د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - د ژباړو فهرست (لړلیک)


د معناګانو ژباړه سورت: الفرقان   آیت:

əl-Furqan

د سورت د مقصدونو څخه:
الانتصار للرسول صلى الله عليه وسلم وللقرآن ودفع شبه المشركين.
Bu surədə, müşriklərin şübhələrinin dəf edilməsi, Uca Allahın Peyğəmbərə -sallallahu aleyhi və səlləm- yardım edəcəyi və Quranı qoruyacağı barədə bəhs edilmişdir.

تَبَارَكَ ٱلَّذِي نَزَّلَ ٱلۡفُرۡقَانَ عَلَىٰ عَبۡدِهِۦ لِيَكُونَ لِلۡعَٰلَمِينَ نَذِيرًا
Qulu və Rəsulu olan Muhəmmədi (sallallahu aleyhi və səlləm) insanlara və cinlərə elçi göndən, eyni zaman da onları Allahın əzabı ilə qorxutması üçün ona haqqla batili bir-birindən ayıran Quranı nazil edən Allah, xeyir-bərəkəti bol və şanı uca olandır!
عربي تفسیرونه:
ٱلَّذِي لَهُۥ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلَمۡ يَتَّخِذۡ وَلَدٗا وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ شَرِيكٞ فِي ٱلۡمُلۡكِ وَخَلَقَ كُلَّ شَيۡءٖ فَقَدَّرَهُۥ تَقۡدِيرٗا
Göylərin və yerin mülkü və hökmüranlığı yalnız Allaha məxsusdur. O, Özünə oğul gö­tür­mə­mişdir, Onun mülkündə və hökmüranlığında da heç bir şəriki yoxdur. O, bütün şey­ləri Öz elminə və hikmətinə müvafiq olaraq yaratmış və hər bir məxluqu mü­nasib bir şəkildə yaratmışdır.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• دين الإسلام دين النظام والآداب، وفي الالتزام بالآداب بركة وخير.
• İslam dini, nizam-intizam və ədəb-ərkan dinidir. Ədəb-ərkanlı olmaqda xeyir-bərəkət vardır.

• منزلة رسول الله صلى الله عليه وسلم تقتضي توقيره واحترامه أكثر من غيره.
• Allahın Rəsulu Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) digər insanlardan daha çox hörmət, ehtiram və sayğı göstərmək lazımdır.

• شؤم مخالفة سُنَّة النبي صلى الله عليه وسلم.
• Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) sünnəsinə müxalif olmağın pislənilməsi.

• إحاطة ملك الله وعلمه بكل شيء.
• Uca Allahın mülkü və elmi hər bir şeyi əhatə etmişdir.

وَٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ ءَالِهَةٗ لَّا يَخۡلُقُونَ شَيۡـٔٗا وَهُمۡ يُخۡلَقُونَ وَلَا يَمۡلِكُونَ لِأَنفُسِهِمۡ ضَرّٗا وَلَا نَفۡعٗا وَلَا يَمۡلِكُونَ مَوۡتٗا وَلَا حَيَوٰةٗ وَلَا نُشُورٗا
Müşriklər, Allahı buraxıb kiçik və ya böyük bir şey yaratmayan, əksinə, yaradılmış olan bütləri özlərinə ilahlar qəbul etdilər. Allah həm onları, həm də onların ibadət etdikləri bütləri yoxdan yaradmışdır. O bütlər, özlərindən hər hansı bir zərəri uzaqlaşdıra bilmədikləri kimi, eyni ilə özlərinə hər hansı bir xeyri cəlb edə bilməzlər. Həmçinin, o bütlərin, dirini öldürməyə, ölünü də diriltməyə və ölüləri də qəbirlərindən dirildib çıxarmağa qüdrəti çatmaz.
عربي تفسیرونه:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّآ إِفۡكٌ ٱفۡتَرَىٰهُ وَأَعَانَهُۥ عَلَيۡهِ قَوۡمٌ ءَاخَرُونَۖ فَقَدۡ جَآءُو ظُلۡمٗا وَزُورٗا
Allah və Onun Rəsuluna iman etməyib kafir olanlar: "Bu Quran, Muhəmmə­din bir iftira olaraq uydur­ub sonra onu Allah nisbət etdiyi yalandan başqa bir şey deyildir. Ona bu işdə baş­qa insanlar da kömək et­miş­lər" – de­di­lər. Bu kafirlər, batil söz söyləməklə haq­sız­lı­ğa və iftiraya yol ver­dilər. Bu Qurqan, Allahın kəlamıdır. Hər hansı bir bəşər övladının, yaxud bir cinin Qurana bənzər bir kitab gətirməsi əsla mümkün deyildir.
عربي تفسیرونه:
وَقَالُوٓاْ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ ٱكۡتَتَبَهَا فَهِيَ تُمۡلَىٰ عَلَيۡهِ بُكۡرَةٗ وَأَصِيلٗا
