وهرگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - پێڕستی وهرگێڕاوهكان
هود
لە مەبەستەکانی سورەتەکە:
تثبيت النبي والمؤمنين بقصص الأنبياء السابقين، وتشديد الوعيد للمكذبين.
الٓرٰ ۫— كِتٰبٌ اُحْكِمَتْ اٰیٰتُهٗ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَّدُنْ حَكِیْمٍ خَبِیْرٍ ۟ۙ
الٓر﴾ د بقرې سورت په پیل کې د ورته تورو په اړه بحث تېر شو.قرآن داسې کتاب دی چې آيتونه يې د نظم او معنی له پلوه محکم کړل شوي دي؛ نو ته کومه خلا او نيمګړتيا پکې نه وينې، بيا د حلال او حرام، امر او نهي، ژمنې او وېرې، کيسو او داسې نورو يادونه پکې بيان کړل شوي دي، د داسې ذات له لوري چې په خپل تدبير او تشريع کې حکيم دی، د خپلو بندګانو پر احوالو او هغه څه ښه خبر دی چې هغوی لره سموونکي دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَلَّا تَعْبُدُوْۤا اِلَّا اللّٰهَ ؕ— اِنَّنِیْ لَكُمْ مِّنْهُ نَذِیْرٌ وَّبَشِیْرٌ ۟ۙ
پر محمد صلی الله عليه وسلم د دغو نازل کړل شويو آيتونو مضمون: د بندګانو منع کول دي له دې چې له الله سره د بل چا عبادت وکړي، بېشکه زه ای خلکو تاسو لره د الله له سزا ډاروونکی يم که مو پر هغه کفر وکړ او سرغړونه مو ترې وکړه، د هغه د ثواب زېری درکوونکی يم که مو ايمان پرې راوړ او پر شريعت مو يې عمل وکړ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَّاَنِ اسْتَغْفِرُوْا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوْبُوْۤا اِلَیْهِ یُمَتِّعْكُمْ مَّتَاعًا حَسَنًا اِلٰۤی اَجَلٍ مُّسَمًّی وَّیُؤْتِ كُلَّ ذِیْ فَضْلٍ فَضْلَهٗ ؕ— وَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنِّیْۤ اَخَافُ عَلَیْكُمْ عَذَابَ یَوْمٍ كَبِیْرٍ ۟
ای خلکو د خپلو ګناهونو لپاره مو له پالونکي بخښنه وغواړئ او د هغه پر وړاندې چې څه در څخه پاتې دي په پښېمانۍ هغه ته ور وګرځئ، د دنيا په ژوند کې به مو ستاسو لپاره د ټاکل شوو نېټو د رسېدو تر وخته ښه ګټه در کړي. او هر هغه چاته چې په پيروۍ او عمل کې غوروالی لري د هغه د غوروالي بشپړ پرته له کموالي بدله ورکوي، که چېرې تاسو پر هغه څه چې زه د خپل پالونکي لخوا ورسره راغلی يم له ايمان راوړلو مخ واړوئ؛ نو زه پر تاسو د سختو حالاتو له ورځې ډارېږم چې هغه د قيامت ورځ ده.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَلَاۤ اِنَّهُمْ یَثْنُوْنَ صُدُوْرَهُمْ لِیَسْتَخْفُوْا مِنْهُ ؕ— اَلَا حِیْنَ یَسْتَغْشُوْنَ ثِیَابَهُمْ ۙ— یَعْلَمُ مَا یُسِرُّوْنَ وَمَا یُعْلِنُوْنَ ۚ— اِنَّهٗ عَلِیْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ ۟
خبر اوسئ دغه مشرکان خپلې سينې اړوي ترڅو د الله په اړه هغه شک پټ کړي چې په سينو کې يې دی دا د هغوی لخوا پر الله د ناپوهۍ له امله، خبر اوسئ کله چې هغوی خپل سرونه په جامو يې پټوي، الله پوهيږي پر هغه څه چې هغوی يې پټوي او هغه څه چې هغوی يې ښکاره کوي، بېشکه هغه ښه پوه دی پر هغه څه چې سينې يې پتوي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• إن الخير والشر والنفع والضر بيد الله دون ما سواه.
• وجوب اتباع الكتاب والسُّنَّة والصبر على الأذى وانتظار الفرج من الله.
وَمَا مِنْ دَآبَّةٍ فِی الْاَرْضِ اِلَّا عَلَی اللّٰهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا ؕ— كُلٌّ فِیْ كِتٰبٍ مُّبِیْنٍ ۟
هيڅ داسې مخلوق نشته چې پر ځمکه دې ګرځي هغه که هرڅه وي، خو الله په خپله پېرزوينه د هغه روزي منلې، او الله ته په ځمکه کې د هغه د استوګنې ځای معلوم دی، د مرګ ځای يې چې پکې مري به ورمعلوم دی، هر يو له ژويو څخه، د هغوی روزي، د استوګنې ځایونه او د مړينې ځايونه يې په څرګند کتاب کې چې لوح محفوظ دی شتون لري.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهُوَ الَّذِیْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ فِیْ سِتَّةِ اَیَّامٍ وَّكَانَ عَرْشُهٗ عَلَی الْمَآءِ لِیَبْلُوَكُمْ اَیُّكُمْ اَحْسَنُ عَمَلًا ؕ— وَلَىِٕنْ قُلْتَ اِنَّكُمْ مَّبْعُوْثُوْنَ مِنْ بَعْدِ الْمَوْتِ لَیَقُوْلَنَّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْۤا اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا سِحْرٌ مُّبِیْنٌ ۟
هغه سپېڅلی ذات دی چې لوی آسمانونه او لويه ځمکه يې پيداکړې ده، څه چې په آسمانونو او ځمکه کې دي په شپږو ورځو کې يې پيداکړي دي، د آسمانونو او ځمکې له پيدايښت مخکې د هغه عرش پر اوبو و، ترڅو مو وازمويي ای خلکو- چې کوم يو ستاسو داسې ښه کارکوونکی دی چې الله پرې خوښ شي، کوم يو ستاسو داسې بدکاره دی چې الله پرې غوسه کړي، که ووايې ای رسوله- ای خلکو تاسو له مرګ وروسته را پاڅول کېږئ، تر څو حساب در سره وشي؛ نو هغه کسان چې پر الله يې کفر کړی او له بیا پاڅولو څخه يې انکار کړې ده، هرومرو به ووايي: دغه قرآن چې ته يې لولې له څرګندو کوډو پرته بل څه نه دی؛ نو دا باطل دی او بطلان يې څرګند دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَىِٕنْ اَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ اِلٰۤی اُمَّةٍ مَّعْدُوْدَةٍ لَّیَقُوْلُنَّ مَا یَحْبِسُهٗ ؕ— اَلَا یَوْمَ یَاْتِیْهِمْ لَیْسَ مَصْرُوْفًا عَنْهُمْ وَحَاقَ بِهِمْ مَّا كَانُوْا بِهٖ یَسْتَهْزِءُوْنَ ۟۠
که چېرې له مشرکانو څخه هغه سزا چې وړ يې دي، د دنيا په ژوند کې د څو ورځو مودې لپاره وروسته کړو؛ نو هرومرو به د بيړه کوونکو او ملنډو وهونکو په توګه ووايي: څه شي له موږ څخه سزا ګرځولې ده؟ خبر اوسئ هغه سزا چې هغوی يې وړ دي له الله سره يې نېټه ټاکل شوې ده، په کومه ورځ چې ورته راشي، هيڅکله به هغوی کوم ګرځوونکی ونه مومي چې له هغوی څخه يې وګرځوي، بلکې پر هغوی به راپرېوزي او هغه سزا به پرې چاپېره شي، کومه چې د ملنډو او مسخرو په ډول هغوی په بيړه غواړي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَىِٕنْ اَذَقْنَا الْاِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْنٰهَا مِنْهُ ۚ— اِنَّهٗ لَیَـُٔوْسٌ كَفُوْرٌ ۟
او که چېرې موږ هغه ته د روزۍ پراخي وروڅکواو له بې وزلۍ او رسېدلې ناروغۍ وروسته روغتيا؛ هرومرو به وايي: بدي له ما ولاړه او زيان لېرې شو او پردې د الله شکر نه وباسي، بېشکه هغه په تکبر سره ډېرزيات خوښي کوونکی دی او پر خلکو زيات لويي کوونکی او وياړ کوونکی دی پر هغه څه چې الله پرې پېرزو کړي دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَىِٕنْ اَذَقْنٰهُ نَعْمَآءَ بَعْدَ ضَرَّآءَ مَسَّتْهُ لَیَقُوْلَنَّ ذَهَبَ السَّیِّاٰتُ عَنِّیْ ؕ— اِنَّهٗ لَفَرِحٌ فَخُوْرٌ ۟ۙ
او که چېرې موږ هغه ته د روزۍ پراخي وروڅکو او له بې وزلۍ او رسېدلې ناروغۍ وروسته روغتيا، هرومرو به وايي: بدي له ما ولاړه او زيان لېرې شو او پردې د الله شکر نه وباسي، بېشکه هغه په تکبر سره ډېر زيات خوښۍ کوونکی دی او پر خلکو زيات لويي کوونکی او وياړ کوونکی دی پر هغه څه چې الله پرې پېرزو کړې ده.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِلَّا الَّذِیْنَ صَبَرُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّاَجْرٌ كَبِیْرٌ ۟
خو هغه کسان چې پر کړاوونو، پيروۍ او له ګناهونو صبر کوي، ښې کړنې تر سره کوي؛ نو د هغوی بل حال دی، چې هغوی ته نه ناهيلي رسيږي، نه د الله پر لورېينو کفر او نه پر خلکو لويي. دوی چې دغه خویونه لرونکي دي، هغوی لره د خپل پالونکي لخوا يې د ګناهونو بخښنه ده او په آخرت کې ورته لويه بدله.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَعَلَّكَ تَارِكٌ بَعْضَ مَا یُوْحٰۤی اِلَیْكَ وَضَآىِٕقٌ بِهٖ صَدْرُكَ اَنْ یَّقُوْلُوْا لَوْلَاۤ اُنْزِلَ عَلَیْهِ كَنْزٌ اَوْ جَآءَ مَعَهٗ مَلَكٌ ؕ— اِنَّمَاۤ اَنْتَ نَذِیْرٌ ؕ— وَاللّٰهُ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ وَّكِیْلٌ ۟ؕ
ښايي ای پېغمبره د هغوی د کفر، ضد د آيتونو په اړه د وړاندیزونو سره د مخامخ کېدو له امله، د ځينو هغه څه د رسونې پرېښودونکی شې چې الله درته د هغه پر رسولو امر کړی دی، له هغه څه څخه چې هغوی ته پرې عمل ستونزمن کيږي، سينه (زړه) دې تنګيږي د هغه په رسوونه، ترڅو هغوی ونه وايي: ولې پر هغه داسې زېرمه نه نازليږي چې شتمن يې کړي يا داسې پرېښته نه ورسره راځي چې رېښتينی يې وګڼي؛ نو له دې امله ځينې هغه څه مه پرېږده چې درته لېږل کيږي، ته يوازې وېروونکی يې، هغه څه رسوې چې الله درته د رسولو امر کړی دی، پر تا لازم ندي چې همغه آيتونه راوړې کوم چې دوی يې وړانديزونه کوي او الله د هر څه ساتونکی دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• سعة علم الله تعالى وتكفله بأرزاق مخلوقاته من إنسان وحيوان وغيرهما.
