د معناګانو ژباړه سورت الفاتحة - فارسي ژبې ته د المختصر فی تفسیر القرآن الکریم ژباړه - د قرآن کریم دائرة المعارف

سوره فاتحه

د سورت د مقصدونو څخه:

تحقيق العبودية الخالصة لله تعالى.

تحقق بخشیدن عبودیت و بندگی خالصانه برای الله متعال.

---

آیت: 1

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیْمِ ۟

قرائت قرآن با نام الله آغاز می‌شود تا از او تعالی یاری و مدد تقاضا گردد و به ذکر نام او تبرک جسته شود. بسمله (گفتن یا نوشتن بسم الله الرحمن الرحیم)، سه مورد از اسماء نیکوی الله را دربردارد: 1ـ «الله»؛ یعنی: معبود برحق. الله، برترین اسم او تعالی است و غیر ذات پاکش، هیچ کس دیگری به این اسم نامیده نمی‌شود. 2ـ «الرّحمن»؛ یعنی: دارای رحمت گسترده؛ زیرا او تعالی، در ذات خویش بخشنده و مهربان است. 3ـ «الرّحیم»؛ یعنی دارای رحمت پی‌درپی و همیشگی؛ زیرا او تعالی، بر اساس رحمت و مهربانی خویش، به هر یک از مخلوقاتش که بخواهد، از جمله بندگان مؤمنش، رحم می‌نماید.

آیت: 2

اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ

حمد و ثنای کامل، و تمامی ستایش ها از صفات جلال و کمال، تنها برای الله متعال است؛ چون او پروردگار، آفریننده و تدبیر کننده ى همه چیز است. «العالمین» جمع «العالَم» مى باشد، و تمام آنچه غیر الله متعال باشد را شامل مى شود.

آیت: 3

الرَّحْمٰنِ الرَّحِیْمِ ۟ۙ

در آیۀ قبلی، الله مورد مدح و ستایش قرار گرفت و در این آیه، ثنای او تعالی گفته می‌شود.

آیت: 4

مٰلِكِ یَوْمِ الدِّیْنِ ۟ؕ

الله بلند مرتبه مالک همه‌چیز در روز قیامت است، روزی‌که هیچ‌کس نسبت به دیگری مالک ذره‌ای نیست. بنابراین «یوم الدین»: روز جزا و حسابرسی است.

آیت: 5

اِیَّاكَ نَعْبُدُ وَاِیَّاكَ نَسْتَعِیْنُ ۟ؕ

تمام عبادت‌ها و طاعت‌ها را فقط به تو اختصاص می‌دهیم؛ یعنی دیگران را با تو شریک نمی‌گردانیم و در تمام کارها فقط از تو یاری می‌جوییم؛ زیرا تمام خیر و خوبی‌ها به دست توست و یاوری جز تو نیست.

آیت: 6

اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیْمَ ۟ۙ

ما را به راه راست راهنمایی بفرما، ما را در این راه قرار بده و در آن پایدار بدار و بر هدایت ما بیفزا. «الصراط المستقیم» راه روشنی است که هیچ کژی و انحرافی ندارد، یعنی همان اسلام که الله، محمد صلی الله علیه وسلم را با آن فرستاد.

آیت: 7

صِرَاطَ الَّذِیْنَ اَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ ۙ۬— غَیْرِ الْمَغْضُوْبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّآلِّیْنَ ۟۠

راه کسانی از بندگانت که با هدایت‌شان به آنها نعمت دادی؛ مانند پیامبران علیهم السلام، و صدیقان و شهدا و صالحان، و اینها چه نیکو رفیقانی هستند؛ نه راه کسانی‌که بر آنها خشم گرفته شده است، همان کسانی‌که حق را شناختند و هرگز از آن پیروی نکردند، مانند یهود؛ و نه راه گمراهان از حق، کسانی‌که به دلیل کوتاهی در جستجوی حق و هدایت‌ جستن به آن، به‌سوی حق هدایت نشدند، مانند نصاری.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• افتتح الله تعالى كتابه بالبسملة؛ ليرشد عباده أن يبدؤوا أعمالهم وأقوالهم بها طلبًا لعونه وتوفيقه.

الله تعالی، کتابش را با بسمله آغاز کرد؛ تا بندگانش را راهنمایی کند که اعمال و اقوال خویش را برای طلب یاری و توفیق او تعالی، با این کلمه شروع کنند.

• من هدي عباد الله الصالحين في الدعاء البدء بتمجيد الله والثناء عليه سبحانه، ثم الشروع في الطلب.

از روش بندگان نيكوكار الله اين است كه دعای خویش را با ستایش و بزرگ شمردن الله متعال آغاز می کنند، سپس خواسته ى خویش را می طلبند.

• تحذير المسلمين من التقصير في طلب الحق كالنصارى الضالين، أو عدم العمل بالحق الذي عرفوه كاليهود المغضوب عليهم.

هشدار به مسلمانان از اینکه مبادا مانند مسیحیان گمراه، در طلب حقیقت کوتاهی کنند، یا مانند یهودیان و کسانی‌که مورد خشم قرار گرفتند، پس از آنکه حق را شناختند بدان عمل نکنند.

• دلَّت السورة على أن كمال الإيمان يكون بإخلاص العبادة لله تعالى وطلب العون منه وحده دون سواه.

این سوره دلالت دارد بر اینکه ایمان کامل، با خالص گردانیدن عبادت برای الله متعال و طلب یاری از او به تنهایی و بدون مددخواهی از دیگران محقق می‌شود.