Quranı təkzib edən kimsələr: "Bu, keçmişdəki­lə­rin yalandan uydurduqları nağıl­la­rıdır. Muhəmməd onu baş­qasından köçürtmüşdür. Bunlar sə­hər-axşam onun özünə oxu­­nur" – dedilər.
عربي تفسیرونه:
قُلۡ أَنزَلَهُ ٱلَّذِي يَعۡلَمُ ٱلسِّرَّ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ إِنَّهُۥ كَانَ غَفُورٗا رَّحِيمٗا
Ey Peyğəmbər! Quranı təkzib edənlərə belə de: "Bu Quranı, göylərdə və yer­də hər bir şeyi bilən Allah nazil et­miş­dir. O heç də sizin idda etdiyiniz kimi uydurulmuş bir kitab deyildir!" Sonra Uca Allah onları tövbəyə dəvət edərək beyə buyurur: "Həqi­qətən Allah, Ona tövbə edən qullarını bağışlayandır və onlara qarşı çox mərhəmətlidir!".
عربي تفسیرونه:
وَقَالُواْ مَالِ هَٰذَا ٱلرَّسُولِ يَأۡكُلُ ٱلطَّعَامَ وَيَمۡشِي فِي ٱلۡأَسۡوَاقِ لَوۡلَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مَلَكٞ فَيَكُونَ مَعَهُۥ نَذِيرًا
Peyğəmbəri (sallallahu aleyhi və səlləm) təkzib edən müşriklər belə dedilər: "Diğər insanlar kimi yemək yeyən, ehtiyacını təmin etmək üçün bazar­ları gə­zib do­laşan və sonra da özünün Allah tərəfindən göndərilən bir peyğəmbər olduğunu iddia edən bu kimsə axı necə peyğəmbər ola bilər?! Məgər Allah onunla birgə, onun həqiqi peyğəmbər olduğunu təsdiq edən və bu işdə ona yardın edən bir mə­lək göndərilməli deyildimi?!"
عربي تفسیرونه:
أَوۡ يُلۡقَىٰٓ إِلَيۡهِ كَنزٌ أَوۡ تَكُونُ لَهُۥ جَنَّةٞ يَأۡكُلُ مِنۡهَاۚ وَقَالَ ٱلظَّٰلِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلٗا مَّسۡحُورًا
"Yaxud ona göydən bir xəzinə nazil edilməli və ya meyvəsindən ye­yib do­lan­masından ötrü bir ba­ğ-bağça verilməli deyildimi?! Əgər belə olsaydı, bu zaman onun ruzi əldə etməsi üçün bazarlarda gəzib dolanmasına heç bir ehtiyacı qalmazdı". Zalımlar, möminlərə dedilər: "Ey Möminlər! Siz sehr­ səbəbindən ağlını itirmiş bir adamın ar­dınca gedirsiniz."
عربي تفسیرونه:
ٱنظُرۡ كَيۡفَ ضَرَبُواْ لَكَ ٱلۡأَمۡثَٰلَ فَضَلُّواْ فَلَا يَسۡتَطِيعُونَ سَبِيلٗا
Ey Peyğəmbər! Onların səni əsasız və batil vəsflərlə vəsf etmələrinə bir bax. Onlar sənin haqqında: "Sehribaz, ovsunlanmış və məcnun" – dedilər və bu səbəbdən də zəlalətə düşdülər. Onlar bir daha doğru yolu tapa bilməzlər və sənin sadiqliyinə və əmin bir kimsə olduğuna əsla xələl gətirə bilməzlər!
عربي تفسیرونه:
تَبَارَكَ ٱلَّذِيٓ إِن شَآءَ جَعَلَ لَكَ خَيۡرٗا مِّن ذَٰلِكَ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ وَيَجۡعَل لَّكَ قُصُورَۢا
(Ya Rəsulum!) Sənə, müşriklərin sənə dediklərindən daha xeyirli­sini verməyə qadir olan Allah, necə də Əzəmətlidir. Əgər Allah istəsəydi sənə elə dünyada ikən ağac­ları və qəsirləri altın­dan çaylar axan, meyvəsindən bol-bol yeyəcəyin bağ-bağçalar və içərisində nemətlər içində yaşayacağın qəsrlər bəxş edərdi.
عربي تفسیرونه:
بَلۡ كَذَّبُواْ بِٱلسَّاعَةِۖ وَأَعۡتَدۡنَا لِمَن كَذَّبَ بِٱلسَّاعَةِ سَعِيرًا
Onlardan nə haqqı tələb etdiklərinə nə də ki, dəlili araşdırmalarına dair bir söz çıxmadı. Onlar, hələ bu azmış kimi üstəlik Qiyamət gününü də ya­lan saydılar. Biz də Qiyamət gününü ya­lan sayan­lar­dan ötrü atəşi yan­dırıb-yaxan əzəmətli bir od ha­zırladıq.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• اتصاف الإله الحق بالخلق والنفع والإماتة والإحياء، وعجز الأصنام عن كل ذلك.
• Ayələrdə haqq ilah olan Uca Allah: yaratma, fayda vermə, öldürmə və diriltmə sifətləri ilə vəsf edilmiş, bütlərin isə bütün bunları etməkdən aciz olduqları bəyan edilmişdir.

