ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
سورەتی إبراهیم
ߝߐߘߊ ߟߊߢߌߣߌ߲ ߘߏ߫:
إثبات قيام الرسل بالبيان والبلاغ، وتهديد المعرضين عن اتباعهم بالعذاب.
الٓرۚ كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ إِلَيۡكَ لِتُخۡرِجَ ٱلنَّاسَ مِنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ بِإِذۡنِ رَبِّهِمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡحَمِيدِ
﴿الٓـرۚ﴾ پێشووتر قسە و گفتوگۆ کرا لەسەر تەفسیر و لێکدانەوەی ھاوشێوەی ئەم ئایەتانە لەسەرەتای سورەتی (البقرة) وە، - ئەی پێغەمبەر - ئەم قورئانە پەرتووکێکە ناردومانەتە خوارەوە بۆت تاوەکو بەو قورئانە خەڵکی لە کوفر و بێباوەڕی و نەزانین و گومڕاییەوە دەربھێنیت بۆ باوەڕ و زانست و ھیدایەت و ڕێنمونی و ئاینی پیرۆزی ئیسلام بە ئیزنی خوای گەورە کە ڕێگای خوای گەورەی باڵادەستە کە ھیچ کەسێک زاڵ و بەدەسەڵات نابێت بەسەریدا، وە سوپاسکراوە لە ھەموو شتێکدا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ٱللَّهِ ٱلَّذِي لَهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَوَيۡلٞ لِّلۡكَٰفِرِينَ مِنۡ عَذَابٖ شَدِيدٍ
(اللە) ئەو خوایەیە کە تەنھا خۆی خاوەنی ھەرچی موڵکی ئاسمانەکان و زەوییە، ھەر تەنھا ئەویش شایستەی ئەوەیە بەتاکو و تەنھایی بپەرسترێت وھیچ شتێکیش لە دروستکراوەکانی نەکرێت بەھاوبەش و شەریکی، وە ئەوانەیشی بێباوەڕن سزای سەختی بە ھێزیان بۆ ھەیه.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ٱلَّذِينَ يَسۡتَحِبُّونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا عَلَى ٱلۡأٓخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَيَبۡغُونَهَا عِوَجًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ فِي ضَلَٰلِۭ بَعِيدٖ
ئەوانەی بێباوەڕن فەزڵ و ڕێزی ژیانی دونیا و ناز و نیعمەتەکانی کە کۆتایی دێت و دەبڕێتەوە دەدەن بەسەر ژیانی دواڕۆژ کە نازو نیعمەتەکانی ھەمیشەیین و نابڕێنەوە، وە خەڵکیش لادەدەن لە ئاینەکەی خوای گەورە (جل جلالە)، وە دەیانەوێت ئاینەکەی خوا خوار و خێچ ولار بێت تاوەکو خەڵکی تووشی گومان و دوودڵی بکەن ودامەزراو نەبن لەسەری بۆ ئەوەی کەس شوێنی نەکەوێت، ئەوانەی ئەوە سیفات و ئاکاریانە لە گومڕایی و سەرلێشێواندان و دوورن لە ھەموو ھەق و ڕاستیەک.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوۡمِهِۦ لِيُبَيِّنَ لَهُمۡۖ فَيُضِلُّ ٱللَّهُ مَن يَشَآءُ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُۚ وَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
ھیچ پێغەمبەرێکمان نەناردووە بۆ لای گەلەکانیان بەو زمانە نەبێت کە ئەوان قسە و گفتوگۆی پێدەکەن، تاوەکو ئەوەی لای خوای گەورەوە ھاتووە ئاسان بێت بۆ تێگەیشتن لێی، وە ئێمە ئەو پێغەمبەرانەمان نەناردووە تاوەکو خەڵکی ناچار بەباوەڕھێنان بەخوا بکەن، خوای گەورە بەدادگەری خۆی ھەر کەسێکی ویست گومڕای دەکات، وە ھەرکەسێکیشی ویست بەفەزڵی خۆی ھیدایەتی دەدات، زاڵ و بەدەسەڵاتە وھیچ کەسێک زاڵ و بەدەسەڵات نابێت بەسەریدا، وە زۆریش دانا و کاربەجێیە لەدروستکراوەکان و بەڕێوەبردنیان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا مُوسَىٰ بِـَٔايَٰتِنَآ أَنۡ أَخۡرِجۡ قَوۡمَكَ مِنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ وَذَكِّرۡهُم بِأَيَّىٰمِ ٱللَّهِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّكُلِّ صَبَّارٖ شَكُورٖ
موسامان نارد بۆ لای بەنو ئیسرائیل وە بە بەڵگە و نیشانە وموعجیزەکانمان پاڵپشتیمان کرد کە بەڵگە بوون لەسەر ڕاستگۆیی ئەو، وە ئەو لەلایەن پەروەردگاریەوە ڕەوانە کراوبوو، وە فەرمانمان پێکرد تاوەکو گەلەکەی لە کوفر و بێباوەڕی و نەزانینەوە دەربھێنێت بەرەو ڕووناکی ئیمان و زانست، وە فەرمانیشمان پێکرد کە ئەو ڕۆژانەیان بەبیر بھێنێتەوە کەخوای گەورە ناز ونیعمەتەکانی خۆی تێیدا بەسەردا ڕشتن، چونکە لەو ڕۆژانەدا بەلگە ونیشانە گەلێکی ڕوون وئاشکرا ھەبوون لەسەر یەکخواپەرستی و گەورەیی دەسەڵاتی ئەو، وە ڕشتنی ناز ونیعمەتەکانی بەسەر باوەڕداراندا، ئەمەش ئارامگرانێک لەسەر تاعەت و گوێڕایەڵی خوای گەورە وبەردەوام بووان لەشوکر سوپاسی لەسەر ناز ونیعمەتەکانی سوودی لێ دەبینن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• أن المقصد من إنزال القرآن هو الهداية بإخراج الناس من ظلمات الباطل إلى نور الحق.
مەبەست لە ناردنە خوارەوەی قورئانی پیرۆز ھیدایەت و ڕینمونیە تاوەکو خەڵکی لە تاریکی و شەوەزەنگی ناھەقی و نەزانینەوە دەربھێنێت بەرەو نوور و ڕووناکی ھەق و ڕاستی.
وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ إِذۡ أَنجَىٰكُم مِّنۡ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ يَسُومُونَكُمۡ سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ وَيُذَبِّحُونَ أَبۡنَآءَكُمۡ وَيَسۡتَحۡيُونَ نِسَآءَكُمۡۚ وَفِي ذَٰلِكُم بَلَآءٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَظِيمٞ
- ئەی پێغەمبەری خوا - چیرۆکی موسا بۆ ئوممەتەکەت باس بکە کاتێک گوێڕایەڵی فەرمانی پەروەردگاری بوو، وە بەگەلەکەی لە بەنوئیسرائیل وت: یادی ئەو ناز و نیعمەتانە بکەنەوە کە خوای گەورە پێ بەخشیون، پێی وتن: ئەی گەلەکەم یادی ئەو ناز و نیعمەتانە بکەنەوە بەسەرتانەوەیە کاتێک خوای گەورە ڕزگاری کردن لە فیرعەون و دارودەستەکەی، وە سەلامەتی کردن لە سزای ئەوان، کە توندترین سزایان دەدان، کوڕەکانیان سەردەبڕین تاوەکو کەسێک لەدایک نەبێت بەرەنگاریان ببێتەوە و دەست بگرێت بەسەر موڵک وپاشایەتی و دەسەڵاتەکەی فیرعەوندا، وە ئافرەتەکانیان دەھێشتنەوە تاوەکو سوک و ڕیسوایان بکەن و بیانکەن بەکارەکەر و خزمەتکاری خۆیان، لەم کار و بەڵا و ناخۆشیەی لەلایەن ئەوانە بەسەرتاندا ھات تاقیکردنەوەیەکی گەورەی ئێوەی تێدایە، چونکە خوای گەورە لەبەرامبەر ئارامگرتن لەسەر ئەو بەڵا و ناڕەحەتیانە پاداشتی دانەوە، ئەویش بەوەی ڕزگاری کردن لەدەست فیرعەون و دارودەستەکەی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَإِذۡ تَأَذَّنَ رَبُّكُمۡ لَئِن شَكَرۡتُمۡ لَأَزِيدَنَّكُمۡۖ وَلَئِن كَفَرۡتُمۡ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٞ
موسا پێی وتن: یادی ئەو ساتە بکەنەوە کە پەروەردگارتان پێی ڕاگەیاندن: ئەگەر شوکر و سوپاسی خوای گەورە بکەن لەبەرامبەر ئەو ناز و نیعمەتانەی باسکران و خوای گەورە پێی بەخشیوون ئەوا لە فەزڵ و ناز و نیعمەتی خۆیتان بۆ زیاد دەکات، خۆ ئەگەر ھاتوو نکوڵیش لە ناز و نیعمەتەکانی بکەن و شوکر و سوپاسی نەکەن، ئەوا بێگومان سزای سەختی ھەیە بۆ ئەوانەی نکوڵی لە ناز و نیعمەتەکانی دەکەن و شوکر و سوپاسی ناکەن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقَالَ مُوسَىٰٓ إِن تَكۡفُرُوٓاْ أَنتُمۡ وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا فَإِنَّ ٱللَّهَ لَغَنِيٌّ حَمِيدٌ
موسا بە گەلەکەی وت: ئەی گەلەکەم: ئەگەر ئێوە و ھەموو خەڵکی سەر زەوی بێباوەڕ بن بە خوای گەورە، ئەوا زیانی بێباوەڕیەکەتان بۆ خۆتان دەگەڕێتەوە، چونکە بەڕاستی خوای گەورە بێنیازە لە بەدیھێنراوەکانی خۆی و پێویستی بەوان نییە، ئەو شایستەی ئەوەیە سوپاس و شوکری بکرێت، نە باوەڕی باوەڕداران سوود بەخوای گەورە دەگەیەنێت، نە کوفری بێباوەڕانیش زیانی پێ دەگەیەنێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَلَمۡ يَأۡتِكُمۡ نَبَؤُاْ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ قَوۡمِ نُوحٖ وَعَادٖ وَثَمُودَ وَٱلَّذِينَ مِنۢ بَعۡدِهِمۡ لَا يَعۡلَمُهُمۡ إِلَّا ٱللَّهُۚ جَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِ فَرَدُّوٓاْ أَيۡدِيَهُمۡ فِيٓ أَفۡوَٰهِهِمۡ وَقَالُوٓاْ إِنَّا كَفَرۡنَا بِمَآ أُرۡسِلۡتُم بِهِۦ وَإِنَّا لَفِي شَكّٖ مِّمَّا تَدۡعُونَنَآ إِلَيۡهِ مُرِيبٖ
- ئەی بێباوەڕان - ئایا ھەواڵی لەناوچوونی ئوممەتان و گەلانی پێش خۆتان پێ نەگەیشتووە؟ وەک گەلی نوح وگەلی عاد و گەلی ھود، وە سەمود وگەلی صاڵح، وە ئەو ئوممەت و گەلانەی تریش کەدوای ئەوان ھاتن؟ ئەوانە زۆرن و ناژمێررین تەنھا خوای گەورە دەزانێت چەند بوون، پێغەمبەرەکانیان بە بەڵگە و نیشانە و موعجیزەی ڕوونەوە ھاتن بۆ لایان، بەڵام ئەوان لەداخ و مەراق و قینی دڵیان لەو پێغەمبەرانە دەستی خۆیان دەبرد بەناو دەمیاندا و دەیانگەست، وە وتیان بە پێغەمبەرەکانیان: ئێمە باوەڕمان نییە بەوەی ئێوە ھێناوتانە، وە بە ڕاستی ئێمە گومانمان ھەیە لەوەی ئێوە بۆ لای ئێمە ھاتبن، وە گومانمان ھەیە لەوەی کە ئێمەی بۆ بانگ دەکەن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
۞ قَالَتۡ رُسُلُهُمۡ أَفِي ٱللَّهِ شَكّٞ فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ يَدۡعُوكُمۡ لِيَغۡفِرَ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمۡ وَيُؤَخِّرَكُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗىۚ قَالُوٓاْ إِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُنَا تُرِيدُونَ أَن تَصُدُّونَا عَمَّا كَانَ يَعۡبُدُ ءَابَآؤُنَا فَأۡتُونَا بِسُلۡطَٰنٖ مُّبِينٖ
پێغەمبەرەکانیشیان لە وەڵامیاندا پێیان وتن: ئایا گومان و دوودڵن لە یەکخواپەرستی و بەتاک وتەنھا زانینی زاتی ھەق تەعالای (اللە)؟ کە ئەو خالیق و دروستکەری ئاسمانەکان و زەوییە، وە بەبێ ئەوەی پێشتر نموونەیان ھەبێت بەدی ھێناون؟ ئەو خوایە بانگتان دەکات بۆ باوەڕھێنان، تاوەکو گوناھەکانی پێشوترتان بسڕێتەوە، وە لە دونیایشدا بۆ کاتێکی دیاریکراو دواتان بخات تا ئەو ساتەی کاتی دیاریکروای خۆتان دێت، گەلەکانیش بە پێغەمبەرەکانیان وت: ئێوە وەک ئێمە تەنھا مرۆڤن، ھیچ تایبەتمەندیەکتان نییە بەسەرمانەوە، ئێوە دەتانەوێت لەو خوایانەی باب و باپیرانمان پەرستویانن لامان بدەن، کەوابێت ئەگەر ڕاست دەکەن بەڵگە و نیشانەیەکی ڕوونمان بۆ بھێنن لەسەر سەلماندن و ڕاستگۆییتان کە ئێوە پێغەمبەرن و بۆ لای ئێمە ڕەوانە کراون.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• من وسائل الدعوة تذكير المدعوين بنعم الله تعالى عليهم، خاصة إن كان ذلك مرتبطًا بنعمة كبيرة، مثل نصر على عدوه أو نجاة منه.
یەکێک لە ھۆکارەکانی بانگەواز ئەوەیە یادی ئەو کەسانە بخەیتەوە کە خوای گەورە ناز و نیعمەتێکی زۆری بەسەردا ڕشتوون، بەتایبەتی ئەگەر ئەو کەسە پەیوەست بوو بە ناز و نیعمەتێکی زۆرەوە، وەک سەرخستنیان بەسەر دوژمنەکانیان و ڕزگار بوون لە دەستیان.
• من فضل الله تعالى أنه وعد عباده مقابلة شكرهم بمزيد الإنعام، وفي المقابل فإن وعيده شديد لمن يكفر به.
یەکێک لە فەزڵەکانی خوای گەورە ئەوەیە کە پەیمانی داوە بە بەندەکانی ئەگەر شوکر و سوپاسی بکەن نیعمەتەکانیان بۆ زیاتر دەکات، لە بەرامبەریشدا ئەگەر ھەر کەسێک کوفری نیعمەتەکانی بکات و ناشکوریان بکات ئەوا سزای خوای گەورە زۆر سەخت و دژوارە.