• بيان علة الخلق؛ وهي اختبار العباد بامتثال أوامر الله واجتناب نواهيه.
د پيدايښت لامل بيانول چې هغه د الله د امرونو پرځای کولو او له منع کړل شويو څخه يې په ډډه کولو سره د بندګانو ازموينه ده.
اَمْ یَقُوْلُوْنَ افْتَرٰىهُ ؕ— قُلْ فَاْتُوْا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِّثْلِهٖ مُفْتَرَیٰتٍ وَّادْعُوْا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِیْنَ ۟
بلکې آيا مشرکان به ووايي: محمد قرآن له ځانه جوړ کړی دی، د الله لخوا وحې نده، ای پېغمبره! هغوی ته د ننګوونکې په توګه ووايه: د دغه قرآن غوندې لس جوړ کړل شوي سورتونه راوړئ چې په هغوی کې د هغه قرآن غوندې د رښتيا هڅه مه کوئ چې تاسو ګومان کوئ چې هغه له ځانه جوړ کړل شوی دی، هر هغه څوک راوغواړئ چې د راغوښتلو توان يې لرئ، ترڅو په دې کې ترې مرسته وغواړئ، که چېرې تاسو رېښتيني وئ د قرآن په اړه په دعوی کې چې له ځانه جوړکړل شوی دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَاِلَّمْ یَسْتَجِیْبُوْا لَكُمْ فَاعْلَمُوْۤا اَنَّمَاۤ اُنْزِلَ بِعِلْمِ اللّٰهِ وَاَنْ لَّاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۚ— فَهَلْ اَنْتُمْ مُّسْلِمُوْنَ ۟
نو که چېرې هغوی د خپلې ناتوانۍ له امله هغه څه را نه وړل چې ترې غوښتي مو دي؛ نو په يقيني توګه پوه شئ ای مؤمنانو! چې قرآن، الله په خپله پوهه پر استازي يې نازل کړی دی او هغه له ځانه نه دی جوړکړل شوی، پوه شئ چې په حقه له الله پرته بل د لمانځلو وړ نشته؛ نو آيا له دغه قطعي دلائلو وروسته هغه ته غاړه اېښودونکي ياست؟.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَنْ كَانَ یُرِیْدُ الْحَیٰوةَ الدُّنْیَا وَزِیْنَتَهَا نُوَفِّ اِلَیْهِمْ اَعْمَالَهُمْ فِیْهَا وَهُمْ فِیْهَا لَا یُبْخَسُوْنَ ۟
څوک چې د خپلې کړنې بدله د دنيا په ژوند او پاتې کېدونکي خوندونو کې غواړي او آخرت نه پرې غواړي، د کړنو بدله به يې په دنيا کې ورکړل شي، د روغتيا، امن او په روزۍ کې د پراخۍ له امله، د هغوی د کړنو له بدلې څخه به هيڅ هم نه کميږي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الْاٰخِرَةِ اِلَّا النَّارُ ۖؗ— وَحَبِطَ مَا صَنَعُوْا فِیْهَا وَبٰطِلٌ مَّا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
دغه کسان چې په داسې ناوړه هوډ سره متصف دي، هغوی لره د قيامت په ورځ له اور پرته چې ورننوځي به، بله هيڅ بدله نشته، له هغوی څخه يې د کړنو بدله ولاړه او کړنې يې له منځه تللې دي، ځکه له هغو(کړنو) مخکې يې نه ايمان لرلو او نه سم هوډ؛ نو پر هغو يې د الله خوښه او د آخرت کور نه غوښتلو.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَفَمَنْ كَانَ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّهٖ وَیَتْلُوْهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَمِنْ قَبْلِهٖ كِتٰبُ مُوْسٰۤی اِمَامًا وَّرَحْمَةً ؕ— اُولٰٓىِٕكَ یُؤْمِنُوْنَ بِهٖ ؕ— وَمَنْ یَّكْفُرْ بِهٖ مِنَ الْاَحْزَابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهٗ ۚ— فَلَا تَكُ فِیْ مِرْیَةٍ مِّنْهُ ۗ— اِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّكَ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟
هغه نبي - محمد صلی الله عليه وسلم- چې د خپل پالونکي لخوا ورسره دليل دی او د خپل پالونکي لخوا يې شاهد پيروي کوي، چې هغه جبريل دی او له دې مخکې پر نبوت يې تورات چې پر موسی عليه السلام نازل شوی، شاهدي ورکوي، ندی برابر د خلکو د لارښود او د هغوی دلورېينې په توګه، نه دي برابر هغه او هغه کسان چې له هغه سره يې ايمان راوړی له هغو کافرانو سره چې په لار ورکۍ کې لالهانده دي، دغه کسان پر قرآن ايمان لري او پر محمد صلی الله عليه وسلم چې قرآن پرې نازل شوی دی، او د ملتونو له خلکو څخه چې څوک له هغه انکار کوي، په ورځ د قيامت د هغه سره د اور ژمنه ده؛ نو ای رسوله! د قرآن او له هغوی سره د ژمنې په اړه په شک کې مه کېږه، دا هغه حق دی چې په هغو کې هيڅ شک نشته، خو ډېری خلک ايمان نه راوړي، سره له زياتو څرګندو دلائلو او ښکاره برهانونو.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَنْ اَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرٰی عَلَی اللّٰهِ كَذِبًا ؕ— اُولٰٓىِٕكَ یُعْرَضُوْنَ عَلٰی رَبِّهِمْ وَیَقُوْلُ الْاَشْهَادُ هٰۤؤُلَآءِ الَّذِیْنَ كَذَبُوْا عَلٰی رَبِّهِمْ ۚ— اَلَا لَعْنَةُ اللّٰهِ عَلَی الظّٰلِمِیْنَ ۟ۙ
او تر هغه هيڅوک زيات تېری کوونکی ندی چې پر الله درواغ تړي د شريک نيولو او هغه ته د زوی په نسبت کولو سره، دغه کسان چې پر الله درواغ تړي د قيامت په ورځ به پر خپل پالونکي وړاندې کړل شي، تر څو يې د کړنو په اړه پوښتنه ترې وکړي، د هغوی پرخلاف به له ملائکو او رسولانو څخه شاهدان وايي: دا هغه کسان دي چې پر الله يې درواغ تړل هغه ته د شريک او زوی په نسبت کولو سره، خبر اوسئ هغه پرځانو تېری کوونکي کسان چې پر الله درواغ تړي، الله له خپلې لورېينې شړلي دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
الَّذِیْنَ یَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ وَیَبْغُوْنَهَا عِوَجًا ؕ— وَهُمْ بِالْاٰخِرَةِ هُمْ كٰفِرُوْنَ ۟
هغه کسان چې خلک د الله له نېغې لارې راګرځوي، د نېغوالي په بدل کې په لاره کې يې کوږوالی لټوي تر څو هيڅوک پرې ولاړ نشي، هغوی له مرګ وروسته په بيا راپاڅېدلو کفر کوي او له هغه انکار کوي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اُولٰٓىِٕكَ لَمْ یَكُوْنُوْا مُعْجِزِیْنَ فِی الْاَرْضِ وَمَا كَانَ لَهُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ مِنْ اَوْلِیَآءَ ۘ— یُضٰعَفُ لَهُمُ الْعَذَابُ ؕ— مَا كَانُوْا یَسْتَطِیْعُوْنَ السَّمْعَ وَمَا كَانُوْا یُبْصِرُوْنَ ۟
هغه کسان چې پر دغو خويونو متصف دي په ځمکه کې د الله له سزا د تېښتې توان نلري کله چې پرې نازله شي او له الله پرته هغوی لره ملاتړي او مرسته کوونکي نشته تر څو ورڅخه د الله د سزا مخه ونيسي، د قيامت په ورځ به يې سزا ور زياته کړل شي، د الله له لارې څخه د خپلو ځانونو او نورو د را ګرځولو له امله، په دنيا کې يې د حق او لارښوونې د منلو وړ آورېدو توان نلرلو، نه يې په نړۍ کې د الله نښې ليدلای شوی داسې چې ګټه يې ور رسولی وای، له حق څخه د هغوی د سختې مخ اړونې له کبله.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ خَسِرُوْۤا اَنْفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَفْتَرُوْنَ ۟
هغه کسان چې دغه خويونه لري، داسې خلک دي چې ځانونه يې زيانمن کړي دي د تباهۍ ځايونو ته د ورښکته کولو له امله چې له الله سره يې شريکان نيولي دي او ولاړل له هغوی څخه هغه شريکان او سپارښت کوونکي چې له ځانونو يې جوړول.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ وَاَخْبَتُوْۤا اِلٰی رَبِّهِمْ ۙ— اُولٰٓىِٕكَ اَصْحٰبُ الْجَنَّةِ ۚ— هُمْ فِیْهَا خٰلِدُوْنَ ۟
بېشکه هغه کسان چې پر الله او رسولانو يې ايمان راوړی دی، ښې کړنې يې ترسره کړې دي، د الله پر وړاندې يې سرټيټ کړی او عاجزي يې کړې ده همدوی د جنت (بڼ) څښتنان دي، چې تل به پکې پاتې کېدونکي وي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مَثَلُ الْفَرِیْقَیْنِ كَالْاَعْمٰی وَالْاَصَمِّ وَالْبَصِیْرِ وَالسَّمِیْعِ ؕ— هَلْ یَسْتَوِیٰنِ مَثَلًا ؕ— اَفَلَا تَذَكَّرُوْنَ ۟۠
د کافرانو او مؤمنانو د دوو ډلو بېلګه د هغه ړانده غوندې ده چې نشي ليدلی او هغه کاڼه غوندې چې نشي آورېدلی، دغه د هغو کافرانو د ډلې بېلګه ده چې د آورېدلو وړ حق نشي آورېدلی او نه يې ليدلی شي چې هغوی ته ګټه ورسوي او د آورېدونکي او ليدونکي بېلګه، دغه د هغو مؤمنانو د ډلې بېلګه ده چې د آورېدلو او ليدلو ترمنځ يوځای والی راولي، آيا دغه دوې ډلې د حالت او صفت له پلوه سره برابرې دي؟! برابرې نه دي؛ نو آيا د هغوی له نه برابرۍ پند نه اخلئ؟!.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَقَالَ الْمَلَاُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا مِنْ قَوْمِهٖ مَا نَرٰىكَ اِلَّا بَشَرًا مِّثْلَنَا وَمَا نَرٰىكَ اتَّبَعَكَ اِلَّا الَّذِیْنَ هُمْ اَرَاذِلُنَا بَادِیَ الرَّاْیِ ۚ— وَمَا نَرٰی لَكُمْ عَلَیْنَا مِنْ فَضْلٍۢ بَلْ نَظُنُّكُمْ كٰذِبِیْنَ ۟
د هغه (نوح عليه السلام) له قوم څخه چې کومو اشرافو او مشرانو کفر کړی وو وويل: هيڅکله ستا بلنه نه منو، ځکه تالره پر موږ هيڅ غوراوی نشته، ته زموږ غوندې انسان يې او موږ نه وينو مګر داچې زموږ ټيټو خلکو ستا پيروي کړې ده، ترکومه چې موږ ته مو رايه څرګنده شوې ده، تاسو لره په شرف، مال او مرتبه کې کوم زياتوالی نشته چې د دې وړ مو وګرځوي چې موږ مو پيروي وکړو، بلکې موږ ګومان کوو چې تاسو د هغه څه په اړه درواغجن ياست چې بلنه ورته کوئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ یٰقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ كُنْتُ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّیْ وَاٰتٰىنِیْ رَحْمَةً مِّنْ عِنْدِهٖ فَعُمِّیَتْ عَلَیْكُمْ ؕ— اَنُلْزِمُكُمُوْهَا وَاَنْتُمْ لَهَا كٰرِهُوْنَ ۟
هغوی ته نوح عليه السلام وويل: ای زما قومه! ماته خبر راکړئ که چېرې زه د خپل پالونکي لخوا داسې دليل ولرم چې زما د رېښتينولي شاهدي ورکوي، پرتاسو مې تصديق لازموي، له خپل لوري يې پرما لورېينه کړې ده چې هغه نبوت او رسالت دی او هغه پرتاسو د خپلې ناپوهۍ له امله پټه شوې ده؛ آيا پر هغو مو د ايمان راوړلو لپاره اړ کړو او په زړونو کې مو په زور د ننه کړو؟! موږ د دې توان نلرو، څوک چې د ايمان توفيق ورکوي هغه الله دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• الكافر لا ينتفع بسمعه وبصره انتفاعًا يقود للإيمان، فهما كالمُنْتَفِيَين عنه بخلاف المؤمن.