• إثبات صفتي المغفرة والرحمة لله.
• Yuxarıda keçən ayədə Uca Allahın iki sifəti: məğfirət və rəhmət sifətləri isbat edilmişdir.

• الرسالة لا تستلزم انتفاء البشرية عن الرسول.
• Uca Allah bir kimsəni peyğəmbər göndərməsi, heç də onun bəşər övladı olmamasına dəlalət etməz.

• تواضع النبي صلى الله عليه وسلم حيث يعيش كما يعيش الناس.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) təvazökarlığı bəya edilmişdir. Belə ki, o, adi insanların həyat çürdüyü kimi sadə bir həyat tərzi sürmüşdür.

إِذَا رَأَتۡهُم مِّن مَّكَانِۭ بَعِيدٖ سَمِعُواْ لَهَا تَغَيُّظٗا وَزَفِيرٗا
Kafirlər Cəhənnəmə sürükləndikləri zaman uzaq bir məsafədən Cəhənnəmi gördükdə, Cəhənnəmin onlara qarşı olan qəzəbindən şiddətlə qay­na­ma­sını duyacaq və onun dəhşətli uğultusunu eşidəcəklər.
عربي تفسیرونه:
وَإِذَآ أُلۡقُواْ مِنۡهَا مَكَانٗا ضَيِّقٗا مُّقَرَّنِينَ دَعَوۡاْ هُنَالِكَ ثُبُورٗا
O kafirlər əlləri boyunlarına zəncirlənmiş bir şəkildə Cəhənnəmin dar bir ye­ri­nə atıldıqları za­man Cəhənnəmdən qurtarmalarını istəyərək özlərinə bəd dua edərlər.
عربي تفسیرونه:
لَّا تَدۡعُواْ ٱلۡيَوۡمَ ثُبُورٗا وَٰحِدٗا وَٱدۡعُواْ ثُبُورٗا كَثِيرٗا
Ey kafirlər! Bu gün bir həlakl üçün özünüzə bəd dua etməyin. Əksinə, bir çox həlak üçün bəd dualar edin. Lakin özünüzə nə qədər çox bəd dualar etsənizdə istədiyinizə cavab verilməyəcəkdir. Əksinə sizlər, şiddətli əzabın içində əbədi olaraq qalacaqsınız!
عربي تفسیرونه:
قُلۡ أَذَٰلِكَ خَيۡرٌ أَمۡ جَنَّةُ ٱلۡخُلۡدِ ٱلَّتِي وُعِدَ ٱلۡمُتَّقُونَۚ كَانَتۡ لَهُمۡ جَزَآءٗ وَمَصِيرٗا
Ey Peyğəmbər! Onlara de ki: "Sizə vəsf edilən bu əzab yaxşıdır, yoxsa nemətləri davamlı olan və əsla kəsilməyən əbədiyyət cənnəti? Bu əbə­diyyət cən­nəti, Allahın müt­təqi­ qullarına qiyamət günü vəd etdiyi savab və qayıdacaqları olan dö­nüş ye­ridir!"
عربي تفسیرونه:
لَّهُمۡ فِيهَا مَا يَشَآءُونَ خَٰلِدِينَۚ كَانَ عَلَىٰ رَبِّكَ وَعۡدٗا مَّسۡـُٔولٗا
Bu Cənnətdə onlar üçün istədikləri hər şey vardır. Bu, sə­nin Rəbbinin Öz öhdə­si­nə gö­türdüyü və mömin qullarının da onu ye­rinə yetirməsini ar­zu etdikləri bir vədidir. Allahın vədi mütləq gercəkləşəcəkdir. O, vədindən əsla dönməz.
عربي تفسیرونه:
وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ وَمَا يَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ فَيَقُولُ ءَأَنتُمۡ أَضۡلَلۡتُمۡ عِبَادِي هَٰٓؤُلَآءِ أَمۡ هُمۡ ضَلُّواْ ٱلسَّبِيلَ
O gün Allah, yalan sayan o müşrikləri və on­ların Allahdan başqa ibadət et­dik­lə­ri bütlərin ha­mısını bir araya cəm edəcək və ibadət edilən o bütlərə məzəmmət edərək belə deyəcəkdir: "Qullarıma, sizə ibadət etmələrini əmr edərək onları haqq yol­dan sizmi azdırdınız, yoxsa on­lar öz­ləri az­dı­lar?!"
عربي تفسیرونه:
قَالُواْ سُبۡحَٰنَكَ مَا كَانَ يَنۢبَغِي لَنَآ أَن نَّتَّخِذَ مِن دُونِكَ مِنۡ أَوۡلِيَآءَ وَلَٰكِن مَّتَّعۡتَهُمۡ وَءَابَآءَهُمۡ حَتَّىٰ نَسُواْ ٱلذِّكۡرَ وَكَانُواْ قَوۡمَۢا بُورٗا
Allahdan başqa ibadət edilənlər belə deyəcəklər: "Ey Rəbbimiz! Sən, Sənin ortağın və ya şərikin olmasından pak və mü­qəddəssən! Səndən başqa özümü­zə hima­yə­dar­lar götürmək bizə ya­raş­maz. Belə olduğu bir halda, necə ola bilər ki, biz Sənin qullarını, Səndən başqasına ibadət etməyə dəvət edək?! La­kin Sən bu müşriklərə və onlardan öncə atalarına, qəfildən onları əzabla yaxalamaq üçün o qədər dünya ləzzətlərində dadırıb, firavan həyat nəsib etdin ki, axırda onlar Səni yada salmağıda yaddan çı­xarıb, Səndən başqasına ibadət etdilər və beləcə azğınlıqları səbəbindən məhvə məhkum olun­muş bir qövmə çev­ril­di­lər!"
عربي تفسیرونه:
فَقَدۡ كَذَّبُوكُم بِمَا تَقُولُونَ فَمَا تَسۡتَطِيعُونَ صَرۡفٗا وَلَا نَصۡرٗاۚ وَمَن يَظۡلِم مِّنكُمۡ نُذِقۡهُ عَذَابٗا كَبِيرٗا
Ey müşriklər! Allahdan başqa ibadət etdiyiniz bütlər artıq sizin dediklərinizi yalan hesab et­di­lər. Aciz qaldığınız səbəbdən nə əzabı özü­nüz­dən dəf edə bilərsiz, nə də başqası sizi əzabdan xilas etmək üçün sizə bir əla­c tapa bilər. Ey Möminlər! Sizdən kim Allaha şərik qoşaraq özünə zülüm edən­sə, müşriklərə dadırdığımız əzab kimi onda böyük bir əzab dad­dı­rarıq!
عربي تفسیرونه:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا قَبۡلَكَ مِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّآ إِنَّهُمۡ لَيَأۡكُلُونَ ٱلطَّعَامَ وَيَمۡشُونَ فِي ٱلۡأَسۡوَاقِۗ وَجَعَلۡنَا بَعۡضَكُمۡ لِبَعۡضٖ فِتۡنَةً أَتَصۡبِرُونَۗ وَكَانَ رَبُّكَ بَصِيرٗا
Ey Peyğəmbər! Səndən öncəki göndərdiyimiz bütün elçiləri­miz də ye­mək yeyər, bazarlarda gə­zib do­laşardı­lar. Bunu edən sən ilk peyğəmbər deyilsən. Ey İnsanlar! Sizin bəzi­lə­ri­nizi digərlərinizə zənginlik, fəqirlik, sağlamlıq və xəstəlik səbəbi ilə sınağa çəkdik ki, görək siz səbir edə bilə­cək­sinizmi?! Əgər buna səbir edə bilsəniz, Allah, səbir etdiyinizə görə bunun mükafatını sizə verəcəkdir. Sənin Rəbbin, səbir edənlə səbir etməyəni, Ona itaət edənlə itaət etməyəni gö­rəndir.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الجمع بين الترهيب من عذاب الله والترغيب في ثوابه.
• Uca Allahın ayələrində, Allahın əzabı ilə qorxutmaq və Onun savabına təşviq etmək bir arada cəm edilmişdir.

• متع الدنيا مُنْسِية لذكر الله.
• Dünya naz-nemətləri insana Allahın zikrini unutdurur.

• بشرية الرسل نعمة من الله للناس لسهولة التعامل معهم.
• Peyğəmbərlərin bəşər övladından olması, insanların onlarla rahat şəkildə ünsiyyət qura bilməsinə yardım etdiyinə üçün Uca Allahın bir nemətidir.

• تفاوت الناس في النعم والنقم اختبار إلهي لعباده.
• İnsanların nemətlər və bəlalar baxımından bir-birindən fərqli olması, uca Allahın qullar üzərində olan ilahi bir imtahanıdır.

