ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߊߘߛߏߣߍ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ ߊߛߊ߯ߡߌߞߊ߲ ߘߐ߫. * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
فَاِنْ كَذَّبُوْكَ فَقُلْ رَّبُّكُمْ ذُوْ رَحْمَةٍ وَّاسِعَةٍ ۚ— وَلَا یُرَدُّ بَاْسُهٗ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِیْنَ ۟
হে ৰাছুল! যদি সিহঁতে আপোনাক অস্বীকাৰ কৰে আৰু আপুনি আপোনাৰ প্ৰতিপালকৰ তৰফৰ পৰা লৈ অহা চৰীয়তক যদি সিহঁতে নামানে তেন্তে সিহঁতক প্ৰেৰণা প্ৰদান কৰি কওঁক যে, তোমালোকৰ প্ৰতিপালক অসীম দয়াৱান, এইটো তেওঁৰ কৃপা যে তেওঁ তোমালোকক অৱকাশ দিছে আৰু শাস্তি প্ৰদানত খৰখেদা কৰা নাই। লগতে সিহঁতক সতৰ্ক কৰি কওঁক যে, যিসকলে গুনাহ তথা পাপ কৰ্মত পতিত হৈছে সিহঁতে আল্লাহৰ শাস্তিৰ পৰা কেতিয়াও ৰক্ষা নাপাব।
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
سَیَقُوْلُ الَّذِیْنَ اَشْرَكُوْا لَوْ شَآءَ اللّٰهُ مَاۤ اَشْرَكْنَا وَلَاۤ اٰبَآؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ شَیْءٍ ؕ— كَذٰلِكَ كَذَّبَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتّٰی ذَاقُوْا بَاْسَنَا ؕ— قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِّنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوْهُ لَنَا ؕ— اِنْ تَتَّبِعُوْنَ اِلَّا الظَّنَّ وَاِنْ اَنْتُمْ اِلَّا تَخْرُصُوْنَ ۟
মুশ্বৰিকসকলে আল্লাহৰ ইচ্ছা আৰু তাকদীৰক (ভাগ্যক) প্ৰমাণ হিচাপে লৈ সিহঁতৰ শ্বিৰ্ক সঠিক বুলি প্ৰমাণ কৰিবলৈ প্ৰয়াস কৰি ক'বঃ আল্লাহে ইচ্ছা নকৰিলে আমি আৰু আমাৰ পূৰ্বৱৰ্তী লোকসকলে কেতিয়াও আল্লাহৰ লগত শ্বিৰ্ক কৰিব নোৱাৰিলোহেঁতেন। আৰু আল্লাহে ইচ্ছা নকৰিলে আমি কেতিয়াও আমাৰ ওপৰত এইবোৰ হাৰাম কৰিব নোৱাৰিলোহেঁতেন। দৰাচলতে এই ধৰণৰ দুৰ্বল প্ৰমাণ সিহঁতেও দাঙি ধৰিছিল যিসকলে পূৰ্বে অহা ৰাছুলসকলক অস্বীকাৰ কৰিছে। সিহঁতে কৈছিলঃ আল্লাহে ইচ্ছা নকৰিলে আমি কেতিয়াও এওঁলোকক অস্বীকাৰ নকৰিলোহেঁতেন। ফলত সিহঁতে সেই অস্বীকাৰ কৰ্মত অটল থাকিল, অৱশেষত সিহঁতৰ ওপৰত আমাৰ শাস্তি আহি পৰিলে। হে ৰাছুল! সিহঁতক সোধকচোন যে, তোমালোকৰ ওচৰত কোনো প্ৰমাণ আছে নেকি যে, তোমালোকৰ শ্বিৰ্ক তথা হালালক হাৰাম আৰু হাৰামক হালাল কৰা কাৰ্যত আল্লাহ সন্তুষ্ট হয়? কিয়নো কেৱল এই কৰ্মই আল্লাহৰ সন্তুষ্টিৰ প্ৰমাণ হ'ব নোৱাৰে। নিশ্চয় তোমালোকে এইবোৰ বিষয়ত কেৱল ধাৰণাৰ অনুসৰণ কৰা, ধাৰণাৰ অনুসৰণ কৰি কেতিয়াও সত্য পোৱা সম্ভৱ নহয় আৰু তোমালোক হৈছা চৰম মিছলীয়া।
