ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
سۈرە مۆمىنۇن
ߝߐߘߊ ߟߊߢߌߣߌ߲ ߘߏ߫:
بيان فلاح المؤمنين وخسران الكافرين.
وَٱلَّذِينَ هُمۡ لِلزَّكَوٰةِ فَٰعِلُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَمَنِ ٱبۡتَغَىٰ وَرَآءَ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡعَادُونَ
كىمكى ئۆزىنىڭ خوتۇنلىرى ۋە قول ئاستىدىكى دېدەك - چۆرىلىرىدىن باشقىلار بىلەن جىنسىي تەلىپىنى قاندۇرماقچى بولىدىكەن، ئۇ كىشى ئاللاھ ھالال قىلىپ بەرگەن مەنپەئەتلىنىشتىن ھارام قىلغان نەرسىگە ئۆتۈپ كېتىش ئارقىلىق ئاللاھنىڭ بەلگىلىمىرىنى دەپسەندە قىلغان بولىدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡوَٰرِثُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ خَلَقۡنَا ٱلنُّطۡفَةَ عَلَقَةٗ فَخَلَقۡنَا ٱلۡعَلَقَةَ مُضۡغَةٗ فَخَلَقۡنَا ٱلۡمُضۡغَةَ عِظَٰمٗا فَكَسَوۡنَا ٱلۡعِظَٰمَ لَحۡمٗا ثُمَّ أَنشَأۡنَٰهُ خَلۡقًا ءَاخَرَۚ فَتَبَارَكَ ٱللَّهُ أَحۡسَنُ ٱلۡخَٰلِقِينَ
ئاندىن كېيىن بەچچىداندىكى ئابىمەنىينى قىپقىزىل لەختە قان ھالىتىگە كەلتۈردۇق، ئاندىن ئۇ قىزىل لەختە قاننى چاينالغان بىر پارچە گۆش پارچىسىغا ئوخشايدىغان ھالەتكە كەلتۈردۇق، ئاندىن پارچە گۆشنى قاتتىق سۆڭەككە ئايلاندۇردۇق، ئاندىن ئۇ سۆڭەككە گۆش قوندۇردۇق، ئاندىن كېيىن ئۇنىڭغا روھنى پۈۋلەپ، ھاياتلىققا چىقىرىش ئارقىلىق باشقا بىر مەخلۇققا ئايلاندۇردۇق. ئەڭ گۈزەل ياراتقۇچى ئاللاھ بەرىكىتى كۆپ زاتتۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• للفلاح أسباب متنوعة يحسن معرفتها والحرص عليها.
• التدرج في الخلق والشرع سُنَّة إلهية.
وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءَۢ بِقَدَرٖ فَأَسۡكَنَّٰهُ فِي ٱلۡأَرۡضِۖ وَإِنَّا عَلَىٰ ذَهَابِۭ بِهِۦ لَقَٰدِرُونَ
بىز ئاسماندىن ئېھتىياجغا تۇشلۇق يامغۇر ياغدۇردۇق. ئۇ يامغۇر زىيان سالىدىغان دەرىجىدە كۆپمۇ ئەمەس، ئېھتىياجنى قامدىيالمايدىغان دەرىجىدە ئازمۇ ئەمەس. ئاندىن بىز ئۇنى ئىنسانلارنى ۋە ھايۋانلارنى مەنپەئەتلەنسۇن دەپ زېمىندا تۇرىدىغان قىلدۇق. بىز ئۇنى يوق قىلىۋېتىشكىمۇ شەكسىز قادىر ئىدۇق. (ئەگەر يوق قىلىۋەتكەن بولساق) سىلەر مەنپەئەتلىنەلمەيتتىڭلار.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَأَنشَأۡنَا لَكُم بِهِۦ جَنَّٰتٖ مِّن نَّخِيلٖ وَأَعۡنَٰبٖ لَّكُمۡ فِيهَا فَوَٰكِهُ كَثِيرَةٞ وَمِنۡهَا تَأۡكُلُونَ
شۇ يامغۇر بىلەن سىلەرگە خورمىلىق ۋە ئۈزۈملۈك باغلارنى يېتىشتۈرۈپ بەردۇق، ئۇ باغلاردا سىلەر يەيدىغان ئەنجۈر، ئانار ۋە ئالما دېگەندەك شەكىللىرى ۋە رەڭلىرى خىلمۇخىل مېۋە-چېۋىلەر بار.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَإِنَّ لَكُمۡ فِي ٱلۡأَنۡعَٰمِ لَعِبۡرَةٗۖ نُّسۡقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهَا وَلَكُمۡ فِيهَا مَنَٰفِعُ كَثِيرَةٞ وَمِنۡهَا تَأۡكُلُونَ
