰ কৰি ফুৰে। যদি সিহঁতে অলপ প্ৰতীক্ষা কৰাহেঁতেন আৰু বিষয়টো ৰাছুল চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লাম তথা বিবেকৱান, জ্ঞানী আৰু শুভচিন্তিত লোকৰ ওচৰলৈ লৈ গ'লহেঁতেন, তেন্তে তেওঁলোকে বিষয়টো চালি জাৰি চাই সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিলেহেঁতেন যে, এইটো প্ৰচাৰ কৰা ঠিক হ'বনে, গোপনে ৰখা ঠিক হ'ব। হে মুমিনসকল! যদি আল্লাহৰ অনুগ্ৰহ আৰু তেওঁৰ ৰহমত তোমালোকৰ ওপৰত নাথাকিলহেঁতেন আৰু এইসকল মুনাফিকে যি ৰোগত আক্ৰান্ত হৈছে তাৰ পৰা ৰক্ষা নকৰিলেহেঁতেন তেন্তে তোমালোকৰ কিছু সংখ্যকৰ বাহিৰে বাকী সকলোৱে চয়তানৰ কুমন্ত্ৰণাত পতিত হ'লহেঁতেন।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَقَاتِلْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ۚ— لَا تُكَلَّفُ اِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِیْنَ ۚ— عَسَی اللّٰهُ اَنْ یَّكُفَّ بَاْسَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا ؕ— وَاللّٰهُ اَشَدُّ بَاْسًا وَّاَشَدُّ تَنْكِیْلًا ۟
হে ৰাছুল! আপুনি আল্লাহৰ পথত তেওঁৰ দ্বীন সুউচ্চ কৰাৰ বাবে যুদ্ধ কৰক। আপোনাক আনৰ বিষয়ে সোধ-পোচ কৰা নহব আৰু বাধ্যও কৰা নহব। কিয়নো আপুনি কেৱল নিজকেই যুদ্ধৰ বাবে বাধ্য কৰিব পাৰে। লগতে মুমিনসকলক যুদ্ধৰ প্ৰেৰণা দিয়ক আৰু তেওঁলোকক প্ৰস্তুত কৰক। আশা কৰা যায় আল্লাহে আপোনালোকৰ যুদ্ধৰ দ্বাৰা কাফিৰসকলৰ শক্তি দমন কৰিব। নিশ্চয় আল্লাহ অধিক শক্তিশালী আৰু কঠোৰ শাস্তি প্ৰদানকাৰী।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَنْ یَّشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً یَّكُنْ لَّهٗ نَصِیْبٌ مِّنْهَا ۚ— وَمَنْ یَّشْفَعْ شَفَاعَةً سَیِّئَةً یَّكُنْ لَّهٗ كِفْلٌ مِّنْهَا ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ مُّقِیْتًا ۟
যিয়ে আনৰ লগত ভাল ব্যৱহাৰ কৰিব, ফলত সি ছোৱাবৰ অংশীদাৰ হব আৰু যিয়ে আনৰ ক্ষতি সাধন কৰাৰ প্ৰয়াস কৰিব, ফলত সি গুনাহৰ অংশীদাৰ হব। আল্লাহে মানুহৰ সকলো কৰ্ম চাই আছে, তেওঁ মানুহক ইয়াৰ প্ৰতিদান দিব। এতেকে তোমালোকৰ মাজৰ যিয়ে কল্যাণ লাভৰ মাধ্যম হব, সি তাৰ অংশ অৰ্জন কৰিব, আনহাতে যিয়ে অকল্যাণ লাভৰ মাধ্যম হব, সিও নিজৰ ভাগ পাব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِذَا حُیِّیْتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوْا بِاَحْسَنَ مِنْهَاۤ اَوْ رُدُّوْهَا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ حَسِیْبًا ۟
যেতিয়া কোনোবাই তোমালোকক ছালাম দিয়ে তেতিয়া তোমালোকে তাক ছালামৰ তাতোকৈ উত্তম উত্তৰ দিবা অথবা অনুৰূপ উত্তৰ দিবা। যদিও উত্তম উত্তৰ দিয়াটোৱে ভাল। নিশ্চয় আল্লাহ তোমালোকৰ সকলো কৰ্মৰ সংৰক্ষণকাৰী, তেওঁ তোমালোকৰ প্ৰত্যেককে নিজ নিজ কৰ্মৰ প্ৰতিদান দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• تدبر القرآن الكريم يورث اليقين بأنه تنزيل من الله؛ لسلامته من الاضطراب، ويظهر عظيم ما تضمنه من الأحكام.
পৱিত্ৰ কোৰআন লৈ চিন্তা চৰ্চা কৰিলে অন্তৰত এই বিশ্বাস সৃষ্টি হয় যে, এইটো আল্লাহৰ অৱতীৰ্ণ পুথি, কিয়নো এই পুথিত কোনো পৰস্পৰ বিৰোধী কথা নাই। লগতে তাত থকা মহান বিধানসমূহও প্ৰকাশ পায়।
• لا يجوز نشر الأخبار التي تنشأ عنها زعزعة أمن المؤمنين، أو دبُّ الرعب بين صفوفهم.
এনেকুৱা বাৰ্তা প্ৰচাৰ কৰা উচিত নহয়, যিবোৰৰ দ্বাৰা মুছলিমসলৰ শান্তি ভঙ্গ হয় অথবা তেওঁলোকৰ শাৰীত ভীতিৰ সঞ্চাৰ হয়।
اَللّٰهُ لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ؕ— لَیَجْمَعَنَّكُمْ اِلٰی یَوْمِ الْقِیٰمَةِ لَا رَیْبَ فِیْهِ ؕ— وَمَنْ اَصْدَقُ مِنَ اللّٰهِ حَدِیْثًا ۟۠
আল্লাহৰ বাহিৰে আন কোনো সত্য উপাস্য নাই। তেওঁ তোমালোকৰ পূৰ্বৰ আৰু তোমালোকৰ পিছৰ সকলো মানুহকে একত্ৰিত কৰিব, ইয়াত কোনো সন্দেহ নাই। যাতে তোমালোকক তোমালোকৰ কৰ্মৰ প্ৰতিদান দিয়ে। আল্লাহতকৈ অধিক সত্যবাদী আন কোনো নাই।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَمَا لَكُمْ فِی الْمُنٰفِقِیْنَ فِئَتَیْنِ وَاللّٰهُ اَرْكَسَهُمْ بِمَا كَسَبُوْا ؕ— اَتُرِیْدُوْنَ اَنْ تَهْدُوْا مَنْ اَضَلَّ اللّٰهُ ؕ— وَمَنْ یُّضْلِلِ اللّٰهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهٗ سَبِیْلًا ۟
হে মুমিনসকল! তোমালোকৰ কি হৈছে, মুনাফিকসকলৰ লগত ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত তোমালোক দুটা ভাগত বিভক্ত হলা? এটা দলে কয়ঃ সিহঁতে কুফৰ কৰিছে, গতিকে সিহঁতৰ লগত যুদ্ধ কৰা উচিত। আনহাতে দ্বিতীয় দলে কয়ঃ যিহেতু সিহঁত মুমিন, সেয়ে সিহঁতৰ লগত যুদ্ধ কৰা উচিত নহয়। তোমালোকে কিয় সিহঁতৰ বিষয়ে মতানৈক্য কৰিবলৈ ধৰিলা, অথচ আল্লাহে সিহঁতৰ বেয়া কৰ্মৰ কাৰণে সিহঁতক কুফৰ আৰু ভ্ৰষ্টতাৰ পিনে ওভোতাই দিছে? তোমালোকে সিহঁতক সঠিক পথত আনিব বিচৰা নেকি যাক আল্লাহে সত্য স্বীকাৰ কৰাৰ তাওফীক দিয়া নাই? আল্লাহে যাক পথভ্ৰষ্ট কৰে তাক হিদায়ত দিবলৈ তুমি কোনো পথ সন্ধান কৰি নাপাবা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَدُّوْا لَوْ تَكْفُرُوْنَ كَمَا كَفَرُوْا فَتَكُوْنُوْنَ سَوَآءً فَلَا تَتَّخِذُوْا مِنْهُمْ اَوْلِیَآءَ حَتّٰی یُهَاجِرُوْا فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ؕ— فَاِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوْهُمْ وَاقْتُلُوْهُمْ حَیْثُ وَجَدْتُّمُوْهُمْ ۪— وَلَا تَتَّخِذُوْا مِنْهُمْ وَلِیًّا وَّلَا نَصِیْرًا ۟ۙ
মুনাফিকসকলে কামনা কৰে যে, তোমালোকেও সিহঁতৰ দৰে সেইটোক অস্বীকাৰ কৰা যিটো তোমালোকৰ প্ৰতি অৱতীৰ্ণ হৈছে। যাতে কুফৰৰ ক্ষেত্ৰত তোমালোক সমান হোৱা। সিহঁতৰ এই শত্ৰুতাৰ কাৰণে সিহঁতক বন্ধু হিচাপে গ্ৰহণ নকৰিবা, যেতিয়া লৈকে সিহঁতে আল্লাহৰ সন্তুষ্টি লাভৰ উদ্দেশ্যে শ্বিৰ্কৰ নগৰৰ পৰা ইছলাম নগৰলৈ হিজৰত নকৰিব, যাতে সিহঁতৰ ঈমানৰ প্ৰমাণ পোৱা যায়। যদি সিহঁতে এইটো নকৰে আৰু নিজৰ স্থিতিত অটল থাকে তেন্তে সিহঁতক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা আৰু য’তে পোৱা ত’তে হত্যা কৰা। আৰু সিহঁতৰ মাজৰ কাকো চোৱা চিতা কৰাৰ বাবে সংৰক্ষক নবনাবা লগতে শত্ৰুৰ বিৰুদ্ধে সহায়কাৰী হিচাপেও গ্ৰহণ নকৰিবা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِلَّا الَّذِیْنَ یَصِلُوْنَ اِلٰی قَوْمٍ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهُمْ مِّیْثَاقٌ اَوْ جَآءُوْكُمْ حَصِرَتْ صُدُوْرُهُمْ اَنْ یُّقَاتِلُوْكُمْ اَوْ یُقَاتِلُوْا قَوْمَهُمْ ؕ— وَلَوْ شَآءَ اللّٰهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَیْكُمْ فَلَقٰتَلُوْكُمْ ۚ— فَاِنِ اعْتَزَلُوْكُمْ فَلَمْ یُقَاتِلُوْكُمْ وَاَلْقَوْا اِلَیْكُمُ السَّلَمَ ۙ— فَمَا جَعَلَ اللّٰهُ لَكُمْ عَلَیْهِمْ سَبِیْلًا ۟
কিন্তু সিহঁতৰ মাজৰ যিসকলে এনেকুৱা সম্প্ৰদায়ৰ ওচৰত গৈ উপস্থিত হয়, যি সম্প্ৰদায়ৰ লগত তোমালোকৰ যুদ্ধবিৰামৰ সন্ধি আছে, অথবা সিহঁত নিজেই যদি তোমালোকৰ ওচৰত এই অৱস্থাত আহে যে, সিহঁতৰ অন্তৰ সংকীৰ্ণ হৈ পৰিছে, সিহঁতে তোমালোকৰ লগত যুদ্ধ কৰিব নিবিচাৰে আৰু নিজৰ সম্প্ৰদায়ৰ লগতো নহয়। আনহাতে আল্লাহে ইচ্ছা কৰিলে সিহঁতক তোমালোকতকৈ অধিক শক্তিশালী কৰিলেহেঁতেন, ফলত সিহঁতে তোমালোকৰ লগত যুদ্ধ কৰিলেহেঁতেন। এতেকে আল্লাহে প্ৰদান কৰা শান্তিময় পৰিৱেশ স্বীকাৰ কৰা আৰু সিহঁতক হত্যা তথা গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ পৰা বিৰত থাকা। যদি সিহঁতে তোমালোকৰ পৰা পৃথক হৈ থাকে, আৰু তোমালোকৰ লগত যুদ্ধ নকৰি সন্ধি কৰিব বিচাৰে তেন্তে আল্লাহে সিহঁতক হত্যা অথবা বন্দী বনোৱাৰ কোনো পথ উন্মুক্ত ৰখা নাই।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سَتَجِدُوْنَ اٰخَرِیْنَ یُرِیْدُوْنَ اَنْ یَّاْمَنُوْكُمْ وَیَاْمَنُوْا قَوْمَهُمْ ؕ— كُلَّ مَا رُدُّوْۤا اِلَی الْفِتْنَةِ اُرْكِسُوْا فِیْهَا ۚ— فَاِنْ لَّمْ یَعْتَزِلُوْكُمْ وَیُلْقُوْۤا اِلَیْكُمُ السَّلَمَ وَیَكُفُّوْۤا اَیْدِیَهُمْ فَخُذُوْهُمْ وَاقْتُلُوْهُمْ حَیْثُ ثَقِفْتُمُوْهُمْ ؕ— وَاُولٰٓىِٕكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَیْهِمْ سُلْطٰنًا مُّبِیْنًا ۟۠
হে মুমিনসকল! তোমালোকে মুনাফিকসকলৰ আন এটা দল পাবা, যিসকলে তোমালোকৰ ওচৰত প্ৰকাশ কৰে যে, সিহঁত মুমিন; যাতে সিহঁত নিৰাপদে থাকিব পাৰে। কিন্তু যেতিয়া নিজৰ কাফিৰ সম্প্ৰদায়ৰ ওচৰত যায় তেতিয়া কয় যে, আমি কাফিৰ, যাতে সিহঁতৰ পৰাও নিৰাপদে থাকিব পাৰে। সিহঁতক যেতিয়াই আল্লাহৰ লগত কুফুৰী কৰাৰ বাবে আৰু শ্বিৰ্ক কৰাৰ বাবে আহ্বান কৰা হয় তেতিয়াই সিহঁত আন্তৰিকতাৰে সেইটো কৰে। এনেকুৱা স্বভাৱৰ ব্যক্তিসকলে যদি তোমালোকৰ লগত যুদ্ধ কৰা বন্ধ নকৰে আৰু সন্ধিৰ বাবে আগুৱাই নাহে আৰু হাত সামৰি নাথাকে তেন্তে সিহঁতক য’তেই পাবা ত’তেই হত্যা কৰা। এইসমূহ বৈশিষ্ট্যৰ অধিকাৰী ব্যক্তিসকলক গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ আৰু হত্যা কৰাৰ আমি তোমালোকক স্পষ্ট প্ৰমাণ দিছো। কাৰণ সিহঁতে প্ৰতাৰণা কৰিছে আৰু যড়যন্ত্ৰ কৰিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• خفاء حال بعض المنافقين أوقع الخلاف بين المؤمنين في حكم التعامل معهم.
কিছুমান মুনাফিকৰ স্থিতি স্পষ্ট নোহোৱাৰ কাৰণে সিহঁতৰ লগত কেনেকুৱা ব্যৱহাৰ কৰা উচিত, এই বিষয়ে মুমিনসকলৰ মাজত মতানৈক্যৰ সৃষ্টি হৈছিল।
• بيان كيفية التعامل مع المنافقين بحسب أحوالهم ومقتضى المصلحة معهم.
• عدل الإسلام في الكف عمَّن لم تقع منه أذية متعدية من المنافقين.
وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ اَنْ یَّقْتُلَ مُؤْمِنًا اِلَّا خَطَأً ۚ— وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِیْرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَّدِیَةٌ مُّسَلَّمَةٌ اِلٰۤی اَهْلِهٖۤ اِلَّاۤ اَنْ یَّصَّدَّقُوْا ؕ— فَاِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَّكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیْرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ ؕ— وَاِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهُمْ مِّیْثَاقٌ فَدِیَةٌ مُّسَلَّمَةٌ اِلٰۤی اَهْلِهٖ وَتَحْرِیْرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ ۚ— فَمَنْ لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ ؗ— تَوْبَةً مِّنَ اللّٰهِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَلِیْمًا حَكِیْمًا ۟
কোনো মুমিনে আন কোনো মুমিনক হত্যা কৰা উচিত নহয়, ভুলবশতঃ হলে সেয়া সুকীয়া কথা। কিন্তু যিয়ে ভুলবশতঃ কোনো মুমিনক হত্যা কৰিব, সি কাফফাৰা হিচাপে এজন মুমিন দাস মুক্ত কৰিব লাগিব, আৰু হত্যাকাৰীৰ আত্মীয়সকলে নিহত ব্যক্তিৰ আত্মীয়সকলক ৰক্তপণ আদায় দিব লাগিব। আৰু যদি নিহত ব্যক্তিৰ আত্মীয়সকলে ৰক্তপণ ক্ষমা কৰি দিয়ে তেন্তে আদায় দিব নালাগিব। আৰু যদি নিহত ব্যক্তি শত্ৰু পক্ষৰ হয় কিন্তু নিহত ব্যক্তি মুমিন হয়, তেনে ক্ষেত্ৰত হত্যাকাৰীয়ে এজন মুমিন দাস আজাদ কৰিব, ৰক্তপণ দিয়াৰ আৱশ্যকতা নাই। আনহাতে নিহত ব্যক্তি যদি অমুছলিম হয় আৰু সিহঁতৰ লগত যদি তোমালোকৰ কোনো অঙ্গীকাৰ থাকে, যেনে জিম্মীসকল, তেন্তে হত্যাকাৰীৰ আত্মীয়সকলে নিহত ব্যক্তিৰ আত্মীয়সকলক ৰক্তপণ আদায় দিয়াৰ লগতে এজন মুমিন দাস মুক্ত কৰিব লাগিব। যদি দাস নাপায় অথবা দাস মুক্ত কৰাৰ সামৰ্থ নাথাকে তেন্তে একেলেঠাৰীয়ে দুমাহ চওম (ৰোজা) পালন কৰিব লাগিব। এই ধৰণৰ আদেশ এই কাৰণে দিয়া হৈছে, যাতে আল্লাহে তাক ক্ষমা কৰি দিয়ে। আল্লাহ তেওঁৰ বান্দাৰ কৰ্ম আৰু তাৰ নিয়ত সম্পৰ্কে অৱগত। চৰীয়ত প্ৰস্তুতকৰণত আৰু পৰিচালনাত তেওঁ মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یَّقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهٗ جَهَنَّمُ خَلِدًا فِیْهَا وَغَضِبَ اللّٰهُ عَلَیْهِ وَلَعَنَهٗ وَاَعَدَّ لَهٗ عَذَابًا عَظِیْمًا ۟
যিয়ে জানি বুজি কোনো মুমিন ব্যক্তিক অন্যায়ভাৱে হত্যা কৰিব, তাৰ পৰিণাম হৈছে জাহান্নাম, আৰু তাত সি চিৰকাল থাকিব। আৰু তাৰ ওপৰত থাকিব আল্লাহৰ ক্ৰোধ আৰু সি তেওঁৰ ৰহমতৰ পৰা আঁতৰ হ'ব। এই ডাঙৰ গুনাহৰ কাৰণেই আল্লাহে তাৰ বাবে মহা শাস্তি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِذَا ضَرَبْتُمْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ فَتَبَیَّنُوْا وَلَا تَقُوْلُوْا لِمَنْ اَلْقٰۤی اِلَیْكُمُ السَّلٰمَ لَسْتَ مُؤْمِنًا ۚ— تَبْتَغُوْنَ عَرَضَ الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ؗ— فَعِنْدَ اللّٰهِ مَغَانِمُ كَثِیْرَةٌ ؕ— كَذٰلِكَ كُنْتُمْ مِّنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللّٰهُ عَلَیْكُمْ فَتَبَیَّنُوْا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِیْرًا ۟
হে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণকাৰী আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অনুসৰণকাৰী সকল! যেতিয়া তোমালোকে আল্লাহৰ পথত জিহাদ কৰিবলৈ যোৱা তেতিয়া অনুসন্ধান কৰি লবা কাৰ লগত তোমালোকে যুদ্ধ কৰি আছা, আৰু যিয়ে কোনো কৰ্মৰ দ্বাৰা নিজৰ ইছলাম প্ৰকাশ কৰে তাক এই বুলি নকবা যে, তুমি মুমিন নহয় আৰু তুমি ভয়তে নিজৰ জান মাল ৰক্ষা কৰিবলৈ ইছলাম প্ৰকাশ কৰি আছা। এতেকে যুদ্ধলব্ধ সম্পদ তথা পাৰ্থিৱ জীৱনৰ তুচ্ছ সামগ্ৰীৰ লোভত পৰি তাক হত্যা নকৰিবা। শুনা! আল্লাহৰ ওচৰত অসংখ্য সম্পদ আছে, সেইবোৰ ইয়াতকৈ উত্তম আৰু ডাঙৰ। ইতিপূৰ্বে তোমালোকেও সেই ব্যক্তিৰ দৰেই আছিলা, যিয়ে নিজ সম্প্ৰদায়ৰ পৰা নিজৰ ঈমান গোপন কৰি ৰাখিছে। আল্লাহে তোমালোকক ইছলাম প্ৰদান কৰি অনুগ্ৰহ কৰিছে আৰু তোমালোকৰ তেজ সুৰক্ষিত কৰিছে। সেয়ে অনুসন্ধান কৰি লবা। নিশ্চয় তোমালোকৰ সৰুতকৈ সৰু আমলো আল্লাহৰ পৰা গোপন নহয় আৰু তেওঁ তোমালোকক ইয়াৰ প্ৰতিদান দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• جاء القرآن الكريم معظِّمًا حرمة نفس المؤمن، وناهيًا عن انتهاكها، ومرتبًا على ذلك أشد العقوبات.
কোৰআনে মুমিনৰ প্ৰাণ প্ৰতিষ্ঠাৰ সন্মান কৰে, ইয়াৰ অনিষ্টতাৰ প্ৰতিৰোধ কৰে লগতে ইয়াৰ ওপৰত কঠোৰ দণ্ড নিৰ্ধাৰিত কৰে।
لَا یَسْتَوِی الْقٰعِدُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ غَیْرُ اُولِی الضَّرَرِ وَالْمُجٰهِدُوْنَ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ ؕ— فَضَّلَ اللّٰهُ الْمُجٰهِدِیْنَ بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ عَلَی الْقٰعِدِیْنَ دَرَجَةً ؕ— وَكُلًّا وَّعَدَ اللّٰهُ الْحُسْنٰی ؕ— وَفَضَّلَ اللّٰهُ الْمُجٰهِدِیْنَ عَلَی الْقٰعِدِیْنَ اَجْرًا عَظِیْمًا ۟ۙ
আল্লাহৰ পথত জিহাদ কৰাৰ পৰা পিছুৱাই থকা মুমিন, যাৰ ওচৰত কোনো গ্ৰহণযোগ্য কাৰণো নাই, যেনে- বেমাৰ অথবা দৃষ্টি শক্তি নথকা আদি, সেই ব্যক্তিৰ সমান হব নোৱাৰে যিয়ে আল্লাহৰ পথত নিজৰ জান মালৰ সৈতে জিহাদ কৰে। আল্লাহে ঘৰত বহি থকা লোক সকলৰ ওপৰত সেইসকল লোকৰ মৰ্যদা বৃদ্ধি কৰিছে যিসকলে ধন-প্ৰাণৰ সৈতে আল্লাহৰ পথত জিহাদ কৰে। আনহাতে কাৰণবশতঃ ঘৰত বহি থকা লোকসকলৰ বাবে আৰু মুজাহিদ সকলৰ বাবে উচিত ছোৱাবৰ ব্যৱস্থা আছে। আনহাতে বহি থকা লোকসকলতকৈ মুজাহিদ সকলক আল্লাহে নিজৰ ফালৰ পৰা ডাঙৰ ছোৱাব প্ৰদান কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ الَّذِیْنَ تَوَفّٰىهُمُ الْمَلٰٓىِٕكَةُ ظَالِمِیْۤ اَنْفُسِهِمْ قَالُوْا فِیْمَ كُنْتُمْ ؕ— قَالُوْا كُنَّا مُسْتَضْعَفِیْنَ فِی الْاَرْضِ ؕ— قَالُوْۤا اَلَمْ تَكُنْ اَرْضُ اللّٰهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوْا فِیْهَا ؕ— فَاُولٰٓىِٕكَ مَاْوٰىهُمْ جَهَنَّمُ ؕ— وَسَآءَتْ مَصِیْرًا ۟ۙ
কুফৰী নগৰৰ পৰা হিজৰত নকৰি যিসকলে নিজৰ ওপৰত অন্যায় কৰিছে, ফিৰিস্তাসকলে সিহঁতৰ প্ৰাণ হৰণ কৰাৰ সময়ত সিহঁতক ধমক দি কয়ঃ তোমালোকে কি অৱস্থাত আছিলা, আৰু মুশ্বৰিক আৰু তোমালোকৰ মাজত কি পাৰ্থক্য আছিল? তেতিয়া সিহঁতে কাৰণ দৰ্শাই কয়ঃ আমি দুৰ্বল আছিলো, শক্তিহীন আছিলো আৰু নিজকে ৰক্ষা কৰাৰ কোনো উপায় নাছিল। তেতিয়া ফিৰিস্তাসকলে ধমক দি কয়ঃ আল্লাহৰ পৃথিৱী প্ৰশস্ত নাছিল নে যে, তোমালোকে তাৰ পৰা আঁতৰি গৈ নিজৰ দ্বীন আৰু প্ৰাণ, অপমান আৰু অত্যাচাৰৰ পৰা ৰক্ষা কৰিলাহেঁতেন। দৰাচলতে হিজৰতৰ পৰা আঁতৰি থকা এইসকল লোকেই জাহান্নামত বাস কৰিব আৰু এইটো সিহঁতৰ বাবে বৰ বেয়া আৰু নিকৃষ্ট প্ৰত্যাৱৰ্তনস্থল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِلَّا الْمُسْتَضْعَفِیْنَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَآءِ وَالْوِلْدَانِ لَا یَسْتَطِیْعُوْنَ حِیْلَةً وَّلَا یَهْتَدُوْنَ سَبِیْلًا ۟ۙ
কিন্তু শাস্তিৰ এই ধমকৰ ভিতৰত সেই সকল দুৰ্বল আৰু নিঃসহায় পুৰুষ, মহিলা আৰু শিশু অন্তৰ্ভুক্ত নহয়, যিসকলৰ ওচৰত অন্যায় অত্যাচাৰৰ পৰা ৰক্ষা পোৱাৰ কোনো উপায় নাছিল আৰু ইয়াৰ পৰা মুক্তি পোৱাৰো কোনো পথ নাছিল। এনেকুৱা লোকক আল্লাহে নিজ ৰহমতেৰে ক্ষমা কৰিব। নিশ্চয় আল্লাহে তেওঁৰ বান্দাসকলক মাৰ্জনা কৰে আৰু তাওবাকাৰী সকলক ক্ষমা কৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَاُولٰٓىِٕكَ عَسَی اللّٰهُ اَنْ یَّعْفُوَ عَنْهُمْ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَفُوًّا غَفُوْرًا ۟
কিন্তু শাস্তিৰ এই ধমকৰ ভিতৰত সেই সকল দুৰ্বল আৰু নিঃসহায় পুৰুষ, মহিলা আৰু শিশু অন্তৰ্ভুক্ত নহয়, যিসকলৰ ওচৰত অন্যায় অত্যাচাৰৰ পৰা ৰক্ষা পোৱাৰ কোনো উপায় নাছিল আৰু ইয়াৰ পৰা মুক্তি পোৱাৰো কোনো পথ নাছিল। এনেকুৱা লোকক আল্লাহে নিজ ৰহমতেৰে ক্ষমা কৰিব। নিশ্চয় আল্লাহে তেওঁৰ বান্দাসকলক মাৰ্জনা কৰে আৰু তাওবাকাৰী সকলক ক্ষমা কৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یُّهَاجِرْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ یَجِدْ فِی الْاَرْضِ مُرٰغَمًا كَثِیْرًا وَّسَعَةً ؕ— وَمَنْ یَّخْرُجْ مِنْ بَیْتِهٖ مُهَاجِرًا اِلَی اللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ ثُمَّ یُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ اَجْرُهٗ عَلَی اللّٰهِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ غَفُوْرًا رَّحِیْمًا ۟۠
যিয়ে কুফৰী নগৰৰ পৰা ইছলামী নগৰৰ পিনে আল্লাহৰ সন্তুষ্টি লাভৰ উদ্দেশ্যে হিজৰত কৰিব, সি অৱস্থান কৰাৰ বাবে নতুন স্থান পাব, যত সি সন্মান আৰু প্ৰচুৰ পৰিমাণে জীৱিকা লাভ কৰিব। যিয়ে নিজ ঘৰৰ পৰা আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ পিনে হিজৰত কৰাৰ উদ্দেশ্যে ওলাই গল, কিন্তু লক্ষ্যস্থান পোৱাৰ আগতে তাৰ মৃত্যু হল, এনে ক্ষেত্ৰত আল্লাহৰ ওচৰত তাৰ ছোৱাব নিশ্চিত। যদিও সি লক্ষ্যস্থান পোৱা নাই তথাপিও কোনো অসুবিধা নাই। নিশ্চয় আল্লাহে তেওঁৰ তাওবাকাৰী বান্দাসকলক ক্ষমা কৰে আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰতি দয়া কৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِذَا ضَرَبْتُمْ فِی الْاَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْكُمْ جُنَاحٌ اَنْ تَقْصُرُوْا مِنَ الصَّلٰوةِ ۖۗ— اِنْ خِفْتُمْ اَنْ یَّفْتِنَكُمُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا ؕ— اِنَّ الْكٰفِرِیْنَ كَانُوْا لَكُمْ عَدُوًّا مُّبِیْنًا ۟
যেতিয়া তোমালোকে পৃথিৱীত ভ্ৰমণ কৰা তেতিয়া যদি কাফিৰসকলৰ ফালৰ পৰা কোনো কষ্ট পোৱাৰ ভয় থাকে তেন্তে চাৰি ৰাকাআত বিশিষ্ট ছালাতসমূহ দুই ৰাকাতকৈ আদায় কৰাত তোমালোকৰ কোনো গুনাহ নহয়। নিশ্চয় তোমালোকৰ লগত কাফিৰসকলৰ শত্ৰুতা স্পষ্ট প্ৰকাশ্য। আনহাতে শান্তি বিৰাজ কৰা অৱস্থাতো ভ্ৰমণ কালত ছালাত কচৰ কৰাৰ বিষয়টো ছহীহ ছুন্নাহৰ দ্বাৰা প্ৰমাণিত।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• فضل الجهاد في سبيل الله وعظم أجر المجاهدين، وأن الله وعدهم منازل عالية في الجنة لا يبلغها غيرهم.
আল্লাহৰ পথত জিহাদ কৰাৰ ফজিলত আৰু মুজাহিদসকলৰ মহান প্ৰতিদান। আল্লাহে তেওঁলোকৰ বাবে জান্নাতত এনেকুৱা উচ্চ স্থানৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছে যিটো আন কোনেও নাপাব।
• أصحاب الأعذار يسقط عنهم فرض الجهاد مع ما لهم من أجر إن حسنت نيتهم.
