د معناګانو ژباړه سورت الشعراء - فارسي ژبې ته د المختصر فی تفسیر القرآن الکریم ژباړه - د قرآن کریم دائرة المعارف

سوره شعراء

د سورت د مقصدونو څخه:

بيان آيات الله في تأييد المرسلين وإهلاك المكذبين.

بیان نشانه های الهی در تأیید و یاری پیامبران و نابود كردن تکذیب کنندگان.

---

آیت: 1

طٰسٓمّٓ ۟

﴿طسٓمٓ﴾ سخن در مورد حروف شبیه این حروف در ابتدای سورۀ بقره بیان شد.

آیت: 2

تِلْكَ اٰیٰتُ الْكِتٰبِ الْمُبِیْنِ ۟

این آیاتِ قرآنِ روشن‌کنندۀ حق از باطل است.

آیت: 3

لَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَّفْسَكَ اَلَّا یَكُوْنُوْا مُؤْمِنِیْنَ ۟

- ای رسول- شاید تو به خاطر اشتیاق زیاد بر هدایت اینها خودت را ز شدت اندوه هلاک کنی!

آیت: 4

اِنْ نَّشَاْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِّنَ السَّمَآءِ اٰیَةً فَظَلَّتْ اَعْنَاقُهُمْ لَهَا خٰضِعِیْنَ ۟

اگر نزول آیه‌ای از آسمان را بر آنها بخواهیم بر آنها فرو می‌فرستیم، آن‌گاه گردن‌های‌شان در برابر آن خوار و فروتن می‌گردد، اما این کار را انجام نمی‌دهیم بلکه آنها را مورد آزمایش قرار میدهیم تا معلوم شود که: آیا به غیب ایمان می‌آورند؟

آیت: 5

وَمَا یَاْتِیْهِمْ مِّنْ ذِكْرٍ مِّنَ الرَّحْمٰنِ مُحْدَثٍ اِلَّا كَانُوْا عَنْهُ مُعْرِضِیْنَ ۟

و هیچ یادآورِ جدیدی از سوی الله رحمان با حجت‌های دلالت‌کننده‌اش بر توحید او تعالی و راستی پیامبرش بر این مشرکان نازل نشد مگر اینکه از شنیدن و تصدیق آن روی گرداندند.

آیت: 6

فَقَدْ كَذَّبُوْا فَسَیَاْتِیْهِمْ اَنْۢبٰٓؤُا مَا كَانُوْا بِهٖ یَسْتَهْزِءُوْنَ ۟

در حقیقت رسالت رسولان‌شان را تکذیب کرده‌اند، پس به زودی خبرهایی را که به ریشخند می‌گرفتند برای‌شان محقق‌خواهد شد، و عذاب، آنها را فراخواهد گرفت.

آیت: 7

اَوَلَمْ یَرَوْا اِلَی الْاَرْضِ كَمْ اَنْۢبَتْنَا فِیْهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ كَرِیْمٍ ۟

آیا اینها بر کفرشان اصرار کردند و به زمین ننگریسته‌اند که چه بسیار از هر نوع گیاه خوش‌منظر و بسیار سودمند را در آن رویانده‌ایم؟!

آیت: 8

اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟

به‌راستی در روییدن انواع گیاهان مختلف از زمین دلالت آشکاری بر قدرت ذاتی‌که آنها را رویانیده بر زنده‌ کردن مردگان است، اما بیشتر آنها ایمان نمی‌آورند.

آیت: 9

وَاِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

و - ای رسول- همانا پروردگارت همان ذات پیروزمندی است که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و نسبت به بندگانش بسیار مهربان است.

آیت: 10

وَاِذْ نَادٰی رَبُّكَ مُوْسٰۤی اَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظّٰلِمِیْنَ ۟ۙ

و - ای رسول- به یاد آور آن‌گاه که پروردگارت به موسی علیه السلام فرمان داد که به‌سوی قومی برود که به‌سبب کفرشان به الله و به بردگی‌کشاندن قوم موسی علیه السلام ستمکار بودند.

آیت: 11

قَوْمَ فِرْعَوْنَ ؕ— اَلَا یَتَّقُوْنَ ۟

آنها قوم فرعون بودند، تا با نرمی و مهربانی آنها را به تقوای الله از طریق اجرای اوامر و اجتناب از نواهی‌اش امر کند.

آیت: 12

قَالَ رَبِّ اِنِّیْۤ اَخَافُ اَنْ یُّكَذِّبُوْنِ ۟ؕ

موسی علیه السلام گفت: همانا می‌ترسم که در آنچه از جانب تو بر آنها ابلاغ می‌کنم مرا تکذیب کنند.

آیت: 13

وَیَضِیْقُ صَدْرِیْ وَلَا یَنْطَلِقُ لِسَانِیْ فَاَرْسِلْ اِلٰی هٰرُوْنَ ۟

و به‌سبب تکذیب من توسط آنها سینه‌ام تنگ می‌گردد، و زبانم از سخن ‌گفتن بسته می‌شود، پس جبریل را به‌سوی برادرم هارون بفرست تا یاوری برایم باشد.

آیت: 14

وَلَهُمْ عَلَیَّ ذَنْۢبٌ فَاَخَافُ اَنْ یَّقْتُلُوْنِ ۟ۚۖ

و آنان به دلیل کشتن آن قبطی، ادعا می کنند که به گردن من گناهى است، پس می ترسم كه مرا بکشند.

آیت: 15

قَالَ كَلَّا ۚ— فَاذْهَبَا بِاٰیٰتِنَاۤ اِنَّا مَعَكُمْ مُّسْتَمِعُوْنَ ۟

الله به موسی فرمود: هرگز، تو را نخواهند کشت، پس همراه برادرت هارون با آیات دلالت‌کنندۀ ما بر راستگویی شما بروید، زیرا ما با یاری و تأیید همراه شما هستیم و آنچه را می‌گویید و آنچه را به شما گفته می‌شود می‌شنویم، و ذره‌ای از آن از ما پنهان نیست.

آیت: 16

فَاْتِیَا فِرْعَوْنَ فَقُوْلَاۤ اِنَّا رَسُوْلُ رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ

پس نزد فرعون بروید، و به او بگویید: همانا ما دو رسول (فرستاده) به‌سوی تو از جانب پروردگار تمام مخلوقات هستیم.

آیت: 17

اَنْ اَرْسِلْ مَعَنَا بَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ ۟ؕ

بنی‌اسرائیل را با ما بفرست.

آیت: 18

قَالَ اَلَمْ نُرَبِّكَ فِیْنَا وَلِیْدًا وَّلَبِثْتَ فِیْنَا مِنْ عُمُرِكَ سِنِیْنَ ۟ۙ

فرعون به موسی علیه السلام گفت: آیا تو را در کودکی نزد خویش نپروراندیم، و سال‌هایی از عمرت را در میان ما نماندی، پس چه چیزی تو را به ادعای پیامبری فراخواند؟

آیت: 19

وَفَعَلْتَ فَعْلَتَكَ الَّتِیْ فَعَلْتَ وَاَنْتَ مِنَ الْكٰفِرِیْنَ ۟

و کناه بزرگی مرتکب شدی آن‌گاه که برای یاری مردی از قومت، یک قبطی را کشتی، و تو از ناسپاسان نعمت‌های من بر خویش هستی.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• حرص الرسول صلى الله عليه وسلم على هداية الناس.

حِرص رسول صلی الله علیه وسلم بر هدایت مردم.

• إثبات صفة العزة والرحمة لله.

اثبات صفت عزت و رحمت برای الله.

• أهمية سعة الصدر والفصاحة للداعية.

اهمیت سعۀ صدر و فصاحت برای دعوتگر.

• دعوات الأنبياء تحرير من العبودية لغير الله.

پیامبران علیهم السلام، به آزادسازی از بندگی برای غیر الله دعوت می‌دهند.

• احتج فرعون على رسالة موسى بوقوع القتل منه عليه السلام فأقر موسى بالفعلة، مما يشعر بأنها ليست حجة لفرعون بالتكذيب.

فرعون بر رسالت موسی علیه السلام به وقوع قتل توسط او اعتراض کرد و موسی علیه السلام بر انجام آن اقرار کرد، این امر خبر از از آن می‌دهد که این کار موسی علیه السلام دلیلی برای فرعون جهت تکذیب موسی علیه السلام نیست.

آیت: 20

قَالَ فَعَلْتُهَاۤ اِذًا وَّاَنَا مِنَ الضَّآلِّیْنَ ۟ؕ

موسی علیه السلام با اعتراف به فرعون گفت: آن مرد را در حالی کشتم که قبل از اینکه وحی نزدم بیاید از جاهلان بودم.

آیت: 21

فَفَرَرْتُ مِنْكُمْ لَمَّا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِیْ رَبِّیْ حُكْمًا وَّجَعَلَنِیْ مِنَ الْمُرْسَلِیْنَ ۟

آن‌گاه پس از قتل او به سبب ترس از اینکه مرا در برابر او بکشید از دست شما به‌سوی شهر مدین گریختم، پس پروردگارم به من علم عطا کرد، و مرا از رسولانش که آنها را به‌سوی مردم می‌فرستاد قرار داد.

آیت: 22

وَتِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَیَّ اَنْ عَبَّدْتَّ بَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ ۟ؕ

و اینکه مرا بدون بردگی پروراندی درحالی‌که بنی‌اسرائیل را به بردگی گرفته‌ای نعمتی است که به حق به خاطر آن بر من منت می‌نهی، اما این امر مرا از دعوت تو باز نمی‌دارد.

آیت: 23

قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعٰلَمِیْنَ ۟

فرعون به موسی علیه السلام گفت: و پروردگار مخلوقات که ادعا می‌کنی تو رسولش هستی چیست؟!

آیت: 24

قَالَ رَبُّ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا ؕ— اِنْ كُنْتُمْ مُّوْقِنِیْنَ ۟

موسی علیه السلام در پاسخ فرعون گفت: پروردگار مخلوقات همان پروردگار آسمان‌ها و زمین، و پروردگار آنچه بین آن دو وجود دارد است. اگر یقین دارید که او پروردگارتان است پس تنها او را عبادت کنید.