قَالَتۡ لَهُمۡ رُسُلُهُمۡ إِن نَّحۡنُ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَمُنُّ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۖ وَمَا كَانَ لَنَآ أَن نَّأۡتِيَكُم بِسُلۡطَٰنٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
پێغەمبەرەکانیان لە وەڵامیاندا پێیان وتن: ئێمەیش وەک ئێوە مرۆڤین، نکۆڵی لەوە ناکەین کە وەک ئێوە واین، بەڵام ئەمە ئەوە ناگەیەنێت لە ھەموو شتێکدا وەک یەکین، بەڵام ھێندە ھەیە خوای گەورە ناز و نیعمەت و بەخششی تایبەتی بە فەزڵی خۆی دەبەخشێت بەو بەندانەی کە خۆی دەیەوێت، وە لە نێو خەڵکیدا بۆ ھەڵگرتنی پەیامەکەی خۆی ھەڵیان دەبژێرێت و دەیانکات بە پێغەمبەر، وە ئێمەیش بۆمان نییە و ناتوانین ھیچ نیشانە و بەڵگەیەکتان بۆ بھێنن لەوانەی داوامان لێدەکەن بە ویستی خوای گەورە نەبێت، چونکە ھێنانی ئەو بەڵگە و نیشانە و موعجیزانە لە دەسەڵات و توانای ئێمەدا نییە، بەڵکو تەنھا خوای گەورە دەسەڵاتی ئەوەی ھەیە، وە باوەڕدارانیش تەنھا پشت بە خوای گەورە دەبەستن لە ھەموو کاروبارێکیاندا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَا لَنَآ أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى ٱللَّهِ وَقَدۡ هَدَىٰنَا سُبُلَنَاۚ وَلَنَصۡبِرَنَّ عَلَىٰ مَآ ءَاذَيۡتُمُونَاۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُتَوَكِّلُونَ
چی ڕێگر و بڕوبیانویەک ھەیە وامان لێ بکات کە پشت بە خوا نەبەستین؟ لە کاتێکدا خوای گەورە ڕێنمونی کردوین بۆ ڕاستترین و ڕوونترین ڕێگا و ڕێباز، دڵنیاشتان دەکەین ئارام دەگرین لەسەر ئازاردانتان بەگاڵتە و قسەی نابەجێ و باوەڕ نەکردن پێمان، وە دەبێت ئیمانداران لە ھەموو کاروبارێکیاندا تەنھا پشت بە پەروەردگاریان ببەستن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لِرُسُلِهِمۡ لَنُخۡرِجَنَّكُم مِّنۡ أَرۡضِنَآ أَوۡ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَاۖ فَأَوۡحَىٰٓ إِلَيۡهِمۡ رَبُّهُمۡ لَنُهۡلِكَنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ
بێباوەڕانی گەلانی ئەو پێغەمبەرانە کاتێک دەسەوسان بوون لە بەڵگە ھێنانەوە وگفتوگۆ کردن وھیچیان پێ نەما، بە پێغەمبەرەکانیان وت: سوێند بێت لە وڵات و سەرزەوی خۆمان دەرتان دەکەین، یان دەبێت واز لە ئاینەکەی خۆتان بھێنن و بگەڕێنەوە سەر ئاینی ئێمە، خوای گەورەش بۆ دڵنەوایی پێغەمبەرەکانی وەحی بۆ ناردن و پێی فەرموون: بێگومان ستەمکاران لەناو دەبەین، ئەوانەی بێباوەڕ بوون بە خوا و پێغەمبەرەکانی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَنُسۡكِنَنَّكُمُ ٱلۡأَرۡضَ مِنۢ بَعۡدِهِمۡۚ ذَٰلِكَ لِمَنۡ خَافَ مَقَامِي وَخَافَ وَعِيدِ
وە بێگومان دوای لەناوبردنی ئەوانیش - ئەی پێغەمبەران ئێوە و شوێنکەوتوانتان - لەجێگا و شوێنەکانی ئەواندا نیشتەجێ دەکەین، دیارە ئەمەش بۆ کەسێک دەکەین لە پلە وپایە و مەقامی خوای گەورە و چاودێری ئەوی ھەمیشە لەیاد بێت، وە ھەروەھا لەھەڕەشە وسزای من دەترسێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱسۡتَفۡتَحُواْ وَخَابَ كُلُّ جَبَّارٍ عَنِيدٖ
پێغەمبەرەکانیش لە خوای گەورە پاڕانەو و داوایان لێکرد کە سەریان بخات بەسەر دوژمنەکانیاندا، ئیتر ئەوە بوو خوای گەورە سەری خستن، وە ھەموو کەسێکی ملھوڕ و ستەمکار و خۆبەزلزان لەبەرامبەر ھەق و راستی نائومێد و خەسارۆمەند بوون، وە ھەرکاتێکیش ھەق و ڕاستی دەربکەوێت ئەو شوێنی ناکەوێت و دژایەتی دەکات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
مِّن وَرَآئِهِۦ جَهَنَّمُ وَيُسۡقَىٰ مِن مَّآءٖ صَدِيدٖ
لە بەردەمی ئەم کەسە ملھوڕ و خۆبەزلزانەیشەوە لە رۆژی قیامەتدا ئاگری دۆزەخ ھەیە، کە زۆر بە وردی چاودێری دەکات و لە کەمیندایە بۆی، لەناو ئاگری دۆزەخیش لەو کێم و زوخاوەی لەجەستەی دۆزەخیەکان دێتە دەرەوە دەخواتەوە، کە بەھیچ شێوەیەک تینویەتی ناشکێنێت، بەم شێوەیە بەردەوام بە تینویەتی و سزای تریش لە دۆزەخدا سزا دەدرێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
يَتَجَرَّعُهُۥ وَلَا يَكَادُ يُسِيغُهُۥ وَيَأۡتِيهِ ٱلۡمَوۡتُ مِن كُلِّ مَكَانٖ وَمَا هُوَ بِمَيِّتٖۖ وَمِن وَرَآئِهِۦ عَذَابٌ غَلِيظٞ
لەبەر زۆر تاڵی و گەرمی و بۆگەنی ئەو کێم و زوخاوە زۆر لە خۆی دەکات جار لەدوای جار بیخواتەوە، چونکە ناتوانێت قوتی بدات، وە ھێندە سزای سەختە مردن لە ھەموو لایەکەوە بۆی دێت، کەچی ناشمرێت تاوەکو پشوو بدات و لەو سزایە ڕزگاری ببێت، بەڵکو بە زیندوویی دەمێنێتەوە تا خراپتر سزا بچەژێت، وە پاش ئەم سزایەش سزایەکی تری بەئێش و ئازار چاوەڕوانی دەکات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
مَّثَلُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمۡۖ أَعۡمَٰلُهُمۡ كَرَمَادٍ ٱشۡتَدَّتۡ بِهِ ٱلرِّيحُ فِي يَوۡمٍ عَاصِفٖۖ لَّا يَقۡدِرُونَ مِمَّا كَسَبُواْ عَلَىٰ شَيۡءٖۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلضَّلَٰلُ ٱلۡبَعِيدُ
نموونەی ئەو کارە چاکانەی کە بێباوەڕان لە خێر و صەدەقات و ئیحسان و بەزەیی ھاتنەوە بە ھەژاراندا ئەنجامی دەدەن، وەک خۆڵەمێشێک وایە لە ڕۆژێکی گەردەلولدا بایەکی توند لێی ھەڵبکات و لەگەڵ خۆی ھەڵیبگرێت و بە ھەموو لایەکدا بڵاوی کاتەوە و ھیچ شوێنەوارێکی نەمێنێت، کاروکردەوەی بێباوەڕان ئابەو شێوەیەیە ھەرچەند کار و کردەوەی چاکە ئەنجام بدەن کوفر و بێباوەڕیەکەیان وەک ئەو گەردەلولە لێی ھەڵدەکات و ھیچی ناھێڵێت، وە لە ڕۆژی قیامەتیشدا ھیچ سودێک بە خاوەنەکانیان ناگەیەنن، چونکە ھەر کاروکردەوەیەک لەسەر باوەڕ بە خوای گەورە دانەمەزرابێت گومڕاییەکی زۆر دوورە لە ڕێگای ھەق و ڕاستی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• أن الأنبياء والرسل بشرٌ من بني آدم، غير أن الله تعالى فضلهم بحمل الرسالة واصطفاهم لها من بين بني آدم.