کافر له خپلو سترګو او غوږونو داسې ګټه نه پورته کوي چې د ايمان لوري ته يې بوځي؛ نو هغه دواړه (سترګې او غوږونه) په کافر کې لکه چې بيخي نه وي پر خلاف د مؤمن.
وَیٰقَوْمِ لَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ مَالًا ؕ— اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلَی اللّٰهِ وَمَاۤ اَنَا بِطَارِدِ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا ؕ— اِنَّهُمْ مُّلٰقُوْا رَبِّهِمْ وَلٰكِنِّیْۤ اَرٰىكُمْ قَوْمًا تَجْهَلُوْنَ ۟
ای زما قومه! زه له تاسو څخه د رسالت په رسوونه مال نه غواړم، زما بدله يوازې پر الله ده، زه له خپل مجلس څخه د هغو بېوزلو مؤمنانو لرې کوونکی نه يم چې تاسو يې شړل غوښتي دي، د قيامت په ورځ هغوی له خپل پالونکي سره مخامخ کېدونکي دي، هغه يې د ايمان بدله ورکوونکی دی، خو زه وينم تاسو يو داسې قوم ياست چې د دغې بلنې پرحقيقت نه پوهېږئ کله چې د کمزورو مؤمنانو شړل غواړئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَاۤ اَقُوْلُ لَكُمْ عِنْدِیْ خَزَآىِٕنُ اللّٰهِ وَلَاۤ اَعْلَمُ الْغَیْبَ وَلَاۤ اَقُوْلُ اِنِّیْ مَلَكٌ وَّلَاۤ اَقُوْلُ لِلَّذِیْنَ تَزْدَرِیْۤ اَعْیُنُكُمْ لَنْ یُّؤْتِیَهُمُ اللّٰهُ خَیْرًا ؕ— اَللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا فِیْۤ اَنْفُسِهِمْ ۖۚ— اِنِّیْۤ اِذًا لَّمِنَ الظّٰلِمِیْنَ ۟
او زه تاسو ته نه وايم ای زما قومه: زما سره د الله هغه زېرمې دي چې په هغو کې يې روزي ده، زه يې پر تاسو لګوم که مو ايمان راوړ، نه درته وايم: زه په پټو پوهېږم، نه درته وايم: زه له پرښتو څخه يم، بلکې زه ستاسو غوندې انسان يم او نه د هغو بېوزلو په اړه وايم چې ستاسو سترګې يې سپک ګڼي او کم يې ګڼئ: چې هيڅکله به الله نه هغوی ته توفيق ورکړي او نه لارښوونه، الله د هغوی په نيتونو او حالاتو ډېر پوه دی او بېشکه که زه د دغې دعوی وکړم، د هغو تيري کوونکو له ډلې څخه به شم چې د الله د سزا وړ دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوْا یٰنُوْحُ قَدْ جَادَلْتَنَا فَاَكْثَرْتَ جِدَالَنَا فَاْتِنَا بِمَا تَعِدُنَاۤ اِنْ كُنْتَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟
هغوی د سرزورۍ او لويۍ په ډول وويل: ای نوحه! بېشکه زموږ سره دې شخړه او مناظره وکړه او زموږ سره په شخړه او مناظره کې دې زياتوالی وکړ؛ نو موږ ته هغه سزا راوړه چې ژمنه يې راسره کوې، که چېرې په هغه دعوی کې چې کوې يې له رېښتينو څخه وې.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا یَنْفَعُكُمْ نُصْحِیْۤ اِنْ اَرَدْتُّ اَنْ اَنْصَحَ لَكُمْ اِنْ كَانَ اللّٰهُ یُرِیْدُ اَنْ یُّغْوِیَكُمْ ؕ— هُوَ رَبُّكُمْ ۫— وَاِلَیْهِ تُرْجَعُوْنَ ۟ؕ
نه زما پند تاسو ته او نه زما يادونه تاسوته ګته رسوي، که چېرې الله له نېغې لارې ستاسو لارورکي وغواړي او ستاسو د ضد له امله مو له لارښوونې لرې کړي، هغه مو پالونکی دی، همغه ذات دی چې ستاسو امر يې په لاس کې دی؛ نو لار ورکي کوي مو که وغواړي، د قيامت په ورځ يوازې همغه ته ورګرځئ؛ نو پرخپلو کړنو مو سزا درکوي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اَمْ یَقُوْلُوْنَ افْتَرٰىهُ ؕ— قُلْ اِنِ افْتَرَیْتُهٗ فَعَلَیَّ اِجْرَامِیْ وَاَنَا بَرِیْٓءٌ مِّمَّا تُجْرِمُوْنَ ۟۠
د نوح عليه السلام د قوم د کفر له امله هغوی ګومان کوي، دغه دين چې راوړی يې دی له ځانه يې جوړ کړی دی، هغوی ته ووايه: ای رسوله! که مې له ځانه جوړ کړی وي؛ نو زما د ګناه سزا يوازې پر ما ده او ستاسو د درواغ ګڼلو له ګناه هيڅ هم پر غاړه نه اخلم او زه له هغه څخه بېزاره يم.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاُوْحِیَ اِلٰی نُوْحٍ اَنَّهٗ لَنْ یُّؤْمِنَ مِنْ قَوْمِكَ اِلَّا مَنْ قَدْ اٰمَنَ فَلَا تَبْتَىِٕسْ بِمَا كَانُوْا یَفْعَلُوْنَ ۟ۚ
او الله نوح عليه السلام ته وحي وکړه: بېشکه ستا له قوم څخه ای نوحه! هيڅکله به څوک ايمان را نه وړي خو هغه کسان چې مخکې يې ايمان راوړی؛ نو مه غمجن کېږه ای نوحه! د هغو درواغ ګڼلو او ملنډو له امله چې هغوی يې د دغې اوږدې مودې په ترڅ کې ترسره کوي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاصْنَعِ الْفُلْكَ بِاَعْیُنِنَا وَوَحْیِنَا وَلَا تُخَاطِبْنِیْ فِی الَّذِیْنَ ظَلَمُوْا ۚ— اِنَّهُمْ مُّغْرَقُوْنَ ۟
زموږ په مخکې(د نظر لاندې) کښتۍ جوړه کړه په داسې حال کې چې زموږ لخوا به خوندي وې، زموږ په وحي، تاته په ښوونه چې څه ډول به يې جوړوې او خبرې مه راسره کوه هغه چاته د مهلت ورکولو په اړه چې په کفر غوره کولو یې له ځان سره ظلم کړی دی، بېشکه هغوی هرومرو په طوفان ډوبېدونکي دي، هغوی لره پر کفر يې د ټينګار له امله سزا ده.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• عفة الداعية إلى الله وأنه يرجو منه الثواب وحده.
• حرمة طرد فقراء المؤمنين، ووجوب إكرامهم واحترامهم.
