Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - Ishakiro ry'ibisobanuro
Ali-İmran
Impamvu y'isura:
إثبات أن دين الإسلام هو الحق ردًّا على شبهات أهل الكتاب، وتثبيتا للمؤمنين.
ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُ
Allahdan başqa ibadətə layiq olan heç bir ilah yoxdur, O, Diridir. Ölüm və naqislik olmayan kamil həyata sahibdir. O, Özünü idarə edən, heç bir məxluqata ehtiyacı olmayan əksinə bütün məxluqat, hər bir işində Ona möhtac olan Qəyyumudur.
Ibisobanuro by'icyarabu:
نَزَّلَ عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَأَنزَلَ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَ
Ey Peyğəmbər! Allah Quranı sənə, xəbərlərində sadiq hökmlərində ədalətli, özündən əvvəlki ilahi kitablara müvafiq və aralarında heç bir ziddiyat olmadan nazil etdi. O, Quranı sənə nazil etməzdən öncə Tövratı Musaya, İncili isə İsaya - aleyhiməssəlam - nazil etdi. Bu ilahi kitabların hamısı, insanların dini və dünyavi işlərində onları xeyirə yönəldən, hidayət və doğru yoldur. Allah, həmçinin, haqqı batildən və doğru yolu zəlalətdən ayırd edən furqanı nazil etdi. Allahın sənə nazil etdiyi ayələrini inkar edənlər üçün şiddətli bir əzab vardır. Allah yenilməz qüvvət sahibidir, heç kimsə Onu məğlub edə bilməz. Allah Onun elçilərini yalan sayıb və onların əmrlərinə müxalif olan kimsələrdən də intiqam almağa qadirdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
مِن قَبۡلُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَأَنزَلَ ٱلۡفُرۡقَانَۗ إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدٞۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ
Ey Peyğəmbər! Allah Quranı sənə, xəbərlərində sadiq hökmlərində ədalətli, özündən əvvəlki ilahi kitablara müvafiq və aralarında heç bir ziddiyat olmadan nazil etdi. O, Quranı sənə nazil etməzdən öncə Tövratı Musaya, İncili isə İsaya - aleyhiməssəlam - nazil etdi. Bu ilahi kitabların hamısı, insanların dini və dünyavi işlərində onları xeyirə yönəldən, hidayət və doğru yoldur. Allah, həmçinin, haqqı batildən və doğru yolu zəlalətdən ayırd edən furqanı nazil etdi. Allahın sənə nazil etdiyi ayələrini inkar edənlər üçün şiddətli bir əzab vardır. Allah yenilməz qüvvət sahibidir, heç kimsə Onu məğlub edə bilməz. Allah Onun elçilərini yalan sayıb və onların əmrlərinə müxalif olan kimsələrdən də intiqam almağa qadirdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
هُوَ ٱلَّذِي يُصَوِّرُكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡحَامِ كَيۡفَ يَشَآءُۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
Analarınzın bətnində sizi istədiyi kimi oğlan yaxud qız, gözəl yaxud eybəcər, ağ yaxud da qara müxtəlif surətlərdə yaradan Odur! Ondan başqa haqq məbud yoxdur, O qüdrətlidir, heç vaxt məğlub olunmaz və xəlq etməyində, işlərində və şəriətində hikmətlidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
هُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ مِنۡهُ ءَايَٰتٞ مُّحۡكَمَٰتٌ هُنَّ أُمُّ ٱلۡكِتَٰبِ وَأُخَرُ مُتَشَٰبِهَٰتٞۖ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمۡ زَيۡغٞ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَٰبَهَ مِنۡهُ ٱبۡتِغَآءَ ٱلۡفِتۡنَةِ وَٱبۡتِغَآءَ تَأۡوِيلِهِۦۖ وَمَا يَعۡلَمُ تَأۡوِيلَهُۥٓ إِلَّا ٱللَّهُۗ وَٱلرَّٰسِخُونَ فِي ٱلۡعِلۡمِ يَقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِۦ كُلّٞ مِّنۡ عِندِ رَبِّنَاۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ
Ey Peyğəmbər! Quranı sənə nazil edən Odur. Onun bir qisimi, mənası açıq-aydın bilinən və heç bir anlaşılmamazlıq olmayan ayələrdir ki, bunlar da, Kitabın əsası və əksər qisimidir. Bu ayələr, ixtilaf edildikdə qayıdış yeridir. Onun digər bir qisimi isə, bir və daha çox mənalara ehtimal edilən və mənası insanların çoxuna aydın olmayan, çətin anlaşılan ayələrdir. Amma qəlblərində əyrilik olanlar şübhə salımaq, insanları azdırmaq və həmçinin belə ayələri istədikləri kimi öz batil məzhəblərinə uyğun yozmaq məqsəd ilə, muhkəm ayələri tərk edib, bir neçə mənalara yozulması mümkün olan mutəşabih ayələrin ardınca gedərlər. Halbuki bu ayələrin həqiqi mənalarını və yozumunu Allahdan başqa heç kəs bilməz. Dərin biliyə malik olub elmdə qüvvətli olanlar isə deyərlər: "Biz Quranın hamısına iman gətirdik, çünki onun hamısı Rəbbimiz tərəfindəndir". Belə kimsələr mutəşabih ayələri muhkəm ayələrlə təfsir edirlər. Bunlardan yalnız sağlam ağıl sahibləri öyüd-nəsihət və ibrət alar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
رَبَّنَا لَا تُزِغۡ قُلُوبَنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَيۡتَنَا وَهَبۡ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةًۚ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ
Dərin biliyə malik olan kimsələr belə deyirlər: "Ey Rəbbimiz! Bizi hidayət yoluna yönəltdikdən sonra qəlbimizi haqdan sapdırma, bizi haqdan sapıb, azan kimsələrdən olmaqdan salamat et. Bizə Öz tərəfindən qəlblərimizi hidayətə yönəldən geniş bir mərhəmət bəxş et və onunla bizi zəlalətdən qoru. Ey Rəbbimiz! Həqiqətən, Sən bol-bol nemətlər bəxş edənsən!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
رَبَّنَآ إِنَّكَ جَامِعُ ٱلنَّاسِ لِيَوۡمٖ لَّا رَيۡبَ فِيهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ
Ey Rəbbimiz! Həqiqətən, Sən, gerçəkləşəcəyinə şübhə edilməyən bir gündə, insanları hesaba çəkmək üçün onları bir yerə cəm edəcəksən. O gün mütləq gələcəkdir bu barədə şəkk-şübhə ola bilməz. Ey Rəbbimiz! Həqiqətən, Sən, vədinə əsla xilaf çıxmazsan!
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• أقام الله الحجة وقطع العذر عن الخلق بإرسال الرسل وإنزال الكتب التي تهدي للحق وتحذر من الباطل.
• Allah insanlara, onları haqqa yönəldən və batildən çəkindirən elçiləri göndərməsi və kitabları nazil etməsi ilə haqqı bəyan etmiş və insanlardan üzürü aradan qaldırmışdır.
• كمال علم الله تعالى وإحاطته بخلقه، فلا يغيب عنه شيء في الأرض ولا في السماء، سواء كان ظاهرًا أو خفيًّا.
• Uca Allahın elminin kamilliyi və qullarını əhatə etməsi. Belə ki, yerdə və göydə, aşkarda yaxud da gizlində olmasından aslı olmayaraq Ona heç bir şey gizli qalmaz.
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَن تُغۡنِيَ عَنۡهُمۡ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُهُم مِّنَ ٱللَّهِ شَيۡـٔٗاۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمۡ وَقُودُ ٱلنَّارِ
Allaha və Onun rəsuluna küfr edənlərin nə mal-dövləti, nə də oğul-uşaqları onları dünyada və axirətdə Allahın əzabından xilas edə bilməz. Belə kimsələr, Qiyamət günü Cəhənnəm onlar ilə alovlandırılan, cəhənnəm odunlarıdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
كَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا فَأَخَذَهُمُ ٱللَّهُ بِذُنُوبِهِمۡۗ وَٱللَّهُ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ
Bu kafirlərin halı, Allaha küfür edib və Onun ayələrini yalan sayan Firon ailəsinin və onlardan əvvəlkilərin halına bənzəyir. Allah onlara günahlarının səbəbindən əzab verdi. Onların mal-dövləti və oğul-uşaqları onlara heç bir fayda vermədi. Allahın, Ona küfür edib və Onun ayələrini yalan sayan kimsəyə əzabı şiddətlidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُل لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ سَتُغۡلَبُونَ وَتُحۡشَرُونَ إِلَىٰ جَهَنَّمَۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمِهَادُ
Ey Peyğəmbər! Müxtəlif dinlərdə olan kafirlərə de: "Möminlər sizi məğlub edəcək və siz kafir olaraq öləcəksiniz. Allah da sizi cəhənnəm odunda bir yerə toplayacaq. Ora sizin üçün nə pis yataqdır!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَدۡ كَانَ لَكُمۡ ءَايَةٞ فِي فِئَتَيۡنِ ٱلۡتَقَتَاۖ فِئَةٞ تُقَٰتِلُ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَأُخۡرَىٰ كَافِرَةٞ يَرَوۡنَهُم مِّثۡلَيۡهِمۡ رَأۡيَ ٱلۡعَيۡنِۚ وَٱللَّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصۡرِهِۦ مَن يَشَآءُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَعِبۡرَةٗ لِّأُوْلِي ٱلۡأَبۡصَٰرِ
Bədr günü döyüşmək üçün qarşı-qarşıya gələn iki dəstədə, sizin üçün ibrət və açıq-aydın dəlil var idi. İki dəstədən biri, kafirlərin kəlməsini alçatmaq, Allahin kəlməsin isə hər şeydən uca etmək üçün Allah yolunda vuruşurdu. İkinci dəstə isə fəxr, riyakarlıq və təəssübkeşlik edərək döyüşə gələn Məkkə kafirləri idi. Möminlər kafirlərin sayca həqiqətən onlardan iki qat artıq olduqlarını öz gözləri ilə görürdülər. Allah istədiyi kəsi Öz köməyi ilə qüvvətləndirir. Həqiqətən, bunda bəsirət sahibləri üçün ibrət və öyüd-nəsihət vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ ٱلشَّهَوَٰتِ مِنَ ٱلنِّسَآءِ وَٱلۡبَنِينَ وَٱلۡقَنَٰطِيرِ ٱلۡمُقَنطَرَةِ مِنَ ٱلذَّهَبِ وَٱلۡفِضَّةِ وَٱلۡخَيۡلِ ٱلۡمُسَوَّمَةِ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ وَٱلۡحَرۡثِۗ ذَٰلِكَ مَتَٰعُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ وَٱللَّهُ عِندَهُۥ حُسۡنُ ٱلۡمَـَٔابِ
Uca Allah bu ayədə qadınlar, uşaqlar, qızıl-gümüşdən toplanılan çoxlu mal-dövlət, öyrədilmiş yaxşı cins atlar, dəvə, inək, qoyun və əkin yeri kimi dünyavi şəhvətlərin sevğisi insanlara -onları imtahan etmək üçün- yaxşı göstərdiyini xəbər verir. Bütün bunlar, dünya həyatında az bir müddət həzz alıb sonra yox olan keçici zövqüdür. Mömin kimsəyə isə bunlara bağlanması yaraşmaz Halbuki gözəl qayıdış yeri Allah yanındadır. Bu da genişliyi göylər və yer qədər olan Cənnətdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ قُلۡ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيۡرٖ مِّن ذَٰلِكُمۡۖ لِلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا وَأَزۡوَٰجٞ مُّطَهَّرَةٞ وَرِضۡوَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ بَصِيرُۢ بِٱلۡعِبَادِ
Ey Peyğımbər! De: "Sizə bu ləzzətlərdən də daha xeyirlisini xəbər verimmi? Yaxşı əməl edib, günahdan çəkinərək Allahdan qorxanlar üçün Rəbbi yanında, qəsirləri və ağacları altından çaylar axan, ölmək və fəna bilmədikləri halda içində əbədi qalacaqları cənnətlər, onlar üçün yaradılışında və əxlaqında hər cür qüsurdan uzaq pak olan zövcələr və bununla yanaşı Allahın rizası vardır və Allah heç vaxt onlara qəzəblənməz". Allah qullarını hər bir halını görəndir, onların əməlləri Allahdan gizlin qalmaz və Allah onların əməllərinin əvəzini verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• أن غرور الكفار بأموالهم وأولادهم لن يغنيهم يوم القيامة من عذاب الله تعالى إذا نزل بهم.
• Kafirlərin dünyada mal-dövlət, oğul-uşaq ilə gürurlanması, qiyamət günü Uca Allahın əzabı gəldiyi zaman onlara heç bir fayda verməz.
• النصر حقيقة لا يتعلق بمجرد العدد والعُدة، وانما بتأييد الله تعالى وعونه.
• Həqiqi qələbə sadəcə say və qüvvətdən asılı deyil. Qələbə yalnız Allahın yardımı və köməyi ilə olur.
• زَيَّن الله تعالى للناس أنواعًا من شهوات الدنيا ليبتليهم، وليعلم تعالى من يقف عند حدوده ممن يتعداها.
• Uca Allah insanları imtahana çəkmək üçün müxtəlif növ dünya ləzzətlərini onlara gözəl göstərmişdir. O, bunu, insanlardan kimin Allahın hüdudlarında dayandığını və kimin də bu hüdudları aşdığını bilməsi üçün edmişdir.
ٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَآ إِنَّنَآ ءَامَنَّا فَٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ
Cənnət əhli Rəbblərinə dua edərək deyirlər: "Ey Rəbbimiz! Həqiqətən, biz Sənə və rəsuluna nazil etdiyinə iman gətirdik və göndərdiyin şəriətə tabe olduq, etdiyimiz günahları bağışla və bizi Od əzabından qoru!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱلصَّٰبِرِينَ وَٱلصَّٰدِقِينَ وَٱلۡقَٰنِتِينَ وَٱلۡمُنفِقِينَ وَٱلۡمُسۡتَغۡفِرِينَ بِٱلۡأَسۡحَارِ
Onlar saleh əməllər edib, pis əməllərdən çəkinməkdə və başlarına gələn müsibətdə səbir edən, sözlərində və əməllərində dürüst olan, Allaha itaətdə tam müti olan, mallarından Allah yolunda xərcləyən və gecənin sonunda Allahdan bağışlanma diləyən kimsələrdir. Çünki gecənin sonunda edilən dua, qəbul olmaqa daha yaxındır və qəlb isə onu yayındıran şeylərdən uzaqdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
شَهِدَ ٱللَّهُ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَأُوْلُواْ ٱلۡعِلۡمِ قَآئِمَۢا بِٱلۡقِسۡطِۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
Allah Özündən başqa ibadətə layiq olan heç bir ilah olmadığına şahiddir. Bu da, Onun Tək ilah oludğuna dəlalət edən şəri və kovni ayələrə əsasəndir. Mələklər və insanlara tövhidi bəyan edib və ona dəvət edən elm sahibləri də şahidlik edirlər. Onlar ən əzəmətli şahid olunana, Allahın təkliyinə və Onun məxluqatında və şəriətində ədalətli olmasına şahidlik edirlər. Ondan başqa ilah yoxdur. O, qüdrətlidir, kimsə Onu məğlub edə bilməz və xəlq etməyində, işlərində və şəriətində hikmət sahibidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ ٱلدِّينَ عِندَ ٱللَّهِ ٱلۡإِسۡلَٰمُۗ وَمَا ٱخۡتَلَفَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡعِلۡمُ بَغۡيَۢا بَيۡنَهُمۡۗ وَمَن يَكۡفُرۡ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ
Həqiqətən, Allah yanında qəbul olunan din, İslamdır! İslam: "Tək Allaha itaətlə boyun əymək, yalnız Ona ibadət edərək təslim olmaq, bütün elçilərə və Allah onun şəriətindən başqa heç bir şəriət qəbul etmədiyi və onunla bütün dinlərə son qoyduğu, peyğəmbərlərin sonuncusu olan Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) iman etməkdir". Yəhudilər və nəsranilər özlərinə elm gəldikdən sonra aralarındakı həsəd və dinə hərislik üzündən dinlərində dəstələrə bölünüb ixtilafa düşdülər. Kim Allahın rəsuluna nazil etdiyi ayələrinə küfr edərsə, bilsin ki, Allah Ona küfür edib, rəsulunu yalan sayan kimsəni tez haqq-hesab çəkəndir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَإِنۡ حَآجُّوكَ فَقُلۡ أَسۡلَمۡتُ وَجۡهِيَ لِلَّهِ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِۗ وَقُل لِّلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡأُمِّيِّـۧنَ ءَأَسۡلَمۡتُمۡۚ فَإِنۡ أَسۡلَمُواْ فَقَدِ ٱهۡتَدَواْۖ وَّإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا عَلَيۡكَ ٱلۡبَلَٰغُۗ وَٱللَّهُ بَصِيرُۢ بِٱلۡعِبَادِ
Ey Peyğəmbər! Əgər onlar səninlə, sənə nazil edilən haqq barədə mübahisə etələr, onlara cavab olaraq de: "Mən və mənə tabe olan möminlər də Uca Allaha təslim olduq". Ey Peyğəmbər! Kitab əhlinə və müşriklərə de: "Siz də, Uca Allaha ixlasla təslim olub mənim gətirdiyim dinə tabe oldunuzmu?" Əgər onlar Allaha təslim olub, sənin gətirdiyin şəriətə tabe olsalar, bu zaman onlar doğru yola yönəlmiş olarlar. Yox əgər İslamdan üz döndərsələr, bil ki, sənin öhdənə düşən ancaq sənə göndərdiyim haqqı onlara təbliğ etməkdir və onların işi isə Allaha aiddir. Uca Allah qullarını görəndir və hər bir əməl edənin əməlinin əvəzini verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَيَقۡتُلُونَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ بِغَيۡرِ حَقّٖ وَيَقۡتُلُونَ ٱلَّذِينَ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡقِسۡطِ مِنَ ٱلنَّاسِ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
Allahın onlara nazil etdiyi dəlillərinə küfr edənləri, Onun peyğəmbərlərinə haqsız yerə zülm və düşmənçilik edərək öldürənləri və ədalətə çağıran, yaxşılığı əmr edib, pislikdən çəkindirən insanları qətlə yetirən bu qatilı kafirləri ağrılı-acılı bir əzabla müjdələ!
Ibisobanuro by'icyarabu:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِينَ
Belə kimsələr Allaha iman etmədikləri üçün əməlləri artıq batil olmuş və etdikləri əməllər onlara nə dünyada da, nədə ki axirətdə fayda verməz və Onları Allahın əzabından qoruyan yardımçıları da olmaz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• من أعظم ما يُكفِّر الذنوب ويقي عذاب النار الإيمان بالله تعالى واتباع ما جاء به الرسول صلى الله عليه وسلم.
• Uca Allaha iman edib, Muhəmmədin (sallallahu aleyhi və səlləm) gətirdiyinə tabe olmaq, günahların bağışlanması və Cəhənnəm əzabindan qorunmaq üçün ən böyük səbəb.
