د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - کرمانجي کرد ژباړه * - د ژباړو فهرست (لړلیک)
النور
ٱلزَّانِيَةُ وَٱلزَّانِي فَٱجۡلِدُواْ كُلَّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا مِاْئَةَ جَلۡدَةٖۖ وَلَا تَأۡخُذۡكُم بِهِمَا رَأۡفَةٞ فِي دِينِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۖ وَلۡيَشۡهَدۡ عَذَابَهُمَا طَآئِفَةٞ مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
2. زناكەرا شوینەكری و زناكەرێ ژن نەئینایی، هەر ئێكی سەد قامچیان لێ بدەن، و بلا دلێ هەوە ل سەر حسێبا دینێ خودێ، نەمینتە ب وانڤە [كو هوین ئەمرێ خودێ ب جهـ نەئینن]، ئەگەر هوین ئەو بن ئەوێت هەوە باوەری ب خودێ و ڕۆژا قیامەتێ هەی، و بلا كۆمەك ژ موسلمانان جزادانا وان ببینن [دا پتر پێڤەبچن و جزایێ وان پتر یێ گران بیت، و دا نێزیكی ڤێ گونەهێ نەبن].
عربي تفسیرونه:
ٱلزَّانِي لَا يَنكِحُ إِلَّا زَانِيَةً أَوۡ مُشۡرِكَةٗ وَٱلزَّانِيَةُ لَا يَنكِحُهَآ إِلَّا زَانٍ أَوۡ مُشۡرِكٞۚ وَحُرِّمَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
3. زەلامێ زناكەر نەهێژایە دەهمەن پاقژەكێ مارە بكەت، یا زناكەر یان یا موشرك هێژایی وییە، و ژنا زناكەر نەهێژایە شوی ب دەهمەن پاقژەكی بكەت، زەلامێ زناكەر یان موشرك هێژایی وێیە، و ئەڤ كارە (زنا) ل سەر خودان باوەران یێ هاتییە حەرامكرن.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ثُمَّ لَمۡ يَأۡتُواْ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَ فَٱجۡلِدُوهُمۡ ثَمَٰنِينَ جَلۡدَةٗ وَلَا تَقۡبَلُواْ لَهُمۡ شَهَٰدَةً أَبَدٗاۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
4. و ئەوێت ب زنایێ، بێ بەختییێ ل ژنێت دەهمەن پاقژ دكەن، پاشی چار شاهدان ل سەر نەئینن، ڤێجا هەشتێ قامچیان ل وان بدەن، و چو جاران شادەیییا وان قەبویل نەكەن، و ب ڕاستی ئەڤە [ئەوێت ژ بێ بەختی ژنێت دەهمەن پاقژ گونەهكار دكەن] ژ ڕێكا ڕاست دەركەڤتینە.
عربي تفسیرونه:
إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ وَأَصۡلَحُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
5. ئەو نەبن یێت پشتی هنگی تۆبەكرین، و كریارا خۆ دورستكرین [بێ بەختییا خۆ هەقاندین، و دیاركرین كو ئەو د شادەیییا خۆدا درەوین و بێ بەخت بوون، و تۆبەیا خۆ ئاشكەراكرین] ب ڕاستی خودێ یێ گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ أَزۡوَٰجَهُمۡ وَلَمۡ يَكُن لَّهُمۡ شُهَدَآءُ إِلَّآ أَنفُسُهُمۡ فَشَهَٰدَةُ أَحَدِهِمۡ أَرۡبَعُ شَهَٰدَٰتِۭ بِٱللَّهِ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
6. و ئەوێت هەڤسەرێت خۆ ب زنایێ گونەهكار دكەن، و ژ بلی خۆ چو شاهد ل سەر نەبن، شادەیییا ئێك ژ وان [كو جزایی ل سەر وان ڕاكەت] چار جاران بێژیت و شادەیییێ بدەت [ب سویند ئەز د شادەیییا خۆدا ژ ڕاستگۆیانم].
عربي تفسیرونه:
وَٱلۡخَٰمِسَةُ أَنَّ لَعۡنَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ إِن كَانَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
عربي تفسیرونه:
إِنَّ ٱلَّذِينَ جَآءُو بِٱلۡإِفۡكِ عُصۡبَةٞ مِّنكُمۡۚ لَا تَحۡسَبُوهُ شَرّٗا لَّكُمۖ بَلۡ هُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۚ لِكُلِّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُم مَّا ٱكۡتَسَبَ مِنَ ٱلۡإِثۡمِۚ وَٱلَّذِي تَوَلَّىٰ كِبۡرَهُۥ مِنۡهُمۡ لَهُۥ عَذَابٌ عَظِيمٞ
11. ب ڕاستی ئەوێت ئەو بێ بەختی [د ڕاستا عائیشایێ دەیكا موسلماناندا] كرین دەستەكەكە [چەندەكن] ژ هەوە، حسێب نەكەن [گەلی مالا ئەبو بەكری] ئەڤ درەوە بۆ هەوە یا خرابە، بەلێ [ئەڤ درەوە] بۆ هەوە قەنجی و خێرە [چونكی خودێ بۆ هەوە دێ ب خێر نڤێسیت، دێ بەرائەتا هەوە ب وەحییێ دیاركەت، و پاك و پاقژییا وێ دێ كەتە قورئان و دێ مینیت، و پێڤەچۆنە بۆ موسلمانان، كو بۆ خۆ پێڤەبچن و زوی گوهێ خۆ نەدەنە هەمی ئاخڤتنان، و هەر خێر بۆ هەوەیە] و هەر ئێك ژ وان تەمەتی گونەها خۆ یێ گونەهكارە [گونەها هەر ئێكی ل دویڤ پێ ئاخڤتن و تێكڤەدانا وییە]، و ئەوێ ژ وان باراپتر بوویە سەرێ سەبەبا ڤێ بێ بەختیێ، ئیزا و عەزابەكا مەزن یا بۆ وی هەی.
عربي تفسیرونه:
لَّوۡلَآ إِذۡ سَمِعۡتُمُوهُ ظَنَّ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ بِأَنفُسِهِمۡ خَيۡرٗا وَقَالُواْ هَٰذَآ إِفۡكٞ مُّبِينٞ
12. بلا وەختێ هەوە [ئەو درەو د ڕاستا عائیشایێدا] بهیستی، زەلام و ژنێت خودان باوەر، هزرا باشییێ ژ خۆ كربایە [پێدڤی بوو وان خۆ ل جهێ عائیشایێ و سەفوانی دانابانە، ئەرێ ئەو ب خۆ دێ كارەكێ هۆسا كەن، دا زانیبانە (عائیشا و سەفوان) هەردو ژ ڤی كاری دویرتر و پاقژترن]، و بلا گۆتبانە: ئەڤە درەوەكا ئاشكەرایە.