ئەي ئىنسانلار! (تۆگە، كالا، قوي قاتارلىق) چارۋىلاردا سىلەرگە ئىبرەت ھەمدە سىلەر ئاللاھنىڭ قۇدرىتىنى ۋە سىلەرگە بولغان لۇتپىنى بىلەلەيدىغان ئالامەت بار. بىز سىلەرنى مۇشۇ چارۋىلارنىڭ قوساقلىرىدىن چىققان، ئىچكۈچىلەرگە لەززەت بېغىشلايدىغان ساپ سۈت بىلەن سۇغىرىمىز. ئۇ چارۋىلاردا سىلەرگە يەنە مىنىش، مويلىرىنى ۋە تىۋىتلىرىنى ئېلىش، قىغلىرىدىن ۋە يۇڭلىرىدىن پايدىلىنىش قاتارلىق كۆپلىگەن مەنپەئەتلەر بار. يەنە سىلەر ئۇلارنىڭ گۆشلىرىدىن يەيسىلەر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَعَلَيۡهَا وَعَلَى ٱلۡفُلۡكِ تُحۡمَلُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦ فَقَالَ يَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓۚ أَفَلَا تَتَّقُونَ
بىز ھەقىقەتەن نۇھ ئەلەيھىسسالامنى قەۋمىنى ئاللاھقا چاقىرىدىغان پەيغەمبەر قىلىپ ئەۋەتتۇق. نۇھ ئۇلارغا: ئەي قەۋمىم! يالغۇز ئاللاھقا ئىبادەت قىلىڭلار، سىلەرنىڭ ئۇنىڭدىن باشقا ھەقىقىي مەبۇدۇڭلار يوق. ئاللاھنىڭ بۇيرۇقلىرىنى ئىجرا قىلىش ۋە چەكلىمىلىرىدىن يېنىش ئارقىلىق ئاللاھقا تەقۋادار بولمامسىلەر؟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَقَالَ ٱلۡمَلَؤُاْ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَوۡمِهِۦ مَا هَٰذَآ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡ يُرِيدُ أَن يَتَفَضَّلَ عَلَيۡكُمۡ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَأَنزَلَ مَلَٰٓئِكَةٗ مَّا سَمِعۡنَا بِهَٰذَا فِيٓ ءَابَآئِنَا ٱلۡأَوَّلِينَ
ئۇنىڭ قەۋمىدىن ئاللاھقا ئىشەنمەيدىغان كاتتىباش، ئاقسۆڭەكلەر ئەگەشكۈچىلىرىگە ۋە خەلق ئاممىسىغا مۇنداق دېدى: ئۆزىنى پەيغەمبەر دەۋالغان بۇ ئادەم پەقەت سىلەرگە ئوخشاش بىر ئىنسان، ئۇ سىلەرگە باش بولۇپ، سىلەردىن ئۈستۈنلۈككە ئېرىشمەكچى. ئەگەر ئاللاھ سىلەرگە ئەلچى ئەۋەتىشنى خالىسا ئىدى، ئەلۋەتتە ئىنساندىن ئەمەس، بەلكى پەرىشتىلەردىن ئەۋەتكەن بولاتتى. بىز نۇھ دەۋا قىلغان بۇ گەپلەرنى ئىلگىرىكى ئەجداتلىرىمىزدىن ئاڭلاپ باقمىغانمىز.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِ أَنِ ٱصۡنَعِ ٱلۡفُلۡكَ بِأَعۡيُنِنَا وَوَحۡيِنَا فَإِذَا جَآءَ أَمۡرُنَا وَفَارَ ٱلتَّنُّورُ فَٱسۡلُكۡ فِيهَا مِن كُلّٖ زَوۡجَيۡنِ ٱثۡنَيۡنِ وَأَهۡلَكَ إِلَّا مَن سَبَقَ عَلَيۡهِ ٱلۡقَوۡلُ مِنۡهُمۡۖ وَلَا تُخَٰطِبۡنِي فِي ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِنَّهُم مُّغۡرَقُونَ
بىز نۇھقا: بىزنىڭ كۆز ئالدىمىزدا ساڭا قانداق ياساشنى تەلىم بەرگىنىمىز بويىچە بىر كېمە ياسىغىن. بىزنىڭ ئۇلارنى ھالاك قىلىش توغرىسىدىكى بۇيرۇقىمىز كېلىپ، تونۇردىن سۇ قاتتىق بېسىم بىلەن ئېتىلىپ چىققان چاغدا كېمىگە بارلىق جانلىقلاردىن ئەركەك - چىشى بولۇپ بىر جۈپتىن ئېلىۋالغىنكى، ئۇلارنىڭ نەسلى داۋاملاشسۇن. ئايالىڭ ۋە ئوغلۇڭغا ئوخشاش ئاللاھ تەرەپتىن ھالاك قىلىنىدىغانلىقى ئالدىنئالا ئۇقتۇرۇلغان كىشىلەردىن باشقا ئائىلەڭدىكىلەرنىمۇ ئالغىن. كاپىر بولۇش ئارقىلىق ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلغانلارنىڭ ئازابتىن قۇتۇلۇشى ۋە ھالاك قىلىنماسلىقى ھەققىدە ماڭا دۇئا قىلمىغىن. چۈنكى ئۇلار شەكسىز توپان بالاسىدا غەرق بولۇپ كەتكۈچىلەردۇر، دەپ ۋەھىي قىلدۇق.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• لطف الله بعباده ظاهر بإنزال المطر وتيسير الانتفاع به.
ئاللاھنىڭ بەندىلەرگە بولغان كۆيۈمچانلىقى ئۇنىڭ يامغۇر ياغدۇرۇپ، يامغۇرنى ئۇلار مەنپەئەتلىنەلەيدىغان قىلىپ بەرگەنلىكىدە نامايان بولىدۇ.