উচিত কাৰণবশতঃ যিসকলে জিহাদত চামিল হব নোৱাৰে তেওঁলোকৰ ওপৰত জিহাদ অনিবাৰ্য নহয়। লগতে যদি তেওঁলোকৰ নিয়ত ঠিক থাকে তেন্তে তেওঁলোকেও ছোৱাব পাব।
وَاِذَا كُنْتَ فِیْهِمْ فَاَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلٰوةَ فَلْتَقُمْ طَآىِٕفَةٌ مِّنْهُمْ مَّعَكَ وَلْیَاْخُذُوْۤا اَسْلِحَتَهُمْ ۫— فَاِذَا سَجَدُوْا فَلْیَكُوْنُوْا مِنْ وَّرَآىِٕكُمْ ۪— وَلْتَاْتِ طَآىِٕفَةٌ اُخْرٰی لَمْ یُصَلُّوْا فَلْیُصَلُّوْا مَعَكَ وَلْیَاْخُذُوْا حِذْرَهُمْ وَاَسْلِحَتَهُمْ ۚ— وَدَّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا لَوْ تَغْفُلُوْنَ عَنْ اَسْلِحَتِكُمْ وَاَمْتِعَتِكُمْ فَیَمِیْلُوْنَ عَلَیْكُمْ مَّیْلَةً وَّاحِدَةً ؕ— وَلَا جُنَاحَ عَلَیْكُمْ اِنْ كَانَ بِكُمْ اَذًی مِّنْ مَّطَرٍ اَوْ كُنْتُمْ مَّرْضٰۤی اَنْ تَضَعُوْۤا اَسْلِحَتَكُمْ ۚ— وَخُذُوْا حِذْرَكُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ اَعَدَّ لِلْكٰفِرِیْنَ عَذَابًا مُّهِیْنًا ۟
হে ৰাছুল! শত্ৰুৰ লগত যুদ্ধৰ সময়ত যেতিয়া আপুনি সৈনিকৰ লগত থাকে তেতিয়া তেওঁলোকক ছালাত পঢ়াবলৈ হলে তেওঁলোকক দুটা ভাগত বিভক্ত কৰিব। তেওঁলোকৰ এটা দলে আপোনাৰ লগত ছালাত আদায় কৰিব আৰু ছালাত অৱস্থাতো যাতে তেওঁলোক অস্ত্ৰ লগত ৰাখে। আৰু আনটো দলে যাতে পহৰা দিয়ে। যেতিয়া প্ৰথম দলে ইমামৰ লগত এক ৰাকাআত পঢ়ি লব, তাৰ পিছত বাকী থকা ৰাকাআত নিজে নিজেই সম্পন্ন কৰিব। তেওঁলোকৰ ছালাত আদায় সম্পন্ন হলে, তেওঁলোকে শত্ৰুৰ পিনে আহি পহৰাত থিয় দিব। আনহাতে পহৰাত থকা আগৰ দলটোৱে আহি এতিয়া ইমামৰ লগত এক ৰাকাআত পঢ়ি লব। ইমামে ছালাম ফিৰোৱাৰ পিছত তেওঁলোকে বাকী থকা ৰাকাআত সম্পন্ন কৰিব আৰু শত্ৰুৰ পৰা সতৰ্কতা অৱলম্বন কৰি নিজৰ লগত অস্ত্ৰ ৰাখিব। কাফিৰসকলে বিচাৰে যে, তোমালোকে ছালাতৰ সময়ত নিজৰ অস্ত্ৰ আৰু বয়-বস্তুৰ পৰা অমনোযোগী হোৱাৰ লগে লগে সিহঁতে তোমালোকৰ ওপৰত হঠাৎ আক্ৰমণ কৰিব আৰু এই অমনোযোগী অৱস্থাতেই তোমালোকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰিব। কিন্তু যদি বৰষুণৰ বাবে তোমালোকৰ কষ্ট হয় অথবা অসুস্থ অৱস্থাত থাকা তেন্তে এনে অৱস্থাত অস্ত্ৰ ৰাখি থোৱাত কোনো গুনাহ নহয়। কিন্তু সক্ষম অনুযায়ী শত্ৰুৰ পৰা সতৰ্ক থাকিবা। নিশ্চয় আল্লাহে কাফিৰসকলৰ বাবে যন্ত্ৰণাদায়ক শাস্তি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَاِذَا قَضَیْتُمُ الصَّلٰوةَ فَاذْكُرُوا اللّٰهَ قِیٰمًا وَّقُعُوْدًا وَّعَلٰی جُنُوْبِكُمْ ۚ— فَاِذَا اطْمَاْنَنْتُمْ فَاَقِیْمُوا الصَّلٰوةَ ۚ— اِنَّ الصَّلٰوةَ كَانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنِیْنَ كِتٰبًا مَّوْقُوْتًا ۟
হে মুমিনসকল! ছালাত শেষ হোৱাৰ পিছত তোমালোকে থিয়, বহি আৰু শুই থকা অৱস্থাত বৰং প্ৰত্যেক অৱস্থাতেই তছবীহ, তাহমীদ আৰু তাহলীলৰ মাধ্যমত আল্লাহক স্মৰণ কৰিবা। এতেকে যেতিয়া ভয়-ভীতি আঁতৰ হব আৰু শান্তি প্ৰতিষ্ঠা হব তেতিয়া আৰকান, ওৱাজীবসমূহ আৰু মুস্তাহাবসমূহৰ সৈতে ছালাত সেই দৰে আদায় কৰা যিদৰে আদায় কৰাৰ আদেশ দিয়া হৈছে। নিশ্চয় মুমিনসকলৰ ওপৰত ছালাত নিৰ্ধাৰিত সময়ত আদায় কৰা ফৰজ কৰা হৈছে। কোনো কাৰণ অবিহনে সময়তকৈ পলম কৰা বৈধ নহয়। এই বিধান কেৱল মুক্বীম অৱস্থাৰ বাবে অন্যথা ভ্ৰমণ অৱস্থাত দুই ছালাত একত্ৰিত কৰাৰ তথা চাৰি ৰাকাআত বিশিষ্ট ছালাতক দুই দুই ৰাকাআতকৈ পঢ়াৰ বিধান আছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَهِنُوْا فِی ابْتِغَآءِ الْقَوْمِ ؕ— اِنْ تَكُوْنُوْا تَاْلَمُوْنَ فَاِنَّهُمْ یَاْلَمُوْنَ كَمَا تَاْلَمُوْنَ ۚ— وَتَرْجُوْنَ مِنَ اللّٰهِ مَا لَا یَرْجُوْنَ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَلِیْمًا حَكِیْمًا ۟۠
হে মুমিনসকল! কাফিৰ শত্ৰুৰ চোঁচা লওঁতে দুৰ্বলতা আৰু অৱহেলা নকৰিবা। যদি তোমালোকে হত্যা আৰু আঘাতৰ ফলত কষ্ট পাই আছা, তেন্তে সিহঁতেও তোমালোকৰ দৰেই কষ্ট পাইছে। গতিকে এনে পৰিস্থিতিত সিহঁতৰ ধৈৰ্য তোমালোকৰ ধৈৰ্যতকৈ বেছি হোৱা উচিত নহয়। কিয়নো তোমালোকে আল্লাহৰ ওচৰত যি ছোৱাব, সহায় আৰু সমৰ্থন আশা কৰা, সেইটো সিহঁতে আশা নকৰে। নিশ্চয় আল্লাহ তেওঁৰ বান্দাৰ অৱস্থা সম্পৰ্কে অৱগত। তেওঁ চৰীয়ত প্ৰস্তুতকৰণত আৰু পৰিচালনাত মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّاۤ اَنْزَلْنَاۤ اِلَیْكَ الْكِتٰبَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَیْنَ النَّاسِ بِمَاۤ اَرٰىكَ اللّٰهُ ؕ— وَلَا تَكُنْ لِّلْخَآىِٕنِیْنَ خَصِیْمًا ۟ۙ
হে ৰাছুল! আমি আপোনাৰ প্ৰতি সত্যৰ আধাৰত কোৰআন অৱতীৰ্ণ কৰিছো, যাতে আপুনি মানুহৰ সকলো বিষয় আল্লাহ প্ৰদত্ব জ্ঞানৰ দ্বাৰা ফয়চালা কৰিব পাৰে, নিজৰ আকাংখা তথা প্ৰবৃত্তিৰ চাহিদা অনুযায়ী নহয়। লগতে যিসকলে নিজৰ প্ৰতি আৰু আমানতৰ প্ৰতি বিশ্বাসঘাতকতা কৰে আপুনি সেইসকল লোকৰ পক্ষ লৈ সিহঁতৰ পৰা অধিকাৰ প্ৰাপ্তসকলক আঁতৰ নকৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• استحباب صلاة الخوف وبيان أحكامها وصفتها.
• الأمر بالأخذ بالأسباب في كل الأحوال، وأن المؤمن لا يعذر في تركها حتى لو كان في عبادة.
সকলো পৰিস্থিতিত সাধনা অৱলম্বন কৰাৰ আদেশ, মুমিনে কোনো পৰিস্থিতিতেই ইয়াক আওকাণ কৰিব নোৱাৰে আনকি ছালাতৰ অৱস্থাতো নহয়।
• مشروعية دوام ذكر الله تعالى على كل حال، فهو حياة القلوب وسبب طمأنينتها.
وَلَا تُجَادِلْ عَنِ الَّذِیْنَ یَخْتَانُوْنَ اَنْفُسَهُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یُحِبُّ مَنْ كَانَ خَوَّانًا اَثِیْمًا ۟ۚۙ
কোনো এনেকুৱা ব্যক্তিৰ পক্ষ নলব, যিয়ে বিশ্বাসঘাতকতা কৰে আৰু নিজৰ বিশ্বাসঘাতকতা গোপন কৰাৰ বাবে সৰ্বতো প্ৰকাৰ প্ৰয়াস কৰে। আল্লাহে এনেকুৱা অত্যধিক বিশ্বাসঘাতকতা কৰা তথা পাপ কাম কৰা ব্যক্তিক পছন্দ নকৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یَّسْتَخْفُوْنَ مِنَ النَّاسِ وَلَا یَسْتَخْفُوْنَ مِنَ اللّٰهِ وَهُوَ مَعَهُمْ اِذْ یُبَیِّتُوْنَ مَا لَا یَرْضٰی مِنَ الْقَوْلِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ بِمَا یَعْمَلُوْنَ مُحِیْطًا ۟
সিহঁতে ভয় আৰু লাজৰ কাৰণে মানুহৰ অন্তৰালত গুনাহ কৰে, কিন্তু আল্লাহৰ পৰা গোপন নকৰে। অথচ আল্লাহে নিজ জ্ঞানেৰে সিহঁতক পৰিবেষ্টন কৰি আছে। সিহঁতৰ কোনো বিষয় তেওঁৰ পৰা গোপন নহয়, লগতে ৰাতিৰ অন্ধকাৰত সিহঁতে গোপনে কৰা চক্ৰান্তও তেওঁৰ পৰা গোপন নহয় যিটোক আল্লাহে পছন্দ কৰে। যেনে- পাপিষ্ঠ ব্যক্তিৰ পক্ষ লোৱা আৰু নিৰ্দোষী ব্যক্তিক দোষাৰোপ কৰা আদি। নিশ্চয় আল্লাহ তোমালোকৰ প্ৰকাশ্য আৰু অপ্ৰকাশ্য সকলো বিষয় সম্পৰ্কে অৱগত। তেওঁৰ পৰা একো গোপন নহয় আৰু তেওঁ মানুহক সিহঁতৰ আমলৰ প্ৰতিদান দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
هٰۤاَنْتُمْ هٰۤؤُلَآءِ جَدَلْتُمْ عَنْهُمْ فِی الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ۫— فَمَنْ یُّجَادِلُ اللّٰهَ عَنْهُمْ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ اَمْ مَّنْ یَّكُوْنُ عَلَیْهِمْ وَكِیْلًا ۟
হে অপৰাধীসকলৰ শুভাকাংক্ষী সকল! এই পাৰ্থিৱ জীৱনত তোমালোকে ইহঁতক নিৰপৰাধ প্ৰমাণ কৰিবলৈ আৰু শাস্তিৰ পৰা বচাবলৈ যিমান পাৰা চেষ্টা কৰিলা কিন্তু কিয়ামতৰ দিনা ইহঁতৰ ফালৰ পৰা আল্লাহৰ লগত কোনে বাদানুবাদ কৰিব, যেতিয়া ইহঁতৰ প্ৰকৃত চৰিত্ৰ ওলাই পৰিব? সেইদিনা ইহঁতৰ প্ৰতিনিধি কোন হব? ইয়াত কোনো সন্দেহ নাই যে, এইটো কোনেও কৰিব নোৱাৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یَّعْمَلْ سُوْٓءًا اَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهٗ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللّٰهَ یَجِدِ اللّٰهَ غَفُوْرًا رَّحِیْمًا ۟
যিয়ে অসৎ কৰ্ম কৰিব অথবা গুনাহত লিপ্ত হৈ নিজৰ ওপৰত অন্যায় কৰিব। তাৰ পিছত যিয়ে নিজৰ গুনাহ স্বীকাৰ কৰি অনুতপ্ত হৈ গুনাহৰ পৰা দূৰৈত থকাৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰি আল্লাহৰ ওচৰত ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰিব। সি নিশ্চয় আল্লাহক তাৰ গুনাহ ক্ষমাকাৰী হিচাপে আৰু তাৰ প্ৰতি দয়াৱান হিচাপে পাব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یَّكْسِبْ اِثْمًا فَاِنَّمَا یَكْسِبُهٗ عَلٰی نَفْسِهٖ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَلِیْمًا حَكِیْمًا ۟
যিয়ে কোনো গুনাহ কৰিব, সৰু হওঁক বা ডাঙৰ, তাৰ শাস্তি সি নিজেই ভোগ কৰিব লাগিব, আন কোনোবাই নহয়। অৱশ্যে আল্লাহ বান্দাসকলৰ আমল সম্পৰ্কে সৰ্বজ্ঞ। তেওঁ চৰীয়ত প্ৰস্তুতকৰণত আৰু পৰিচালনাত মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یَّكْسِبْ خَطِیْٓئَةً اَوْ اِثْمًا ثُمَّ یَرْمِ بِهٖ بَرِیْٓـًٔا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَّاِثْمًا مُّبِیْنًا ۟۠
যিয়ে অজানিতে কোনো গুনাহ কৰে অথবা জানি বুজি কোনো গুনাহ কৰে আৰু তাৰ পিছত কোনো নিৰ্দোষী ব্যক্তিৰ ওপৰত তাৰ দোষ চপাই দিয়ে, সি এই নিকৃষ্ট কৰ্মৰ জৰিয়তে স্পষ্ট মিছা আৰু প্ৰকাশ্য গুনাহৰ বোজা নিজৰ ওপৰত বহন কৰে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَوْلَا فَضْلُ اللّٰهِ عَلَیْكَ وَرَحْمَتُهٗ لَهَمَّتْ طَّآىِٕفَةٌ مِّنْهُمْ اَنْ یُّضِلُّوْكَ ؕ— وَمَا یُضِلُّوْنَ اِلَّاۤ اَنْفُسَهُمْ وَمَا یَضُرُّوْنَكَ مِنْ شَیْءٍ ؕ— وَاَنْزَلَ اللّٰهُ عَلَیْكَ الْكِتٰبَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ ؕ— وَكَانَ فَضْلُ اللّٰهِ عَلَیْكَ عَظِیْمًا ۟
হে ৰাছুল! যদি আল্লাহে আপোনাক নিজ অনুগ্ৰহৰ দ্বাৰা নবচালেহেঁতেন তেন্তে নিজৰ প্ৰতি বিশ্বাসঘাতকতা কৰা এটা দলে আপোনাক সত্যৰ পৰা দূৰ কৰাৰ নিৰ্ণয় কৰিয়ে পেলাইছিল, যাতে আপুনি ফয়চালা কৰাৰ সময়ত ন্যায় ফয়চালা কৰিব নোৱাৰে। প্ৰকৃততে সিহঁতে নিজকে পথভ্ৰষ্ট কৰি আছে। কিয়নো সিহঁতৰ এই পথভ্ৰষ্ট কৰাৰ প্ৰয়াসৰ পৰিণাম সিহঁত নিজেই ভোগ কৰিব লাগিব। যিহেতু আল্লাহে আপোনাক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰিছে, গতিকে সিহঁতে আপোনাৰ একো ক্ষতি কৰিব নোৱাৰে। আল্লাহে আপোনাৰ ওপৰত কোৰআন আৰু ছুন্নত অৱতীৰ্ণ কৰিছে লগতে হিদায়ত আৰু নুৰৰ এনেকুৱা জ্ঞান প্ৰদান কৰিছে যিটো পূৰ্বে আপোনাৰ ওচৰত নাছিল। দৰাচলতে আল্লাহে নবুওৱত আৰু সংৰক্ষণৰ জৰিয়তে আপোনাৰ প্ৰতি বৰ ডাঙৰ অনুগ্ৰহ কৰিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• النهي عن المدافعة والمخاصمة عن المبطلين؛ لأن ذلك من التعاون على الإثم والعدوان.
অসত্যৰ অনুসাৰীসকলৰ পক্ষ লবলৈ তথা সিহঁতৰ হৈ কথা কবলৈ নিষেধ কৰা হৈছে। কিয়নো এইটো গুনাহ তথা অন্যায়ৰ সহায় কৰা হব।
• ينبغي للمؤمن الحق أن يكون خوفه من الله وتعظيمه والحياء منه فوق كل أحد من الناس.
মুমিনৰ অন্তৰত আল্লাহৰ ভয় আৰু তেওঁৰ সন্মান সকলো মানুহতকৈ অধিক হোৱা উচিত, লগতে সবাতোকৈ বেছি তেওঁকেই লাজ কৰা উচিত।
لَا خَیْرَ فِیْ كَثِیْرٍ مِّنْ نَّجْوٰىهُمْ اِلَّا مَنْ اَمَرَ بِصَدَقَةٍ اَوْ مَعْرُوْفٍ اَوْ اِصْلَاحٍ بَیْنَ النَّاسِ ؕ— وَمَنْ یَّفْعَلْ ذٰلِكَ ابْتِغَآءَ مَرْضَاتِ اللّٰهِ فَسَوْفَ نُؤْتِیْهِ اَجْرًا عَظِیْمًا ۟
এনেকুৱা বহুতো অযথা কথাত কোনো কল্যাণ নাই, যিবোৰ মানুহে গোপনে কৰে। আনহাতে যদি সিহঁতৰ সেই কথাত কোনো দানৰ আদেশ থাকে, অথবা কোনো ভাল কামৰ প্ৰতি প্ৰেৰণা থাকে যিটো চৰীয়ত তথা বিবেকৰ দৃষ্টিত ভাল বুলি বিবেচিত হয় নাইবা দুজন ব্যক্তিৰ মাজত শান্তি স্থাপনৰ যদি কোনো আহ্বান থাকে তেন্তে সেয়া সুকীয়া কথা। যিয়ে আল্লাহৰ সন্তুষ্টি লাভৰ উদ্দেশ্যে এনেকুৱা কৰিব, আমি অনতিপলমে তাক বৰ ডাঙৰ ছোৱাব প্ৰদান কৰিম।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یُّشَاقِقِ الرَّسُوْلَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدٰی وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبِیْلِ الْمُؤْمِنِیْنَ نُوَلِّهٖ مَا تَوَلّٰی وَنُصْلِهٖ جَهَنَّمَ ؕ— وَسَآءَتْ مَصِیْرًا ۟۠
সত্য স্পষ্ট হোৱাৰ পিছতো যিয়ে ৰাছুলৰ লগত শত্ৰুতা পোষণ কৰিব, তেওঁ লৈ অহা চৰীয়তৰ বিৰোধিতা কৰিব লগতে মুমিনসকলৰ পথৰ বাহিৰে আন কোনো পথ অৱলম্বন কৰিব, আমি তাক সেই পথৰে পথিক বনাই দিম যিটো সি নিজৰ বাবে পছন্দ কৰিছে। আৰু জানি বুজি সত্যৰ পৰা বিমুখ হোৱাৰ কাৰণে, আমি তাক সত্যৰ পথত আহিবলৈ তাওফীক প্ৰদান নকৰিম। আমি তাক জাহান্নামত প্ৰৱেশ কৰাম, য’ত সি প্ৰচণ্ড গৰম অনুভৱ কৰিব আৰু এইটো ইয়াৰ অধিবাসীসকলৰ বাবে বৰ নিকৃষ্ট ঠাই।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ اللّٰهَ لَا یَغْفِرُ اَنْ یُّشْرَكَ بِهٖ وَیَغْفِرُ مَا دُوْنَ ذٰلِكَ لِمَنْ یَّشَآءُ ؕ— وَمَنْ یُّشْرِكْ بِاللّٰهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلٰلًا بَعِیْدًا ۟
নিশ্চয় আল্লাহে তেওঁৰ লগত কৰা শ্বিৰ্কক কেতিয়াও ক্ষমা নকৰে, বৰং মুশ্বৰিক ব্যক্তিক চিৰকাল জাহান্নামত ৰাখিব। শ্বিৰ্কৰ বাহিৰে আন যিকোনো গুনাহ তেওঁ ইচ্ছা কৰিলে নিজ কৃপা আৰু অনুগ্ৰহত ক্ষমা কৰি দিব। যিয়ে আল্লাহৰ আন কাকো অংশী স্থাপন কৰিব, সি সত্য পথৰ পৰা বহু দূৰ আঁতৰি যাব। কিয়নো সি সৃষ্টিক স্ৰষ্টাৰ সমকক্ষ কৰিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنْ یَّدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِهٖۤ اِلَّاۤ اِنٰثًا ۚ— وَاِنْ یَّدْعُوْنَ اِلَّا شَیْطٰنًا مَّرِیْدًا ۟ۙ
এইসকল মুশ্বৰিকে আল্লাহৰ লগত এনেকুৱা উপাস্যৰ উপাসনা কৰে আৰু আহ্বান কৰে, যিসকলৰ নাম মহিলাৰ নামেৰে জনাজাত, যেনে লাত উজ্জা। যিসকলে উপকাৰো কৰিব নোৱাৰে আৰু অপকাৰো কৰিব নোৱাৰে। সিহঁতে দৰাচলতে চয়তানৰ উপাসনা কৰে যাক আল্লাহৰ আনুগত্যৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছে, তাৰ মাজত কোনো কল্যাণ নাই। কিয়নো সিয়েই মানুহক মুৰ্তি পূজাৰ আদেশ দিছে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَّلَاُضِلَّنَّهُمْ وَلَاُمَنِّیَنَّهُمْ وَلَاٰمُرَنَّهُمْ فَلَیُبَتِّكُنَّ اٰذَانَ الْاَنْعَامِ وَلَاٰمُرَنَّهُمْ فَلَیُغَیِّرُنَّ خَلْقَ اللّٰهِ ؕ— وَمَنْ یَّتَّخِذِ الشَّیْطٰنَ وَلِیًّا مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُّبِیْنًا ۟ؕ
মই নিশ্চয় সিহঁতক তোমাৰ পোন পথৰ পৰা বিৰত ৰাখিম, মিছা প্ৰতিশ্ৰুতি দি সিহঁতক আশা প্ৰদান কৰিম, যাৰ ফলত ভ্ৰষ্টতাও সুন্দৰ লাগিব। সিহঁতক এই আদেশও দিম যে তোমালোকে জীৱ-জন্তুৰ কাণ ফালি দিয়া, যাতে আল্লাহে হালাল কৰা জন্তু হাৰাম হৈ যায়। মই আল্লাহৰ সৃষ্টিক পৰিবৰ্তন ও বিকৃত কৰাৰো আদেশ প্ৰদান কৰিম। এতেকে যিয়ে চয়তানক অভিভাৱক বনাব আৰু তাৰ লগত বন্ধুত্ব কৰিব আৰু তাৰ কথা মানিব, সি বহিষ্কৃত চয়তানৰ লগত বন্ধুত্ব কৰাৰ কাৰণে স্পষ্ট ক্ষতিগ্ৰস্ততাত পতিত হব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• أكثر تناجي الناس لا خير فيه، بل ربما كان فيه وزر، وقليل من كلامهم فيما بينهم يتضمن خيرًا ومعروفًا.