وَیَصْنَعُ الْفُلْكَ ۫— وَكُلَّمَا مَرَّ عَلَیْهِ مَلَاٌ مِّنْ قَوْمِهٖ سَخِرُوْا مِنْهُ ؕ— قَالَ اِنْ تَسْخَرُوْا مِنَّا فَاِنَّا نَسْخَرُ مِنْكُمْ كَمَا تَسْخَرُوْنَ ۟ؕ
نوح عليه السلام د خپل پالونکي امر ومانه، د کښتۍ جوړول يې پيل کړل، هر ځلې به چې د قوم لويان او سرداران يې پرې تېرېدل ملندې به يې پرې وهلې، د کښتۍ جوړولو له امله يې، حال دا چې په ځمکه کې يې نه اوبه شته او نه نهرونه، خو کله چې د هغوی ملنډې وهل زيات شول؛ نو ورته يې وويل: که نن ورځ تاسو ای اشرافو! پر موږ ملنډې وهئ چې کښتۍ جوړوو، خو موږ به ستاسو د ناپوهۍ له امله پرتاسو ملنډې وهو کله چې مو امر د ډوبېدو وشي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
حَتّٰۤی اِذَا جَآءَ اَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّوْرُ ۙ— قُلْنَا احْمِلْ فِیْهَا مِنْ كُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ وَاَهْلَكَ اِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَیْهِ الْقَوْلُ وَمَنْ اٰمَنَ ؕ— وَمَاۤ اٰمَنَ مَعَهٗۤ اِلَّا قَلِیْلٌ ۟
نوح عليه السلام د هغې کښتۍ جوړول پای ته ورسول چې الله يې د جوړولو امر ورته کړی و، تر دې چې زموږ لخوا د هغوی د تباهۍ امر راغی، د طوفان د پيل د اعلان په ډول له هغه تنوره اوبه را وخوټې دې چې پخلی يې پرې کولو، موږ نوح عليه السلام ته وويل: د ځمکې پر مخ له هر ډول څارويو څخه يوه جوړه: نر او ښځه کښتۍ ته پورته کړه، خپله کورنۍ دې پورته کړه پرته له هغه چا چې په اړه يې پرېکړه شوې چې ډوبېدونکی به وي، ځکه چې ايمان نه راوړي اوله قوم څخه دې هغه خلک درسره پورته کړه چې ايمان راوړی، له هغه سره يې له قومه ايمان نه ور اوړی مګر لږ شمېر په دومره اوږده موده کې چې هغه پکښې تېره کړه، هغوی پر الله ايمان راوړلو ته رابلل.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقَالَ ارْكَبُوْا فِیْهَا بِسْمِ اللّٰهِ مَجْرٖىهَا وَمُرْسٰىهَا ؕ— اِنَّ رَبِّیْ لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
او نوح عليه السلام د خپلې کورنۍ او قوم هغو خلکو ته وويل چې ايمان يې راوړی و: کښتۍ ته پورته شئ، د الله په نوم به د کښتۍ تګ وي او د هغه په نوم به يې درېدل وي، بېشکه پالونکی مې له خپلو بندګانو څخه چې څوک توبه وباسي د ګناهونو بښونکی دی، پر هغوی مهربان دی او د هغه له لورېينې څخه داده چې مؤمنان يې له تباهۍ وژغورل.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَهِیَ تَجْرِیْ بِهِمْ فِیْ مَوْجٍ كَالْجِبَالِ ۫— وَنَادٰی نُوْحُ ١بْنَهٗ وَكَانَ فِیْ مَعْزِلٍ یّٰبُنَیَّ ارْكَبْ مَّعَنَا وَلَا تَكُنْ مَّعَ الْكٰفِرِیْنَ ۟
او کښتۍ چې خلک او نور شيان پکښې وو د غره په شان لويه څپه کې روانه وه، د پلارولۍ د زړه سوي له امله نوح عليه السلام خپل کافر زوی ته آواز وکړ، په داسې حال کې چې له پلار او قوم څخه يې بېل په يو ځای کې و: ای بچوړیه زموږ سره په کښتۍ کې سپور شه تر څو له ډوبېدو وژغورل شې، له کافرانو سره مه کېږه، چې د ډوبېدو تباهي به درته ورسيږي کومه چې هغوی ته رسيږي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ سَاٰوِیْۤ اِلٰی جَبَلٍ یَّعْصِمُنِیْ مِنَ الْمَآءِ ؕ— قَالَ لَا عَاصِمَ الْیَوْمَ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ اِلَّا مَنْ رَّحِمَ ۚ— وَحَالَ بَیْنَهُمَا الْمَوْجُ فَكَانَ مِنَ الْمُغْرَقِیْنَ ۟
د نوح زوی نوح عليه السلام ته وويل: ژر ده چې لوړ غره ته به پناه يوسم، تر څو ماته د اوبو رسېدلو مخه ونيسي، نوح عليه السلام خپل زوی ته وويل: نن ورځ د الله د سزا په وړاندې چې په طوفان کې ډوبېدل دي کوم خنډ نشته، مګر همغه مهربان الله پاک چې په خپله لورېينه چاته وغواړي له ډوبېدو يې ژغوري، د نوح او کافر زوی تر منځ يې څپې بېلوالی راوستی او زوی يې په طوفان له ډوبېدونکو څخه شو د خپل کفر له امله.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقِیْلَ یٰۤاَرْضُ ابْلَعِیْ مَآءَكِ وَیٰسَمَآءُ اَقْلِعِیْ وَغِیْضَ الْمَآءُ وَقُضِیَ الْاَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَی الْجُوْدِیِّ وَقِیْلَ بُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟
د طوفان له پای ته رسېدلو وروسته الله ځمکې ته وويل: ای ځمکې! له طوفانه چې کومې اوبه درباندې دي هغه وڅښه، او آسمان ته يې وويل: ای آسمانه! بند شه او باران مه وروه، اوبه کمې شوې آن تردې چې ځمکه وچه شوه، الله کافران تباه کړل، کښتۍ په جودي نومي غره ودرېده او وويل شول: لرې والی او تباهي ده هغه قوم لره چې په کفر سره د الله له پولو اوښتونکي دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَنَادٰی نُوْحٌ رَّبَّهٗ فَقَالَ رَبِّ اِنَّ ابْنِیْ مِنْ اَهْلِیْ وَاِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَاَنْتَ اَحْكَمُ الْحٰكِمِیْنَ ۟
نوح عليه السلام خپل پالونکي ته د مرسته غوښتونکي په توګه آواز وکړ: ای زما پالونکيه! زما زوی زما له کورنۍ څخه دی چې تا يې د ژغورنې ژمنه کړې ده او ستا ژمنه داسې رښتيا ده چې په هغې کې خلاف نشته او ته ترټولو پرېکړه کوونکو زيات عادل او تر ټولو زيات پوه يې.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• بيان عادة المشركين في الاستهزاء والسخرية بالأنبياء وأتباعهم.
• بيان سُنَّة الله في الناس وهي أن أكثرهم لا يؤمنون.
قَالَ یٰنُوْحُ اِنَّهٗ لَیْسَ مِنْ اَهْلِكَ ۚ— اِنَّهٗ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ ۗ— فَلَا تَسْـَٔلْنِ مَا لَیْسَ لَكَ بِهٖ عِلْمٌ ؕ— اِنِّیْۤ اَعِظُكَ اَنْ تَكُوْنَ مِنَ الْجٰهِلِیْنَ ۟
الله نوح عليه السلام ته وويل: بېشکه ستا هغه زوی چې ته يې ژغورنه غواړې ستا له هغې کورنۍ څخه ندی چې ما يې د ژغورنې ژمنه درسره کړې ده، ځکه هغه کافر دی، ستا غوښتنه ای نوحه! ستا لخوا مناسب کار ندی او د هغه چا لپاره نه ښايي چې ستا په مرتبه کې وي، هغه څه را څخه مه غواړه چې تا لره پرې پوهه نه وي، زه دې وېروم له دې څخه چې ته د ناپوهانو له ډلې څخه شې؛ نو هغه څه راڅخه مه غواړه چې زما د پوهې او حکمت خلاف وي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ رَبِّ اِنِّیْۤ اَعُوْذُ بِكَ اَنْ اَسْـَٔلَكَ مَا لَیْسَ لِیْ بِهٖ عِلْمٌ ؕ— وَاِلَّا تَغْفِرْ لِیْ وَتَرْحَمْنِیْۤ اَكُنْ مِّنَ الْخٰسِرِیْنَ ۟
نوح عليه السلام وويل: ای زما پالونکيه! زه پرتا پناه غواړم له دې څخه چې د هغه څه غوښتنه در څخه وکړم چې ما لره پرې پوهه نشته، که ته راته زما د ګناه بښنه ونکړې او په خپله لورېينه را باندې ونه رحمېږې زه به له هغه زيانمنو څخه شم چې په آخرت کې يې خپلې برخې له لاسه ورکړي دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قِیْلَ یٰنُوْحُ اهْبِطْ بِسَلٰمٍ مِّنَّا وَبَرَكٰتٍ عَلَیْكَ وَعَلٰۤی اُمَمٍ مِّمَّنْ مَّعَكَ ؕ— وَاُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یَمَسُّهُمْ مِّنَّا عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
الله نوح عليه السلام ته وويل: ای نوحه! له کښتۍ ښکته شه، په سلامتۍ، امن، د الله لخوا پرتا، د هغو مؤمنانو پر اولادو چې په کښتۍ کې درسره دي، له تا وروسته راځي د ډېرو پېرزوينو سره، هلته د هغوی له اولادونو څخه نور امتونه دي چې کافران دي، ژر به د دغه دنيا په ژوند کې ګټه ورکړو او هغه څه به ورکړو چې ژوند پرې وکړي، بيا به زموږ لخوا په آخرت کې دردوونکې سزا ومومي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
تِلْكَ مِنْ اَنْۢبَآءِ الْغَیْبِ نُوْحِیْهَاۤ اِلَیْكَ ۚ— مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَاۤ اَنْتَ وَلَا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هٰذَا ۛؕ— فَاصْبِرْ ۛؕ— اِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِیْنَ ۟۠
د نوح عليه السلام دغه کيسه د پټو(غیبو) له خبرونو څخه ده ای رسوله! له دغې وحې مخکې چې موږ درته کړې ده نه ته پرې پوهېدې او نه دې قوم پرې پوهېده؛ نو د قوم پر کړاو او د هغوی پر درواغ ګڼلو دې له زغم څخه کار واخله لکه نوح عليه السلام چې زغم کړی و، بېشکه مرسته او برلاسي هغه چا لره دي چې د الله حکمونه مني او له نواهيو څخه يې ځانونه ساتي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِلٰی عَادٍ اَخَاهُمْ هُوْدًا ؕ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— اِنْ اَنْتُمْ اِلَّا مُفْتَرُوْنَ ۟
او د عاد قوم ته مو د هغوی ورور هود عليه السلام ولېږلو، هغه ورته وويل: ای زما قومه! يوازې د الله عبادت وکړئ او له هغه سره هيڅوک مه شريکوئ، تاسو لره له هغه پاک ذات پرته بل هيڅوک د عبادت وړ نشته او تاسو په دغه دعوی کې چې هغه لره شريک شته يوازې درواغجن ياستی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰقَوْمِ لَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ اَجْرًا ؕ— اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلَی الَّذِیْ فَطَرَنِیْ ؕ— اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ ۟
ای زما قومه، زه له تاسو پر هغه څه چې د پالونکي لخوا مې درته رسوم بدله نه غواړم، زما بدله يوازې پر هغه الله ده چې پيداکړی يې يم؛ نو آيا پردې نه پوهېږئ او کوم څه ته مو چې رابولم هغه ومنئ؟!.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیٰقَوْمِ اسْتَغْفِرُوْا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوْبُوْۤا اِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَآءَ عَلَیْكُمْ مِّدْرَارًا وَّیَزِدْكُمْ قُوَّةً اِلٰی قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِیْنَ ۟
او ای زما قومه، له الله بښنه وغواړئ، بيا هغه ته توبه وباسئ له خپلو ګناهونو څخه چې تر ټولو لويه يې شرک دی، پردې به بدله درکړي د زيات باران په ورولو سره، په عزت کې به مو زياتوالی راولي د اولادونو او مالونو په زياتوالي سره، له هغه څه مخ مه اړوئ چې ورته رابولم مو، که نه زما له بلنې څخه په مخ اړولو، له الله څخه په انکار او د هغه څه په درواغ ګڼلو چې زه ورسره راغلی یم له ګناه کوونکو څخه به شئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوْا یٰهُوْدُ مَا جِئْتَنَا بِبَیِّنَةٍ وَّمَا نَحْنُ بِتَارِكِیْۤ اٰلِهَتِنَا عَنْ قَوْلِكَ وَمَا نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِیْنَ ۟
قوم يې وويل: ای هوده! موږ ته له کوم داسې څرګند دليل سره نه يې راغلی چې پر تا مو ايمان راوړونکي وګرځوي، نه ستا له دليل څخه په خالي وينا د خپلو معبودانو د عبادت پرېښودونکي يو او نه تا لره ايمان راوړونکي په هغه څه چې دعوی يې لرې چې ته رسول یې.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• لا يملك الأنبياء الشفاعة لمن كفر بالله حتى لو كانوا أبناءهم.
• عفة الداعية وتنزهه عما في أيدي الناس أقرب للقبول منه.
