د معناګانو ژباړه سورت انبیاء - اوزبکي ژبې ته د المختصر في تفسیر القرآن الکریم ژباړه - د مخ نمبر 327 - د قرآن کریم دائرة المعارف

آیت: 58

فَجَعَلَهُمۡ جُذَٰذًا إِلَّا كَبِيرٗا لَّهُمۡ لَعَلَّهُمۡ إِلَيۡهِ يَرۡجِعُونَ

Иброҳим алайҳиссалом уларнинг ҳамма бутларини майда-майда қилиб юборди. Фақат энг каттасини қолдирди. Нима ҳодиса юз берганини ўшандан сўрасалар, деган ўйда шундай қилди.

آیت: 59

قَالُواْ مَن فَعَلَ هَٰذَا بِـَٔالِهَتِنَآ إِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ

Қайтиб келган пайтларида бутларининг майда-майда бўлиб ётганини кўриб, бир-бирларига қараб: "Маъбудаларимизни ким бундай қилди? Улуғланиши, муқаддасланиши керак бўлган бутларимизни таҳқирлаган ўша кимса аниқ золимлардандир", дедилар.

آیت: 60

قَالُواْ سَمِعۡنَا فَتٗى يَذۡكُرُهُمۡ يُقَالُ لَهُۥٓ إِبۡرَٰهِيمُ

Айримлари шундай дедилар: "Уларни айблаб, улар ҳақида ёмон гаплар айтиб юрадиган Иброҳим исмли бир йигитни эшитгандик. Ўша парчалаб юборган бўлиши мумкин".

آیت: 61

قَالُواْ فَأۡتُواْ بِهِۦ عَلَىٰٓ أَعۡيُنِ ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَشۡهَدُونَ

Уларнинг катталари дедилар: "Иброҳимни ҳамма одамлар кўрадиган жойга олиб келинглар. Унинг ўз қилмишига иқрор бўлишини ҳамма кўрсин. Ана шунда унинг иқрори ўзига қарши ҳужжат бўлади".

آیت: 62

قَالُوٓاْ ءَأَنتَ فَعَلۡتَ هَٰذَا بِـَٔالِهَتِنَا يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ

Иброҳим алайҳиссаломни олиб келиб, ундан сўрадилар: "Эй Иброҳим, маъбудаларимизга нисбатан бу манфур ишни сен қилдингми?"

آیت: 63

قَالَ بَلۡ فَعَلَهُۥ كَبِيرُهُمۡ هَٰذَا فَسۡـَٔلُوهُمۡ إِن كَانُواْ يَنطِقُونَ

Иброҳим алайҳиссалом уларнинг устидан кулиб, одамларнинг кўз ўнгида бутларнинг ожизлигини намойиш қилиб, шундай деди: "Бу ишни мен қилмадим. Уни бутларнинг каттаси қилди. Агар гапирадиган бўлсалар, ўзларидан сўранглар".

آیت: 64

فَرَجَعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ فَقَالُوٓاْ إِنَّكُمۡ أَنتُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ

Ўзларига келиб, ўйлаб қарасалар, бутлари ҳақиқатан фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмас экан. Уларга ибодат қилиб, ўзлари ўзларига зулм қилаётган эканлар.

آیت: 65

ثُمَّ نُكِسُواْ عَلَىٰ رُءُوسِهِمۡ لَقَدۡ عَلِمۡتَ مَا هَٰٓؤُلَآءِ يَنطِقُونَ

Кейин яна саркашлик билан ҳақни тан олмасликларига қайтиб дедилар: "Эй Иброҳим, сен бутларнинг гапира олмаслигини яхши биласан-ку. Нега бизни улардан сўрашга буюрасан?" Шуни ўзларининг фойдасига ҳужжат қилмоқчи бўлгандилар. Бўлмади. Ўзларининг зарарига ҳужжат бўлиб қолди.