۞ وَقَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَرۡجُونَ لِقَآءَنَا لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ أَوۡ نَرَىٰ رَبَّنَاۗ لَقَدِ ٱسۡتَكۡبَرُواْ فِيٓ أَنفُسِهِمۡ وَعَتَوۡ عُتُوّٗا كَبِيرٗا
Bizimlə qarşılaşmağı ümid etməyən və əzabımızdan qorxmayan kafirlər belə dedilər: "Kaş, Allah bizə mə­ləkləri edirərək və ya Rəbbimizi açıq-aşkar görərək bizlərə Muhəmmədin doğru danışdığı barədə xəbər verəydi?" Təkəbbürlük onların qəlbində o qədər böyüdü ki, hətta bu, onların iman gətirmələrinə mane olacaq dərəcəyə qədər çatdı və beləliklə də, bu söylədikləri sözlər səbəbindən küfrdə və azğınlıqda həddi aşdılar.
عربي تفسیرونه:
يَوۡمَ يَرَوۡنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ لَا بُشۡرَىٰ يَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُجۡرِمِينَ وَيَقُولُونَ حِجۡرٗا مَّحۡجُورٗا
Kafirlər ölüm ayağında, bərzəx aləmində, yenidən dirilib qəbirlərindən çıxacaqlarında, hesaba gətirildiklərində və həmçinin Cəhənnəmə varid olduqda, möminlərin tam əksi olaraq onlara heç bir müj­də və ya sevindirici xəbər verilməyəcək. Bu zaman mələklər kafirlərə: "Sizə Allah tərəfindən müjdə haramdır" - deyəcəklər.
عربي تفسیرونه:
وَقَدِمۡنَآ إِلَىٰ مَا عَمِلُواْ مِنۡ عَمَلٖ فَجَعَلۡنَٰهُ هَبَآءٗ مَّنثُورًا
Biz kafirlərin dünyada ikən etdikləri xeyirxah və yaxşı əməlləri, etdikləri küfr səbəbindən batil və faydasız olmasından dolayı, baxan insanın, pəncərədən daxil olan günəş şüalarının içərisində uçan dağınıq toz zərrəciklərini gördüyü kimi onun xeyirxah və yaxşı əməllərini də havada uçan toz zərrəcikləri kimi faydasız hala çevi­rərik.
عربي تفسیرونه:
أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِ يَوۡمَئِذٍ خَيۡرٞ مُّسۡتَقَرّٗا وَأَحۡسَنُ مَقِيلٗا
Cənnət əhli olan möminlər, o gün qalacaqları və istirahət edəcəkləri məqam baxımından kafirlərdən daha üstün məqamlarda və daha gözəl yerlərdə olacaqlar. Bu da onların Uca Allaha iman gətirmələri və saleh əməllər etmələri səbəbi ilədir.
عربي تفسیرونه:
وَيَوۡمَ تَشَقَّقُ ٱلسَّمَآءُ بِٱلۡغَمَٰمِ وَنُزِّلَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ تَنزِيلًا
Ey Peyğəmbər! Göy üzündəki incə bəyaz buludların yarılcağını və sayca çox olan mələklərin dəstə-dəstə məhşər yerinə en­əcəyini yadına sal!
عربي تفسیرونه:
ٱلۡمُلۡكُ يَوۡمَئِذٍ ٱلۡحَقُّ لِلرَّحۡمَٰنِۚ وَكَانَ يَوۡمًا عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ عَسِيرٗا
Qiyamət günü haqq və gerçək mülk, yalnız pak və müqəddəs olan Rəhmana məx­susdur. O gün, möminlərin əski olara kafir­lər üçün çox çətin bir gün olacaq. Möminlər üçün isə çox asan və rahat bir gün olacaqdır.
عربي تفسیرونه:
وَيَوۡمَ يَعَضُّ ٱلظَّالِمُ عَلَىٰ يَدَيۡهِ يَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي ٱتَّخَذۡتُ مَعَ ٱلرَّسُولِ سَبِيلٗا
Ey Peyğəmbər! O gün zalım kimsənin Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) tabe olmaması səbəbi ilə böyük peşmançılıqlarından dolayı iki əllərini çeynəyərək: "Kaş, mən Rəbbim tərəfindən göndərilən Peyğəm­bərə tabe olub, onunla bərabər qurtuluşa doğru bir yol tutsaydım" - deyəcəyini xatırla!
عربي تفسیرونه:
يَٰوَيۡلَتَىٰ لَيۡتَنِي لَمۡ أَتَّخِذۡ فُلَانًا خَلِيلٗا
O gün o, şiddətli təəssüf və kədər hissi keçirdiyi üçün öz nəfsinə bəd dua edərək belə deyəcəkdir: "Vay halıma! Yazıqlar olsun mənə! Kaş, mən fi­lan­ kafiri özümə dost seçməyəydim!"
عربي تفسیرونه:
لَّقَدۡ أَضَلَّنِي عَنِ ٱلذِّكۡرِ بَعۡدَ إِذۡ جَآءَنِيۗ وَكَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ لِلۡإِنسَٰنِ خَذُولٗا
Çünki Quran mənə Peyğəmbər vasitəsi ilə çat­dıq­dan son­ra o kafir dostum məni Qurandan uzaq­laş­dır­dı. Hə­qi­qətən, şeytan in­sanı daima zəlil və rüsvay edər. İnsanın başına əməllərindən dolayı bir müsibət gəldikdə isə ondan uzaq durub özünü təmizə çıxarar.
عربي تفسیرونه:
وَقَالَ ٱلرَّسُولُ يَٰرَبِّ إِنَّ قَوۡمِي ٱتَّخَذُواْ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ مَهۡجُورٗا
O gün Peyğəmbər qövmünün halından Rəbbinə şikayətlənərək belə deyəcək: "Ey Rəbbim! Məni Peyğəmbər olaraq göndərdiyin qövmüm bu Quranı tərk et­dib, ondan üz çevirdi!"
عربي تفسیرونه:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّٗا مِّنَ ٱلۡمُجۡرِمِينَۗ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ هَادِيٗا وَنَصِيرٗا
Ey Peyğəmbər! Sən qövmündən kifayət qədər əziyyətlər və çətinliklər gördün. Beləcə, Biz səndən öncə gələn peyğəm­bərlərdən hər birinə öz qövmünün günahkarlardan düş­mən etdik. Sənə, haqq yolu gös­tərici və düşmənə qarşı sənə yardım edici olaraq Rəb­bin ye­tər.
عربي تفسیرونه:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَوۡلَا نُزِّلَ عَلَيۡهِ ٱلۡقُرۡءَانُ جُمۡلَةٗ وَٰحِدَةٗۚ كَذَٰلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِۦ فُؤَادَكَۖ وَرَتَّلۡنَٰهُ تَرۡتِيلٗا
Kafirlər belə dedilər: "Kaş, bu Quran Muhəmmədə hissə-hissə deyil, əksinə, bir dəfəyə bütöv bir halda na­zil olsaydı!" Ey Peyğəmbər! Biz bunu sənin qəl­bini möhkəmləndir­mək üçün belə etdik. Biz Quranın başa düşülməsi və onun əzbərlənməsinin asan olamsı üçün müəyyən vaxtlarda hissə-hissə nazil et­dik!"
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الكفر مانع من قبول الأعمال الصالحة.
• Küfr, saleh əməllərin qəbul olmasına maneədir.

• خطر قرناء السوء.
• Pis insanlarla dostluq və yoldaşlıq etmək son dərəcə təhlükədir.

• ضرر هجر القرآن.
• Quranı tərk etməyin bir çox təhlükəsi vardır.

• من حِكَمِ تنزيل القرآن مُفَرّقًا طمأنة النبي صلى الله عليه وسلم وتيسير فهمه وحفظه والعمل به.
• Quranın Peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) hissə-hissə nazil edilməsinin hikmətlərindən biri də: Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) qəlbinə səbat verilməsi və həmçinin insanlar üçün onu anlamağın, əzbərləməyin və ona əməl etməyin asanlaşdırılmasıdır.