اِنْ نَّقُوْلُ اِلَّا اعْتَرٰىكَ بَعْضُ اٰلِهَتِنَا بِسُوْٓءٍ ؕ— قَالَ اِنِّیْۤ اُشْهِدُ اللّٰهَ وَاشْهَدُوْۤا اَنِّیْ بَرِیْٓءٌ مِّمَّا تُشْرِكُوْنَ ۟ۙ
موږ نه وايو خو داچې زموږ ځينې معبودانو لېونی کړی يې، ځکه ته مو د هغو له لمانځلو راګرځوې، هود عليه السلام وويل: بېشکه زه الله شاهد ګرځوم او تاسو هم شاهدان اوسئ چې زه ستاسو د هغو معبودانو له لمانځلو بېزاره يم چې تاسو يې له الله پرته لمانځئ؛ نو تاسو او هغه معبودان مو چې تاسو ګومان کوئ چې زه يې لېونی کړی يم زما پر وړاندې چل وکړئ بيا مهلت مه راکوئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
مِنْ دُوْنِهٖ فَكِیْدُوْنِیْ جَمِیْعًا ثُمَّ لَا تُنْظِرُوْنِ ۟
موږ نه وايو خو داچې زموږ ځينې معبودانو لېونی کړی يې، ځکه ته مو د هغو له لمانځلو راګرځوې، هود عليه السلام وويل: بېشکه زه الله شاهد ګرځوم او تاسو هم شاهدان اوسئ چې زه ستاسو د هغو معبودانو له لمانځلو بېزاره يم چې تاسو يې له الله پرته لمانځئ؛ نو تاسو او هغه معبودان مو چې تاسو ګومان کوئ چې زه يې لېونی کړی يم زما پر وړاندې چل وکړئ بيا مهلت مه راکوئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنِّیْ تَوَكَّلْتُ عَلَی اللّٰهِ رَبِّیْ وَرَبِّكُمْ ؕ— مَا مِنْ دَآبَّةٍ اِلَّا هُوَ اٰخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا ؕ— اِنَّ رَبِّیْ عَلٰی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیْمٍ ۟
بېشکه زه يوازې پر الله بروسه کوم او په خپله معامله کې پر هغه باور کوم، هغه زما او ستاسو پالونکی دی، هيڅ شی د ځمکې پر مخ نه ګرځي خو دا چې الله ته غاړه اېښودونکی دی، د هغه تر واک او اختيار لاندې دی، اړوي يې څنګه چې وغواړي، بېشکه زما پالونکی پر حق او عدل دی؛ نو هيڅکله به تاسو ته پر ما واک درنکړي، ځکه زه پر حقه او تاسو پر باطل ياست.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقَدْ اَبْلَغْتُكُمْ مَّاۤ اُرْسِلْتُ بِهٖۤ اِلَیْكُمْ ؕ— وَیَسْتَخْلِفُ رَبِّیْ قَوْمًا غَیْرَكُمْ ۚ— وَلَا تَضُرُّوْنَهٗ شَیْـًٔا ؕ— اِنَّ رَبِّیْ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ حَفِیْظٌ ۟
که چېرې تاسو مخ واړوئ او شا وګرځوئ هغه څه ته چې زه ورسره راغلی يم، نو پر ما يوازې تر تاسو رسول دي او بېشکه ما هر هغه څه تر تاسو ورسول چې الله ورسره لېږلی وم او په رسولو يې امر راته کړی و، بېشکه پر تاسو حجت قائم شو، ژر به زما پالونکی تاسو تباه کړي او ستاسو پرځای به بل قوم راولي چې ستاسو ځای ناستی شي، تاسو مو په درواغ ګڼلو او مخ اړولو نه الله ته لوی زيان رسولی شئ او نه کوچنی، ځکه هغه يې له بندګانو بې پروا دی، بېشکه زما پالونکی پر هر څه څارونکی دی؛ نو هغه به مې له هغه شره ساتي چې تاسو يې زما په اړه چل کوئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا جَآءَ اَمْرُنَا نَجَّیْنَا هُوْدًا وَّالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مَعَهٗ بِرَحْمَةٍ مِّنَّا ۚ— وَنَجَّیْنٰهُمْ مِّنْ عَذَابٍ غَلِیْظٍ ۟
کله چې د هغوی د تباهۍ لپاره زموږ پرېکړه راغله، هود عليه السلام او هغه کسان چې ايمان يې ورسره راوړی و، زموږ په هغه لورېينه مو وساتل چې ورته رسېدلې وه او هغوی مو له سختې سزا څخه وساتل چې د هغه کافر قوم ته مو پرې سزا ورکړه.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَتِلْكَ عَادٌ جَحَدُوْا بِاٰیٰتِ رَبِّهِمْ وَعَصَوْا رُسُلَهٗ وَاتَّبَعُوْۤا اَمْرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِیْدٍ ۟
دغه د عاديانو قوم دی د خپل پالونکي له نښانو يې انکار کړې ده، له خپل رسول هود عليه السلام څخه يې سرغړونه کړې ده، د حق پر وړاندې د هر داسې لويي کوونکي چې حق نه مني او نه غاړه ورته ږدي خبر يې منلې ده.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاُتْبِعُوْا فِیْ هٰذِهِ الدُّنْیَا لَعْنَةً وَّیَوْمَ الْقِیٰمَةِ ؕ— اَلَاۤ اِنَّ عَادًا كَفَرُوْا رَبَّهُمْ ؕ— اَلَا بُعْدًا لِّعَادٍ قَوْمِ هُوْدٍ ۟۠
له هغوی سره د دنيا په دغه ژوند کې رسوايي او د الله له لورېينې لرې والی يوځای شوي دي، همدارنګه د قيامت په ورځ به د الله له لورېينې لرې کړل شوي وي، دا پر الله د هغوی د کفر له امله، خبر اوسئ الله هغوی له هرې ښېګڼې لرې کړي او هرې بدۍ ته يې نېږدې کړي دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِلٰی ثَمُوْدَ اَخَاهُمْ صٰلِحًا ۘ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— هُوَ اَنْشَاَكُمْ مِّنَ الْاَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِیْهَا فَاسْتَغْفِرُوْهُ ثُمَّ تُوْبُوْۤا اِلَیْهِ ؕ— اِنَّ رَبِّیْ قَرِیْبٌ مُّجِیْبٌ ۟
ثموديانو ته مو د هغوی ورور صالح عليه السلام ولېږه، هغه وويل: ای زما قومه! يوازې د الله عبادت وکړئ، تاسو لره له هغه پرته بل د عبادت وړ معبود (لمانځلی) نشته، هغه تاسو د ځمکې له خاورې پيداکړي ياست ستاسو د پلار آدم عليه السلام په پيدايښت سره له هغې خاورې څخه، د هغې(ځمکې) آبادوونکي يې ګرځولي ياست؛ نو له هغه بښنه وغواړئ بيا هغه ته وروګرځئ د ښوکړنو پر ترسره کولو او د ګناهونو په پرېښودلو سره، بېشکه زما پالونکی هغه چا لره نږدې دی چې هغه لره عبادت ځانګړی کړي، د هغه د دعا قبلوونکی دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوْا یٰصٰلِحُ قَدْ كُنْتَ فِیْنَا مَرْجُوًّا قَبْلَ هٰذَاۤ اَتَنْهٰىنَاۤ اَنْ نَّعْبُدَ مَا یَعْبُدُ اٰبَآؤُنَا وَاِنَّنَا لَفِیْ شَكٍّ مِّمَّا تَدْعُوْنَاۤ اِلَیْهِ مُرِیْبٍ ۟
هغه ته يې قوم وويل: ای صالحه! له دغې بلنې مخکې ته زموږ تر منځ د لوړې مرتبې څښتن وې، بېشکه موږ هيله لرله چې ته به هوښيار، د پند او مشورې څښتن وې، آيا ته مو راګرځوې ای صالحه! د هغه څه له عبادته چې زموږ پلرونو يې عبادت کولو؟ بېشکه موږ د هغه څه په اړه په شک کې يو چې وربولې مو، يوازې د الله عبادت ته، هغه څه موږ اړ باسي چې پر تا د الله په اړه د درواغو تور ولګوو.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• من وسائل المشركين في التنفير من الرسل الاتهام بخفة العقل والجنون.
له رسولانو څخه د خلکو په لرې کولو کې د مشرکانو له لاروچارو څخه يوه د کم عقلۍ او لېونتوب تور لګول وو.
قَالَ یٰقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ كُنْتُ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّیْ وَاٰتٰىنِیْ مِنْهُ رَحْمَةً فَمَنْ یَّنْصُرُنِیْ مِنَ اللّٰهِ اِنْ عَصَیْتُهٗ ۫— فَمَا تَزِیْدُوْنَنِیْ غَیْرَ تَخْسِیْرٍ ۟
صالح عليه السلام خپل قوم ته د ځواب په توګه وويل: ای زما قومه! خبر راکړئ که چېرې زه د خپل پالونکي لخوا په څرګند دليل وم، له خپل لوري يې ماته لورېينه راکړې وي چې هغه نبوت دی؛ نو څوک به مې يې له سزا وژغوري که زه ترې سرغړونه وکړم د هغه څه په نه رسولو کې چې تر تاسو يې د رسولو امر راته کړی؟ نو تاسو يوازې زما لارورکي او د هغه له رضا لېرې والی غواړئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیٰقَوْمِ هٰذِهٖ نَاقَةُ اللّٰهِ لَكُمْ اٰیَةً فَذَرُوْهَا تَاْكُلْ فِیْۤ اَرْضِ اللّٰهِ وَلَا تَمَسُّوْهَا بِسُوْٓءٍ فَیَاْخُذَكُمْ عَذَابٌ قَرِیْبٌ ۟
او ای زما قومه! دغه د الله اوښه تاسوته زما د رېښتينولۍ نښه ده، پرې يې ږدئ څري به د الله په ځمکه کې، هغې ته هيڅ کړاو مه رسوئ، که نه ستاسو لخوا د هغې د ټپي کولو سره په نېږدې وخت کې به د الله عذاب درته ورسيږي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَعَقَرُوْهَا فَقَالَ تَمَتَّعُوْا فِیْ دَارِكُمْ ثَلٰثَةَ اَیَّامٍ ؕ— ذٰلِكَ وَعْدٌ غَیْرُ مَكْذُوْبٍ ۟
نو هغه يې ذبح کړه په درواغ ګڼلو کې د ژور تللو له امله، صالح عليه السلام ورته وويل: د هغې له ذبحې په ځمکه کې له ژونده درې ورځې ګټه پورته کړئ بیا به د الله سزا درته راشي، له دې وروسته د سزا راتګ يوه هرومرو ترسره کېدونکې ژمنه ده درواغ نده بلکې هغه رېښتينې ژمنه ده.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا جَآءَ اَمْرُنَا نَجَّیْنَا صٰلِحًا وَّالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مَعَهٗ بِرَحْمَةٍ مِّنَّا وَمِنْ خِزْیِ یَوْمِىِٕذٍ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْقَوِیُّ الْعَزِیْزُ ۟
کله چې د هغوی په تباهۍ سره زموږ پرېکړه راغله، صالح عليه السلام او هغه کسان چې ايمان يې ورسره راوړی وو زموږ لخوا په لورېينه مو روغ وساتل، هغوی مو د دغې ورځې له رسوايۍ او سپکاوي څخه روغ وساتل، بېشکه ای رسوله! هغه ځواکمن داسې برلاسی دی چې هيڅوک نشي پرې برلاسی کېدلی، له همدې امله يې درواغ ګڼونکي امتونه تباه کړل.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدْ جَآءَتْ رُسُلُنَاۤ اِبْرٰهِیْمَ بِالْبُشْرٰی قَالُوْا سَلٰمًا ؕ— قَالَ سَلٰمٌ فَمَا لَبِثَ اَنْ جَآءَ بِعِجْلٍ حَنِیْذٍ ۟
او بېشکه ابراهيم عليه السلام ته پرېښتې د سړو په څېرو کې راغلې، هغه او مېرمنې ته يې د اسحاق بیا د یعقوب زېری ورکوونکې وې، پرېښتو وويل: سلام دې وي، ابراهيم عليه السلام هغوی ته په سلام ويلو ځواب ورکړ او تېز ولاړ، کباب کړی خسی يې ورته راوړ، تر څو له هغه خوراک وکړي په دې ګومان چې هغوی سړي دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا رَاٰۤ اَیْدِیَهُمْ لَا تَصِلُ اِلَیْهِ نَكِرَهُمْ وَاَوْجَسَ مِنْهُمْ خِیْفَةً ؕ— قَالُوْا لَا تَخَفْ اِنَّاۤ اُرْسِلْنَاۤ اِلٰی قَوْمِ لُوْطٍ ۟ؕ
کله چې ابراهيم عليه السلام وليدل چې لاسونه يې خسي ته نه رسيږي او څه ترې نه خوري، دا يې له هغوی څخه بد وګڼل او په زړه کې ترې وډار شو؛ خو کله چې پرېښتو له ځانه د هغه وېره وليدله ويې ویل: له موږ مه ډارېږه، موږ الله د لوط عليه السلام قوم ته رالېږلې يو تر څو سزا ورکړو.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَامْرَاَتُهٗ قَآىِٕمَةٌ فَضَحِكَتْ فَبَشَّرْنٰهَا بِاِسْحٰقَ ۙ— وَمِنْ وَّرَآءِ اِسْحٰقَ یَعْقُوْبَ ۟
د ابراهيم عليه السلام مېرمن (ساره) ولاړه وه، موږ د هغه څه خبر ورکړ چې خوشحاله يې کړي، هغه دا چې اسحاق به وزېږوي او د اسحاق به يو زوی وي يعقوب؛ نو هغې وخندل او په هغه خوشحاله شوه چې وايې ورېدل.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• عناد واستكبار المشركين حيث لم يؤمنوا بآية صالح عليه السلام وهي من أعظم الآيات.