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قُلْ فَلِلّٰهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ ۚ— فَلَوْ شَآءَ لَهَدٰىكُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟
হে ৰাছুল! মুশ্বৰিকসকলক কৈ দিয়ক যে, যদি তোমালোকৰ ওচৰত এই দু্ৰ্বল প্ৰমাণসমূহৰ বাহিৰে আন কোনো প্ৰমাণ নাই তেন্তে শুনা, আল্লাহৰ ওচৰত আছে অতি দৃঢ় তথা মজবুত প্ৰমাণ, যি প্ৰমাণে তোমালোকৰ সকলো বাহানা প্ৰৱঞ্চনা ধৰাশায়ী কৰি পেলাব আৰু তাৰ আগত তোমালোকৰ সকলো সন্দেহ- সংশয় নিৰৰ্থক সাব্যস্ত হ'ব। হে মুশ্বৰিকসকল! আল্লাহে ইচ্ছা কৰিলে তোমালোক সকলোকে সত্য স্বীকাৰ কৰাৰ তাওফীক তথা সামৰ্থ প্ৰদান কৰিলেহঁতেন।
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قُلْ هَلُمَّ شُهَدَآءَكُمُ الَّذِیْنَ یَشْهَدُوْنَ اَنَّ اللّٰهَ حَرَّمَ هٰذَا ۚ— فَاِنْ شَهِدُوْا فَلَا تَشْهَدْ مَعَهُمْ ۚ— وَلَا تَتَّبِعْ اَهْوَآءَ الَّذِیْنَ كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِنَا وَالَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ وَهُمْ بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُوْنَ ۟۠
হে ৰাছুল! আপুনি এই মুশ্বৰিকসকলক কৈ দিয়ক, যিসকলে হালালক হাৰাম বুলি কয় আৰু দাবী কৰে যে, এইবোৰক আল্লাহে হাৰাম কৰিছেঃ তোমালোকে নিজৰ সাক্ষী প্ৰস্তুত কৰা, যিসকলে এই সাক্ষ্য প্ৰদান কৰিব যে, এইবোৰক আল্লাহেই হাৰাম কৰিছে। যদি সিহঁতে তথ্যহীন ভাৱে সাক্ষ্য দিয়ে যে, আল্লাহে এইবোৰক হাৰাম কৰিছে তেন্তে হে ৰাছুল! আপুনি সিহঁতৰ এই সাক্ষ্য স্বীকাৰ নকৰিব। কিয়নো সিহঁত হৈছে মিছলীয়া। আৰু আপুনি সিহঁতৰ ইচ্ছা আকাংক্ষাৰ অনুসৰণ নকৰিব, যিসকলে নিজৰ প্ৰবৃত্তিক নিৰ্ণায়ক বুলি ভাৱে। কিয়নো সিহঁতে হালালক হাৰাম কৰি আমাৰ আয়াতসমূহক অস্বীকাৰ কৰিছে। লগতে সিহঁতৰো অনুসৰণ নকৰিব, যিসকলে আখিৰাতৰ প্ৰতি বিশ্বাস নকৰে, সিহঁতে নিজ প্ৰতিপালকৰ লগত শ্বিৰ্ক কৰে আৰু তেওঁৰ সমকক্ষ স্থিৰ কৰে। যিসকলে নিজ প্ৰতিপালকৰ লগত এনেকুৱা আচৰণ কৰে, তেনেকুৱা লোকৰ পদাঙ্ক অনুসৰণ কৰা কেনেকৈ সম্ভৱ?