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ أُوتُواْ نَصِيبٗا مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ يُدۡعَوۡنَ إِلَىٰ كِتَٰبِ ٱللَّهِ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَهُمۡ ثُمَّ يَتَوَلَّىٰ فَرِيقٞ مِّنۡهُمۡ وَهُم مُّعۡرِضُونَ
Ey Peyğəmbər! Məğər Allahın, Tövratdan özlərinə sənin peyğəmbər olduğuna dəlalət edən elmdən pay verilmiş yəhudilərin halını görmədinmi? Onlar, aralarında ixtilafda olduqları şeylər barədə hökm verməsi üçün Allahın Kitabı - Tövrata qayıtmağa dəvət olunurlar. Sonra Tövratın hökmləri nəfslərinin istəklərinə müvafiq olmadıqda, onların alimlərindən və başçılarından bir dəstə onun hökmündən üz çevirib geri dönür. Özlərinin Tövrata tabe olduqlarını idda etdikləri üçün - lakin onlar Tövranın hökümlərini qəbul etməyə insanlar içərsində ən həris insan olmalı idilər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَالُواْ لَن تَمَسَّنَا ٱلنَّارُ إِلَّآ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖۖ وَغَرَّهُمۡ فِي دِينِهِم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Bu haqqdan üz çevirib geriyə dönmələri, onların: "Qiyamət günü od onlara ancaq bir neçə gün toxunar, bundan sonra isə cənnətə daxil olacaqlar!"– iddalarına görədir. Onların yalan və batildən uydurduqları bu zənni, onları aldadıb yoldan çıxartmış, Allah və Onun dini barədə yalan deməyə cürətli etdirmişdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَكَيۡفَ إِذَا جَمَعۡنَٰهُمۡ لِيَوۡمٖ لَّا رَيۡبَ فِيهِ وَوُفِّيَتۡ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا كَسَبَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Onların halı və peşmançılıqı necə olacaq?! Baş verəcəyinə şübhə edilməyən bir gündə - Qiyamət günündə, onları haqq-hesab üçün topladığımız zaman onların halı çox pis olacaqdır. Məhz o gün, hər kəsə qazandığının əvəzi, yaxşı əməllərin savabını azaldıb, yaxud günahlarını çoxaldıb zülm edilmədən layiqincə ödəniləcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلِ ٱللَّهُمَّ مَٰلِكَ ٱلۡمُلۡكِ تُؤۡتِي ٱلۡمُلۡكَ مَن تَشَآءُ وَتَنزِعُ ٱلۡمُلۡكَ مِمَّن تَشَآءُ وَتُعِزُّ مَن تَشَآءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَآءُۖ بِيَدِكَ ٱلۡخَيۡرُۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Ey Peyğəmbər! Rəbbinə tərif edib Onu öyərək de: "Ey Allahım Sən, dünyada və axirətdə bütün mülkün sahibisən! Sən mülkü qullarından istədiyin kəsə verir, istədiyindən də, onu geri alırsan, onlardan istədiyin kimsəni ucaldır, istədiyini də, alçaldırsan. Bunların hamısı Sənin hikmətin və ədalətlədir. Bütün xeyirlər tək Sənin əlindədir və həqiqətən, Sən hər şeyə qadirsən".
Ibisobanuro by'icyarabu:
تُولِجُ ٱلَّيۡلَ فِي ٱلنَّهَارِ وَتُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِي ٱلَّيۡلِۖ وَتُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَتُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتَ مِنَ ٱلۡحَيِّۖ وَتَرۡزُقُ مَن تَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ
Gecəni gündüzə qatıb, gündüz vaxtını uzanması, gündüzüdə gecəyə qatıb, gecə vaxtının uzanmasıda Sənin qüdrətinin görünən bir hissəsidir. Sən, kafiridən mömin və toxumdan əkin çıxması kimi ölüdən diri, mömindən kafir, toyuqdan da yumurta çıxması kimi diridən isə ölü çıxarırsan. Sən istədiyin kimsəyə saysız-hesabsız bol-bol ruzi verirsən.
Ibisobanuro by'icyarabu:
لَّا يَتَّخِذِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلۡكَٰفِرِينَ أَوۡلِيَآءَ مِن دُونِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَۖ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَلَيۡسَ مِنَ ٱللَّهِ فِي شَيۡءٍ إِلَّآ أَن تَتَّقُواْ مِنۡهُمۡ تُقَىٰةٗۗ وَيُحَذِّرُكُمُ ٱللَّهُ نَفۡسَهُۥۗ وَإِلَى ٱللَّهِ ٱلۡمَصِيرُ
Ey Möminlər! Möminləri qoyub kafirləri dost tutub, onları sevib və onlara kömək etməyin! Bunu edən kəs bilsin ki, artıq o, Allahdan, Allah da ondan uzaqdır. Yalnız siz, kafirlərin hökmü altında olub, onlardan sizə gələ biləcək təhlükədən qorxmağınız istisnadır. Bu zaman onların əziyyətindən özünüzü müdafə etmək üçün qəlbinizdə onlara qarşı düşmənçilyi gizlətdiyiniz halda, onlarla sözdə və əməlkdə mülayim rəftar etmənizdə günah yoxdur. Allah sizi Özündən çəkindirir, Ondan qorxun. Günahlar etməklə özünüzü Onun qəzəbinə məruz qoymayın. İnsanların etdikləri əməllərin müqabilini vermək üçün qiyamət günü onların dönüşü ancaq tək Allahadır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ إِن تُخۡفُواْ مَا فِي صُدُورِكُمۡ أَوۡ تُبۡدُوهُ يَعۡلَمۡهُ ٱللَّهُۗ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Ey Peyğəmbər! De: "Kafirləri dost tutmaq kimi Allahın sizə qadağan etdiyi şeyləri qəlbinizdə gizlətsəniz də, üzə çıxarsanız da, Allah onu bilir və bundan Ona heç nə gizli qalmaz. O, göylərdə və yerdə olanları da bilir. Allah hər şeyə qadirdir və Onu heç bir şey aciz edə bilməz".
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• أن التوفيق والهداية من الله تعالى، والعلم - وإن كثر وبلغ صاحبه أعلى المراتب - إن لم يصاحبه توفيق الله لم ينتفع به المرء.
• Şübhəsiz ki, müvəffəqiyyət və hidayət uca Allahdandır. Əgər insanın əldə etdiyi elmdə Allahın müvəffəqiyyəti olmazsa - elmin nə qədər çox olmasından aslı olmayaraq - insan elmdən faydalana bilməz.
يَوۡمَ تَجِدُ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا عَمِلَتۡ مِنۡ خَيۡرٖ مُّحۡضَرٗا وَمَا عَمِلَتۡ مِن سُوٓءٖ تَوَدُّ لَوۡ أَنَّ بَيۡنَهَا وَبَيۡنَهُۥٓ أَمَدَۢا بَعِيدٗاۗ وَيُحَذِّرُكُمُ ٱللَّهُ نَفۡسَهُۥۗ وَٱللَّهُ رَءُوفُۢ بِٱلۡعِبَادِ
Qiyamət günü hər kəs etdiyi yaxşı əməllərini naqis olmadan öz qarşısına gətiriləcəyini görəcək və pis əməllər edən kimsə isə onunla əməllərinin arasında çox böyük məsafə olmasını arzulayacaqdır. Lakin bu arzunun ona nə faydası! Allah sizi Özündən çəkindirir. Günahlar etməklə özünüzü Onun qəzəbinə məruz qoymayın. Allah qullarına qarşı çox şəfqətlidir. Elə buna görə də Allah onları, Öz əzabından çəkindirir və qorxudur.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Ey Peyğəmbər! De: "Əgər siz həqiqətən Allahı sevirsinizsə, zahirdə və batində mənim gətirdiyim şəriətə tabe olun. Belə etsəniz, Allahın məhəbbətinə nail olarsız və O, sizin günahlarınız bağışlayar. Allah qullarından tövbə edənləri bağışlayandır və onlara qarşı rəhmlidir".
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَۖ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Əmrləri yerinə yetirməklə və qadağanlardan çəkinməklə, Allaha və Onun Rəsuluna itaət edin!" Əgər onlar bundan üz döndərsələr, bilsinlər ki, Allah, həqiqətən də, Onun və rəsulunun əmrinə müxalif olan kafirləri sevməz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰٓ ءَادَمَ وَنُوحٗا وَءَالَ إِبۡرَٰهِيمَ وَءَالَ عِمۡرَٰنَ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Allah Adəmi - aleyhissəlam - seçib, mələkləri ona səcdə etdirdi. Nuhu seçib, onu yer əhlinə ən birinci elçi olaraq göndərdi. İbrahim nəslini seçib, son peyğəmbərliyi onun züriyyətindən etdi və həmçinin İmran ailəsini seçdi. Allah bunların hamısını seçib, öz zamanlarında yaşayan insanlardan üstün etdi.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ذُرِّيَّةَۢ بَعۡضُهَا مِنۢ بَعۡضٖۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Adları çəkilən bu peyğəmbərlər və onların yolu ilə gedən züriyyətləri, tək Allaha ibadət etməkdə və saleh əməllər görməkdə və biri-birilərinə gözəl əxlaq və fəzilətli əməllər miras qoyan, biri digərinin ardınca gələn nəsil idi. Allah qullarının sözlərini eşidəndir, əməllərini biləndir və elə buna görə də onlardan istədiyini seçir və istədiyini digərindən üstün edir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِذۡ قَالَتِ ٱمۡرَأَتُ عِمۡرَٰنَ رَبِّ إِنِّي نَذَرۡتُ لَكَ مَا فِي بَطۡنِي مُحَرَّرٗا فَتَقَبَّلۡ مِنِّيٓۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Ey Peyğəmbər! Bir zaman Məryəmin - aleyhəssəlam - anası, İmranın zövcəsi (Hənnanın): "Ey Rəbbim! Mən bətnimdəki uşaqı xalis Sənin razılığını diləyərək, Sənə və Sənin evinə xidmət etmək üçün xidmətçi bir qul olmasını özümə vacib etdim. Bu nəziri məndən qəbul et! Həqiqətən, Sən, dualarımı eşidənsən və niyyətimi bilənsən" – dediyini xatırla!
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا وَضَعَتۡهَا قَالَتۡ رَبِّ إِنِّي وَضَعۡتُهَآ أُنثَىٰ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا وَضَعَتۡ وَلَيۡسَ ٱلذَّكَرُ كَٱلۡأُنثَىٰۖ وَإِنِّي سَمَّيۡتُهَا مَرۡيَمَ وَإِنِّيٓ أُعِيذُهَا بِكَ وَذُرِّيَّتَهَا مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ ٱلرَّجِيمِ
Nəhayət, hamiləlik müddəti başa çatıb bətnindəkini yerə qoyduğu zaman üzürxaxlıq edərək - o, bətnindəkini oğlan doğacağına ümüd bəsləyirdi - dedi: "Ey Rəbbim! Mən qız doğdum". Halbuki, Allah onun nə doğduğunu yaxşı bilirdi. Axı onun ümüdlə gözlədiyi oğlan qüvvət və yaradılış baxımından heç də ona bəxş edilən qız kimi deyildir. "Mən onun adını Məryəm qoydum, onu və onun nəslini rəhmətindən qovulmuş şeytandan Sənə həvalə etdim".
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٖ وَأَنۢبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنٗا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّاۖ كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيۡهَا زَكَرِيَّا ٱلۡمِحۡرَابَ وَجَدَ عِندَهَا رِزۡقٗاۖ قَالَ يَٰمَرۡيَمُ أَنَّىٰ لَكِ هَٰذَاۖ قَالَتۡ هُوَ مِنۡ عِندِ ٱللَّهِۖ إِنَّ ٱللَّهَ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٍ
Allah onun nəzrini gözəl tərzdə qəbul etdi, onu gözəl bir şəkildə boya-başa çatdırdı, qullarından salehlərin qəlbini ona qarşı şəfqətli etdi və ona baxmağı Zəkəriyyanın - aleyhissəlam - öhdəsinə buraxdı. Zəkəriyya hər dəfə Məryəmin yanına, ibadət etdyi yerə daxil olduqda, onun yanında yaxşı ruzi olduğunu görərdi. Nəhayət, o: "Ey Məryəm! Bu ruzi sənin üçün haradandır?"– deyə soruşduqda, Məryəm ona cavab verərək dedi: "Bu ruzi Allah tərəfindəndir! Şübhəsiz ki, Allah istədiyi kimsəyə bol-bol, hesabsız ruzi verir".
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• عظم مقام الله وشدة عقوبته تجعل العاقل على حذر من مخالفة أمره تعالى.
• Allaha olan məhəbbət və əzabının şiddəti, ağıllı insanı Uca Allahın əmrinə müxalif olmaqdan çəkindirər.
هُنَالِكَ دَعَا زَكَرِيَّا رَبَّهُۥۖ قَالَ رَبِّ هَبۡ لِي مِن لَّدُنكَ ذُرِّيَّةٗ طَيِّبَةًۖ إِنَّكَ سَمِيعُ ٱلدُّعَآءِ
Zəkəriyya, uca Allahın adətən ruzi verməkdə görünməmiş bir şəkildə, İmranın qızı Məryəm yanında Allahın ruzisini gördükdə, o, qocalmasına və zövcəsinin sonsuz olmasına rəğmən, Allahdan onu Məryəm kimi saleh bir övladla ruziləndirməsini istəyərək dedi: "Ey Rəbbim! Mənə pak bir övlad bəxş et! Şübhəsiz ki, Sən, Sənə dua edənin duasını eşidib, ona cavab verənsən".
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَنَادَتۡهُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَهُوَ قَآئِمٞ يُصَلِّي فِي ٱلۡمِحۡرَابِ أَنَّ ٱللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحۡيَىٰ مُصَدِّقَۢا بِكَلِمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَسَيِّدٗا وَحَصُورٗا وَنَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Zəkəriyya ibadətgahında namaz qılmaq üçün ayaq üstə durduqu zaman, mələklər ona belə xitab etdilər: "Allah səni, Yəhya adlı bir oğlan övladının dünyaya gəlməsi ilə müjdələyir. Onun vəsflərindən biri, Allah tərəfindən olan Kəlməni təsdiq etməkdir. Bu kəlmə, Məryəm oğlu İsadır. Çünki o, Allahdan olan kəlməi ilə, xüsusi bir yaradılışla xəlq edilmişdir. Bu oğlan, elmdə və ibadətdə öz qövmünün ağası olacaq, nəfsini şəhvətlərdən və qadınlara yaxınlıq etməkdən qoruyacaq, yalnız Rəbbinə ibadət etməklə məşğul olacaq, üstəlik, əməlisaleh peyğəmbərlərdən biri olacaqdır".
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي غُلَٰمٞ وَقَدۡ بَلَغَنِيَ ٱلۡكِبَرُ وَٱمۡرَأَتِي عَاقِرٞۖ قَالَ كَذَٰلِكَ ٱللَّهُ يَفۡعَلُ مَا يَشَآءُ
Mələklər Zəkəriyyanı Yəhyənin dünyaya gəlməsi ilə müjdəlikdə O dedi: "Ey Rəbbim! Qocalıq məni haqladığı vaxt, zövcəm də, uşaq doğmayan sonsuz ikən mənim necə oğlum ola bilər?" Allah onun bu sözünə cavab olaraq belə buyurdu: "Sənin qocalıq və zövcənin də isə sonsuz olduğu bir vaxtda Yəhyanı yaratmaqın misalı, Allahın adətdənxaric istədiyi qulu yaratmasının misal kimidir. Çünki Allah hər şeyə qadirdir və O, Öz hikməti və elmi ilə istədiyini edir".
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ رَبِّ ٱجۡعَل لِّيٓ ءَايَةٗۖ قَالَ ءَايَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ ٱلنَّاسَ ثَلَٰثَةَ أَيَّامٍ إِلَّا رَمۡزٗاۗ وَٱذۡكُر رَّبَّكَ كَثِيرٗا وَسَبِّحۡ بِٱلۡعَشِيِّ وَٱلۡإِبۡكَٰرِ
Zəkəriyya dedi: "Ey Rəbbim! zövcəmin məndən hamilə olduğunu bilməkdən ötrü mənim üçün bir əlamət təyin et". Allah buyurdu: "Sənin tələb etdiyin əlamətin, üç gün gecələri ilə barəbər, işarə ilə danışmaq istisna olmaqla, insanlarla danışna bilməməyindir. Gündüzün sonunda və əvvəlində Rəbbini yad edib və Onun şəninə təriflər deməyi çoxalt!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَإِذۡ قَالَتِ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَٰمَرۡيَمُ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰكِ وَطَهَّرَكِ وَٱصۡطَفَىٰكِ عَلَىٰ نِسَآءِ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ey Peyğəmbər! Mələklərin Məryəmə - aleyhəssəlam - bir zaman: "Həqiqətən, Allah sənə tərifəlayiq sifətlər bəxş etməklə seçdi, səni pisliklərdən pak etdi və zamanında olan aləmlərin qadınlarından üstün etdi" –dediyini xatırla.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهِ إِلَيۡكَۚ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ يُلۡقُونَ أَقۡلَٰمَهُمۡ أَيُّهُمۡ يَكۡفُلُ مَرۡيَمَ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ يَخۡتَصِمُونَ
Ey Peyğəmbər! Bu deyilənlər, Zəkəriyya və Məryəmin - aleyhiməssəlam - xəbəri, sənə vəhy etdiyimiz qeyb xəbərlərindəndir. O alimlərin və salehlərin hansı birinin Məryəmi himayə etməyə haqqlı olduğu barədə bir-birilərilə mübahisə etdikdə, hətta qələmlərini püşk üçün atdıqları və Zəkəriyyənin qələmi çıxdıqı zaman sən onların yanında deyildin.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِذۡ قَالَتِ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَٰمَرۡيَمُ إِنَّ ٱللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٖ مِّنۡهُ ٱسۡمُهُ ٱلۡمَسِيحُ عِيسَى ٱبۡنُ مَرۡيَمَ وَجِيهٗا فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ وَمِنَ ٱلۡمُقَرَّبِينَ
Ey Peyğəmbər! Bir zaman mələklərin: "Ey Məryəm, həqiqətən, Allah səni, dünyaya atası olmadan gələcək bir oğlan övladı ilə müjdələyir. Bu, Allah tərəfindən bir kəlmə ilə ona (Ol) – dedikdə, oda Allahın izni ilə bir oğlan olacaqdır. Onun adı Məryəm oğlu İsa Məsihdir. O, həm bu dünyada, həm də axirətdə şan-şöhrətli və Uca Allaha yaxın olanlardandır"– dediyini xatırla.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• عناية الله تعالى بأوليائه، فإنه سبحانه يجنبهم السوء، ويستجيب دعاءهم.
• Uca Allahın Öz dostlarına olan qayğısı. Belə ki, Allah onları pisliklərdən qoruyar və dualarını qəbul edər.
• فَضْل مريم عليها السلام حيث اختارها الله على نساء العالمين، وطهَّرها من النقائص، وجعلها مباركة.