آیت: 25

قَالَ لِمَنْ حَوْلَهٗۤ اَلَا تَسْتَمِعُوْنَ ۟

فرعون به کسانی از سران قومش که پیرامونش بودند گفت: آیا پاسخ موسی، و ادعای دروغینی را که در آن است، نمی‌شنوید!

آیت: 26

قَالَ رَبُّكُمْ وَرَبُّ اٰبَآىِٕكُمُ الْاَوَّلِیْنَ ۟

موسی علیه السلام به آنها گفت: الله پروردگار شما و پروردگار پدران پیشین شماست.

آیت: 27

قَالَ اِنَّ رَسُوْلَكُمُ الَّذِیْۤ اُرْسِلَ اِلَیْكُمْ لَمَجْنُوْنٌ ۟

فرعون گفت: به یقین این کسی‌که ادعا می‌کند رسولی به‌سوی شماست دیوانه‌ای است که اهمیت نمی‌دهد چگونه پاسخ می‌دهد، و بدون تفکر سخن می‌گوید.

آیت: 28

قَالَ رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَمَا بَیْنَهُمَا ؕ— اِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُوْنَ ۟

موسی علیه السلام گفت: الله که شما را به‌سوی او فرامی‌خوانم همان پروردگار مشرق و مغرب، و پروردگار آنچه میان آن دو وجود دارد است، اگر عقل‌هایی دارید که با آن تفکر کنید.

آیت: 29

قَالَ لَىِٕنِ اتَّخَذْتَ اِلٰهًا غَیْرِیْ لَاَجْعَلَنَّكَ مِنَ الْمَسْجُوْنِیْنَ ۟

فرعون پس از ناتوانی از استدلال با موسی علیه السلام به او گفت: اگر معبودی غیر از من عبادت کنی به‌طور قطع تو را از زندانیان قرار خواهم داد.

آیت: 30

قَالَ اَوَلَوْ جِئْتُكَ بِشَیْءٍ مُّبِیْنٍ ۟ۚ

موسی علیه السلام به فرعون گفت: آیا مرا به زندان می افکنی حتی اگر دلیل راستگویی رسالت خویش را از جانب الله برایت بیاورم؟

آیت: 31

قَالَ فَاْتِ بِهٖۤ اِنْ كُنْتَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟

فرعون گفت: پس اگر در آنچه که ادعا می‌کنی از راستگویان هستی دلیلی را که گفتی بر راستگویی‌ات دلالت دارد، بیاور.

آیت: 32

فَاَلْقٰی عَصَاهُ فَاِذَا هِیَ ثُعْبَانٌ مُّبِیْنٌ ۟ۚۖ

آن‌گاه موسی علیه السلام عصایش را بر زمین افکند به‌ناگاه مار بزرگی در برابر دیدگان آشکار شد.

آیت: 33

وَّنَزَعَ یَدَهٗ فَاِذَا هِیَ بَیْضَآءُ لِلنّٰظِرِیْنَ ۟۠

و دستش را غیر سفید در گریبانش داخل کرد، و آن را سفید و درخشان و نورانی بدون سفیدی ناشی از پیسی درآورد، که تماشاگران اینچنین آن را می‌دیدند.

آیت: 34

قَالَ لِلْمَلَاِ حَوْلَهٗۤ اِنَّ هٰذَا لَسٰحِرٌ عَلِیْمٌ ۟ۙ

فرعون به کسانی از سران قوم خود که پیرامونش بودند گفت: همانا این مرد، ساحری ماهر است.

آیت: 35

یُّرِیْدُ اَنْ یُّخْرِجَكُمْ مِّنْ اَرْضِكُمْ بِسِحْرِهٖ ۖۗ— فَمَاذَا تَاْمُرُوْنَ ۟

که می‌خواهد با سحر خویش شما را از سرزمین‌تان بیرون کند، پس نظر شما در مورد آنچه دربارۀ او به‌کار گیریم چیست؟

آیت: 36

قَالُوْۤا اَرْجِهْ وَاَخَاهُ وَابْعَثْ فِی الْمَدَآىِٕنِ حٰشِرِیْنَ ۟ۙ

به او گفتند: کار او و برادرش را به تأخیر بینداز، و در کیفر آن دو شتاب نکن، و در شهرهای مصر افرادی را بفرست تا ساحران را گرد آورند.

آیت: 37

یَاْتُوْكَ بِكُلِّ سَحَّارٍ عَلِیْمٍ ۟

تمام ساحران دانا به سحر را نزدت آورند.

آیت: 38

فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِمِیْقَاتِ یَوْمٍ مَّعْلُوْمٍ ۟ۙ

پس فرعون ساحرانش را برای مبارزه با موسی علیه السلام در مکان و زمانی مشخص گرد آورد.

آیت: 39

وَّقِیْلَ لِلنَّاسِ هَلْ اَنْتُمْ مُّجْتَمِعُوْنَ ۟ۙ

و به مردم گفته شد: آیا شما جمع می‌شوید تا ببینید موسی چیره می‌شود یا ساحران؟

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• أخطاء الداعية السابقة والنعم التي عليه لا تعني عدم دعوته لمن أخطأ بحقه أو أنعم عليه.

خطاهای گذشته دعوتگر و نیکی‌هایی که بر او شده است به معنای عدم دعوت او برای کسی‌که دعوتگر در حقش خطا کرده یا کسی‌که به دعوتگر نیکی کرده است نیست.

• اتخاذ الأسباب للحماية من العدو لا ينافي الإيمان والتوكل على الله.

به‌کارگیری اسباب برای حفاظتِ (خویش) از دشمن، با ایمان و توکل بر الله منافات ندارد.

• دلالة مخلوقات الله على ربوبيته ووحدانيته.

دلالت مخلوقات الله بر ربوبیت و وحدانیت او تعالی.

• ضعف الحجة سبب من أسباب ممارسة العنف.

ضعف حجت، یکی از اسباب اِعمال زور است.

• إثارة العامة ضد أهل الدين أسلوب الطغاة.

برانگیختن عوام بر ضد پیروان دین، اسلوب طغیانگران است.

آیت: 40

لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ اِنْ كَانُوْا هُمُ الْغٰلِبِیْنَ ۟

به این امید که اگر ساحران بر موسی علیه السلام چیره شدند آنها را در دین‌شان پیروی کنیم.

آیت: 41

فَلَمَّا جَآءَ السَّحَرَةُ قَالُوْا لِفِرْعَوْنَ اَىِٕنَّ لَنَا لَاَجْرًا اِنْ كُنَّا نَحْنُ الْغٰلِبِیْنَ ۟

پس وقتی که ساحران نزد فرعون آمدند تا بر موسی علیه السلام غلبه کنند به او گفتند: اگر بر موسی پیروز شدیم آیا پاداشی مادی یا معنوی داریم؟

آیت: 42

قَالَ نَعَمْ وَاِنَّكُمْ اِذًا لَّمِنَ الْمُقَرَّبِیْنَ ۟

فرعون به آنها گفت: بله برای شما پاداشی است، و به‌راستی‌که در صورت پیروزی شما بر او از مقربان نزد من با اعطای مناصب رفیع خواهید بود.

آیت: 43

قَالَ لَهُمْ مُّوْسٰۤی اَلْقُوْا مَاۤ اَنْتُمْ مُّلْقُوْنَ ۟

موسی علیه السلام با اعتماد بر یاری الله و بیان اینکه آنچه نزدش است سحر نیست به آنها گفت: ریسمان‌ها و عصاهای‌تان را بیندازید.

آیت: 44

فَاَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِیَّهُمْ وَقَالُوْا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ اِنَّا لَنَحْنُ الْغٰلِبُوْنَ ۟

پس ریسمان‌ها و عصاهای‌شان را انداختند، و هنگام انداختن آنها گفتند: به بزرگی فرعون که ما پیروزشدگانیم، و فردِ مغلوب، موسی است.

آیت: 45

فَاَلْقٰی مُوْسٰی عَصَاهُ فَاِذَا هِیَ تَلْقَفُ مَا یَاْفِكُوْنَ ۟ۚۖ

آن‌گاه موسی علیه السلام عصایش را انداخت که به ماری تبدیل شد، و به‌ناگاه تمام سحری را که بر مردم درآمیخته بودند بلعید.

آیت: 46

فَاُلْقِیَ السَّحَرَةُ سٰجِدِیْنَ ۟ۙ

پس وقتی ساحران دیدند که عصای موسی علیه السلام سحرشان را که انداختند می‌بلعد به سجده افتادند.

آیت: 47

قَالُوْۤا اٰمَنَّا بِرَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ

گفتند: به پروردگار تمام مخلوقات ایمان آوردیم.

آیت: 48

رَبِّ مُوْسٰی وَهٰرُوْنَ ۟

پروردگار موسی و هارون.

آیت: 49

قَالَ اٰمَنْتُمْ لَهٗ قَبْلَ اَنْ اٰذَنَ لَكُمْ ۚ— اِنَّهٗ لَكَبِیْرُكُمُ الَّذِیْ عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ ۚ— فَلَسَوْفَ تَعْلَمُوْنَ ؕ۬— لَاُقَطِّعَنَّ اَیْدِیَكُمْ وَاَرْجُلَكُمْ مِّنْ خِلَافٍ وَّلَاُوصَلِّبَنَّكُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟ۚ

فرعون با اعتراض بر ایمان ساحران به آنها گفت: آیا به موسی ایمان آوردید پیش از آن‌که من اجازۀ این کار را به شما بدهم؟! به‌راستی‌که موسی همان بزرگ شماست که سحر به شما آموخته است، و همگی شما بر اخراج ساکنان مصر از آن دسیسه چیده‌اید، پس به زودی خواهید دانست چه کیفری بر شما واقع می‌سازم، چنان‌که پا و دست هر یک از شما را به صورت مخالف با قطع پای راست و دست چپ یا بالعکس خواهم برید، و همگی شما را بر تنه‌های درختان خرما به دار خواهم آویخت، و هیچ‌یک از شما را باقی نخواهم گذاشت.