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قُلْ تَعَالَوْا اَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَیْكُمْ اَلَّا تُشْرِكُوْا بِهٖ شَیْـًٔا وَّبِالْوَالِدَیْنِ اِحْسَانًا ۚ— وَلَا تَقْتُلُوْۤا اَوْلَادَكُمْ مِّنْ اِمْلَاقٍ ؕ— نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَاِیَّاهُمْ ۚ— وَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ ۚ— وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِیْ حَرَّمَ اللّٰهُ اِلَّا بِالْحَقِّ ؕ— ذٰلِكُمْ وَصّٰىكُمْ بِهٖ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُوْنَ ۟
হে ৰাছুল! আপুনি মানুহক কওঁক যে, আহা মই তোমালোকক পাঠ কৰি শুনাও, আল্লাহে কি কি হাৰাম কৰিছে। কোনো সৃষ্টিক আল্লাহৰ লগতে অংশী কৰাটো আল্লাহে হাৰাম কৰিছে, পিতৃ-মাতৃৰ অবাধ্যতা কৰা হাৰাম কৰিছে বৰং তেওঁলোকৰ লগত সদ্ব্যৱহাৰ তোমালোকৰ ওপৰত অনিবাৰ্য কৰিছে। লগতে দৰিদ্ৰতাৰ ভয়ত নিজৰ সন্তান হত্যা কৰাকো হাৰাম কৰিছে, যিদৰে অজ্ঞতা যুগৰ লোকসকলে কৰিছিল। আমি তোমালোকক আৰু সিহঁতকো জীৱিকা প্ৰদান কৰো। লগতে তেওঁ অশ্লীলতাৰ নিকটৱৰ্তী হোৱাকো হাৰাম কৰিছে, প্ৰকাশ্য হওঁক অথবা অপ্ৰকাশ্য। লগতে তেওঁ নিৰপৰাধ ব্যক্তিক হত্যা কৰাও হাৰাম কৰিছে, উচিত কাৰণ থাকিলে সেয়া সুকীয়া কথা, যেনেঃ বিবাহিত ব্যক্তিয়ে ব্যভিচাৰ কৰিলে, ইছলাম পৰিত্যাগ কৰিলে। আল্লাহে তোমালোকক এইবোৰ কথাৰ উপদেশ দিছে, যাতে তোমালোকে আল্লাহৰ আদেশ- নিষেধবোৰ বুজি পোৱা।
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• الحذر من الجرائم الموصلة لبأس الله؛ لأنه لا يُرَدُّ بأسه عن القوم المجرمين إذا أراده.
এনেকুৱা অপৰাধৰ পৰা সদায় বিৰত থাকিব লাগে, যি অপৰাধে আল্লাহৰ শাস্তিৰ অধিকাৰী বনায়। কিয়নো যেতিয়া আল্লাহে কোনো অপৰাধীক শাস্তি দিব বিচাৰে তেন্তে কোনেও তাক ৰক্ষা কৰিব নোৱাৰে।
• الاحتجاج بالقضاء والقدر بعد أن أعطى الله تعالى كل مخلوق قُدْرة وإرادة يتمكَّن بهما من فعل ما كُلِّف به؛ ظُلْمٌ مَحْض وعناد صرف.
আল্লাহে সকলো সৃষ্টিক ইচ্ছা প্ৰদান কৰিছে আৰু ইমানখিনি শক্তি দিছে যে, সি আল্লাহৰ আদেশ-নিষেধ পালন কৰিব পাৰে। ইয়াৰ পিছতো ভাগ্যক দোষাৰোপ কৰি দায়িত্ব সামৰিলে সেয়া এক প্ৰকাৰ অন্যায় তথা চৰম অবাধ্যতা।
• دَلَّتِ الآيات على أنه بحسب عقل العبد يكون قيامه بما أمر الله به.
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߊߘߛߏߣߍ߲ ߘߟߊߡߌߘߊ ߊߛߊ߯ߡߌߞߊ߲ ߘߐ߫. - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ
ߡߍ߲ ߝߘߊߣߍ߲߫ ߞߎ߬ߙߊ߬ߣߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߕߌߙߌ߲ߠߌ߲ ߝߊ߲ߓߊ ߟߊ߫