عربي تفسیرونه:
لَّوۡلَا جَآءُو عَلَيۡهِ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَآءَۚ فَإِذۡ لَمۡ يَأۡتُواْ بِٱلشُّهَدَآءِ فَأُوْلَٰٓئِكَ عِندَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلۡكَٰذِبُونَ
13. بلا وان [ئەوێت ب ڤێ بێ بەختی و درەوێ ئاخڤتین] چار شاهد ل سەر بێ بەختی و درەوا خۆ ئینابانە [و نەشێن بینن چونكی بێ بەختییە]، ڤێجا ئەگەر ئەو شاهدان نەئینن، ئەڤە ئەو ل دەڤ خودێ درەوینن.
عربي تفسیرونه:
وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ لَمَسَّكُمۡ فِي مَآ أَفَضۡتُمۡ فِيهِ عَذَابٌ عَظِيمٌ
14. و ئەگەر كەرەم و دلۆڤانییا خودێ ل دنیایێ و ئاخرەتێ ل سەر هەوە نەبایە، دا ژ بەر وێ بێ بەختییا هەوە د دەرهەقێ عائیشایێدا كری، ئیزایەكا مەزن هەوە هنگێڤیت.
عربي تفسیرونه:
إِذۡ تَلَقَّوۡنَهُۥ بِأَلۡسِنَتِكُمۡ وَتَقُولُونَ بِأَفۡوَاهِكُم مَّا لَيۡسَ لَكُم بِهِۦ عِلۡمٞ وَتَحۡسَبُونَهُۥ هَيِّنٗا وَهُوَ عِندَ ٱللَّهِ عَظِيمٞ
15. وەختێ هەوە ئەڤ ئاخڤتنە ژ ئێكدو ڤەدگوهاست و هوین پێ دئاخڤتن، و هەوە ب دەڤێ خۆ ئەو دگۆت یا چو ڕاستی بۆ نەی، و هەوە ئاگەهەك ژێ نەی، و هوین هزر دكەن ئەڤە چو نینە و تشتەكێ كێمە، و ئەو ب خۆ ل دەڤ خودێ زێدە یێ مەزنە.
عربي تفسیرونه:
وَلَوۡلَآ إِذۡ سَمِعۡتُمُوهُ قُلۡتُم مَّا يَكُونُ لَنَآ أَن نَّتَكَلَّمَ بِهَٰذَا سُبۡحَٰنَكَ هَٰذَا بُهۡتَٰنٌ عَظِيمٞ
16. و بلا وەختێ [هەوە ئەو بێ بەختی و درەو، د ڕاستا عائیشایێدا] بهیستی، هەوە گۆتبایە: بۆ مە نەدورستە و نابیت ئەم ب ڤێ بێ بەختییێ باخڤین، پاكی و پاقژی بۆ خودێ بیت، ئەڤە چەند زڕە بێ بەختییەكا مەزنە.
عربي تفسیرونه:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ ٱلۡفَٰحِشَةُ فِي ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
19. ب ڕاستی ئەوێت حەز دكەن [و پێ خۆش]، كریارێت زێدە كرێت و خراب [وەكی زنایێ] د ناڤ واندا بەلاڤ ببن، ئەوێت باوەری ئینایین ئیزایەكا دژوار و ب ژان بۆ وان د دنیایێ و ئاخرەتێدا یا هەی، و خودێ [ئەوا د دلاندا] دزانیت [كا كێ دڤێت، و حەز دكەت خرابی و پویچی بەلاڤ ببیت]، و هوین نوزانن.
عربي تفسیرونه:
۞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ وَمَن يَتَّبِعۡ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِ فَإِنَّهُۥ يَأۡمُرُ بِٱلۡفَحۡشَآءِ وَٱلۡمُنكَرِۚ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ مَا زَكَىٰ مِنكُم مِّنۡ أَحَدٍ أَبَدٗا وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يُزَكِّي مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
21. گەلی كەسێت هەوە باوەری ئینایی، ب دویڤ پێنگاڤێت شەیتانی نەكەڤن، و هەر كەسێ ل دویڤ پێنگاڤێت شەیتانی بچیت [بلا بزانیت]، ب ڕاستی شەیتان فەرمانێ ب كریارێت زێدە كرێت و خرابییێ دكەت، و ئەگەر ژ كەرەم و دلۆڤانییا خودێ نەبایە [كو دەرگەهێ تۆبەیێ ل هەوە ڤەكری]، كەس ژ هەوە [ژ گونەها وێ بێ بەختییا د ڕاستا عائیشایێدا هاتییە كرن] پاقژ نەدبوو، بەلێ یێ خودێ بڤێت [و هەژی بیت] دێ پاقژكەت، و خودێ ب خۆ گوهدێر و زێدە زانایە.
عربي تفسیرونه:
وَلَا يَأۡتَلِ أُوْلُواْ ٱلۡفَضۡلِ مِنكُمۡ وَٱلسَّعَةِ أَن يُؤۡتُوٓاْ أُوْلِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينَ وَٱلۡمُهَٰجِرِينَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۖ وَلۡيَعۡفُواْ وَلۡيَصۡفَحُوٓاْۗ أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
22. و بلا خودانێت خێر و سەدەقە و كەرەم و بەرفرەهییێ [ئەوێت دەست بەری هەمییان د دینێ خودێدا هەی، كو ئەبو بەكرە] سویند نەخۆن، كو قەنجی و خێرێ د گەل كەس و كارێت خۆ یێت هەژار و بەلنگاز و مشەختی یێت ڕێكا خودێ ناكەن، و بلا ل وان ببۆرن و چاڤێ خۆ ژ وان بگرن و ئازا بكەن، ما هەوە نەڤێت خودێ ل هەوە نەگریت و گونەهێت هەوە ژێ ببەت، و خودێ ب خۆ گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
عربي تفسیرونه:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَٰتِ ٱلۡغَٰفِلَٰتِ ٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ لُعِنُواْ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
23. ب ڕاستی ئەوێت ژنێت دەهمەن پاقژ و دلساخ و بێ غال و غەرەز و ئاگەهـ ژ چو نەیی و خودان ئیمان [ئەوێت نە چو خرابی دكرن، و نە خرابی د دلیدا، مەخسەد عائیشایە و ژنێت دی یێت پێغەمبەری، و هەر ژنەكا دی یا خودانا ڤان سالۆخەتان] ب زنایێ گونەهكار دكەن، د دنیایێ و ئاخرەتێدا، لەعنەت یێت لێ هاتینەكرن [ئانكو هاتینە دەرئێخستن و دویرئێخستن ژ دلۆڤانییا خودێ]، و ئیزایەكا مەزن بۆ وان یا هەی.
