وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی کوردی کرمانجی * - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
سورەتی سبأ
ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي لَهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَهُ ٱلۡحَمۡدُ فِي ٱلۡأٓخِرَةِۚ وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ ٱلۡخَبِيرُ
1. هەمی شوكور و سوپاسی بۆ وی خودایی، ئەوێ هندی د ئەرد و ئەسماناندا هەی یێ وی، و حەمد و شوكور د ئاخرەتێدا ژی بۆ وینە [بەندەیێت وی ئەوێت دچنە بەحەشتێ دبێژن: (سوپاسی بۆ وی خودایی ئەوێ سۆز و پەیمانا خۆ بۆ مە ب جهـ كری)]، و ئەوە یێ كاربنەجهـ و شارەزا.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَعۡلَمُ مَا يَلِجُ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا يَخۡرُجُ مِنۡهَا وَمَا يَنزِلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ وَمَا يَعۡرُجُ فِيهَاۚ وَهُوَ ٱلرَّحِيمُ ٱلۡغَفُورُ
2. دزانیت كا چ د ئەردیدا دچیت [كا چ د ناڤدا دچیت، ژ ئاڤێ و خزینەیان و هەر تشتەكێ دی]، و كا چ ژێ دەردكەڤیت [ژ شینكاتی و كانی و بیران و مەعدەنان... هتد]، و كا چ ژ ئەسمانی دئێتە خوارێ [ژ بارانێ و گژلۆكێ و بەفرێ و برویسییان و ملیاكەتان و كتێبان و... هتد.]، و كا چ بلند دبیتە ئەسمانی [ژ كریارێت باش و دوعایێ و ڕوحان و ملیاكەتان و تەیر و تەوالان و هەلمێ و... هتد.]، و ئەو دلۆڤان و گونەهـ ژێبەرە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَا تَأۡتِينَا ٱلسَّاعَةُۖ قُلۡ بَلَىٰ وَرَبِّي لَتَأۡتِيَنَّكُمۡ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِۖ لَا يَعۡزُبُ عَنۡهُ مِثۡقَالُ ذَرَّةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَآ أَصۡغَرُ مِن ذَٰلِكَ وَلَآ أَكۡبَرُ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ
3. و ئەوێت گاوربوویین گۆتن: قیامەت ل مە نا ڕابیت و نائێت، بێژە: [نەخێر وەنینە وەكی هوین دبێژن] بەلێ ب خودێ زانایێ نهینیان، دێ ل هەوە ڕابیت، و تەمەتی دندكا تۆزكێ نە د ئەسماناندا نە ژی د ئەردیدا ل بەر بەرزە نابیت، و نە بچویكتر و نە مەزنتر ژی نینە ئەگەر ئاگەهـ ژێ نەبیت، و د دەپێ پارستیدا نەیێ نڤێسی بیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لِّيَجۡزِيَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِۚ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ
4. [قیامەت هەر دێ ئێت و هەمی كار و كریارێت وان ل سەر وان دێ ئێنە نڤێسین] دا خودێ ئەوێت باوەری ئینایین و كار و كریارێت ڕاست و دورست كرین خەلات بكەت، ئەڤان گونەهـ ژێبرن و ڕزقەكێ باش [كو بەحەشتە و خۆشییێت بەحەشتێنە] بۆ وان یێ هەی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَيَرَى ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡعِلۡمَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ إِلَيۡكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ ٱلۡحَقَّ وَيَهۡدِيٓ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡحَمِيدِ
6. و ئەوێت خودێ زانین ب ڕزقێ وان كری، دزانن ئەڤا بۆ تە ژ نك خودایێ تە هاتییە خوارێ [كو قورئانە] ڕاستە، و بەرێ مرۆڤی ددەتە خودایێ سەردەست و هێژایی سوپاسی و شوكورێ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ هَلۡ نَدُلُّكُمۡ عَلَىٰ رَجُلٖ يُنَبِّئُكُمۡ إِذَا مُزِّقۡتُمۡ كُلَّ مُمَزَّقٍ إِنَّكُمۡ لَفِي خَلۡقٖ جَدِيدٍ
7. و ئەوێت گاوربوویین گۆتن: ئەرێ هەوە دڤێت ئەم زەلامەكی نیشا هەوە بدەین بۆ هەوە تشتەكی [ئنتیكە] بێژیت: ئەگەر هوین ژێك پەڕتین و بوونە ئاخ، جارەكا دی سەر ژ نوی دێ ساخ بنەڤە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَم بِهِۦ جِنَّةُۢۗ بَلِ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ فِي ٱلۡعَذَابِ وَٱلضَّلَٰلِ ٱلۡبَعِيدِ
8. ئەرێ ئەو درەوان ژ كیسێ خودێ دكەت یان ژی یێ دینە [ڤێ ئاخڤتنێ دكەت]؟ [و وان دزانی یێ ڕاستگۆیە و ئەو ژ هەمییان یێ ب ئاقلترە]، نەخێر وەسا نینە وەكی ئەو دبێژن، بەلێ ئەوێت باوەرییێ ب قیامەتێ نەئینن، یێت د ئیزایێ و بەرزەبوونەكا كویردا.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
أَفَلَمۡ يَرَوۡاْ إِلَىٰ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۚ إِن نَّشَأۡ نَخۡسِفۡ بِهِمُ ٱلۡأَرۡضَ أَوۡ نُسۡقِطۡ عَلَيۡهِمۡ كِسَفٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لِّكُلِّ عَبۡدٖ مُّنِيبٖ
9. ئەرێ ما ئەو تشتێ ل پێشییا خۆ و ل پشت [دۆرماندۆری] خۆ ژ ئەردی و ئەسمانی نابینن؟ [و هەر جهێ بچنێ و هەر ڕەخێ بەرێ خۆ بدەنێ دێ ئەرد و ئەسمانان بینن، ما ئەڤە بەسی وان نینە پێ بزانن خودێ ئێكە، و پێ بزانن ئەوێ ئەڤ ئەرد و ئەسمانە دایین دشێت وان پشتی مرنێ ساخكەتەڤە] ئەگەر مە بڤێت دێ وان د ئەردیدا بەینە خوارێ [هەروەكی مە ب سەرێ قاروونی ئینایی] یان ئەسمانی پارچە پارچە ب سەر واندا بینینە خوارێ [هەروەكی مە ب سەرێ ملەتێ شوعەیبی ئینایی]، ئەڤە چامە و نیشانن بۆ هەر بەندەیەكێ ل خودێ بزڤڕیت و تۆبە بكەت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا دَاوُۥدَ مِنَّا فَضۡلٗاۖ يَٰجِبَالُ أَوِّبِي مَعَهُۥ وَٱلطَّيۡرَۖ وَأَلَنَّا لَهُ ٱلۡحَدِيدَ
10. ب سویند مە ژ دەڤ خۆ كەرەم [پێغەمبەراتی، زەبوور، نەرمكرنا چیایی، نەرمكرنا ئاسنی و نیشادانا چێكرنا زری و كومزریان... هتد] د گەل داوودی كربوو، [و مە گۆت:] گەلی چیایان و گەلی بالەفڕ و تەوالان تەسبیحێ لێ ڤەگێڕن، و مە ئاسن ژی بۆ نەرم و بەردەست كربوو [چاوا بڤێت وەلێ بكەت].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِسُلَيۡمَٰنَ ٱلرِّيحَ غُدُوُّهَا شَهۡرٞ وَرَوَاحُهَا شَهۡرٞۖ وَأَسَلۡنَا لَهُۥ عَيۡنَ ٱلۡقِطۡرِۖ وَمِنَ ٱلۡجِنِّ مَن يَعۡمَلُ بَيۡنَ يَدَيۡهِ بِإِذۡنِ رَبِّهِۦۖ وَمَن يَزِغۡ مِنۡهُمۡ عَنۡ أَمۡرِنَا نُذِقۡهُ مِنۡ عَذَابِ ٱلسَّعِيرِ