• Məryəmın - aleyhəssəlam - fəziləti. Çünki Allah onu aləmlərin qadınlarından üstün tutmuşdur, eyiblərdən təmizləmiş və onu mübarək bir qadın etmişdir.
وَيُكَلِّمُ ٱلنَّاسَ فِي ٱلۡمَهۡدِ وَكَهۡلٗا وَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
O, həm danışmazdan əvvəl, balaca uşaq ikən, həm də yetkin çağına çatıb böyüdükdən sonra insanlarla danışacaq, onların dinlərə və dünyalarına xeyirli olan şeyləri onlara xəbər verəcək və o, sözün də və əməlin də salehlərdən olacaqdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَتۡ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي وَلَدٞ وَلَمۡ يَمۡسَسۡنِي بَشَرٞۖ قَالَ كَذَٰلِكِ ٱللَّهُ يَخۡلُقُ مَا يَشَآءُۚ إِذَا قَضَىٰٓ أَمۡرٗا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ
Məryəm, əri olmadığı halda dünyaya övlad gətirəcəyinə təəccüb edərək dedi: "İstər halal, istərsə də haram yolla mənə bir bəşər toxunmadığı halda necə övladım ola bilər?" Mələk ona dedi: "Allahın sənin üçün atasız uşaq yaratmağın misalı, Onun fövqəladə istədiyi qulu yaratmasının misalı kimidir. O, bir işin olmasını istədikdə, ona yalnız: “Ol!”– deyər, o da olar və heç bir şey Onu aciz edə bilməz".
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَرَسُولًا إِلَىٰ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ أَنِّي قَدۡ جِئۡتُكُم بِـَٔايَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ أَنِّيٓ أَخۡلُقُ لَكُم مِّنَ ٱلطِّينِ كَهَيۡـَٔةِ ٱلطَّيۡرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيۡرَۢا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۖ وَأُبۡرِئُ ٱلۡأَكۡمَهَ وَٱلۡأَبۡرَصَ وَأُحۡيِ ٱلۡمَوۡتَىٰ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۖ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأۡكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لَّكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Allah onu İsrail oğullarına bir elçi edəcəkdir və o, onlara deyəcək: "Mən Allahın sizə göndərdiyi elçisiyəm. Mən artıq sizə, mənim həqiqi peyğəmbər olduğuma dəlalət edən əlamət gətirmişəm. Gətirdiyim əlamət budur ki, mən sizin üçün palçıqdan quşa oxşar bir şey düzəldib ona üfürərəm, o da Allahın izni ilə diri quş olar. Allahın izni ilə anadangəlmə kora şəfa verirəm və onun gözləri açılır, cüzam xəstəliyinə tutulanı sağaldıram və ona yeni sağlam dəri qayıdır və həmçinin ölmüş kimsələri də dirildərəm. Bunların hamısı Allahın izni ilə olur. Evlərinizdə yediyiniz və yığıb saxladıqınız, gizlətdiyiniz şeyləri sizə xəbər verərəm. Əgər siz iman gətirmək və dəlilləri təsdiqləmək istəyirsinizsə, sizə söyədiyim, insanın bacarmadığı bu əzəmətli işlərin hamısı, mənin sizə Allah tərəfindən göndərilən elçi olduğuma açıq-aydın bir dəlildir".
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيَّ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَلِأُحِلَّ لَكُم بَعۡضَ ٱلَّذِي حُرِّمَ عَلَيۡكُمۡۚ وَجِئۡتُكُم بِـَٔايَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Sizə, həmçinin, məndən əvvəl nazil olmuş Tövratı təsdiqləyəni gətirdim. Sizə asanlıq və rahatlıq üçün bundan əvvəl sizə haram edilmiş bəzi şeyləri halal etmək üçün göndərildim. Sizə dediyimin doğru olduğunu təsdiq edən açıq-aydın bir dəlil gətirdim. Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağanlarından çəkinməklə Allahdan qorxun və sizi dəvət ediyim şeyədə mənə itaət edin.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ ٱللَّهَ رَبِّي وَرَبُّكُمۡ فَٱعۡبُدُوهُۚ هَٰذَا صِرَٰطٞ مُّسۡتَقِيمٞ
Çünki bu, Allahın, həm mənim, həm də sizin Rəbbiniz olduğu üçündür. İtaət olunmağa və qorxmağa yalnız tək O, layiqdir. Elə isə siz, tək Ona ibadət edin! Sizə əmr etdiyim Allaha ibadət etmək və Ondan qorxmaq yolu, əyrilik olmayan düzgün yoldur.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ فَلَمَّآ أَحَسَّ عِيسَىٰ مِنۡهُمُ ٱلۡكُفۡرَ قَالَ مَنۡ أَنصَارِيٓ إِلَى ٱللَّهِۖ قَالَ ٱلۡحَوَارِيُّونَ نَحۡنُ أَنصَارُ ٱللَّهِ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَٱشۡهَدۡ بِأَنَّا مُسۡلِمُونَ
İsa - aleyhissəlam - onların (yəhudilərin) küfrdə israrlı olduqlarını bildikdə, İsrail oğullarına müraciət edərək, dedi: "Allaha dəvətdə kim mənə yardımçı olacaq?" Bu zaman ona tabe olanlar içərisində seçilmiş kimsələr dedilər: "Bizik Allahın dininin yardımçıları! Biz Allaha iman gətirdik və sənə tabe olduq. Sən də, ey İsa, şahid ol ki, biz Allahın tövhidinə və Ona itaət ilə boyun əyənlərdənik!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• شرف الكتابة والخط وعلو منزلتهما، حيث بدأ الله تعالى بذكرهما قبل غيرهما.
• Yazmaq və xətt çəkməyi bacarmaqın şərəfli və yüksək dərəcəli bir iş olması. Çünki uca Allah hər bir şeydən öncə bunların ikisini qeyd edərək başlamışdır.
رَبَّنَآ ءَامَنَّا بِمَآ أَنزَلۡتَ وَٱتَّبَعۡنَا ٱلرَّسُولَ فَٱكۡتُبۡنَا مَعَ ٱلشَّٰهِدِينَ
Həvarilər həmçinin dedilər: "Ey Rəbbimiz! İncil də bizə nazil etdiyinə iman gətirdik və İsaya - aleyhissəlam - tabe olduq. Bizi də, Sənə və Sənin elçilərinə iman edən haqqa şahid olanlarla bir yerdə et!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَكَرُواْ وَمَكَرَ ٱللَّهُۖ وَٱللَّهُ خَيۡرُ ٱلۡمَٰكِرِينَ
İsrail oğullarından bir dəstə hiylə işlətib, İsanı - aleyhissəlam - öldürmək üçün səy göstərdilər. Allah da onlara qarşı hiylə işlədib onları zəlalətdə tərk etdi və İsanın - aleyhissəlam - surətini başqa bir kişiyə verdi. Allah hiylə işlədənlərin ən xeyirlisidir. Çünki Uca Allahın düşmənlərinə Onun hiyləsindən də daha şiddətli bir hiylə yoxdur.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِذۡ قَالَ ٱللَّهُ يَٰعِيسَىٰٓ إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَجَاعِلُ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوكَ فَوۡقَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ ثُمَّ إِلَيَّ مَرۡجِعُكُمۡ فَأَحۡكُمُ بَيۡنَكُمۡ فِيمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ
Allah, İsaya - aleyhissəlam - müraciət etdiyi zaman onlara qarşı - bir daha - hiylə işlədib dedi: "Ey İsa, həqiqətən, Mən səni öldürmədən həyatına son qoyub, sənin bədənini və ruhunu Özümə tərəf qaldıracam, səni, sənə küfr edənlərin pisliyindən pak edəcəm və səni onlardan uzaqlaşdıracam və sənə tabe olub, haqq din üzərində ardınca gedənləri, həmçinin, Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) iman gətirənləri - Qiyamət günü açıq-aydın dəlil və izzətli olmaqla sənə kafir olanlardan üstün edəcəm. Sonra Qiyamət günü sizin dönüşünüz tək Mənə olacaq. Mən də, ixtilafa düşdüyünüz şeylər barəsində sizin aranızda haqqla hökm verəcəm.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَأَمَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَأُعَذِّبُهُمۡ عَذَابٗا شَدِيدٗا فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِينَ
Sənə və sənin onlara gətirdiyin haqqa küfür edənlərə isə bu dünyada öldürmək, əsir etmək və zəlil etməklə, axirətdə isə cəhənnəm əzabı ilə şiddətli əzab verəcəyəm. Onları əzabdan qoruyan köməkçiləri də olmayacaqdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَيُوَفِّيهِمۡ أُجُورَهُمۡۗ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلظَّٰلِمِينَ
Sənə və sənin onlara gətirdiyin haqqa iman gətirib, namaz qılıb, zəkat verib, oruc tutub, qohumluq əlaqələrini birləşdirib və s. bu kimin saleh əməllər edənlərə gəldikdə isə, Allah onlara əməllərinin savabını azaltmadan tam verəcəkdir. Bu, Muhəmməd peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) göndərilməzdən əvvəl, İsa Məsihin şəxsən müjdələdiyi, ona tabe olanlar barəsindədir. Allah zalımları sevməz. Ən böyük zülüm də uca Allaha şərik qoşmaq və Onun elçisini yalan saymaqdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ذَٰلِكَ نَتۡلُوهُ عَلَيۡكَ مِنَ ٱلۡأٓيَٰتِ وَٱلذِّكۡرِ ٱلۡحَكِيمِ
(Ey Peyğəmbər) İsanın - aleyhissəlam - xəbərlərindən sənə oxuduğumuz bu ayələrdə, sənə nazil edilənin doğru olduğuna dəlalət edən açıq-aydın əlamətlər vardır. Bu, müttəqilər üçün zikrdəndir. Bunlar muhkəm ayələrdir və batil bu ayələrə yol tapa bilməz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ مَثَلَ عِيسَىٰ عِندَ ٱللَّهِ كَمَثَلِ ءَادَمَۖ خَلَقَهُۥ مِن تُرَابٖ ثُمَّ قَالَ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ
Həqiqətən, Allah yanında İsanın - aleyhissəlam - yaradılışının misalı Adəmin atasız və anasız, torpaqdan yaradılışının misalına bənzəyir. Allah sadəcə olaraq ona "Bəşər ol!"– dedi, o da uca Allahın istədiyi kimi oldu. İndi siz necə ola bilər ki, İsanın atasız dünyaya gəldiyinə əsasən onun ilah olduğunu idda edirsiz?! Halbuki, siz, Adəmin bəşər və atası olmadan, torpaqdan dünyaya gəldiyini təsdiqləyirsiz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَمَنۡ حَآجَّكَ فِيهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ فَقُلۡ تَعَالَوۡاْ نَدۡعُ أَبۡنَآءَنَا وَأَبۡنَآءَكُمۡ وَنِسَآءَنَا وَنِسَآءَكُمۡ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمۡ ثُمَّ نَبۡتَهِلۡ فَنَجۡعَل لَّعۡنَتَ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰذِبِينَ
Ey Peyğəmbər! Sənə İsa - aleyhissəlam - barəsində səhih elm gəldikdən sonra, İsanın Allahın qulu olmadığını idda edib, səninlə mücadələ edən Nəcran nəsranilərinə, de: "Gəlin oğullarımızı və oğullarınızı, qadınlarımızı və qadınlarınızı, özümüzü və özünüzü çağıraq və bir yerdə yığışaq sonra isə Allah Öz lənətini bizdən və sizdən yalan danışanlara endirməsi üçün Allah dua edib yalvaraq".
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• من كمال قدرته تعالى أنه يعاقب من يمكر بدينه وبأوليائه، فيمكر بهم كما يمكرون.
• Allah, Onun dininə və dostlarına qarşı hiyləğərlik edənlərə əzab verməsi,uca Allahın qüdrətinin kamilliyindəndir. Onlar hiyləğərlik etdikcə, Allah da onlara hiylə edər.
• بيان المعتقد الصحيح الواجب في شأن عيسى عليه السلام، وبيان موافقته للعقل فهو ليس بدعًا في الخلقة، فآدم المخلوق من غير أب ولا أم أشد غرابة والجميع يؤمن ببشريته.
• İsa - aleyhissəlam - barədə vacib olan səhih əqidənin və həmçinin onun heç də birinci yaradılış olmadığı üçün ağıla da müvafi olmasının bəyanı. Adəm, atasız və anasız yaradılmışdır. Baxmayaraq ki, Adəmin yaradılışı İsanın yaradılışında da daha təəcüüblüdür, amma bununla yanaşı bütün insanlar, Adəmin bir bəşər olduğuna inanırlar.
إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡقَصَصُ ٱلۡحَقُّۚ وَمَا مِنۡ إِلَٰهٍ إِلَّا ٱللَّهُۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
İsa - aleyhissəlam - barədə sənə bildirdiyimiz bu xəbər, həqiqətən, yalan və şəkk olmayan gerçək bir xəbərdır. Tək Allahdan başqa ibadətə layiq olan haqq məbud yoxdur. Şübhəsiz ki, Allah mülkündə qüdrətlidir. İdarə etməyində, işlərində və xəlq etməyində hikmət sahibidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِٱلۡمُفۡسِدِينَ
Əgər onlar sənin gətirdiyin şəriətdən üz çevirib, sənə tabe olmasalar, bu onların fitnə-fəsadı səbəbindəndir. Şübhəsiz ki, Allah yer üzündə fitnə-fəsad törədənləri tanıyır və onların etiyi əməllərin əvəzini verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ كَلِمَةٖ سَوَآءِۭ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمۡ أَلَّا نَعۡبُدَ إِلَّا ٱللَّهَ وَلَا نُشۡرِكَ بِهِۦ شَيۡـٔٗا وَلَا يَتَّخِذَ بَعۡضُنَا بَعۡضًا أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِۚ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقُولُواْ ٱشۡهَدُواْ بِأَنَّا مُسۡلِمُونَ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey yəhudi və nəsranilərdən olan Kitab əhli! Gəlin hamımız bir olub, ədalət kəlməsinin ətrafında birləşək ki, Allahı ibadətdə təkləşdirək, kim və nə olmasından aslı olmayaraq, Allahdan başqasına ibadət etməyək və Allahı qoyub bir-birimizi ibadət və itaət edilən ilahlar etməyək". Əgər onlar, sənin onları dəvət etdiyin haqq və ədalətdən yenə üz çevirsələr, bu zaman, - ey möminlər! - onlara deyin: "Şahid olun ki, biz Uca Allaha ibadət və itaətlə təslim olan müsəlmanlarıq!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لِمَ تُحَآجُّونَ فِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَمَآ أُنزِلَتِ ٱلتَّوۡرَىٰةُ وَٱلۡإِنجِيلُ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِهِۦٓۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Ey Kitab əhli! Nə üçün İbrahimin - aleyhissəlam - milliyyəti barəsində mübahisə edirsiz? Yəhudilər İbrahimin yəhudi olduğunu, nəsranilər isə Onun, nəsrani olduğunu idda edirlər. Halbuki siz, yəhudi və nəsraniliyin İbrahimin - aleyhissəlam - vəfatından uzun müddət sonra meydana gəldiyini bilirsiniz. Məgər siz, ağılınızla, bu sözünüzün batil və iddanızın da yalnış olduğunu dərk etmirsinizmi?!
Ibisobanuro by'icyarabu:
هَٰٓأَنتُمۡ هَٰٓؤُلَآءِ حَٰجَجۡتُمۡ فِيمَا لَكُم بِهِۦ عِلۡمٞ فَلِمَ تُحَآجُّونَ فِيمَا لَيۡسَ لَكُم بِهِۦ عِلۡمٞۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
Baxın, ey kitab əhli! Siz həm öz dininiz, həm də sizə nazil edilənlərdən bildiyiniz şeylər barədə Peyğəmbərlə (sallallahu aleyhi və səlləm) mücadələ edirsiniz. Bəs nə üçün kitablarınızda olmayan və peyğəmbərlərinizin də sizə xəbər vermədiyi məsələlər bardədə - İbrahim və onun dini barədə bilmədiyiniz şeylər haqqında mübahisə edirsiniz?! Allah işlərin həqiqətini də bilir batini də, siz isə bilməzsiniz!
Ibisobanuro by'icyarabu:
مَا كَانَ إِبۡرَٰهِيمُ يَهُودِيّٗا وَلَا نَصۡرَانِيّٗا وَلَٰكِن كَانَ حَنِيفٗا مُّسۡلِمٗا وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
İbrahim - aleyhissəlam - nə yəhudi millətindən idi, nə də nəsrani idi. O, ancaq, batil dinlərdən haqqa meyil edən, tək Allaha təslim olan müsəlman idi və heç də ərəb müşriklərinin, İbrahimin onların dinində olduğunu idda etdikləri kimi, Allaha şərik qoşanlardan deyildi.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ أَوۡلَى ٱلنَّاسِ بِإِبۡرَٰهِيمَ لَلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُ وَهَٰذَا ٱلنَّبِيُّ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۗ وَٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Həqiqətən, insanlardan İbrahimə - aleyhissəlam - nisbət olmaqa ən haqqlı olanı, İbrahimin - aleyhissəlam - zamanında onun gətirdiyinə tabe olanlar, həmçinin, bu Muhəmməd peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) və bu ümmətdən ona iman gətirənlərdir. Allah möminlərin yardımçısıdır və onları qoruyandır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَدَّت طَّآئِفَةٞ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَوۡ يُضِلُّونَكُمۡ وَمَا يُضِلُّونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Ey Möminlər! Kitab əhlindən olan yəhudi və nəsrani alimləri, Allahın sizi yönəltdiyi doğru yoldan azdırmağı təmənna edərlər. Halbuki, onlar, yalnız özlərini azdırırlar. Onlar möminləri azdırmaq üçün səy göstərdiklərinə görə, sonda özləri azdılar. Onlar öz əməllərinin aqibətini anlamırlar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لِمَ تَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَأَنتُمۡ تَشۡهَدُونَ
Ey yəhudi və nəsranilərdən olan Kitab əhli, Allahın sizə nazil edilən ayələrinə və bu ayələrdə Muhəmmədin (sallallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbərliyinə dəlalət edən dəlillərin olduğu halda nə üçün küfr edirsiniz?! Halbuki siz Muhəmmədin (sallallahu aleyhi və səlləm) haqq olduğuna şahidsiniz, üstəlik, kitablarınızda da bu barədə dəlillər vardır!
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• أن الرسالات الإلهية كلها اتفقت على كلمة عدل واحدة، وهي: توحيد الله تعالى والنهي عن الشرك.
• Həqiqətən, ilahi kitabların hamısı tək ədalət kəlməsi üzərində birləşmişdir. Bu kəlmə: Uca Allahın təkliyi və şirkdən çəkindirmə kəlməsidir.
• أهمية العلم بالتاريخ؛ لأنه قد يكون من الحجج القوية التي تُرَدُّ بها دعوى المبطلين.
• Tarixi bilməyin əhəmiyyəti. Çünki tarix, bəzi hallarda batil əhlinin iddalarını rədd etmək üçün ən güvvətli dəlillərdən biri ola bilər.