عربي تفسیرونه:
ٱلۡخَبِيثَٰتُ لِلۡخَبِيثِينَ وَٱلۡخَبِيثُونَ لِلۡخَبِيثَٰتِۖ وَٱلطَّيِّبَٰتُ لِلطَّيِّبِينَ وَٱلطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَٰتِۚ أُوْلَٰٓئِكَ مُبَرَّءُونَ مِمَّا يَقُولُونَۖ لَهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ
26. و ژنێت دەهمەن پیس بۆ زەلامێت دەهمەن پیسن، و زەلامێت دەهمەن پیس بۆ ژنێت دەهمەن پیسن، و ژنێت پاك و دەهمەن پاقژ بۆ زەلامێت پاك و دەهمەن پاقژن، و زەلامێت پاك و دەهمەن پاقژ بۆ ژنێت پاك و دەهمەن پاقژن [عائیشا یا پاك و پاقژ بوو، لەوا خودێ كرە هەڤسەرا پێغەمبەرێ خۆ]، ئەڤە [ئەوێت دەهمەن پاقژ، پێغەمبەر و عائیشا و سەفوان] ژ وێ ئاخڤتنا ئەو دكەن، یێت پاك و بەرینە، بۆ وان گونەهـ ژێبرن و ڕزقەكێ پیرۆز یێ هەی.
عربي تفسیرونه:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ بُيُوتِكُمۡ حَتَّىٰ تَسۡتَأۡنِسُواْ وَتُسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَهۡلِهَاۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَذَكَّرُونَ
27. گەلی ئەوێت هەوە باوەری ئینایین، نەچنە د چو خانییانڤە ژ بلی خانییێت خۆ، هەتا هوین دەستویرییێ وەرنەگرن، و سلاڤ نەكەنە خودانێت وان [كو بێژن (السلام علیكم) بێمە ژۆر؟ جارەكێ یان سێ جاران]، ئەڤە بۆ هەوە چێترە [كو هوین بێ دەستویری و ژ نشكەكێڤە بچنە ژۆر]، دا هوین كار ب ڤان ڕەوشتان بكەن [د دەرهەقێ دەستویر وەرگرتنێدا بەری بچنە د خانییەكیڤە].
عربي تفسیرونه:
فَإِن لَّمۡ تَجِدُواْ فِيهَآ أَحَدٗا فَلَا تَدۡخُلُوهَا حَتَّىٰ يُؤۡذَنَ لَكُمۡۖ وَإِن قِيلَ لَكُمُ ٱرۡجِعُواْ فَٱرۡجِعُواْۖ هُوَ أَزۡكَىٰ لَكُمۡۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِيمٞ
28. و ئەگەر هەوە كەس تێڤە (د وان خانییانڤە، ئەوێت هەوە دڤێن بچنێ) نەدیت، دیسا نەچنە ژۆر هەتا دەستویری بۆ هەوە دئێتە دان، و ئەگەر [خودانێ مالێ] گۆتە هەوە بزڤڕن، ڤێجا [بێ دلمان] بزڤڕن، و زڤڕین بۆ هەوە باشتر و پاقژترە، و خودێ ئاگەهداری وێیە ئەوا هوین دكەن.
عربي تفسیرونه:
لَّيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَدۡخُلُواْ بُيُوتًا غَيۡرَ مَسۡكُونَةٖ فِيهَا مَتَٰعٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا تَكۡتُمُونَ
29. گونەهـ ل سەر هەوە نینە كو هوین [بێ دەستویری] بچنە د وان خانییانڤە، ئەوێت بۆ مالان نەهاتینە ئاڤاكرن [وەكی ئۆتێلان و دەزگەهێت گشتی] ئەوێت هەوە هەوجەیی پێ هەی، و تشتێ هوین ئاشكەرا دكەن یان نەپەنی.. خودێ پێ ئاگەهە [و ئەڤە گەفە بۆ وی یێ ل دویڤ ڕەوشتێت دەستویر وەرگرتنێ نەچیت، بۆ چۆنەژۆرا خانییێت خەلكی].
عربي تفسیرونه:
قُل لِّلۡمُؤۡمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِمۡ وَيَحۡفَظُواْ فُرُوجَهُمۡۚ ذَٰلِكَ أَزۡكَىٰ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا يَصۡنَعُونَ
30. و بێژە خودان باوەران، بلا چاڤێ خۆ ژ بەرێخۆدانا نەدورست و حەرام وەرگێڕن، و بلا دەهمەن و نامویسا خۆ بپارێزن، ئەڤە بۆ وان چێتر و پاقژترە [بكەڤنە د پیساتییا گونەهێدا]، ب ڕاستی خودێ ئاگەهداری وێیە، ئەوا ئەو دكەن.
عربي تفسیرونه:
وَقُل لِّلۡمُؤۡمِنَٰتِ يَغۡضُضۡنَ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِنَّ وَيَحۡفَظۡنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنۡهَاۖ وَلۡيَضۡرِبۡنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّۖ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوۡ ءَابَآئِهِنَّ أَوۡ ءَابَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآئِهِنَّ أَوۡ أَبۡنَآءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوۡ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِيٓ إِخۡوَٰنِهِنَّ أَوۡ بَنِيٓ أَخَوَٰتِهِنَّ أَوۡ نِسَآئِهِنَّ أَوۡ مَا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُهُنَّ أَوِ ٱلتَّٰبِعِينَ غَيۡرِ أُوْلِي ٱلۡإِرۡبَةِ مِنَ ٱلرِّجَالِ أَوِ ٱلطِّفۡلِ ٱلَّذِينَ لَمۡ يَظۡهَرُواْ عَلَىٰ عَوۡرَٰتِ ٱلنِّسَآءِۖ وَلَا يَضۡرِبۡنَ بِأَرۡجُلِهِنَّ لِيُعۡلَمَ مَا يُخۡفِينَ مِن زِينَتِهِنَّۚ وَتُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
31. و بێژە ژنێت خودان باوەران بلا چاڤێت خۆ ژ بەرێخۆدانا نەدورست و حەرام وەرگێڕن، و بلا دەهمەن و نامویسا خۆ بپارێزن، و بلا جهێ خەمل و چەكێت خۆ [كو جهێ بازن و حنجۆل (خلخال) و گوهار و ڕستكێت حەفكێ و ڕستكێت دكەڤنە سەر سینگی و تۆقا سەری] دەرنەئێخن، و دیارنەكەن [بۆ بیانیان]، ژ بلی جهێ دیاربوونا، وێ بڤێ نەڤێ، و بێی ئنیەتا خراب [وەكی هەردو دەست و سەروچاڤان و گوستیرك و كلێ چاڤان]، و بلا دەرسۆكا خۆ ب سەر سینگێ خۆدا بەردەن [بلا دەرسۆكا وان، پرچ و ستۆ و سینگێ وان، ژ بیانیان ڤەشێریت]، و بلا جهێ خەملا خۆ [ژ بلی هەردو دەست و سەروچاڤان] و جوانییا خۆ [یا سینگی و پرچێ و لنگان ]، [بۆ كەسێ] دیار نەكەن، ژ بلی بۆ زەلامێت خۆ یان بابێت خۆ یان خەزویرێت خۆ یان زارۆكێت خۆ [یان نەڤیێت خۆ] یان زارۆكێت زەلامێت خۆ [ئانكو نەڤسیێت خۆ] یان برایێت خۆ یان برازایێت خۆ یان خوارزایێت خۆ یان ژنێت د گەل خۆ [بۆ خزمەتێ یان هەڤالینیێ] یان جاریێت خۆ، یان ئەو زەلامێت تێكەلییا وان دكەن ئەوێت هەوجەیی ب ژنان نەمایی [وەكی خولام و پالە و ساویلكەیان]، یان بچویكێت چو ژ شەهوەتێ نەزانن، و ب سەر شەرمگەها ژنان هەلنەبوویین ، و بلا پییێت خۆ ل ئەردی نەدەن، دا چەكێ خۆ یێ ڤەشارتی [حنجۆلێت پییان] ئاشكەرا بكەن، و هوین هەمی گەلی خودان باوەران ببال خدویڤە تۆبە بكەن، دا سەرفەراز ببن.