فَإِذَا ٱسۡتَوَيۡتَ أَنتَ وَمَن مَّعَكَ عَلَى ٱلۡفُلۡكِ فَقُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي نَجَّىٰنَا مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
سەن ۋە توپان بالاسىدىن قۇتۇلۇپ سەن بىلەن بىرگە بولغان مۇئمىنلەر كېمىگە چىققىنڭلاردا: بارلىق گۈزەل مەدھىيەلەر كاپىر قەۋمدىن بىزنى قۇتۇلدۇرۇپ، ئۇلارنى ھالاك قىلغان ئاللاھقا خاستۇر، دېگىن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقُل رَّبِّ أَنزِلۡنِي مُنزَلٗا مُّبَارَكٗا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡمُنزِلِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ وَإِن كُنَّا لَمُبۡتَلِينَ
ھەقىقەتەن نۇھ ۋە ئۇنىڭ بىلەن بىرگە بولغان مۇئمىنلەرنى قۇتقۇزۇش ۋە كاپىرلانى ھالاك قىلىشتىن ئىبارەت بۇ ئىشتا، بىزنىڭ پەيغەمبەرلىرىمىزگە ياردەم بېرىپ، ئۇلارنى ئىنكار قىلغانلارنى ھالاك قىلىشقا كۈچىمىز يېتىدىغانلىقىغا ئەلۋەتتە روشەن دەلىللەر بار. بىز مۇئمىن كاپىردىن، ئىتائەتمەن ئاسىيدىن ئايرىلسۇن ئۈچۈن نۇھنى قەۋمىگە پەيغەمبەر قىلىپ ئەۋەتىش ئارقىلىق ئۇلارنى سىنىغان ئىدۇق.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ أَنشَأۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِمۡ قَرۡنًا ءَاخَرِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَأَرۡسَلۡنَا فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥٓۚ أَفَلَا تَتَّقُونَ
بىز ئۇلارغا ئۆزلىرى ئىچىدىن ئاللاھقا چاقىرىدىغان بىر پەيغەمبەرنى ئەۋەتتۇق. پەيغەمبەر ئۇلارغا: يالغۇز بىر ئاللاھقىلا ئىبادەت قىلىڭلار، سىلەرگە ئۇنىڭدىن باشقا ھېچ مەبۇد بەرھەق يوقتۇر. ئاللاھنىڭ بۇيرۇقلىرىنى بەجا كەلتۈرۈپ، چەكلىمىلىرىدىن يېنىش ئارقىلىق ئاللاھقا تەقۋادار بولمامسىلەر؟ دېدى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقَالَ ٱلۡمَلَأُ مِن قَوۡمِهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَكَذَّبُواْ بِلِقَآءِ ٱلۡأٓخِرَةِ وَأَتۡرَفۡنَٰهُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا مَا هَٰذَآ إِلَّا بَشَرٞ مِّثۡلُكُمۡ يَأۡكُلُ مِمَّا تَأۡكُلُونَ مِنۡهُ وَيَشۡرَبُ مِمَّا تَشۡرَبُونَ
ئۇنىڭ قەۋمىدىن ئاللاھقا كاپىر بولغان، ئاخىرەتنى ھەم ئاخىرەتتىكى مۇكاپات ۋە جازالارنى ئىنكار قىلغان، ھاياتىي دۇنيادا نېئمەتلەرنى كەڭرى بەرگەنلىكىمىز ھەددىدىن ئاشۇرۇۋەتكەن ئاقسۆڭەك كاتتىباشلار ئۆزلىرىنىڭ ئەگەشكۈچىلىرىگە ۋە خەلق ئاممىسىغا مۇنداق دېيىشتى: بۇ پەقەت سىلەرگە ئوخشاش بىر ئىنسان، سىلەر يېگەننى يەيدۇ، سىلەر ئىچكەننى ئىچىدۇ، ئۇنىڭ سىلەرگە پەيغەمبەر بولۇپ ئەۋەتىلىدىغانغا سىلەردىن ھېچقانداق ئارتۇقچىلىقى يوق.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَئِنۡ أَطَعۡتُم بَشَرٗا مِّثۡلَكُمۡ إِنَّكُمۡ إِذٗا لَّخَٰسِرُونَ
ئەگەر سىلەر ئۆزۈڭلارغا ئوخشاش بىر ئىنسانغا ئىتائەت قىلساڭلار، ئۇ چاغدا ئەلۋەتتە زىيان تارتىسىلەر، چۈنكى سىلەر ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلىش ئارقىلىق پايدىغا ئېرىشەلمىگىنىڭلارنىڭ ئۈستىگە، ئىلاھلىرىڭلارنى تاشلاپ، ئۆزۈڭلاردىن قىلچە ئارتۇقچىلىقى بولمىغان كىشىگە ئەگەشكەن بولىسىلەر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنۡ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا ٱلدُّنۡيَا نَمُوتُ وَنَحۡيَا وَمَا نَحۡنُ بِمَبۡعُوثِينَ
ھاياتلىق پەقەت مۇشۇ دۇنيادىكى ھاياتلىقتۇر، ئاخىرەت ھاياتى دەيدىغان نەرسە يوق. بىزدىن تىرىكلەر ئۆلىدۇ، ئەمما تىرىلمەيدۇ. يەنە باشقىلار تۇغۇلۇپ، ياشايدۇ. بىز ئۆلگەندىن كېيىن قىيامەت كۈنى ھېساب ئۈچۈن چىقىرىلمايمىز.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• الترف في الدنيا من أسباب الغفلة أو الاستكبار عن الحق.
ثُمَّ أَرۡسَلۡنَا رُسُلَنَا تَتۡرَاۖ كُلَّ مَا جَآءَ أُمَّةٗ رَّسُولُهَا كَذَّبُوهُۖ فَأَتۡبَعۡنَا بَعۡضَهُم بَعۡضٗا وَجَعَلۡنَٰهُمۡ أَحَادِيثَۚ فَبُعۡدٗا لِّقَوۡمٖ لَّا يُؤۡمِنُونَ
ئاندىن بىز ئارقىمۇ-ئارقا پەيغەمبەرلىرىمىزنى ئەۋەتتۇق، ئاشۇ ئۈممەتلەردىن ھەر قانداق بىرىگە ئەۋەتىلگەن پەيغەمبەر كەلسە، ئۇلار ئۇنى ئىنكار قىلىشتى. شۇنىڭ بىلەن بىز ئۇلارنى كەينى - كەينىدىن ھالاك قىلدۇق. نىھايەت ئۇلارنىڭ پەقەت كىشىلەر ئارىسىدا تارقىلىپ يۈرگەن ھېكايىلىرىلا قالدى. پەيغەمبەرلىرى پەرۋەردىگارى تەرىپىدىن ئېلىپ كەلگەن ھەقىقەتكە ئىشەنمىگەن قەۋم ھالاك بولسۇن!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُمَّ أَرۡسَلۡنَا مُوسَىٰ وَأَخَاهُ هَٰرُونَ بِـَٔايَٰتِنَا وَسُلۡطَٰنٖ مُّبِينٍ