آیت: 50

قَالُوْا لَا ضَیْرَ ؗ— اِنَّاۤ اِلٰی رَبِّنَا مُنْقَلِبُوْنَ ۟ۚ

ساحران به فرعون گفتند: هیچ زیانی در قطع کردن و به دارآویختن در دنیا که ما را به آن تهدید می‌کنی نیست، زیرا عذاب تو از بین می‌رود، و ما به‌سوی پروردگارمان بازمی‌گردیم، و به زودی ما را در رحمت همیشگی خویش درخواهد آورد.

آیت: 51

اِنَّا نَطْمَعُ اَنْ یَّغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطٰیٰنَاۤ اَنْ كُنَّاۤ اَوَّلَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟ؕ۠

به‌راستی‌که ما امید داریم چون نخستین کسانی بودیم که به موسی ایمان آوردند و او را تصدیق کردند الله گناهان گذشته‌مان را از ما پاک کند.

آیت: 52

وَاَوْحَیْنَاۤ اِلٰی مُوْسٰۤی اَنْ اَسْرِ بِعِبَادِیْۤ اِنَّكُمْ مُّتَّبَعُوْنَ ۟

و با فرمان به موسی علیه السلام به او وحی کردیم که شبانه بنی‌اسرائیل را حرکت بده، به‌راستی‌که فرعون و همراهیانش آنها را تعقیب می‌کنند تا آنها را بازگردانند.

آیت: 53

فَاَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِی الْمَدَآىِٕنِ حٰشِرِیْنَ ۟ۚ

پس فرعون برخی لشکریانش را به شهرها فرستاد که لشکرها را آماده کنند تا بنی‌اسرائیل را بازگردانند زیرا از رفتن شبانۀ آنها از مصر آگاه شد.

آیت: 54

اِنَّ هٰۤؤُلَآءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِیْلُوْنَ ۟ۙ

فرعون برای تحقیر بنی‌اسرائیل گفت: همانا اینها گروهی اندک هستند.

آیت: 55

وَاِنَّهُمْ لَنَا لَغَآىِٕظُوْنَ ۟ۙ

و همانا کاری کرده‌اند که سبب خشم ما بر آنها است.

آیت: 56

وَاِنَّا لَجَمِیْعٌ حٰذِرُوْنَ ۟ؕ

و به‌راستی‌که ما در برابر آنها هوشیار و آماده هستیم.

آیت: 57

فَاَخْرَجْنٰهُمْ مِّنْ جَنّٰتٍ وَّعُیُوْنٍ ۟ۙ

پس فرعون و قومش را از سرزمین مصر که دارای باغ های پر از درخت و گیاه، و چشمه های جاری پر آب بود، خارج کردیم.

آیت: 58

وَّكُنُوْزٍ وَّمَقَامٍ كَرِیْمٍ ۟ۙ

و دارای گنجینه‌های مال، و مسکن‌های نیکو درآوردیم.

آیت: 59

كَذٰلِكَ ؕ— وَاَوْرَثْنٰهَا بَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ ۟ؕ

و همان‌گونه که فرعون و قومش را از این نعمت‌ها درآوردیم، پس از آنها جنس همین نعمت‌ها را برای بنی‌اسرائیل در سرزمین‌های شام قرار دادیم.

آیت: 60

فَاَتْبَعُوْهُمْ مُّشْرِقِیْنَ ۟

فرعون و قومش هنگام برآمدن خورشید در پی بنی‌اسرائیل به راه افتادند.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• العلاقة بين أهل الباطل هي المصالح المادية.

معیار رابطه میان پیروان باطل، مصالح مادی است.

• ثقة موسى بالنصر على السحرة تصديقًا لوعد ربه.

اعتماد موسی علیه السلام به پیروزی بر ساحران، ایمان بر وعدۀ پروردگارش است.

• إيمان السحرة برهان على أن الله هو مُصَرِّف القلوب يصرفها كيف يشاء.

ایمان ساحران دلالت دارد بر اینکه الله همان گردانندۀ قلب‌هاست که هرگونه بخواهد آن را می‌گرداند.

• الطغيان والظلم من أسباب زوال الملك.

طغیان و ستم از اسباب زوال ملک است.

آیت: 61

فَلَمَّا تَرَآءَ الْجَمْعٰنِ قَالَ اَصْحٰبُ مُوْسٰۤی اِنَّا لَمُدْرَكُوْنَ ۟ۚ

پس هنگامی که فرعون و قومش با موسی -علیه السلام- و قومش رو به رو شدند به گونه ای که هر دو قوم همدیگر را می دیدند، یاران موسی -علیه السلام- گفتند: همانا فرعون و قومش به ما خواهند رسید، و ما توانایی مقابله با آن ها را نداریم.

آیت: 62

قَالَ كَلَّا ۚ— اِنَّ مَعِیَ رَبِّیْ سَیَهْدِیْنِ ۟

موسی علیه السلام به قومش گفت: امر چنان‌که شما می‌پندارید نیست، زیرا پروردگارم با تایید و یاری با من است، و به‌زودی مرا به راه نجات راهنمایی و هدایت خواهد کرد.

آیت: 63

فَاَوْحَیْنَاۤ اِلٰی مُوْسٰۤی اَنِ اضْرِبْ بِّعَصَاكَ الْبَحْرَ ؕ— فَانْفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِیْمِ ۟ۚ

پس با فرمان به موسی علیه السلام به او وحی کردیم که عصایش را به دریا بزند، پس آن را به دریا زد، آن‌گاه دریا از هم شکافت و به تعدادِ قبایل بنی‌اسرائیل به دوازده راه تبدیل شد، که هر قطعۀ شکافته‌شده از دریا مانند کوهی بزرگ از نظر بزرگی و ثبات بود به‌گونه‌ای که آب از آنها جاری نمی‌شد.

آیت: 64

وَاَزْلَفْنَا ثَمَّ الْاٰخَرِیْنَ ۟ۚ

و فرعون و قومش را نزدیک ساختیم تا وارد دریا شدند به این گمان که راه قابل عبوری است.

آیت: 65

وَاَنْجَیْنَا مُوْسٰی وَمَنْ مَّعَهٗۤ اَجْمَعِیْنَ ۟ۚ

و موسی علیه السلام و همراهیان او از بنی‌اسرائیل را نجات دادیم، و هیچ‌یک از آنها را نابود نکردیم.

آیت: 66

ثُمَّ اَغْرَقْنَا الْاٰخَرِیْنَ ۟ؕ

سپس فرعون و قومش را در دریا غرق‌ و نابود کردیم.

آیت: 67

اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟

در شکافتن دریا برای موسی علیه السلام و نجات او و نابودی فرعون و قومش به‌طور قطع نشانه‌ای دلالت‌ کننده بر راستگویی موسی علیه السلام است، و بیشتر همراهیان فرعون مؤمن نبودند.

آیت: 68

وَاِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

و - ای رسول- همانا پروردگارت ذات شکست‌ناپذیری است که از دشمنانش انتقام می‌گیرد، و نسبت به کسانی از آنها که توبه کنند بسیار مهربان است.

آیت: 69

وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَاَ اِبْرٰهِیْمَ ۟ۘ

و - ای رسول- قصۀ ابراهیم علیه السلام را بر آنها بخوان.

آیت: 70

اِذْ قَالَ لِاَبِیْهِ وَقَوْمِهٖ مَا تَعْبُدُوْنَ ۟

آن‌گاه که به پدرش آزر و قومش گفت: به جای الله چه عبادت می‌کنید؟

آیت: 71

قَالُوْا نَعْبُدُ اَصْنَامًا فَنَظَلُّ لَهَا عٰكِفِیْنَ ۟

قومش به او گفتند: بت‌هایی را عبادت می‌کنیم که پیوسته بر عبادت آنها استوار و همنشین آنها هستیم.

آیت: 72

قَالَ هَلْ یَسْمَعُوْنَكُمْ اِذْ تَدْعُوْنَ ۟ۙ

ابراهیم علیه السلام به آنها گفت: آیا بت‌ها دعای شما را آن‌گاه که آنها را می‌خوانید می‌شنوند؟

آیت: 73

اَوْ یَنْفَعُوْنَكُمْ اَوْ یَضُرُّوْنَ ۟

یا اگر از آنها اطاعت کنید به شما نفع می‌رسانند، یا اگر از آنها نافرمانی کنید به شما زیان می‌رسانند؟

آیت: 74

قَالُوْا بَلْ وَجَدْنَاۤ اٰبَآءَنَا كَذٰلِكَ یَفْعَلُوْنَ ۟

گفتند: وقتی‌که آنها را بخوانیم سخنمان را نمی‌شنوند، و اگر از آنها اطاعت کنیم به ما نفع نمی‌رسانند، و اگر از آنها نافرمانی کنیم به ما زیان نمی‌رسانند، اما پدرانمان را دیدیم که این کار را انجام می‌دادند، و از آنها تقلید می‌کنیم.

آیت: 75

قَالَ اَفَرَءَیْتُمْ مَّا كُنْتُمْ تَعْبُدُوْنَ ۟ۙ

ابراهیم علیه السلام گفت: آیا فکر کرده‌اید که ببینید چه بت‌هایی را به جای الله عبادت می‌کردید.

آیت: 76

اَنْتُمْ وَاٰبَآؤُكُمُ الْاَقْدَمُوْنَ ۟ؗ

و بت‌هایی که پدران نخستین شما عبادت می‌کردند.

آیت: 77

فَاِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّیْۤ اِلَّا رَبَّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ

به‌راستی‌که تمام آنها دشمنان من هستند؛ زیرا باطل هستند جز الله پروردگار تمام مخلوقات.

آیت: 78

الَّذِیْ خَلَقَنِیْ فَهُوَ یَهْدِیْنِ ۟ۙ

همان ذاتی‌که مرا آفریده، و اوست که مرا به خیر دنیا و آخرت راهنمایی می‌کند.