د مشرکانو ضد او لويي چې د صالح عليه السلام په نښانه يې ايمان رانه وړ حال دا چې هغه ترټولو لويه نښانه وه.
• استحباب تبشير المؤمن بما هو خير له.
• مشروعية السلام لمن دخل على غيره، ووجوب الرد.
قَالَتْ یٰوَیْلَتٰۤی ءَاَلِدُ وَاَنَا عَجُوْزٌ وَّهٰذَا بَعْلِیْ شَیْخًا ؕ— اِنَّ هٰذَا لَشَیْءٌ عَجِیْبٌ ۟
ساره وويل کله چې پرېښتو دغه حيروانوونکی زيری ورکړ:څنګه به مې بچی وشي حال دا چې زه د ډېر عمر يم، له بچي ناهيلې يم او دغه زما مېړه د بوډاوالي عمر ته رسېدلی؟! بېشکه په دغه حالت کې د بچي پيدا کېدل حيرانوونکی کار دی، د عادت خلاف دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوْۤا اَتَعْجَبِیْنَ مِنْ اَمْرِ اللّٰهِ رَحْمَتُ اللّٰهِ وَبَرَكٰتُهٗ عَلَیْكُمْ اَهْلَ الْبَیْتِ ؕ— اِنَّهٗ حَمِیْدٌ مَّجِیْدٌ ۟
پرېښتو ساره ته وويل ولې له زيري حيرانه شوې: آیا د الله له پرېکړې او تقديره حيرانېږې؟ پر ستا غوندې شخص دا خبره پټه نده چې الله پردغه څه قادر دی، پر تاسو د الله لورېينه او برکتونه دي ای د ابراهيم د کورنۍ خلکو! بېشکه الله په خپلو صفتونو او کړنو کې ستایل شوی دی، د درناوي او مرتبې څښتن دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَمَّا ذَهَبَ عَنْ اِبْرٰهِیْمَ الرَّوْعُ وَجَآءَتْهُ الْبُشْرٰی یُجَادِلُنَا فِیْ قَوْمِ لُوْطٍ ۟ؕ
کله چې له ابراهيم عليه السلام څخه وېره ولاړه چې د هغو مېلمنو لخوا ورته رسېدلې وه چې د هغه ډوډۍ يې ونه خوړله، وروسته له پوهېدو چې هغوی پرېښتې دي او د خوښۍ خبر ورته راغی چې د هغه به اسحاق زوی کيږي بيا يعقوب، زموږ له استازو سره يې د لوط عليه السلام د قوم په اړه شخړه پیل کړه، تر څو له هغوی سزا وروسته کړي او د لوط عليه السلام او د هغه کورنۍ وژغوري.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
یٰۤاِبْرٰهِیْمُ اَعْرِضْ عَنْ هٰذَا ۚ— اِنَّهٗ قَدْ جَآءَ اَمْرُ رَبِّكَ ۚ— وَاِنَّهُمْ اٰتِیْهِمْ عَذَابٌ غَیْرُ مَرْدُوْدٍ ۟
پرېښتو وويل: ای ابراهيمه! د لوط عليه السلام د قوم په اړه له شخړې لاس په سر شه، بېشکه ستا د پالونکي پرېکړه د هغه سزا د واقع کېدو په اړه چې پر هغوی ټاکل شوې ده راغله، بېشکه د لوط عليه السلام پر قوم لویه سزا راتلونکې ده چې شخړه او دعا يې مخه نشي نيولی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا جَآءَتْ رُسُلُنَا لُوْطًا سِیْٓءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا وَّقَالَ هٰذَا یَوْمٌ عَصِیْبٌ ۟
کله چې پرېښتې لوط عليه السلام ته د سړيو په څېرو کې راغلې د هغوی راتګ يې خوښ نه شو او سينه (زړه) يې د خپل هغه قوم څخه پر هغوی د وېرې له امله تنګ شو چې د ښخو پرځای سړيو ته د خپلو غوښتو پوره کولو لپاره راځي او لوط عليه السلام وويل: دا سخته ورځ ده ځکه هغه ګومان کوي چې هغوی به يې پر مېلمنو برلاسي شي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَجَآءَهٗ قَوْمُهٗ یُهْرَعُوْنَ اِلَیْهِ ؕ— وَمِنْ قَبْلُ كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ السَّیِّاٰتِ ؕ— قَالَ یٰقَوْمِ هٰۤؤُلَآءِ بَنَاتِیْ هُنَّ اَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَلَا تُخْزُوْنِ فِیْ ضَیْفِیْ ؕ— اَلَیْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَّشِیْدٌ ۟
د لوط عليه السلام قوم لوط عليه السلام ته په منډه منډه راغی چې د هغه له مېلمنو سره د بدکارۍ هوډ لرونکي وو، له دې مخکې د هغوی عادت د ښځو پر ځای سړيو ته د خوند اخېستو په موخه ورتګ و، لوط عليه السلام د خپل قوم د مخ نيوونکي او د مېلمنو په مخکې له خپل لوري د معذرت غوښتونکي په توګه وويل: دغه زما لوڼې ستاسو د ښځو له ډلې څخه دي، نو نکاح ورسره وکړئ، هغوی درته پاکې دي له دغې بدکارۍ څخه، له الله څخه ووېرېږئ، ماته مې د مېلمنو په اړه پېغور مه راوړئ، آيا له تاسو څخه ای قومه! کوم د سم عقل څښتن نشته چې له دغه ناوړه کار څخه مو راوګرځوي؟!
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوْا یٰلُوْطُ اِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَنْ یَّصِلُوْۤا اِلَیْكَ فَاَسْرِ بِاَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِّنَ الَّیْلِ وَلَا یَلْتَفِتْ مِنْكُمْ اَحَدٌ اِلَّا امْرَاَتَكَ ؕ— اِنَّهٗ مُصِیْبُهَا مَاۤ اَصَابَهُمْ ؕ— اِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ ؕ— اَلَیْسَ الصُّبْحُ بِقَرِیْبٍ ۟
پرېښتو لوط عليه السلام ته وويل: ای لوطه! موږ استازي يو الله رالېږلي يو، هيڅکله به دې قوم زيان درته ونشي رسولی، خپله کورنۍ دې د شپې په تياره ساعت کې له دغه کلي وباسه او هيڅوک دې له تاسو شاته نه ګوري، پرته ستا له مېرمنې چې هغه به د مخالفت کوونکې په توګه ګوري، ځکه هغې ته به هغه سزا رسيږي چې ستا قوم ته رسيږي، بېشکه د هغوی د تباهۍ وخت سهار دی او هغه نېږدې وخت دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• بيان فضل ومنزلة خليل الله إبراهيم عليه السلام، وأهل بيته.
• مشروعية الجدال عمن يُرجى له الإيمان قبل الرفع إلى الحاكم.