عربي تفسیرونه:
وَأَنكِحُواْ ٱلۡأَيَٰمَىٰ مِنكُمۡ وَٱلصَّٰلِحِينَ مِنۡ عِبَادِكُمۡ وَإِمَآئِكُمۡۚ إِن يَكُونُواْ فُقَرَآءَ يُغۡنِهِمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
32. و هوین [گەلی خودان باوەران] بۆ ئەوێت ژن نەئینایی، ژنان بینن، و یێت نەشویكری بدەنە شوی، دیسا كۆلەیێت خۆ ژی یێت خودان باوەر، ژنان بۆ بینن، و بدەنە شوی [و بلا خۆ نەڤەگرن ژ ژنئینانێ یان ژ شویكرنێ، ژ بەر دەستتەنگی و خیزانیێ]، و ئەگەر ئەو یێت فەقیر ژی بن، خودێ ژ كەرەما خو دێ وان زەنگین كەت [زەنگینییا دلی، یان یا مالی، یان هەردووكان پێكڤە]، و خودێ یێ زانایە، و كەرەما وی یا بەرفرەهە.
عربي تفسیرونه:
وَلۡيَسۡتَعۡفِفِ ٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّىٰ يُغۡنِيَهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦۗ وَٱلَّذِينَ يَبۡتَغُونَ ٱلۡكِتَٰبَ مِمَّا مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ فَكَاتِبُوهُمۡ إِنۡ عَلِمۡتُمۡ فِيهِمۡ خَيۡرٗاۖ وَءَاتُوهُم مِّن مَّالِ ٱللَّهِ ٱلَّذِيٓ ءَاتَىٰكُمۡۚ وَلَا تُكۡرِهُواْ فَتَيَٰتِكُمۡ عَلَى ٱلۡبِغَآءِ إِنۡ أَرَدۡنَ تَحَصُّنٗا لِّتَبۡتَغُواْ عَرَضَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۚ وَمَن يُكۡرِههُّنَّ فَإِنَّ ٱللَّهَ مِنۢ بَعۡدِ إِكۡرَٰهِهِنَّ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
33. و ئەوێت نەشێن ژنێ بینن، بلا پاكی و پاقژییا خۆ بپارێزن [و بلا زەحمەتێ بۆ خۆ چێكەن بۆ ڤێ چەندێ]، هەتا خودێ ژ كەرەما خۆ وان بێ منەت دكەت [و بشێن ژنێ بینن]، و كۆلەیێت هەوە ئەوێت دڤێن پێكهاتنەكێ (تفاقەكێ) د گەل هەوە بنڤێسن، دا ئازا ببن، ڤێجا هوین تفاقێ و نڤیسكارییێ ل سەر هندەك مالی د گەل وان بكەن و بنڤێسن، ئەگەر هوین ببینن د ئەمینن و دشێن ڤێ پێكهاتنێ ب جهـ بینن، و ژ مالێ خودێ ئەوێ خودێ دایییە هەوە بدەنە وان، و زنایێ ب خورتی [و نەخورتی] ب جاریێت خۆ نەدەنە كرن، دا هندەك مالێ دنیایێ ب دەست خۆڤە بینن، ئەگەر وان پاقژی بڤێت، و هەر كەسێ ب خورتی زنایێ ب وان بدەتەكرن، و خودێ پشتی خورتیلێكرنا هەوە [بۆ وان]، گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
عربي تفسیرونه:
۞ ٱللَّهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ مَثَلُ نُورِهِۦ كَمِشۡكَوٰةٖ فِيهَا مِصۡبَاحٌۖ ٱلۡمِصۡبَاحُ فِي زُجَاجَةٍۖ ٱلزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوۡكَبٞ دُرِّيّٞ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٖ مُّبَٰرَكَةٖ زَيۡتُونَةٖ لَّا شَرۡقِيَّةٖ وَلَا غَرۡبِيَّةٖ يَكَادُ زَيۡتُهَا يُضِيٓءُ وَلَوۡ لَمۡ تَمۡسَسۡهُ نَارٞۚ نُّورٌ عَلَىٰ نُورٖۚ يَهۡدِي ٱللَّهُ لِنُورِهِۦ مَن يَشَآءُۚ وَيَضۡرِبُ ٱللَّهُ ٱلۡأَمۡثَٰلَ لِلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
35. خودێ ڕۆناهییا ئەرد و ئەسمانانە [ئانكو ئەوە یێ ئەرد و ئەسمانان ڕۆن دكەت]، مەتەلا ڕۆناهییا خودێ [د دلێ بەندەیێ خودان باوەردا] وەكی كولەكەكێیە [د دیواریڕا و یا نەڤەكری] و چرایەك تێدا بیت، ئەو چرایە د شویشەیەكا زەلال و گەشدا بیت، ئەو شویشە هند یا زەلال بیت، هەروەكی ستێرەك ژ ڕۆژێ، و ئەو چرا ب زەیتا دارەكا پیرۆز هەلببیت [كو دارا زەیتوونێیە]، و ئەو دارە نە هەردەم بەڕۆژە و نە هەردەم نزار [ئانكو نە ڕۆژ لێ ددەت هەمی وەختان، و نە ل بەر سیبەرێیە هەمی وەختان]، نێزیكە زەیتا وێ ڕۆناهییێ بدەت، خۆ ئەگەر ئاگر ژی ڤێ نەكەڤتبیت [ئانكو دلێ خودان باوەر یێ ڕۆنە، ب وێ ڕۆناهییا خودێ كرییە تێدا، ب ڕاستەڕێكرنا خودێ كارێ خۆ دكەت، بەری زانین بۆ بێت، و گاڤا زانین بۆ هات ڕۆناهییا وی زێدەتر لێ دئێت، ڤێجا ڕۆناهی دكەڤتە سەر ڕۆناهییێ] ڕۆناهی ل سەر ڕۆناهییێیە، یێ خودێ بڤێت ڕاستەڕێ دكەت و بەرێ وی ددەتە ڕۆناهی و هیدایەتا خۆ، و خودێ نموونەیان بۆ مرۆڤان دئینیت و دیار دكەت، و خودێ ئاگەهـ ژ هەمی تشتان هەیە.