ئاندىن بىز مۇسا ۋە ئۇنىڭ قېرىندىشى ھارۇننى توققۇز تۈرلۈك مۆجىزىمىز بىلەن (پەيغەمبەر قىلىپ) ئەۋەتتۇق، بۇ مۆجىزىلەر: ھاسا، نۇرلۇق قول، چېكەتكە، پىت، پاقا، قان، توپان، قەھەتچىلىك ۋە مىۋېلەرنىڭ كېمىيىپ كېتىشى قاتارلىقلاردۇر). يەنە بىز روشەن دەلىل - پاكىتلارنىمۇ بەردۇق.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ وَمَلَإِيْهِۦ فَٱسۡتَكۡبَرُواْ وَكَانُواْ قَوۡمًا عَالِينَ
بىز بۇ ئىككىسىنى پىرئەۋن ۋە ئۇنىڭ قەۋمىنىڭ مۆتىۋەرلىرىگە پەيغەمبەر (پەيغەمبەر قىلىپ) ئەۋەتتۇق. ئاندىن ئۇلار تەكەببۇرلۇق قىلىپ، ئۇ ئىككىسىگە ئىمان ئېيتقىلى ئۇنىمىدى. ئۇلار ئەزەلدىن باشقىلارغا زورلۇق - زومبۇلۇق بىلەن چوڭچىلىق قىلىدىغان كىشىلەر ئىدى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَجَعَلۡنَا ٱبۡنَ مَرۡيَمَ وَأُمَّهُۥٓ ءَايَةٗ وَءَاوَيۡنَٰهُمَآ إِلَىٰ رَبۡوَةٖ ذَاتِ قَرَارٖ وَمَعِينٖ
بىز مەريەم ئوغلى ئىيسانى ۋە ئۇنىڭ ئانىسى مەريەمنى قۇدرىتىمىزنى كۆرسىتىپ بېرىدىغان ئالامەت قىلدۇقكى، مەريەم ئىيساغا دادىسىز ھامىلدار بولدى. بىز ئانا - بالا ئىككىسىنى زېمىندىن ماكانلىشىشقا ئەپلىك تۈپتۈز، داۋاملىق يېڭى سۇ ئېقىپ تۇرىدىغان، ئېگىز بىر جايغا ئورۇنلاشتۇردۇق.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلرُّسُلُ كُلُواْ مِنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَٱعۡمَلُواْ صَٰلِحًاۖ إِنِّي بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِيمٞ
ئەي پەيغەمبەرلەر! مەن سىلەرگە ھالال قىلىپ بەرگەن نەرسىلەردىن كۆڭلۈڭلار تارتقاننى يەڭلار، شەرىئەتكە مۇۋاپىق ياخشى ئەمەللەرنى قىلىڭلار. مەن ھەقىقەتەن سىلەرنىڭ قىلغان ئەمەللىرىڭلارنى بىلىپ تۇرىمەن، ماڭا سىلەرنىڭ ئەمەللىرىڭلاردىن ھېچ نەرسە مەخپىي قالمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَإِنَّ هَٰذِهِۦٓ أُمَّتُكُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَأَنَا۠ رَبُّكُمۡ فَٱتَّقُونِ
ئەي پەيغەمبەرلەر! سىلەرنىڭ دىنىڭلار ھەقىقەتەن بىر دىن، يەنى ئىسلام دىنىدۇر، مەن سىلەرنىڭ پەرۋەردىگارىڭلاردۇرمەن، سىلەرنىڭ مەندىن باشقا پەرۋەردىگارىڭلار يوق. ئۇنداق بولغانىكەن، مېنىڭ بۇيرۇقلىرىمنى بەجا كەلتۈرۈش ھەمدە چەكلىمىلىرىمدىن يېنىش ئارقىلىق ماڭا تەقۋادار بولۇڭلار.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَتَقَطَّعُوٓاْ أَمۡرَهُم بَيۡنَهُمۡ زُبُرٗاۖ كُلُّ حِزۡبِۭ بِمَا لَدَيۡهِمۡ فَرِحُونَ
پەيغەمبەرلەرنىڭ ئەگەشكۈچىلىرى ئۇلاردىن كېيىن دىندا پىرقە ۋە گۇرۇھلارغا بۆلۈنۈپ كەتتى. ھەر بىر پىرقە ئۆزى ئېتىقاد قىلغان دىننىڭ ئاللاھ رازى بولىدىغان دىن ئىكەنلىكىگە ئىشەنگىنىدىن خۇشاللىنىپ، باشقىغا قىلچە پەرۋا قىلمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَذَرۡهُمۡ فِي غَمۡرَتِهِمۡ حَتَّىٰ حِينٍ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَيَحۡسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُم بِهِۦ مِن مَّالٖ وَبَنِينَ
ئۆزلىرىنىڭ دىنى بىلەن خۇشاللىنىدىغان ئاشۇ گۇرۇھلار بىز ئۇلارغا ھاياتىي دۇنيادا بەرگەن مال - ۋاران ۋە بالا - چاقىلارنى ئۆزلىرى لايىق بولغان نەخ ياخشىلىق دەپ ئويلامدۇ؟ ئەمەلىيەت ئۇلار ئويلىغاندەك ئەمەس. بىز ئۇلارغا ئۇ نەرسىلەرنى پەقەتلا مۆھلەت ۋە بىخۇتلاشتۇرۇش ئۈچۈن بەردۇق، لېكىن ئۇلار بۇنى ھېس قىلمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
نُسَارِعُ لَهُمۡ فِي ٱلۡخَيۡرَٰتِۚ بَل لَّا يَشۡعُرُونَ
ئۆزلىرىنىڭ دىنى بىلەن خۇشاللىنىدىغان ئاشۇ گۇرۇھلار بىز ئۇلارغا ھاياتىي دۇنيادا بەرگەن مال - ۋاران ۋە بالا - چاقىلارنى ئۆزلىرى لايىق بولغان نەخ ياخشىلىق دەپ ئويلامدۇ؟ ئەمەلىيەت ئۇلار ئويلىغاندەك ئەمەس. بىز ئۇلارغا ئۇ نەرسىلەرنى پەقەتلا مۆھلەت ۋە بىخۇتلاشتۇرۇش ئۈچۈن بەردۇق، لېكىن ئۇلار بۇنى ھېس قىلمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّ ٱلَّذِينَ هُم مِّنۡ خَشۡيَةِ رَبِّهِم مُّشۡفِقُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱلَّذِينَ هُم بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِمۡ يُؤۡمِنُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱلَّذِينَ هُم بِرَبِّهِمۡ لَا يُشۡرِكُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• إطابة المأكل له أثر في صلاح القلب وصلاح العمل.