پێغەمبەران و نێرراوانی خوای گەورە ھەموویان مرۆڤن و لە نەوەی ئادەمن، تەنھا ھێندە ھەیە خوای گەورە بە پەیامەکەی خۆی فەزڵی ئەوانی داوە بەسەر خەڵکی تردا، وە لە نێو نەوەکانی ئادەمدا ھەڵیبژاردوون بۆ ھەڵگرتنی ئەو ئەمانەتە گەورەیە.
• على الداعية الذي يريد التغيير أن يتوقع أن هناك صعوبات جَمَّة سوف تقابله، ومنها الطرد والنفي والإيذاء القولي والفعلي.
ئەو بانگخوازەی دەیەوێت گۆڕانکاری دروست بکات دەبێت ئەوە بزانێت ڕووبەڕووی ناڕەحەتی و کێشەی گەورە دەبێتەوە، لە نێو ئەو ناڕەحەتیانەدا ڕووبەڕووی دەرکردن و دوورخستنەوە و لێدان و ئازاردانی جەستەیی و دەروونیش دەبێتەوە.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ بِٱلۡحَقِّۚ إِن يَشَأۡ يُذۡهِبۡكُمۡ وَيَأۡتِ بِخَلۡقٖ جَدِيدٖ
- ئەی مرۆڤ - ئایا نازانیت بەڕاستی خوای گەورە ئاسمانەکان و زەوی بەھەق بەدیھێناوە و بەبێ ھوودە و گاڵتە دروستی نەکردووە، - ئەی خەڵکینە - ئەگەر خوای گەورە بیەوێت لەناوتان ببات و خەڵکێکی تر لەجێگای ئێوە بھێنێت ئەوا لەناوتان دەبات و خەڵکێکی تر دێنێتە شوێنتان کە دەیپەرستن و گوێرایەڵی دەکەن، وە ئەو کارەش بۆ پەروەردگار گران و قورس نییە و زۆریش ئاسانە بۆی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَبَرَزُواْ لِلَّهِ جَمِيعٗا فَقَالَ ٱلضُّعَفَٰٓؤُاْ لِلَّذِينَ ٱسۡتَكۡبَرُوٓاْ إِنَّا كُنَّا لَكُمۡ تَبَعٗا فَهَلۡ أَنتُم مُّغۡنُونَ عَنَّا مِنۡ عَذَابِ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۚ قَالُواْ لَوۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُ لَهَدَيۡنَٰكُمۡۖ سَوَآءٌ عَلَيۡنَآ أَجَزِعۡنَآ أَمۡ صَبَرۡنَا مَا لَنَا مِن مَّحِيصٖ
لە ڕۆژی گەڕانەوەدا کە ڕۆژی دوایی دەکات گشت خەڵکی لە گۆڕەکانیان دێنە دەرەوە و دەردەکەون بۆ خوای گەورە، شوێنکەوتووە لاوازەکان بە گەورە و لێپرسراوەکانیان دەڵێن: - ئەی گەورە و سەرکردەکان - ئێمە لە دونیادا شوێن ئێوە کەوتین، بە فەرمانی ئێوە ھەڵدەسوڕاین، وە ھەرچیشتان ئارەزوو لێ نەبوایە وازمان لێدەھێنا، ئایا ئێستا ئێوە دەتوانن بەرگریمان لێ بکەن و بمانپارێزن لە سزای خوای گەورە؟ گەورە و لێپرسراوەکانیش لە وەڵامیاندا دەڵێن: ئەگەر خوای گەورە لە دونیادا ڕێنمونی ئێمەی بکردایە بۆ باوەڕھینان ئەوا ئێمەیش ڕێنمونی ئێوەمان دەکرد، وە ئێستا لە سزای خوا ھەموو لایەکمان ڕزگارمان دەبوو، بەڵام چی بڵێین ئێمە گومڕا بووین و ئێوەشمان گومڕا کرد، جا ئێستاش ئەگەر ھاوار و داد وبێداد بکەین یان ئارام بگرین و بەرگەی سزای خوا بگرین ھەردووکی یەکسان و چوون یەکە ھیچ ڕزگار بوونێکمان نییە لە سزای خوای گەورە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقَالَ ٱلشَّيۡطَٰنُ لَمَّا قُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ إِنَّ ٱللَّهَ وَعَدَكُمۡ وَعۡدَ ٱلۡحَقِّ وَوَعَدتُّكُمۡ فَأَخۡلَفۡتُكُمۡۖ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيۡكُم مِّن سُلۡطَٰنٍ إِلَّآ أَن دَعَوۡتُكُمۡ فَٱسۡتَجَبۡتُمۡ لِيۖ فَلَا تَلُومُونِي وَلُومُوٓاْ أَنفُسَكُمۖ مَّآ أَنَا۠ بِمُصۡرِخِكُمۡ وَمَآ أَنتُم بِمُصۡرِخِيَّ إِنِّي كَفَرۡتُ بِمَآ أَشۡرَكۡتُمُونِ مِن قَبۡلُۗ إِنَّ ٱلظَّٰلِمِينَ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
ئەو کاتەی بڕیار دەدرێت کە خەڵکی باوەڕدار و خواناس بچنە بەھەشتەوە، وە خەڵکی دۆزەخیش بچنە ئاگری دۆزەخەوە، شەیتان دێت و دەڵێت: بەڕاستی وەعد و پەیمانی خوای گەورە ھەق و ڕاست دەرچوو، ئەوەی پەیمانی پێدابوون ھاتەدی، وە ڕوو دەکاتە دۆزەخییەکان و پێیان دەڵێت: منیش وەعد و پەیمانی ناڕەوا و درۆم پێدان و نەمبردە سەر و فریوم دان، وە لە دونیاشدا من ھێزێکی وام نەبوو بە زۆر شوێنی خۆمتان بخەم و بێباوەڕ و گومڕاتان بکەم، تەنھا ھێندە ھەبوو گوناھ و تاوانم بۆ دەڕازاندنەوە و ئێوەیش بەپەلە شوێنم دەکەوتن، جا کەوابوو لۆمە و سەرزەنشتی من مەکەن کە گومڕا و سەرلێشێواو بوون، بەڵکو لۆمە و سەرزەنشتی خۆتان بکەن چونکە ئەوە لە پێشترە بۆ لۆمە کردن، من ناتوانم فریای ئێوە بکەوم و سزاتان لەسەر لابەرم، وە ھەروەھا ئێوەش ناتوانن فریای من بکەون و سزام لەسەر سووک بکەن، بەڕاستی من بێباوەڕم و نکۆڵی لەوە دەکەم لە دونیادا منتان کردە ھاوەڵی خوای گەورە لەپەرستن و بەگوێتان کردم، (لە دوای ئەوە خوای گەورە بەھەموویان دەفەرموێت): بێگومان ستەمکاران - ئەوانەی ھاوەڵیان بۆ خوای گەورە بڕیاردا و بێباوەڕ بوون پێی لە دونیادا - سزایەکی بە ئێش و ئازار چاوەڕوانیان دەکات لە ڕۆژی قیامەتدا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأُدۡخِلَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا بِإِذۡنِ رَبِّهِمۡۖ تَحِيَّتُهُمۡ فِيهَا سَلَٰمٌ
بە پێچەوانەی سەرەنجام و عاقیبەتی ستەمکارانەوە، ئەوانەی باوەڕیان ھێناوە و کاروکردەوەی چاکەیان ئەنجامداوە، خوای گەورە دەیانخاتە بەھەشتانێک کە ڕووبارەکان بەژێر کۆشک و تەلار و دارو درەختەکانیاندا دەچێت، وە بەبڕیار و مۆڵەتی پەروەردگاریان بەھەمیشەیی و ھەتا ھەتایی لەوێ دەمێننەوە، ھەندێکیان سڵاو لە ھەندێکی تریان دەکەن، وە فریشتەکان و پەروەردگاریشیان سڵاویان لێدەکەن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَلَمۡ تَرَ كَيۡفَ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا كَلِمَةٗ طَيِّبَةٗ كَشَجَرَةٖ طَيِّبَةٍ أَصۡلُهَا ثَابِتٞ وَفَرۡعُهَا فِي ٱلسَّمَآءِ
- ئەی پێغەمبەر - ئایا نازانیت خوای گەورە چۆن نمونە دەھێنێتەوە بۆ وشەی پاک وچاک، کە وشەی یەکخواپەرستی (لا الە الا اللە) یە، کاتێک نمونەی بە درەختێکی پاکوخاوێن دێنێتەوە کە دارخورمایە، ڕەگ و ڕیشەکەی لەناخی زەویدا ڕۆچوەتە خوارەوە بەریشاڵەکانی ئاوی زوڵال و پاکوخاوێن دەخواتەوە، وە لق و چڵ و پۆپەکانیشی بەرز بوونەتوە بۆ ئاسمان و لە ئاوی ئاوڕنگ دەخۆنەوە و ھەوای پاكژ ھەڵدەمژن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• بيان سوء عاقبة التابع والمتبوع إن اجتمعا على الباطل.