মানুহৰ অধিকাংশ গোপন কথাপোকথনত কোনো কল্যাণ নাথাকে। বৰং কেতিয়াবা কেতিয়াবা তাত গোনাহে হয়। বহুত কম এনেকুৱা হয় য’ত পাৰস্পাৰিক গোপন কথাপোকথনত কল্যাণ তথা ভাল কামৰ আলোচনা হয়।
• معاندة الرسول صلى الله عليه وسلم ومخالفة سبيل المؤمنين نهايتها البعد عن الله ودخول النار.
আল্লাহৰ ৰাছুল চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ লগত শত্ৰুতা আৰু মুমিনসকলৰ পথৰ বিৰোধিতা কৰাৰ পৰিণাম হৈছে আল্লাহৰ পৰা দূৰত্ব আৰু জাহান্নামত প্ৰৱেশ।
• كل الذنوب تحت مشيئة الله، فقد يُغفر لصاحبها، إلا الشرك، فلا يغفره الله أبدًا، إذا لم يتب صاحبه ومات عليه.
প্ৰত্যেক গুনাহ আল্লাহৰ ইচ্ছাধীন থাকে, তেওঁ ইচ্ছা কৰিলে ক্ষমা কৰি দিব পাৰে। কিন্তু যদি শ্বিৰ্ক কৰা ব্যক্তিয়ে তাওবা নকৰাকৈ সেই অৱস্থাতে মৃত্যুবৰণ কৰে তেন্তে তেওঁ কেতিয়াও সেই শ্বিৰ্ক গুনাহ ক্ষমা নকৰে।
وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنّٰتٍ تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ خٰلِدِیْنَ فِیْهَاۤ اَبَدًا ؕ— وَعْدَ اللّٰهِ حَقًّا ؕ— وَمَنْ اَصْدَقُ مِنَ اللّٰهِ قِیْلًا ۟
যিসকলে ঈমান আনিছে আৰু আল্লাহৰ নৈকট্যকাৰী নেক আমল কৰিছে, আমি তেওঁলোকক এনেকুৱা জান্নাতত প্ৰৱেশ কৰাম যাৰ অট্টালিকাসমূহৰ তলত নদীসমূহ প্ৰবাহিত। তেওঁলোক তাত চিৰস্থায়ী হব। এইটো আল্লাহৰ প্ৰতিশ্ৰুতি আৰু তেওঁৰ প্ৰতিশ্ৰুতি চিৰসত্য। তেওঁ কেতিয়াও প্ৰতিশ্ৰুতি ভঙ্গ নকৰে আৰু তেওঁতকৈ অধিক সত্যবাদী আন কোনো নাই।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَیْسَ بِاَمَانِیِّكُمْ وَلَاۤ اَمَانِیِّ اَهْلِ الْكِتٰبِ ؕ— مَنْ یَّعْمَلْ سُوْٓءًا یُّجْزَ بِهٖ ۙ— وَلَا یَجِدْ لَهٗ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلِیًّا وَّلَا نَصِیْرًا ۟
হে মুছলিমসকল! মুক্তি আৰু সফলতাৰ বিষয়টো তোমালোকৰ আশাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল নহয় আৰু আহলে কিতাবসকলৰ আশাৰ ওপৰতো নহয়। বৰং বিষয়টো কৰ্মৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। এতেকে তোমালোকৰ মাজত যিয়ে বেয়া কৰ্ম কৰিব সি কিয়ামতৰ দিনা তাৰ প্ৰতিদান পাব। সি আল্লাহৰ বাহিৰে এনে কোনো সংৰক্ষক নাপাব যিয়ে তাক উপকাৰ কৰিব। আৰু কোনো সহায়কো নাপাব যিয়ে তাক ক্ষতিৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ یَّعْمَلْ مِنَ الصّٰلِحٰتِ مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَاُولٰٓىِٕكَ یَدْخُلُوْنَ الْجَنَّةَ وَلَا یُظْلَمُوْنَ نَقِیْرًا ۟
নাৰী হওঁক বা পুৰুষ, আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰি যিয়ে নেক কৰ্ম কৰিব, তেওঁলোকে জান্নাতত প্ৰৱেশ কৰিব। তেওঁলোকৰ আমলৰ ছোৱাবত একো হ্ৰাস কৰা নহব। আনকি খেজুৰ গুটিৰ ওপৰত থকা আৱৰণ পৰিমাণো হ্ৰাস কৰা নহব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ اَحْسَنُ دِیْنًا مِّمَّنْ اَسْلَمَ وَجْهَهٗ لِلّٰهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَّاتَّبَعَ مِلَّةَ اِبْرٰهِیْمَ حَنِیْفًا ؕ— وَاتَّخَذَ اللّٰهُ اِبْرٰهِیْمَ خَلِیْلًا ۟
সেই ব্যক্তিতকৈ অধিক দ্বীনদাৰ আন কোনো হব নোৱাৰে, যিয়ে অন্তৰৰ লগতে প্ৰকাশ্য ভাৱেও আত্মসমৰ্পণকাৰী। আৰু এই কৰ্মত তেওঁ নিৰ্ভেজাল নিয়্যতৰ অধিকাৰী। লগতে চৰীয়ত মুতাবিক উত্তম আমলকাৰী। শ্বিৰ্ক আৰু কুফৰৰ পৰা বিৰত ৰাখি তাওহীদ আৰু ঈমানৰ পিনে পথ দেখুৱা দ্বীনে ইব্ৰাহীমৰ অনুসাৰী, আৰু এইটোৱে মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামৰ দ্বীনৰ মূল ভিত্তি। আল্লাহে তেওঁৰ নবী ইব্ৰাহীম আলাইহিছ ছালামক সকলো সৃষ্টিৰ মাজৰ পৰা নিৰ্বাচিত কৰি তেওঁৰ পৰিপূৰ্ণ মুহাব্বতৰ অধিকাৰী বনাইছিল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیَسْتَفْتُوْنَكَ فِی النِّسَآءِ ؕ— قُلِ اللّٰهُ یُفْتِیْكُمْ فِیْهِنَّ ۙ— وَمَا یُتْلٰی عَلَیْكُمْ فِی الْكِتٰبِ فِیْ یَتٰمَی النِّسَآءِ الّٰتِیْ لَا تُؤْتُوْنَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْغَبُوْنَ اَنْ تَنْكِحُوْهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَفِیْنَ مِنَ الْوِلْدَانِ ۙ— وَاَنْ تَقُوْمُوْا لِلْیَتٰمٰی بِالْقِسْطِ ؕ— وَمَا تَفْعَلُوْا مِنْ خَیْرٍ فَاِنَّ اللّٰهَ كَانَ بِهٖ عَلِیْمًا ۟
হে ৰাছুল! মানুহে আপোনাক স্ত্ৰীসকলৰ বিষয়ে প্ৰশ্ন কৰে যে, সিহঁতৰ অধিকাৰ আৰু কৰ্তব্য কি কি? তেওঁলোকক কৈ দিয়ক! আল্লাহে তোমালোকৰ প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়ে লগতে তোমালোকক পাঠ কৰি শুনোৱা কোৰআনৰ আয়াতেও বৰ্ণনা কৰে যে, সেইসকল অনাথ নাৰী, যিসকলৰ অভিভাৱক স্বয়ং তোমালোক নিজেই, যিসকলক তোমালোকে মোহৰ তথা মীৰাছৰ দৰে অধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত কৰি ৰখা, সিহঁতক তোমালোকে নিজেও বিবাহ কৰাৰ ইচ্ছা নকৰা আৰু সম্পদৰ লোভত পৰি আনৰ ওচৰত বিবাহ পাশত বহাৰো অনুমতি নিদিয়া। কোৰআনৰ আয়াতসমূহে তোমালোকক দুৰ্বল শিশুসকলৰ অধিকাৰ সম্পৰ্কেও বৰ্ণনা কৰিছে যে, সিহঁতক মীৰাছৰ অধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত নকৰিবা আৰু সিহঁতৰ সম্পদৰ ওপৰত ক্ষমতা দেখুৱাই আত্মসাৎ নকৰিবা। তথা তোমালোকক আৰু কয় যে, অনাথৰ লগত এনেকুৱা ব্যৱহাৰ কৰা যিটো সিহঁতৰ বাবে পৃথিৱী আৰু আখিৰাতৰ বাবে কল্যাণকৰ। তোমালোকে অনাথৰ লগত আৰু আন আন লোকসকলৰ লগত যি সদ্ব্যৱহাৰ কৰিবা, নিশ্চয় আল্লাহ সেই সম্পৰ্কে সৰ্বজ্ঞ আৰু তেওঁ ইয়াৰ প্ৰতিদান দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• ما عند الله من الثواب لا يُنال بمجرد الأماني والدعاوى، بل لا بد من الإيمان والعمل الصالح.
আল্লাহে পূণ্যৱান লোকসকলৰ বাবে যি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছে, সেয়া কেৱল কামনা তথা দাবীৰ ফলত পোৱা সম্ভৱ নহয়, বৰং তাৰ বাবে ঈমান তথা সৎকৰ্মৰ প্ৰয়োজন।
• الجزاء من جنس العمل، فمن يعمل سوءًا يُجْز به، ومن يعمل خيرًا يُجْز بأحسن منه.
প্ৰতিদানৰ মূল হৈছে আমল অনুপাতে ফলাফল, এতেকে যিয়ে বেয়া কৰ্ম কৰিব, সি বেয়া প্ৰতিফল পাব। আনহাতে যিয়ে সৎকৰ্ম কৰিব, সি তাতোকৈ ভাল ফলাফল পাব।
• الإخلاص والاتباع هما مقياس قبول العمل عند الله تعالى.
• عَظّمَ الإسلام حقوق الفئات الضعيفة من النساء والصغار، فحرم الاعتداء عليهم، وأوجب رعاية مصالحهم في ضوء ما شرع.
আল্লাহে নাৰী আৰু শিশুসকলৰ দৰে দুৰ্বল শ্ৰেণী লোকৰ অধিকাৰক বিশেষ মৰ্যদা প্ৰদান কৰি সিহঁতৰ ওপৰত অন্যায় অত্যাচাৰ হাৰাম কৰিছে, লগতে চৰীয়ত অনুসৰি সিহঁতৰ কল্যাণকৰ দিশসমূহ সুৰক্ষিত কৰিবলৈ অনিবাৰ্য কৰি দিছে।
وَاِنِ امْرَاَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوْزًا اَوْ اِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَاۤ اَنْ یُّصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا ؕ— وَالصُّلْحُ خَیْرٌ ؕ— وَاُحْضِرَتِ الْاَنْفُسُ الشُّحَّ ؕ— وَاِنْ تُحْسِنُوْا وَتَتَّقُوْا فَاِنَّ اللّٰهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِیْرًا ۟
যদি কোনো স্ত্ৰীয়ে এই আশংকা কৰে যে, তাইৰ প্ৰতি তাইৰ স্বামীৰ চাহিদা নাইকীয়া হৈছে, এতেকে এই বিষয়টোৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি তাই যদি নিজৰ কিছুমান অধিকাৰ, যেনে- ভৰণ পোষণ আৰু একেলগে ৰাতি যাপন কৰা আদি লাঘৱ কৰি লয় আৰু উভয়ে যদি বুজা পৰাৰ মাধ্যমত সন্মত হয় তেন্তে কোনো গুনাহ নহয়। এনে ক্ষেত্ৰত পৰস্পৰৰ সন্মতিয়ে হৈছে তালাকতকৈ উত্তম। যদিও লোভ আৰু কৃপণতা হৈছে মানুহৰ স্বভাৱগত বস্তু। সেয়ে স্ত্ৰীয়ে সহজে নিজৰ অধিকাৰ হ্ৰাস কৰিবলৈ টান পায়। গতিকে স্বামী স্ত্ৰী উভয়ে ক্ষমা আৰু উপকাৰ কৰাৰ স্বভাৱ অৱলম্বন কৰি এই মানৱ প্ৰকৃতিৰ উপকাৰ কৰা উচিত। যদি তোমালোকে নিজৰ সকলো বিষয়ত উপকাৰৰ পন্থা অৱলম্বন কৰা লগতে আল্লাহৰ আদেশ পালন কৰি আৰু তেওঁৰ নিষেধকৃত বস্তুৰ পৰা বিৰত থাকি তেওঁক ভয় কৰা তেন্তে জানি থোৱা! নিশ্চয় আল্লাহ তোমালোকৰ কৰ্ম সম্পৰ্কে সম্যক অৱগত, তেওঁৰ পৰা কোনো বস্তু গোপন নহয়। আৰু তেওঁ তোমালোকক ইয়াৰ প্ৰতিদান দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَنْ تَسْتَطِیْعُوْۤا اَنْ تَعْدِلُوْا بَیْنَ النِّسَآءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلَا تَمِیْلُوْا كُلَّ الْمَیْلِ فَتَذَرُوْهَا كَالْمُعَلَّقَةِ ؕ— وَاِنْ تُصْلِحُوْا وَتَتَّقُوْا فَاِنَّ اللّٰهَ كَانَ غَفُوْرًا رَّحِیْمًا ۟
হে পতিসকল! তোমালোকে ইচ্ছা থকা সত্তেও আন্তৰিকতাৰ ক্ষেত্ৰত স্ত্ৰীসকলৰ মাজত পূৰ্ণ ন্যায় কৰিব নোৱাৰিবা। ইয়াৰ কিছুমান কাৰণ তোমালোকৰ ইচ্ছাৰ বাহিৰত। এতেকে যি গৰাকী স্ত্ৰী তোমাৰ পছন্দ নহয়, তাইৰ লগত ওলোমাই থোৱাৰ দৰে ব্যৱহাৰ নকৰিবা যে, তাই যাতে বিবাহিত মহিলাৰ অধিকাৰো নাপায় আৰু অবিবাহিত নাৰীৰ দৰে বিবাহৰ ইচ্ছাও কৰিব নোৱাৰে। যদি তোমালোকে নিজৰ মাজৰ ব্যৱহাৰ ঠিক ৰাখা আৰু অনিচ্ছা সত্ত্বেও স্ত্ৰীৰ অধিকাৰসমূহ পূৰণ কৰা লগতে স্ত্ৰী বিষয়ত আল্লাহক ভয় কৰা তেন্তে নিশ্চয় আল্লাহ ক্ষমাশীল, তেওঁ তোমালোকৰ প্ৰতি কৃপা কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِنْ یَّتَفَرَّقَا یُغْنِ اللّٰهُ كُلًّا مِّنْ سَعَتِهٖ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ وَاسِعًا حَكِیْمًا ۟
যদি তালাক তথা খোলাৰ (স্ত্ৰীৰ ফালৰ পৰা বিবাহ বিচ্ছেদৰ) জৰীয়তে পতি-পত্নীয়ে ইজনে সিজনৰ পৰা পৃথক হৈ যায়, তেন্তে আল্লাহে উভয়কে তেওঁৰ অসীম অনুগ্ৰহৰ দ্বাৰা ইজনক সিজনৰ পৰা অমুখাপেক্ষী কৰি দিব। আল্লাহ অসীম অনুগ্ৰহ আৰু কৃপাৰ অধিকাৰী, তেওঁ পৰিচালনা আৰু নিৰ্ধাৰণৰ ক্ষেত্ৰত মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِلّٰهِ مَا فِی السَّمٰوٰتِ وَمَا فِی الْاَرْضِ ؕ— وَلَقَدْ وَصَّیْنَا الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَاِیَّاكُمْ اَنِ اتَّقُوا اللّٰهَ ؕ— وَاِنْ تَكْفُرُوْا فَاِنَّ لِلّٰهِ مَا فِی السَّمٰوٰتِ وَمَا فِی الْاَرْضِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ غَنِیًّا حَمِیْدًا ۟
আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীৰ মাজৰ সকলো বস্তুৰ একমাত্ৰ মালিক কেৱল আল্লাহ তাআলা। আমি আহলে কিতাব অৰ্থাৎ ইয়াহুদী আৰু খৃষ্টানসকলক আদেশ দিছিলো আৰু স্বয়ং তোমালোককো আদেশ দিছিলো যে, আল্লাহৰ আদেশ পালন কৰা আৰু তেওঁৰ নিষেধকৃত বস্তুৰ পৰা বিৰত থাকা। যদি তোমালোকে এই আদেশ অমান্য কৰা, তেন্তে তোমালোকৰ নিজৰ বাহিৰে আন কাৰো ক্ষতি নহব। কিয়নো আল্লাহ তোমালোকৰ ইবাদতৰ মুখাপেক্ষী নহয়। তেওঁ আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীৰ সকলো বস্তুৰে মালিক, তেওঁ সকলো সৃষ্টিৰ পৰা অমুখাপেক্ষী আৰু তেওঁ নিজৰ সকলো গুণাৱলী আৰু কৰ্মৰ কাৰণে মহাপ্ৰশংসিত।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنْ یَّشَاْ یُذْهِبْكُمْ اَیُّهَا النَّاسُ وَیَاْتِ بِاٰخَرِیْنَ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَلٰی ذٰلِكَ قَدِیْرًا ۟
হে মানৱজাতি! তেওঁ ইচ্ছা কৰিলে তোমালোকক ধ্বংস কৰি আন সম্প্ৰদায়ক তোমালোকৰ স্থলাভিষিক্ত কৰিব পাৰে, যিসকলে আল্লাহৰ আনুগত্য কৰিব আৰু তেওঁৰ বিৰুদ্ধাচাৰণ নকৰিব। আৰু এনেকুৱা কৰিবলৈ আল্লাহ ক্ষমতাশীল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَنْ كَانَ یُرِیْدُ ثَوَابَ الدُّنْیَا فَعِنْدَ اللّٰهِ ثَوَابُ الدُّنْیَا وَالْاٰخِرَةِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ سَمِیْعًا بَصِیْرًا ۟۠
হে মানৱজাতি! তোমালোকৰ মাজৰ যিয়ে নেক কৰ্মৰ বিনিময়ত কেৱল পাৰ্থিৱ সফলতা বিচাৰে, সি জানি থোৱা উচিত যে, আল্লাহৰ ওচৰত পাৰ্থিৱ তথা আখিৰাত উভয় প্ৰকাৰৰ প্ৰতিদান আছে। এতেকে তেওঁৰ পৰা উভয় প্ৰতিদান বিচৰা উচিত। আল্লাহে তোমালোকৰ কথা শুনে আৰু তোমালোকৰ কৰ্ম দেখে আৰু তেওঁ তোমালোকক ইয়াৰ প্ৰতিদানো দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• استحباب المصالحة بين الزوجين عند المنازعة، وتغليب المصلحة بالتنازل عن بعض الحقوق إدامة لعقد الزوجية.