• التوحيد ملة جميع الأنبياء ودعوتهم.
وَٱلَّذِينَ يُؤۡتُونَ مَآ ءَاتَواْ وَّقُلُوبُهُمۡ وَجِلَةٌ أَنَّهُمۡ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ رَٰجِعُونَ
ياخشى ئەمەللەرنى قىلىشقا تىرىشىدىغان، قىيامەت كۈنى ئاللاھنىڭ دەرگاھىغا قايتقان ۋاقتىدا ئۆزىنىڭ (ياخشى يوللارغا) سەرپ قىلغان سەدىقىلىرىنى ۋە ياخشى ئەمەللىرىنى قوبۇل قىلماسلىقتىن ئەنسىرەپ تۇرۇپ سالىھ ئەمەللىرى بىلەن ئۇنىڭغا يېقىنلىشىشنىڭ كويىدا بولىدىغانلار،
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَا نُكَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۚ وَلَدَيۡنَا كِتَٰبٞ يَنطِقُ بِٱلۡحَقِّ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
بىز ھېچكىمنى كۈچى يەتمەيدىغان ئىشقا بۇيرۇمايمىز. بىزنىڭ دەرگاھىمىزدا كىتاب (يەنى بەندىلەرنىڭ ئەمەللىرى خاتىرىلىنىدىغان نامە - ئەمال دەپتىرى) باردۇركى، بىز ئۇنىڭغا ھەر كىمنىڭ ئەمىلىنى پۈتۈپ قويدۇق. ئۇ كىتاب ھەقىقەتنى سۆزلەيدۇ، ئۇنىڭدا قىلچە شەك يوق. بەندىلەر ياخشىلىقلىرى كېمەيتىلىش ياكى يامانلىقلىرى كۆپەيتىلىش ئارقىلىق ئۇۋالچىلىققا ئۇچرىمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلۡ قُلُوبُهُمۡ فِي غَمۡرَةٖ مِّنۡ هَٰذَا وَلَهُمۡ أَعۡمَٰلٞ مِّن دُونِ ذَٰلِكَ هُمۡ لَهَا عَٰمِلُونَ
بۇلارنىڭ ئەكسىچە كاپىرلارنىڭ دىللىرى ھەقنى سۆزلەيدىغان بۇ كىتابتىن ھەمدە ئۆزلىرىگە نازىل قىلىنغان كىتابتىن غەپلەتتىدۇر. ئۇلارنىڭ ھازىرقى كۇپۇرلۇقلىرىدىن باشقا يەنە قىلىدىغان نۇرغۇن يامان ئەمەللىرىمۇ بار.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
مُسۡتَكۡبِرِينَ بِهِۦ سَٰمِرٗا تَهۡجُرُونَ
سىلەر ئۆزۈڭلارنى ھەرەم ئەھلىدىن دەۋالغىنىڭلار ئۈچۈن باشقىلارغا چوڭچىلىق قىلىپ شۇنداق قىلىۋاتىسىلەر، ئەمەلىيەتتە سىلەر ھەرەم ئەھلى بولۇشقا لايىق ئەمەس. چۈنكى ئۇنىڭ ئەھلى تەقۋادارلاردۇر. سىلەر كەبىنىڭ ئەتراپىدا ئولتۇرۇپ ناچار سۆزلەرنى قىلىسىلەر، ھەرەمنى ئۆز لايىقىدا ئۇلۇغلىمايسىلەر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَلَمۡ يَدَّبَّرُواْ ٱلۡقَوۡلَ أَمۡ جَآءَهُم مَّا لَمۡ يَأۡتِ ءَابَآءَهُمُ ٱلۡأَوَّلِينَ
بۇ مۇشرىكلار ئاللاھ تائالا قۇرئان كەرىمگە ئىمان ئېيتىش ۋە ئۇنىڭدىكى ئەھكاملارغا ئەمەل قىلىش ئۈچۈن ئويلىنىپ باقمامدۇ ياكى ئۇلارغا ئىلگىرىكى ئەجداتلىرىغا كەلمىگەن خەۋەر كەلدىمۇ؟ ئاندىن ئۇلار قۇرئاندىن يۈز ئۆرۈپ، ئۇنى ئىنكار قىلسۇن؟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَمۡ يَقُولُونَ بِهِۦ جِنَّةُۢۚ بَلۡ جَآءَهُم بِٱلۡحَقِّ وَأَكۡثَرُهُمۡ لِلۡحَقِّ كَٰرِهُونَ
بەلكى ئۇلار: مۇھەممەد بىر ساراڭ، دېيىشىپ ئۇنى يالغانغا چىقىرىشتى. ئەسلىدە مۇھەممەد ئۇلارغا ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىن كەلگەنلىكىدە قىلچە شەك بولمىغان ھەقىقەتنى ئېلىپ كەلگەن ئىدى. ئۇلارنىڭ كۆپ سانلىقى ھەقىقەتنى يامان كۆرىدىغان، ھەسەتخورلۇقىدىن ۋە ئۆزلىرىنىڭ سەپسەتىلىرىگە بولغان مۇتەئەسسىپلىكىدىن ئۇنى ئۆچ كۆرىدىغانلاردۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَوِ ٱتَّبَعَ ٱلۡحَقُّ أَهۡوَآءَهُمۡ لَفَسَدَتِ ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ وَمَن فِيهِنَّۚ بَلۡ أَتَيۡنَٰهُم بِذِكۡرِهِمۡ فَهُمۡ عَن ذِكۡرِهِم مُّعۡرِضُونَ
ئەگەر ئاللاھ ئىشلارنى ئۇلارنىڭ خاھىشى بويىچە ئىجرا قىلىپ، شۇ بويىچە پىلانلىغان بولسا ئىدى، ئۇلارنىڭ ئىشلارنىڭ ئاقىۋىتىنى ۋە توغرا - خاتانى پىلانلاشنى بىلمەسلىكىدىن ئەلۋەتتە ئاسمان - زېمىننىڭ ( تەرتىپى) بۇزۇلۇپ كەتكەن بولاتتى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَمۡ تَسۡـَٔلُهُمۡ خَرۡجٗا فَخَرَاجُ رَبِّكَ خَيۡرٞۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلرَّٰزِقِينَ
ئەي پەيغەمبەر! سەن بۇلارغا ئېلىپ كەلگەن نەرسەڭ ئۈچۈن ئۇلاردىن ھەق تەلەپ قىلىپ، شۇ سەۋەبتىن ئۇلار چاقىرىقنى رەت قىلدىمۇ؟ سەندىن بۇنداق بىر ئىش يۈز بەرگىنى يوق. چۈنكى پەرۋەردىگارىڭنىڭ ساڭا بېرىدىغان مۇكاپاتى ۋە ئەجرى بۇلارنىڭ ۋە باشقىلارنىڭ مۇكاپاتىدىن كۆپ ياخشىدۇر. ئاللاھ ئەڭ ياخشى رىزىق بەرگۈچىدۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
۞ وَلَوۡ رَحِمۡنَٰهُمۡ وَكَشَفۡنَا مَا بِهِم مِّن ضُرّٖ لَّلَجُّواْ فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
ئەگەر ئۇلارغا رەھىم قىلىپ، بېشىغا كەلگەن قەھەتچىلىك ۋە ئاچارچىلىق قاتارلىق كۈلپەتلەرنى كۆتۈرۈۋەتسەك، ئۇلار چوقۇم ئىككىلىنىپ، ئالدى - كەينىگە دەسسىگىنىچە ھەقتىن يىراق ئازغۇنلۇقىدا تېخىمۇ ئەزۋەيلەيدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَ لَكُمُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَٱلۡأَفۡـِٔدَةَۚ قَلِيلٗا مَّا تَشۡكُرُونَ
ئەي ئۆلگەندىن كېيىن تىرىلىشنى ئىنكار قىلغۇچىلار! ئاللاھ تائالا سىلەرنىڭ ئاڭلىشىڭلار ئۈچۈن قۇلاق، كۆرۈشۈڭلار ئۈچۈن كۆز، چۈشىنىشىڭلار ئۈچۈن قەلبلەرنى ياراتتى. شۇنداق تۇرۇغلۇق سىلەر بۇ نېئمەتلەرگە تولىمۇ ئاز شۈكۈر ئېيتىۋاتىسىلەر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَهُوَ ٱلَّذِي يُحۡيِۦ وَيُمِيتُ وَلَهُ ٱخۡتِلَٰفُ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
پەقەت ئاللاھ تائالالا تىرىلدۈرىدۇ، ئۇنىڭدىن باشقا تىرگۈزگۈچى يوق، پەقەت ئاللاھلا جان ئالىدۇ، ئۇنىڭدىن باشقا جان ئالغۇچى يوق. كېچە - كۈندۈزنىڭ قاراڭغۇ - يورۇقلۇقتا ۋە ئۇزۇن - قىسقىلىقتا خىلمۇخىل بولۇشىنى پەقەت ئاللاھ تائالا بېكىتىدۇ. ئۇنىڭ قۇدرىتى ھەم يارىتىش ۋە پىلانلاشتا يېگانىلىكى ھەققىدە ئويلىنىپ باقمامسىلەر!؟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلۡ قَالُواْ مِثۡلَ مَا قَالَ ٱلۡأَوَّلُونَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَقَدۡ وُعِدۡنَا نَحۡنُ وَءَابَآؤُنَا هَٰذَا مِن قَبۡلُ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ
ئۆلگەندىن كېيىن تىرىلىشتىن ئىبارەت بۇ ۋەدە بۇندىن بۇرۇن بىزنىڭ ئاتا - بوۋىلىرىمىزغىمۇ ۋەدە قىلىنغان ئىدى، ئەمما بىز بۇ ۋەدىنىڭ ئىشقا ئاشقانلىقىنى كۆرۈپ باقمىدۇق. بۇ پەقەت ئىلگىرىكىلەرنىڭ يالغان - ياۋىداقلىرىدۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قُلۡ مَن رَّبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ ٱلسَّبۡعِ وَرَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
سَيَقُولُونَ لِلَّهِۚ قُلۡ أَفَلَا تَتَّقُونَ
ئۇلار چوقۇم: يەتتە ئاسمان ۋە بۈيۈك ئەرشنىڭ پادىشاھلىقى ئاللاھقا خاستۇر، دەيدۇ. ئاندىن ئۇلارغا: ئاللاھنىڭ ئازابىدىن ئامان بولۇش ئۈچۈن ئۇنىڭ بۇيرۇقلىرىنى ئىجرا قىلىش ۋە چەكلىمىلىرىدىن يېنىش ئارقىلىق ئاللاھقا تەقۋادارلىق قىلمامسىلەر؟ دېگىن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قُلۡ مَنۢ بِيَدِهِۦ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيۡءٖ وَهُوَ يُجِيرُ وَلَا يُجَارُ عَلَيۡهِ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
ئۇلارغا: ھەممە نەرسىنىڭ پادىشاھلىقى كىمنىڭ قولىدا؟ ھېچ نەرسە ئىگىدارچىلىقىنىڭ سىرتىدا قالمايدىغان، بەندىلىرىدىن خالىغان كىشىنى خاپىلىقتىن قۇتۇلدۇرىدىغان، ئۇ خاپىلىق يەتكۈزمەكچى بولغان كىشىنى قوغداپ، ئۇنىڭدىن ئازابنى قايتۇرالايدىغان ھېچكىم بولمىغان زات كىم؟ ئەگەر بىلسەڭلار دەپ بېقىڭلار، دېگىن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلۡ أَتَيۡنَٰهُم بِٱلۡحَقِّ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