12. و مە با (هەوا) بۆ سولەیمانی سەرنەرم بن دەست كربوو [ب ئەمرێ وی دچۆ و دهات]، سپێدەیان قویناخا هەیڤەكێ دچۆ و ئێڤاران قویناخا هەیڤەكێ دچۆ، و مە سفر بۆ حەلاند وەكی كانییێ دچۆ، و ژ ئەجنەیان دەستەكەك ب دەستویرییا خودێ ل بەر دەستێت وی شۆل دكرن، و هەچیێ ژ وان ژ ئەمرێ مە دەركەڤیت، ئەم دێ ئیزایا ئاگرێ دژوار دەینە بەر وان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
يَعۡمَلُونَ لَهُۥ مَا يَشَآءُ مِن مَّحَٰرِيبَ وَتَمَٰثِيلَ وَجِفَانٖ كَٱلۡجَوَابِ وَقُدُورٖ رَّاسِيَٰتٍۚ ٱعۡمَلُوٓاْ ءَالَ دَاوُۥدَ شُكۡرٗاۚ وَقَلِيلٞ مِّنۡ عِبَادِيَ ٱلشَّكُورُ
13. تشتێ سولەیمانی بڤێت [ئەجنە] بۆ چێ دكەن، ژ ئاڤاهی و مزگەفت و پەیكەران، و لەگەنێت مەزن یێت وەكی جابییان (بركێت مەزن)، و قازانێت ل سەر كوچكان ڕاوەستیایی [هندی هند د مەزن بوون نەدهاتنە ڕاكرن]، [و مە گۆتە وان:] مالا داوودی سوپاسی و شوكورا خودێ بكەن، و كێمەك ژ بەندەیێت من سوپاسدارن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا قَضَيۡنَا عَلَيۡهِ ٱلۡمَوۡتَ مَا دَلَّهُمۡ عَلَىٰ مَوۡتِهِۦٓ إِلَّا دَآبَّةُ ٱلۡأَرۡضِ تَأۡكُلُ مِنسَأَتَهُۥۖ فَلَمَّا خَرَّ تَبَيَّنَتِ ٱلۡجِنُّ أَن لَّوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ ٱلۡغَيۡبَ مَا لَبِثُواْ فِي ٱلۡعَذَابِ ٱلۡمُهِينِ
14. ڤێجا وەختێ مە بڕیارا مرنا وی دایی [سەرێ خۆ دانا سەر دارێ خۆ و مر ئەجنە ب مرنا وی نەدحەسیان، ژ ترساندا بەردەوام شۆل دكرن]، چو تشتی ئەجنە ب مرنا وی ئاگەهدار نەكرن، خوێرك نەبیت، دارێ وی دخوار، ڤێجا وەختێ كەتی [پشتی دارێ وی، خۆ ل سەر گرتی، شكەستی و كەڤتی] بۆ ئەجنەیان ئاشكەرابوو و زانی، ئەگەر وان نهینی و غەیب زانیبایە، ئەو هند نەدمانە ب كارێت گرانڤە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
لَقَدۡ كَانَ لِسَبَإٖ فِي مَسۡكَنِهِمۡ ءَايَةٞۖ جَنَّتَانِ عَن يَمِينٖ وَشِمَالٖۖ كُلُواْ مِن رِّزۡقِ رَبِّكُمۡ وَٱشۡكُرُواْ لَهُۥۚ بَلۡدَةٞ طَيِّبَةٞ وَرَبٌّ غَفُورٞ
15. ب سویند بۆ خەلكێ سەبەئێ د جهێ واندا [مەئربێ] نیشانەك [ل سەر دەستهەلاتدارییا خودێ و قەنجییێت وی و پێدڤییا سوپاسییا وی] هەبوو، دو جنیكێت مەزن هەبوون، ئێك ل ڕەخێ ڕاستێ و ئێك ل ڕەخێ چەپێ [و مە گۆتە وان:] ژ ڕزقێ خودایێ خۆ [ئانكو فێقییێ ڤان جنیكان] بخۆن و سوپاسی و شوكورا وی بكەن، باژێرەكێ ب خێر و بێر و پاقژە [باژێرێ هەوە]، و خودایێ هەوە یێ گونەهـ ژێبەرە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَأَعۡرَضُواْ فَأَرۡسَلۡنَا عَلَيۡهِمۡ سَيۡلَ ٱلۡعَرِمِ وَبَدَّلۡنَٰهُم بِجَنَّتَيۡهِمۡ جَنَّتَيۡنِ ذَوَاتَيۡ أُكُلٍ خَمۡطٖ وَأَثۡلٖ وَشَيۡءٖ مِّن سِدۡرٖ قَلِيلٖ