آیت: 79

وَالَّذِیْ هُوَ یُطْعِمُنِیْ وَیَسْقِیْنِ ۟ۙ

و همان ذاتی‌که وقتی گرسنه شوم، تنها او به من غذا می‌دهد، و وقتی تشنه شوم مرا سیراب می‌کند.

آیت: 80

وَاِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِیْنِ ۟

و وقتی‌که بیمار شوم فقط اوست که مرا از بیماری شفا می‌دهد و هیچ شفا دهنده‌ای جز او ندارم.

آیت: 81

وَالَّذِیْ یُمِیْتُنِیْ ثُمَّ یُحْیِیْنِ ۟ۙ

و همان ذاتی‌که وقتی اَجَلم سپری شود، تنها او مرا می‌میراند، و پس از مرگم مرا زنده می‌کند.

آیت: 82

وَالَّذِیْۤ اَطْمَعُ اَنْ یَّغْفِرَ لِیْ خَطِیْٓـَٔتِیْ یَوْمَ الدِّیْنِ ۟ؕ

و همان ذاتی‌که فقط از او امید دارم در روز جزا گناهانم را بر من بیامرزد.

آیت: 83

رَبِّ هَبْ لِیْ حُكْمًا وَّاَلْحِقْنِیْ بِالصّٰلِحِیْنَ ۟ۙ

ابراهیم علیه السلام درحالی‌که پروردگارش را می‌خواند گفت: پروردگارا به من درک عمیق در دین عطا کن، و مرا با پیامبران صالح پیش از خودم ملحق کن؛ یعنی مرا همراه آنها به بهشت درآور.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• الله مع عباده المؤمنين بالنصر والتأييد والإنجاء من الشدائد.

الله بندگان مؤمنش را هنگام سختی‌ها یاری می‌رساند.

• ثبوت صفتي العزة والرحمة لله تعالى.

ثبوت دو صفت عزت و رحمت برای الله تعالی.

• خطر التقليد الأعمى.

خطر تقلید کورکورانه.

• أمل المؤمن في ربه عظيم.

مؤمن امید بزرگی به پروردگارش دارد.

آیت: 84

وَاجْعَلْ لِّیْ لِسَانَ صِدْقٍ فِی الْاٰخِرِیْنَ ۟ۙ

و یادی نیکو و ستایشی ستوده در میان کسانی‌که در قرن‌های پس از من می‌آیند برایم قرار دِه.

آیت: 85

وَاجْعَلْنِیْ مِنْ وَّرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِیْمِ ۟ۙ

و مرا از کسانی قرار دِه که منازل بهشت را که بندگان مؤمن تو در آنجا در رفاه و نعمت هستند به ارث می‌برند، و مرا در آنجا ساکن گردان.

آیت: 86

وَاغْفِرْ لِاَبِیْۤ اِنَّهٗ كَانَ مِنَ الضَّآلِّیْنَ ۟ۙ

و پدرم را بیامرز، به‌راستی‌که او به‌سبب شرک، از گمراهان از حق است، ابراهیم علیه السلام قبل از اینکه برایش مشخص شود پدرش از ساکنان جهنم است برای او دعا کرد، اما وقتی این امر برایش مشخص شد از او بیزاری جست، و دیگر برایش دعا نکرد.

آیت: 87

وَلَا تُخْزِنِیْ یَوْمَ یُبْعَثُوْنَ ۟ۙ

و مرا در روزی‌که مردم برای حسابرسی برانگیخته می‌شوند با عذاب رسوا مساز.

آیت: 88

یَوْمَ لَا یَنْفَعُ مَالٌ وَّلَا بَنُوْنَ ۟ۙ

روزی‌که نه مالی که انسان در دنیا جمع کرده است سود می‌رساند، و نه فرزندانی که از آنها یاری می‌گرفت.

آیت: 89

اِلَّا مَنْ اَتَی اللّٰهَ بِقَلْبٍ سَلِیْمٍ ۟ؕ

مگر کسی‌که دلی پاک نزد الله بیاورد؛ که نه شرکی در آن باشد و نه نفاق و نه ریا و نه تکبری، زیرا او به مالی که در راه الله انفاق کرده و به فرزندانی که برایش دعا می‌کردند سود می‌برد.

آیت: 90

وَاُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِیْنَ ۟ۙ

و بهشت برای پرهیزگاران پروردگارشان با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی او تعالی نزدیک می‌شود.

آیت: 91

وَبُرِّزَتِ الْجَحِیْمُ لِلْغٰوِیْنَ ۟ۙ

و در محشر، جهنم برای گمراهانی که از دین حق گمراه شدند آشکار می‌گردد.

آیت: 92

وَقِیْلَ لَهُمْ اَیْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْبُدُوْنَ ۟ۙ

و برای توبیخ آنها برای‌شان گفته می‌شود: کجایند معبود‌هایی که عبادت می‌کردید؟

آیت: 93

مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ؕ— هَلْ یَنْصُرُوْنَكُمْ اَوْ یَنْتَصِرُوْنَ ۟ؕ

آنها را به جای الله عبادت می‌کردید؟ آیا با محافظت شما از عذاب الله به شما یاری می‌رسانند، یا خودشان را یاری می‌کنند؟

آیت: 94

فَكُبْكِبُوْا فِیْهَا هُمْ وَالْغَاوٗنَ ۟ۙ

پس آنها و کسانی‌که آنها را گمراه ساختند بر روی یکدیگر در جهنم افکنده می‌شوند.

آیت: 95

وَجُنُوْدُ اِبْلِیْسَ اَجْمَعُوْنَ ۟ؕ

و تمام یاوران ابلیس از شیاطین، و هیچ‌یک از آنها استثنا نمی‌شود.

آیت: 96

قَالُوْا وَهُمْ فِیْهَا یَخْتَصِمُوْنَ ۟ۙ

مشرکان که غیر الله را عبادت می‌کردند، و شریکانی به جای او می‌گرفتند، درحالی‌که با کسانی‌که آنها را به جای الله عبادت می‌کردند مجادله می‌کنند می‌گویند:

آیت: 97

تَاللّٰهِ اِنْ كُنَّا لَفِیْ ضَلٰلٍ مُّبِیْنٍ ۟ۙ

به الله سوگند که در گمراهی آشکاری از حق بوده‌ایم.

آیت: 98

اِذْ نُسَوِّیْكُمْ بِرَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟

چرا که شما را شریکی برای پروردگار همه ی مخلوقات قرار می دادیم، و شما را همانند او عبادت می کردیم.

آیت: 99

وَمَاۤ اَضَلَّنَاۤ اِلَّا الْمُجْرِمُوْنَ ۟

و ما را از راه حق گمراه نکردند جز جنایتکارانی که ما را به جای عبادت الله به عبادت خودشان فرا خواندند.

آیت: 100

فَمَا لَنَا مِنْ شَافِعِیْنَ ۟ۙ

پس شفاعتگرانی نداریم که ما را نزد الله شفاعت کنند تا از عذاب او تعالی نجات یابیم.

آیت: 101

وَلَا صَدِیْقٍ حَمِیْمٍ ۟

و دوستی صمیمی نیز نداریم که از ما دفاع و برایمان شفاعت کند.

آیت: 102

فَلَوْ اَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟

پس کاش بازگشتی به زندگی دنیا داشتیم تا از مؤمنان به الله می‌شدیم.

آیت: 103

اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟

به‌راستی‌که در این قصۀ ابراهیم علیه السلام و سرانجام تکذیب‌کنندگان، برای پندگیران پندی است، اما بیشتر مردم ایمان نمی‌آورند.

آیت: 104

وَاِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

و - ای رسول- همانا پروردگارت همان ذات شکست‌ناپذیری است که از دشمنانش انتقام می‌گیرد، و نسبت به توبه‌کاران آنها بخشنده است.

آیت: 105

كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوْحِ ١لْمُرْسَلِیْنَ ۟ۚۖ

قوم نوح علیه السلام رسولان را تکذیب کردند آن‌گاه که نوح علیه السلام را تکذیب کردند.

آیت: 106

اِذْ قَالَ لَهُمْ اَخُوْهُمْ نُوْحٌ اَلَا تَتَّقُوْنَ ۟ۚ

آنگاه که برادر نَسَبى يشان نوح -علیه السلام- به آنان گفت: آیا از ترس الله متعال، تقوای او را پیشه نمی کنید و عبادت غیر از او را ترک نمی کنید؟!

آیت: 107

اِنِّیْ لَكُمْ رَسُوْلٌ اَمِیْنٌ ۟ۙ

به‌راستی‌ من رسولی برای‌تان هستم که الله مرا به‌سوی شما فرستاده است، و امانت‌داری هستم که بر آنچه الله بر من وحی کرده است نه می‌افزایم و نه از آن می‌کاهم.

آیت: 108

فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوْنِ ۟ۚ

پس با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او بترسید، و مرا در آنچه به شما امر می‌کنم و در آنچه شما را از آن نهی می‌کنم اطاعت کنید.

آیت: 109

وَمَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ ۚ— اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلٰی رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۚ

و در قبال آنچه از جانب پروردگارم به شما ابلاغ می‌کنم پاداشی از شما نمی‌خواهم، و پاداش من فقط بر الله پروردگار مخلوقات است؛ نه بر غیر او.

آیت: 110

فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوْنِ ۟ؕ

پس با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او تعالی بترسید، و مرا در آنچه که شما را به آن امر و از آنچه که شما را از آن نهی می‌کنم اطاعت کنید.

آیت: 111

قَالُوْۤا اَنُؤْمِنُ لَكَ وَاتَّبَعَكَ الْاَرْذَلُوْنَ ۟ؕ

قومش به او گفتند: - ای نوح- آیا به تو ایمان بیاوریم، و از آنچه که آوردی پیروی کنیم و به آن عمل کنیم درحالی‌که پیروان تو جز مردم پست و فرومایه نیستند، و سران و بزرگانی در میان آنها یافت نمی‌شوند؟!

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• أهمية سلامة القلب من الأمراض كالحسد والرياء والعُجب.