• أحق الناس بإبراهيم عليه السلام من كان على ملته وعقيدته، وأما مجرد دعوى الانتساب إليه مع مخالفته فلا تنفع.
• İnsanlardan İbrahimə - aleyhissəlam - ən yaxın olan insan, Onun dinində və əqidəsində olan insandır. Amma özünü İbrahimin ardınca getdiyini idda edib, sonra da Ona müxalif olması isə, ona heç bir fayda verməz.
يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لِمَ تَلۡبِسُونَ ٱلۡحَقَّ بِٱلۡبَٰطِلِ وَتَكۡتُمُونَ ٱلۡحَقَّ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Ey Kitab əhli, kitablarınızda nazil edilən haqqı, nə üçün özünüzdən uydurduqunuz, batilə qarışdırıb, orada olan haqqı, doğru yolu və Muhəmmədin (sallallahu aleyhi və səlləm) həqiqi peyğəmbər olduğunu gizlədirsiniz, axı siz, haqqı batildən və zəlalətidə doğru yoldan ayırd edə bilirsiniz?!
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَت طَّآئِفَةٞ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ ءَامِنُواْ بِٱلَّذِيٓ أُنزِلَ عَلَى ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَجۡهَ ٱلنَّهَارِ وَٱكۡفُرُوٓاْ ءَاخِرَهُۥ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
Yəhudi alimlərindən bir camaat dedi: "Möminlərə nazil edilənə Qurana günün əvvəlində, insanlar arasında iman gətirin, günün sonunda isə onu inkar edin ki, bəlkə sizin iman etdikdən sonra inkar etdiyinizə görə onlar öz dinlərində şəkk-şübhə edib: "Yəhudilər bizdən daha çox bilirlər, onlar artıq bu dindən döndülər" - deyə öz dinlərindən geri dönələr.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَا تُؤۡمِنُوٓاْ إِلَّا لِمَن تَبِعَ دِينَكُمۡ قُلۡ إِنَّ ٱلۡهُدَىٰ هُدَى ٱللَّهِ أَن يُؤۡتَىٰٓ أَحَدٞ مِّثۡلَ مَآ أُوتِيتُمۡ أَوۡ يُحَآجُّوكُمۡ عِندَ رَبِّكُمۡۗ قُلۡ إِنَّ ٱلۡفَضۡلَ بِيَدِ ٱللَّهِ يُؤۡتِيهِ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
Yəhudilər dedilər: "Sizin dininizə tabe olanlardan başqa heç kəsə inanmayın!" Ey Peyğəmbər, de: "Şübhəsiz ki, haqqa aparan doğru yol, Uca Allahın yoludur. Bu yol, heç də, sizə verilən lütfün mislini başqa bir kimsəyə veriləcəyindən, yaxud müsəlmanlara nazil ediləni təsdiqləsəniz, Rəbbiniz yaında onların sizə dəlil gətirəcəyinə qorxaraq, yalan və inadkarlıq yolu deyildir." Ey Peyğəmbər, de: "Şübhəsiz ki, lütf Allahın əlindədir və onu istədiyi quluna bəxş edir. Allah Öz lütfünü bir ümmətə verib başqa bir ümməti ondan məhrum etməz. Allahın lütfü genişdir və O, kimin, Allahın lütfünə layiq olduğunu daha yaxşı biləndir!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ وَمِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ مَنۡ إِن تَأۡمَنۡهُ بِقِنطَارٖ يُؤَدِّهِۦٓ إِلَيۡكَ وَمِنۡهُم مَّنۡ إِن تَأۡمَنۡهُ بِدِينَارٖ لَّا يُؤَدِّهِۦٓ إِلَيۡكَ إِلَّا مَا دُمۡتَ عَلَيۡهِ قَآئِمٗاۗ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَالُواْ لَيۡسَ عَلَيۡنَا فِي ٱلۡأُمِّيِّـۧنَ سَبِيلٞ وَيَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Kitab əhlindən eləsi var ki, onlara çoxlu mal əmanət etsən, ona əmanət verdiyini sənə tam qaytarar. Onlardan eləsi də var ki, ona az mal versən belə, əmanət verdiyini, başının üstündə durub, israrla tələb etməyincə və ya qazıya şikayət etmədikcə, onu sənə geri qaytarmaz. Bu, onların: "Ərəblərə və həmçinin onların mallarını mənimsəməkdən ötrü bizə günah olmaz, çünki Allah onların mallarını bizə hallal etmişdir!"– dedikləri sözə və pis zənnlərinə görə idi. Onlar bu sözü deyirlər və özlərinin, Allaha qarşı iftira yaxdıqlarını yaxşı bilirlər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
بَلَىٰۚ مَنۡ أَوۡفَىٰ بِعَهۡدِهِۦ وَٱتَّقَىٰ فَإِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
Xeyr! Bu heç də sizin idda etdiyiniz kimi deyil. Əksinə, onlar günah qazanır. Lakin kim Allaha və Onun elçisinə iman edərək Allahla olan əhdini yerinə yetirsə, ona verilən əmanəti sahibinə qaytararaq insanlıarla olan əhdinə vəfalı olarsa və Allahın əmrlərinə tabe olub, qadağanlarından çəkinərək Allahdan qorxarsa, şübhəsiz ki, Allah müttəqiləri sevər və bu görə onlara gözəl mükafat verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَشۡتَرُونَ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ وَأَيۡمَٰنِهِمۡ ثَمَنٗا قَلِيلًا أُوْلَٰٓئِكَ لَا خَلَٰقَ لَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ ٱللَّهُ وَلَا يَنظُرُ إِلَيۡهِمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Allahın onlara Öz kitabında nazil etdiyinə və elçiləri ilə göndərdiyinə tabe olmaq vəsiyyətini, üstəlik, Allaha verdikləri əhdə vəfalı qalacaqlarına dair andlarını kiçik bir dünya malına dəyişdirən kimsələrin axirət savabından heç bir payı yoxdur. Allah Qiyamət günü onları xoş tərzdə danışdırmayacaq, onlara mərhəmət baxışı ilə baxmayacaqdır, onları etdikləri günahlardan və küfürlərdən təmizə çıxarmayacaq. Onlar üçün ağrılı-acılı bir əzab vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• من علماء أهل الكتاب من يخدع أتباع ملتهم، ولا يبين لهم الحق الذي دلت عليه كتبهم، وجاءت به رسلهم.
• Kitab əhlinin alimlərindən, dini məsələrdə onlara tabe olan insanları aldatıb, onlara öz kitablarında olan və həmçinin öz elçilərin gətirdiyi həqiqəti bəyan etməyəm kimsələr də vardır.
• من وسائل الكفار الدخول في الدين والتشكيك فيه من الداخل.
• الله تعالى هو الوهاب المتفضل، يعطي من يشاء بفضله، ويمنع من يشاء بعدله وحكمته، ولا ينال فضله إلا بطاعته.
• Uca Allah insanlara bol-bol nemətlər bəxş edəndir. Öz lütfünü ilə bu nemətləri istədiyi quluna verər, ədaləti və hikməti ilə istədiyi qulunu isə bu nemətlərdən məhrum edər. Allahın lütfünə yalnız Ona itaət etməklə nail olmaq mümkündür.
وَإِنَّ مِنۡهُمۡ لَفَرِيقٗا يَلۡوُۥنَ أَلۡسِنَتَهُم بِٱلۡكِتَٰبِ لِتَحۡسَبُوهُ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَمَا هُوَ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَيَقُولُونَ هُوَ مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ وَمَا هُوَ مِنۡ عِندِ ٱللَّهِۖ وَيَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Yəhudilərdən elə bir dəstə də vardır ki, Allahdan nazil edilən Tövratda olmayan bir zikri, siz onların oxuduqlarını Tövratdan olduğunu zənn edəsiniz deyə, kitabı oxuyarkən dillərini əyib bükürlər. Halbuki, bu, Tövratdan deyildir. Əksinə, bu, onların, Allaha qarşı uydurduğu yalan və iftiralarıdır. Onlar: "Oxuduqumuz hər bir şey Allah tərəfindəndir!"– deyirlər. Halbuki bu, Allah tərəfindən deyildir. Onlar bilə-bilə Allaha qarşı yalan danışırlar və özləri də Allah və Onun elçisi adından yalan danışdıqlarını bilirlər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُؤۡتِيَهُ ٱللَّهُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُواْ عِبَادٗا لِّي مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَٰكِن كُونُواْ رَبَّٰنِيِّـۧنَ بِمَا كُنتُمۡ تُعَلِّمُونَ ٱلۡكِتَٰبَ وَبِمَا كُنتُمۡ تَدۡرُسُونَ
Heç bir insana, Allah ona Öz tərəfindən kitab nazil etdikdən, onu elm və fəhmlə ruziləndirib və onu peyğəmbərlik üçün seçdikdən sonra insanlara: "Allaha yox, mənə qul olun!"– deməsi mümkün deyil. Əksinə, o, belə deyər: "İnsanlara nazil edilmiş kitabı öyrətdiyiniz, əzbər və ya fəhmlə öyrəndiyiniz şeyin sayəsində həm özünüz bildiyinizə əməl edən həm də ki, bildiyinizi insanlara öyrədib, onların işlərini yaxşılaşdıran və onlara gözəl tərbiyə verən alimlərdən olun!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَا يَأۡمُرَكُمۡ أَن تَتَّخِذُواْ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ وَٱلنَّبِيِّـۧنَ أَرۡبَابًاۚ أَيَأۡمُرُكُم بِٱلۡكُفۡرِ بَعۡدَ إِذۡ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ
O sizə, həmçinin, mələkləri və peyğəmbərləri özünüzə Rəbb qəbul edib Allahdan başqasına ibadət etməyinizi əmr etməz. Məgər onun sizə, siz müsəlman olub, Ona itaət etdikdən sonra Allaha küfr etməyi əmr etməsi caizdirmi?!
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَإِذۡ أَخَذَ ٱللَّهُ مِيثَٰقَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ لَمَآ ءَاتَيۡتُكُم مِّن كِتَٰبٖ وَحِكۡمَةٖ ثُمَّ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مُّصَدِّقٞ لِّمَا مَعَكُمۡ لَتُؤۡمِنُنَّ بِهِۦ وَلَتَنصُرُنَّهُۥۚ قَالَ ءَأَقۡرَرۡتُمۡ وَأَخَذۡتُمۡ عَلَىٰ ذَٰلِكُمۡ إِصۡرِيۖ قَالُوٓاْ أَقۡرَرۡنَاۚ قَالَ فَٱشۡهَدُواْ وَأَنَا۠ مَعَكُم مِّنَ ٱلشَّٰهِدِينَ
Ey Peyğəmbər! Bir zaman Allah peyğəmbərlərdən möhkəm əhd alaraq onlara: "Mən nə qədər sizə kitab nazil etsəmdə, nə qədər sizə hikmət bəxş etsəm də və sizdən birinin elmi və Allah yanında dərəcəsi nə qədər çox olsa da və bundan sonra sizə Mənim tərəfimdən -Muhəmməd (sallallahu aleyhi və səlləm) - özünüzdə olan kitab və hikməti təsdiqləyən bir elçi gəldikdə, onun dininə mütləq iman gətirib, ona tabe olub və ona yardım edəcəksiniz. Siz, ey Peyğəmbərlər! Bunu iqrar etdinizmi, bu ağır əhdimi öhdənizə götürdünüzmü?"– dediyimi xatırla. Onlar: "Biz bunu iqrar etdik!"– deyə cavab vermişdilər. Bu zaman Allah da belə buyurmuşdu: "Elə isə özünüzə və öz ümmətinizə şahid olun, Mən də sizinlə bərabər sizə və onlara şahid olanlardanam".
Ibisobanuro by'icyarabu:
أَفَغَيۡرَ دِينِ ٱللَّهِ يَبۡغُونَ وَلَهُۥٓ أَسۡلَمَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ طَوۡعٗا وَكَرۡهٗا وَإِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ
Yoxsa Allahın dinindən və Ona olan itaətdən xaric olan bu kimsələr, Allah, Öz qulları üçün bəyənib seçdiyi İslam dinindən başqasınımı axtarırlar? Halbuki, göylərdə və yerdə olan məxluqlar, möminlər kimi istəyərək, kafirlər kimi isə istəməyərək Ona təslim olmuş və Qiyamət günü haqq-hesab olunmaq və əməllərinin müqabilini almaq üçün Uca Allaha qayıtacaqdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• ضلال علماء اليهود ومكرهم في تحريفهم كلام الله، وكذبهم على الناس بنسبة تحريفهم إليه تعالى.
• Yəhudi alimlərinin Allahın kəlamnı təhrif etməkdə məkirləri, azğınlıqları və ayələri istədikıəri kimi təhrif edib və bunu Uca Allaha nisbət edərək insanları aldatmaları.
• كل من يدعي أنه على دين نبي من أنبياء الله إذا لم يؤمن بمحمد عليه الصلاة والسلام فهو ناقض لعهده مع الله تعالى.
• Özünü Allahın peyğəmbərlərindən hər hansı bir peyğəmbərin dinində olduğunu idda edib və sonra Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) iman etməyən kimsə Uca Allahla olan əhdini pozmuşdur.
قُلۡ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا وَمَآ أُنزِلَ عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمۡ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
Ey Peyğəmbər! De: "Biz Allahın haqq İlah olduğuna iman etdik, Onun bizə əmr etdiyinə tabe olduq, bizə nazil etdiyi vəhyə, İbrahimə, İsmailə, İshaqa, Yəquba və Yəqubun övladlarından olan peyğəmbərlərə nazil edilənlərə, Musaya, İsaya və bütün peyğəmbərlərə Rəbbi tərəfindən verilən kitablara və möcüzələrə inandıq. Onların bəzilərinə iman edib, bəzilərini isə inkar edərək onlardan heç birini digərindən ayırmırıq. Biz yalnız tək Uca Allaha tabe olub, Ona boyun əyən müsəlmanlarıq!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَن يَبۡتَغِ غَيۡرَ ٱلۡإِسۡلَٰمِ دِينٗا فَلَن يُقۡبَلَ مِنۡهُ وَهُوَ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
Kim Allahın razı olduğu İslam dinindən başqa bir din arayarsa, Allah, o dini ondan əsla qəbul etməz və o, axirətdə Cəhənnəmə varid olmaqla özünü ziyana uğradanlardan olar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
كَيۡفَ يَهۡدِي ٱللَّهُ قَوۡمٗا كَفَرُواْ بَعۡدَ إِيمَٰنِهِمۡ وَشَهِدُوٓاْ أَنَّ ٱلرَّسُولَ حَقّٞ وَجَآءَهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُۚ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
İman gətirdikdən, Allahın göndərdiyi Muhəmməd peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - gətirdiyi dinin haqq olduğuna şahidlik etdikdən və bunun səhihliyinə özlərinə aydın dəlillər gəldikdən sonra kafir olan kimsələri Allah, Allaha və Onun elçisinə iman etməyə necə müvəffəq edər?! Allah, doğru yol əvəzinə zəlaləti seçən zalım bir qövmü Allaha iman etməyə müvəffəq etməz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
أُوْلَٰٓئِكَ جَزَآؤُهُمۡ أَنَّ عَلَيۡهِمۡ لَعۡنَةَ ٱللَّهِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ
Haqqın əvəzinə batili seçən zalımların cəzası, Allahın, mələklərin və bütün insanların lənətinə uğramaqdır. Məhz belə kimsələr, Allahın rəhmətindən uzaqlaşdırılmış və qovulmuş kimsələrdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
خَٰلِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَلَا هُمۡ يُنظَرُونَ
Onlar Cəhənnəm odunda həmişəlik olaraq qalacaqlar və oradan heç vaxt çıxa bilməyəcəklər. Cəhənnəm əzabları onlardan əskidilməyəcək, tövbə etmələri və üzür gətirmələri üçün onlara möhlət də verilməyəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ وَأَصۡلَحُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
Yalnız küfr və zülm etdikdən sonra Allaha tərəf dönüb, öz əməllərini islah edənlər istisnadır. Şübhəsiz ki, Allah Ona tövbə edən qullarını bağışlayandır və onlara qarşı rəhmlidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بَعۡدَ إِيمَٰنِهِمۡ ثُمَّ ٱزۡدَادُواْ كُفۡرٗا لَّن تُقۡبَلَ تَوۡبَتُهُمۡ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلضَّآلُّونَ
Sözsüz ki, iman gətirdikdən sonra kafir olub hətta ölüm gələnədək öz küfrlərində davam edən kimsələrin ölüm ayağında olan tövbəsi, tövbənin vaxtı bitdiyi üçün əsla onlardan qəbul edilməyəcək. Məhz onlar Uca Allaha aparan doğru, düzgün yoldan azanlardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَمَاتُواْ وَهُمۡ كُفَّارٞ فَلَن يُقۡبَلَ مِنۡ أَحَدِهِم مِّلۡءُ ٱلۡأَرۡضِ ذَهَبٗا وَلَوِ ٱفۡتَدَىٰ بِهِۦٓۗ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِينَ
Həqiqətən, kafir olub kafir kimi ölənlər, Cəhənnəm əzabından xilas olmaq üçün dünya ağırlığında qızıl versələr belə, bu, onların heç birindən qəbul edilməyəcək. Onlar üçün ağrılı-acılı əzab vardır. Qiyamət günü onları əzabdan qorumaq üçün onların heç bir köməkçiləri də yoxdur.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• يجب الإيمان بجميع الأنبياء الذين أرسلهم الله تعالى، وجميع ما أنزل عليهم من الكتب، دون تفريق بينهم.
• Uca Allahın göndərdiyi bütün peyğəmbərlərə, onlara nazil etdiyi bütün kitablara və bu peyğəmbərlərin arasında heç bir fərq qoymadan hamısına iman etmək vacibdir.
• لا يقبل الله تعالى من أحد دينًا أيًّا كان بعد بعثة النبي محمد صلى الله عليه وسلم إلا الإسلام الذي جاء به.
• Uca Allah Muhəmmədi - sallallahu aleyhi və səlləm - peyğəmbər olaraq göndərdikdən sonra kimliyindən aslı olmayaraq heç kəsdən Onun gətirdiyi İslam dinindən başqa bir din qəbul etməz.
• مَنْ أصر على الضلال، واستمر عليه، فقد يعاقبه الله بعدم توفيقه إلى التوبة والهداية.
• Kim zəlalətdə israrlı olub və bu halda davam edərsə, Allah onu tövbəyə və doğru yola müvəffəq etməməklə əzab verər.