ئەم ئایەتانە سەرنجام و عاقیبەت خراپی شوێنکەوتە و شوێنکەوتوو ڕوون دەکەنەوە ئەگەر ھاتوو ھەردوولایان لەسەر ناڕەوا و باتڵ لەدونیادا کۆبووبونەوە.
• بيان أن الشيطان أكبر عدو لبني آدم، وأنه كاذب مخذول ضعيف، لا يملك لنفسه ولا لأتباعه شيئًا يوم القيامة.
ئەم ئایەتانە ئەوە ڕوون دەکەنەوە کە شەیتان گەورەترین دوژمنی نەوەکانی ئادەمە، وە زۆر درۆزن و سوک و ڕسوا و لاوازە، چونکە لە ڕۆژی قیامەتدا ناتوانێت ھیچ شتێک بۆ خۆی و شوێکەوتوانی بکات و ھەندێک لە ئازار و سزایان لەسەر سووک بکات.
تُؤۡتِيٓ أُكُلَهَا كُلَّ حِينِۭ بِإِذۡنِ رَبِّهَاۗ وَيَضۡرِبُ ٱللَّهُ ٱلۡأَمۡثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
ئەم درەختە بە فەرمانی خوای گەورە ھەموو کات بەروبومی پاکوخاوێنی خۆی دەدات، خوای گەورە ئەم نمونانە بۆ خەڵکی دەھێنێتەوە تاوەکو خەڵکی وە ھۆش خۆ بێنەوە و بیرێک لە پاشەڕۆژی خۆیان و کاروکردەوەیان بکەنەوە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٖ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ ٱجۡتُثَّتۡ مِن فَوۡقِ ٱلۡأَرۡضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٖ
وە نمونەی وشەی شیرک و ھاوبەشدانانی پیس و نەگریس وەک درەختێکی پیس و بۆگەن وایە (وەک گوژاڵکە) لەڕیشکەوە ھەڵکێشرابێت، کە ھیچ جێگیر نییە لەسەر زەوی چونکە ڕەگی دانەکوتاوە بەناخی زەویدا و بەرزیش نەبووەتەوە بەرەو ئاسمان، خێرا دەفەوتێت و لەناودەچێت و بای بەھێز لەگەڵ خۆی دەیبات، وشەی کوفر و بێباوەڕیش وەک ئەم درەختە لاوازە سەرەنجامەکەی نەمان و تیاچوونە، وە ھیچ کارێکی جوان چاکیش بۆ خاوەنەکەی بەرز ناکاتەوە بۆ لای خوای گەورە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
يُثَبِّتُ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱلۡقَوۡلِ ٱلثَّابِتِ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِۖ وَيُضِلُّ ٱللَّهُ ٱلظَّٰلِمِينَۚ وَيَفۡعَلُ ٱللَّهُ مَا يَشَآءُ
خوای گەورە دڵ و دەرونی باوەڕداران لە ژیانی دونیادا بە وشەی یەکخواپەرستی (لا الە الا اللە) لەسەر باوەڕ و ئیمان چاک دامەزراویان دەکات تا ئەو رۆژەی دەمرن لەسەر باوەڕ و ئیمانی خۆیان بەردەوام دەبن، وە دامەزراویشیان دەکات لە کاتی پرسیار لێکردنیان لەناو گۆڕ، وە لەکاتی زیندوو بوونەوەشیان ڕۆژی قیامەت، وە ستەمکارانیش گومڕا و سەرلێشێواو دەکات (ئەوانەی بەھاوبەش بڕیاردان و بێباوەڕی کردن لەسەر ڕێگای ھەق و ڕاستی لایاندا و گومڕا بوون)، وە خوای گەورە ھەرچیەکی بوێت ئەنجامی دەدات لە گومڕاکردنی ئەوانەی بە عەدل و دادگەری خۆی ویستی لەسەرە، وە ھیدایەت و ڕێنمونی کردنی ئەوانەشی بە فەزڵی خۆی ویستی لەسەرە، ھیچ کەس ناتوانێت خوای گەورە ناچار بەھیچ شتێک بکات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
۞ أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ بَدَّلُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ كُفۡرٗا وَأَحَلُّواْ قَوۡمَهُمۡ دَارَ ٱلۡبَوَارِ
- ئەی پێغەمبەر - بێگومان حاڵی ئەو کەسانەت بینی لەبێباوەڕانی قوریش کە بێباوەڕ بون بەخوای گەورە و پێغەمبەرەکەی چۆن ناز و نیعمەتەکەی خوا (کەھێمنی و ئاسایشی حەرەم و ڕەوانە کردنی پێغەمبەر بوو بۆیان) گۆڕییانەوە بە کوفڕ و بێباوەڕی، وازیان لەو نیعمەتانە ھێنا و گوڕییانەوە، نیعمەتەکانی خوایان گۆڕیەوە بەکوفر و بێباوەڕی کاتێک پەیامەکەی پەروەردگاریان بە درۆزانی و باوەڕیان پێنەکرد، ئەوانە شوێنکەوتوانی خۆیان لەبێباوەڕانی گەل و ھۆزیان بەرەو خانەی فەوتان و تیاچوون برد.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَجَعَلُواْ لِلَّهِ أَندَادٗا لِّيُضِلُّواْ عَن سَبِيلِهِۦۗ قُلۡ تَمَتَّعُواْ فَإِنَّ مَصِيرَكُمۡ إِلَى ٱلنَّارِ
موشریکین و ھاوبەشدانەران چەندین ھاوبەشیان بۆ خوای گەورە بڕیاردا، تاوەکو شوێنکەوتوانیان لە ڕێگای ڕاست لابدەن و گومڕایان بکەن، ئەمەش دوای ئەوە خۆشیان گومڕا و سەرلێشێواو بوون، جا - ئەی پێغەمبەری خوا - پێیان بڵێ: دەسا چەند ڕۆژێک لە دونیا ڕابوێرن، وە گومان و شوبوھاتیش لە دونیا لەناو خەڵکیدا بڵاو بکەنەوە، (ئەی دوای بۆ کوێ ئەڕۆن؟) خۆ سەرەنجام و عاقیبەتتان لە ڕۆژی قیامەتدا ھەر چوونە ناو ئاگرە، چونکە جگە لە ئەو سەرەنجامە ھیچ سەرەنجامێکی ترتان نییە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قُل لِّعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُنفِقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ سِرّٗا وَعَلَانِيَةٗ مِّن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَ يَوۡمٞ لَّا بَيۡعٞ فِيهِ وَلَا خِلَٰلٌ