16. ڤێجا وان ڕوییێ خۆ وەرگێڕا [سوپاسییا خودێ نەكرن و گاوربوون]، مە ژی لێمشتەكا چو خۆ ل بەر نەگریت، ب سەر واندا هنارت، و مە هەردو جنیكێت وان [یێت ب خێر و بەرەكەت] كرنە دوو جنیكێت فێقی، یێ زێدە تەحل و ب گەز، و كێمەكا كنێران د ناڤدا.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَعَلۡنَا بَيۡنَهُمۡ وَبَيۡنَ ٱلۡقُرَى ٱلَّتِي بَٰرَكۡنَا فِيهَا قُرٗى ظَٰهِرَةٗ وَقَدَّرۡنَا فِيهَا ٱلسَّيۡرَۖ سِيرُواْ فِيهَا لَيَالِيَ وَأَيَّامًا ءَامِنِينَ
18. و مە د ناڤبەرا وان [خەلكێ سەبەئێ] و وان گونداندا ئەوێت مە ب بەرەكەت ئێخستین [كو گوندێت شامێ بوون] ڕێزە گوندێت بەرچاڤ دانابوون [ژ یەمەنێ بۆ شامێ گوند ب گوند دهاتن، و هەوجە نەدبوون خوارنێ د گەل خۆ بینن]، و مە تەمەتی ئێك ژ ئێكدو دویرئێخستبوون [و مە گۆتە وان] ب شەڤ و ڕۆژ و ئێمن [و بێ ترس] هەڕن و وەرن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَقَالُواْ رَبَّنَا بَٰعِدۡ بَيۡنَ أَسۡفَارِنَا وَظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَجَعَلۡنَٰهُمۡ أَحَادِيثَ وَمَزَّقۡنَٰهُمۡ كُلَّ مُمَزَّقٍۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّكُلِّ صَبَّارٖ شَكُورٖ
19. [ڤێجا شوینا ئەو سوپاسییا خودێ بكەن كو هۆسا خودێ گوندێت وان ڕێزكرین، بێ زەحمەت و بێ ترس ژ ڤی گوندی بچنە یێ دی، د سەر پێ خۆدا چۆن] و گۆتن: خودێوۆ گوندێت مە ژێك دویربێخە، و وان [ب ڤێ داخوازێ] ستەم ل خۆ كر، ڤێجا مە ئەو كرنە چیڕۆك و ئێخستنە سەر ئەزمانێ خەلكی و مە ئەو تەڕابەڕاكرن، ب ڕاستی ئەڤە نیشان و دەرسن بۆ هەر زێدە بێنفرەهەكێ زێدە سوپاسدار.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا كَانَ لَهُۥ عَلَيۡهِم مِّن سُلۡطَٰنٍ إِلَّا لِنَعۡلَمَ مَن يُؤۡمِنُ بِٱلۡأٓخِرَةِ مِمَّنۡ هُوَ مِنۡهَا فِي شَكّٖۗ وَرَبُّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٍ حَفِيظٞ
21. و شەیتانی چو هێز و دەستهەلات ل سەر وان نەبوو [ب خورتی وان د بەر گاورییێڕا بكەت]، بەلێ [مە ڕێك دا شەیتانی ب وەسواسا خۆ، مرۆڤان د سەردا ببەت] دا ئەم ئەوێت باوەری ب ئاخرەتێ هەی ژ وان ئەوێت باوەری ب ئاخرەتێ نەی و ژێ ب گۆمان، ژێك بنیاسین و ژێك جودا بكەین، و خودایێ تە زێرەڤانە ل سەر هەمی تشتان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلِ ٱدۡعُواْ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَمۡلِكُونَ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا لَهُمۡ فِيهِمَا مِن شِرۡكٖ وَمَا لَهُۥ مِنۡهُم مِّن ظَهِيرٖ