عربي تفسیرونه:
فِي بُيُوتٍ أَذِنَ ٱللَّهُ أَن تُرۡفَعَ وَيُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ يُسَبِّحُ لَهُۥ فِيهَا بِٱلۡغُدُوِّ وَٱلۡأٓصَالِ
36. [ئەو ڕۆناهییا] د مزگەفتاندا ئەو مزگەفتێت خودێ ئەمركری بلند بێنە ئاڤاكرن، و قەدر و ڕێز بۆ بێنە گرتن، و ئایەتێت خودێ تێدا بێنە خواندن، و زكرێ وی تێدا بێتەكرن، و سپێدە و ئێڤاران [ئانكو پێنج وەختان] نڤێژ بۆ تێدا بێنەكرن.
عربي تفسیرونه:
رِجَالٞ لَّا تُلۡهِيهِمۡ تِجَٰرَةٞ وَلَا بَيۡعٌ عَن ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَإِقَامِ ٱلصَّلَوٰةِ وَإِيتَآءِ ٱلزَّكَوٰةِ يَخَافُونَ يَوۡمٗا تَتَقَلَّبُ فِيهِ ٱلۡقُلُوبُ وَٱلۡأَبۡصَٰرُ
37. [ڤان خانییان ئانكو مزگەفتان] هندەك زەلام یێت تێدا، بازرگانی و كڕین و فرۆتن، وان ژ زكر و بیرئینانا خودێ و كرنا نڤێژان و دانا زەكاتێ [بێ ئاگەهـ و مژویل] ناكەن، ژ ڕۆژەكێ دترسن [كو ڕۆژا قیامەتێیە] دل و چاڤ تێدا دزڤڕن و ڕاناوەستن [دل خۆ دقوتن، و د ناڤبەرا هیڤی و بێ هیڤییێدا دئێن و دچن، و چاڤ ژ ڤی ملی بۆ ملێ دی دزڤڕن، كا دێ كەڤیتە د گەل كیژ ملی، ملێ دۆژەهی یان بەحەشتی یان].
عربي تفسیرونه:
وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَعۡمَٰلُهُمۡ كَسَرَابِۭ بِقِيعَةٖ يَحۡسَبُهُ ٱلظَّمۡـَٔانُ مَآءً حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَهُۥ لَمۡ يَجِدۡهُ شَيۡـٔٗا وَوَجَدَ ٱللَّهَ عِندَهُۥ فَوَفَّىٰهُ حِسَابَهُۥۗ وَٱللَّهُ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ
39. و ئەوێت گاوربوویین ، كار و كریارێت وان وەكی لەیلانەكێیە، ل ئەردەكێ دەشت و بێ شینكاتی، یێ تێنی [ژ دویرڤە] هزر دكەت ئاڤە، دەمێ دگەهیتە دەڤ دبینیت چو نینە [ئانكو نەئاڤە ڤەخۆت، ڤێجا بێ هیڤی دبیت، هزر دكەت كار و كریارێت باش یێت كرین، و دێ مفای گەهینیتێ، هەروەكی یێ تێنی هزرا ئاڤێ ژ لەیلانێ كری، ڤێجا دەمێ گەهشتییە دەڤ، دیت چو نینە و تەیستەیسوكە، هۆسا یێ گاور ژی ل دویڤ هزرا خۆ، ڕۆژا قیامەتێ دێ ئێت، كو كار و كریارێت هەین، بەلێ دێ بینیت چو كار و كریار نینن، چونكی ب گاورییا خۆ، یێت پویچ كرین]، و دێ بینیت خودێ یێ ل بەر ڕاوەستیایە، ڤێجا جزایێ كار و كریارێت وی ب دورستی دێ دەتێ، و خودێ د حسابێدا یێ دەست سڤكە.
عربي تفسیرونه:
أَوۡ كَظُلُمَٰتٖ فِي بَحۡرٖ لُّجِّيّٖ يَغۡشَىٰهُ مَوۡجٞ مِّن فَوۡقِهِۦ مَوۡجٞ مِّن فَوۡقِهِۦ سَحَابٞۚ ظُلُمَٰتُۢ بَعۡضُهَا فَوۡقَ بَعۡضٍ إِذَآ أَخۡرَجَ يَدَهُۥ لَمۡ يَكَدۡ يَرَىٰهَاۗ وَمَن لَّمۡ يَجۡعَلِ ٱللَّهُ لَهُۥ نُورٗا فَمَا لَهُۥ مِن نُّورٍ
40. یان ژی [كار و كریارێت وان] وەكی تاریستانەكێنە، د دەریایەكا پڕ ئاڤ و كویردا بیت، پێل ل سەر بلند بن و ل سەر وان پێلان پێلێت دی هەبن و بلند ببن، و ل سەر وان پێلان عەورەكێ ڕەشێ تاری هەبیت، ئەڤە تاریستانن [تاریستانا عەوران، تاریستانا پێلان، تاریستانا دەریایێ ب خۆ] تاریستان ل سەر تاریستانێیە [تاریستانەكا وەسایە] ئەگەر مرۆڤ دەستێ خۆ دەربێخیت، نەشێت دەستێ خۆ ببینیت [ڤێجا ڤان گاوران ژی ڕێكا خۆ یا تژی تاری كری، چو سیناهییێ نابینن كو ژێ دەركەڤن]، و هەر كەسێ خودێ ڕاستەڕێ نەكەت، كەس نینە وی ڕاستەڕێ بكەت.
عربي تفسیرونه:
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُۥ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱلطَّيۡرُ صَٰٓفَّٰتٖۖ كُلّٞ قَدۡ عَلِمَ صَلَاتَهُۥ وَتَسۡبِيحَهُۥۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِمَا يَفۡعَلُونَ
41. ما تە نەزانییە هندی د ئەرد و ئەسماناندا هەی، و بالندەیێت چەنگ ڤەكری ل ئەسمانان، هەمی تێكدا، خودێ ژ تشتێ نەهێژا پاقژ دكەن، و ب ڕاستی هەر ئێكێ [ملیاكەتان، مرۆڤان، جناوەران و گیانەوەران] نڤێژ و تەسبیحا خۆ یا زانی، و خودێ زێدە زانا و ب ئاگەهە ژ وێ یا ئەو دكەن.