وَلَا يَأۡتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئۡنَٰكَ بِٱلۡحَقِّ وَأَحۡسَنَ تَفۡسِيرًا
Ey Peyğəmbər! Müşriklərin sənin yanına gələrək özlərindən ixtira etdikləri elə bir mə­səl yoxdur ki, Biz onun qarşılığında sənə, onların gətirdikləri misallardan daha gözəlini, haqq və ən yaxşı yozumu olan bir misalla cavab ver­mə­yək.
عربي تفسیرونه:
ٱلَّذِينَ يُحۡشَرُونَ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ إِلَىٰ جَهَنَّمَ أُوْلَٰٓئِكَ شَرّٞ مَّكَانٗا وَأَضَلُّ سَبِيلٗا
Qiyamət günü üzüstə sürüklənib Cə­hən­nəmə gətiriləcək kimsələr – məhz onlar Allah yanında ən pis məqama sahib olan kimsələrdir. Çünki onların qərar tutacaqları yer Cəhənnəmdir və getikləri yol da haqqdan çox uzaqdır. Çünki onların yolu küfr və azğınlıq yoludur.
عربي تفسیرونه:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَجَعَلۡنَا مَعَهُۥٓ أَخَاهُ هَٰرُونَ وَزِيرٗا
Biz Mu­sa­ya Tövratı ver­dik və ona yardımçı olması üçün qardaşı Ha­ru­nu da onunla birgə Rəsul etdik.
عربي تفسیرونه:
فَقُلۡنَا ٱذۡهَبَآ إِلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا فَدَمَّرۡنَٰهُمۡ تَدۡمِيرٗا
Biz, o ikisinə belə buyurduq: "Ayələrimizi ya­lan sa­yan Firon və onun qövmünün yanına ge­din!". Musa və onun qardaşı əmrimizə tabe olaraq, Firon və onun qövmünün yanına gedib, onları tək Allaha ibadət etməyə dəvət etdilər. Onlar isə Musa və onun qardaşını yalanladılar və sonda Biz onları şiddətli bir əzabla məhv etdik.
عربي تفسیرونه:
وَقَوۡمَ نُوحٖ لَّمَّا كَذَّبُواْ ٱلرُّسُلَ أَغۡرَقۡنَٰهُمۡ وَجَعَلۡنَٰهُمۡ لِلنَّاسِ ءَايَةٗۖ وَأَعۡتَدۡنَا لِلظَّٰلِمِينَ عَذَابًا أَلِيمٗا
Biz Nuh qövmünü, Nuhu yalançı saydıqlarından dolayı, göndərilən bütün elçiləri yalan­çı saydıqları üçün suda ba­tırdıq və onları məhv etməmizi və zalimlərin kökünü kəsməyə qadir olduğumuzu insanlar üçün qüdrətimizə dəlalət edən bir ibrət etdik. Biz Qiyamət günü za­lım­lar üçün ağ­rılı-acılı bir əzab ha­zırladıq.
عربي تفسیرونه:
وَعَادٗا وَثَمُودَاْ وَأَصۡحَٰبَ ٱلرَّسِّ وَقُرُونَۢا بَيۡنَ ذَٰلِكَ كَثِيرٗا
Biz, Hud qövmü Adı, Saleh qövmü Səmudu, quyu sahiblərini və bu üçünün arasında olan neçə-neçə nəsilləri də etdikləri günahlardan dolayı məhv etdik.
عربي تفسیرونه:
وَكُلّٗا ضَرَبۡنَا لَهُ ٱلۡأَمۡثَٰلَۖ وَكُلّٗا تَبَّرۡنَا تَتۡبِيرٗا
Biz, həlak olacaq hər bir qövmə, onların ibrət almaları üçün özlərindən öncə gələn ümmətlərin məhv olmalarının səbəblərini anlatdıq. Biz onların küfr və inadkarlıqlarından dolayı ha­mı­sını şiddətli bir əzabla tamamilə məhv etdik.
عربي تفسیرونه:
وَلَقَدۡ أَتَوۡاْ عَلَى ٱلۡقَرۡيَةِ ٱلَّتِيٓ أُمۡطِرَتۡ مَطَرَ ٱلسَّوۡءِۚ أَفَلَمۡ يَكُونُواْ يَرَوۡنَهَاۚ بَلۡ كَانُواْ لَا يَرۡجُونَ نُشُورٗا
(Ey Peyğəmbər!) Sənin qövmündən haqqı yalan sayanlar -Şama getdikləri zaman- çirkin əməl sahibləri olduqları səbəbindən, insanların ibrət almaları üçün cəza olaraq göydən başlarına daş yağdırdığımız Lut qövmünün yaşadığı şəhə­rin ya­nından keç­mişdilər. Mə­gər onların gözləri kordur ki, həmin şəhəri görmürlər?! Xeyr, görürdülər, lakin on­lar öldükdən son­ra yenidən di­rilməyi və etdikləri əməllərə görə hesaba çəkilməyi düşünmürdülər.
عربي تفسیرونه:
وَإِذَا رَأَوۡكَ إِن يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَٰذَا ٱلَّذِي بَعَثَ ٱللَّهُ رَسُولًا
Ey Peyğəmbər! Səni yalançı sayan kimsələr səninlə qarşılaşdıqları zaman sənə istehza və inkar edərək belə deyərlər: "Allahın bizə elçi göndərdiyi kəs bu­dur­mu?!
عربي تفسیرونه:
إِن كَادَ لَيُضِلُّنَا عَنۡ ءَالِهَتِنَا لَوۡلَآ أَن صَبَرۡنَا عَلَيۡهَاۚ وَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ حِينَ يَرَوۡنَ ٱلۡعَذَابَ مَنۡ أَضَلُّ سَبِيلًا
Əgər biz ilahlarımıza ibadət etməkdə səbirli olma­say­dıq, az qa­la ki, o, öz dəlilləri ilə bizi ilahlarımızdan uzaq­laş­dıracaqdı". Onlar qəbirlərində və həmçinin Qiyamət günündə əzabı gör­dük­ləri za­man kimin haqq yol­dan daha çox azmış olduğunu, onun, yoxsa özlərinin azdıqlarını anlaya­caq­lar.
عربي تفسیرونه:
أَرَءَيۡتَ مَنِ ٱتَّخَذَ إِلَٰهَهُۥ هَوَىٰهُ أَفَأَنتَ تَكُونُ عَلَيۡهِ وَكِيلًا
Ey Peyğəmbər! Nəfsinin istəyini özünə ilah edib, ona itaət edən kimsəni gördünmü? Belə bir kimsəni sənmi imana yönəldəcək, küfrdən çəkindirəcək və ona himayəçi olacaqsan?!
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الكفر بالله والتكذيب بآياته سبب إهلاك الأمم.
• Ümmətlərin həlak edilmələrinin başlıca səbəbi: Onların uca Allaha küfr etmələri və Onun ayələrini yalan saymalarıdır.

• غياب الإيمان بالبعث سبب عدم الاتعاظ.
• Öldükdən sonra yenidən dirilməyə iman etməməyin səbəbi, keçmiş ümmətlərin başlarına gələn müsibətlərdən ibrət almamaqdır.

• السخرية بأهل الحق شأن الكافرين.
• Haqq əhlinə istehza edib onları lağa qoymaq, kafirlərin adətidir.

• خطر اتباع الهوى.
• Nəfsin istəklərinə tabe olmaq son dərəcədə təhlükəli bir işdir.