اهمیت سلامت قلب از بیماری‌هایی مانند حسادت و ریا و خودپسندی.

• تعليق المسؤولية عن الضلال على المضلين لا تنفع الضالين.

ربط دادنِ مسؤولیت گمراهیِ (گمراهان) به گمراه‌کنندگان، سودی به گمراهان نمی‌رساند.

• التكذيب برسول الله تكذيب بجميع الرسل.

تکذیب رسول الله تکذیب تمام رسولان است.

• حُسن التخلص في قصة إبراهيم من الاستطراد في ذكر القيامة ثم الرجوع إلى خاتمة القصة.

پایان زیبای قصۀ ابراهیم علیه السلام ؛ از انتقال به ذکر قیامت سپس بازگشت به خاتمۀ قصه.

آیت: 112

قَالَ وَمَا عِلْمِیْ بِمَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟ۚ

نوح علیه السلام به آنها گفت: من به آنچه که این مؤمنان انجام می‌داده‌اند چه دانشی دارم؟ زیرا من وکیل آنها نبودم که اعمال‌شان را برشمارم.

آیت: 113

اِنْ حِسَابُهُمْ اِلَّا عَلٰی رَبِّیْ لَوْ تَشْعُرُوْنَ ۟ۚ

حساب آنها فقط بر الله است که امور نهان و آشکارشان را می‌داند، و متوجه من نیست، اگر آنچه را که گفتید می‌فهمیدید به زبان نمی‌آوردید.

آیت: 114

وَمَاۤ اَنَا بِطَارِدِ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟ۚ

و من طرد کنندۀ مؤمنان از مجلس خویش برای اجابت خواستۀ شما تا ایمان بیاورید نیستم.

آیت: 115

اِنْ اَنَا اِلَّا نَذِیْرٌ مُّبِیْنٌ ۟ؕ

من جز انذاردهنده‌ای آشکار که شما را از عذاب الله می‌ترسانم نیستم.

آیت: 116

قَالُوْا لَىِٕنْ لَّمْ تَنْتَهِ یٰنُوْحُ لَتَكُوْنَنَّ مِنَ الْمَرْجُوْمِیْنَ ۟ؕ

قومش به او گفتند: اگر از آنچه که ما را به آن فرا می‌خوانی دست برنداری به‌طور قطع از سرزنش‌یافتگان و کشته‌شدگان با سنگسار خواهی بود.

آیت: 117

قَالَ رَبِّ اِنَّ قَوْمِیْ كَذَّبُوْنِ ۟ۚۖ

نوح علیه السلام با خواندن پروردگارش گفت: پروردگارا به‌راستی قوم من مرا تکذیب کردند، و در آنچه که از جانب تو آوردم مرا تصدیق نکردند.

آیت: 118

فَافْتَحْ بَیْنِیْ وَبَیْنَهُمْ فَتْحًا وَّنَجِّنِیْ وَمَنْ مَّعِیَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟

پس میان من و آنها حکمی صادر کن که آنها را به خاطر اصرارشان بر باطل نابود سازد، و من و مؤمنان همراهم را از آنچه که کافران قومم را نابود می‌گرداند نجات دِه.

آیت: 119

فَاَنْجَیْنٰهُ وَمَنْ مَّعَهٗ فِی الْفُلْكِ الْمَشْحُوْنِ ۟ۚ

پس دعایش را برای او اجابت کردیم، و او و مؤمنان همراهش را در کشتیِ پُر از مردم و حیوانات نجات دادیم.

آیت: 120

ثُمَّ اَغْرَقْنَا بَعْدُ الْبٰقِیْنَ ۟ؕ

و پس از آنها باقی‌ماندگان یعنی قوم نوح علیه السلام را غرق کردیم.

آیت: 121

اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟

همانا در این قصۀ نوح علیه السلام و قومش، و نجات نوح و مؤمنان همراهش، و نابودی کافران قوم او برای پندگیران پندی است، اما بیشتر مردم ایمان نمی‌آورند.

آیت: 122

وَاِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

و - ای رسول- همانا پروردگارت همان ذات شکست‌ناپذیری است که از دشمنانش انتقام می‌گیرد، و نسبت به توبه‌کاران آنها مهربان است.

آیت: 123

كَذَّبَتْ عَادُ ١لْمُرْسَلِیْنَ ۟ۚۖ

عاد رسولان را تکذیب کردند آن‌گاه که رسول‌شان هود علیه السلام را تکذیب کردند.

آیت: 124

اِذْ قَالَ لَهُمْ اَخُوْهُمْ هُوْدٌ اَلَا تَتَّقُوْنَ ۟ۚ

به یاد آور آنگاه که برادر نَسَبی يشان هود -علیه السلام- به آنان گفت: آیا از ترس الله متعال، تقوای او را پیشه نمی کنید و عبادت غیر از او را ترک نمی کنید؟!

آیت: 125

اِنِّیْ لَكُمْ رَسُوْلٌ اَمِیْنٌ ۟ۙ

همانا من رسولی برای‌تان هستم که الله مرا به‌سوی شما فرستاده است، و امانت‌داری هستم که بر آنچه که الله مرا به تبلیغ آن امر کرده نه می‌افزایم و نه از آن می‌کاهم.

آیت: 126

فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوْنِ ۟ۚ

پس با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او بترسید، و مرا در آنچه شما را به آن امر، و در آنچه شما را از آن نهی می‌کنم فرمان‌برداری کنید.

آیت: 127

وَمَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ ۚ— اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلٰی رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ؕ

و در قبال آنچه از جانب پروردگارم به شما ابلاغ می‌کنم پاداشی از شما نمی‌خواهم، و پاداش من فقط بر الله پروردگار مخلوقات است؛ نه برعهدۀ دیگران.

آیت: 128

اَتَبْنُوْنَ بِكُلِّ رِیْعٍ اٰیَةً تَعْبَثُوْنَ ۟ۙ

آیا بر هر مکان مشرف و مرتفعی بنیانی برای نشانه و بیهوده و بدون هیچ فایدۀ دنیوی و اخروی می‌سازید؟!

آیت: 129

وَتَتَّخِذُوْنَ مَصَانِعَ لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُوْنَ ۟ۚ

و دژها و کاخ‌هایی می‌گیرید گویی در این دنیا جاویدان می‌مانید، و از آن منتقل نمی‌شوید؟!

آیت: 130

وَاِذَا بَطَشْتُمْ بَطَشْتُمْ جَبَّارِیْنَ ۟ۚ

و هنگامی‌که برای قتل یا زدن حمله‌ور می‌شوید ستمکارانه و بدون ترحم و مهربانی حمله‌ور می‌شوید.

آیت: 131

فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوْنِ ۟ۚ

پس با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او بترسید، و از من در آنچه شما را به آن امر، و در آنچه شما را از آن نهی می‌کنم فرمان‌برداری کنید.

آیت: 132

وَاتَّقُوا الَّذِیْۤ اَمَدَّكُمْ بِمَا تَعْلَمُوْنَ ۟ۚ

و از الله بترسید که از نعمت‌هایش آنچه را خواستید به شما داد.

آیت: 133

اَمَدَّكُمْ بِاَنْعَامٍ وَّبَنِیْنَ ۟ۚۙ

دام‌ها و فرزندان به شما داد.

آیت: 134

وَجَنّٰتٍ وَّعُیُوْنٍ ۟ۚ

باغ‌ها و چشمه‌هایی جاری به شما داد.

آیت: 135

اِنِّیْۤ اَخَافُ عَلَیْكُمْ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیْمٍ ۟ؕ

- ای قوم من- همانا من از عذاب روزی بزرگ یعنی روز قیامت بر شما می‌ترسم.

آیت: 136

قَالُوْا سَوَآءٌ عَلَیْنَاۤ اَوَعَظْتَ اَمْ لَمْ تَكُنْ مِّنَ الْوٰعِظِیْنَ ۟ۙ

قومش به او گفتند: به ما اندرز دهی یا اندرز ندهی نزد ما یکسان است، پس هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد، و از آنچه که بر آن هستیم بازنخواهیم گشت.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• أفضلية أهل السبق للإيمان حتى لو كانوا فقراء أو ضعفاء.

برتری پیشی‌گیرندگان به ایمان حتی اگر فقیر یا ضعیف باشند.

• إهلاك الظالمين، وإنجاء المؤمنين سُنَّة إلهية.

نابود كردن ستمکاران، و نجات دادن مؤمنان، سنتی الهی است.

• خطر الركونِ إلى الدنيا.

خطر روی‌آوردن به دنیا.

• تعنت أهل الباطل، وإصرارهم عليه.

آزار پیروان باطل، و اصرار آنها بر این کار.

آیت: 137

اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا خُلُقُ الْاَوَّلِیْنَ ۟ۙ

این چیزی نیست جز دین و عادات و اخلاق نخستینیان.

آیت: 138

وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِیْنَ ۟ۚ

و ما عذاب نمی‌شویم.

آیت: 139

فَكَذَّبُوْهُ فَاَهْلَكْنٰهُمْ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟

پس به تکذیب پیامبرشان هود علیه السلام ادامه دادند، آن‌گاه آنها را به‌سبب تکذیب‌شان با بادی عَقیم نابود کردیم، به‌طور قطع در نابودی آنها برای پندگیران پندی است، اما بیشتر مردم ایمان نمی‌آورند.

آیت: 140

وَاِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

و - ای رسول- همانا پروردگار تو همان ذات شکست‌ناپذیری است که از دشمنانش انتقام می‌گیرد، و نسبت به توبه‌کاران آنها بخشنده است.

آیت: 141

كَذَّبَتْ ثَمُوْدُ الْمُرْسَلِیْنَ ۟ۚۖ

ثمود با تکذیب پیامبرشان صالح علیه السلام رسولان را تکذیب کردند.

آیت: 142

اِذْ قَالَ لَهُمْ اَخُوْهُمْ صٰلِحٌ اَلَا تَتَّقُوْنَ ۟ۚ

آن‌گاه که برادر نَسَبی‌شان صالح علیه السلام به آنها گفت: آیا از ترس الله با ترک عبادت غیر او تقوایش را پیشه نمی‌کنید؟!