فَلَمَّا جَآءَ اَمْرُنَا جَعَلْنَا عَالِیَهَا سَافِلَهَا وَاَمْطَرْنَا عَلَیْهَا حِجَارَةً مِّنْ سِجِّیْلٍ ۙ۬— مَّنْضُوْدٍ ۟ۙ
کله چې د لوط عليه السلام د قوم د تباهۍ په اړه زموږ پرېکړه راغله، د هغوی د کليو لوړه خوا مو ښکته وګرځوله په پورته کولو اوپر هغوی د سرچپه کولو سره، او پر هغوی مو د سختې خټې يو په بل پسې پاس د پاسه کتار ډبرې و اورولې.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِلٰی مَدْیَنَ اَخَاهُمْ شُعَیْبًا ؕ— قَالَ یٰقَوْمِ اعْبُدُوا اللّٰهَ مَا لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرُهٗ ؕ— وَلَا تَنْقُصُوا الْمِكْیَالَ وَالْمِیْزَانَ اِنِّیْۤ اَرٰىكُمْ بِخَیْرٍ وَّاِنِّیْۤ اَخَافُ عَلَیْكُمْ عَذَابَ یَوْمٍ مُّحِیْطٍ ۟
او مدين ته مو د هغوی ورور شعيب ولېږه، هغه وويل: اې زما قومه! يوازې د هغه الله عبادت وکړئ چې تاسې لره له هغه پرته بل د عبادت وړ معبود نشته، کله چې خلکو ته پېمانه او تول کوئ؛ نو په پېمانه او تول کې کمی مه کوئ، پرته له شکه زه مو د روزۍ په پراخۍ او پېرزوينه کې وينم، نو په ګناهونو د الله پېرزوينه مه درباندې بدلوئ، او زه پر تاسې د داسې چاپېرېدونکې ورځې له سزا وېرېږم چې ستاسو هر يو به مومي، له هغه به هيڅ د تېښتې او پناه ځای ونه مومئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیٰقَوْمِ اَوْفُوا الْمِكْیَالَ وَالْمِیْزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ اَشْیَآءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْاَرْضِ مُفْسِدِیْنَ ۟
ای قومه! په عدل پېمانه او تول پوره کوئ که چېرې نورو ته پېمانه يا تول کوئ، د خلکو له حقوقو هيڅ هم په تول کې په کمښت، دوکه او فريب مه کموئ او په ځمکه کې په وژنه او يا نورو ګناهونو وران کاري مه کوئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
بَقِیَّتُ اللّٰهِ خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۚ۬— وَمَاۤ اَنَا عَلَیْكُمْ بِحَفِیْظٍ ۟
د الله هغه پاتې روزي چې په عدل سره يې د خلکو د حقوقو له اداکولو وروسته له حلالو تاسو لره پرېږدي، په تول او پېمانه کې له کمي او په ځمکه کې له وران کاري څخه د تر لاسه شوي زيادت څخه ډېره ګټوره او برکتناکه ده، که تاسو په حقه باور کوونکي ياست؛ نو پر دغه پاتې روزۍ خوښ اوسئ، زه پرتاسو څارونکی نه يم چې کړنې مو وشمېرم او ستاسو سره پرې محاسبه وکړم، بېشکه پر دغه څارونکی هغه څوک دی چې په راز او پټو پوهيږي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوْا یٰشُعَیْبُ اَصَلٰوتُكَ تَاْمُرُكَ اَنْ نَّتْرُكَ مَا یَعْبُدُ اٰبَآؤُنَاۤ اَوْ اَنْ نَّفْعَلَ فِیْۤ اَمْوَالِنَا مَا نَشٰٓؤُا ؕ— اِنَّكَ لَاَنْتَ الْحَلِیْمُ الرَّشِیْدُ ۟
د شعيب عليه السلام قوم، شعيب عليه السلام ته وويل: ای شعيبه! هغه لمونځ چې ته يې د الله لپاره کوې تاته امر کوي چې موږ د هغه بوتانو عبادت پرېږدو چې زموږ پلرونو يې عبادت کاه او په خپلو مالونو کې هغه لاسوهنه چې موږ يې غواړو او هغه زيادت چې موږ يې غواړو پرېږدو؟ بېشکه ته زړه سوانده لارښود يې، ته خو هغه هوښيار د حکمت څښتن يې چې له دغې بلنې مخکې مو پېژندلې؛ نو پر تا څه وشول؟!.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ یٰقَوْمِ اَرَءَیْتُمْ اِنْ كُنْتُ عَلٰی بَیِّنَةٍ مِّنْ رَّبِّیْ وَرَزَقَنِیْ مِنْهُ رِزْقًا حَسَنًا ؕ— وَمَاۤ اُرِیْدُ اَنْ اُخَالِفَكُمْ اِلٰی مَاۤ اَنْهٰىكُمْ عَنْهُ ؕ— اِنْ اُرِیْدُ اِلَّا الْاِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ ؕ— وَمَا تَوْفِیْقِیْۤ اِلَّا بِاللّٰهِ ؕ— عَلَیْهِ تَوَكَّلْتُ وَاِلَیْهِ اُنِیْبُ ۟
شعيب عليه السلام خپل قوم ته وويل: ای زما قومه! ستاسو له حاله ماته خبر راکړئ، که چېرې زه د خپل پالونکي لخوا په څرګند دليل او پوهه وم، هغه له خپل لوري ماته حلاله روزي راکړې ده او د هغه لخوا نبوت دی، زه نه غواړم چې تاسو له کوم څه راوګرځوم يا يې په ترسره کولو کې ستاسو مخالفت وکړم، زه يوازې د خپل توان تر کچې ستاسو د پالونکي توحيد ته په را بلنه ستاسو اصلاح غواړم ا و د دغه په ترلاسه کولو کې ماته وس راکول يوازې په الله پاک دي، په خپلو ټولو چارو کې مې يوازې پر هغه بروسه کوم او هغه ته ورګرځم.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• من سنن الله إهلاك الظالمين بأشد العقوبات وأفظعها.
• حرمة نقص الكيل والوزن وبخس الناس حقوقهم.
وَیٰقَوْمِ لَا یَجْرِمَنَّكُمْ شِقَاقِیْۤ اَنْ یُّصِیْبَكُمْ مِّثْلُ مَاۤ اَصَابَ قَوْمَ نُوْحٍ اَوْ قَوْمَ هُوْدٍ اَوْ قَوْمَ صٰلِحٍ ؕ— وَمَا قَوْمُ لُوْطٍ مِّنْكُمْ بِبَعِیْدٍ ۟
ای زما قومه! زما دوښمني دې تاسو د هغه څه درواغ ګڼلو ته ونه هڅوي چې زه ورسره راغلی يم، وېره ده چې هغه سزا به مو ونيسي لکه د نوح، هود او صالح عليهم السلام قومونه يې چې ونيول، د لوط عليه السلام قوم نه د زمانې او نه د ځای له پلوه ستاسو څخه لرې دی او بېشکه تاسو پوه ياست پر هغه څه چې هغوی ته ورسېدل؛ نو پند واخلئ.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالُوْا یٰشُعَیْبُ مَا نَفْقَهُ كَثِیْرًا مِّمَّا تَقُوْلُ وَاِنَّا لَنَرٰىكَ فِیْنَا ضَعِیْفًا ۚ— وَلَوْلَا رَهْطُكَ لَرَجَمْنٰكَ ؗ— وَمَاۤ اَنْتَ عَلَیْنَا بِعَزِیْزٍ ۟
د شعيب عليه السلام قوم، شعيب عليه السلام ته وويل: ای شعيبه! موږ په هغه څه ډېر نه پوهېږو چې تا راوړي دي، موږ دې په خپلو منځو کې کمزوری وينو، ځکه سترګو ته دې کمزوري يا ړوندوالی رسېدلی، که چېرې ستا قبيله زموږ پر ملت نه وای، هرومرو به مو په ډبرو وېشتلو وژلی وای، ته راته ګران نه يې چې له وژلو دې و ډار شو، موږ ستا وژل يوازې ستا قبيلې ته د درناوي له امله پرېښې دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
قَالَ یٰقَوْمِ اَرَهْطِیْۤ اَعَزُّ عَلَیْكُمْ مِّنَ اللّٰهِ ؕ— وَاتَّخَذْتُمُوْهُ وَرَآءَكُمْ ظِهْرِیًّا ؕ— اِنَّ رَبِّیْ بِمَا تَعْمَلُوْنَ مُحِیْطٌ ۟
شعيب عليه السلام خپل قوم ته ويل: ای زما قومه! آيا زما قبيله ستاسو په اند له پالونکي الله څخه مو ډېره درته درنه او ګرانه ده؟ الله مو شاته غورځولی پرېښی چې پر هغه نبي مو يې ايمان نه دی راوړی کله چې يې درته ولېږي، بېشکه زما پالونکی پر هغه څه چاپېر دی چې ترسره کوئ يې، ستاسو له کړنو له هغه هيڅ پټ نه دي، ژر په دنيا کې پر هغو تاسو ته په تباه کولو بدله درکړي او په آخرت کې سزا.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَیٰقَوْمِ اعْمَلُوْا عَلٰی مَكَانَتِكُمْ اِنِّیْ عَامِلٌ ؕ— سَوْفَ تَعْلَمُوْنَ ۙ— مَنْ یَّاْتِیْهِ عَذَابٌ یُّخْزِیْهِ وَمَنْ هُوَ كَاذِبٌ ؕ— وَارْتَقِبُوْۤا اِنِّیْ مَعَكُمْ رَقِیْبٌ ۟
ای قومه! څومره چې کولای شئ په خپله هغه تګلاره عمل وکړئ چې خوښه کړې مو ده، بېشکه زه په خپله هغه تګلاره عمل کوونکی يم چې خوښه کړې مې ده څومره چې کولای شم، ژر به پوه شئ چې له موږ څخه چاته هغه سزا راځي چې رسوا يې کړي او څوک له موږ څخه په هغه څه کې درواغجن دی چې دعوی يې کوي؛ نو انتظاروکړئ د هغه څه چې الله يې پرېکړه کوي، بېشکه زه له تاسو سره انتظارکوونکی يم.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَمَّا جَآءَ اَمْرُنَا نَجَّیْنَا شُعَیْبًا وَّالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مَعَهٗ بِرَحْمَةٍ مِّنَّا وَاَخَذَتِ الَّذِیْنَ ظَلَمُوا الصَّیْحَةُ فَاَصْبَحُوْا فِیْ دِیَارِهِمْ جٰثِمِیْنَ ۟ۙ
کله چې زموږ پرېکړه د شعيب عليه السلام د قوم د تباهۍ په اړه راغله، شعيب عليه السلام او هغه کسان چې ايمان يې ورسره راوړی و په خپله لورېينه مو وژغورل، او له قوم څخه يې چې چا تېری کړی و هغو ته سخت تباه کوونکی آواز ورسېد؛ نو مړه شول او پر مخونو پرېوتل، مخونه يې له خاورو سره ولګېدل.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• ذمّ الجهلة الذين لا يفقهون عن الأنبياء ما جاؤوا به من الآيات.
• ذمّ وتسفيه من اشتغل بأوامر الناس، وأعرض عن أوامر الله.
وَاُتْبِعُوْا فِیْ هٰذِهٖ لَعْنَةً وَّیَوْمَ الْقِیٰمَةِ ؕ— بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُوْدُ ۟
د دنيا په ژوند کې الله له خپل رحمت څخه د هغوی پسې لعنت، شړل او لرېوالی کړی، سره له دې چې هغوی ته د ډوبېدو تباهي رسېدلې ده او د قيامت په ورځ به له رحمت څخه شړل او لرېوالی ورپسې کړل شي، بد دي هغه څه چې هغوی ته رسېدلي د دوو ځلو پرله پسې لعنتونو او په دنيا او آخرت کې له سزا څخه.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا ظَلَمْنٰهُمْ وَلٰكِنْ ظَلَمُوْۤا اَنْفُسَهُمْ فَمَاۤ اَغْنَتْ عَنْهُمْ اٰلِهَتُهُمُ الَّتِیْ یَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مِنْ شَیْءٍ لَّمَّا جَآءَ اَمْرُ رَبِّكَ ؕ— وَمَا زَادُوْهُمْ غَیْرَ تَتْبِیْبٍ ۟
او موږ پر هغوی ظلم نه دی کړی، هغوی ته په تباهۍ رسولو، خو هغوی پرځانو ظلم کړی، چې ځانونه يې پر الله د کفر له امله د تباهۍ کندو ته اچولي دي؛ نو له الله پرته هغو معبودانو يې چې هغوی يې عبادت کولو له دوی څخه د تباهۍ د سزا مخه ونشوای نيولی ای رسوله! او د هغوی دغو معبودانو يوازې زيان او تباهي ور زياته کړه.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّمَنْ خَافَ عَذَابَ الْاٰخِرَةِ ؕ— ذٰلِكَ یَوْمٌ مَّجْمُوْعٌ ۙ— لَّهُ النَّاسُ وَذٰلِكَ یَوْمٌ مَّشْهُوْدٌ ۟
د الله لخوا د دغو ظالمو کليو په سخته نيونه کې د هغه چا لپاره پند او نصيحت دی چې د قيامت د ورځې له سختې سزا وېريږي، دا هغه ورځ ده چې الله خلک د حساب لپاره ورته راغونډ وي او دغه د حاضرېدو ورځ ده چې د محشر خلک به ورته راټوليږي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَمَا نُؤَخِّرُهٗۤ اِلَّا لِاَجَلٍ مَّعْدُوْدٍ ۟ؕ
تەفسیرە عەرەبیەکان:
خٰلِدِیْنَ فِیْهَا مَا دَامَتِ السَّمٰوٰتُ وَالْاَرْضُ اِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا یُرِیْدُ ۟
تل به پکښې اوسيږي، نه به ترې اېستل کيږي تر څو چې آسمانونه او ځمکه وي، خو دا چې الله له موحدو ګناهکارانو څخه د چا اېستل وغواړي، بېشکه ستا پالونکی ای رسوله! د هغه څه ښه ترسره کوونکی دی چې ويې غواړي، هغه پاک ذات لره کوم بد ګڼونکی نشته.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاَمَّا الَّذِیْنَ سُعِدُوْا فَفِی الْجَنَّةِ خٰلِدِیْنَ فِیْهَا مَا دَامَتِ السَّمٰوٰتُ وَالْاَرْضُ اِلَّا مَا شَآءَ رَبُّكَ ؕ— عَطَآءً غَیْرَ مَجْذُوْذٍ ۟
او کوم چې نېکمرغه خلک دي، چې د خپل ايمان او کړنو د ښه والي له امله يې نېکمرغي د الله لخوا تېره شوې ده، هغوی به په جنت کې وي، تل به پکښې اوسيږي ترڅو چې آسمانونه او ځمکه وي، خو دا چې الله د مومنو ګناهکارانو څخه د چا اور ته ننه اېستل وغواړي، بېشکه د الله پېرزوينې د جنتيانو لپاره نه پرې کېدونکې دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• التحذير من اتّباع رؤساء الشر والفساد، وبيان شؤم اتباعهم في الدارين.