ئەمەلىيەت ئۇلار دەۋا قىلغاندەك ئەمەس، بەلكى بىز ھېچ قانداق شەك بولمىغان ھەقىقەتنى ئېلىپ كەلدۇق. شەكسىزكى ئۇلار ئاللاھنىڭ شېرىكى ۋە بالىسى بارلىقىنى دەۋا قىلىشىدا ئەلۋەتتە يالغانچىلاردۇر. ئاللاھ تائالا ئۇلارنىڭ دېگەنلىرىدىن تولىمۇ ئۈستۈن ۋە ئۇلۇغدۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
مَا ٱتَّخَذَ ٱللَّهُ مِن وَلَدٖ وَمَا كَانَ مَعَهُۥ مِنۡ إِلَٰهٍۚ إِذٗا لَّذَهَبَ كُلُّ إِلَٰهِۭ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ
كاپىرلار بىلجىرلىغاندەك ئاللاھنىڭ بالىسى يوق، ئۇنىڭ بىلەن باشقا ھەقىقىي مەبۇدمۇ يوق. مۇبادا ئاللاھ بىلەن باشقا بىر ھەقىقىي مەبۇد بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە ھەر بىر مەبۇد ئۆزى ياراتقان مەخلۇقاتلىرىنى ئىگىلەيتتى ھەمدە بىر - بىرىنى يېڭىۋالاتتى - دە، كائىناتنىڭ تەرتىپى بۇزۇلۇپ كېتەتتى. ئەمەلىيەتتە بۇنىڭدىن ھېچنەرسە يۈز بەرگىنى يوق. دېمەك بۇ، ھەقىقىي مەبۇدنىڭ پەقەت يەككە - يېگانە ئاللاھ ئىكەنلىكىنى ئۇقتۇرۇپ بەردى. ئۇ مۇشرىكلار سۈپەتلىگەن بالىسى ۋە شېرىكى بولۇش دېگەندەك نالايىق سۈپەتلەردىن پاك ۋە مۇقەددەستۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
ئاللاھ مەخلۇقاتلىرىدىن كۆز بىلەن كۆرگىلى بولمايدىغان ۋە كۆرگىلى بولىدىغان، شۇنداقلا سەزگۈ ئەزالار ئارقىلىق بىلگىلى بولىدىغان ھەممە نەرسىنى بىلگۈچىدۇر، ئۇنىڭغا بۇلاردىن ھېچنەرسە مەخپىي قالمايدۇ. ئاللاھ تائالا شېرىكى بولۇشتىن تولىمۇ بۈيۈكتۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ٱدۡفَعۡ بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ ٱلسَّيِّئَةَۚ نَحۡنُ أَعۡلَمُ بِمَا يَصِفُونَ
ئەي پەيغەمبەر! ساڭا يامانلىق قىلغانلارنى كەچۈرۈۋېتىش ئارقىلىق يامانلىققا ياخشىلىق بىلەن جاۋاب قايتۇرغىن، ئۇلارنىڭ ئەزىيىتىگە سەۋر قىلغىن. بىز مۇشرىكلار سۈپەتلىگەن شېرىك ۋە يالغانچىلىقنى ھەمدە سېنى سېھىرگەر، ساراڭ دېگەنگە ئوخشاش نالايىق سۆزلەر بىلەن قارىلىغانلىقىنى ئوبدان بىلىمىز.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنۡ هَمَزَٰتِ ٱلشَّيَٰطِينِ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَعَلِّيٓ أَعۡمَلُ صَٰلِحٗا فِيمَا تَرَكۡتُۚ كَلَّآۚ إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَآئِلُهَاۖ وَمِن وَرَآئِهِم بَرۡزَخٌ إِلَىٰ يَوۡمِ يُبۡعَثُونَ
مەن دۇنياغا قايتىپ قالسام ياخشى ئەمەللەرنى قىلىشىم مۇمكىن، دەيدۇ. ئەمەلىيەت سەن تەلەپ قىلغاندەك ئەمەس. بۇ پەقەتلا قۇرۇق گەپ. مۇبادا ئۇ دۇنياغا قايتۇرۇلغان تەقدىردىمۇ ھەرگىز ۋەدىسىدە تۇرمايتتى. ئۆلۈپ كەتكەن بۇ كىشىلەر تاكى قايتا تىرىلىپ، ئاللاھنىڭ ھۇزۇرىغا توپلانغانغا قەدەر دۇنيا بىلەن ئاخىرەت ئارىسىدىكى بىر توسۇقنىڭ ئىچىدە تۇرىدۇ، شۇڭا قولدىن كەتكەننى قايتۇرۇۋېلىپ، قىلغان يامانلىقلىرىنى تۈزۈۋېلىش ئۈچۈن ئۇ توسۇقتىن دۇنياغا قايتالمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَإِذَا نُفِخَ فِي ٱلصُّورِ فَلَآ أَنسَابَ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَئِذٖ وَلَا يَتَسَآءَلُونَ
سۈر چېلىشقا مۇئەككەل قىلىنغان پەرىشتە قىيامەتنىڭ بولغانلىقىنى ئېلان قىلىپ ئىككىنچى قېتىملىق سۈرنى چالغان چاغدا ئۇلار ئاخىرەتنىڭ قورقۇنچلۇق ئەھۋاللىرى بىلەن قېلىپ، ئۆزئارا نەسەبلىرى بىلەن پەخىر قىلىشىدىغان ئىش بولمايدۇ، ئۆز ھالى بىلەن ئاۋارە بولۇپ بىر - بىرىنىڭ ئەھۋالىنىمۇ سورىشالمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَنۡ خَفَّتۡ مَوَٰزِينُهُۥ فَأُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فِي جَهَنَّمَ خَٰلِدُونَ