পতি-পত্নীৰ বিবাদ হলে পৰামৰ্শৰ মাধ্যমত মীমাংসা কৰা উত্তম। লগতে বিবাহ সম্পৰ্ক অটুট ৰাখিবলৈ কিছুমান অধিকাৰ এৰি দিয়াৰ আদেশ।
• أوجب الله تعالى العدل بين الزوجات خاصة في الأمور المادية التي هي في مقدور الأزواج، وتسامح الشرع حين يتعذر العدل في الأمور المعنوية، كالحب والميل القلبي.
আল্লাহে স্ত্ৰীসকলৰ মাজত ন্যায় বিচাৰ কৰিবলৈ অনিবাৰ্য কৰিছে। বিশেষকৈ থকা মেলা আৰু ভৰণ-পোষণৰ ক্ষেত্ৰত, কিয়নো এই বিষয়বোৰ স্বামীৰ আয়ত্তত থাকে। আনহাতে অন্তৰৰ বিষয়বোৰ যেনে- মুহাব্বত, আন্তৰিক চাহিদা আদিৰ ক্ষেত্ৰত ন্যায় কৰা কঠিন হলে সেয়া চৰীয়তে অব্যাহতি দিছে।
• لا حرج على الزوجين في الفراق إذا تعذرت العِشْرة بينهما.
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا كُوْنُوْا قَوّٰمِیْنَ بِالْقِسْطِ شُهَدَآءَ لِلّٰهِ وَلَوْ عَلٰۤی اَنْفُسِكُمْ اَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالْاَقْرَبِیْنَ ۚ— اِنْ یَّكُنْ غَنِیًّا اَوْ فَقِیْرًا فَاللّٰهُ اَوْلٰی بِهِمَا ۫— فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوٰۤی اَنْ تَعْدِلُوْا ۚ— وَاِنْ تَلْوٗۤا اَوْ تُعْرِضُوْا فَاِنَّ اللّٰهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُوْنَ خَبِیْرًا ۟
হে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণকাৰী আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অনুসৰণকাৰীসকল! সকলো অৱস্থাতে ন্যায়ৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠিত থাকা, সকলোৰে ক্ষেত্ৰত সঠিক সাক্ষ্য দান কৰা। যদিও তোমাৰ নিজৰ বিৰুদ্ধে অথবা তোমাৰ পিতৃ-মাতৃৰ বিৰুদ্ধে নাইবা নিকটাত্মীয়ৰ বিৰুদ্ধেই নহওঁক কিয়। তোমালোকে কাৰোবাৰ দৰিদ্ৰতা অথবা সম্পত্তি দেখি সাক্ষ্য দিয়া নিদিয়াৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ নকৰিবা। কিয়নো সেই দৰিদ্ৰ তথা ধনী ব্যক্তিতকৈ আল্লাহৰ অধিকাৰ ওপৰত, আৰু আল্লাহে সিহঁত উভয়ৰ কল্যাণ সম্পৰ্কে সৰ্বজ্ঞ। সেয়ে সাক্ষ্য প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত নিজৰ প্ৰবৃত্তিৰ অনুসৰণ নকৰিবা, অন্যথা সত্যৰ পৰা আঁতৰি যাবা। যদি তোমালোকে মিছা সাক্ষ্য দিয়া আৰু সত্য সাক্ষী দিয়াৰ পৰা বিৰত থাকা, তেন্তে জানি থোৱা! নিশ্চয় আল্লাহ তোমালোকৰ কৰ্ম সম্পৰ্কে সম্যক অৱগত।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اٰمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرَسُوْلِهٖ وَالْكِتٰبِ الَّذِیْ نَزَّلَ عَلٰی رَسُوْلِهٖ وَالْكِتٰبِ الَّذِیْۤ اَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ ؕ— وَمَنْ یَّكْفُرْ بِاللّٰهِ وَمَلٰٓىِٕكَتِهٖ وَكُتُبِهٖ وَرُسُلِهٖ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلٰلًا بَعِیْدًا ۟
হে মুমিনসকল! আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ প্ৰতি মজবুত ঈমান পোষণ কৰা আৰু তাৰ ওপৰত অটল থাকা। লগতে আল্লাহৰ তৰফৰ পৰা তেওঁৰ ৰাছুলৰ ওপৰত অৱতীৰ্ণ কোৰআন আৰু তেওঁৰ পূৰ্বে আন আন ৰাছুলৰ ওপৰত অৱতীৰ্ণ হোৱা পুথিসমূহৰ প্ৰতি পূৰ্ণ বিশ্বাস পোষণ কৰা। যিয়ে আল্লাহক, তেওঁৰ ফিৰিস্তাসকলক, তেওঁৰ পুথিসমূহক, তেওঁৰ ৰাছুলসকলক আৰু কিয়ামত দিৱসক অস্বীকাৰ কৰিব তেন্তে সি পোন পথৰ পৰা বহু দূৰ আঁতৰি যাব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا ثُمَّ كَفَرُوْا ثُمَّ اٰمَنُوْا ثُمَّ كَفَرُوْا ثُمَّ ازْدَادُوْا كُفْرًا لَّمْ یَكُنِ اللّٰهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِیَهْدِیَهُمْ سَبِیْلًا ۟ؕ
যিসকলে ঈমান পোষণ কৰা পিছত বাৰে বাৰে কুফৰীলৈ উভতি গৈছে, অৰ্থাৎ ঈমান আনিছে আকৌ কুফৰী কৰিছে, আকৌ ঈমান আনিছে তাৰ পিছত আকৌ কুফৰী কৰিছে আৰু কুফৰৰ ওপৰত অটল থাকি সেই অৱস্থাতেই মৃত্যুবৰণ কৰিছে। আল্লাহে সিহঁতৰ গুনাহ কেতিয়াও ক্ষমা নকৰিব আৰু সিহঁতক আল্লাহৰ পিনে লৈ যোৱা পোন পথৰ তাওফীকো প্ৰদান নকৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
١لَّذِیْنَ یَتَّخِذُوْنَ الْكٰفِرِیْنَ اَوْلِیَآءَ مِنْ دُوْنِ الْمُؤْمِنِیْنَ ؕ— اَیَبْتَغُوْنَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَاِنَّ الْعِزَّةَ لِلّٰهِ جَمِیْعًا ۟ؕ
সিহঁত এই শাস্তিৰ অধিকাৰী এই কাৰণেই যে, সিহঁতে মুমিনসকলক এৰি কাফিৰসকলক সহায়ক আৰু সঙ্গী কৰি লৈছে। সিহঁতৰ এই বন্ধুত্ব বৰ আশ্চৰ্যজনক। সিহঁতে কাফিৰসকলৰ পৰা শক্তি আৰু বল প্ৰাপ্ত হৈ নিজৰ মৰ্যদা বৃদ্ধি কৰিব বিচাৰে নেকি? যদি এইটোৱে সিহঁতৰ মনোভাৱ তেন্তে সিহঁতে মনত ৰখা উচিত যে, সকলো ধৰণৰ শক্তি আৰু বলৰ একমাত্ৰ অধিকাৰী আল্লাহ তাআলা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَدْ نَزَّلَ عَلَیْكُمْ فِی الْكِتٰبِ اَنْ اِذَا سَمِعْتُمْ اٰیٰتِ اللّٰهِ یُكْفَرُ بِهَا وَیُسْتَهْزَاُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوْا مَعَهُمْ حَتّٰی یَخُوْضُوْا فِیْ حَدِیْثٍ غَیْرِهٖۤ ۖؗ— اِنَّكُمْ اِذًا مِّثْلُهُمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ جَامِعُ الْمُنٰفِقِیْنَ وَالْكٰفِرِیْنَ فِیْ جَهَنَّمَ جَمِیْعَا ۟ۙ
হে মুমিনসকল! আল্লাহে তোমালোকৰ বাবে কোৰআনত এই আদেশ অৱতীৰ্ণ কৰিছে যে, যেতিয়া তোমালোকে কোনো বৈঠকত বহি থকা আৰু তাত কোনো ব্যক্তিয়ে যদি আল্লাহৰ কোনো আয়াত অস্বীকাৰ কৰে তথা তাৰ উপহাস কৰে তেন্তে তাৰ পৰা উঠি যোৱা। যেতিয়ালৈকে সিহঁতে আল্লাহৰ আয়াতৰ উপহাস তথা অস্বীকাৰ এৰি আন কোনো বিষয়ত লিপ্ত নহয়। এতেকে যদি তোমালোকে এনেকুৱা নকৰা আৰু সকলো শুনাৰ পিছতো তাত বহি থকা তেন্তে তোমালোকেও সেই অস্বীকাৰকাৰী সকলৰ দৰে বিৰুদ্ধাচাৰণত গণ্য হবা। কিয়নো তোমালোকে তাত বহি আল্লাহৰ আদেশ অমান্য কৰিছা, ঠিক সেইদৰে যিদৰে সিহঁতে কুফৰ কৰি আল্লাহক অমান্য কৰিছে। নিশ্চয় আল্লাহে ইছলাম দাবীদাৰ মুনাফিকসকলক কাফিৰসকলৰ সৈতে জাহান্নামত একত্ৰিত কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• وجوب العدل في القضاء بين الناس وعند أداء الشهادة، حتى لو كان الحق على النفس أو على أحد من القرابة.
মানুহৰ মাজত ফয়চালা কৰাৰ সময়ত আৰু সাক্ষ্য প্ৰদান কৰাৰ সময়ত ন্যায় পন্থা অৱলম্বন কৰা অনিবাৰ্য। যদিও নিজৰ বিৰুদ্ধে অথবা নিজৰ আত্মীয়ৰ বিৰুদ্ধে নহওঁক কিয়।
• على المؤمن أن يجتهد في فعل ما يزيد إيمانه من أعمال القلوب والجوارح، ويثبته في قلبه.
١لَّذِیْنَ یَتَرَبَّصُوْنَ بِكُمْ ۚ— فَاِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِّنَ اللّٰهِ قَالُوْۤا اَلَمْ نَكُنْ مَّعَكُمْ ۖؗ— وَاِنْ كَانَ لِلْكٰفِرِیْنَ نَصِیْبٌ ۙ— قَالُوْۤا اَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِّنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ؕ— فَاللّٰهُ یَحْكُمُ بَیْنَكُمْ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ ؕ— وَلَنْ یَّجْعَلَ اللّٰهُ لِلْكٰفِرِیْنَ عَلَی الْمُؤْمِنِیْنَ سَبِیْلًا ۟۠
যিসকলে তোমালোকৰ কল্যাণ অথবা অকল্যাণৰ অপেক্ষাত থাকে, এতেকে যদি তোমালোকে আল্লাহৰ সহায় প্ৰাপ্ত হোৱা আৰু যুদ্ধলব্ধ সম্পদ পোৱা তেন্তে অংশ পাবলৈ সিহঁতে কয়ঃ আমি তোমালোকৰ লগত নাছিলোনে? আৰু যুদ্ধত অংশ লোৱা নাছিলোনে? আনহাতে যদি কাফিৰসকলে কোনো অংশ পায় তেতিয়া সিহঁতক কয়ঃ আমি তোমালোকৰ কামত সহায় কৰা নাছিলোনে, মুমিনসকলৰ পৰা বচাবলৈ আমি তোমালোকক চাৰিওফালৰ পৰা চোৱাচিতা কৰা নাছিলোনে? এতেকে কিয়ামতৰ দিনা আল্লাহে তোমালোকৰ মাজত ফয়চালা কৰিব। মুমিনসকলক প্ৰতিদানস্বৰূপে জান্নাতত প্ৰৱেশ কৰাব আৰু মুনাফিকসকলক জাহান্নামৰ তলদেশত নিক্ষেপ কৰিব। আল্লাহে তেওঁৰ অনুগ্ৰহেৰে মুমিনসকলৰ ওপৰত কাফিৰসকলৰ আধিপত্য প্ৰতিষ্ঠা হ'বলৈ নিদিব। বৰং শেষৰ উত্তম ফলাফল কেৱল মুমিনসকলৰ বাবেই নিৰ্দিষ্ট, যেতিয়ালৈকে তেওঁলোকে সত্য ঈমানৰ সৈতে চৰীয়তৰ ওপৰত আমল কৰি থাকিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ الْمُنٰفِقِیْنَ یُخٰدِعُوْنَ اللّٰهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ ۚ— وَاِذَا قَامُوْۤا اِلَی الصَّلٰوةِ قَامُوْا كُسَالٰی ۙ— یُرَآءُوْنَ النَّاسَ وَلَا یَذْكُرُوْنَ اللّٰهَ اِلَّا قَلِیْلًا ۟ؗۙ
মুনাফিকসকলে অন্তৰত কুফৰী থকাৰ পিছতো মুছলিম বুলি দাবী কৰি আল্লাহক প্ৰতাৰণা কৰিব বিচাৰে, অথচ আল্লাহেই সিহঁতক প্ৰতাৰণাত লিপ্ত কৰিছে। কিয়নো সিহঁতৰ কুফৰ সম্পৰ্কে জনাৰ পিছতো সিহঁতৰ সম্পত্তি আৰু প্ৰাণ সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিছে আৰু আখিৰাতত সিহঁতৰ বাবে কঠোৰ শাস্তি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছে। যেতিয়া সিহঁতে ছালাতৰ বাবে থিয় হয়, তেতিয়া অলসতাৰ ভাৱ লৈ অনিচ্ছাকৃত ভাৱে থিয় হয়, সিহঁতে কেৱল মানুহক দেখুৱাবলৈ তথা সিহঁতৰ সন্মানাৰ্থে চালাত আদায় কৰে, আল্লাহৰ প্ৰতি সিহঁতৰ কোনো নিষ্ঠা নাই। আৰু সিহঁতে আল্লাহক কেৱল সেই সময়তেই স্মৰণ কৰে যেতিয়া মুমিনসকলক দেখা পায়।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مُّذَبْذَبِیْنَ بَیْنَ ذٰلِكَ ۖۗ— لَاۤ اِلٰی هٰۤؤُلَآءِ وَلَاۤ اِلٰی هٰۤؤُلَآءِ ؕ— وَمَنْ یُّضْلِلِ اللّٰهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهٗ سَبِیْلًا ۟
এইসকল মুনাফিক দোদুল্যমান অৱস্থাত পৰি আছে। বাহ্যিক আৰু আভ্যন্তৰীণ ভাৱে এইসকল মুনাফিক মুছলিমসকল লগতো নহয় আৰু কাফিৰসকলৰ লগতো নহয়। বৰং প্ৰকাশ্যভাৱে দেখুৱায় যে, সিহঁত মুছলিমসকলৰ লগত, কিন্তু আভ্যন্তৰীণ ভাৱে সিহঁত কাফিৰসকলৰ লগত। দৰাচলতে আল্লাহে যাক পথভ্ৰষ্ট কৰে –হে ৰাছুল- আপুনি তাক ভ্ৰষ্টতাৰ পৰা উলিয়াই আনিবলৈ কোনো পথ বিচাৰি নাপাব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوا الْكٰفِرِیْنَ اَوْلِیَآءَ مِنْ دُوْنِ الْمُؤْمِنِیْنَ ؕ— اَتُرِیْدُوْنَ اَنْ تَجْعَلُوْا لِلّٰهِ عَلَیْكُمْ سُلْطٰنًا مُّبِیْنًا ۟
হে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান পোষণকাৰী আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ অনুসৰণকাৰীসকল! মুমিনসকলক এৰি কাফিৰসকলক নিজৰ অন্তৰঙ্গ বন্ধু বনাই নলবা। তোমালোকে এই কৰ্মৰ দ্বাৰা আল্লাহক, তোমালোকৰ শাস্তিৰ হকদাৰ হোৱাৰ প্ৰমাণ দিব বিচৰা নেকি?