- ئەی پێغەمبەری خوا - بەبەندە باوەڕدارەکانم بڵێ: ئەی باوەڕدارینە نوێژەکانتان بە جوانترین شێوە ئەنجام بدەن، وە لەو ماڵ و سەروەت و سامانەی کە خوای گەورە ڕۆزی داون بەخشینە واجب و سوننەتەکانی لێ ببەخشن بە نھێنی و ئاشکرا، بە نھێنی ببەخشن ئەگەر ترسان تووشی ڕیا ببن، یان بە ئاشکرا تاوەکو خەڵکی چاوتان لێ بکەن و ئەوانیش لە پێناو خوا ببەخشن، پێش ئەوەی ڕۆژێک بێت کە نە فرۆشتن و نە دۆستایەتی تێدا نییە، ئەگەر ھەوڵی ئەوە بدەن و بیانەوێت بریتی و فدیە بدەن بۆ ئەوەی لە سزای دۆزەخ ڕزگاریان ببێت، یان بە ھۆی دۆستایەتی و ھاوڕێیەتیەوە بیانەوێت ھاوڕێیەکیان تکایان بۆ بکات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَأَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجَ بِهِۦ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ رِزۡقٗا لَّكُمۡۖ وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلۡفُلۡكَ لِتَجۡرِيَ فِي ٱلۡبَحۡرِ بِأَمۡرِهِۦۖ وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلۡأَنۡهَٰرَ
خوای گەورە (اللە) ئەو زاتەیە کە ئاسمانەکان و زەوی لە نەبوونەوە بەدیھێناوە، وە لە ئاسمانەکانیشەوە بارانی باراندووە، ھەر بە ئاوی ئەو بارانە گەلێک میوەی جیاجیا و ھەمە چەشنەی بۆ ڕواندوون تاوەکو ببێتە ڕزق و ڕۆزی بۆتان، - ئەی خەڵکینە - وە کەشتیەکانیشی بۆ ڕام و ملکەچ و ژێربار کردوون تا بە فەرمانی ئەو لە دەریادا بە پێی ئەو ئەندازەگیریەی خۆی دیاری کردووە بێن و بڕۆن، وە ڕووبارەکانیشی بۆ ڕام و ملکەچ کردووە بۆ ئەوەی لە ئاوی زوڵاڵی بخۆنەوە، وە ئاوی مەڕ و ماڵات و ئاژەڵ و کشتوکاڵیشتانی پێ بدەن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ دَآئِبَيۡنِۖ وَسَخَّرَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ
وە ڕۆژ و مانگیشی بۆ ڕام و ملکەچ کردوون کە بەردەوام دێن و دەڕۆن، وە شەو ڕۆژیشی بۆ ڕام و ملکەچ کردوون کە بە دوای یەکدا دێن و دەڕۆن، شەوی کردووە بە مایەی پشوودان و حەسانەوەتان، وە ڕۆژیشی کردووە بە مایەی ژیان و چالاکیتان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• تشبيه كلمة الكفر بشجرة الحَنْظل الزاحفة، فهي لا ترتفع، ولا تنتج طيبًا، ولا تدوم.
لێکچواندنی وشەی کوفر و بێباوەڕی بە داری پیس و پۆخڵی گوژاڵکە، کە ھیچ لە جێگای خۆی بەرز نابێتەوە، وە بەروبومێکی جوان و خاوێنی نییە، وە تەمەنی کەمە و بەردەوام نابێت.
وَءَاتَىٰكُم مِّن كُلِّ مَا سَأَلۡتُمُوهُۚ وَإِن تَعُدُّواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآۗ إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَظَلُومٞ كَفَّارٞ
ھەموو ئەو شتانەی داواتان کردووە و ئەوەیشی داواتان نەکردووە لە خوای گەورە ھەمووی پێ بەخشیوون، وە ئەگەر بێتۆ بتانەوێت ناز و نیعمەت و بەخششەکانی خوای گەورە بژمێرن لەبەر زۆریان ناتوانن بیانژمێرن، ئەوەی بۆی باسکردوون چەند نموونەیەکی کەمی ئەو نیعمەت و بەخششانەن، بێگومان مرۆڤ زۆر ستەم لە خۆی دەکات و زۆریش ناشکور و سپڵەیە بەرامبەر نیعمەتەکانی (اللە سبحانە و تعالی).
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِيمُ رَبِّ ٱجۡعَلۡ هَٰذَا ٱلۡبَلَدَ ءَامِنٗا وَٱجۡنُبۡنِي وَبَنِيَّ أَن نَّعۡبُدَ ٱلۡأَصۡنَامَ
- ئەی پێغەمبەر - بۆ گەل و ھۆزەکەتی باس بکە کاتێک ئیبراھیم (سەلامی خوای لێ بێت) دوای ئەوەی ئیسماعیلی کوڕی و ھاجەرەی خێزانی لەناو شیوی مەککە نیشتەجێکرد، لە خوای گەورە پاڕایەوە و وتی: ئەی پەروەردگارم ئەم شارەی کە (مەککە) یە و ئیسماعیل و ھاجەری دایکیم لێ نیشتەجێ کردووە، بیکە بە شارێکی ھێمن و ئارام و ئاسایش، کە خوێنی تێدا نەڕێژرێت، وە ستەمیشی لەکەس تێدا نەکرێت، وە من و مناڵەکانیشم لە بتپەرستی بپارێزە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضۡلَلۡنَ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِۖ فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُۥ مِنِّيۖ وَمَنۡ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
ئەی پەروەردگارم بەڕاستی بتەکان بوونەتە مایەی گومڕاکردنی زۆرێک لە خەڵکی، چونکە ئەوان وا گومانیان دەبرد کە ئەو بتانە شەفاعەتیان بۆ دەکەن و دەبنە تکاکاریان، بەم ھۆیەشەوە لە ڕێگای ڕاست لایاندان و دووچاری خراپەیان کردن، وە لە بڕی خوا ئەوانیان دەپەرست، جا ھەرکەسێک لە یەکخواپەرستی و تاعەت و گوێڕایەڵی ئەو شوێن من بکەوێت بێگومان ئەوە لە کۆمەڵ و شوێنکەوتوانی منە، وە ھەر کەسێکیش سەرپێچی من بکات و شوێن من نەکەوێت لە یەکخواپەرستی و گوێڕایەڵی ئەو، ئەوا ئەی پەروەردگارم بێگومان تۆ زۆر لێبوردەی گوناھی ئەو گوناھکارانەی کە دەتەوێت لێیان ببوریت، وە زۆریش میھرەبان و بە بەزەییت بۆیان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
رَّبَّنَآ إِنِّيٓ أَسۡكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيۡرِ ذِي زَرۡعٍ عِندَ بَيۡتِكَ ٱلۡمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ فَٱجۡعَلۡ أَفۡـِٔدَةٗ مِّنَ ٱلنَّاسِ تَهۡوِيٓ إِلَيۡهِمۡ وَٱرۡزُقۡهُم مِّنَ ٱلثَّمَرَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَشۡكُرُونَ
ئەی پەروەردگارمان ھەندێک لە زوڕییەت و مناڵەکانم کە ئیسماعیل و نەوەکانیەتی لەم شیوە وشکەی مەککە لای ماڵە پیرۆزەکەت نیشتەجێکردووە کە ھیچ کشتوکاڵ و ئاوێکی لێ نییە، ئەی پەروەردگارمان لە لای ئەو ماڵە پیرۆزە نیشتەجێم کردوون تاوەکو نوێژەکان بەڕێک و پێکی تێدا ئەنجام بدەن، ئەی پەروەردگارمان دەی تۆیش دڵی خەڵکی ڕابکێشە بۆ لای ئەوان و ئەم شارە، وە لەبەروبوم و میوەجاتی ئەم شارە ڕزق و ڕۆزییان بدە، بەڵکو شوکر و سوپاسی ئەو نیعمەت و بەخششانەت بکەن کە ڕژاندووتە بەسەریاندا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