• تنزه الله تعالى عن الظلم في إهلاك أهل الشرك والمعاصي.
فَلَا تَكُ فِیْ مِرْیَةٍ مِّمَّا یَعْبُدُ هٰۤؤُلَآءِ ؕ— مَا یَعْبُدُوْنَ اِلَّا كَمَا یَعْبُدُ اٰبَآؤُهُمْ مِّنْ قَبْلُ ؕ— وَاِنَّا لَمُوَفُّوْهُمْ نَصِیْبَهُمْ غَیْرَ مَنْقُوْصٍ ۟۠
نو ای رسوله! د هغه څه له فساد څخه په شبه او شک کې مه کېږه چې دغه مشرکان يې عبادت کوي، د هغوی سره د هغه په صحت کوم عقلي او شرعي دليل نشته، له الله پرته د نورو پر عبادت يوازې د خپلو پلرونو پیروۍ اړ کړي دي، بېشکه موږ پرته له کمي هغوی ته يې سزا ورپوره کوونکي يو.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَقَدْ اٰتَیْنَا مُوْسَی الْكِتٰبَ فَاخْتُلِفَ فِیْهِ ؕ— وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَّبِّكَ لَقُضِیَ بَیْنَهُمْ ؕ— وَاِنَّهُمْ لَفِیْ شَكٍّ مِّنْهُ مُرِیْبٍ ۟
بېشکه موسی عليه السلام ته مو تورات ورکړ، خلکو پکښې اختلاف وکړ؛ نو ځينو پرې ايمان راوړ او ځينو کفر وکړ، که چېرې د الله مخکېنۍ پرېکړه نه وای چې په سزا کې بيړه نه کوي بلکې د حکمت له امله يې د قيامت تر ورځې وروسته کوي، هرومرو به په دنيا کې پر هغوی هغه سزا نازله شوې وای چې وړ يې دي او بېشکه له کافرانو يهود او مشرکان د قرآن په اړه په زړه نازړه کوونکي شک کې دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاِنَّ كُلًّا لَّمَّا لَیُوَفِّیَنَّهُمْ رَبُّكَ اَعْمَالَهُمْ ؕ— اِنَّهٗ بِمَا یَعْمَلُوْنَ خَبِیْرٌ ۟
او هر يو له اختلاف کوونکو چې يادونه یې وشوه، ستا رب دوی ته ای پیغمبره د دوی د کړنو د سزا تمه لري، نو څه چې خیر وي، د هغې بدله به خیر خیر وي، او څه چې بد و نو سزا به یې هم بده وي، ، پرته له شکه الله د هغه څه پر باريکيو ښه پوه دی چې هغوی يې کوي، د هغوی له کړنو هيڅ هم نه ترې پټيږي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَاسْتَقِمْ كَمَاۤ اُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا ؕ— اِنَّهٗ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِیْرٌ ۟
ای رسوله! د نېغې لارې التزام ته دوام ورکړه، لکه څنګه چې الله درته امر کړی، د هغه د حکمونو پيروي او له نواهيو يې ډډه وکړه او په نېغه لار دې ولاړ شي هغه څوک چې له مؤمنانو درسره دي، د ګناهونو په ترسره کولو له بريده مه اوړئ، بېشکه هغه ليدونکی دی د هغه څه چې تاسو يې کوئ، ستاسو له کړنو څه ترې پټ ندي او بدله به يې درکړي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلَا تَرْكَنُوْۤا اِلَی الَّذِیْنَ ظَلَمُوْا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ ۙ— وَمَا لَكُمْ مِّنْ دُوْنِ اللّٰهِ مِنْ اَوْلِیَآءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُوْنَ ۟
او ظالمو کافرانو ته په نرمۍ او مينه مه کږېږئ، چې د دغه کوږوالي له امله به اور درته ورسيږي، او له الله پرته تاسو لره دوستان نشته چې له اوره مو وژغوري بيا به هغه څوک ونه مومئ چې مرسته مو وکړي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاَقِمِ الصَّلٰوةَ طَرَفَیِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ الَّیْلِ ؕ— اِنَّ الْحَسَنٰتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّاٰتِ ؕ— ذٰلِكَ ذِكْرٰی لِلذّٰكِرِیْنَ ۟ۚ
او په ښه توګه بشپړه لمونځ کوه ای رسوله! د ورځې په دواړو طرفونو کې چې هغه د ورځې پيل او پای يې دي او د شپې په ساعتونو کې يې کوه، بېشکه ښې کړنې کوچني ګناهونه له منځه وړي، دغه ياد شوي د پند اخېستونکو لپاره پند دی او د عبرت اخېستونکو لپاره عبرت دی.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَاصْبِرْ فَاِنَّ اللّٰهَ لَا یُضِیْعُ اَجْرَ الْمُحْسِنِیْنَ ۟
او زغم وکړه د هغه څه په کولو چې په نېغه لار اونورو شيانو امر درته شوی دی او په پرېښودلو د هغې سرکښۍ او ظالمانو ته له کږېدو څخه چې ترې راګرځول شوی يې، بېشکه الله د ښو خلکو بدله له منځه نه وړي، بلکې هغه ښه ترې قبلوي چې کړي يې دي او په ښه توګه د هغه څه بدله ورکوي چې هغوی کول.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
فَلَوْلَا كَانَ مِنَ الْقُرُوْنِ مِنْ قَبْلِكُمْ اُولُوْا بَقِیَّةٍ یَّنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِی الْاَرْضِ اِلَّا قَلِیْلًا مِّمَّنْ اَنْجَیْنَا مِنْهُمْ ۚ— وَاتَّبَعَ الَّذِیْنَ ظَلَمُوْا مَاۤ اُتْرِفُوْا فِیْهِ وَكَانُوْا مُجْرِمِیْنَ ۟
آيا له مخکېنيو سزا ورکړل شويو امتونو څخه د فضيلت او صلاح څښتنان پاتې نه وو چې دغه امتونه يې له کفر او په ځمکه کې د ګناهونو له امله له وران کارۍ راګرځولي وای، له هغوی داسې پاتې شوني نه وو، مګر لږ هغه څوک چې له فساد څخه راګرځول کوي؛ نو هغوی مو وژغورل، کله مو چې ظالم قوم تباه کړ، د هغوی له قومونو ظالمانو پيروي وکړه د هغه څه چې په کومو پېرزوينو کې وو، حال دا چې د دغه څه په پيروۍ کې هغوی ظالمان وو.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• التحذير من الركون إلى الكفار الظالمين بمداهنة أو مودة.
• بيان سُنَّة الله تعالى في أن الحسنة تمحو السيئة.
اِلَّا مَنْ رَّحِمَ رَبُّكَ ؕ— وَلِذٰلِكَ خَلَقَهُمْ ؕ— وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَاَمْلَـَٔنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ اَجْمَعِیْنَ ۟
مګر هغه څوک چې الله پرې لورېينه کړې وي لارښوونې ته په توفيق ورکولو، هغوی به تل د الله پاک په توحيد کې اختلاف کوي، څوک يې بدمرغه او څوک نېکمرغه دي، ستا د پالونکي هغه کلمه بشپړه شوه ای رسوله! چې په ازل کې يې د شيطان له هغو پيروانو څخه چې له پېريانو او انسانانو څخه دي د دوزخ د ډکولو پرېکړه کړې ده.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَكُلًّا نَّقُصُّ عَلَیْكَ مِنْ اَنْۢبَآءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهٖ فُؤَادَكَ ۚ— وَجَآءَكَ فِیْ هٰذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَّذِكْرٰی لِلْمُؤْمِنِیْنَ ۟
هر خبر چې موږ يې درته بيانوو ای رسوله! له تا څخه د مخکې رسولانو دی، بيانوو يې تر څو دې زړه پر حق ثابت او پياوړی کړو، په دغه سورت کې هغه حق درته راغی چې شک پکښې نشته، او په دې کې د کافرانو لپاره پند او د هغو مؤمنانو لپاره نصيحت دی چې له نصيحت ګټه اخلي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَقُلْ لِّلَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ اعْمَلُوْا عَلٰی مَكَانَتِكُمْ ؕ— اِنَّا عٰمِلُوْنَ ۟ۙ
او ووايه ای رسوله! هغو خلکو ته چې پر الله ايمان نلري او يوازې يې نه ګڼي، تاسو په خپله تګلاره عمل کوئ له حق څخه په مخ اړولو او بندولو کې، بېشکه موږ پر خپله تګلاره عمل کوونکي يو چې پر هغه ثابت پاتې کېدل، هغه ته بلنه او پر هغه زغم کول دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَانْتَظِرُوْا ۚ— اِنَّا مُنْتَظِرُوْنَ ۟
تەفسیرە عەرەبیەکان:
وَلِلّٰهِ غَیْبُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَاِلَیْهِ یُرْجَعُ الْاَمْرُ كُلُّهٗ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَیْهِ ؕ— وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُوْنَ ۟۠
يوازې الله لره د هغو پټو پوهه ده چې په آسمانونو او ځمکه کې دي، له هغه هيڅ هم پټ ندي، يوازې هغه ته د قيامت د ورځې ټولې چارې ورګرځي؛ نو يوازې د هغه عبادت وکړه ای رسوله! په خپلو ټولو چارو کې پر هغه بروسه وکړه، ستا پالونکی له هغه څه بې پروا ندی چې تاسو يې کوئ، بلکې هغه پرې ډېر پوه دی او ژر به هر چاته د هغه څه بدله ورکړي چې کړي يې دي.
تەفسیرە عەرەبیەکان:
سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:
• بيان الحكمة من القصص القرآني، وهي تثبيت قلب النبي صلى الله عليه وسلم وموعظة المؤمنين.
د قراني کيسو د حکمت بيان، چې هغه د نبي صلی الله عليه وسلم د زړه پياوړي کول او د مؤمنانو لپاره پند دی.
• انفراد الله تعالى بعلم الغيب لا يشركه فيه أحد.
• الحكمة من نزول القرآن عربيًّا أن يعقله العرب؛ ليبلغوه إلى غيرهم.
وهرگێڕانی ماناكانی قورئانی پیرۆز - الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - پێڕستی وهرگێڕاوهكان
الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.