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِلَّا الَّذِیْنَ تَابُوْا وَاَصْلَحُوْا وَاعْتَصَمُوْا بِاللّٰهِ وَاَخْلَصُوْا دِیْنَهُمْ لِلّٰهِ فَاُولٰٓىِٕكَ مَعَ الْمُؤْمِنِیْنَ ؕ— وَسَوْفَ یُؤْتِ اللّٰهُ الْمُؤْمِنِیْنَ اَجْرًا عَظِیْمًا ۟
কিন্তু যিসকলে নিফাকৰ পৰা তাওবা কৰি আল্লাহৰ পিনে প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰিছে, আৰু নিজৰ অন্তৰক সংশোধন কৰিছে, আৰু আল্লাহৰ প্ৰতিশ্ৰুতিক মজবুত ভাৱে ধাৰণ কৰিছে লগতে নিজৰ আমল লোকক দেখুৱাবলৈ নকৰি একমাত্ৰ আল্লাহৰ উদ্দেশ্যে বিশুদ্ধচিত্তে কৰিছে, এইবোৰ বৈশিষ্ট্যৰ অধিকাৰী ব্যক্তিসকলেই পৃথিৱী আৰু আখিৰাতত মুমিনসকলৰ লগত থাকিব। আৰু আল্লাহে অনতিপলমে মুমিনসকলক বৰ ডাঙৰ প্ৰতিদান দান কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَا یَفْعَلُ اللّٰهُ بِعَذَابِكُمْ اِنْ شَكَرْتُمْ وَاٰمَنْتُمْ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ شَاكِرًا عَلِیْمًا ۟
যদি তোমালোকে আল্লাহৰ কৃতজ্ঞ হোৱা আৰু তেওঁৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰা তেন্তে তোমালোকক শাস্তি দিয়াৰ কোনো প্ৰশ্নই নুঠে। নিশ্চয় আল্লাহ উপকাৰকাৰী আৰু অতি দয়ালু। তেওঁ তোমালোকক কেৱল গুনাহৰ কাৰণেহে শাস্তি প্ৰদান কৰিব। যদি তোমালোকে আমল সংশোধন কৰা আৰু তেওঁৰ নিয়ামতৰ কৃতজ্ঞতা আদায় কৰা লগতে প্ৰকাশ্য অপ্ৰকাশ্য উভয়ভাৱে ঈমান পোষণ কৰা তেন্তে তেওঁ কেতিয়াও তোমালোকক শাস্তি নিদিব। নিশ্চয় আল্লাহে সেইসকল লোকক মৰ্যদা প্ৰদান কৰিব যিসকলে তেওঁৰ অনুগ্ৰহ স্বীকাৰ কৰে আৰু তেওঁলোকক ইয়াৰ প্ৰতিদানো দিব। তেওঁ নিজ বান্দাসকলৰ ঈমান সম্পৰ্কে অৱগত আৰু প্ৰত্যেককে তেওঁ সিহঁতৰ কৰ্মৰ প্ৰতিদান দিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• بيان صفات المنافقين، ومنها: حرصهم على حظ أنفسهم سواء كان مع المؤمنين أو مع الكافرين.
মুনাফিকসকলৰ বৈশিষ্ট্যৰ বৰ্ণনা। সিহঁতৰ অন্যতম এটা বৈশিষ্ট্য এই যে, কেৱল নিজৰ উদ্দেশ্য পুৰণ কৰাৰ প্ৰয়াস কৰা, সেয়া মুমিনসকলৰ লগত থাকিয়ে হওঁক নাইবা কাফিৰসকলৰ লগত থাকি।
• أعظم صفات المنافقين تَذَبْذُبُهم وحيرتهم واضطرابهم، فلا هم مع المؤمنين حقًّا ولا مع الكافرين.
মুনাফিকসকলৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ বৈশিষ্ট্যটো হৈছে দোদুল্যমান অৱস্থাত থকা, অশান্তি তথা ক্লান্তিত থকা। সিহঁত পৰিপূৰ্ণৰূপে মুমিনসকলৰ লগতো নাথাকে আৰু কাফিৰসকলৰ লগতো নহয়।
• النهي الشديد عن اتخاذ الكافرين أولياء من دون المؤمنين.
لَا یُحِبُّ اللّٰهُ الْجَهْرَ بِالسُّوْٓءِ مِنَ الْقَوْلِ اِلَّا مَنْ ظُلِمَ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ سَمِیْعًا عَلِیْمًا ۟
প্ৰকাশ্যভাৱে বেয়া কথা কোৱা আল্লাহে পছন্দ নকৰে, বৰং তেওঁৰ ইয়াৰ ফলত ক্ৰোধান্বিত হয় আৰু শাস্তিৰ ভয় দেখুৱায়। কিন্তু কোনোবাই অত্যাচাৰিত হলে, তাৰ বাবে বৈধ কৰিছে অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে মাত মতা, বদ দুআ কৰা লগতে সেই অনুৰূপ বাক্য ব্যৱহাৰ কৰা। কিন্তু ধৈৰ্য ধাৰণ কৰাটো উত্তম। নিশ্চয় আল্লাহে তোমালোকৰ কথা শুনে আৰু তোমালোকৰ নিয়্যত সম্পৰ্কে অৱগত। এতেকে তোমালোকে বেয়া কথা আৰু বেয়া সংকল্পৰ পৰা বিৰত থাকা।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنْ تُبْدُوْا خَیْرًا اَوْ تُخْفُوْهُ اَوْ تَعْفُوْا عَنْ سُوْٓءٍ فَاِنَّ اللّٰهَ كَانَ عَفُوًّا قَدِیْرًا ۟
যিকোনো ভাল কথা অথবা কৰ্ম যদি তোমালোকে প্ৰকাশ কৰা নাইবা গোপন কৰা লগতে বেয়া ব্যৱহাৰকাৰীক ক্ষমা কৰি দিয়া তেন্তে জানি থোৱা! নিশ্চয় আল্লাহ অতি ক্ষমাশীল আৰু সৰ্বশক্তিমান। এতেকে ক্ষমা কৰা গুণটো তোমালোকৰ চৰিত্ৰ হোৱা উচিত, যাতে আল্লাহেও তোমালোকক ক্ষমা কৰি দিয়ে।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ الَّذِیْنَ یَكْفُرُوْنَ بِاللّٰهِ وَرُسُلِهٖ وَیُرِیْدُوْنَ اَنْ یُّفَرِّقُوْا بَیْنَ اللّٰهِ وَرُسُلِهٖ وَیَقُوْلُوْنَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَّنَكْفُرُ بِبَعْضٍ ۙ— وَّیُرِیْدُوْنَ اَنْ یَّتَّخِذُوْا بَیْنَ ذٰلِكَ سَبِیْلًا ۙ۟
যিসকলে আল্লাহৰ লগত কুফৰী কৰে, লগতে তেওঁৰ ৰাছুলসকলক অস্বীকাৰ কৰে, তথা আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলসকলৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰিব বিচাৰে, এনেকৈ যে, আল্লাহৰ প্ৰতি সিহঁতে ঈমান পোষণ কৰে কিন্তু ৰাছুলসকলক অস্বীকাৰ কৰে আৰু কয়ঃ আমি কিছুমান ৰাছুলৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰোঁ আৰু আন কিছুমানক অস্বীকাৰ কৰোঁ। এইদৰে সিহঁতে কুফৰ আৰু ঈমানৰ মাজত এটা পথ উলিয়াব বিচাৰে আৰু সিহঁতে ভাৱে যে, এইটোৱে সিহঁতক মুক্তি প্ৰদান কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْكٰفِرُوْنَ حَقًّا ۚ— وَاَعْتَدْنَا لِلْكٰفِرِیْنَ عَذَابًا مُّهِیْنًا ۟
যিসকলে এই পথ অৱলম্বন কৰে সিহঁতে প্ৰকৃত কাফিৰ। কিয়নো যিয়ে সকলো ৰাছুল অথবা কিছুমান ৰাছুলক অস্বীকাৰ কৰিছে, সি দৰাচলতে আল্লাহ আৰু তেওঁৰ সকলো ৰাছুলকেই অস্বীকাৰ কৰিছে। এতেকে আমি অস্বীকাৰকাৰী সকলৰ বাবে কিয়ামতৰ দিনা লাঞ্ছনাদায়ক শাস্তি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছো। এইটো সিহঁতৰ সেই অহংকাৰৰ শাস্তি যাৰ ফলত সিহঁতে আল্লাহ তথা তেওঁৰ ৰাছুলসকলৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰা নাছিল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا بِاللّٰهِ وَرُسُلِهٖ وَلَمْ یُفَرِّقُوْا بَیْنَ اَحَدٍ مِّنْهُمْ اُولٰٓىِٕكَ سَوْفَ یُؤْتِیْهِمْ اُجُوْرَهُمْ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ غَفُوْرًا رَّحِیْمًا ۟۠
আনহাতে যিসকলে ঈমান আনিছে আৰু আল্লাহক একক বুলি স্বীকাৰ কৰিছে আৰু তেওঁৰ লগত আন কাকো অংশী স্থাপন কৰা নাই, লগতে তেওঁৰ সকলো ৰাছুলৰ প্ৰতিও ঈমান পোষণ কৰিছে, আৰু কাফিৰসকলৰ দৰে তেওঁলোকৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰা নাই, আল্লাহে এইসকল লোকক তেওঁলোকৰ ঈমান আৰু নেক কৰ্মৰ বৰ ডাঙৰ প্ৰতিদান দান কৰিব। আল্লাহ তেওঁৰ তাওবাকাৰী বান্দাসকলৰ প্ৰতি ক্ষমাশীল আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰতি কৃপাশীল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یَسْـَٔلُكَ اَهْلُ الْكِتٰبِ اَنْ تُنَزِّلَ عَلَیْهِمْ كِتٰبًا مِّنَ السَّمَآءِ فَقَدْ سَاَلُوْا مُوْسٰۤی اَكْبَرَ مِنْ ذٰلِكَ فَقَالُوْۤا اَرِنَا اللّٰهَ جَهْرَةً فَاَخَذَتْهُمُ الصّٰعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ ۚ— ثُمَّ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِ مَا جَآءَتْهُمُ الْبَیِّنٰتُ فَعَفَوْنَا عَنْ ذٰلِكَ ۚ— وَاٰتَیْنَا مُوْسٰی سُلْطٰنًا مُّبِیْنًا ۟
হে ৰাছুল! ইয়াহুদীসকলে আপোনাৰ পৰা মুছা আলাইহিচ ছালামৰ দৰে আকাশৰ পৰা এবাৰতেই এখন পুথি অনাৰ দাবী কৰে, যিটো আপোনাৰ প্ৰকৃত নবী হোৱাৰ প্ৰমাণ হব। এনে দাবীত আপুনি বিচলিত নহব, কিয়নো সিহঁতৰ পূৰ্বপুৰুষ সকলে মুছাৰ পৰা ইয়াতকৈও ডাঙৰ দাবী কৰিছিল, সিহঁতে কৈছিলঃ আমাক প্ৰকাশ্যভাৱে আল্লাহক দেখুৱা। ফলত সিহঁতক শাস্তিস্বৰূপে তত নোহোৱা কৰি দিয়া হৈছিল। পিছত আল্লাহে সিহঁতক আকৌ জীৱন দান কৰিছিল, তথাপিও সিহঁতে আল্লাহক এৰি গৰু পোৱালীৰ উপাসনাত লিপ্ত হৈছিল। অথচ সিহঁতৰ ওচৰত স্পষ্ট নিদৰ্শন আহিছিল যে, আল্লাহেই একমাত্ৰ প্ৰতিপালক আৰু কেৱল তেৱেঁই একমাত্ৰ ইবাদতৰ যোগ্য। তাৰ পিছতো আমি সিহঁতক ক্ষমা কৰিছিলো আৰু মুছা আলাইহিচ ছালামক তেওঁৰ সম্প্ৰদায়ৰ বিৰুদ্ধে স্পষ্ট প্ৰমাণ প্ৰদান কৰিছিলো।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَرَفَعْنَا فَوْقَهُمُ الطُّوْرَ بِمِیْثَاقِهِمْ وَقُلْنَا لَهُمُ ادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَّقُلْنَا لَهُمْ لَا تَعْدُوْا فِی السَّبْتِ وَاَخَذْنَا مِنْهُمْ مِّیْثَاقًا غَلِیْظًا ۟
দৃঢ় প্ৰতিশ্ৰুতি লোৱাৰ উদ্দেশ্যে আমি সিহঁতৰ ওপৰত পৰ্বত উত্তোলন কৰিছিলো, যাতে সিহঁতে ভয় কৰে আৰু প্ৰতিশ্ৰুতি অনুসাৰে কৰ্ম কৰে। তাৰ পিছত আমি সিহঁতক কৈছিলোঃ ছাজদা কৰি শিৰ নত কৰা অৱস্থাত বাইতুল মাকদিছৰ দুৱাৰেৰে প্ৰৱেশ কৰা। কিন্তু সিহঁতে নিজৰ নিতম্ব চোঁচৰাই প্ৰৱেশ কৰিলে। আমি সিহঁতক আৰু কৈছিলোঃ শনিবাৰে মাছ মাৰি আমাৰ আদেশ উলংঘা নকৰিবা। কিন্তু সিহঁতে মান্য কৰা নাছিল। আৰু সিহঁতে মাছ মাৰিছিল। আমি সিহঁতৰ পৰা দৃঢ় অঙ্গীকাৰ লৈছিলো কিন্তু সিহঁতে অঙ্গীকাৰৰ মান ৰক্ষা কৰা নাছিল, আৰু অঙ্গীকাৰ ভঙ্গ কৰিছিল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• يجوز للمظلوم أن يتحدث عن ظلمه وظالمه لمن يُرْجى منه أن يأخذ له حقه، وإن قال ما لا يسر الظالم.