رَبَّنَآ إِنَّكَ تَعۡلَمُ مَا نُخۡفِي وَمَا نُعۡلِنُۗ وَمَا يَخۡفَىٰ عَلَى ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِي ٱلسَّمَآءِ
ئەی پەروەردگارمان بەڕاستی تۆ ئاگاداری ھەموو ئەو شتانەیت دەیشارینەوە، وە ئەوەیشی دەریدەخەین و ئاشکرای دەکەین، وە ھیچ شتێک نییە لە ئاسمانەکان و زەویدا لە خوای گەورە نھێنی و شاراوە بێت، بەڵکو ئاگاداری ھەموویەتی، ھەژاری و پێداویستیەکانی ئێمە بە ئەو شاراوە نییە لای و ئاگادارە پێی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى ٱلۡكِبَرِ إِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَۚ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ ٱلدُّعَآءِ
سوپاس و ستایش بۆ ئەو خوایەی کە نزا و پاڕانەوەکانی گیرا کردم و نەوەی چاکی پێبەخشیم، بە پیری ئیسماعیلی لە ھاجەرە و ئیسحاقیشی لە سارە پێبەخشیم، بێگومان پەروەردگارم (سبحانە و تعالی) ھاوار و پاڕانەوەی نزاکاران دەبیستێ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لِي وَلِوَٰلِدَيَّ وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ يَوۡمَ يَقُومُ ٱلۡحِسَابُ
ئەی پەروەردگارمان لە گوناھەکانی خۆم و دایک و باوکم خۆشبە (ئیبراھیم ئەم نزایەی کاتێک کرد پێش ئەوەی بزانێت کە باوکی دوژمنی خوایە و بۆی ڕوون بێتەوە، جا کاتێک بۆی ڕوون بوویەوە کە دوژمنی خوایە خۆی لێھەڵاوێرا)، وە ھەروەھا لەو ڕۆژەی کە خەڵکی لە گۆڕەکانیان ھەڵدەسنەوە بۆ لێپرسینەوەی لەبەردەست پەروەردگاریان، لە گوناھی باوەڕدارانیش خۆشبە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَا تَحۡسَبَنَّ ٱللَّهَ غَٰفِلًا عَمَّا يَعۡمَلُ ٱلظَّٰلِمُونَۚ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمۡ لِيَوۡمٖ تَشۡخَصُ فِيهِ ٱلۡأَبۡصَٰرُ
- ئەی پێغەمبەر - وا گومان نەبەیت کاتێک خوای گەورە سزای ستەمکاران دوا دەخات، بێ ئاگایە لە کاروکردەوەیان لە بەدرۆزانینی پێغەمبەران و ڕێگری کردن لە ئاینە پیرۆزەکەی، نەخێر بەڵکو زانایە پێیان، وە ھیچ شتێکی لاشاراوە نییە، بەڵکو سزاکانیان دوادەخات بۆ ڕۆژی قیامەت، ئەو ڕۆژەی لەترسی ناڕەحەتی و دیمەنەکانی چاوەکان ئەبڵەق دەبن تێیدا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• بيان فضيلة مكة التي دعا لها نبي الله إبراهيم عليه الصلاة والسلام.
• أن الإنسان مهما ارتفع شأنه في مراتب الطاعة والعبودية ينبغي له أن يخاف على نفسه وذريته من جليل الشرك ودقيقه.
بێگومان مرۆڤ ھەرچەند پلەوپایە و مەکانەتی لە ڕووی بەرزی تاعەت و گوێڕایەڵی و بەندایەتی بۆ خوای گەورە بەرز بێت بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دەبێت ترسی لە خۆی و نەوەکانیشی ھەبێت کە بکەونە ناو ھاوبەشدانانی بچوک و ئاشکراوە.
مُهۡطِعِينَ مُقۡنِعِي رُءُوسِهِمۡ لَا يَرۡتَدُّ إِلَيۡهِمۡ طَرۡفُهُمۡۖ وَأَفۡـِٔدَتُهُمۡ هَوَآءٞ
ئەو کاتەی خەڵکی لە گۆڕەکانیان ھەڵدەسنەوە بە خێرایی بەرەو بانگکەرەکە دەڕۆن بەشێوەیەک سەریان بەرز کردووەتەوە و لەترسا تەماشای ئاسمان دەکەن، وە پێڵوی چاوەکانیان وەستاوە و نایەتە خوارەوە، بەڵکو لەبەر ناڕەحەتی دیمەنەکان چاوەکانیان ئەبڵەق بووە، وە دڵەکانیشیان خاڵی بووەتەوە لە ھەموو شتێک و ژیری و تێگەیشتنیان تێدا نەماوە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَنذِرِ ٱلنَّاسَ يَوۡمَ يَأۡتِيهِمُ ٱلۡعَذَابُ فَيَقُولُ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ رَبَّنَآ أَخِّرۡنَآ إِلَىٰٓ أَجَلٖ قَرِيبٖ نُّجِبۡ دَعۡوَتَكَ وَنَتَّبِعِ ٱلرُّسُلَۗ أَوَلَمۡ تَكُونُوٓاْ أَقۡسَمۡتُم مِّن قَبۡلُ مَا لَكُم مِّن زَوَالٖ
- ئەی پێغەمبەر - ئوممەتەکەت بترسێنە بە سزای خوا لە رۆژی قیامەتدا، جا ئەو کاتە ئەوانەی ستەمیان لە خۆیان کردووە بە کوفرکردن و بێباوەڕی و ھاوەڵ بڕیاردان بۆ خوا، دەڵێن: ئەی پەروەردگارمان، مۆڵەتمان بدە و سزاکەمان دوابخە، وە بۆ ماوەیەکی کەمیش بێت بمانگێڕەوە بۆ ژیانی دونیا تاوەکو باوەڕت پێ بھێنین، وە شوێن ئەو پێغەمبەرانە بکەوین کە ڕەوانەت کرد بۆ لامان، بە گاڵتە پێکردن و سەرزەنشتێکەوە وەڵامیان دەدرێتەوە و پێیان دەوترێت: ئایا ھەر ئێوە نەبوون کاتی خۆی لە دونیا سوێندتان دەخوارد کە لە دونیا ھەر دەمێننەوە و ناگەڕێنەوە بۆ ڕۆژی دوایی، ئەی ھەر ئێوە نەبوون کە نکۆڵی ئەوەتان دەکرد کە لەپاش مردن زیندوو بکرێنەوە؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَسَكَنتُمۡ فِي مَسَٰكِنِ ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ وَتَبَيَّنَ لَكُمۡ كَيۡفَ فَعَلۡنَا بِهِمۡ وَضَرَبۡنَا لَكُمُ ٱلۡأَمۡثَالَ
ئێوە لە جێگا و ڕێگا و شوێنی بێباوەڕانی ئوممەتانی پێش خۆتان نیشتەجێ بوون، کە بەکوفر کردن و ھاوەڵ بڕیاردان بۆ خوا ستەمیان لە خۆیان کرد، وەک گەلی ھود و گەلی ساڵح، وە چاک بۆتان ڕوون بوویەوە کە چۆن لەناومان بردن و چیمان بەسەر ھێنان، وە لەم قورئانەدا نموونەی زۆریشمان لەبارەی گەلانی پێشووەوە بۆ ھێنانەوە تاوەکو پەند و ئامۆژگاری لێوەربگرن، بەڵام ھیچ پەند و ئامۆژگاریتان لێوەرنەگرت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقَدۡ مَكَرُواْ مَكۡرَهُمۡ وَعِندَ ٱللَّهِ مَكۡرُهُمۡ وَإِن كَانَ مَكۡرُهُمۡ لِتَزُولَ مِنۡهُ ٱلۡجِبَالُ