أَمۡ تَحۡسَبُ أَنَّ أَكۡثَرَهُمۡ يَسۡمَعُونَ أَوۡ يَعۡقِلُونَۚ إِنۡ هُمۡ إِلَّا كَٱلۡأَنۡعَٰمِ بَلۡ هُمۡ أَضَلُّ سَبِيلًا
Ey Peyğəmbər! Məgər sən, uca Allahın vəhdaniyyətinə və Ona itaət etməyə dəvət etdiyin bir çox insanların onlara gətirdiyin dəlil və sübutları qəbul edib və dərk edəcəklərini hesab edirsən?! Onlar dinləmək, dərk etmək və başa düşmək baxımından hey­van kimidirlər. Hətta getdikləri yol etibarı ilə heyvanlardan da daha çox azğındırlar.
عربي تفسیرونه:
أَلَمۡ تَرَ إِلَىٰ رَبِّكَ كَيۡفَ مَدَّ ٱلظِّلَّ وَلَوۡ شَآءَ لَجَعَلَهُۥ سَاكِنٗا ثُمَّ جَعَلۡنَا ٱلشَّمۡسَ عَلَيۡهِ دَلِيلٗا
Ey Peyğəmbər! Məgər Allahın yer üzündə kölgəni uzatdığı zaman, Onun xəlq etdiklərinin əlamətini görmürsənmi?! Əgər Allah kölgəni hərəkət­siz, sabit bir halda saxlamaq istə­səydi, onu elə o halda da saxlayardı. Sonra Biz kölgənin uzanıb və qısalması baxımından gü­nə­şi onun dəlil etdik.
عربي تفسیرونه:
ثُمَّ قَبَضۡنَٰهُ إِلَيۡنَا قَبۡضٗا يَسِيرٗا
Sonra Biz kölgəni, günəşin yüksəlməsi səbəbi ilə asta-asta, yavaş-yavaş Özü­müzə tərəf çəkib qısaltdıq.
عربي تفسیرونه:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ لِبَاسٗا وَٱلنَّوۡمَ سُبَاتٗا وَجَعَلَ ٱلنَّهَارَ نُشُورٗا
Gecəni, sizi və hər bir şey örtən libas halına gətirən Uca Allahdır. Yuxunu işlərinizin yorğunluğundan dincəlib, rahatlanmanız üçün istirahət vaxtı edən Odur. Gündüzü də yer üzünə dağılıb işlərinizdə çalışmaq üçün can­lan­ma vaxtı edən də Odur.
عربي تفسیرونه:
وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَرۡسَلَ ٱلرِّيَٰحَ بُشۡرَۢا بَيۡنَ يَدَيۡ رَحۡمَتِهِۦۚ وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ طَهُورٗا
Küləkləri, qullarına olan rəhməti səbəbi ilə yağmurun yağmasına müjdəçi olaraq göndərən də Odur. Biz sizə, təmiz və pak olmanız üçün göy­dən tərtəmiz su endirdik ki,
عربي تفسیرونه:
لِّنُحۡـِۧيَ بِهِۦ بَلۡدَةٗ مَّيۡتٗا وَنُسۡقِيَهُۥ مِمَّا خَلَقۡنَآ أَنۡعَٰمٗا وَأَنَاسِيَّ كَثِيرٗا
Biz göydən yağan o su ilə bitkisiz və quraqlıq bir diyara həyat verər və orada müxtəlif növ bitkilər bitirməklə və oranı yaşıllaşdırmaqla can­landıraq və o su vasitəsi ilə yaratdığımız neçə-ne­çə hey­vanlara və in­sana su içizdirərik.
عربي تفسیرونه:
وَلَقَدۡ صَرَّفۡنَٰهُ بَيۡنَهُمۡ لِيَذَّكَّرُواْ فَأَبَىٰٓ أَكۡثَرُ ٱلنَّاسِ إِلَّا كُفُورٗا
Biz, insanlar düşünüb ibrət alsın­lar deyə, onlara Quranda dəlil və sübutları müxtəlif yollarla bəyan etdik. Lakin buna rəğmən insan­la­rın çoxu haqqı inkar etməkdən və haqqa qarşı inadkarlıq göstərməkdən vaz keçmədi.
عربي تفسیرونه:
وَلَوۡ شِئۡنَا لَبَعَثۡنَا فِي كُلِّ قَرۡيَةٖ نَّذِيرٗا
Əgər Biz istəsəydik, hər diyara onlara Allahın əzabından xəbər verən və o əzabdan qorxudan bir peyğəmbər gön­də­rər­dik. Amma Biz belə etmək istəmədik. Lakin Biz, Muhəmmədi (sallallahu aleyhi və səlləm) bütün bəşəriyyətə peyğəmbər göndərdik.
عربي تفسیرونه:
فَلَا تُطِعِ ٱلۡكَٰفِرِينَ وَجَٰهِدۡهُم بِهِۦ جِهَادٗا كَبِيرٗا
Ey Peyğəmbər! Kafirlərin səndən tələb etdiklərinə boyu əymə və onlar qarşısında əsla yumuşaqlıq göstərmə. Kafirlərin sənə Allaha dəvət yolunda verdikləri əziyyətlərə səbir edərək, sənə nazil edilən bu Qu­ran­la onlara qarşı böyük bir cihad et!
عربي تفسیرونه:
۞ وَهُوَ ٱلَّذِي مَرَجَ ٱلۡبَحۡرَيۡنِ هَٰذَا عَذۡبٞ فُرَاتٞ وَهَٰذَا مِلۡحٌ أُجَاجٞ وَجَعَلَ بَيۡنَهُمَا بَرۡزَخٗا وَحِجۡرٗا مَّحۡجُورٗا
İki dənizin suyunu bir-birinə qatan uca Allahdır. O, şirin suyu olan dənizi, duzlu suyu olana qatmış və iki dənizin suyu bir-birinə qarışmaması üçün onların arasında maneə və ke­çilməz sədd qoymuşdur.
عربي تفسیرونه:
وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ مِنَ ٱلۡمَآءِ بَشَرٗا فَجَعَلَهُۥ نَسَبٗا وَصِهۡرٗاۗ وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرٗا
Kişi və qadın nütfəsindən bəşər yaradan Odur. Bəşəriyyəti yaradan O uca Allah, insanlar asrasında nəsəb, qan və evlilik bağları ilə olan qohumluq əlaqələrini yaratdı. Ey Peyğəmbər! Sənin Rəbbin hər şeyə qadirdir. Heç bir şey Onu aciz buraxmaz. Kişi və qadın nütfəsindən insanı xəlq etməsi də Onun qüdrətindəndir.
عربي تفسیرونه:
وَيَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُهُمۡ وَلَا يَضُرُّهُمۡۗ وَكَانَ ٱلۡكَافِرُ عَلَىٰ رَبِّهِۦ ظَهِيرٗا
Kafirlər, uca Allahı qoyub, itaət etdikdə öz­lə­rinə fayda verməyən və onlara asi olduqda isə özlərinə zərər verməyə qadir olmayan bütlərə ibadət edir­lər. Ka­fir kimsə Uca Allahı qəzəbləndirməkdə şey­tana tabe oldu.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• انحطاط الكافر إلى مستوى دون مستوى الحيوان بسبب كفره بالله.
• Kafirlər, Allaha qarşı etdikləri küfrlər səbəbindən heyvanlardan da daha aşağı dərəcədədirlər.

• ظاهرة الظل آية من آيات الله الدالة على قدرته.
• Kölgə, uca Allahın qüdrətinə dəlalət edən ayələrdən biridir.

• تنويع الحجج والبراهين أسلوب تربوي ناجح.
• Dəlil və sübutların çeşidli olması uğurlu tərbiyə üslubudur.

• الدعوة بالقرآن من صور الجهاد في سبيل الله.
• Quranla dəvət etmək, Allah yolunda cihad etmənin növlərindən biridir.

وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا مُبَشِّرٗا وَنَذِيرٗا
Ey Peyğəmbər! Biz Səni, iman gətirib, saleh əməllər edən və uca Allaha itaət edən möminləri Cənnətlə müjdələyən, küfr və günahlar işləməklə Rəbbinə qarşı üsyankarlıq edən kafirləri də Cəhənnəm əzabı ilə qorxudan olaraq göndərdik.
عربي تفسیرونه:
قُلۡ مَآ أَسۡـَٔلُكُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍ إِلَّا مَن شَآءَ أَن يَتَّخِذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ سَبِيلٗا
Ey Peyğəmbər! De ki: "Mən Rəbbimin risalətini təbliğ etdiyimə görə sizdən heç bir əvə­z və ya mükafat istə­mi­rəm. Lakin sizdən kim Allahın rizasını umaraq malını Allah yolunda sərf etmək istəsə, qoy etsin!
عربي تفسیرونه:
وَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱلۡحَيِّ ٱلَّذِي لَا يَمُوتُ وَسَبِّحۡ بِحَمۡدِهِۦۚ وَكَفَىٰ بِهِۦ بِذُنُوبِ عِبَادِهِۦ خَبِيرًا
Ey Peyğəmbər! Bütün işlərində, ölməz və daima diri olan Allaha təvəkkül et. Pak və müqəddəs olan Rəbbinin şəninə həmd-səna ilə tə­rif­­lər de. Uca Allahın Öz qullarının günahlarından agah ol­ma­sı ki­fayətdir. Onların günahlarından Allaha heç bir şey gizlin qalmaz. Uca Allah etdiyiniz əməllərin əvəzini sizə verəcəkdir.
عربي تفسیرونه:
ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ ٱلرَّحۡمَٰنُ فَسۡـَٔلۡ بِهِۦ خَبِيرٗا
O, göyləri, yeri və on­la­rın ara­sın­dakı bütün məxluqatı altı gündə ya­radan, son­ra da calalına layiq bir şəkildə yüksəlib ərşə isteva edən Rəhmandır. Ey Peyğəmbər! Bunu hər bir şeydən xəbərdar olan Allahdan soruş. O, hər şeyi biləndir. Ona heç bir şey gizli qalmaz!
عربي تفسیرونه:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱسۡجُدُواْۤ لِلرَّحۡمَٰنِ قَالُواْ وَمَا ٱلرَّحۡمَٰنُ أَنَسۡجُدُ لِمَا تَأۡمُرُنَا وَزَادَهُمۡ نُفُورٗا۩
Kafirlərə: "Rəhmana səc­də edin!" – deyildikdə: "Biz Rəhmana səcdə edən deyilik! Rəhman nədir? Biz nə onu tanıyır, nə də ki, iqrar edirik. Biz onun nə olduğunu bilmədiyimiz bir halda, sən bizə əmr etdiyin bir şeyəmi səcdə edəcəyik?!" – deyərlər. Peyğəmbərin (səllallahu aleyhi və səlləm) onlara Allaha səcdə etmə əmiri onları Allahdan daha da uzaqlaşdırdı.
عربي تفسیرونه:
تَبَارَكَ ٱلَّذِي جَعَلَ فِي ٱلسَّمَآءِ بُرُوجٗا وَجَعَلَ فِيهَا سِرَٰجٗا وَقَمَرٗا مُّنِيرٗا
Göy üzündə hərəkət edən planetləri və ulduzları var edən, orada parlaq işıq saçan günəşi və günəşin əks şüası ilə yeri üzünü nurlandıran ayı ya­ra­dan Allah ən əzəmətli, xeyiri və bərəkəti bol olandır.
عربي تفسیرونه:
وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَ خِلۡفَةٗ لِّمَنۡ أَرَادَ أَن يَذَّكَّرَ أَوۡ أَرَادَ شُكُورٗا
Uca Allahın ayələrindən ibrət alıb hidayət yolunu tutmaq, həmçinin, Onun nemətlərinə şükür etmək is­təyənlər üçün gecə ilə gün­dü­zü bir-bi­rinin ardınca müntəzəm olaraq gətirən Allahdır.
عربي تفسیرونه:
وَعِبَادُ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلَّذِينَ يَمۡشُونَ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ هَوۡنٗا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ ٱلۡجَٰهِلُونَ قَالُواْ سَلَٰمٗا
Rəhmanın mömin qulları yer üzündə vüqarla və tə­vazökar­lıqla gə­zər, cahil­lər onlara qarşı xoşagəlməz bir hərəkət etdikdə isə onlara, onların etdiyi kimi eyni ilə qarşılıq verməzlər. Əksinə, onlara gözəl söz söyləyərlər və bu davranışlarından onlara qarşı cahilliyə yol verməzlər.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمۡ سُجَّدٗا وَقِيَٰمٗا
Onlar gecələri alınları üzərində səcdə edərək və ayaqları üzərində qiyamda duraraq Allah rizası üçün namaz qılarlar.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا ٱصۡرِفۡ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَۖ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَامًا
Onlar Rəbbinə dua edərkən belə deyərlər: "Ey Rəb­bimiz! Cə­hənnəm əzabını biz­dən uzaqlaşdır. Həqiqətən, Cəhənnəm əzabı kafir olaraq ölənlər üçün əbədidir.
عربي تفسیرونه:
إِنَّهَا سَآءَتۡ مُسۡتَقَرّٗا وَمُقَامٗا
Həqiqətən, Cəhənnəm, orada məskunlaşan kimsələr üçün necə də pis bir məs­kən və orada qalacaq kimsələr üçün ne­cə də pis bir iqamətgahdır!"
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ إِذَآ أَنفَقُواْ لَمۡ يُسۡرِفُواْ وَلَمۡ يَقۡتُرُواْ وَكَانَ بَيۡنَ ذَٰلِكَ قَوَامٗا
Onlar mallarını xərclə­dik­ləri zaman israfçılıq dərəcəsinə varmazlar, özlərinə və himayələrində olan kimsələrə mal xərclədikdə isə paxıllıq etməzlər. Onlar xərclədikdə israfçılıq və paxıllıq arasında orta bir yol tutarlar.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الداعي إلى الله لا يطلب الجزاء من الناس.
• Allah yoluna dəvət edən kimsə insanlardan, etdiyi dəvətin əvəzini istəməz.

• ثبوت صفة الاستواء لله بما يليق به سبحانه وتعالى.
• Bu surənin: 59-cu ayəsində uca Allahın calalına layiq bir şəkildə yüksəlib ərşə isteva etməsi isbat edilmişdir.

• أن الرحمن اسم من أسماء الله لا يشاركه فيه أحد قط، دال على صفة من صفاته وهي الرحمة.
• ər-Rəhman, uca Allahın isimlərindən biri olub, bəşərdən kimsə bu isimdə uca Allaha bənzəməz. Bu isim, uca Allahın qullarına qarşı rəhimli və mərhəmətli olmasına dəlalət edir.

• إعانة العبد بتعاقب الليل والنهار على تدارُكِ ما فاتَهُ من الطاعة في أحدهما.
• Gecə ilə gün­dü­zün bir-bi­rinin ardınca müntəzəm olaraq gəlməsi, qulun, bu ikisinin hər hansı birində etmədiyi ibadəti yerinə yetirməyə imkan verir.

• من صفات عباد الرحمن التواضع والحلم، وطاعة الله عند غفلة الناس، والخوف من الله، والتزام التوسط في الإنفاق وفي غيره من الأمور.
• Təmkinli, təvazökar və həlim xasiyyətli olmaq, insanlar qəflətdə ikən uca Allaha ibadət etmək, Allahdan qorxmaq, xərclədikdə və diğər işlərdə orta yol tutmaq, Rəhmanın həqiqi qullarının sifətlərindəndir.