آیت: 143

اِنِّیْ لَكُمْ رَسُوْلٌ اَمِیْنٌ ۟ۙ

همانا من رسولی برای‌تان هستم که الله مرا به‌سوی شما فرستاده است، و در آنچه که از جانب او به شما ابلاغ می‌کنم امانتداری هستم که نه چیزی بر آن می‌افزایم و نه چیزی از آن می‌کاهم.

آیت: 144

فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوْنِ ۟ۚ

پس با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او بترسید، و از من در آنچه شما را به آن امر، و در آنچه شما را از آن نهی می‌کنم فرمان‌برداری کنید.

آیت: 145

وَمَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ ۚ— اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلٰی رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ؕ

و در قبال آنچه از جانب پروردگارم به شما ابلاغ می‌کنم پاداشی از شما نمی‌خواهم، و پاداش من فقط بر الله پروردگار مخلوقات است؛ نه برعهدۀ دیگران.

آیت: 146

اَتُتْرَكُوْنَ فِیْ مَا هٰهُنَاۤ اٰمِنِیْنَ ۟ۙ

آیا امید دارید که در نیکی‌ها و نعمت‌هایی که قرار دارید ایمن و بدون ترس رها می‌شوید؟!

آیت: 147

فِیْ جَنّٰتٍ وَّعُیُوْنٍ ۟ۙ

در باغ‌ها و چشمه‌های جاری.

آیت: 148

وَّزُرُوْعٍ وَّنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِیْمٌ ۟ۚ

و کشتزارها و نخلستان‌هایی که میوۀ تازه و خوشمزه دارند.

آیت: 149

وَتَنْحِتُوْنَ مِنَ الْجِبَالِ بُیُوْتًا فٰرِهِیْنَ ۟ۚ

و کوه‌ها را ماهرانه می‌تراشید تا خانه‌هایی مسکونی بسازید [و در آنها به عیش و نوش بپردازید].

آیت: 150

فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوْنِ ۟ۚ

پس با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی الله از او بترسید، و از من در آنچه شما را به آن امر، و در آنچه شما را از آن نهی می‌کنم فرمان‌برداری کنید.

آیت: 151

وَلَا تُطِیْعُوْۤا اَمْرَ الْمُسْرِفِیْنَ ۟ۙ

و به فرمان کسانی‌که با ارتکاب گناهان بر خودشان زیاده‌روی می‌کنند گردن ننهید.

آیت: 152

الَّذِیْنَ یُفْسِدُوْنَ فِی الْاَرْضِ وَلَا یُصْلِحُوْنَ ۟

همان کسانی‌که با انتشار گناهان، در زمین فساد برپا می‌کنند، و خودشان را با پایبندی به طاعت الله اصلاح نمی‌گردانند.

آیت: 153

قَالُوْۤا اِنَّمَاۤ اَنْتَ مِنَ الْمُسَحَّرِیْنَ ۟ۚ

قومش به او گفتند: تو نیستی جز از کسانی‌که چند مرتبه سحر شده‌اند تا جایی‌که سحر بر عقل‌شان چیره گشته و آن را ربوده است.

آیت: 154

مَاۤ اَنْتَ اِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا ۖۚ— فَاْتِ بِاٰیَةٍ اِنْ كُنْتَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟

جز بشری مانند ما نیستی پس هیچ امتیازی بر ما نداری تا اینکه رسولی باشی، پس نشانه‌ای که دلالت کند رسول هستی بیاور اگر در این ادعا راستگویی.

آیت: 155

قَالَ هٰذِهٖ نَاقَةٌ لَّهَا شِرْبٌ وَّلَكُمْ شِرْبُ یَوْمٍ مَّعْلُوْمٍ ۟ۚ

صالح - درحالی‌که الله نشانه‌ای به او داده بود، یعنی ماده‌شتری که الله از صخره درآورد- به آنها گفت: این ماده‌شتری است که مشاهده و لمس می‌شود، که برای او سهمی از آب، و برای شما سهمی مشخص است، در روزی‌که سهم شماست نمی‌نوشد، و شما هم در روزی‌که سهم اوست نمی‌نوشید.

آیت: 156

وَلَا تَمَسُّوْهَا بِسُوْٓءٍ فَیَاْخُذَكُمْ عَذَابُ یَوْمٍ عَظِیْمٍ ۟

و پی‌کردن یا زدنی که به او آسیب می‌رساند به او نرسانید، که به‌سبب این کار عذابی از جانب الله به شما می‌رسد و در روزی بزرگ به خاطر مصیبتی که در آن روز بر شما نازل می‌شود شما را با آن نابود می‌سازد.

آیت: 157

فَعَقَرُوْهَا فَاَصْبَحُوْا نٰدِمِیْنَ ۟ۙ

پس بر پی‌کردن ماده‌شتر متحد شدند، آن‌گاه سرکش‌ترین‌شان آن را پی کرد، پس چون دانستند که عذاب به‌طور قطع بر آنها نازل می‌شود از کاری که کرده بودند پشیمان شدند، اما پشیمانی هنگام مشاهدۀ عذاب سود نمی‌رساند.

آیت: 158

فَاَخَذَهُمُ الْعَذَابُ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟

پس عذابی که به آن وعده داده شده بودند یعنی زلزله و فریادی بزرگ آنها را فرا گرفت، به‌راستی‌که در این قصۀ صالح علیه السلام و قومش برای پندگیران پندی است، اما بیشتر مردم ایمان نمی‌آورند.

آیت: 159

وَاِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

و - ای رسول- همانا پروردگارت همان ذات شکست‌ناپذیری است که از دشمنانش انتقام می‌گیرد، و نسبت به بندگان توبه‌کارش بخشنده است.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• توالي النعم مع الكفر استدراج للهلاك.

پیاپی رسیدن نعمت‌ها در صورت کفر، نزدیک ‌ساختن تدریجی به نابودی است.

• التذكير بالنعم يُرتجى منه الإيمان والعودة إلى الله من العبد.

یادآوری نعمت‌ها، سبب ایمان و بازگشت بنده به‌سوی الله است.

• المعاصي هي سبب الفساد في الأرض.

گناهان سبب فساد در زمین هستند.

آیت: 160

كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوْطِ ١لْمُرْسَلِیْنَ ۟ۚۖ

قوم لوط با تکذیب پیامبرشان لوط علیه السلام، رسولان را تکذیب کردند.

آیت: 161

اِذْ قَالَ لَهُمْ اَخُوْهُمْ لُوْطٌ اَلَا تَتَّقُوْنَ ۟ۚ

آنگاه که برادر نَسَبی يشان لوط -علیه السلام- به آنان گفت: آیا از ترس الله متعال، تقوای او را پیشه نمی کنید و شریک قرار دادن همراه او را ترک نمی کنید؟!

آیت: 162

اِنِّیْ لَكُمْ رَسُوْلٌ اَمِیْنٌ ۟ۙ

همانا من رسولی برای‌تان هستم که الله مرا به‌سوی شما فرستاده است، و در آنچه که از جانب او به شما ابلاغ می‌کنم امانتداری هستم که نه چیزی بر آن می‌افزایم و نه چیزی از آن می‌کاهم.

آیت: 163

فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوْنِ ۟ۚ

پس با اجرای اوامر و ترک نواهی الله از او بترسید، و از من در آنچه شما را به آن امر، و در آنچه شما را از آن نهی می‌کنم فرمان‌برداری کنید.

آیت: 164

وَمَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ ۚ— اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلٰی رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ؕ

و در قبال آنچه از جانب پروردگارم به شما ابلاغ می‌کنم پاداشی از شما نمی‌خواهم، پاداش من فقط بر الله پروردگار مخلوقات است؛ نه برعهدۀ دیگران.

آیت: 165

اَتَاْتُوْنَ الذُّكْرَانَ مِنَ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ

آیا از میان مردم با مردان آمیزش می‌نمائید؟!

آیت: 166

وَتَذَرُوْنَ مَا خَلَقَ لَكُمْ رَبُّكُمْ مِّنْ اَزْوَاجِكُمْ ؕ— بَلْ اَنْتُمْ قَوْمٌ عٰدُوْنَ ۟

و آمیزش با عورت همسرانتان را که الله آن را برای این هدف آفریده که شهوتهای‌تان را از آن طریق برآورده کنید، رها می‌کنید؟! بلکه شما با این انحراف زشت از حدود الله می‌گذرید.

آیت: 167

قَالُوْا لَىِٕنْ لَّمْ تَنْتَهِ یٰلُوْطُ لَتَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُخْرَجِیْنَ ۟

قومش به او گفتند: ای لوط اگر از نهی ما از انجام این کار و اعتراض به خاطر آن بر ما دست نکشی به‌طور قطع تو و همراهیانت از شهر ما رانده خواهید شد.

آیت: 168

قَالَ اِنِّیْ لِعَمَلِكُمْ مِّنَ الْقَالِیْنَ ۟ؕ

لوط علیه السلام به آنها گفت: به‌راستی‌که من این کاری که آن را انجام می‌دهید نمی‌پسندم و بر آن خشم می‌گیرم.

آیت: 169

رَبِّ نَجِّنِیْ وَاَهْلِیْ مِمَّا یَعْمَلُوْنَ ۟

با خواندن پروردگارش گفت: پروردگارا مرا و خانواده‌ام را از عذابی که به اینها به‌سبب کار زشتی که انجام می‌دهند خواهد رسید نجات دِه.

آیت: 170

فَنَجَّیْنٰهُ وَاَهْلَهٗۤ اَجْمَعِیْنَ ۟ۙ

پس دعایش را اجابت کردیم و او و تمام خانواده‌اش را نجات دادیم.

آیت: 171

اِلَّا عَجُوْزًا فِی الْغٰبِرِیْنَ ۟ۚ

مگر همسرش را که کافر، و از بین‌رفتگان و نابودشدگان بود.