নিৰ্যাতিত ব্যক্তিৰ বাবে বৈধ যে তেওঁ সেই ব্যক্তিৰ সন্মুখত অন্যায়কাৰী আৰু অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে ভাঙি পাতি কব পাৰে যিয়ে তেওঁক তেওঁৰ অধিকাৰ আনি দিব পাৰিব। এনে পৰিস্থিতিত তেওঁ অন্যায়কাৰীৰ বিৰুদ্ধে এনেকুৱা কথাও কব পাৰে যিটো অন্যায়কাৰীয়ে পছন্দ নকৰে।
فَبِمَا نَقْضِهِمْ مِّیْثَاقَهُمْ وَكُفْرِهِمْ بِاٰیٰتِ اللّٰهِ وَقَتْلِهِمُ الْاَنْۢبِیَآءَ بِغَیْرِ حَقٍّ وَّقَوْلِهِمْ قُلُوْبُنَا غُلْفٌ ؕ— بَلْ طَبَعَ اللّٰهُ عَلَیْهَا بِكُفْرِهِمْ فَلَا یُؤْمِنُوْنَ اِلَّا قَلِیْلًا ۪۟
ফলত আমি সিহঁতক আমাৰ কৃপাৰ পৰা আঁতৰ কৰি দিছিলোঁ, কাৰণ সিহঁতে সেই দৃঢ় অঙ্গীকাৰ ভঙ্গ কৰিছিল, যিটো সিহঁতৰ পৰা লোৱা হৈছিল। লগতে আল্লাহৰ নিদৰ্শনসমূহ অস্বীকাৰ কৰিছিল, আনকি নবীসকলকো হত্যা কৰাৰ সাহস কৰিছিল, লগতে মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামক সিহঁতে কোৱা এই কথাষাৰৰ কাৰণেও যে, আমাৰ অন্তৰত আৱৰণ আছে, সেয়ে আপোনাৰ কথা আমি বুজি নাপাওঁ। দৰাচলতে বিষয়টো সিহঁতে ভবাৰ দৰে নহয়। বৰং আল্লাহে সিহঁতৰ কুফৰীৰ ফলত সিহঁতৰ অন্তৰত মোহৰ মাৰি দিছে, ফলত কল্যাণকৰ কথা সিহঁতৰ অন্তৰত ঢুকি নাপায়। সেয়ে সিহঁতে বহুত কম ঈমান পোষণ কৰে যিটো সিহঁতৰ কোনো কামত নাহিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَّقَوْلِهِمْ اِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِیْحَ عِیْسَی ابْنَ مَرْیَمَ رَسُوْلَ اللّٰهِ ۚ— وَمَا قَتَلُوْهُ وَمَا صَلَبُوْهُ وَلٰكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ ؕ— وَاِنَّ الَّذِیْنَ اخْتَلَفُوْا فِیْهِ لَفِیْ شَكٍّ مِّنْهُ ؕ— مَا لَهُمْ بِهٖ مِنْ عِلْمٍ اِلَّا اتِّبَاعَ الظَّنِّ ۚ— وَمَا قَتَلُوْهُ یَقِیْنًا ۟ۙ
আমি সিহঁতৰ ওপৰত অভিসম্পাত কৰিছো, কিয়নো সিহঁতে গৌৰৱ কৰি কয় যে, আমি আল্লাহৰ ৰাছুল, মৰিয়ম পুত্ৰ ঈছা মছীহক হত্যা কৰিছো। সিহঁতে দাবী কৰাৰ দৰে সিহঁতে হত্যাও কৰা নাই আৰু ক্ৰুছবিদ্ধও কৰা নাই। বৰং সিহঁতে এনেকুৱা এজন ব্যক্তিক হত্যা কৰিছিল আৰু ক্ৰুছবিদ্ধ কৰিছিল যাক আল্লাহে ঈছা আলাইহিছ ছালামৰ আকৃতি প্ৰদান কৰিছিল। ফলত সিহঁতে ধাৰণা কৰিছে যে, সিহঁতে ঈছা আলাইহিছ ছালামকেই হত্যা কৰিছে। যিসকল ইয়াহুদীয়ে ঈছা আলাইহিছ ছালামক হত্যা কৰা বুলি দাবী কৰিছে আৰু যিসকল খৃষ্টানে তেওঁক ইয়াহুদীসকলৰ হাতত অৰ্পন কৰিছিল, উভয় পক্ষই এই সন্দৰ্ভত সন্দেহ তথা সংশয়ত পতিত হৈছে। সিহঁতৰ ওচৰত এই বিষয়ে কোনো জ্ঞান নাই। সিহঁতে কেৱল অনুমানত কথা কয়, আৰু অনুমানৰ দ্বাৰা সত্য উদ্ঘাটন কৰা সম্ভৱ নহয়। প্ৰকৃত সত্য এইটোৱেই যে, সিহঁতে ঈছা আলাইহিছ ছালামক হত্যাও কৰিব পৰা নাই আৰু ক্ৰুছবিদ্ধও কৰিব পৰা নাই।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَلْ رَّفَعَهُ اللّٰهُ اِلَیْهِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَزِیْزًا حَكِیْمًا ۟
বৰং আল্লাহে ঈছা আলাইহিছ ছালামক সিহঁতৰ ষড়যন্ত্ৰৰ পৰা ৰক্ষা কৰিছে। লগতে তেওঁক সশৰীৰে আত্মাৰ সৈতে নিজৰ পিনে উঠাই লৈছে। আল্লাহ ক্ষমতাত মহাপৰাক্ৰমশালী, তেওঁক কোনেও পৰাজিত কৰিব নোৱাৰে, তেওঁ পৰিচালনাত, ফয়চালা কৰণত আৰু বিধান প্ৰস্তুত কৰণত মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِنْ مِّنْ اَهْلِ الْكِتٰبِ اِلَّا لَیُؤْمِنَنَّ بِهٖ قَبْلَ مَوْتِهٖ ۚ— وَیَوْمَ الْقِیٰمَةِ یَكُوْنُ عَلَیْهِمْ شَهِیْدًا ۟ۚ
অন্তিম যুগত, ঈছা আলাইহিচ ছালাম অৱতৰণ কৰাৰ পিছত তথা তেওঁৰ মৃত্যুৰ পূৰ্বে, সকলো ইয়াহুদী আৰু প্ৰত্যেক খৃষ্টানেই তেওঁৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰিব, আৰু কিয়ামতৰ দিনা ঈছা আলাইহিচ ছালামে সিহঁতৰ কৰ্ম সম্পৰ্কে সাক্ষ্য প্ৰদান কৰিব যে, কোনটো কৰ্ম চৰীয়তৰ (বিধানৰ) অনুকূল আৰু কোনটো পৰিপন্থী।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَبِظُلْمٍ مِّنَ الَّذِیْنَ هَادُوْا حَرَّمْنَا عَلَیْهِمْ طَیِّبٰتٍ اُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ كَثِیْرًا ۟ۙ
এতেকে ইয়াহুদীসকলৰ অত্যাচাৰৰ কাৰণেই আমি সিহঁতৰ ওপৰত এনেকুৱা কিছুমান বস্তু হাৰাম কৰিছো, যিবোৰ সিহঁতৰ ওপৰত হালাল আছিল। যেনে- আমি সিহঁতৰ ওপৰত প্ৰত্যেক নখ থকা প্ৰাণী হাৰাম কৰছিলো লগতে গৰু ছাগলীৰ পিঠিৰ চৰ্বী ব্যতীত সকলো চৰ্বী হাৰাম কৰিছিলো। ইয়াৰ আৰু এটা কাৰণ আছিল এই যে, সিহঁতে নিজকেও আৰু আনকো আল্লাহৰ পথৰ পৰা বিৰত ৰাখিছিল। আনকি কল্যাণৰ পৰা বাধা দিয়া সিহঁতৰ স্বভাৱত পৰিণত হৈছিল।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَّاَخْذِهِمُ الرِّبٰوا وَقَدْ نُهُوْا عَنْهُ وَاَكْلِهِمْ اَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ ؕ— وَاَعْتَدْنَا لِلْكٰفِرِیْنَ مِنْهُمْ عَذَابًا اَلِیْمًا ۟
আৰু এই কাৰণেও যে, সিহঁতে সুতৰ লেনদেন কৰিছিল, অথচ আল্লাহে সিহঁতক সুত খোৱাৰ পৰা নিষেধ কৰিছিল, আৰু এটা কাৰণ এই যে, সিহঁতে মানুহৰ সম্পদ অন্যায়ভাৱে আত্মসাত কৰিছিল। আমি সিহঁতৰ মাজৰ কাফিৰসকলৰ বাবে কষ্টদায়ক শাস্তি প্ৰস্তুত কৰি ৰাখিছো।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لٰكِنِ الرّٰسِخُوْنَ فِی الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُوْنَ یُؤْمِنُوْنَ بِمَاۤ اُنْزِلَ اِلَیْكَ وَمَاۤ اُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَالْمُقِیْمِیْنَ الصَّلٰوةَ وَالْمُؤْتُوْنَ الزَّكٰوةَ وَالْمُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالْیَوْمِ الْاٰخِرِ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ سَنُؤْتِیْهِمْ اَجْرًا عَظِیْمًا ۟۠
কিন্তু হে ৰাছুল! ইয়াহুদীসকলৰ মাজৰ যিসকলে পৰিপক্ক জ্ঞানৰ অধিকাৰী তথা মুমিন, তেওঁলোকে আপোনাৰ ওপৰত অৱতীৰ্ণ হোৱা কোৰআনক সত্য বুলি মানে, লগতে সেইসমূহ পুথিকো সত্য বুলি মানে যিবোৰ আপোনাৰ পূৰ্বে ৰাছুলসকলৰ ওপৰত অৱতীৰ্ণ হৈছিল, যেনে- তাওৰাত আৰু ইঞ্জীল। তেওঁলোকে ছালাত আদায় কৰে, যাকাত প্ৰদান কৰে, লগতে এই কথাও স্বীকাৰ কৰে যে, আল্লাহ একক, তেওঁৰ কোনো অংশীদাৰ নাই। তেওঁলোকে কিয়ামতকো বিশ্বাস কৰে। এইসমূহ বৈশিষ্ট্যৰ অধিকাৰী ব্যক্তিকেই আমি মহা প্ৰতিদান দান কৰিম।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• عاقبة الكفر الختم على القلوب، والختم عليها سبب لحرمانها من الفهم.
• بيان عداوة اليهود لنبي الله عيسى عليه السلام، حتى إنهم وصلوا لمرحلة محاولة قتله.
• بيان جهل النصارى وحيرتهم في مسألة الصلب، وتعاملهم فيها بالظنون الفاسدة.
اِنَّاۤ اَوْحَیْنَاۤ اِلَیْكَ كَمَاۤ اَوْحَیْنَاۤ اِلٰی نُوْحٍ وَّالنَّبِیّٖنَ مِنْ بَعْدِهٖ ۚ— وَاَوْحَیْنَاۤ اِلٰۤی اِبْرٰهِیْمَ وَاِسْمٰعِیْلَ وَاِسْحٰقَ وَیَعْقُوْبَ وَالْاَسْبَاطِ وَعِیْسٰی وَاَیُّوْبَ وَیُوْنُسَ وَهٰرُوْنَ وَسُلَیْمٰنَ ۚ— وَاٰتَیْنَا دَاوٗدَ زَبُوْرًا ۟ۚ
হে ৰাছুল! আমি আপোনাৰ প্ৰতি সেইদৰেই অহী প্ৰেৰণ কৰিছোঁ যিদৰে আমি আপোনাৰ পূৰ্বে নবীসকলৰ প্ৰতি প্ৰেৰণ কৰিছিলোঁ। আপুনি কোনো নতুন ৰাছুল নহয়। আমি নূহ তথা তেওঁৰ পিছত অহা নবীসকলৰ প্ৰতিও অহী প্ৰেৰণ কৰিছিলোঁ। এইদৰে অহী প্ৰেৰণ কৰিছিলোঁ ইব্ৰাহীমৰ প্ৰতি লগতে তেওঁৰ পুত্ৰদ্বয় ইছমাঈল আৰু ইছহাক্বৰ প্ৰতি, লগতে ইয়াকূব ইবনে ইছহাক্ব আৰু আছবাতৰ প্ৰতি, আছবাত হৈছে সেইসকল নবী যিসকলক ইয়াকূব আলাহিচ্ছালামৰ বংশধৰৰ পৰা বনী ইছৰাঈলৰ ১২ টা গোত্ৰলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল। লগতে আমি অহী প্ৰেৰণ কৰিছিলোঁ ঈছা, আইয়্যুব, ইউনুছ, হাৰূন আৰু ছুলাইমানৰ প্ৰতি; আৰু দাউদ আলাইহিচ্ছালামক প্ৰদান কৰিছিলোঁ গ্ৰন্থ, সেইখন হৈছে যাবূৰ।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَرُسُلًا قَدْ قَصَصْنٰهُمْ عَلَیْكَ مِنْ قَبْلُ وَرُسُلًا لَّمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَیْكَ ؕ— وَكَلَّمَ اللّٰهُ مُوْسٰی تَكْلِیْمًا ۟ۚ
আৰু আমি কিছুমান এনেকুৱা ৰাছুল প্ৰেৰণ কৰিছো যিসকলৰ বৰ্ণনা আমি কোৰআনত উল্লেখ কৰিছো, আনহাতে কিছুমান ৰাছুল এনেকুৱা প্ৰেৰণ কৰিছো যিসকলৰ বৰ্ণনা আমি আপোনাৰ ওচৰত কৰা নাই, বিশেষ হিকমত থকাৰ বাবেই কোৰআনত উল্লেখ কৰা নাই। আৰু মূছা আলাইহিছ ছালামক নুবুওৱত প্ৰদান কৰি আল্লাহে কোনো মাধ্যমত নোহোৱাকৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে কথা কৈছিল যিদৰে তেওঁ কথা কব লাগে সেইদৰে কথা কৈছিল। দৰাচলতে এইটো আছিল মূছা আলাইহিছ ছালামে পোৱা এবিধ সন্মান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
رُسُلًا مُّبَشِّرِیْنَ وَمُنْذِرِیْنَ لِئَلَّا یَكُوْنَ لِلنَّاسِ عَلَی اللّٰهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَزِیْزًا حَكِیْمًا ۟
আমি তেওঁক সেইসকল লোকক ছোৱাবৰ সসংবাদ প্ৰদানৰ বাবে প্ৰেৰণ কৰিছো যিসকলে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান আনিছে। আনহাতে সেইসকল লোকৰ প্ৰতি কষ্টদায়ক শাস্তিৰ পৰা ভয় দেখুৱাবলৈ প্ৰেৰণ কৰিছো যিসকলে কুফৰী কৰিছে। যাতে ৰাছুল অহাৰ পিছত মানুহৰ ওচৰত ওজৰ আপত্তিৰ কোনো অৱকাশ নাথাকে, যিটো সিহঁতে আল্লাহৰ ওচৰত দাঙি ধৰিব। নিশ্চয় আল্লাহ ক্ষমতাত মহাপৰাক্ৰমশালী, সিদ্ধান্ত গ্ৰহণত মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لٰكِنِ اللّٰهُ یَشْهَدُ بِمَاۤ اَنْزَلَ اِلَیْكَ اَنْزَلَهٗ بِعِلْمِهٖ ۚ— وَالْمَلٰٓىِٕكَةُ یَشْهَدُوْنَ ؕ— وَكَفٰی بِاللّٰهِ شَهِیْدًا ۟ؕ
হে ৰাছুল! যদিও ইয়াহুদীসকলে আপোনাক অস্বীকাৰ কৰে কিন্তু আপোনাৰ প্ৰতি যি পুথি অৱতীৰ্ণ হৈছে সেইখনক স্বয়ং আল্লাহে সমৰ্থন কৰে। আল্লাহে তাত নিজৰ এনেকুৱা জ্ঞান অৱতীৰ্ণ কৰিছে, যি জ্ঞান সম্পৰ্কে আল্লাহে বান্দাসকলক অৱগত কৰিব বিচাৰে, যেনে- তেওঁ কি কি ভালপায় আৰু পছন্দ কৰে, আৰু কি কি বস্তু তেওঁৰ অপছন্দ আৰু অপ্ৰিয়। আল্লাহৰ লগতে ফিৰিস্তাসকলেও আপোনাৰ চৰীয়তক সমৰ্থন কৰে। এতেকে সাক্ষী হিচাপে আল্লাহেই যথেষ্ট। ইয়াৰ পিছত আন কোনো সাক্ষ্যৰ প্ৰয়োজন নাই।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا وَظَلَمُوْا لَمْ یَكُنِ اللّٰهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِیَهْدِیَهُمْ طَرِیْقًا ۟ۙ
নিশ্চয় যিসকলে আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলক অস্বীকাৰ কৰিছে, আৰু এই কুফৰৰ ওপৰত অটল থাকি নিজৰ ওপৰত অন্যায় কৰিছে, এতেকে সিহঁতে অটল থকা এই কুফৰক আল্লাহে কেতিয়াও ক্ষমা নকৰিব, লগতে সিহঁতক এনেকুৱা কোনো পথো নেদেখুৱাব যি পথে সিহঁতক আল্লাহৰ শাস্তিৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَآءَكُمُ الرَّسُوْلُ بِالْحَقِّ مِنْ رَّبِّكُمْ فَاٰمِنُوْا خَیْرًا لَّكُمْ ؕ— وَاِنْ تَكْفُرُوْا فَاِنَّ لِلّٰهِ مَا فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— وَكَانَ اللّٰهُ عَلِیْمًا حَكِیْمًا ۟
হে মানৱজাতি! ৰাছুল মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামে তোমালোকৰ ওচৰত আল্লাহৰ তৰফৰ পৰা হিদায়ত তথা সত্য দ্বীন লৈ আহিছে। এতেকে তেওঁ যি লৈ আহিছে তাৰ প্ৰতি ঈমান পোষণ কৰা, ইয়াৰ ফলতে তোমালোকে পৃথিৱী আৰু আখিৰাতত কল্যাণ পাবা। আনহাতে যদি তোমালোকে আল্লাহৰ লগত কুফৰী কৰা, তেন্তে জানি থোৱা তোমালোকৰ ঈমানৰ আল্লাহৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই, আৰু তোমালোকৰ কুফৰীয়েও তেওঁৰ কোনো ক্ষতি কৰিব নোৱাৰে। আকাশমণ্ডল, পৃথিৱী আৰু এই উভয়ৰ মাজত যি আছে, সেই সকলোৰে মালিক কেৱল তেৱেঁই। এতেকে আল্লাহে ভালদৰেই জানে কোনে হিদায়তৰ বেছি হকদাৰ, সেয়ে তেওঁ তাক হিদায়তৰ বাট সুগম কৰি দিয়ে। আনহাতে যিয়ে ইয়াৰ হকদাৰ নহয়, তাক তেওঁ তাৰ পৰা আঁতৰ কৰি দিয়ে। তেওঁ কথা, কৰ্ম, বিধান প্ৰস্তুত কৰাত আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণত মহাপ্ৰজ্ঞাৱান।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• إثبات النبوة والرسالة في شأن نوح وإبراهيم وغيرِهما مِن ذرياتهما ممن ذكرهم الله وممن لم يذكر أخبارهم لحكمة يعلمها سبحانه.
নূহ, ইব্ৰাহীম তথা তেওঁলোকৰ বংশধৰ সকলক নবুওৱত আৰু ৰিছালত প্ৰদানৰ প্ৰমাণ। তেওঁলোকৰ মাজৰ কিছুমানৰ বৰ্ণনা আল্লাহে কৰিছে, কিন্তু আন কিছুমানৰ বিষয়ে আল্লাহে কিবা বিশেষ কাৰণত বৰ্ণনা কৰা নাই, যিটো কেৱল তেৱেঁই জানে।
• إثبات صفة الكلام لله تعالى على وجه يليق بذاته وجلاله، فقد كلّم الله تعالى نبيه موسى عليه السلام.