عربي تفسیرونه:
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يُزۡجِي سَحَابٗا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيۡنَهُۥ ثُمَّ يَجۡعَلُهُۥ رُكَامٗا فَتَرَى ٱلۡوَدۡقَ يَخۡرُجُ مِنۡ خِلَٰلِهِۦ وَيُنَزِّلُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن جِبَالٖ فِيهَا مِنۢ بَرَدٖ فَيُصِيبُ بِهِۦ مَن يَشَآءُ وَيَصۡرِفُهُۥ عَن مَّن يَشَآءُۖ يَكَادُ سَنَا بَرۡقِهِۦ يَذۡهَبُ بِٱلۡأَبۡصَٰرِ
43. ما تو نابینی خودێ، هێدی عەوران [بۆ جهێ بڤێت] دبەت و دهاژۆت، پاشی ددەتە ئێك و كۆم دكەتە سەرێك، و پاشی دئێخیتە سەرێك، ڤێجا دێ بینی باران دێ ژێ باریت، و ژ عەورێت وەكی چیایان تەرگێ دبارینیت، ڤێجا یێ بڤێت [ژ بەندەیێت خۆ] پێ دهنگێڤیت، و یێ بڤێت ژێ ددەتە پاش، نێزیكە شەوق و ڕۆناهییا برویسیێ، چاڤان كۆرە بكەت.
عربي تفسیرونه:
يُقَلِّبُ ٱللَّهُ ٱلَّيۡلَ وَٱلنَّهَارَۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَعِبۡرَةٗ لِّأُوْلِي ٱلۡأَبۡصَٰرِ
44. خودێیە شەڤ و ڕۆژان وەردگێڕیت [ل دویڤ ئێك دئینیت، ئێكێ كورت دكەت، ئێكێ درێژ دكەت، و ئێكێ سار دكەت، ئێكێ گەرم دكەت]، ب ڕاستی ئەڤە [ئینان و برنا عەوران، و ئینانەخوارا بارانێ و تەرگێ، و وەرگێڕانا شەڤ و ڕۆژان] چامە و عیبرەتەكە بۆ ئاقلداران.
عربي تفسیرونه:
وَٱللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَآبَّةٖ مِّن مَّآءٖۖ فَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰ بَطۡنِهِۦ وَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰ رِجۡلَيۡنِ وَمِنۡهُم مَّن يَمۡشِي عَلَىٰٓ أَرۡبَعٖۚ يَخۡلُقُ ٱللَّهُ مَا يَشَآءُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
45. و خودێ هەمی جاندار (خودان ڕوح) ژ ئاڤێ یێت داین، هندەك ژ وان ل سەر زكی دچن [وەكی مار و كرمان]، و هندەك ل سەر دو پیان دچن [وەكی مرۆڤان و بالندەیان]، و هندەك ژی ل سەر چار پیان دچن [وەكی تەرش و دەواران]، و خودێ چ بڤێت و چاوا بڤێت، وەسا چێ دكەت، ب ڕاستی خودێ ل سەر هەمی تشتان خودان شیانە.
عربي تفسیرونه:
لَّقَدۡ أَنزَلۡنَآ ءَايَٰتٖ مُّبَيِّنَٰتٖۚ وَٱللَّهُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
عربي تفسیرونه:
وَيَقُولُونَ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَبِٱلرَّسُولِ وَأَطَعۡنَا ثُمَّ يَتَوَلَّىٰ فَرِيقٞ مِّنۡهُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَۚ وَمَآ أُوْلَٰٓئِكَ بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ
47. و [دوڕوی] دبێژن: مە باوەری ب خودێ و پێغەمبەری ئینا، و مە گوهدارییا وان كر، پاشی پشتی ڤێ، دەستەكەك ژ وان ڕوییێ خۆ وەردگێڕن، و ئەڤە، نە ئەون ئەوێت باوەری ئینایین.
عربي تفسیرونه:
وَإِن يَكُن لَّهُمُ ٱلۡحَقُّ يَأۡتُوٓاْ إِلَيۡهِ مُذۡعِنِينَ
عربي تفسیرونه:
أَفِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ أَمِ ٱرۡتَابُوٓاْ أَمۡ يَخَافُونَ أَن يَحِيفَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِمۡ وَرَسُولُهُۥۚ بَلۡ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
50. ئەرێ [خۆدانەپاشا وان و قەبویلنەكرنا حوكمێ تە، ژ بەر هندێیە چونكی] نەساخییەك د دلێ واندایە، یان ژی ل تە ب شكن [هێژ باوەر ناكەن تو پێغەمبەری]، یان ژی دترسن خودێ و پێغەمبەرێ وی ستەمێ ل وان بكەن؟!! [نەخێر ئەڤە هەمی وەسا نینە]، بەلێ ئەو ب خۆ د ستەمكار بوون [لەوا نەچۆنە دەڤ پێغەمبەری، دا حوكمی د ناڤبەرا واندا بكەت].
عربي تفسیرونه:
إِنَّمَا كَانَ قَوۡلَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذَا دُعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَهُمۡ أَن يَقُولُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
51. وەختێ خودان باوەر بۆ حوكمێ خودێ و پێغەمبەری دئێنە داخوازكرن، دا [پێغەمبەر] حوكمی د ناڤبەرا واندا بكەت، ئاخڤتنا وان بەس ئەڤەیە، دبێژن: مە گولێ بوو، و مە ب جهـ ئینانا، و ئەڤەنە یێت سەرفەراز.
عربي تفسیرونه:
۞ وَأَقۡسَمُواْ بِٱللَّهِ جَهۡدَ أَيۡمَٰنِهِمۡ لَئِنۡ أَمَرۡتَهُمۡ لَيَخۡرُجُنَّۖ قُل لَّا تُقۡسِمُواْۖ طَاعَةٞ مَّعۡرُوفَةٌۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ
53. و [دوڕوییان] ژ كەل سویند خوار، ئەگەر تو ئەمرێ وان بكەی [ژ وەلاتێ خۆ دەركەڤن، یان بۆ خەزایێ دەركەڤن] دێ دەركەڤن، بێژە: [ژ درەو] سویند نەخۆن، تاعەت و گوهدارییا هەوە یا ئاشكەرایە [ئەزمانە و كریار د گەل نینە، و سویندا هەوە درەوە]، ب ڕاستی خودێ شارەزایی كارێ هەوەیە.