22. بێژە: [گەلی موشركان] كا گازی وان بكەن ئەوێت هەوە هزر دكرن، كو ئەو پەرستییێت ڕاست و دورستن شوینا خودێ [بلا هاریكارییا هەوە بكەن]، هندی دندكا تۆزكێ [ژ خرابی و باشییێ] د دەست واندا نینە، نە ل ئەردی و نە ل ئەسمانان، و وان چو هەڤپشكی د [چێكرن و خودانی و ڕێڤەبرنا] ئەرد و ئەسماناندا نینە، و چو پشتەڤانی و هاریكاری [بۆ ڕێڤەبرنا ئەرد و ئەسمانان] ژ وان ناگەهیتە خودێ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَنفَعُ ٱلشَّفَٰعَةُ عِندَهُۥٓ إِلَّا لِمَنۡ أَذِنَ لَهُۥۚ حَتَّىٰٓ إِذَا فُزِّعَ عَن قُلُوبِهِمۡ قَالُواْ مَاذَا قَالَ رَبُّكُمۡۖ قَالُواْ ٱلۡحَقَّۖ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡكَبِيرُ
23. و مەهدەرا كەسێ ل دەڤ خودێ فایدە ناكەت، یا وی نەبیت یێ خودێ دەستویرییا وی بدەت [ژ ملیاكەت و پێغەمبەران، و یێ خودێ وێ ڕۆژێ كەرەمێ د گەل بكەت]، گاڤا ترس ل سەر دلێ وان [مەخسەد یێ مەهدەرچییان] نەما، دێ بێژنە ئێكدو: خودایێ هەوە چ گۆت [د دەرهەقێ مەهدەرێدا]، دێ بێژن: هەقی گۆت [ئەو ژی دەستویردانە ب مەهدەرێ بۆ وی یێ بڤێت] و ئەوە یێ بلند و مەزن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ قُلۡ مَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قُلِ ٱللَّهُۖ وَإِنَّآ أَوۡ إِيَّاكُمۡ لَعَلَىٰ هُدًى أَوۡ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
24. بێژە: كییە ڕزقێ هەوە ژ ئەرد و ئەسمانان ددەت؟ بێژە: خودێیە، و [بێژە] ب ڕاستی ئەم یان هوین، [ئێك ژ مە ڤان هەردو جوینان] یان یێت ل سەر ڕێكا ڕاست یان یێت د بەرزەبوونەكا ئاشكەرادا.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ أَرُونِيَ ٱلَّذِينَ أَلۡحَقۡتُم بِهِۦ شُرَكَآءَۖ كَلَّاۚ بَلۡ هُوَ ٱللَّهُ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
27. بێژە [گەلی موشركان]: كا وان ئەوێت هەوە هەڤپشك بۆ خودێ دانایین نیشا من بدەن [دا ببینم و بزانم كا وان چ پێ چێ دبیت]، نە‌و بلا هەڤپشكان بۆ خودێ چێ نەكەن، ب ڕاستی خودێ یێ سەردەست و كاربنەجهە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَن نُّؤۡمِنَ بِهَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانِ وَلَا بِٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِۗ وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلظَّٰلِمُونَ مَوۡقُوفُونَ عِندَ رَبِّهِمۡ يَرۡجِعُ بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٍ ٱلۡقَوۡلَ يَقُولُ ٱلَّذِينَ ٱسۡتُضۡعِفُواْ لِلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُواْ لَوۡلَآ أَنتُمۡ لَكُنَّا مُؤۡمِنِينَ
31. و ئەوێت گاوربوویین گۆتن: ئەم د بنیڕا نە باوەرییێ ب ڤێ قورئانێ، و نە ب كتێبێت بەری وێ [هاتین] دئینین، و ئەگەر تو ببینی وەختێ ستەمكار ڕاوەستیایی بەرانبەر خودایێ خۆ، هندەك ژ وان ئاخڤتنێ [ب جڕەبڕ و گازندە] ل هندەكان دزڤڕینن [دا تشتەكێ ب سەهم بینی]، ئەوێت هاتینە تەپەسەركرن دبێژنە ئەوێت خۆ ل سەر سەرێ وان مەزن كرین، ئەگەر هوین نەبانە ئەم دا ژ خودان باوەران بین.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ ٱلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُواْ لِلَّذِينَ ٱسۡتُضۡعِفُوٓاْ أَنَحۡنُ صَدَدۡنَٰكُمۡ عَنِ ٱلۡهُدَىٰ بَعۡدَ إِذۡ جَآءَكُمۖ بَلۡ كُنتُم مُّجۡرِمِينَ