تارازىسى يەڭگىل كېلىپ يامانلىقى ياخشىلىقىنى بېسىپ چۈشكەنلەرگە كەلسەك، بۇلار ئۆزلىرىگە زىيانلىق ئىشلارنى قىلىپ، ئىمان ئېيتىش ۋە سالىھ ئەمەللەرنى قىلىشتىن ئىبارەت پايدىلىق ئىشلارنى قىلماسلىق بىلەن ئۆزلىرىنى نابۇت قىلىۋەتكەن كىشىلەردۇر. ئۇلار جەھەننەمنىڭ ئوتىغا كىرىپ، شۇ جايدا مەڭگۈ قالىدۇ، قەتئىي چىقالمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُۥ كَانَ فَرِيقٞ مِّنۡ عِبَادِي يَقُولُونَ رَبَّنَآ ءَامَنَّا فَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلرَّٰحِمِينَ
ھەقىقەتەن بەندىلىرىمدىن ماڭا ئىمان ئېيتقان بىر تۈركۈم كىشىلەر: پەرۋەردىگارىمىز! بىز ساڭا ئىمان ئېيتتۇق، بىزنىڭ گۇناھلىرىمىزنى مەغپىرەت قىلغىن، بىزگە رەھمىتىڭ بىلەن مەرھەمەت قىلغىن، سەن ئەڭ رەھىم قىلغۇچىسەن، دەيتتى.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَٱتَّخَذۡتُمُوهُمۡ سِخۡرِيًّا حَتَّىٰٓ أَنسَوۡكُمۡ ذِكۡرِي وَكُنتُم مِّنۡهُمۡ تَضۡحَكُونَ
سىلەر بولساڭلار پەرۋەردىگارىغا دۇئا قىلغان مۇئمىنلەرنى مەسخىرە قىلىش ئوبيېكتى قىلىۋېلىپ، ئۇلارنى مەسخىرە قىلاتتىڭلار، مازاق قىلاتتىڭلار. نەتىجىدە ئۇلارنى مەسخىرە قىلىش سىلەرگە ئاللاھنى ئۇنتۇلدۇردى، سىلەر داۋاملىق ئۇلارنى مەسخىرە قىلىپ، كۈلەتتىڭلار.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قَٰلَ كَمۡ لَبِثۡتُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ عَدَدَ سِنِينَ
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَحَسِبۡتُمۡ أَنَّمَا خَلَقۡنَٰكُمۡ عَبَثٗا وَأَنَّكُمۡ إِلَيۡنَا لَا تُرۡجَعُونَ
ئەي ئىنسانلار! سىلەر بىزنى ئۆزۈڭلارنى بىكارغا، ھېكمەتسىز ياراتتى، شۇڭا بىز خۇددى چارىپايلاردەك جازا - مۇكاپاتقا تارتىلمايمىز، شۇنداقلا قىيامەت كۈنى ھېساب ۋە جازا - مۇكاپات ئۈچۈن بىزنىڭ دەرگاھىمىزغا قايتۇرۇلمايمىز، دەپ ئويلامسىلەر؟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَتَعَٰلَى ٱللَّهُ ٱلۡمَلِكُ ٱلۡحَقُّۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡكَرِيمِ
مەخلۇقاتلىرىنى ئۆزى خالىغىنىچە باشقۇرغۇچى، ھەممىنىڭ پادىشاھى بولغان ئاللاھ ھەقتۇر، ۋەدىسىمۇ ھەقتۇر، سۆزىمۇ ھەقتۇر، ئۇنىڭدىن باشقا ھەقىقىي مەبۇد يوق. ئۇ مەخلۇقاتلارنىڭ ئەڭ كاتتىسى بولغان بۈيۈك ئەرشنىڭ ئىگىسىدۇر. ئەڭ كاتتا مەخلۇقنىڭ رەببى بولغان زات ئەلۋەتتە پۈتۈن مەخلۇقاتلارنىڭ رەببىدۇر.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَن يَدۡعُ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ لَا بُرۡهَٰنَ لَهُۥ بِهِۦ فَإِنَّمَا حِسَابُهُۥ عِندَ رَبِّهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
كىمكى ئاللاھقا قوشۇپ قۇلچىلىق قىلىشقا لايىق ئىكەنلىكىگە ھېچقانداق دەلىل - پاكىت بولمىغان (ئاللاھتىن باشقا بارلىق مەبۇدلار مۇشۇنداق) باشقا بىر مەبۇدقا چوقۇنىدىكەن، ئۇ قىلغان يامان ئەمىلىنىڭ جازاسىنى پەرۋەردىگارىنىڭ دەرگاھىدا تارتىدۇ. ئاللاھ ئۇنى ئازابلاش ئارقىلىق جازالايدۇ. شەكسىزكى كاپىرلار كۆزلىگەن مەقسەتلىرىگە يېتەلمەيدۇ، ئەنسىرىگەن ئاقىۋەتتىن قۇتۇلۇپمۇ قالالمايدۇ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• الاستهزاء بالصالحين ذنب عظيم يستحق صاحبه العذاب.
• تضييع العمر لازم من لوازم الكفر.
• الثناء على الله مظهر من مظاهر الأدب في الدعاء.
• لما افتتح الله سبحانه السورة بذكر صفات فلاح المؤمنين ناسب أن تختم السورة بذكر خسارة الكافرين وعدم فلاحهم.
ئاللاھ تائالا بۇ سۈرىنى بەختكە ئېرىشىدىغان مۇئمىنلەرنىڭ سۈپەتلىرىنى تىلغا ئېلىپ باشلىغان بولغاچقا، سۈرىنى كاپىرلارنىڭ زىيانكارلىقى ۋە نىجات تاپالمايدىغانلىقىنى تىلغا ئېلىپ ئاخىرلاشتۇرۇش ئارقىلىق مۇناسىپلاشتۇردى.
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
الترجمة الأويغورية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.