لَن تَنَالُواْ ٱلۡبِرَّ حَتَّىٰ تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَۚ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيۡءٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٞ
Ey Möminlər! Sevdiyiniz mallarınızdan Allah yolunda xərcləməyincə, xeyirxah insanların savabına və onların dərəcələrinə nail ola bilməzsiniz. Xərclədiyiniz hər bir şeyin az və ya çox olasından aslı olmayaraq, əlbəttə ki, Allah sizin niyyətlərinizi və əməllərinizi bilir və hər bir kəsin əməlinin əvəzini verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ كُلُّ ٱلطَّعَامِ كَانَ حِلّٗا لِّبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسۡرَٰٓءِيلُ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦ مِن قَبۡلِ أَن تُنَزَّلَ ٱلتَّوۡرَىٰةُۚ قُلۡ فَأۡتُواْ بِٱلتَّوۡرَىٰةِ فَٱتۡلُوهَآ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Bütün pak təamlar İsrail övladına halal idi. Tövrat nazil edilməmişdən əvvəl yalnız Yəqubun öz nəfsinə haram etdiyi təamlardan başqa heç bir təam onlara haram edilməmişdir. Yəhudilərin haram edilmiş bu təamların tövratda olduğunu idda etmələri isə heç də həqiqəti əks etdirmir. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Əgər sizin bu iddanız doğrudursa,o zaman Tövratı gətirin və onu oxuyun". Bu zaman onlar donub qaldılar və heç bir şey gətirə bilmədilər. Bu hələ, yəhudilərin Tövrata iftira yaxmalarına və Onun məzmununu təhrif etdiklərinə dəlalət edən tək bir misaldır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَمَنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Yəqubun - aleyhissəlam - öz nəfsinə haram etdiyi təamların həqiqət də heç də Allahın Ona haram etmədiyi bəyan olduqdan sonra, Allaha qarşı yalan uyduran kimsələr, haqq onlara aydın olduqdan sonra haqqı tərk etdiklərinə görə özlərinə zülüm edən kimsələrdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ صَدَقَ ٱللَّهُۗ فَٱتَّبِعُواْ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِيمَ حَنِيفٗاۖ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Allah, Yəqub - aleyhissəlam - barədə verdiyi xəbərdə, hər bir nazil etdiyi ayələrdə və şəri qanunlarında doğru söyləmişdir. Çünki İbrahim - aleyhissəlam - bütün dinlərdən yalnız İslam dininə meyl edən bir kimsə idi və heç vaxt o, başqasını Allaha şərik qoşmamışdır".
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ أَوَّلَ بَيۡتٖ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكٗا وَهُدٗى لِّلۡعَٰلَمِينَ
Həqiqətən, yer üzərində bütün insanlar üçün Allaha ibadət etmək məqsədi ilə ən birinci bina olunan ev Məkkədəki Allahın toxunulmaz evdir. O, bərəkətli, dini və dünyavi mənfəətləri bol olan bir evdir və orada bütün aləmlər üçün doğru yol vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فِيهِ ءَايَٰتُۢ بَيِّنَٰتٞ مَّقَامُ إِبۡرَٰهِيمَۖ وَمَن دَخَلَهُۥ كَانَ ءَامِنٗاۗ وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗاۚ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ
O evdə, dini ayinlərin icrası kimi bu evin şərəfli və fəzilətli olmasına dəlalət edən açıq-aydln nişanələr vardır. Bu nişanələrdən biri də, İbrahim, Kəbənin divarını qaldırmaq istədikdə ayağının altına qoyub üzərində durduğu daşın olması. Ora daxil olan kimsənin qəlbindən qorxunun getməsi və həmçinin ona heç bir zərərin toxunmamasıdır. Ora daxil olan kəs əmin-amanlıqda olar. İnsanlardan Kəbəyə getməyə qadir olan kimsənin, həcc ayinlərini yerinə yetirmək üçün bu evi ziyarət etməsi Allahın insanlar üzərindəki haqqıdır. Kim həccin vacibliyini inkar edərsə, bilsin ki, Allahın o kafirə və bütün aləmlərə heç bir ehtiyacı yoxdur.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لِمَ تَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱللَّهُ شَهِيدٌ عَلَىٰ مَا تَعۡمَلُونَ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey yəhudi və nəsranilərdən olan Kitab əhli! Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - doğruluğuna dəlalət edən dəlilləri və bu dəlillərdən biri də Tövratda və İncildə bu barədə nazil edilən ayələri nə üçün inkar edirsiniz?! Allah sizin bu əməlinizdən xəbərdardır, sizə şahiddir və etdiyiniz əməllərin əvəzini verəcəkdir".
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لِمَ تَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ مَنۡ ءَامَنَ تَبۡغُونَهَا عِوَجٗا وَأَنتُمۡ شُهَدَآءُۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey yəhudi və nəsranilərdən olan Kitab əhli! Siz bu dinin haqq olduğuna, həmçinin, əlinizdəki kitablarınızı təsdiq etdiyinə şahid olduğunuz halda, Allahın haqq dinindən batilə meyil edib və müsəlmanları doğru yoldan sapdırmaq üçün insanları Allahın dininə iman etməyə nə üçün mane olursunuz?! Axı Allah sizin Ona qarşı küfr etmənizdən və Allah yolunu insanların üzünə qapamanızdan heç də qafil deyildir və etdiyiniz əməllərin müqabilini verəcəkdir".
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِن تُطِيعُواْ فَرِيقٗا مِّنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ يَرُدُّوكُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡ كَٰفِرِينَ
Ey Allaha iman gətirib, Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Əgər siz kitab verilən yəhudi və nəsranilərdən olan bir dəstənin dediklərinə itaət edib və onların iddia etdikləri rəyi qəbul etsəniz, bu zaman qəlblərindəki həsəd və doğru yoldan azdıqları üçün onlar sizi iman etdikdən sonra küfür etməyə döndərərlər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• كَذِبُ اليهود على الله تعالى وأنبيائه، ومن كذبهم زعمهم أن تحريم يعقوب عليه السلام لبعض الأطعمة نزلت به التوراة.
• Yəhudilərin uca Allah və Onun peyğəmbərləri barədə yalan söyləmələri. Onların bu yalanlarından biri də, Yəqubun - aleyhissəlam - Tövratda halal edilən bəzi təamları özünə haram etməsidir.
وَكَيۡفَ تَكۡفُرُونَ وَأَنتُمۡ تُتۡلَىٰ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتُ ٱللَّهِ وَفِيكُمۡ رَسُولُهُۥۗ وَمَن يَعۡتَصِم بِٱللَّهِ فَقَدۡ هُدِيَ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
İmanınızda sabit qalmanız üçün sizdə ən böyük səbəbin olduğu, sizə Allahın ayələri oxunduğu və bu ayələri Allahın elçisi Muhəmməd - sallallahu aleyhi və səlləm - tərəfindən sizə bəyan edildiyi bir halda siz Allaha iman etdikdən sonra necə Ona küfr edə bilərsiniz?! Kim Allahın Kitabına və Onun elçisinin - sallallahu aleyhi və səlləm - sünnəsinə möhkəm bağlanarsa, Allah onu heç bir əyrilik olmayan doğru yola müvəffəq edər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ
Ey Allaha iman gətirib, Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Allahın əmrlərinə tabe olaraq, qadağanlarından çəkinərək və Onun nemətlərinə şükür edərək, Rəbbinizdən Ona layiq olan tərzdə qorxun. Sizi ölüm gələnə qədər dininizdən yapışın və elə o halda da ölün!
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَٱعۡتَصِمُواْ بِحَبۡلِ ٱللَّهِ جَمِيعٗا وَلَا تَفَرَّقُواْۚ وَٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ إِذۡ كُنتُمۡ أَعۡدَآءٗ فَأَلَّفَ بَيۡنَ قُلُوبِكُمۡ فَأَصۡبَحۡتُم بِنِعۡمَتِهِۦٓ إِخۡوَٰنٗا وَكُنتُمۡ عَلَىٰ شَفَا حُفۡرَةٖ مِّنَ ٱلنَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنۡهَاۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
Ey Möminlər! Kitab və sünnədən möhkəm yapışın və sizi parçalayan işlər ardınca getməyin! Allahın sizə bəxş etdiyi nemətlərini xatırlayın ki, siz İslamdan qabaq hər hansı kiçik bir səbəb üzündən bir-birinizlə döyüşürdünüz. O, sizin qəlbinizi düzəltdi, İslam dini ilə bir-birinə birləşdirdi və bu dinin lütfü sayəsində sizi bir-birinizlə dində bir-birinə rəhim və nəsihət edən qardaşlar etdi. Halbuki, bundan əvvəl siz etdiyiniz küfrlərə görə Cəhənnəmə daxil olmağınıza az qalmış ikən Allah sizi ondan İslama və imana yönəltməklə xilas etdi. Allah bunu sizə bəyan etdiyi kimi, sizə dünya və axirətdə fayda verən şeyləridə beləcə bəyan edir ki, bəlkə doğru yola yönəlib və bu yoldan möhkəm yapışasınız.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلۡتَكُن مِّنكُمۡ أُمَّةٞ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلۡخَيۡرِ وَيَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Ey Möminlər! Qoy sizdən Allahın sevdiyi bütün xeyirli əməllərə çağıran, şəriətin dəlalət etdiyi və ağlın yaxşı bildiyi yaxşı əməllər etməyi buyuran və şəriətin dəlalət etdiyi və ağlın pis bildiyi pis əməlləri qadağan edən bir camaat olsun. Məhz bu sifətlərə sahib olan kisələr dünyada və axirətdə tam qurtuluşa nail olan kimsələrdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ تَفَرَّقُواْ وَٱخۡتَلَفُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
Ey Möminlər! Özlərinə Uca Allahdan açıq-aydın ayələr gəldikdən sonra dinlərində firqə və dəstələrə ayrılıb ixtilaf edənlər kimi olmayın. Belə kimsələr üçün Allahdan böyük bir əzab vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَوۡمَ تَبۡيَضُّ وُجُوهٞ وَتَسۡوَدُّ وُجُوهٞۚ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ٱسۡوَدَّتۡ وُجُوهُهُمۡ أَكَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ
Bu böyük əzab, iman əhlinin üzləri sevinc və fərəhdən ağaracaqı, kafirlərin üzləri isə hüzün və qəm-qüssədən qaralacaqı qiyamət günü baş verəcəkdir. O dəhşətli gündə üzləri qaralan kəslərə tənə olaraq: "Təsdiq və iqrar etdikdən və sizdən Allaha heç bir şeyi şərik qoşmayacağınıza dair əhd aldıqdan sonra Allahın tövhidini inkarmı etdiniz?! Elə isə, küfr etdiyinizə görə Allahın sizin üçün hazırladığı əzabı dadın"– deyiləcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱللَّهِ نَتۡلُوهَا عَلَيۡكَ بِٱلۡحَقِّۗ وَمَا ٱللَّهُ يُرِيدُ ظُلۡمٗا لِّلۡعَٰلَمِينَ
Ey Peyğəmbər! Bunlar Allahın Cənnət və Cəhənnəmindən xəbər verən ayələridir. Biz onları sənə haqq və hökmlərdə ədalətli olaraq oxuyuruq. Allah aləmlərədə heç bir kimsəyə zülm etmək istəməz. Əksinə, hər bir kimsəyə yalnız etdiyi əməlin cəzasını verərər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• متابعة أهل الكتاب في أهوائهم تقود إلى الضلال والبعد عن دين الله تعالى.
• الاعتصام بالكتاب والسُّنَّة والاستمساك بهديهما أعظم وسيلة للثبات على الحق، والعصمة من الضلال والافتراق.
• Kitab və sünnədən yapışmaq və bunların hər ikisinə əməl etmək haqq üzərində sabit qalmaq, azğınlıqa və təfriqəyə düşməmək üçün ən böyük vasitədir.
وَلِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ
Göylərdə və yerdə nə mülk varsa, yaratmağıda və əmr etməyidə bütünlüklə hamısı tək uca Allaha məxsusdur. Məxluqatın hər bir işi sonda uca Allaha qayıdır və O, hər bir kimsənin layiq olduğu mükafatını verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
كُنتُمۡ خَيۡرَ أُمَّةٍ أُخۡرِجَتۡ لِلنَّاسِ تَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَتَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَتُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِۗ وَلَوۡ ءَامَنَ أَهۡلُ ٱلۡكِتَٰبِ لَكَانَ خَيۡرٗا لَّهُمۚ مِّنۡهُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَأَكۡثَرُهُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
Ey Muhəmməd - sallallahu aleyhi və səlləm - ümməti! Siz Allahın insanlar arasında üzə çıxardığı həm imanınızda və əməlinizdə həm də ki, insanlar üçün ən faydalı insanlar olmağınız üçün ən xeyirli ümmətsiniz. Siz şəriətin dəlalət etdiyi və ağlın yaxşı bildiyi yaxşı işlər görməyi əmr edir və şəriətin dəlalət etdiyi və ağlın pis bildiyi pis əməlləri qadağan edir və bunu öz əməlinizlə təsdiq edərək, Allaha yəqin iman gətirirsiniz. Əgər Kitab əhlindən olan yəhudi və nəsranilər Muhəmmədə - sallallahu aleyhi və səlləm - iman gətirsəydilər, bu onlar üçün dünya və axirətdə əlbəttə ki, daha yaxşı olardı. Kitab əhli arasında iman gətirən az bir qisim olsada, onların əksəriyyəti isə Allahın dinindən və şəriətindən çıxmış insanlardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
لَن يَضُرُّوكُمۡ إِلَّآ أَذٗىۖ وَإِن يُقَٰتِلُوكُمۡ يُوَلُّوكُمُ ٱلۡأَدۡبَارَ ثُمَّ لَا يُنصَرُونَ
Ey möminlər! Onlar sizə nə qədər düşmənçilik etsələr belə, yalnız dilləri ilə əziyyət vermək müstəsna olmaqla dinə tənə, sizə isə istehza etməkdən başqa dininizə və canınıza heç bir zərər yetirə bilməzlər. Əgər sizinlə vuruşmalı olsalar, qabağınızdan məğlub olaraq arxa çevirib qaçarlar. Sonra isə onlara, sizə qarşı kömək də edilməz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ضُرِبَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلذِّلَّةُ أَيۡنَ مَا ثُقِفُوٓاْ إِلَّا بِحَبۡلٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَحَبۡلٖ مِّنَ ٱلنَّاسِ وَبَآءُو بِغَضَبٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَضُرِبَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلۡمَسۡكَنَةُۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ يَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَيَقۡتُلُونَ ٱلۡأَنۢبِيَآءَ بِغَيۡرِ حَقّٖۚ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَواْ وَّكَانُواْ يَعۡتَدُونَ
Yəhudilər harada olmalarından aslı olmayaraq, onları rəzalət və alçaqlıq hər bir tərəfdən əhatə etmişdir. Onlar bu rəzalətdən yalnız Uca Allahdan yaxud insanlardan olan əhd və ya əmin-amanlıq səbəbi ilə əmin ola bilərlər. Onlar Allahın qəzəbinə uğramış, onlara yoxsulluq və ehtiyac üz vermişdir. Bu cəza onların, həm Allahın ayələrinə küfr edib, peyğəmbərlərini zülm edərək öldürdüklərinə görə, həm də asilik edib Allahın qoyduğu həddləri aşdıqlarına görə idi.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ لَيۡسُواْ سَوَآءٗۗ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ أُمَّةٞ قَآئِمَةٞ يَتۡلُونَ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ ءَانَآءَ ٱلَّيۡلِ وَهُمۡ يَسۡجُدُونَ
Kitab əhlinin hamısı eyni halda deyildir. Onlardan Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağanlarından çəkinən, gecə saatlarında Allah üçün namaz qılıb və Onun ayələrini oxuyan və Allahın dinində sabitqədəm olan bir toplum insanlarda vardır. Bu toplum insanlar, Muhəmmədin - sallallahu aleyhi və səlləm - peyğəmbər göndərilməzdən qabaq olan insanlar idi. Bu kəslərdən Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - peyğəmbər olaraq göndərildiyi vaxta təsadüf edənlər, İslamı qəbul etmişdilər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَيَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُسَٰرِعُونَ فِي ٱلۡخَيۡرَٰتِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Belələri, Allaha, axirət gününə yəqin iman gətirir, yaxşı işlər görməyi buyurur, pis əməlləri qadağan edir və xeyirxah işlər görməyə tələsir və itaət mövsümündə saleh əməlləri çoxaltarlar. Allahın məhz bu sifətlərə sahib olan qulları, həm niyyətləri həm də ki, əməlləri saleh olan qullarıdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا يَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَلَن يُكۡفَرُوهُۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلۡمُتَّقِينَ
Bu kimsələrin etdiyi yaxşılıqların az və ya çox olmasından asli olmayaraq, etdikləri əməllər heç vaxt əvəzsiz qalmayacaq və savabları azalmayacaqdır. Allah, Onun əmrlərini yerinə yetirən və qadağanlarından çəkinən müttəqiləri tanıyır. Onların əməllərindən Allaha heç bir şey gizli qalnmaz və onların etdikləri əməllərinin müqabilinidə verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• أعظم ما يميز هذه الأمة وبه كانت خيريتها - بعد الإيمان بالله - الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر.
• Allaha imandan sonra, bu ümməti başqa ümmətlərdən fərqləndirən ən böyük əlamət, başqalarına yaxşı işləri görməyi əmr edib, pis əməllərdən isə çəkindirməsidir.
• قضى الله تعالى بالذل على أهل الكتاب لفسقهم وإعراضهم عن دين الله، وعدم وفائهم بما أُخذ عليهم من العهد.
• Uca Allah, Kitab əhlinin, Allahın dinindən üz çevirdiklərinə, asiliklərinə və onlardan alınan əhdə vəfalı olmadıqlarına görə onları zəlilliyə düçar etdi.
• أهل الكتاب ليسوا على حال واحدة؛ فمنهم القائم بأمر الله، المتبع لدينه، الواقف عند حدوده، وهؤلاء لهم أعظم الأجر والثواب. وهذا قبل بعثة النبي محمد صلى الله عليه وسلم.
• Kitab əhlinin hamısı eyni bir halda deyildir. Onlaran bəziləri Allahn əmrini yerinə yetirən, Onun dininə tabe olan və Onun qoyduğu həddləri aşmayan kimsələrdir. Məhz belələri üçün böyük əcr, mükafat vardır. Bu kimsələr, Muhəmmədin - sallallahu aleyhi və səlləm - peyğəmbər göndərilməzdən qabaq olan insanlardır.
