د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - اویګوري ژبې ته د المختصر في تفسیر القرآن الکریم ژباړه * - د ژباړو فهرست (لړلیک)
كَيۡفَ يَكُونُ لِلۡمُشۡرِكِينَ عَهۡدٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعِندَ رَسُولِهِۦٓ إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۖ فَمَا ٱسۡتَقَٰمُواْ لَكُمۡ فَٱسۡتَقِيمُواْ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
ئاللاھنىڭ ۋە ئۇنىڭ پەيغەمبىرىنىڭ قارىشىچە مۇشرىكلارغا ئەمىنلىك بېرىش ۋە مۇئاھىدە تۈزۈش توغرا ئەمەس. ئى مۇسۇلمانلار! ئەمما ھۈدەيبىيە سۈلھىسىدە مەسجىدى ھەرەم يېنىدا سىلەر بىلەن ئەھدە تۈزۈشكەن مۇشرىكلار ئەگەر ئاراڭلاردا تۈزۈلگەن ئەھدىنى بۇزماستىن رىئايە قىلسا سىلەرمۇ ئەھدىنى بۇزماستىن رىئايە قىلىڭلار. ئاللاھ شۈبھىسىزكى بۇيرۇقلىرىنى ئورۇنداپ، توسقانلىرىدىن چەكلەنگەن تەقۋادار بەندىلىرىنى دوست تۇتىدۇ.
عربي تفسیرونه:
كَيۡفَ وَإِن يَظۡهَرُواْ عَلَيۡكُمۡ لَا يَرۡقُبُواْ فِيكُمۡ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ يُرۡضُونَكُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَتَأۡبَىٰ قُلُوبُهُمۡ وَأَكۡثَرُهُمۡ فَٰسِقُونَ
مۇشرىلار سىلەرنىڭ دۈشمىنىڭلار تۇرسا قانداقمۇ ئەھدىسىگە ۋاپا قىلسۇن؟ ئەگەر ئۇلار سىلەرنىڭ ئۈستۈڭلاردىن غەلبە قىلسا سىلەرنىڭ ھەققىڭلاردا نە ئاللاھنىڭ (ھۆكمىگە)، نە تۇققانچىلىققا، نە ئەھدىگە رىئايە قىلمايدۇ، بەلكى سىلەرنى ئېغىر ئازابقا دۇچار قىلىدۇ. سىلەرنى ئېغىزلىرىدىكى چىرايلىق گەپلىرى بىلەن خۇش قىلىدۇ. ئەمما ئۇلارنىڭ قەلبىدە ئويلىغىنى ئېغىزىدىن چىققىنى بىلەن ئوخشاش ئەمەس، دېگەنلىرىگە ئەمەل قىلمايدۇ. كۆپىنچىسى ئەھدىنى بۇزغانلىقى ئۈچۈن ئاللاھقا ئىتائەت قىلىشتىن چىقىپ كەتكەنلەردۇر.
عربي تفسیرونه:
ٱشۡتَرَوۡاْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلٗا فَصَدُّواْ عَن سَبِيلِهِۦٓۚ إِنَّهُمۡ سَآءَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
ئۇلار ئەھدىگە ۋاپا قىلىشمۇ ئۇنىڭ جۈملىسىدىن بولغان، ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىگە ئەگىشىشنى ئۆزلىرىنىڭ ھاۋايى ھەۋەسلىرى ۋە شەھۋەتلىرىگە ۋاستە بولىدىغان دۇنيانىڭ ئەرزىمەس مال-مۈلۈكلىرىدىن ئازغىنە نەرسىگە ئالماشتۇردى. شۇ سەۋەبلىك ئۆزلىرىنى ھەقىقەتكە ئەگىشىشتىن چەكلىدى ۋە ئۇنىڭدىن يۈز ئۆرۈدى. باشقىلارنىمۇ ھەقىقەتتىن چەكلىدى. ھەقىقەتەن ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرى نېمىدېگەن يامان-ھە!
عربي تفسیرونه:
لَا يَرۡقُبُونَ فِي مُؤۡمِنٍ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُعۡتَدُونَ
ئۇلار ئاداۋەتخور بولغانلىقى ئۈچۈن مۆئمىنلەر ھەققىدە نە ئاللاھنىڭ ھۆكمىگە، نە تۇققانچىلىققا، نە ئەھدىگە رىئايە قىلمايدۇ. ئۇلار زالىملىق ۋە دۈشمەنلىك بىلەن سۈپەتلەنگەچكە ئاللاھنىڭ بەلگىلىمىلىرىدىن ھالقىغىچىلاردۇر.
عربي تفسیرونه:
فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَإِخۡوَٰنُكُمۡ فِي ٱلدِّينِۗ وَنُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
ئەگەر ئۇلار كۇپرىدىن تەۋبە قىلىپ، ئىمان ئېيتسا، ناماز ئوقۇسا، ماللىرىنىڭ زاكىتىنى بەرسە ئۇلار مۇسۇلمانلارنىڭ جۈملىسىدىن بولىدۇ. ئۇلار سىلەرنىڭ دىنى قېرىندىشىڭلاردۇر. ئۇلار ھوقۇق-مەجبۇرىيەتتە سىلەر بىلەن ئوخشاشتۇر، ئۇلار بىلەن ئۇرۇشۇش سىلەرگە ھالال ئەمەس، ئۇلارنىڭ مۇسۇلمانلىقى؛ قانلىرىنى، ماللىرىنى ۋە يۈز-ئابرويلىرىنى ساقلاپ قالىدۇ. ھەقكە يېتىش ئۈچۈن ئىنتىلىدىغان قەۋم ئۈچۈن بىز ئايەتلەرنى روشەن بايان قىلىپ بېرىمىز. ئايەتلەر بىلەن ئۆزلىرى مەنپەئەتلىنىدۇ ۋە باشقىلارنى مەنپەئەتكە ئىگە قىلىدۇ.