32. و ئەوێت خۆ مەزن كرین [كو گرەگرە و سەرۆكن] گۆتنە تەپەسەركریان [كو دویڤەلانك و دویڤچۆیینە]: ئەرێ ما مە هوین ژ ڕێكا ڕاست و باوەرییێ دانەپاش پشتی بۆ هەوە هاتی؟! نەخێر وەسا نینە، بەلێ هوین ب خۆ د گونەهكار بوون.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ ٱسۡتُضۡعِفُواْ لِلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُواْ بَلۡ مَكۡرُ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ إِذۡ تَأۡمُرُونَنَآ أَن نَّكۡفُرَ بِٱللَّهِ وَنَجۡعَلَ لَهُۥٓ أَندَادٗاۚ وَأَسَرُّواْ ٱلنَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَۚ وَجَعَلۡنَا ٱلۡأَغۡلَٰلَ فِيٓ أَعۡنَاقِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْۖ هَلۡ يُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
33. و ئەوێت هاتینە تەپەسەركرن گۆتنە وان ئەوێت خۆ ل سەر سەرێ وان مەزن كرین: نەخێر وەسا نینە وەكی هوین دبێژن، بەلێ پیلان و ئۆیینێت هەوە ب شەڤ و ڕۆژ، وەل مە كر ئەم نە ژ خودان باوەران بین دەمێ هەوە ئەمرێ مە دكر ئەم باوەرییێ ب خودێ نەئینین، و هەڤبەران بۆ چێكەین و هەردو جوینان [سەرۆكان و دویكەڤتییێت وان] پەشێمانییا خۆ ڤەشارتن [كو باوەری نەئینایینە] دەمێ ئیزا دیتین، و قەید و زنجیر مە كرنە ستۆیێت وان ئەوێت گاوربوویین، و ئەو ل سەر كار و كریاراێت وان دكرن، پێڤەتر نائێنە جزاكرن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَآ أَمۡوَٰلُكُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُكُم بِٱلَّتِي تُقَرِّبُكُمۡ عِندَنَا زُلۡفَىٰٓ إِلَّا مَنۡ ءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا فَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ جَزَآءُ ٱلضِّعۡفِ بِمَا عَمِلُواْ وَهُمۡ فِي ٱلۡغُرُفَٰتِ ءَامِنُونَ
37. و نە مالێ هەوە و نە عەیالێ هەوە، ئەوە یێ هەوە نێزیكی مە بكەت، نابێژم خودانێت وان باوەرییێ بینن و كارەكێ ڕاست و دورست بكەن، ئەڤان دوقات خەلات یێ بۆ هەی، ژ بەر وان كار و كریارێت وان كرین، و ئەو ب خۆ د بلندەجهێت بەحەشتێدا د ئێمنن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ إِنَّ رَبِّي يَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦ وَيَقۡدِرُ لَهُۥۚ وَمَآ أَنفَقۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَهُوَ يُخۡلِفُهُۥۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلرَّٰزِقِينَ
39. بێژە: ب ڕاستی خودایێ من بۆ بەندەیێ خۆ یێ بڤێت، ڕزقی بەرفرەهـ و بەرتەنگ دكەت، و هەر تشتەكێ هوین د خێرێدا بمەزێخن [بكەنە خێر]، ئەو خەلاتەكی ل شوینێ ددانیت [چ ل دنیایێ و چ ل ئاخرەتێ]، و ئەو ب خۆ ژی چێترین ڕازقە (رزقدەهە).