وَٱلَّذِينَ لَا يَدۡعُونَ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ وَلَا يَقۡتُلُونَ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَلَا يَزۡنُونَۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ يَلۡقَ أَثَامٗا
Rəhmanın həqiqi qulları Allahla bərabər baş­qa ilaha dua etməzlər. Onlar Allahın öldürülməsinə izin verdiyi: qatilin, mürtədin və evli olduğu halda zina edən kimsələrin öldürülməsi müstəsna olmaqla, uca Allahın haram buyurduğu bir kimsəni haqsız yerə öldürməzlər və zina etməzlər. Kim bu böyük günahları edərsə, qiyamət günü işləmiş olduğu günahının cəzasını görəcəkdir.
عربي تفسیرونه:
يُضَٰعَفۡ لَهُ ٱلۡعَذَابُ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَيَخۡلُدۡ فِيهِۦ مُهَانًا
Qiyamət günü onun əzabı qat-qat artırılar və o, əzab içində rəzil və həqir olub əbədi qalar.
عربي تفسیرونه:
إِلَّا مَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ عَمَلٗا صَٰلِحٗا فَأُوْلَٰٓئِكَ يُبَدِّلُ ٱللَّهُ سَيِّـَٔاتِهِمۡ حَسَنَٰتٖۗ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا
Lakin kim Allaha tövbə edərək, Ona iman gətirib və saleh əməllər edərsə, bu onun Allaha sidqi-ürəkdən tövbə etdiyinə dəlalət edər. Allah belə kimsələrin pis əməllərini savaba çevirəcəkdir. Allah, günahlardan tövbə edən qullarını bağış­layandır və onlara qarşı mərhəmətlidir!
عربي تفسیرونه:
وَمَن تَابَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا فَإِنَّهُۥ يَتُوبُ إِلَى ٱللَّهِ مَتَابٗا
Kim Allaha tövbə edib, Ona itaət edərək və günahlardan uzaqlaşmaqla tövbəsində sadiq olduğunu sübut edərsə, belə kimsənin tövbəsi Allah yanında qəbul olan tövbələrdən sayılar.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ لَا يَشۡهَدُونَ ٱلزُّورَ وَإِذَا مَرُّواْ بِٱللَّغۡوِ مَرُّواْ كِرَامٗا
Onlar günah işlənilən, haram və qadağan olunan əyləncə məkanları kimi batil yerlərdə vaxt keçirməzlər, boş, lağlağı sözlər danışan və yersiz hərəkətlər edən kimsələrə rast gəl­dik­də, özlərini onların səviyyəsinə salmadan uca tutaraq, onlara əhəmiyyət vermədən, oradan vüqarla ötüb keçərlər.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُواْ بِـَٔايَٰتِ رَبِّهِمۡ لَمۡ يَخِرُّواْ عَلَيۡهَا صُمّٗا وَعُمۡيَانٗا
Özlərinə uca Allahın eşidilən və görülən ayələri xatır­lan­dı­ğı zaman onlar eşidilən ayələrə qarşı qulaqları kar və görülən ayələrə qarşı da gözləri kor olaraq davran­mazlar.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبۡ لَنَا مِنۡ أَزۡوَٰجِنَا وَذُرِّيَّٰتِنَا قُرَّةَ أَعۡيُنٖ وَٱجۡعَلۡنَا لِلۡمُتَّقِينَ إِمَامًا
Onlar Rəbbinə dua edərkən belə deyərlər: "Ey Rəb­bimiz! Bi­zə təqvası və haqq üzərində sabitqədəm olması ilə gözümüzün nuru olan zövcələr və övladlar bəxş et və bizi müttə­qi­lə­r üçün arxasınca gedilən imamlar et!"
عربي تفسیرونه:
أُوْلَٰٓئِكَ يُجۡزَوۡنَ ٱلۡغُرۡفَةَ بِمَا صَبَرُواْ وَيُلَقَّوۡنَ فِيهَا تَحِيَّةٗ وَسَلَٰمًا
Bu sifətlərə sahib olan kimsələr, Allaha ibadət etməkdə səbir etdiklərinə gö­rə, Cənnətin ən uca təbəqəsi olan Firdovs cənnətindəki ən yüksək mə­qam­lardan biri ilə mü­kafatlan­dırılacaq, onlar orada mələklər tərəfindən xeyir-dua ilə, salamla qarşıla­na­caqlar və orada bütün xəta-bəladan uzaq olacaqlar.
عربي تفسیرونه:
خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ حَسُنَتۡ مُسۡتَقَرّٗا وَمُقَامٗا
Onlar orada əbədi qala­caqlar. Onların qalacaqları yer nəcə də gözəl yerdir, qərar tutacaqları məskən, necə də gö­zəl bir məskəndir!
عربي تفسیرونه:
قُلۡ مَا يَعۡبَؤُاْ بِكُمۡ رَبِّي لَوۡلَا دُعَآؤُكُمۡۖ فَقَدۡ كَذَّبۡتُمۡ فَسَوۡفَ يَكُونُ لِزَامَۢا
Ey Peyğəmbər! Küfrdə israr edən kafirlərə de: "Sizin ibadətlərinizdən Rəbbimə çatan hər hansı bir fayda yoxdur ki, O, sizə önəm ye­rsin. Əgər ibadətiniz, Ona yalvarıb-yaxarmanız və nəzir-niyazınız olmasaydı, O sizə əsla önəm verməzdi. Siz, Peyğəmbərin sizə Rəbbiniz tərəfindən gətirdiyini yalan saydınız. Yalan saymanızın əvəzi olaraq daimi əzab sizinlə birgə olacaqdır!"
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• من صفات عباد الرحمن: البعد عن الشرك، وتجنُّب قتل الأنفس بغير حق، والبعد عن الزنى، والبعد عن الباطل، والاعتبار بآيات الله، والدعاء.
• Allaha şərik qoşmamaq, haqsız yerə bir cana qəsd etməmək, zinadan və həmçinin lüzumsuz, boş sözlərdən və əməllərdən uzaq durmaq, Allahın ayətlərini düşünüb və onlardan ibrət almaq və uca Allaha dua etmək Rəhmanın həqiqi qullarına xas olan sifətlərdir.

• التوبة النصوح تقتضي ترك المعصية وفعل الطاعة.
• Səmimi-qəlbdən tövbə etmək, bir daha həmin günaha qayıtmamağı və Allaha itaət etməyi tələb edir.

• الصبر سبب في دخول الفردوس الأعلى من الجنة.
• Səbirli olmaq, Cənnətin ən yüksək təbəqəsi olan Firdovs Cənnətinə daxil olmağa səbəbdir.

• غنى الله عن إيمان الكفار.
• Uca Allahın kafirlərin Ona iman gətirməsinə ehtiyacı yoxdur.

 
د معناګانو ژباړه سورت: الفرقان
د سورتونو فهرست (لړلیک) د مخ نمبر
 
د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - د ژباړو فهرست (لړلیک)

الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

بندول