আল্লাহে কথা কোৱাৰ প্ৰমাণ, কিন্তু তেওঁ তেনেকৈয়ে কথা কয় যিটো তেওঁৰ উচ্চ আৰু পৱিত্ৰ সত্ত্বাৰ অনুকূল। কিয়নো নিশ্চয় আল্লাহে তেওঁৰ নবী মূছাৰ লগত প্ৰত্যক্ষভাৱে কথা কৈছে।
• تسلية النبي محمد عليه الصلاة والسلام ببيان أن الله تعالى يشهد على صدق دعواه في كونه نبيًّا، وكذلك تشهد الملائكة.
নবী মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লামক এই কথাৰ দ্বাৰা সান্তনা প্ৰদান কৰিছে যে, স্বয়ং আল্লাহে নিজেই তেওঁৰ নবুওৱতৰ সত্যতা প্ৰদান কৰি সাক্ষ্য দিছে। এইদৰে ফিৰিস্তাসকলেও সাক্ষ্য প্ৰদান কৰিছে।
یٰۤاَهْلَ الْكِتٰبِ لَا تَغْلُوْا فِیْ دِیْنِكُمْ وَلَا تَقُوْلُوْا عَلَی اللّٰهِ اِلَّا الْحَقَّ ؕ— اِنَّمَا الْمَسِیْحُ عِیْسَی ابْنُ مَرْیَمَ رَسُوْلُ اللّٰهِ وَكَلِمَتُهٗ ۚ— اَلْقٰىهَاۤ اِلٰی مَرْیَمَ وَرُوْحٌ مِّنْهُ ؗ— فَاٰمِنُوْا بِاللّٰهِ وَرُسُلِهٖ ۫— وَلَا تَقُوْلُوْا ثَلٰثَةٌ ؕ— اِنْتَهُوْا خَیْرًا لَّكُمْ ؕ— اِنَّمَا اللّٰهُ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ ؕ— سُبْحٰنَهٗۤ اَنْ یَّكُوْنَ لَهٗ وَلَدٌ ۘ— لَهٗ مَا فِی السَّمٰوٰتِ وَمَا فِی الْاَرْضِ ؕ— وَكَفٰی بِاللّٰهِ وَكِیْلًا ۟۠
হে ৰাছুল! আপুনি ইঞ্জীল ধাৰী ইয়াহুদীসকলক কৈ দিয়ক, নিজ ধৰ্ম সংক্ৰান্তত সীমা অতিক্ৰম নকৰিবা, আৰু আল্লাহৰ প্ৰতি মিছা আৰোপ নকৰিবা লগতে ঈছা আলাইহিচ ছালাম সম্পৰ্কে সত্যৰ বাহিৰে আন একো নকবা। মৰিয়ম পুত্ৰ ঈছা আলাইহিচ ছালাম আল্লাহৰ ৰাছুল, তেওঁক আল্লাহে সত্য সহকাৰে প্ৰেৰণ কৰিছিল। আল্লাহে তেওঁক এটা শব্দৰ দ্বাৰা সৃষ্টি কৰিছে, যিটো আল্লাহে জিব্ৰীলৰ জৰিয়তে মৰিয়মৰ ওচৰলৈ প্ৰেৰণ কৰিছিল। আৰু সেই শব্দটো আছিল “কুন” অৰ্থাৎ হৈ যা, ফলত হৈ গল। দৰাচলতে এয়া আল্লাহৰ ফালৰ পৰা এটা ফুঁ আছিল, যিটো জিব্ৰীলে আল্লাহৰ আদেশত ফুৱাইছিল। এতেকে আল্লাহ আৰু তেওঁৰ ৰাছুলৰ সকলৰ ওপৰত কোনো ধৰণৰ ভেদাভেদ নকৰি ঈমান পোষণ কৰা। আৰু উপাস্য তিনিজন বুলি নকবা। এনেকুৱা মিছা আৰু নিকৃষ্ট কথাৰ পৰা বিৰত থাকা, তেতিয়াহে পৃথিৱী আৰু আখিৰাতত কল্যাণ পাবা। কেৱল আল্লাহেই একমাত্ৰ উপাস্য, তেওঁ পুত্ৰ তথা অংশীদাৰৰ পৰা পৱিত্ৰ। তেওঁৰ কোনো বস্তুৰ প্ৰয়োজন নাই। আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীত যি আছে সেই সকলো তেওঁৰেই অধীন। তথা আকাশমণ্ডল আৰু পৃথিৱীৰ প্ৰতিষ্ঠা আৰু পৰিচালনাৰ বাবে একমাত্ৰ আল্লাহেই যথেষ্ট।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَنْ یَّسْتَنْكِفَ الْمَسِیْحُ اَنْ یَّكُوْنَ عَبْدًا لِّلّٰهِ وَلَا الْمَلٰٓىِٕكَةُ الْمُقَرَّبُوْنَ ؕ— وَمَنْ یَّسْتَنْكِفْ عَنْ عِبَادَتِهٖ وَیَسْتَكْبِرْ فَسَیَحْشُرُهُمْ اِلَیْهِ جَمِیْعًا ۟
ঈছা ইবনে মৰিয়মে আল্লাহৰ বান্দা হোৱাত কোনো আপত্তি বা তাচ্ছিল্যবোধ নকৰে, লগতে আল্লাহৰ নিকটৱৰ্তী তথা সন্মানিত ফিৰিস্তাসকলেও আল্লাহৰ বান্দা হোৱাত কোনো আপত্তি নকৰে। তেন্তে তোমালোকে কেনেকৈ ঈছা আলাইহিচ ছালামক উপাস্যৰূপে গ্ৰহণ কৰা? আৰু কেনেকৈ মুশ্বৰিকসকলে ফিৰিস্তাসকলক উপাস্যৰূপে গ্ৰহণ কৰে? যদি কোনোবাই আল্লাহৰ ইবাদতৰ পৰা বিমুখ হয় তেন্তে জানি লোৱা উচিত যে, আল্লাহে কিয়ামতৰ দিনা সকলোকে তেওঁৰ ওচৰত একত্ৰিত কৰিব আৰু প্ৰত্যেককে এনেকুৱা বিনিময় দিব যিটো সিহঁতৰ বাবে উপযুক্ত।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَاَمَّا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ فَیُوَفِّیْهِمْ اُجُوْرَهُمْ وَیَزِیْدُهُمْ مِّنْ فَضْلِهٖ ۚ— وَاَمَّا الَّذِیْنَ اسْتَنْكَفُوْا وَاسْتَكْبَرُوْا فَیُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا اَلِیْمًا ۙ۬— وَّلَا یَجِدُوْنَ لَهُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ وَلِیًّا وَّلَا نَصِیْرًا ۟
এতেকে যিসকলে আল্লাহৰ প্ৰতি ঈমান আনিছে আৰু তেওঁৰ ৰাছুলক স্বীকাৰ কৰিছে তথা নিৰ্ভেজালভাৱে আল্লাহৰ বাবে তেওঁৰ চৰীয়ত অনুযায়ী সত্কৰ্ম কৰিছে, আল্লাহে তেওঁলোকক পৰিপূৰ্ণ প্ৰতিদান দান কৰিব, আনকি তেওঁৰ দয়া আৰু অসীম কৃপাত তাতোকৈ অধিক দান কৰিব। কিন্তু যিসকলে আল্লাহৰ ইবাদত আৰু তেওঁৰ আনুগত্য নকৰে তথা অহংকাৰ কৰে, সিহঁতক কষ্টদায়ক শাস্তি প্ৰদান কৰিব। আৰু সিহঁতে আল্লাহৰ বাহিৰে আন কাকো নাপাব, যিয়ে সিহঁতৰ ৰক্ষক হৈ উপকাৰ কৰিব আৰু সহায়ক হৈ ক্ষতিৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَآءَكُمْ بُرْهَانٌ مِّنْ رَّبِّكُمْ وَاَنْزَلْنَاۤ اِلَیْكُمْ نُوْرًا مُّبِیْنًا ۟
হে মানৱজাতি! তোমালোকৰ ওচৰত তোমালোকৰ প্ৰতিপালকৰ তৰফৰ পৰা স্পষ্ট প্ৰমাণ আহি পৰিছে, ইয়াৰ পিছত কোনো আপত্তিও থাকিব নোৱাৰে আৰু কোনো সংশয় থকাৰো অৱকাশ নাই। সেয়া হৈছে, মুহাম্মদ চাল্লাল্লাহু আলাইহি অছাল্লাম। আৰু আমি তোমালোকৰ প্ৰতি স্পষ্ট জ্যোতি অৱতীৰ্ণ কৰিছো, সেয়া হৈছে আল-কোৰআন।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَاَمَّا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا بِاللّٰهِ وَاعْتَصَمُوْا بِهٖ فَسَیُدْخِلُهُمْ فِیْ رَحْمَةٍ مِّنْهُ وَفَضْلٍ ۙ— وَّیَهْدِیْهِمْ اِلَیْهِ صِرَاطًا مُّسْتَقِیْمًا ۟ؕ
এতেকে যিসকলে ঈমান আনিছে আৰু তেওঁলোকৰ নবীৰ ওপৰত অৱতীৰ্ণ হোৱা কোৰআনক মজবুতভাৱে ধাৰণ কৰিছে, তেওঁলোকৰ প্ৰতি আল্লাহে কৃপা কৰিব আৰু তেওঁলোকক জান্নাতত প্ৰৱেশ কৰাব। লগতে তেওঁলোকৰ ছোৱাব বৃদ্ধি কৰিব আৰু তেওঁলোকৰ মৰ্যদা সুউচ্চ কৰিব, তথা তেওঁলোকক পোন পথত পৰিচালিত হোৱাৰ তাওফীক প্ৰদান কৰিব, যত কোনো বক্ৰতা নাই। আৰু এইটোৱেই চিৰস্থায়ী জান্নাতত লৈ যোৱাৰ পথ।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• بيان أن المسيح بشر، وأن أمه كذلك، وأن الضالين من النصارى غلوا فيهما حتى أخرجوهما من حد البشرية.
এই কথাৰ বৰ্ণনা পোৱা গল যে, ঈছা আৰু তেওঁৰ মাতৃ হৈছে মানৱ। পথভ্ৰষ্ট খৃষ্টানসকলে তেওঁলোকৰ বিষয়ে সীমালংঘন কৰিছে, আনকি তেওঁলোকক মানৱৰ পৰা বাহিৰ কৰিছে।
• بيان بطلان شرك النصارى القائلين بالتثليث، وتنزيه الله تعالى عن أن يكون له شريك أو شبيه أو مقارب، وبيان انفراده - سبحانه - بالوحدانية في الذات والأسماء والصفات.
তিনি উপাস্য বুলি দাবী কৰা খৃষ্টানসকলৰ শ্বিৰ্ক বাতিল হোৱা সম্পৰ্কে বৰ্ণনা, লগতে এই কথাৰ ঘোষণা যে, আল্লাহ অংশীদাৰিত্বৰ পৰা, সমকক্ষৰ পৰা আৰু সমতুল্যৰ পৰা পৱিত্ৰ। লগতে এই কথাৰো ঘোষণা যে, আল্লাহ তাআলা সত্ত্বাগত ভাৱে, তেওঁৰ সুন্দৰ সুন্দৰ নামসমূহ আৰু গুণাৱলীতো একক।
• إثبات أن عيسى عليه السلام والملائكة جميعهم عباد مخلوقون لا يستكبرون عن الاعتراف بعبوديتهم لله تعالى والانقياد لأوامره، فكيف يسوغ اتخاذهم آلهة مع كونهم عبيدًا لله تعالى؟!
এই কথাৰো প্ৰমাণ পোৱা গল যে, ঈছা আলাইহিছ ছালাম তথা সকলো ফিৰিস্তা আল্লাহৰ মখলুক আৰু তেওঁৰ বান্দা। তেওঁলোকে আল্লাহৰ বন্দেগীত আৰু তেওঁৰ আদেশ পালনত অভিমান নকৰে। এতেকে যিহেতু তেওঁলোক আল্লাহৰ বান্দা, তেতিয়া হলে তেওঁলোকক উপাস্য হিচাপে মানি লোৱাটো কেনেকৈ সঠিক হব?
یَسْتَفْتُوْنَكَ ؕ— قُلِ اللّٰهُ یُفْتِیْكُمْ فِی الْكَلٰلَةِ ؕ— اِنِ امْرُؤٌا هَلَكَ لَیْسَ لَهٗ وَلَدٌ وَّلَهٗۤ اُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ ۚ— وَهُوَ یَرِثُهَاۤ اِنْ لَّمْ یَكُنْ لَّهَا وَلَدٌ ؕ— فَاِنْ كَانَتَا اثْنَتَیْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثٰنِ مِمَّا تَرَكَ ؕ— وَاِنْ كَانُوْۤا اِخْوَةً رِّجَالًا وَّنِسَآءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْاُنْثَیَیْنِ ؕ— یُبَیِّنُ اللّٰهُ لَكُمْ اَنْ تَضِلُّوْا ؕ— وَاللّٰهُ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیْمٌ ۟۠
হে ৰাছুল! মানুহে আপোনাৰ পৰা কালালাহৰ মীৰাছ সম্পৰ্কে জানিব বিচাৰে। জানি থোৱা উচিত যে, কালালাহ সেই ব্যক্তিক কোৱা হয়, যাৰ মৃত্যুৰ পিছত (অংশীদাৰিত্ব পাবলৈ) তাৰ কোনো সন্তান তথা পিতৃ জীৱিত নাথাকে। আপুনি কৈ দিয়ক, আল্লাহে ইয়াৰ বিধান বৰ্ণনা কৰিছে যে, যদি কোনো এনেকুৱা ব্যক্তিৰ মৃত্যু হয় যাৰ পিতৃও জীৱিত নাই আৰু কোনো সন্তানো নাই, কিন্তু তাৰ যদি কোনো সহোদৰ ভনীয়েক অথবা পিতৃৰ ফালৰ পৰা কোনো ভনী থাকে, তেন্তে তাই পৰিত্যক্ত সম্পত্তিৰ (নিৰ্দিষ্ট ভাগৰ) অৰ্ধাংশ পাব। আৰু মৃত ব্যক্তিৰ সহোদৰ ভাই অথবা পিতৃ ফালৰ পৰা ভাতৃয়ে আচাবা (যাৰ ভাগ সুনিচ্চিত নহয়) হিচাপে পৰিত্যক্ত সম্পত্তিৰ অংশীদাৰ হব, যদিহে তাৰ লগত কোনো নিৰ্দিষ্ট অংশীদাৰ নাথাকে। আনহাতে যদি তাৰ লগত কোনো নিৰ্দিষ্টি অংশ পোৱা ব্যক্তি থাকে তেন্তে সেই অংশ দিয়াৰ পিছতহে তেওঁ বাকী থকা সম্পত্তিৰ ওৱাৰিছ হব। আৰু সহোদৰ ভনী অথবা পিতৃৰ ফালৰ পৰা ভনী একাধিক থাকে তেন্তে তেওঁলোকে নিৰ্দিষ্ট অংশ হিচাপে এক তৃতীয়াংশ পাব। তথা যদি সহোদৰ আৰু পিতৃ ফালৰ পৰা ভাই ভনী উভয় থাকে, তেন্তে এজন পুৰুষৰ অংশ দুজনী নাৰীৰ অংশৰ সমান হব। আল্লাহে তোমালোকৰ কল্যাণ কামনাৰে কালালাহ তথা মীৰাছৰ বিধান প্ৰস্তুত কৰিছে, যাতে তোমালোকে পথভ্ৰষ্ট নোহোৱা। তেওঁ সকলো বস্তু সম্পৰ্কে সবিশেষ অৱগত, তেওঁৰ পৰা কোনো বস্তু গোপন নহয়।
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• عناية الله بجميع أحوال الورثة في تقسيم الميراث عليهم.
• الأصل هو حِلُّ الأكل من كل بهيمة الأنعام، سوى ما خصه الدليل بالتحريم، أو ما كان صيدًا يعرض للمحرم في حجه أو عمرته.
মূলতে সকলো চতুষ্পদ জন্তু ভক্ষণ কৰা হালাল, হাৰাম কেৱল সেইসকল জন্তু যিবোৰ হাৰাম হোৱাৰ প্ৰমাণ আছে, অথবা হজ্জ তথা ওমৰাৰ সময়ত যিটো মুহৰিম ব্যক্তিৰ সন্মুখত চিকাৰ ৰূপে আহে।
• النهي عن استحلال المحرَّمات، ومنها: محظورات الإحرام، والصيد في الحرم، والقتال في الأشهر الحُرُم، واستحلال الهدي بغصب ونحوه، أو مَنْع وصوله إلى محله.
হাৰাম বস্তুক হালাল বুলি গণ্য কৰাৰ পৰা বিৰত থকাৰ আদেশ দিয়া হৈছে। যেনে- ইহৰাম অৱস্থাত যি যি হাৰাম, লগতে কাবা ঘৰৰ আশে পাশে হৰমৰ ভিতৰত চিকাৰ কৰা, সন্মানিত মাহবোৰত যুদ্ধ কৰা, বলপূৰ্বকভাৱে হজ্জত কুৰবানী কৰিবলৈ লৈ যোৱা জন্তু কাঢ়ি লোৱা অথবা সেইবোৰক জবেহ কৰা ঠাইত লৈ যাবলৈ বাধা প্ৰদান কৰা ইত্যাদি।
وهرگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی ئەسامیە بۆ پوختەى تەفسیری قورئانی پیرۆز. - پێڕستی وهرگێڕاوهكان
وەرگێڕاوی ئەسامیە بۆ پوختەى تەفسیری قورئانی پیرۆز، لە لایەن: ناوەندی تەفسیر بۆ خوێندنەوە قورئانیەکان.