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُواْ سُبۡحَٰنَكَ أَنتَ وَلِيُّنَا مِن دُونِهِمۖ بَلۡ كَانُواْ يَعۡبُدُونَ ٱلۡجِنَّۖ أَكۡثَرُهُم بِهِم مُّؤۡمِنُونَ
41. [ملیاكەتان] گۆتن : ئەم تە ژ هەمی كێماسییان پاقژ دكەین [كو هەڤپشكەك تە هەبیت] تویی سەمیان و هاریكارێ مە، نە ئەو، بەلێ وان ئەجنە دپەرستن [ئانكو شەیتان و لەشكەرێ وی] باراپتر ژ وان باوەری یا ب وان هەی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَٱلۡيَوۡمَ لَا يَمۡلِكُ بَعۡضُكُمۡ لِبَعۡضٖ نَّفۡعٗا وَلَا ضَرّٗا وَنَقُولُ لِلَّذِينَ ظَلَمُواْ ذُوقُواْ عَذَابَ ٱلنَّارِ ٱلَّتِي كُنتُم بِهَا تُكَذِّبُونَ
42. ڤێجا ئەڤرۆ كەس ژ هەوە نە فایدەی نە ژی زیانێ نا گەهینیتە كەسێ [ئانكو نە پەرستییان و نە ژی پەرستكاران تشتەك ژ مفا و زیانێ د دەستیدانە] و دێ بێژینە ئەوێت ستەم كرین: تامكەنە ئیزایا وی ئاگری ئەوێ هەوە درەو ددانا و باوەری پێ نەدئینا.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتُنَا بَيِّنَٰتٖ قَالُواْ مَا هَٰذَآ إِلَّا رَجُلٞ يُرِيدُ أَن يَصُدَّكُمۡ عَمَّا كَانَ يَعۡبُدُ ءَابَآؤُكُمۡ وَقَالُواْ مَا هَٰذَآ إِلَّآ إِفۡكٞ مُّفۡتَرٗىۚ وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لِلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُمۡ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا سِحۡرٞ مُّبِينٞ
43. و وەختێ ئایەتێت مە یێت ئاشكەراكەر بۆ وان دئێنە خواندن، دبێژن: ئەڤە [ئانكو موحەممەد] نەپێغەمبەرە، تنێ زەلامەكە دڤێت هەوە ژ وان پەرستییان بدەتە پاش ئەوێت باب و باپیرێت هەوە دپەرستن. و گۆتن: ئەڤ قورئانە ژ درەوێ پێڤەتر نینە، [موحەممەدی یا ژ دەڤ خۆ ئینای] و ئەوێت گاوربوویین د دەرهەقێ قورئانێدا پشتی بۆ وان هاتی گۆتن: ئەڤە ژ سحرەكا ئاشكەرا پێڤەتر نینە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَآ ءَاتَيۡنَٰهُم مِّن كُتُبٖ يَدۡرُسُونَهَاۖ وَمَآ أَرۡسَلۡنَآ إِلَيۡهِمۡ قَبۡلَكَ مِن نَّذِيرٖ
44. و مە بەری ڤێ قورئانێ چو كتێب بۆ [خەلكێ مەكەهێ] نەهنارتبوون ئەو بخوینن [و بۆ وان ببیتە بەلگە ل سەر شركا وان]، و مە بەری تە ژی چو پێغەمبەر بۆ وان نەهنارتبوون [كو داخوازا وان بۆ شركێ بكەن، یان وان ژێ بترسینن، ڤێجا ئەو چاوا تە درەوین ددانن].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَمَا بَلَغُواْ مِعۡشَارَ مَآ ءَاتَيۡنَٰهُمۡ فَكَذَّبُواْ رُسُلِيۖ فَكَيۡفَ كَانَ نَكِيرِ
45. و ئەوێت بەری وان ژی پێغەمبەرێت خۆ درەوین دانان، و ئەڤە [ئانكو قورەیشی] ناگەهنە دەهێكا وێ یا مە دایییە وان [ژ مال و هێزێ]، د گەل هندێ ژی پێغەمبەرێت من درەوین دانان، ڤێجا بەرێ خۆ بدەیێ كا نەڕازیبوونا من و گوهۆڕینا من ل سەر وان یا چاوا بوو [و ئەز چاوا ل وان قولپیم].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
۞ قُلۡ إِنَّمَآ أَعِظُكُم بِوَٰحِدَةٍۖ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثۡنَىٰ وَفُرَٰدَىٰ ثُمَّ تَتَفَكَّرُواْۚ مَا بِصَاحِبِكُم مِّن جِنَّةٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا نَذِيرٞ لَّكُم بَيۡنَ يَدَيۡ عَذَابٖ شَدِيدٖ