آیت: 172

ثُمَّ دَمَّرْنَا الْاٰخَرِیْنَ ۟ۚ

پس از اینکه لوط علیه السلام و خانواده‌اش از شهر (سَدُوم) خارج شدند باقی‌ماندگان بعد از او را به سخت‌ترین وجه نابود کردیم.

آیت: 173

وَاَمْطَرْنَا عَلَیْهِمْ مَّطَرًا ۚ— فَسَآءَ مَطَرُ الْمُنْذَرِیْنَ ۟

و سنگ‌هایی از آسمان مانند باران بر آنها فرو فرستادیم، پس چه زشت بود باران اینها که لوط علیه السلام آنها را از عذاب الله در صورتی‌که بر ارتکاب منکری که بودند ادامه دهند انذار داد و ترساند.

آیت: 174

اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟

همانا در این عذاب نازل‌شده بر قوم لوط به‌سبب انجام فاحشه، برای پندگیران پندی است، اما بیشتر مردم ایمان نمی‌آورند.

آیت: 175

وَاِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

و - ای رسول- همانا پروردگارت همان ذات شکست‌ناپذیری است که از دشمنانش انتقام می‌گیرد، و نسبت به بندگان توبه‌کارش بخشنده است.

آیت: 176

كَذَّبَ اَصْحٰبُ لْـَٔیْكَةِ الْمُرْسَلِیْنَ ۟ۚۖ

و ساکنین شهری که درختانی انبوه داشت، همگى پیامبران را با تكذيب پیامبرشان شعیب -علیه السلام- تکذیب کردند (کسی که یکی از پیامبران الهی را تکذیب کند همانند این است که همگى پیامبران را تکذیب کرده باشد).

آیت: 177

اِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَیْبٌ اَلَا تَتَّقُوْنَ ۟ۚ

آن‌گاه که پیامبرشان شعیب علیه السلام به آنها گفت: آیا از ترس الله با ترک شرک به او، تقوای او تعالی را پیشه نمی‌کنید؟!

آیت: 178

اِنِّیْ لَكُمْ رَسُوْلٌ اَمِیْنٌ ۟ۙ

همانا من رسولی برای‌تان هستم که الله مرا به‌سوی شما فرستاده است، و در آنچه از جانب او به شما ابلاغ می‌کنم امانتداری هستم که بر آنچه مرا به تبلیغ آن فرمان داده است نه چیزی می‌افزایم و نه چیزی از آن می‌کاهم.

آیت: 179

فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَطِیْعُوْنِ ۟ۚ

پس با اجرای اوامر و ترک نواهی الله از او بترسید، و از من در آنچه شما را به آن امر، و در آنچه شما را از آن نهی می‌کنم فرمان‌برداری کنید.

آیت: 180

وَمَاۤ اَسْـَٔلُكُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ ۚ— اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلٰی رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ؕ

و در قبال آنچه از جانب پروردگارم به شما ابلاغ می‌کنم پاداشی از شما نمی‌خواهم، پاداش من فقط بر الله پروردگار مخلوقات است؛ نه برعهدۀ دیگران.

آیت: 181

اَوْفُوا الْكَیْلَ وَلَا تَكُوْنُوْا مِنَ الْمُخْسِرِیْنَ ۟ۚ

هنگامی که چیزی به مردم می فروشید پیمانه را کامل کنید، و از کسانی نباشید که وقتی چیزی به مردم می فروشند از پیمانه می کاهند.

آیت: 182

وَزِنُوْا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِیْمِ ۟ۚ

و هنگامی‌که برای دیگران وزن می‌کنید با ترازوی درست وزن کنید.

آیت: 183

وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ اَشْیَآءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْاَرْضِ مُفْسِدِیْنَ ۟ۚ

و از حقوق مردم نکاهید، و با ارتکاب گناهان در زمین بسیار فساد برپا نکنید.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• اللواط شذوذ عن الفطرة ومنكر عظيم.

لواط انحراف از فطرت و گناهی بزرگ است.

• من الابتلاء للداعية أن يكون أهل بيته من أصحاب الكفر أو المعاصي.

یکی از آزمایش‌های دعوتگر این است که خانواده‌اش کافر یا گناهکار باشند.

• العلاقات الأرضية ما لم يصحبها الإيمان، لا تنفع صاحبها إذا نزل العذاب.

روابط دنیوی اگر ایمان همراهش نباشد، هنگامی‌که عذاب نازل شود سودی به صاحبش نمی‌رساند.

• وجوب وفاء الكيل وحرمة التَّطْفِيف.

وجوب کامل‌ کردن پیمانه و حرمت کم‌فروشی.

آیت: 184

وَاتَّقُوا الَّذِیْ خَلَقَكُمْ وَالْجِبِلَّةَ الْاَوَّلِیْنَ ۟ؕ

و با ترس از ذاتی‌که شما و امت‌های پیشین را آفرید از او بترسید از اینکه عذابش را بر شما نازل کند.

آیت: 185

قَالُوْۤا اِنَّمَاۤ اَنْتَ مِنَ الْمُسَحَّرِیْنَ ۟ۙ

قوم شعیب علیه السلام به او گفتند: تو نیستی جز از کسانی‌که چند بار سحر شده‌اند تا اینکه سحر بر عقلت چیره شده و آن را از بین برده است.

آیت: 186

وَمَاۤ اَنْتَ اِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا وَاِنْ نَّظُنُّكَ لَمِنَ الْكٰذِبِیْنَ ۟ۚ

و جز بشری مانند ما نیستی پس هیچ امتیازی بر ما نداری، پس چگونه رسولی هستی؟ و تو را جز دروغگویی در ادعای رسالت نمی‌پنداریم.

آیت: 187

فَاَسْقِطْ عَلَیْنَا كِسَفًا مِّنَ السَّمَآءِ اِنْ كُنْتَ مِنَ الصّٰدِقِیْنَ ۟ؕ

پس پاره‌ای از آسمان بر ما فرو ریز اگر در آنچه ادعا می‌کنی راستگو هستی.

آیت: 188

قَالَ رَبِّیْۤ اَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ ۟

شعیب علیه السلام به آنها گفت: پروردگارم به شرک و گناهانی که انجام می‌دهید آگاه‌تر است و ذره‌ای از اعمال‌تان بر او پوشیده نمی‌ماند.

آیت: 189

فَكَذَّبُوْهُ فَاَخَذَهُمْ عَذَابُ یَوْمِ الظُّلَّةِ ؕ— اِنَّهٗ كَانَ عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیْمٍ ۟

اما بر تکذیب او ادامه دادند، پس عذابی بزرگ آنها را فرا گرفت آن‌گاه که ابری پس از روزی بسیار گرم بر آنها سایه افکند، و آتشی بر آنها بارید و آنها را سوزاند، همانا روز نابودی آنها روزی بسیار هولناک بود.

آیت: 190

اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً ؕ— وَمَا كَانَ اَكْثَرُهُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟

همانا در این نابودی قوم شعیب علیه السلام برای پندگیران پندی است، اما بیشتر مردم ایمان نمی‌آورند.

آیت: 191

وَاِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِیْزُ الرَّحِیْمُ ۟۠

و - ای رسول- همانا پروردگارت همان ذات شکست‌ناپذیری است که از دشمنانش انتقام می‌گیرد، و نسبت به بندگان توبه‌کارش بخشنده است.

آیت: 192

وَاِنَّهٗ لَتَنْزِیْلُ رَبِّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ؕ

و همانا این قرآن نازل‌شده بر محمد صلی الله علیه وسلم از جانب پروردگار مخلوقات نازل شده است.

آیت: 193

نَزَلَ بِهِ الرُّوْحُ الْاَمِیْنُ ۟ۙ

جبریل امین آن را نازل کرد.

آیت: 194

عَلٰی قَلْبِكَ لِتَكُوْنَ مِنَ الْمُنْذِرِیْنَ ۟ۙ

- ای رسول- آن را بر قلبت نازل کرد تا از رسولانی باشی که مردم را انذار می‌دهند، و از عذاب الله می‌ترسانند.

آیت: 195

بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُّبِیْنٍ ۟ؕ

آن را به زبان عربی واضح نازل کرد.

آیت: 196

وَاِنَّهٗ لَفِیْ زُبُرِ الْاَوَّلِیْنَ ۟

و همانا این قرآن در کتب نخستینیان مذکور است، که کتاب‌های آسمانی پیشین به آن بشارت داده‌اند.

آیت: 197

اَوَلَمْ یَكُنْ لَّهُمْ اٰیَةً اَنْ یَّعْلَمَهٗ عُلَمٰٓؤُا بَنِیْۤ اِسْرَآءِیْلَ ۟ؕ

آیا اینها که تو را تکذیب می‌کنند نشانه‌ای بر راستگویی تو نداشته‌اند که علمای بنی‌اسرائیل مانند عبدالله بن سلام از حقیقت آنچه بر تو نازل شده است آگاه هستند.

آیت: 198

وَلَوْ نَزَّلْنٰهُ عَلٰی بَعْضِ الْاَعْجَمِیْنَ ۟ۙ

و اگر این قرآن را بر برخی عجم‌ها که به زبانی عربی سخن نمی‌گویند نازل می‌کردیم.

آیت: 199

فَقَرَاَهٗ عَلَیْهِمْ مَّا كَانُوْا بِهٖ مُؤْمِنِیْنَ ۟ؕ

و آن را برای‌شان می‌خواند به آن ایمان نمی‌آوردند؛ زیرا می‌گفتند: آن را نمی‌فهمیم، پس باید الله را ستایش کنند که به زبان آنها نازل کرد.

آیت: 200

كَذٰلِكَ سَلَكْنٰهُ فِیْ قُلُوْبِ الْمُجْرِمِیْنَ ۟ؕ

این‌گونه تکذیب و کفر را در دل‌های مجرمان درمی‌آوریم.

آیت: 201

لَا یُؤْمِنُوْنَ بِهٖ حَتّٰی یَرَوُا الْعَذَابَ الْاَلِیْمَ ۟ۙ

تا از کفری که بر آن هستند تغییر نکنند و ایمان نیاورند تا زمانی‌که عذاب رنج‌آور را ببینند.