ئەوانەی لە جێگا و ڕێگای ئەو گەلە ستەمکارانەی ئوممەتانی پێشوو نیشتەجێ بوون بێگومان خەریکی پیلانگێڕان و فڕوفێڵ بوون بۆ کوشتنی پێغەمبەری خوا موحەممەد (صلی اللە علیە وسلم) و کۆتایی پێھێنان بە بانگەوازەکەی، بێگومان خوای گەورە ئاگاداری فڕوفێڵ و پیلانی ئەوانە و ھیچی لاشاراوە نییە، فڕوفێڵی ئەوانە زۆر لاوازە، لەبەر لاوازیان کێو و شاخ و شتەکانی تریشی پێ لانەدەدرا، بپێچەوانەی فێڵ و پیلانی خوا لەوان کە لەناوی بردن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَلَا تَحۡسَبَنَّ ٱللَّهَ مُخۡلِفَ وَعۡدِهِۦ رُسُلَهُۥٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٞ ذُو ٱنتِقَامٖ
- ئەی پێغەمبەری خوا - واگومان نەبەیت ئەو خوایەی کە پەیمان و بەڵێنی داوە کە پێغەمبەرەکانی سەربخات بەسەر دوژمنەکانیاندا پەیمان و بەڵێنەکانی خۆی ناباتە سەر، بێگومان ھیچ شتێک بەسەر خوای گەورە زاڵ نابێت و دەسەڵاتی نابێت بە سەریدا، وە پشتیوانی دۆست و خۆشەویستانی خۆیەتی و سەربەرز و موەفەقیان دەکات، وە خاوەنی تۆڵەی زۆر توندە بەرامبەر دوژمنەکانی و دوژمنی پێغەمبەرەکانی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
يَوۡمَ تُبَدَّلُ ٱلۡأَرۡضُ غَيۡرَ ٱلۡأَرۡضِ وَٱلسَّمَٰوَٰتُۖ وَبَرَزُواْ لِلَّهِ ٱلۡوَٰحِدِ ٱلۡقَهَّارِ
ئەم تۆڵە کردنەوە لە بێباوەڕان لە ڕۆژی قیامەت دێتەدی، ئەو ڕۆژەی ئەم زەوییە دەگۆڕێت بەزەویەکی تری سپی بێگەرد، وە ھەروەھا ئاسمانەکانیش بە ئاسمانی تر دەگۆڕێن، وە خەڵکیش لە گۆرەکانیان زیندوو دەکرێنەوە و بەجەستە و کاروکردەوەیانەوە لەبەردەست خوای گەورەدا دەوەستێنرێن، ئەو خوایە کە ھیچ شەریک و ھاوەڵی نییە، وھەر خۆی خاوەنی گەورەیی و شکۆیە، دەسەڵاتی ھەیە بەسەر ھەموو شتێکدا و ملکەچیان دەکات، وە ھیچ کەس دەسەڵاتی بەسەر ئەودا نییە، وە زاڵ و بەدسەڵاتە و کەس بەسەر ئەودا زاڵ نابێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَتَرَى ٱلۡمُجۡرِمِينَ يَوۡمَئِذٖ مُّقَرَّنِينَ فِي ٱلۡأَصۡفَادِ
- ئەی پێغەمبەر - ئەو ڕۆژەی کە زەوی بەزەویەکی تر دەگۆڕێت و ئاسمانەکانیش بە ئاسمانی تر، بێباوەڕان و موشریکەكان و بتپەرستەکان دەبینیت لەگەڵ ھاوبیرەکانی خۆیاندا کۆت و بەند کراون، بە زنجیر دەست و پێیان بەگەردنیانەوە بەستراوەتەوە، جلوبەرگی بەریان لە مادەیەکی ڕەشە خێرا گڕ دەگرێت، دەموچاو و ڕوخساریان ئاگری دۆزەخ دایدەگرێت و دەیسوتێنێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
سَرَابِيلُهُم مِّن قَطِرَانٖ وَتَغۡشَىٰ وُجُوهَهُمُ ٱلنَّارُ
ئەی پێغەمبەر ئەو ڕۆژی کە زەوی بەزەویەکی تر دەگۆڕێت وئاسمانەکانیش بەئاسمانی تر، بێباوەڕان وموشریکن وبتپەرستەکان دەبینیت لەگەڵ ھاوبیرەکانی خۆیاندا کۆت وبەند کراون، بەزنجیر دەست وپێیان بەگەردنیانەوە بەستراوەتەوە، جلوبەرگی بەریان لەمادەیەکی ڕەشە خێرا گڕ دەگرێت، دەموچاو وڕوخساریان ئاگری دۆزەخ دایدەگرێت ودەیسوتێنێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
هَٰذَا بَلَٰغٞ لِّلنَّاسِ وَلِيُنذَرُواْ بِهِۦ وَلِيَعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ وَلِيَذَّكَّرَ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ
ئەم قورئانەی دابەزیووە بۆ سەر موحەممەد (صلی اللە علیە وسلم) ئاگادارکردنەوەیەکی خوای گەورەیە بۆ خەڵکی، بۆ ئەوەی ئامۆژگاریان بکات و بیانترسێنێت لە سزای خوا، تاوەکو بزانن کەسێک بەھەق شیاوی پەرستن بێت ھەر زاتی (اللە) یە تاک و تەنھا و بێ ھاوەڵە، بەتاک و تەنھایی دەیپەرستن و ھیچ ھاوەڵێکی بۆ بڕیار نادەن، وە بۆ ئەوەش خەڵکە خاوەن ژیری و بیرە ساغەکان پەند و ئامۆژگاری لێوەربگرن، چونکە ھەر ئەوان سوود لە پەند و ئامۆژگاریەکانی وەردەگرن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• تصوير مشاهد يوم القيامة وجزع الخلق وخوفهم وضعفهم ورهبتهم، وتبديل الأرض والسماوات.
وێنەکردنی دیمەنەکانی ڕۆژی قیامەت، لەترسانی خەڵکی و ئەبڵەق بوونی چاوەکانیان، وە گۆڕینی زەوی و ئاسمانەکان بە زەوی و ئاسمانی تر.
• وصف شدة العذاب والذل الذي يلحق بأهل المعصية والكفر يوم القيامة.
وەسف کردنی سزای توندی ڕۆژی دوایی، بە تایبەت ئەو سزایانەی دەگەن بە گوناھباران و بێباوەڕان لە ڕۆژی قیامەتدا.
• أن العبد في سعة من أمره في حياته في الدنيا، فعليه أن يجتهد في الطاعة، فإن الله تعالى لا يتيح له فرصة أخرى إذا بعثه يوم القيامة.
بەندەکانی خوای گەورە لە ژیانی دونیا مۆڵەتیان دراوە و کاتیان لەبەردەستە بۆ ئەوەی خوای گەورە لە خۆیان ڕازی بکەن، جا بۆیە دەبێت ھەوڵ و کۆششی خۆیان بکەن، وە گوێڕایەڵی فەرمانەکانی خوابن، چونکە بەڕاستی خوای گەورە لەپاش مردن و زیندووبوونەوە لە ڕۆژی قیامەتدا جارێکی تر مۆڵەتیان ناداتەوە، وە بڕوبیانویان نابیسترێت.
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.