آیت: 66

قَالَ أَفَتَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَا يَضُرُّكُمۡ

Иброҳим уларни рад этиб деди: "Аллоҳни қўйиб, ҳеч қандай фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмайдиган бутларга ибодат қиласизларми? Улар бошқалар тугул, ўзларига ҳам фойда келтира олмайдилар, ўзларидан ҳам зарарни даф қилолмайдилар".

آیت: 67

أُفّٖ لَّكُمۡ وَلِمَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ

Ўзингизга ҳам, Аллоҳни қўйиб, сизлар сиғинаётган, фойда ҳам, зарар ҳам келтира олмайдиган шу бутларингизга ҳам суф-е. Ақл юритмайсизларми?

آیت: 68

قَالُواْ حَرِّقُوهُ وَٱنصُرُوٓاْ ءَالِهَتَكُمۡ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ

Ҳужжат билан бас кела олмаганларидан кейин куч ишлатишга ўтдилар. Дедилар: "Иброҳимни ёқинглар. У парчалаб ташлаган бутларингизга ёрдам бериб, уни қаттиқ жазоланглар".

آیت: 69

قُلۡنَا يَٰنَارُ كُونِي بَرۡدٗا وَسَلَٰمًا عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ

Улар ўт ёқиб, Иброҳимни унга отдилар. Биз айтдик: «Эй олов, сен Иброҳим учун салқин ва омонлик бўл!» У шундай бўлди. Иброҳимга озор етмади.

آیت: 70

وَأَرَادُواْ بِهِۦ كَيۡدٗا فَجَعَلۡنَٰهُمُ ٱلۡأَخۡسَرِينَ

Иброҳим алайҳиссаломни қавми найранг ишлатиб, ўтда ёқмоқчи бўлди. Уларнинг найрангини барбод қилиб, ўзларини мағлуб этдик.

آیت: 71

وَنَجَّيۡنَٰهُ وَلُوطًا إِلَى ٱلۡأَرۡضِ ٱلَّتِي بَٰرَكۡنَا فِيهَا لِلۡعَٰلَمِينَ

Уни ва Лутни қутқариб, иккисини Биз пайғамбарларни ўша жойга юбориш ва у ердаги махлуқотларга кўп яхшиликлар ато этиш билан муборак қилган Шомга юбордик.

آیت: 72

وَوَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ نَافِلَةٗۖ وَكُلّٗا جَعَلۡنَا صَٰلِحِينَ

Парвардигорига дуо қилиб, фарзанд сўраганида унга Исҳоқни ато этдик. Ортидан Яъқубни ҳам зиёда қилиб бердик. Ва барчаларини Аллоҳга итоат этадиган солиҳ бандалар қилдик.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• جواز استخدام الحيلة لإظهار الحق وإبطال الباطل.

Ҳақнинг ҳақлигини ва ботилнинг ботиллигини кўрсатиб бериш учун ҳийла ишлатиш мумкин.

• تعلّق أهل الباطل بحجج يحسبونها لهم، وهي عليهم.

Ботил аҳли ўзларини исботлаш учун ҳужжат келтирадилар. Келтирган ҳужжатлари ўзларининг фойдасига эмас, зарарига ишлайди.

• التعنيف في القول وسيلة من وسائل التغيير للمنكر إن لم يترتّب عليه ضرر أكبر.

Қаттиқ гапириш ва муросасизлик билан иш кўриш бирон каттароқ зарарга олиб бормаса, гуноҳ ишни даф қилиш воситаларидан биридир.

• اللجوء لاستخدام القوة برهان على العجز عن المواجهة بالحجة.

Маънавий қувват етишмай қолган жойда моддий қувватга эҳтиёж сезилади. Куч ишлатишга ўтиш ҳужжат билан рўбарў келишдан ожизликнинг нишонасидир.

• نَصْر الله لعباده المؤمنين، وإنقاذه لهم من المحن من حيث لا يحتسبون.

Аллоҳ Ўзининг мўмин бандаларини қўллаб-қувватлайди. Уларни меҳнат-машаққатлардан ўйламаган тарафларидан олиб чиқиб кетади.