آیت: 202

فَیَاْتِیَهُمْ بَغْتَةً وَّهُمْ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟ۙ

پس عذاب ناگهانی آنها را فرا می‌گیرد، درحالی‌که از آمدنش اطلاعی ندارند تا آنها را غافلگیر کند.

آیت: 203

فَیَقُوْلُوْا هَلْ نَحْنُ مُنْظَرُوْنَ ۟ؕ

پس هنگامی‌که عذاب به صورت ناگهانی بر آنها نازل می‌شود از افسوس زیاد می‌گویند: آیا به ما مهلت داده می‌شود تا به‌سوی الله توبه کنیم؟!

آیت: 204

اَفَبِعَذَابِنَا یَسْتَعْجِلُوْنَ ۟

پس آیا این کافران خواستار تعجیل در عذاب ما هستند و می‌گویند: هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد تا همان‌گونه که ادعا کردی پاره‌ای از آسمان بر ما فرو ریزد؟!

آیت: 205

اَفَرَءَیْتَ اِنْ مَّتَّعْنٰهُمْ سِنِیْنَ ۟ۙ

پس - ای رسول- به من خبر بده اگر این کافران را که از ایمان به آنچه آورده‌ای روی می‌گردانند زمانی طولانی از نعمت‌ها بهره‌مند کنیم.

آیت: 206

ثُمَّ جَآءَهُمْ مَّا كَانُوْا یُوْعَدُوْنَ ۟ۙ

و پس از این مدتی ‌که این نعمت‌ها به آنها رسیده است عذابی را که به آنها وعده داده می‌شود، دامنگیرشان گردد.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• كلما تعمَّق المسلم في اللغة العربية، كان أقدر على فهم القرآن.

هرچه مسلمان در زبان عربی بیشتر بیندیشد، بر فهم قرآن تواناتر می‌شود.

• الاحتجاج على المشركين بما عند المُنْصِفين من أهل الكتاب من الإقرار بأن القرآن من عند الله.

استدلال بر مشرکان به اقرار پیروان منصف اهل کتاب به اینکه قرآن از جانب الله است.

• ما يناله الكفار من نعم الدنيا استدراج لا كرامة.

نعمت‌های دنیا که کفار به آن می‌رسند سبب نزدیک ‌کردن تدریجی آنها به سمت عذاب است و هرگز بر احترام و گرامیداشت آنها دلالت ندارد.

آیت: 207

مَاۤ اَغْنٰی عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یُمَتَّعُوْنَ ۟ؕ

نعمت‌هایی که در دنیا بر آن بودند چه نفعی به آنها می‌رساند؟! آن نعمت‌ها از بین رفته است، و هیچ‌چیز یافت نمی‌شود.

آیت: 208

وَمَاۤ اَهْلَكْنَا مِنْ قَرْیَةٍ اِلَّا لَهَا مُنْذِرُوْنَ ۟

و هیچ‌یک از امت‌ها را نابود نکردیم مگر اینکه پس از ارسال رسولان و فرو فرستادن کتاب‌ها عذری برای‌شان نگذاشتیم.

آیت: 209

ذِكْرٰی ۛ۫— وَمَا كُنَّا ظٰلِمِیْنَ ۟

تا اندرز و تذکری برای‌شان باشد، و ما با عذاب‌کردن آنها پس از اینکه با ارسال رسولان و نزول کتاب‌ها عذری برای‌شان نگذاشتیم بر آنها ستم نکردیم.

آیت: 210

وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّیٰطِیْنُ ۟ۚ

و شیطان‌ها این قرآن را بر قلب رسول صلی الله علیه وسلم نازل نکرده‌اند.

آیت: 211

وَمَا یَنْۢبَغِیْ لَهُمْ وَمَا یَسْتَطِیْعُوْنَ ۟ؕ

و صحیح نیست که آنان قرآن را بر قلبش نازل کنند، و اصلاً قادر به انجام چنین کاری نیستند.

آیت: 212

اِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُوْلُوْنَ ۟ؕ

قادر بر انجام این کار نیستند چون از مکان آن در آسمان دور نگه داشته‌ شده‌اند، پس چگونه به آن می‌رسند و آن را نازل می‌کنند؟!

آیت: 213

فَلَا تَدْعُ مَعَ اللّٰهِ اِلٰهًا اٰخَرَ فَتَكُوْنَ مِنَ الْمُعَذَّبِیْنَ ۟ۚ

پس معبودی دیگر همراه الله عبادت نکن که او را با الله شریک گردانی، که به‌سبب این کار از عذاب‌ شدگان خواهی بود.

آیت: 214

وَاَنْذِرْ عَشِیْرَتَكَ الْاَقْرَبِیْنَ ۟ۙ

و - ای رسول- قومت را به ترتیب نزدیکی (خویشاوندی) انذار بده تا عذاب الله به آنها نرسد در صورتی‌که بر شرک باقی بمانند.

آیت: 215

وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟ۚ

و از روی رحمت و مهربانی برای مؤمنانی که از تو پیروی کرده‌اند رفتار و سخن نرم برگزین.

آیت: 216

فَاِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ اِنِّیْ بَرِیْٓءٌ مِّمَّا تَعْمَلُوْنَ ۟ۚ

و اگر از تو نافرمانی کردند، و توحید و طاعت الله که آنها را به آن فرمان دادی اجابت نکردند، به آنها بگو: همانا من از شرک و گناهانی که انجام می‌دهید بیزار هستم.

آیت: 217

وَتَوَكَّلْ عَلَی الْعَزِیْزِ الرَّحِیْمِ ۟ۙ

و در تمام امورت بر ذات شکست‌ناپذیری توکل کن که از دشمنانش انتقام می‌گیرد و نسبت به کسانی از آنها که به‌سویش بازمی‌گردند بخشنده است.

آیت: 218

الَّذِیْ یَرٰىكَ حِیْنَ تَقُوْمُ ۟ۙ

همان ذات منزّهی که وقتی برای نماز برمی‌خیزی تو را می‌بیند.

آیت: 219

وَتَقَلُّبَكَ فِی السّٰجِدِیْنَ ۟

و او سبحانه حرکت تو را از حالی به حالی دیگر در میان نمازگزاران می‌بیند، ذره‌ای از اعمال تو و اعمال دیگران بر او پوشیده نمی‌ماند.

آیت: 220

اِنَّهٗ هُوَ السَّمِیْعُ الْعَلِیْمُ ۟

همانا او قرآن و ذکری را که در نمازت تلاوت می‌کنی می‌شنود، و از نیت تو آگاه است.

آیت: 221

هَلْ اُنَبِّئُكُمْ عَلٰی مَنْ تَنَزَّلُ الشَّیٰطِیْنُ ۟ؕ

آیا بر شما خبر دهم شیاطینی که ادعا می‌کنند این قرآن را نازل می‌کنند بر چه کسی فرود می‌آیند؟

آیت: 222

تَنَزَّلُ عَلٰی كُلِّ اَفَّاكٍ اَثِیْمٍ ۟ۙ

شیاطین بر هر کاهن دروغگوی بسیار گناهکار و نافرمان فرود می‌آیند.

آیت: 223

یُّلْقُوْنَ السَّمْعَ وَاَكْثَرُهُمْ كٰذِبُوْنَ ۟ؕ

شیاطین دزدانه به ملأ أعلی گوش فرا می‌دهند، آن‌گاه آن را به دوستان کاهن خویش می‌افکنند، و بیشتر کاهنان دروغگو هستند، که اگر یک کلمۀ راستی بگویند همراه آن صد دروغ می‌گویند.

آیت: 224

وَالشُّعَرَآءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوٗنَ ۟ؕ

شاعران که ادعا کردید محمد صلی الله علیه وسلم از آنها است، گمراهان از راه هدایت و راستی، از آنها پیروی می‌کنند، و اشعارشان را روایت می‌کنند.

آیت: 225

اَلَمْ تَرَ اَنَّهُمْ فِیْ كُلِّ وَادٍ یَّهِیْمُوْنَ ۟ۙ

- ای رسول- آیا ندیده‌ای که از مظاهر گمراهی آنها این است که در هر وادی‌ای سرگردانند که گاهی در مدح حرکت می‌کنند، و گاهی در ذم؛ و گاهی در امور دیگر.

آیت: 226

وَاَنَّهُمْ یَقُوْلُوْنَ مَا لَا یَفْعَلُوْنَ ۟ۙ

و اینکه دروغ می‌گویند، یعنی می‌گویند: چنین کردیم، درحالی‌که آن کار را انجام نداده‌اند.

آیت: 227

اِلَّا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَعَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ وَذَكَرُوا اللّٰهَ كَثِیْرًا وَّانْتَصَرُوْا مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُوْا ؕ— وَسَیَعْلَمُ الَّذِیْنَ ظَلَمُوْۤا اَیَّ مُنْقَلَبٍ یَّنْقَلِبُوْنَ ۟۠

مگر شاعرانی که ایمان آوردند و اعمال نیک انجام دادند و الله متعال را بسیار یاد کردند، و پس از این که دشمنان الله متعال به آنان ستم کردند؛ از آنان انتقام گرفتند، مانند حسان بن ثابت -رضی الله عنه-. و به زودی کسانی که با شریک قرار دادن برای الله متعال و ظلم به بندگانش، ستم کرده اند، خواهند دانست که بازگشتشان به کجا و سرنوشتشان چگونه خواهد بود، پس به مکانی عظیم و حسابی دقیق باز خواهند گشت.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• إثبات العدل لله، ونفي الظلم عنه.

اثبات عدالت برای الله، و نفی ظلم از او تعالی.

• تنزيه القرآن عن قرب الشياطين منه.

منزّه‌ دانستن قرآن از نزدیکی شیاطین به آن.

• أهمية اللين والرفق للدعاة إلى الله.

اهمیت نرمی و مهربانی برای دعوتگران به‌سوی الله.

• الشعر حَسَنُهُ حَسَن، وقبيحه قبيح.

شعر نیکو، نیکو است؛ و شعر زشت، زشت است.