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَن تُغۡنِيَ عَنۡهُمۡ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُهُم مِّنَ ٱللَّهِ شَيۡـٔٗاۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Allaha və Rəsuluna - səllallahu aleyhi və səlləm - kafir olan kimsələrin mal-dövləti və oğul-uşaqı onlara Allah qatında fayda verə bilməz, onları Allahın əzabından qoruya bilməz və onlara Allahın rəhmətini cəlb ede bilməz, əksinə cəm etdikləri bu mal-dövlət və oğul-uşaq, onların əzabını və həsrətin artıracaqdır. Onlar Cəhənnəm əhlidir və orada əbədi qalacaqlar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
مَثَلُ مَا يُنفِقُونَ فِي هَٰذِهِ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا كَمَثَلِ رِيحٖ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتۡ حَرۡثَ قَوۡمٖ ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَأَهۡلَكَتۡهُۚ وَمَا ظَلَمَهُمُ ٱللَّهُ وَلَٰكِنۡ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
Mallarını xeyirxah işlər üçün sərf edib və sonra bu işlərin savabını gözləyən kafirlərin misalı, özlərinə asiliklər və başqa günah əməllər etməklə zülm edən adamların tarlasından bol-bol məhsul əldə edəcəklərini ümüd etdikləri halda ziyan vurub onu məhv edən çox soyuq bir küləyin misalına bənzəyir. Bu küləyin tarlanı məhv edib yararsız bir hala saldığı kimi, Allaha küfr etmək də, onların ümid etdikləri savabı beləcə məhv edər. Allah onlara zülm etmədi - Allah belə şeydən ucadır-, lakin onlar Allaha küfr etdiklərinə və Onun elçisini yalan saydıqlarına görə, özləri özlərinə zülm edirdirlər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ بِطَانَةٗ مِّن دُونِكُمۡ لَا يَأۡلُونَكُمۡ خَبَالٗا وَدُّواْ مَا عَنِتُّمۡ قَدۡ بَدَتِ ٱلۡبَغۡضَآءُ مِنۡ أَفۡوَٰهِهِمۡ وَمَا تُخۡفِي صُدُورُهُمۡ أَكۡبَرُۚ قَدۡ بَيَّنَّا لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡقِلُونَ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Möminlərdən başqalarını, sirrinizi onlara bildirərək özünüzə sirdaş, dost tutmayın. Çünki onlar sizə zərər yetirməkdən, sizə qarşı fəsad törətməkdən əl çəkməzlər, əksinə sizə zərər verməyi və sizi sıxıntıya salmaqı təmənna edərlər. Artıq onların sizə qarşı bəslədikləri düşmənçilik və nifrət hissiləri, həm dininizə tənə edib, arxanızca danışmaqla həm də ki, sirrlərinizi ifşa etməklə dillərindən çıxan sözlərdən bəllidir. Kökslərində gizlətdikləri düşmənçilik isə bundan daha böyükdür. Ey Möminlər! Əgər Rəbbinizdən sizə nazil edilən ayələri anlayırsınızsa, artıq Biz, dünya və axirətdə sizə faydalı olan şeyləri açıq-aydın bəyan etdik.
Ibisobanuro by'icyarabu:
هَٰٓأَنتُمۡ أُوْلَآءِ تُحِبُّونَهُمۡ وَلَا يُحِبُّونَكُمۡ وَتُؤۡمِنُونَ بِٱلۡكِتَٰبِ كُلِّهِۦ وَإِذَا لَقُوكُمۡ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَوۡاْ عَضُّواْ عَلَيۡكُمُ ٱلۡأَنَامِلَ مِنَ ٱلۡغَيۡظِۚ قُلۡ مُوتُواْ بِغَيۡظِكُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
Ey Möminlər! Baxın, siz onları sevib onlara xeyir istədiyiniz bir halda onlar əksinə sizə nifrət edər, sizi sevməz və sizə xeyir arzu etməzlər. Siz onların kitablarına iman etməklə yanaşı nazil olmuş kitabların hamısına inanırsınız. Amma onlar isə Allahın sizin peyğəmbərinizə nazil etdiyi kitaba inanmırlar. Onlar sizinlə rastlaşdıqda dilləri ilə: "Biz də, təsdik etdik!"– deyir, bir-birləri ilə təklikdə qalanda isə özlərinin zəllətdə sizin isə vəhdətdə olduğunuza və İslamın izzətli olmasına görə sizə qarşı qəzəblərindən barmaqlarının uclarını gəmirirlər. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Qəzəbinizdən ölənə qədər bu halınızda qalın!" Şübhəsiz ki, Allah kökslərdə olanlar imanı, küfürü, xeyri və şəri biləndir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِن تَمۡسَسۡكُمۡ حَسَنَةٞ تَسُؤۡهُمۡ وَإِن تُصِبۡكُمۡ سَيِّئَةٞ يَفۡرَحُواْ بِهَاۖ وَإِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ لَا يَضُرُّكُمۡ كَيۡدُهُمۡ شَيۡـًٔاۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا يَعۡمَلُونَ مُحِيطٞ
Ey Möminlər! Düşmən üzərində qələbə çalmaq və ya mal-dövlətin, oğul-uşağın artması kimi sizə bir nemət nəsib olduqda, bu onları kədərləndirər, düşməninizə məğlub olmaq və ya mal-dövlətin, oğul-uşağın azalması kimi sizə bir fəlakət üz verdikdə isə, ona sevinər və sizi təhqir edərlər. Əgər siz Allahın əmrlərinə və yazdığı qədərə səbir edib, Allahın qəzəbinə düçar olmaqdan qorxsanız, onların hiylə və cəfası sizə heç bir zərər verməz. Sözsüz ki, Allah onların etdikləri hiyləni əhatəyə almış və onları məyus halda geri qaytaracaqdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَإِذۡ غَدَوۡتَ مِنۡ أَهۡلِكَ تُبَوِّئُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ مَقَٰعِدَ لِلۡقِتَالِۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Ey Peyğəmbər! Bir zaman sən Uhudda müşriklərlə döyüşdən ötrü, möminləri mövqelərə yerləşdirmək və döyüşdə hər bir kəsin vəzifəsini bildirmək üçün səhər tezdən Mədinədən çıxıb getdiyini xatırla. Allah sizin hər bir sözünüzü eşidəndir, hər bir əməlinizi biləndir!
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• نَهْي المؤمنين عن موالاة الكافرين وجَعْلهم أَخِلّاء وأصفياء يُفْضَى إليهم بأحوال المؤمنين وأسرارهم.
• Möminləri, kafirlərlə dostluq etməkdən və onları sirdaş tutub, möminlərin sirrlərini onlara bildirməkdən qadağan etmək.
إِذۡ هَمَّت طَّآئِفَتَانِ مِنكُمۡ أَن تَفۡشَلَا وَٱللَّهُ وَلِيُّهُمَاۗ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
Ey Peyğəmbər! Sələmə və Harisə oğullarından ibarət iki dəstə, münafiqlərin geri döndükləri zaman ruhdan düşüb geri dönmək istədiklərini yadına sal. Allah onları döyüşdə sabitqədəm edib və döyüşdən geri dönmək fikirindən yayındıraraq onlara yardımçı oldu. Qoy möminlər bütün işlərində yalnız tək olan Allaha etimad etsinlər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَقَدۡ نَصَرَكُمُ ٱللَّهُ بِبَدۡرٖ وَأَنتُمۡ أَذِلَّةٞۖ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Sayınız və qüvvəniz az olduğu üçün zəif olduğunuz bir halda, Allah Bədr döyüşündə sizə müşrikləri məğlub etməyə yardım etdi. Elə isə Allahdan qorxun ki, bəlkə sizə bəxş etdiyi nemətlərə görə Allaha şükür edəsiniz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِذۡ تَقُولُ لِلۡمُؤۡمِنِينَ أَلَن يَكۡفِيَكُمۡ أَن يُمِدَّكُمۡ رَبُّكُم بِثَلَٰثَةِ ءَالَٰفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ مُنزَلِينَ
Ey Peyğəmbər! Bədr döyüşündə müşriklərə yardım gələcəyini eşitdikdən sonra sənin möminləri sabitqədəm edərək: "Məgər Allahın sizə döyüşdə yardın etmək üçün Özü tərəfindən üç min mələk endirərək köməyinizə çatması, sizə yetməzmi?!"- dediyini yadına sal
Ibisobanuro by'icyarabu:
بَلَىٰٓۚ إِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ وَيَأۡتُوكُم مِّن فَوۡرِهِمۡ هَٰذَا يُمۡدِدۡكُمۡ رَبُّكُم بِخَمۡسَةِ ءَالَٰفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ مُسَوِّمِينَ
Əlbəttə ki, bu sizə kifayət edər. Hələ Allahdan sizə daha başqa bir yardım müjdəsi də vardır. Əgər döyüşdə səbirli olub, Allahdan qorxsanız, düşmənləriniz üstünüzə gəldikləri zaman, Allah sizə dərhal yardım edər. Əgər bu baş verərsə, Rəbbiniz, həm özləri, həm də atları açıq-aydın əlamətlə nişanlanmış beş min mələklə sizə yardım edər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا جَعَلَهُ ٱللَّهُ إِلَّا بُشۡرَىٰ لَكُمۡ وَلِتَطۡمَئِنَّ قُلُوبُكُم بِهِۦۗ وَمَا ٱلنَّصۡرُ إِلَّا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡحَكِيمِ
Allah mələklər vasirəsi ilə bu köməyi və imdadı sizə sevinc dolu bir xəbər olmaq üçün və bunun sayəsində qəlbləriniz rahatlansın deyə etdi. Şübhəsiz ki, zəfər sadəcə bu zahiri səbəblərlə olmur, həqiqi zəfər yalnız heç bir kimsə Onu məğlub edə bilməyən qüdrətli, işlərində və şəriətində müdrik olan Allahdandır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
لِيَقۡطَعَ طَرَفٗا مِّنَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَوۡ يَكۡبِتَهُمۡ فَيَنقَلِبُواْ خَآئِبِينَ
Allah sizin Bədr döyüşündə əldə etdiyiniz zəfəri, döyüş səbəbi ilə kafir olanların bir qismini məhv etmək, başda bir qismini isə alçaldıb, məğlub olduqlarına görə qəzəblənmələri, məyus və zəlil halda geri dönmələri, üçün belə etdi.
Ibisobanuro by'icyarabu:
لَيۡسَ لَكَ مِنَ ٱلۡأَمۡرِ شَيۡءٌ أَوۡ يَتُوبَ عَلَيۡهِمۡ أَوۡ يُعَذِّبَهُمۡ فَإِنَّهُمۡ ظَٰلِمُونَ
Allahın rəsulu - sallallahu aleyhi və səlləm - Uhud döyüşündə müşriklərin başçılarına, etdikləri zülmə görə onlara qarşı Allaha dua etdikdə, Allah ona belə buyurdu: "Bu işin sənə aidiyyəti yoxdur, əksinə, bütün işlər Allaha məxsusdur, Allah sizin aranızda hökm verənə qədər və ya İslama daxil olub tövbə edənə qədər yaxud küfrlərində davam edib Allah onlara əzab verənə qədər səbir et". Çünki onlar əzaba layiq görülən zalımdırlar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ يَغۡفِرُ لِمَن يَشَآءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Göylərdə və yerdə nə varsa, - yaratmaq və idarə etmək - hamısı Allaha məxsusdur. Allah istədiyi qulu rəhməti ilə bağışlayar, istədiyinə də ədaləti ilə əzab verər. Allah, Öz qullarından tövbə edən kəsləri bağışlayandır və onlara qarşı rəhmlidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡكُلُواْ ٱلرِّبَوٰٓاْ أَضۡعَٰفٗا مُّضَٰعَفَةٗۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Cəhalət əhlinin etdikləri kimi borc verdikdə mayanızdan qat-qat artırılmış sələmi almaqdan çəkinin! Allahın əmrlərinə tabe olub, qadağanlarından çəkinməklə Ondan qorxun ki, bəlkə, dünya və axirətdə istədiyiniz xeyirə nail olasız.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• مشروعية التذكير بالنعم والنقم التي تنزل بالناس حتى يعتبر بها المرء.
• من أعظم أسباب تَنَزُّل نصر الله على عباده ورحمته ولطفه بهم: التزامُ التقوى، والصبر على شدائد القتال.
• Hər zaman Allahdan qorxmaq və döyüşdə çətinliyə səbir etmək, insanlara Allahın köməyi, rəhməti və lütfünün nazil olması üçün ən başlıca səbəbdir.
• الأمر كله لله تعالى، فيحكم بما يشاء، ويقضي بما أراد، والمؤمن الحق يُسَلم لله تعالى أمره، وينقاد لحكمه.
• Bütün işlər Uca Allaha məxsusdur. Allah istədiyi hökmü verər və istədiyini əmr edər. Həqiqi mömin isə işlərini Uca Allaha həvalə edər və Onun hökmlərini yerinə yetirər.
• الذنوب - ومنها الربا - من أعظم أسباب خِذلان العبد، ولا سيما في مواطن الشدائد والصعاب.
• Xüsusəndə çətin və sıxıntı anlarında günahlar - sələm - insanın rəzil olmasının ən böyük səbəbidir.
• مجيء النهي عن الربا بين آيات غزوة أُحد يشعر بشمول الإسلام في شرائعه وترابطها بحيث يشير إلى بعضها في وسط الحديث عن بعض.
• Sələmi qadağan edən ayələrin Uhud döyüşündən bəhs edən ayələr arasında qeyd edilməsi - yəni bəzi hökmlərin, mövzuya aid olmayan ayələr arasında zikr edilməsi, İslam şəriətinin əhatəli və həmçinin bu şəriətin bir-birinə bağlı olmasına dəlalət edir.
۞ وَسَارِعُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ أُعِدَّتۡ لِلۡمُتَّقِينَ
Saleh əməllərlə və başqa cür xeyirli xeyirli əməllər edərək Allaha yaxınlaşmaqa tələsin. Əgər belə etsəniz Allahdan böyük məğfirətə nail olub, Allahın müttəqi qulları üçün hazırladığı, genişliyi göylər və yer qədər olan Cənnətə daxil olarsınız.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي ٱلسَّرَّآءِ وَٱلضَّرَّآءِ وَٱلۡكَٰظِمِينَ ٱلۡغَيۡظَ وَٱلۡعَافِينَ عَنِ ٱلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Müttəqilər, mallarını həm rahatlıq, həm də ki, çətinlik vaxtında Allah yolunda xərcləyən, intiqam almağa qadir olduqları halda isə qəzəblərini boğan və onlara zülüm edənləri bağışlayan kimsələrdir. Allah, bu sifətlərə sahib olan yaxşı iş görənləri sevər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَٱلَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَٰحِشَةً أَوۡ ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ ذَكَرُواْ ٱللَّهَ فَٱسۡتَغۡفَرُواْ لِذُنُوبِهِمۡ وَمَن يَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ إِلَّا ٱللَّهُ وَلَمۡ يُصِرُّواْ عَلَىٰ مَا فَعَلُواْ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Müttəqilər o kimsələrdir ki, böyük bir günah etdikdə, yaxud özlərinə zülm etdərək kiçik günahlar etdikdə, uca Allahın, asilər üçün hazırladığı əzabı və müttəqilərə vəd verdiyi cənnətləri xatırlayıb, Allahdan günahlarını örtməsini və günahlarına görə ona əzab vermənməsini diləyərlər. Çünki günahları tək Allahdan başqa bağışlaya bilən yoxdur. Bir də onlar günah etdiklərini bildikdə, günah etməkdə israr etməzlər. Şübhəsiz ki, Allah, bütün günahları bağışlayandır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
أُوْلَٰٓئِكَ جَزَآؤُهُم مَّغۡفِرَةٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَجَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ وَنِعۡمَ أَجۡرُ ٱلۡعَٰمِلِينَ
Belə gözəl və xoş sifətlərə sahib olan kimsələrin mükafatı, Allah onların günahlarını örtməsi, günahlarına görə onlara əzab verməməsi və onlar üçün axirətdə qəsirləri altından çaylar axan və orada ədəbi qalacaqları cənnətlərdir. Allaha itaət edən kimsələr üçün bu necə də gözəl bir mükafatdır!
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِكُمۡ سُنَنٞ فَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ
Möminlər Uhud döyüşündə başlarına gələn müsibətlə imtahan edildikdə, Allaha onlara təsəlli olaraq dedi: "Sizdən öncə də, kafirlərin həlak olması və möminləri imtahan etdikdən sonra gözəl sonluğu məhz onlar üçün edərək bir çox belə İlahi hadisələr olub keçmişdir. Elə isə yer üzünü gəzib, Allah və rəsulunu yalan sayanların aqibətini ibrət alaraq baxın, artıq onların yurdları boş qalmış və mal-dövlətləri də məhv olmuşdur".
Ibisobanuro by'icyarabu:
هَٰذَا بَيَانٞ لِّلنَّاسِ وَهُدٗى وَمَوۡعِظَةٞ لِّلۡمُتَّقِينَ
Bu Quran Kərim, bütün insanlar üçün haqqı açıqlayan, batildən çəkindirən, doğru yolu göstərən və müttəqiləri Allahın əzabından qoruyandır. Çünki məhz müttəqilər, Quranda olan doğru yoldan faydalanan kimsələrdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَا تَهِنُواْ وَلَا تَحۡزَنُواْ وَأَنتُمُ ٱلۡأَعۡلَوۡنَ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Ey Möminlər! Uhud döyüşündə sizə baş vermiş bəzi hadisələrə görə zəiflik göstərməyin və kədərlənməyin, sizə belə şey əsla yaraşmaz. Əgər siz Allaha və Onun Öz müttəqi qullarına verdiyi vədə iman etmisinizsə, bilin ki, qəlbinizdəki imanınız və Allahın sizə olan köməyi və yardımı ilə üstün olan kəslər sizsiniz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِن يَمۡسَسۡكُمۡ قَرۡحٞ فَقَدۡ مَسَّ ٱلۡقَوۡمَ قَرۡحٞ مِّثۡلُهُۥۚ وَتِلۡكَ ٱلۡأَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيۡنَ ٱلنَّاسِ وَلِيَعۡلَمَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَيَتَّخِذَ مِنكُمۡ شُهَدَآءَۗ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Möminlər! Əgər sizdən Uhud döyüşündə bəziləriniz yaralanıb bəziləriniz öldüsə, əlbəttə, sizə baş verən bu müsibət düşməniniz olan o kafir qövmə də (Bədr döyüşündə) eyni ilə baş vermişdir. Allah bu günləri istədiyi qalibiyyəti və məğlubiyyəti, mömin və kafir insanlar arasında böyük bir hikmətlər görə və bu hikmətlərdən biri də, möminləri münafiqlərdən ayırd etmək və həmçinin qullarından istədiyinə Allaha yolunda şəhidlik məqamına çatdırmaq üçün növbə ilə dəyişər. Allah, Onun yolunda cihad etməyi tərk edərək özlərinə zülm edən zalımları sevməz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• الترغيب في المسارعة إلى عمل الصالحات اغتنامًا للأوقات، ومبادرة للطاعات قبل فواتها.
• من صفات المتقين التي يستحقون بها دخول الجنة: الإنفاق في كل حال، وكظم الغيظ، والعفو عن الناس، والإحسان إلى الخلق.
• Malını bolluqda da, qıtlıqda Allah üçün xərcləmək, qəzəbini boğmaq, insanları bağışlamaq və insanlara yaxşılıq edəmək Cənnətə daxil olmaqa layiq görülən müttəqilərin vəsflərindən biridir.
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تَدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ وَلَمَّا يَعۡلَمِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ مِنكُمۡ وَيَعۡلَمَ ٱلصَّٰبِرِينَ
Ey Möninlər! Yoxsa həqiqətən də siz, Allah yolunda cihad edərkən müsibətə dözməyib və səbirsizlik nümayiş etdirən mücahidləri, cihadda onlara baş verən müsibətlərə səbirlə yanaşan mücahidlərdən ayır etmədən Cənnətə daxil olacaqınızımı güman edirsiniz?!