عربي تفسیرونه:
قُلۡ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَۖ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا عَلَيۡهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيۡكُم مَّا حُمِّلۡتُمۡۖ وَإِن تُطِيعُوهُ تَهۡتَدُواْۚ وَمَا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ ٱلۡمُبِينُ
54. [هەی موحەممەد] بێژە [وان]: گوهدارییا خودێ و پێغەمبەری بكەن، و ئەگەر وان [گوهداری نەكر و] ڕوییێ خۆ وەرگێڕا، ڤێجا بزانن پێغەمبەری یا ل سەر خۆ [كو ڕاگەهاندنە] ڕاكر، و یا هەوە ل سەر هەوەیە [كو هوین گوهدارییا وی بكەن، و بەر ئەمرێ وی بن]، و ئەگەر هوین گوهدارییا وی [پێغەمبەری] بكەن، دێ ڕاستەڕێ بن، و ژ بلی گەهاندنا ڕۆنكەر و ئاشكەرا، چو یێ دی ل سەر پێغەمبەری نینە.
عربي تفسیرونه:
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَيَسۡتَخۡلِفَنَّهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ كَمَا ٱسۡتَخۡلَفَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمۡ دِينَهُمُ ٱلَّذِي ٱرۡتَضَىٰ لَهُمۡ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّنۢ بَعۡدِ خَوۡفِهِمۡ أَمۡنٗاۚ يَعۡبُدُونَنِي لَا يُشۡرِكُونَ بِي شَيۡـٔٗاۚ وَمَن كَفَرَ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
55. ژ هەوە ئەوێت باوەری ئینایین و كار و كریارێت قەنج كرین، خودێ پەیمانا دایییە وان، ل جهێ هندەكێت دیتر ئاكنجی بكەت، هەروەكی یێت بەری وان [ئسرائیلی] ل جهێ هندەكێت دیتر ئاكنجی كرین، و دینێ وان ئەوێ خودێ بۆ وان هەلبژارتی دێ سەرفەراز و بنەجهـ كەت، و ترسا وان دێ گوهۆریت و كەتە تەناهی و ئێمناهی، [چونكی] پەرستنا من دكەن و چو هەڤپشكان بۆ من چێ ناكەن، و هەر كەسێ پشتی ڤێ گاور ببیت، ئەو ژ ڕێكا ڕاست ڤەدەر و دەركەڤتینە.
عربي تفسیرونه:
لَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مُعۡجِزِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ وَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ وَلَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
57. و هزر نەكە ئەوێت گاوربوویین، دشێن خودێ نەچار بكەن، كو وان د ئەردیدا ئیزا نەدەت [یان ئەو ژ ئیزایا خودێ بڕەڤن، و ژ وان نەگریت] و جهێ وان ئاگرە، و ئاگر چ پیسە جهـ و پیسە دویماهیكە.
عربي تفسیرونه:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِيَسۡتَـٔۡذِنكُمُ ٱلَّذِينَ مَلَكَتۡ أَيۡمَٰنُكُمۡ وَٱلَّذِينَ لَمۡ يَبۡلُغُواْ ٱلۡحُلُمَ مِنكُمۡ ثَلَٰثَ مَرَّٰتٖۚ مِّن قَبۡلِ صَلَوٰةِ ٱلۡفَجۡرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُم مِّنَ ٱلظَّهِيرَةِ وَمِنۢ بَعۡدِ صَلَوٰةِ ٱلۡعِشَآءِۚ ثَلَٰثُ عَوۡرَٰتٖ لَّكُمۡۚ لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ وَلَا عَلَيۡهِمۡ جُنَاحُۢ بَعۡدَهُنَّۚ طَوَّٰفُونَ عَلَيۡكُم بَعۡضُكُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
58. گەلی خودان باوەران، بلا كۆلەیێت هەوە و دیسا بچویكێت هەوە ژی [كچ و كوڕ]، ئەوێت هێژ بالق نەبووین، سێ وەختان دەستویرییێ ژ هەوە بخوازن [بەری بێنە وێ مەزەلا هوین تێڤە] بەری نڤێژا سپێدێ، و وەختێ هوین پشتی نڤێژا نیڤرۆ خۆ دشەلینن [جلكێت خۆ دئێخن] ، و پشتی نڤێژا عەیشا، ئەڤە سێ وەختن، جلكێ هەوە ب دورستی ل سەر هەوە نامینیت، ژ بلی ڤان هەرسێ وەختان، نە گونەهـ ل سەر هەوەیە و نە ل سەر وانە [بێ دەستویری بێنە دەڤ هەوە] ئەو دئێنە دەڤ هەوە و دچن، هندەك ژ هەوە ژی دئێن و دچنە دەڤ ئێكدو، و هۆسا خودێ ئەحكام و ئایەتان بۆ هەوە دیار دكەت، و خودێ ب خۆ یێ زانا و كاربنەجهە.
عربي تفسیرونه:
وَإِذَا بَلَغَ ٱلۡأَطۡفَٰلُ مِنكُمُ ٱلۡحُلُمَ فَلۡيَسۡتَـٔۡذِنُواْ كَمَا ٱسۡتَـٔۡذَنَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
59. و گاڤا بچویكێت هەوە بالق بوون، بلا ئەو ژی دەستویرییێ بخوازن [بەری بێنە دەڤ هەوە] هەروەكی ئەوێت بەری وان [ژ ئەوێت بەری وان مەزن بوویین و بالق بوویین، هەمی وەختان نەبەس ڤان سێ وەختان] دەستویرییێ دخوازن، هۆسا خودێ بڕیار و ئەحكامێت خۆ بۆ هەوە دیار دكەت، و خودێ زێدەزانا و كاربنەجهە.
عربي تفسیرونه:
وَٱلۡقَوَٰعِدُ مِنَ ٱلنِّسَآءِ ٱلَّٰتِي لَا يَرۡجُونَ نِكَاحٗا فَلَيۡسَ عَلَيۡهِنَّ جُنَاحٌ أَن يَضَعۡنَ ثِيَابَهُنَّ غَيۡرَ مُتَبَرِّجَٰتِۭ بِزِينَةٖۖ وَأَن يَسۡتَعۡفِفۡنَ خَيۡرٞ لَّهُنَّۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
60. و ژنێت ژ بچویكان و ژ عوزران بوویین، و دل [ژ بەر پیراتییێ] ل سەر شویكرنێ نەمایی، گونەهـ ل سەر وان نینە ئەو هندەك جلكێت خۆ نەكەنە بەر خۆ [وەكی دەرسۆكێ]، ئەگەر ئنیەتا وان ئەو نەبیت لەشێ خۆ نیشا كەسێ بدەن، و ئەگەر ئەو جلكێت خۆ هەمییان بكەنە بەر خۆ، بۆ وان چێترە، و خودێ گوهدێر و زێدە زانایە.
