وه‌رگێڕانی ماناكان سوره‌تی سورەتی العلق - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فرەفەرهەنگی قورئانی پیرۆز

əl-Ələq

لە مەبەستەکانی سورەتەکە:

الإنسان بين هدايته بالوحي وضلاله بالاستكبار والجهل.

İnsan vəhy sayəsində doğru yola yönəlməklə, təkəbbür və cahillik sayəsində zəlalətə uğramaq arasındadır.

---

ئایه‌تی: 1

ٱقۡرَأۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلَّذِي خَلَقَ

Ey Peyğəmbər! Bütün məxluqatı yaradan Rəbbinin adı ilə başlayaraq Allahın sənə vəhy etdiyini oxu!

ئایه‌تی: 2

خَلَقَ ٱلۡإِنسَٰنَ مِنۡ عَلَقٍ

O, insanı əvvəli nütfə olmuş qan laxtasından yaratdı.

ئایه‌تی: 3

ٱقۡرَأۡ وَرَبُّكَ ٱلۡأَكۡرَمُ

Ey Peyğəmbər! Allahın sənə vəhy etdiyini oxu! Sənin Rəbbin ən səxavətlidir. Heç bir səxavətli ona bərabər ola bilməz. O, olduqca səxavətli və çox yaxşılıq edəndir.

ئایه‌تی: 4

ٱلَّذِي عَلَّمَ بِٱلۡقَلَمِ

O, qələmlə xətt çəkməyi və yazmağı öyrətdi.

ئایه‌تی: 5

عَلَّمَ ٱلۡإِنسَٰنَ مَا لَمۡ يَعۡلَمۡ

İnsana onun bilmədiklərini öyrətdi.

ئایه‌تی: 6

كَلَّآ إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَيَطۡغَىٰٓ

Bəli, Əbu Cəhl kimi günahkar insan, həqiqətən də, Allahın hüdudlarını pozaraq həddini aşan bir kimsədir –

ئایه‌تی: 7

أَن رَّءَاهُ ٱسۡتَغۡنَىٰٓ

Var-dövləti və ad-sanı sayəsində özünün ehtiyacsız olduğunu zənn etdiyinə görə.

ئایه‌تی: 8

إِنَّ إِلَىٰ رَبِّكَ ٱلرُّجۡعَىٰٓ

Ey insan! Qiyamət günü sən Rəbbinin hüzuruna qaytarılacaqsan, o da hər kəsə layiq olan əvəzi (mükafat və ya cəza) verəcəkdir.

ئایه‌تی: 9

أَرَءَيۡتَ ٱلَّذِي يَنۡهَىٰ

Mane olmağa çalışan Əbu Cəhlni etdiyindən də daha pis iş tutan bir şey gördünmü –

ئایه‌تی: 10

عَبۡدًا إِذَا صَلَّىٰٓ

Kəbənin yanında namaz qılan qulumuz Muhəmmədə (səllallahu aleyhi və səlləm).

ئایه‌تی: 11

أَرَءَيۡتَ إِن كَانَ عَلَى ٱلۡهُدَىٰٓ

Söylə görək, əgər o qulumuz Rəbbinin göstərdiyi haqq yoldadırsa, onda necə?!

ئایه‌تی: 12

أَوۡ أَمَرَ بِٱلتَّقۡوَىٰٓ

Yaxud insanlara Allahın əmrlərini yerinə yetirib qadağan etdiyi şeylərdən çəkinərək Allahdan qorxmağı əmr edirsə, onda necə?! Məgər belə insanın namaz qılmağına maneçilik törətmək olarmı?!

سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:

• رضا الله هو المقصد الأسمى.

Uca Allahın Öz peyğəmbərinin -səllallahu aleyhi və səlləm- zikrini ucaltmaqla ona ehtiram göstərməsi.

• أهمية القراءة والكتابة في الإسلام.

Allahın rizasını qazanmaq ən ali məqsəddir.

• خطر الغنى إذا جرّ إلى الكبر والبُعد عن الحق.

İslam dinində oxumağın və yazmağın əhməiyyətli olması.

• النهي عن المعروف صفة من صفات الكفر.

Təkəbbürlü olmağa və haqq yoldan sapmağa gətirib çıxaran zənginliyin təhlükəsi.

• إكرام الله تعالى نبيه صلى الله عليه وسلم بأن رفع له ذكره.

Yaxşı işlər görməyi qadağan etmək kafirlərin xislətlərindəndir.

ئایه‌تی: 13

أَرَءَيۡتَ إِن كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰٓ

De görək, əgər namaz qılmağı qadağan edən bu kimsə Peyğəmbərin (səllallahu aleyhi və səlləm) gətirdiyini yalan sayıb ondan üz döndəribsə, onda necə?! Məgər o, Allahdan qorxurmur?!

ئایه‌تی: 14

أَلَمۡ يَعۡلَم بِأَنَّ ٱللَّهَ يَرَىٰ

Qulumuzun namaz qılmağına mane olan bu kimsə bilmir ki, Allah onun nə etdiyini görür, onun etdiklərindən heç bir şey Allaha gizli qalmaz?!

ئایه‌تی: 15

كَلَّا لَئِن لَّمۡ يَنتَهِ لَنَسۡفَعَۢا بِٱلنَّاصِيَةِ

Bu iş heç də bu cahil insanın təsəvvür etdiyi kimi deyil. Əgər o, qulumuza əziyyət verməyinə və onu yalançı saymağına son qoymasa, Biz onun kəkilindən tutub atəşə sürükləyəcəyik.

ئایه‌تی: 16

نَاصِيَةٖ كَٰذِبَةٍ خَاطِئَةٖ

O kəkilin sahibi, sözündə yalançı, əməlində də xatakar olan birisidir.

ئایه‌تی: 17

فَلۡيَدۡعُ نَادِيَهُۥ

Qoy o, kəkilindən götürülüb atəşə sürüklənərkən öz dostlarını və məclisində olan kimsələri çağırıb onlardan kömək diləsin ki, onu əzabdan qurtarsınlar.

ئایه‌تی: 18

سَنَدۡعُ ٱلزَّبَانِيَةَ

Biz də, Allahın verdiyi əmrlərə heç vaxt asi olmayan və özlərinə buyurulanları yerinə yetirən amansız mələklərdən olan Cəhənnəm gözətçilərini çağıracağıq. Qoy baxıb görsün, bu iki tərəfdarların hansı bir daha güclü və daha qüdrətlidir.

ئایه‌تی: 19

كَلَّا لَا تُطِعۡهُ وَٱسۡجُدۡۤ وَٱقۡتَرِب۩

Bu iş heç də o zalimin düşündüyü kimi deyil, o sənə heç bir pislik edə bilməz. Onun əmrinə və qadağasına itaət etmə. Sən Allaha səcdə et və Allahın buyuruqlarını yerinə yetirərək Ona yaxınlaş. Həqiqətən də, bunlar Allaha yaxınlaşdıran vasitələrdir.

سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:

• فضل ليلة القدر على سائر ليالي العام.

Qədr gecəsinin ilin digər gecələrindən fəzilətli olması.

• الإخلاص في العبادة من شروط قَبولها.

İbadətin ixlasla yalnız Allah üçün olması, iİbadətin qəbul edilməsi üçün qoyulmuş şərtlərdən biridir.

• اتفاق الشرائع في الأصول مَدعاة لقبول الرسالة.

Dinin əsaslarında (səmavi) şəriətlərin eyni olması, risalətin qəbul edilməsi üçün səbəbdir.