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَقَدۡ كُنتُمۡ تَمَنَّوۡنَ ٱلۡمَوۡتَ مِن قَبۡلِ أَن تَلۡقَوۡهُ فَقَدۡ رَأَيۡتُمُوهُ وَأَنتُمۡ تَنظُرُونَ
Ey möminlər! Siz ölüm məşəqqətini görməzdən öncə Bədr döyüşündə qardaşlarınız şəhid olduğu kimi, siz də Allah yolunda şəhid olmaq üçün kafirlərlə qarşılaşmaqı arzu edirdiniz. Budur, indi siz arzuladığınızı Uhud döyüşündə öz gözləriniz ilə gördüyünüz halda baxıb durursunuz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٞ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِ ٱلرُّسُلُۚ أَفَإِيْن مَّاتَ أَوۡ قُتِلَ ٱنقَلَبۡتُمۡ عَلَىٰٓ أَعۡقَٰبِكُمۡۚ وَمَن يَنقَلِبۡ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِ فَلَن يَضُرَّ ٱللَّهَ شَيۡـٔٗاۚ وَسَيَجۡزِي ٱللَّهُ ٱلشَّٰكِرِينَ
Muhəmməd - sallallahu aleyhi və səlləm - ondan öncə gəlib-getmiş, ölmüş, yaxud öldürülmüş Allahın elçilərindən olan bir elçidir. Məgər o, ölərsə və ya öldürülərsə, siz dininizdən geri dönüb və cihadı tərkmi edəcəksiniz?! Sizdən kim dinindən geri dönərsə, Allaha heç bir şeylə zərər verməz. Çünki Allah yenilməz qüvvət və izzət sahibidir. Allahın dinini tərk edən kimsə, nəfsini dünya və axirət ziyanına məruz qoyaraq, yalnız öz nəfsinə zərər vermişdir. Allah Ona şükür edən kimsələri dinlərində sabitqədəm etməklə və Allah yolunda cihad etdikləri üçün ən yaxşı mükafatla mükafatlandıracaqdır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا كَانَ لِنَفۡسٍ أَن تَمُوتَ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِ كِتَٰبٗا مُّؤَجَّلٗاۗ وَمَن يُرِدۡ ثَوَابَ ٱلدُّنۡيَا نُؤۡتِهِۦ مِنۡهَا وَمَن يُرِدۡ ثَوَابَ ٱلۡأٓخِرَةِ نُؤۡتِهِۦ مِنۡهَاۚ وَسَنَجۡزِي ٱلشَّٰكِرِينَ
Allahın qədəri olmadan heç kəs ölümü dadmaz. Allahın insan üçün əcəl olaraq yazdığı müddət başa çatdıqdan sonra, insan bu əcəldən nə az nə də ki, çox yaşaya bilməz. Kim əməli ilə dünya mükafatını istəsə, bu mükafatdan ona, yalnız qismətində olan qədər verərik. Axirətdə isə onun heç bir payı olmaz. Kim də əməli ilə axirətdə Allahın savabını istəsə, ona da axirət savabından verərik. Biz Rəbbinə şükür edənləri mütləq böyük bir mükafatla mükafatlandıracağıq.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيّٖ قَٰتَلَ مَعَهُۥ رِبِّيُّونَ كَثِيرٞ فَمَا وَهَنُواْ لِمَآ أَصَابَهُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا ٱسۡتَكَانُواْۗ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلصَّٰبِرِينَ
Allahın peyğəmbərlərindən neçə-neçə peyğəmbər çoxlu sayda ona tabe olan dindarlarla birlikdə vuruşmuşlar. Onlar Allah yolunda başlarına gələn ölüm və ya yaralanmağa görə nə zəifləmiş, nə düşmənlə döyüşməkdən acizlik göstərmiş, nə də düşmənə tabe olmuşlar. Əksinə, səbir edib sabitqədəm olmuşdular. Allah Onun yolunda çətinliklərə və məşəqqətlərə səbir edənləri sevər!
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا كَانَ قَوۡلَهُمۡ إِلَّآ أَن قَالُواْ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسۡرَافَنَا فِيٓ أَمۡرِنَا وَثَبِّتۡ أَقۡدَامَنَا وَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Bu müsibət onlara baş verən zaman, Allah üçün səbir edən kimsələrin sözü ancaq: "Ey Rəbbimiz, günahlarımızda və əməllərimizdə həddi aşmağımızı bizə bağışla, düşmənimizlə qarşılaşdıqda qədəmlərimizi sabit et və Sənə kafir olan qövmə qələbə çalmaqda bizə yardım et!"– olmuşdur.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَـَٔاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ ثَوَابَ ٱلدُّنۡيَا وَحُسۡنَ ثَوَابِ ٱلۡأٓخِرَةِۗ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Beləcə, Allah onlara yardım etməklə və yer üzərində onları bərqərar etməklə dünya mükafatını, axirətdə isə onlardan razı qalma və nəim cənnətlərində əbədi nemətlər içərisində olmaqla ən gözəl mükafat bəxş etdi. Allah, ibadətlərində və insanlarla ünsiyyətdə yaxşılıq edənləri sevər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• الابتلاء سُنَّة إلهية يتميز بها المجاهدون الصادقون الصابرون من غيرهم.
• يجب ألا يرتبط الجهاد في سبيل الله والدعوة إليه بأحد من البشر مهما علا قدره ومقامه.
• Allah yolunda cihadı və İslama dəvəti kimliyindən aslı olamyaraq hər hansı bir insana bağlamaq yanlışdır.
• أعمار الناس وآجالهم ثابتة عند الله تعالى، لا يزيدها الحرص على الحياة، ولا ينقصها الإقدام والشجاعة.
• İnsanların ömrü və əcəli uca Allah yanında sabit və dəyişməzdir. Bu ömrü nə yaşamaqa həris insanın hərisliyi artıra nə də cəsur və şücaətli insanını cəsarəti və cürəti azalda bilməz.
• تختلف مقاصد الناس ونياتهم، فمنهم من يريد ثواب الله، ومنهم من يريد الدنيا، وكلٌّ سيُجازَى على نيَّته وعمله.
• İnsanların məqsəd və niyyətləri müxtəlifdir. Onlardan bəziləri Allahdan axirət savabını umur, bəziləri isə dünyanın naz-nemətini. Allah isə hər kəsin niyyət və əməllərinə görə mükafatını verəcəkdir.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِن تُطِيعُواْ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يَرُدُّوكُمۡ عَلَىٰٓ أَعۡقَٰبِكُمۡ فَتَنقَلِبُواْ خَٰسِرِينَ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Əgər yəhudiləri, nəsraniləri və müşriklərdən olan kafirlərin sizə əmr etdiklərinə itaət etsəniz, onlar sizi iman etdikdən sonra cahillik dövründə olduğunuz kimi sizi dininizdən küfrə geri döndərər və beləliklə də, siz dünya və axirətdə ziyana uğramış halda geri dönərsiniz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
بَلِ ٱللَّهُ مَوۡلَىٰكُمۡۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلنَّٰصِرِينَ
Əgər bu kafirlərə itaət etdib onlardan yardım diləsəniz onlar sizə heç vaxt yardım etməzlər. Əksinə düşməninizə qarşı yardımçiniz, Allahdır. Elə isə Ona itaət edin. Çünki pak olan Allah, kömək edənlərin ən yaxşısıdır və elə buna görə də sizin Onun yardımından başqa heç kimsənin yardımına ehtiyacınız yoxdur.
Ibisobanuro by'icyarabu:
سَنُلۡقِي فِي قُلُوبِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلرُّعۡبَ بِمَآ أَشۡرَكُواْ بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ سُلۡطَٰنٗاۖ وَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ وَبِئۡسَ مَثۡوَى ٱلظَّٰلِمِينَ
Allaha şərik qoşduqlarına görə kafirlərin qəlblərinə elə bir şiddətli qorxu salarıq ki, onlar haqqında özlərinə heç bir dəlil nazil edilməyən, özlərindən ilahlar uydurub onlara ibadət edərək Allaha şərik qoşduqları səbəbindən sizinlə döyüşməyə tab gətirə bilməzlər. Axirətdə onların qərar tutacaqları qayıdış yeri Oddur. Zalımların qərar tutacaqları od nə pisdir!
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَقَدۡ صَدَقَكُمُ ٱللَّهُ وَعۡدَهُۥٓ إِذۡ تَحُسُّونَهُم بِإِذۡنِهِۦۖ حَتَّىٰٓ إِذَا فَشِلۡتُمۡ وَتَنَٰزَعۡتُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِ وَعَصَيۡتُم مِّنۢ بَعۡدِ مَآ أَرَىٰكُم مَّا تُحِبُّونَۚ مِنكُم مَّن يُرِيدُ ٱلدُّنۡيَا وَمِنكُم مَّن يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَۚ ثُمَّ صَرَفَكُمۡ عَنۡهُمۡ لِيَبۡتَلِيَكُمۡۖ وَلَقَدۡ عَفَا عَنكُمۡۗ وَٱللَّهُ ذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Uca Allahın izni ilə Uhud döyüşündə kafirləri amansızlıqla öldürdüyünüz zaman, Allah sizə düşmənləriniz üzərində qələbə çalmağı nəsib edərək sizə verdiyi vədini yerinə yetirdi. Nəhayət, Allah sizə, arzuladığınız şeyi, düşmən üzərində qələbəni göstərdikdə, siz, Peyğəmbərin - səllallahu aleyhi və səlləm - sizə əmr etdiyini yerinə yetirməkdən qorxub, zəyiflik göstərib, döyüş yerinizdə qalmaq yoxsa oranı tərk edib qənimət toplamaq barəsində bir-birinizlə ixtilaf etdiniz və Peyğəmbərin - səllallahu aleyhi və səlləm - hər bir halda döyüş yerinizdə qalıb oranı tərk etməmək əmrinə asi oldunuz. İçərinizdən kimisi dünya qənimətlərini istəyirdi. Onlar döyüş yerlərini tərk edən kimsələrdir. Kimisi də axirət savabını istəyirdi. Onlar isə Peyğəmbərin - səllallahu aleyhi və səlləm - əmrinə tabe olub döyüş yerlərini tərk etməyən kimsələrdir. Sonra Allah üzünüzü onlardan döndərib, müsibətə səbir edən mömini, müsibətə səbir etməyib, zəyiflik göstərən möminlərdən ayırd etmək üçün düşmənlərinizi sizin üzərinizə saldırdı. Allah, artıq sizin Peyğəmbərin - səllallahu aleyhi və səlləm - əmrinə müxalif olaraq qazandığınız günahı əfv etdi. Allah möminləri imana yönəldib, günahlarını əfv etdiyi və onlara baş verən müsibətlərə görə onlara mükafat bəxş etdiyi üçün möminlərə qarşı böyük lütf sahididir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ إِذۡ تُصۡعِدُونَ وَلَا تَلۡوُۥنَ عَلَىٰٓ أَحَدٖ وَٱلرَّسُولُ يَدۡعُوكُمۡ فِيٓ أُخۡرَىٰكُمۡ فَأَثَٰبَكُمۡ غَمَّۢا بِغَمّٖ لِّكَيۡلَا تَحۡزَنُواْ عَلَىٰ مَا فَاتَكُمۡ وَلَا مَآ أَصَٰبَكُمۡۗ وَٱللَّهُ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ
Ey Möminlər! Uhud döyüşü günü Peyğəmbərin - səllallahu aleyhi və səlləm - əmrinə müxalif olduğunuz üçün başnıza gələn müsibətə görə döyüş meydanından qaçdığınızı yadınıza salın. O zaman Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm - arxanızdan sizi: "Ey Allahın qulları mənə tərəf gəlin! Ey Allahın qulları mənə tərəf gəlin!" -deyərək çağırdığı halda, siz heç kimə məhəl qoymadan düşməndən qaçırdınız. Allah da bu əməlinizə görə sizi məğlubiyyət, qənimətdən məhrum olma və nəhayət aranızda Peyğəmbərin - səllallahu aleyhi və səlləm - qətl edilməsi barəsindəki yayılan xəbərlə qəminizin üstünə qəm qoymaqla cəzalandırdı ki, əlinizdən çıxan, Allah yardımına, əldə edə bilmədiyiniz qənimətə və başınıza gələn ölüm və yaralanma müsibətin görə kədərlənməyəsiniz. Elə ki siz, Peyğəmbərin ölüm xəbərinin yanlış olduğunu bildikdə, bütün müsibətlər, agrı və acılar sizə rahat gəldi. Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır. Qəlblərinizdə olanlar və ya əzalarınızla etdiyiniz əməllər Allaha gizli qalmaz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• التحذير من طاعة الكفار والسير في أهوائهم، فعاقبة ذلك الخسران في الدنيا والآخرة.
• Kafirlərə itaət edib, onların nəfsinin istəyinə uymaqdan çəkindirmək. Əgər kim bunu edərsə, dünya və axirətdə onun aqibəti ziyana uğramaqdır.
• إلقاء الرعب في قلوب أعداء الله صورةٌ من صور نصر الله لأوليائه المؤمنين.
ثُمَّ أَنزَلَ عَلَيۡكُم مِّنۢ بَعۡدِ ٱلۡغَمِّ أَمَنَةٗ نُّعَاسٗا يَغۡشَىٰ طَآئِفَةٗ مِّنكُمۡۖ وَطَآئِفَةٞ قَدۡ أَهَمَّتۡهُمۡ أَنفُسُهُمۡ يَظُنُّونَ بِٱللَّهِ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ ظَنَّ ٱلۡجَٰهِلِيَّةِۖ يَقُولُونَ هَل لَّنَا مِنَ ٱلۡأَمۡرِ مِن شَيۡءٖۗ قُلۡ إِنَّ ٱلۡأَمۡرَ كُلَّهُۥ لِلَّهِۗ يُخۡفُونَ فِيٓ أَنفُسِهِم مَّا لَا يُبۡدُونَ لَكَۖ يَقُولُونَ لَوۡ كَانَ لَنَا مِنَ ٱلۡأَمۡرِ شَيۡءٞ مَّا قُتِلۡنَا هَٰهُنَاۗ قُل لَّوۡ كُنتُمۡ فِي بُيُوتِكُمۡ لَبَرَزَ ٱلَّذِينَ كُتِبَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقَتۡلُ إِلَىٰ مَضَاجِعِهِمۡۖ وَلِيَبۡتَلِيَ ٱللَّهُ مَا فِي صُدُورِكُمۡ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمۡۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
Sonra bu iztirab və kədərin ardınca Allah sizə bir rahatlıq və inam nazil etdi. Sizdən bir qisminizi – bunlar Allahın vədinə yəqin olan kimsələrdir – qəlblərindəki arxayınlıq və sükunətə görə mürgü bürüdü. O biri qisminiz isə yalnız öz canlarının salamat qalmasından başqa heç bir istəyi olmayan, qəlbləri isə arxayınlıq və sükunətdən məhrum olmuş, narahatçılıq və qorxu içərisində olan münafiqlərdir. Bu münafiqlər, cəhalət əhlinin zənn etdiyi kimi Allahı layiqincə qiymətləndirməyərək, Allahın Öz peyğəmbərinə və qullarına heç bir yardımın etməyəcəyini düşünüb, Allah barəsində pis zənnə qapılaraq cahililkləri üzündən belə dedilər: "Döyüşə çıxmaq işində bizim heç bir rəyimiz yoxdur, əgər bir rəyimiz olsayı çıxmazdıq". Ey Peyğəmbər! Onlara cavab olaraq belə de: "Sözsüz ki, bütün işlər Allaha aiddir, Allah istədiyini edər və istədiyi hökmü verər və elə sizi döyüşə çıxaranda Allahdır". Bu münafiqlər qəlblərindəki şəkk-şübhəni və pis zənni gizlədib, sənə bildirmək istəmədən: "Əgər döyüşə çıxmaqda bizim bir rəyimiz olsaydı, elə bu yerdə öldürülməzdik"– deyirlər. Ey Peyğəmbər! Onlara belə cavab ver: "Əgər siz döyüş və ölüm meydanından uzaq bir yerdə, evlərinizdə olsaydınız, sizlərdən öldürülməsi əzəldən yazılmış kəslər, yenə çıxıb öləcəkləri yerlərə gedərdilər. Allah sizin qəlblərinizdə olan niyyət və məqsədlərinizi sınamaq və qəlblərinizdəki imanı nifaqdan ayırd etmək üçün belə etdi. Allah qullarının qəlblərində olanı biləndir və bundan Allaha heç bir şey qizli qalmaz".
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ ٱلَّذِينَ تَوَلَّوۡاْ مِنكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡتَقَى ٱلۡجَمۡعَانِ إِنَّمَا ٱسۡتَزَلَّهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ بِبَعۡضِ مَا كَسَبُواْۖ وَلَقَدۡ عَفَا ٱللَّهُ عَنۡهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٞ
Ey Muhammədin - sallallahu aleyhi və səlləm - səhabələri! Uhudda müşriklərin qoşunu ilə müsəlmanların qoşunu qarşılaşdığı gün sizdən məğlub olanları şeytan, qazandıqları bəzi günahlar üzündən səhv etməyə sövq etdi. Buna baxmayaraq Allah onları, Öz lütfü və rəhməti sayəsində bağışlayıb, əzab vermədi. Həqiqətən, Allah tövbə edənləri bağışlayandır, həlimdir, onlara əzab verməyə tələsməz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَقَالُواْ لِإِخۡوَٰنِهِمۡ إِذَا ضَرَبُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَوۡ كَانُواْ غُزّٗى لَّوۡ كَانُواْ عِندَنَا مَا مَاتُواْ وَمَا قُتِلُواْ لِيَجۡعَلَ ٱللَّهُ ذَٰلِكَ حَسۡرَةٗ فِي قُلُوبِهِمۡۗ وَٱللَّهُ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Siz, ruzi qazanmaq üçün səfərə çıxıb və ya döyüşə gedib orada vəfat etmiş və ya öldürülmüş yaxın qohum-əqrəbaları barəsində: "Əgər onlar səfərə çıxmayıb və ya döyüşə getməyib bizim yanımızda olsaydılar, nə ölər, nə də öldürülərdilər"– deyən münafiqlərdən olan kafirlər kimi olmayın! Allah bu qənaəti onların qəlblərində onlar üçün bir hüzün və həsrət olsun deyə belə etdi. Halbuki, Öz istəyi ilə dirildən də, öldürən də, tək Allahdır. Allahın yazdığı qədərə, nə evdə qalıb səfərə və ya dövüşə çıxmamaq mane olar, nə də ki, səfərə və ya dövüşə çıxmaq tezləşdirər. Allah nə etdiklərinizi görür. Etdiyiniz əməllər əsla Ona gizli qalmaz və O, əməllərinizin müqabilini sizə verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَئِن قُتِلۡتُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَوۡ مُتُّمۡ لَمَغۡفِرَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَحۡمَةٌ خَيۡرٞ مِّمَّا يَجۡمَعُونَ
Ey möminlər! Əgər siz Allah yolunda öldürülər və ya ölərsinizsə, bilin ki, Allah sizi mütləq böyük bir məğfirəti ilə bağışlayıb, sizə Öz rəhməti ilə rəhm edəcəkdir. Bu, bu dünyadan və onların topladıqları müvəqqəti dünya nemətlərindən daha xeyirlidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• الجهل بالله تعالى وصفاته يُورث سوء الاعتقاد وفساد الأعمال.