عربي تفسیرونه:
لَّيۡسَ عَلَى ٱلۡأَعۡمَىٰ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡأَعۡرَجِ حَرَجٞ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرِيضِ حَرَجٞ وَلَا عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ أَن تَأۡكُلُواْ مِنۢ بُيُوتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ ءَابَآئِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أُمَّهَٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ إِخۡوَٰنِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَخَوَٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَعۡمَٰمِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ عَمَّٰتِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ أَخۡوَٰلِكُمۡ أَوۡ بُيُوتِ خَٰلَٰتِكُمۡ أَوۡ مَا مَلَكۡتُم مَّفَاتِحَهُۥٓ أَوۡ صَدِيقِكُمۡۚ لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَأۡكُلُواْ جَمِيعًا أَوۡ أَشۡتَاتٗاۚ فَإِذَا دَخَلۡتُم بُيُوتٗا فَسَلِّمُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ تَحِيَّةٗ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُبَٰرَكَةٗ طَيِّبَةٗۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
61. چو گونەهـ ل سەر كۆرە و سەقەت و نەخۆشان نینە [دگەل هەوە خوارنێ بخۆن، یان ژ جیهادێ ڤەمینن]، و ل سەر هەوە ژی گونەهـ نینە هوین ل مالێت خۆ [ل مالا كوڕ و كچێت خۆ، یان مالا هەڤسەرا خۆ بێی دەستویرەكا تایبەت] بخۆن، و دیسا گونەهـ ل سەر هەوە نینە، هوین ل مالێت بابێت خۆ، یان ل مالێت دەیكێت خۆ، یان ل مالێت برایێت خۆ یان ل مالێت خویشكێت خۆ، یان ل مالێت مامێت خۆ، یان ل مالێت مەتێت خۆ، یان ل مالێت خالێت خۆ، یان ل مالێت خالەتێت خۆ، یان ل وان مالێت كلیلێت وان د دەست هەوەدا [ئەوێت هەوە هەقێ دەستكارییێ تێدا هەی]، یان ل مالێت هەڤالێت خۆ، بێ دەستویری بخۆن، و چو گونەهـ ل سەر هەوە نینە، هوین پێكڤە بخۆن یان جودا جودا.. ڤێجا ئەگەر هوین چۆنە د هندەك مالانڤە، سلاڤكەنە ئێكدو ب سلاڤا خودێ یا دلڤەكەر، و هۆسا خودێ بڕیار و ئەحكامان بۆ هەوە دیار دكەت، دا هوین تێ بگەهن.
عربي تفسیرونه:
إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَإِذَا كَانُواْ مَعَهُۥ عَلَىٰٓ أَمۡرٖ جَامِعٖ لَّمۡ يَذۡهَبُواْ حَتَّىٰ يَسۡتَـٔۡذِنُوهُۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَسۡتَـٔۡذِنُونَكَ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۚ فَإِذَا ٱسۡتَـٔۡذَنُوكَ لِبَعۡضِ شَأۡنِهِمۡ فَأۡذَن لِّمَن شِئۡتَ مِنۡهُمۡ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمُ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
62. خودان باوەرێت ڕاست و دورست، ئەون ئەوێت باوەری ب خودێ و پێغەمبەرێ وی ئینایین، و هەر وەختێ ئەو د گەل پێغەمبەری د كارەكێ گرنگدا بن [ئانكو بۆ پەرستن و تاعەتەكی كۆم ببن، وەكی خوتبە و جیهادێ، یان ژی نڤێژا جەژنێ]، پێغەمبەری ناهێلن و بچن، هەتا دەستویرییێ ژێ نەخوازن، ب ڕاستی ئەوێت دەستویرییێ ژ تە دخوازن، ئەو ئەون ئەوێت ب دورستی باوەری ب خودێ و پێغەمبەرێ وی ئینایین، ڤێجا ئەگەر وان بۆ هندەك كاروبارێت خۆ دەستویری ژ تە خواست، ڤێجا یێ تە ڤیا، دەستویرییێ بدەێ، و داخوازا گونەهـ ژێبرنێ بۆ بكە، ب ڕاستی خودێ گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
عربي تفسیرونه:
لَّا تَجۡعَلُواْ دُعَآءَ ٱلرَّسُولِ بَيۡنَكُمۡ كَدُعَآءِ بَعۡضِكُم بَعۡضٗاۚ قَدۡ يَعۡلَمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ يَتَسَلَّلُونَ مِنكُمۡ لِوَاذٗاۚ فَلۡيَحۡذَرِ ٱلَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنۡ أَمۡرِهِۦٓ أَن تُصِيبَهُمۡ فِتۡنَةٌ أَوۡ يُصِيبَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
63. [گەلی خودان باوەران] هوین گازیكرنا پێغەمبەری بۆ خۆ [ئانكو دەمێ گازی هەوە دكەت]، وەكی گازیكرنا خۆ بۆ ئێكدو لێ نەكەن [یان ژی گازی پێغەمبەری نەكەن، وەكی هوین گازی ئێكدو دكەن، كو بێژن: هەی موحەممەد، یان بابێ قاسمی، بەلكو ب ڕێز و تەقدیر گازیكەنێ، و ب دەنگەكێ نزم، بێژنێ: هەی پێغەمبەرێ خودێ]، ب سویند خودێ ئاگەهـ ژ وان هەیە، ئەوێت ژ هەوە خۆ ڤەددزن و خۆ ددەنە بەرێك، و ئێك ئێكە دەردكەڤن، ڤێجا بلا ئەوێت ب گۆتنا پێغەمبەری نەكەن هشیار بن، و ژ خۆ بترسن ئاتافەك [چ كوشتن و هەر تشتەكێ دی د دنیایێدا] ب سەرێ وان بێت، یان ژی ئیزایەكا ب ژان و دژوار [ل ئاخرەتێ] وان هنگێڤیت و بگریت.
عربي تفسیرونه:
أَلَآ إِنَّ لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ قَدۡ يَعۡلَمُ مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ وَيَوۡمَ يُرۡجَعُونَ إِلَيۡهِ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُواْۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمُۢ
64. بزانن [و هشیار بن، ب گۆتنا وی بكەن] ب ڕاستی هندی د ئەرد و ئەسماناندا هەی، یێ خودێیە، ب سویند هوین ل سەر چ بن [چ ئارمانج و ئنیەتا هەوە ل بەر بیت]، خودێ پێ ئاگەهە و دزانیت، و ڕۆژا ئەو ب بالڤە دزڤڕن، هندی وان كری دێ وان پێ ئاگەهداركەت، و خودێ زێدە زانایە ب هەر تشتەكێ هەی.
عربي تفسیرونه:
د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - کرمانجي کرد ژباړه - د ژباړو فهرست (لړلیک)
کرمانجي کرد ژبې ته د قرآن کریم د معناګانو ژباړه، دکتور اسماعیل سگێری.ژباړلې ده.