عربي تفسیرونه:
وَإِن نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُم مِّنۢ بَعۡدِ عَهۡدِهِمۡ وَطَعَنُواْ فِي دِينِكُمۡ فَقَٰتِلُوٓاْ أَئِمَّةَ ٱلۡكُفۡرِ إِنَّهُمۡ لَآ أَيۡمَٰنَ لَهُمۡ لَعَلَّهُمۡ يَنتَهُونَ
ئەگەر سىلەر مەلۇم مەزگىل ئۇرۇش قىلماسلىققا ئەھدە تۈزۈشكەن بولساڭلار مۇشرىكلار ئەھدىلىرىنى بۇزسا، سىلەرنىڭ دىنىڭلارنى ئەيىپلەپ، كەم سۇندۇرسا سىلەر ئۇلار بىلەن ئۇرۇشۇڭلار. ئۇلار كاپىرلارنىڭ يولباشچىسى ۋە رەھبىرىدۇر. ئۇلارنىڭ قېنى ساقلىنىپ قالغۇدەك دەرىجىدە ئەھدىسىنىڭ ئىتىبارى يوق. ئۇلار كۇپرىلىقىدىن، ئەھدىنى بۇزۇشتىن ۋە دىننى كەمسۇندۇرۇشتىن قول ئۈزۈشى ئۈچۈن ئۇلار بىلەن ئۇرۇشۇڭلار.
عربي تفسیرونه:
أَلَا تُقَٰتِلُونَ قَوۡمٗا نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُمۡ وَهَمُّواْ بِإِخۡرَاجِ ٱلرَّسُولِ وَهُم بَدَءُوكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٍۚ أَتَخۡشَوۡنَهُمۡۚ فَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخۡشَوۡهُ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
ئى مۆئمىنلەر! ئەھدىلىرىنى بۇزغان، دارۇننەدۋەدە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى مەككىدىن ھەيدەپ چىقىرىشقا ھەرىكەت قىلغان، قۇرەيشلەر ئىتتىپاقدىشى بەكرى ئايمىقىغا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئىتتىپاقدىشى خۇزائە ئايمىقىغا قارشى ياردەم بەرگەن چاغدا ئالدى بىلەن سىلەرگە ھۇجۇم قىلغان قەۋمگە نېمىشقا ئۇرۇش ئاچمايسىلەر؟ ئۇلاردىن قورققاچقا ئۇلارغا ئۇرۇش ئاچمامسىلەر؟ ئەگەر سىلەر ھەقىقى مۆئمىن بولساڭلار ئاللاھ قورقۇشۇڭلارغا ئەڭ ھەقلىقتۇر.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• دلَّت الآيات على أن قتال المشركين الناكثين العهد كان لأسباب كثيرة، أهمها: نقضهم العهد.
ئايەتلەر ئەھدىنى بۇزغان مۇشرىكلەر بىلەن ئۇرۇش قىلىشنىڭ نۇرغۇن سەۋەبلىرى بار ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بەردى. ئۇلارنىڭ ئەھدىنى بۇزىشى بۇ سەۋەبلەرنىڭ ئەڭ مۇھىمىدۇر.
• في الآيات دليل على أن من امتنع من أداء الصلاة أو الزكاة فإنه يُقاتَل حتى يؤديهما، كما فعل أبو بكر رضي الله عنه.
ناماز ئوقۇشتىن، زاكات بېرىشتىن باش تارتقان كىشىگە بۇ ئىككىسىنى ئادا قىلغانغا قەدەر خۇددى ئەبۇ بەكرى ( ئاللاھ ئۇنىڭدىن رازى بولسۇن ) قىلغىنىدەك ئۇرۇش قىلىنىدىغانلىقىغا ئايەتلەردە دەلىل بار.
• استدل بعض العلماء بقوله تعالى:﴿وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ﴾ على وجوب قتل كل من طعن في الدّين عامدًا مستهزئًا به.
بىر قىسىم ئۆلىمالار ئاللاھنىڭ: «ئۇلار دىنىڭلارنى ئەيىپلىسە» دېگەن سۆزىدىن تەۋبە قىلغىنىدىن كېيىن قەستەن ياكى مەسخىرە قىلىپ دىننى ئەيىپلىگەن ھەر قانداق ئادەمنى ئۆلتۈرۈشنىڭ ۋاجىپلىقىغا دەلىل كەلتۈرگەن.
د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - اویګوري ژبې ته د المختصر في تفسیر القرآن الکریم ژباړه - د ژباړو فهرست (لړلیک)
د مرکز تفسیر للدراسات القرآنیة لخوا خپور شوی.