46. [هەی موحەممەد] بێژە [وان]: ئەز بەس ئێك شیرەتێ ل هەوە دكەم، ئەو ژی ئەڤەیە: هوین ئێك ئێكە و دو دویە بۆ خودێ ڕابن [ئانكو بۆ دیاركرنا ڕاستییێ ب تنێ]، پاشی هزرا خۆ [د موحەممەدی و پەیاما ویدا] بكەن، [هنگی دێ بۆ هەوە ئاشكەرا بیت] چو دیناتی ل دەڤ هەڤالێ هەوە نینە [و ئەو پێغەمبەرە و نەیێ دینە، و نەساحرە وەكی هوین دبێژن]، و ئەو تنێ پێغەمبەر و ئاگەهداركەرە، هەوە ژ ئیزایا ڕۆژەكا ب ترس و دژوار دترسینیت.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ مَا سَأَلۡتُكُم مِّنۡ أَجۡرٖ فَهُوَ لَكُمۡۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِۖ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ شَهِيدٞ
47. بێژە: ئەگەر من [بەرانبەر گەهاندنا پەیاما خودێ] مالەك ژ هەوە خواستبیت، بلا بۆ هەوە بیت [ئانكو من چو مال بەرانبەری ڤێ پەیامێ ژ هەوە نەخواستییە و ناخوازم ژی]، خەلاتێ من ل سەر خودێیە، و ئەو زێرەڤان و شاهدە ل سەر هەمی تشتان.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَمَا يُبۡدِئُ ٱلۡبَٰطِلُ وَمَا يُعِيدُ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قُلۡ إِن ضَلَلۡتُ فَإِنَّمَآ أَضِلُّ عَلَىٰ نَفۡسِيۖ وَإِنِ ٱهۡتَدَيۡتُ فَبِمَا يُوحِيٓ إِلَيَّ رَبِّيٓۚ إِنَّهُۥ سَمِيعٞ قَرِيبٞ
50. بێژە: ئەگەر ئەز هاتبمە خاپاندن و بەرزەبووبم، ب ڕاستی ئەز بۆ خۆ یێ بەزەبووییم [ئانكو زیانا من بەس بۆ منە]، و ئەگەر ئەز ڕاستەڕێ بووبم، ئەڤە ژ بەر وێ وەحییێیە ئەوا خودایێ من بۆ من هنارتی، ب ڕاستی خودایێ من یێ گوهدێر و نێزیكە.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَوۡ تَرَىٰٓ إِذۡ فَزِعُواْ فَلَا فَوۡتَ وَأُخِذُواْ مِن مَّكَانٖ قَرِيبٖ
51. و ئەگەر تو وان ببینی دەمێ ڤەدجنقن [دەمێ دمرن یان ژ گۆڕان ڕادبن یان ئیزایا دۆژەهێ دبینن]، [دێ تشتەكێ حێبەتی و عەجێب بینی] نێ ڕەڤین و قورتالبوون [ژ ئیزایا خودێ] نینە، و ئەو ژ جهەكێ نێزیك [مەیدانا حەشرێ] هاتنە گرتن.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِهِۦ وَأَنَّىٰ لَهُمُ ٱلتَّنَاوُشُ مِن مَّكَانِۭ بَعِيدٖ
52. و گۆتن: مە باوەری ب موحەممەدی ئینا، و ئەو چاوا ژ جهەكێ دویر دێ گەهنە ئیمان و باوەرییێ [وان دشیان نێزیك د دنیایێدا باوەرییێ پێ بینن، و جهێ باوەرییێ دنیا بوو نە ئاخرەت، ئەڤرۆ ژ ڤێ دویراتییێ كو ئاخرەتە ئەو ناگەهنە باوەرییێ].
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَحِيلَ بَيۡنَهُمۡ وَبَيۡنَ مَا يَشۡتَهُونَ كَمَا فُعِلَ بِأَشۡيَاعِهِم مِّن قَبۡلُۚ إِنَّهُمۡ كَانُواْ فِي شَكّٖ مُّرِيبِۭ
54. و ناڤبەرا وان و یا وان دڤیا و دلێ وان دچۆیێ [ژ تۆبە و باوەری ئینانێ و قورتالبوونێ و زڤڕینا دنیایێ] هاتە ناڤبڕكرن، هەروەكی ب سەرێ هەڤالێت وان یێت بەری وان هاتی، ب ڕاستی ئەو [د دەرهەقێ دینی و پێغەمبەری و قیامەتێدا] د گۆمانگەهەكا(جهێ) گۆمانێدا بوون.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وه‌رگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - وەرگێڕاوی کوردی کرمانجی - پێڕستی وه‌رگێڕاوه‌كان
وەرگێڕاوی ماناکانی قورئانی پیرۆز بۆ زمانی کوردی - کرمانجی، وەرگێڕان: ئیسماعیل سگێری.