• Uca Allahdan və Onun sifətlərindən qafil olmaq, Allah barədə pis zənn etməyə və əməllərin fəsad olmasına gətirib çıxarır.
• آجال العباد مضروبة محدودة، لا يُعجلها الإقدام والشجاعة، ولايؤخرها الجبن والحرص.
• İnsanların əcəlləri müəyyən bir vaxta kimidir. Bu əcəli nə mərdlik və şücaət tezləşdirə, nə də ki, qorxaqlıq və hərislik gecikdirə bilməz.
• من سُنَّة الله تعالى الجارية ابتلاء عباده؛ ليميز الخبيث من الطيب.
فَبِمَا رَحۡمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ لِنتَ لَهُمۡۖ وَلَوۡ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ ٱلۡقَلۡبِ لَٱنفَضُّواْ مِنۡ حَوۡلِكَۖ فَٱعۡفُ عَنۡهُمۡ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ وَشَاوِرۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِۖ فَإِذَا عَزَمۡتَ فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَوَكِّلِينَ
Ey Peyğəmbər! Allahın mərhəməti sayəsində sən səhabələrinə gözəl əxlaqla rəftar etdin. Əgər sən söz və əməlində kobud və daş qəlbli olsaydın, heç şübhəsiz, onlar sənin ətrafından dağılıb gedərdilər. Elə isə onların sənə qarşı haqsızlıq etdiklərini əfv et, onlar üçün Allahdan bağışlanma dilə və görəcəyin işlər barədə ehtiyac olarsa, onlarla məsləhətləş, məsləhətləşdikdən sonra qəti qərara gəldikdə isə o işi edib Allaha təvəkkül et! Həqiqətən, Allah təvəkkül edənləri sevər, işlərində müvəffəq edər və onlara yardımçı olar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِن يَنصُرۡكُمُ ٱللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمۡۖ وَإِن يَخۡذُلۡكُمۡ فَمَن ذَا ٱلَّذِي يَنصُرُكُم مِّنۢ بَعۡدِهِۦۗ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
Əgər Allah sizə Öz köməyi və yardımı ilə dayaq olarsa, hətta bütün insanlar sizə qarşı qalxsalar, yenə də sizə heç kəs qalib gələ bilməz. Yox, əgər Allah sizi köməksiz tərk edib, öz nəfsinizə buraxarsa, Ondan sonra kimsə sizə yardım edən tapılmaz. Bilin ki, kömək yalnız tək Allahın əlindədir. Elə isə, Qoy möminlər başqasına deyil, təkcə Allaha arxalansınlar!
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَن يَغُلَّۚ وَمَن يَغۡلُلۡ يَأۡتِ بِمَا غَلَّ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۚ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا كَسَبَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Peyğəmbərlərdən kiməsə qənimətdən Allahın ona aid etmədiyi bir şeyi xəyanət edərək götürməsi yaraşmaz. Sizlərdən kim qənimətdən bir şey götürərək xəyanət edərsə, xəyanət etdiyi şeylə qiyamət günü insanlar qarşısına boynuna yüklənmiş halda gələrək rüsvayçılıqla əzab olunar. Sonra isə hər kəsə əməllərinin əvəzi naqis edilmədən tam verilər və onlara günahları artırılaraq və ya savabları azaldılaraq əsla zülm edilməz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
أَفَمَنِ ٱتَّبَعَ رِضۡوَٰنَ ٱللَّهِ كَمَنۢ بَآءَ بِسَخَطٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَمَأۡوَىٰهُ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
İman gətirib, saleh əməllər edərək Allahın rizasını qazanmağa can atan kəs, Allaha küfr edib, günah əməllər edən və Allahın qəzəbinə gələn və gedəcəyi yer Cəhənnəm olan kəs kimi ola bilərmi?! Ora nə pis qayıdış və məskunlaşan yeridir!
Ibisobanuro by'icyarabu:
لَقَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذۡ بَعَثَ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡ أَنفُسِهِمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِهِۦ وَيُزَكِّيهِمۡ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبۡلُ لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ
Artıq Allah möminlərə, onların öz işərisindən, özlərinə Quran ayələrini oxuyan, onları Allaha şərik qoşma və rəzil əxlaq günahlardan təmizləyən, onlara Quranı və Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və səlləm - sünnətini öyrədən bir elçi göndərməklə lütf göstərdi. Halbuki, bu elçi göndərilməzdən öncə onlar doğru-düzdün yoldan açıq-aydın azğınlıq içərisində idilər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
أَوَلَمَّآ أَصَٰبَتۡكُم مُّصِيبَةٞ قَدۡ أَصَبۡتُم مِّثۡلَيۡهَا قُلۡتُمۡ أَنَّىٰ هَٰذَاۖ قُلۡ هُوَ مِنۡ عِندِ أَنفُسِكُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Ey Möminlər! Bədr döyüşündə düşmənlərinizdən bir qisimini öldürüb diğər bir qisimini isə əsir alaraq onları ikiqat müsibətə məruz qoyduqunuz halda, Uhud döyüşündə sizdən bəziləri şəhid olub məğlubiyyətə uğrayaraq başınıza bir müsibət gəldiyi zaman: "Biz Allaha iman etdiyimiz və Allahın elçisi - səllallahu aleyhi və səlləm - də aramızda olduğu bir halda, bu müsibət bizə haradan gəldi?"– söylədiniz. Ey Peyğəmbər! De: "Başınıza gələn bu müsibət, bir-biriniz ilə mübahisə edib, Peyğəmbərə - səllallahu aleyhi və səlləm - asi olmaqınızın ucbatındandır!" Həqiqətən, Allah hər şeyə qadirdir. Allah istədiyinə kömək edir və istədiyinidə rəzil edər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• النصر الحقيقي من الله تعالى، فهو القوي الذي لا يحارب، والعزيز الذي لا يغالب.
• Həqiqi kömək uca Allahdandır. O, güc-qüvvət sahibidir, kimsə Onunla mübarizə apara bilməz. İzzətlidir, heç vaxt məğlub edilməz.
• لا تستوي في الدنيا حال من اتبع هدى الله وعمل به وحال من أعرض وكذب به، كما لا تستوي منازلهم في الآخرة.
• Dünyada Allahın doğru yoluna tabe olub, xeyirli işlər görən kimsənin halı ilə Allahdan üz çevirib və Onu yalan sayan kimsənin halı ilə eyni dərəcədə olmadığı kimi, axirətdə də onların halı eyni dərəcədə olmayacaqdır.
• ما ينزل بالعبد من البلاء والمحن هو بسبب ذنوبه، وقد يكون ابتلاء ورفع درجات، والله يعفو ويتجاوز عن كثير منها.
• İnsana baş verən bəla və ya müsibət öz günahlarının üzündəndir. Bəzən də bu bəla və ya müsibətlər, onun Allah yanında dərəcələrinin yüksəlməsinə səbəbdir. Allah isə çox insanların günahını əfv edib bağışlayar.
وَمَآ أَصَٰبَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡتَقَى ٱلۡجَمۡعَانِ فَبِإِذۡنِ ٱللَّهِ وَلِيَعۡلَمَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Uhud döyündə sizin qoşununuz müşriklərin qoşunu ilə üz-üzə gəldiyi gün, sizə üz vermiş məğlubiyyət, yaralanma və ölüm müsibəti Allahın izni və yazdığı qədər ilə oldu ki, hətta sadiq möminləri böyük bir hikmət üçün aşkara çıxartsın.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلِيَعۡلَمَ ٱلَّذِينَ نَافَقُواْۚ وَقِيلَ لَهُمۡ تَعَالَوۡاْ قَٰتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَوِ ٱدۡفَعُواْۖ قَالُواْ لَوۡ نَعۡلَمُ قِتَالٗا لَّٱتَّبَعۡنَٰكُمۡۗ هُمۡ لِلۡكُفۡرِ يَوۡمَئِذٍ أَقۡرَبُ مِنۡهُمۡ لِلۡإِيمَٰنِۚ يَقُولُونَ بِأَفۡوَٰهِهِم مَّا لَيۡسَ فِي قُلُوبِهِمۡۚ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا يَكۡتُمُونَ
Və münafiqləri bəlli etsin deyə, onlara: "Allah yolunda döyüşün, yaxud heç olmasa sayınızın çoxluqu ilə müsəlmanların müdafiəsində durun!– deyildi zaman, onlar: "Döyüş olacağını bilsəydik, sizin ardınızca gələrdik. Lakin biz sizinlə o qövm arasında döyüş olacağını güman etmirik"– dedilər. Onların o günkü halı, iman halından çox küfr halına daha yaxın idi. Onlar qəlblərində olmayanı dilləri ilə deyirlər. Halbuki, Allah onların qəlblərində gizlətdiklərini çox yaxşı bilir və elə buna görə də onların cəzasını verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱلَّذِينَ قَالُواْ لِإِخۡوَٰنِهِمۡ وَقَعَدُواْ لَوۡ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُواْۗ قُلۡ فَٱدۡرَءُواْ عَنۡ أَنفُسِكُمُ ٱلۡمَوۡتَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Döyüşdən arxada qalan kimsələr, Uhud döyüşündə öldürülmüş qohum-əqrəbaları barəsində: "Əgər onlar bizə itaət edib döyüşə çıxmasaydılar, öldürülməzdilər"– söyləyənlərə, - ey Peyğəmbər - cavab olaraq de: "Əgər onlar sizə itaət etsəydilər, öldürülməzdilər və sizin ölümdən canınızı qurtarmanızın səbəbi, evlərinizdə oturub Allah yolunda cihada çıxmamanızın olması iddanızda doğrusunuzsa, elə isə ölüm sizə gəldiyi zaman özünüzü ölümdən qoruyun!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَمۡوَٰتَۢاۚ بَلۡ أَحۡيَآءٌ عِندَ رَبِّهِمۡ يُرۡزَقُونَ
Ey Peyğəmbər! Allah yolunda cihadda öldürülənləri əsla ölü zənn etmə. Əksinə, onlar diridirlər, Onlar üçün cənnət evində Rəbbi yanında xüsusi bir həyat vardır və onlara Allahdan başqa heç kimsənin bilmədiyi müxtəlif növ ruzilər verilər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَرِحِينَ بِمَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ وَيَسۡتَبۡشِرُونَ بِٱلَّذِينَ لَمۡ يَلۡحَقُواْ بِهِم مِّنۡ خَلۡفِهِمۡ أَلَّا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Allah onlara Öz lütfündən bəxş etdiyi nemətə görə onları səadət və fərəh bürümüşdür və dünyada qalan qardaşlarınında arxalarınca gəlib onlara çatmasını təmənna edib gözləyirlər. Çünki, əgər onlar cihadda öldürülsələr, özləri kimi qardaşlarıda Allahın lütfünə nail olacaq, axirətdə onların heç bir qorxusu olmayacaq və dünyada ikən əldə edə bilmədikləri dünya nemətlərinə görə kədərlənməyəcəklər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ يَسۡتَبۡشِرُونَ بِنِعۡمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَفَضۡلٖ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Onlar özlərinə veriləcək böyük mükafatdan əlavə, həm Allah tərəfindən onları gözləyən daha başqa böyük bir mükafata görə, həm də Allah möminlərin mükafatını heçə çıxarmayacağına, əksinə, onların mükafatlarını kamil verib, daha da artıracağın görə sevinirlər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱلَّذِينَ ٱسۡتَجَابُواْ لِلَّهِ وَٱلرَّسُولِ مِنۢ بَعۡدِ مَآ أَصَابَهُمُ ٱلۡقَرۡحُۚ لِلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ مِنۡهُمۡ وَٱتَّقَوۡاْ أَجۡرٌ عَظِيمٌ
Uhud döyüşündə yaralandıqdan sonra "Həmra əl-Əsəd" adlı döyüşdə müşriklərlə döyüşmək üçün Allah yolunda döyüşə çağırıldıqları zaman, Allahın və rəsulunun - səllallahu aleyhi və səlləm - əmrini qəbul etmiş, yaraları onları Allahın və rəsulunun - səllallahu aleyhi və səlləm - çağırışına mane olmayan kimsələrdən yaxşı işlər görüb və Allahdan qorxaraq Onun əmrlərinə tabe olub qadağanlardan çəkinənlər üçün Allah yanında böyük bir mükafat vardır. Bu, cənnət mükafatıdır!
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱلَّذِينَ قَالَ لَهُمُ ٱلنَّاسُ إِنَّ ٱلنَّاسَ قَدۡ جَمَعُواْ لَكُمۡ فَٱخۡشَوۡهُمۡ فَزَادَهُمۡ إِيمَٰنٗا وَقَالُواْ حَسۡبُنَا ٱللَّهُ وَنِعۡمَ ٱلۡوَكِيلُ
O kəslər ki, müşriklərdən bəziləri onlara: "Qureyş Əbu Süfyanın başçılığı altında, sizinlə döyüşüb, sizi məhv etmək üçün böyük bir ordu toplayıbdır, onlardan özünüzü qoruyun, onlarla qarşı-qarşıya gəlməkdən qorxun!"– dedikdə, bu söz və hədə onların Allahın vədinə inamını daha da artırdı və onlar: "Uca Allah bizə kifayət edər. Allah, işlərimizi Ona həvalə edilənlərin nə gözəlidir" – deyərək, döyüşə çıxdılar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• من سنن الله تعالى أن يبتلي عباده؛ ليتميز المؤمن الحق من المنافق، وليعلم الصادق من الكاذب.
• Həqiqi mömin kimsəni münafiqdən, doğru danışanı yalançıdan ayırd edib bilmək üçün insanları imtahan etmək, Uca Allahın qoyduğu bir qayda-qanundur.
فَٱنقَلَبُواْ بِنِعۡمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَفَضۡلٖ لَّمۡ يَمۡسَسۡهُمۡ سُوٓءٞ وَٱتَّبَعُواْ رِضۡوَٰنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ ذُو فَضۡلٍ عَظِيمٍ
Beləcə onlar "Həmra əl-Əsəd" adlı döyüşdən, Allah yanında böyük bir savaba, yüksək dərəcələrə nail omaqla, ölmədən, yara almadan və düşmənlərindən özlərinə heç bir pislik toxunmadan geri döndülər. Beləliklə də, Allahın sevdiyi işləri görüb asiliklərdən üzaq durmaqla Allahın rizasına uydular. Allah mömin qullarına qarşı böyük lütf sahibidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّمَا ذَٰلِكُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ يُخَوِّفُ أَوۡلِيَآءَهُۥ فَلَا تَخَافُوهُمۡ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Şeytan sizi sadəcə qorxudur. Sizi öz dostları və əyanları ilə çəkindirir. Siz onlardan qorxmayın, çünki onlar heç bir güc, qüvvətə sahib deyillər. Əgər siz həqiqi möminsinizsə, elə isə saleh əməllər etməklə tək Allahdan qorxun!
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَا يَحۡزُنكَ ٱلَّذِينَ يُسَٰرِعُونَ فِي ٱلۡكُفۡرِۚ إِنَّهُمۡ لَن يَضُرُّواْ ٱللَّهَ شَيۡـٔٗاۚ يُرِيدُ ٱللَّهُ أَلَّا يَجۡعَلَ لَهُمۡ حَظّٗا فِي ٱلۡأٓخِرَةِۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٌ
Ey Peyğəmbər! Münafiqlərdən geriyə dönüb mürtəd olaraq küfrə tələsənlər səni heç də kədərləndirməsin. Belə ki, onlar Allaha heç bir zərər verə bilməzlər. Onlar Allaha imandan və xeyirli əməllərdən uzaqlaşaraq yalnız özlərinə zərər verirlər. Allah onları dünyada rəzil etməklə və heç bir xeyirə müvəffəq etməməklə, onların axirət nemətlərindən heç bir paylarının olmamasını istər. Onlar üçün Qiyamət günü Cəhənnəmdə böyük bir əzab vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلۡكُفۡرَ بِٱلۡإِيمَٰنِ لَن يَضُرُّواْ ٱللَّهَ شَيۡـٔٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Doğrudan da, imanı küfrü dəyişənlər, Allaha heç bir zərər yetirə bilməzlər. Onlar yalnız özlərinə zərər yetirirlər. Onlar üçün axirətdə ağrılı-acılı bir əzab vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَا يَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَنَّمَا نُمۡلِي لَهُمۡ خَيۡرٞ لِّأَنفُسِهِمۡۚ إِنَّمَا نُمۡلِي لَهُمۡ لِيَزۡدَادُوٓاْ إِثۡمٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ مُّهِينٞ
Rəbbinə küfr edənlər və Onun şəriətinə qarşı inadkarlıq göstərən kimsələr küfr etdikləri bir halda onlara möhlət verməyimiz və ömürlərini uzatmaqımız bunun heç də özləri üçün xeyirli olduğunu zənn etməsinlər. Biz onların etdikləri günahların üzərinə daha çox günah artırmaları üçün möhlət veririk. Onlar üçün zəlil edici bir əzab vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
مَّا كَانَ ٱللَّهُ لِيَذَرَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ عَلَىٰ مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ حَتَّىٰ يَمِيزَ ٱلۡخَبِيثَ مِنَ ٱلطَّيِّبِۗ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُطۡلِعَكُمۡ عَلَى ٱلۡغَيۡبِ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَجۡتَبِي مِن رُّسُلِهِۦ مَن يَشَآءُۖ فَـَٔامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦۚ وَإِن تُؤۡمِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَلَكُمۡ أَجۡرٌ عَظِيمٞ
Ey Möminlər! Sizi müxtəlif növ sınaqlara çəkməklə yaxşı möminləri xəbis münafiqlərdən aşkar etməyincə, içərinizdəki münafiqləri həqiqi möminlərdən ayırmayınca, hal-hazırda olduğunuz vəziyyətdə tərk etmək, Allahın hikmətindən deyildir. Sizə möminləri münafiqlərdən ayırd etmək üçün qeybi bildirmək də Allahın hikmətinə müvafiq deyildir. Lakin, Allah elçisi Muhəmmədə - sallallahu aleyhi və səlləm - münafiqləri tanıtdığı kimi, qeybdən bəzi şeyləri Öz elçilərindən istədiyini seçib bildirər. Odur ki, Allaha və Onun elçilərinə həqiqi iman gətirin! Əgər həqiqi iman gətirib, Allahdan Onun əmrlərini yerinə yetirib qadağanlarından çəkinsəniz, sizin üçün Allah yanında böyük bir mükafat vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَا يَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ يَبۡخَلُونَ بِمَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ هُوَ خَيۡرٗا لَّهُمۖ بَلۡ هُوَ شَرّٞ لَّهُمۡۖ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُواْ بِهِۦ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ وَلِلَّهِ مِيرَٰثُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
Allahın Öz lütfündən bəxş etdiyini nemətlərdən xərcləməyə xəsislik edib malından Allahın haqqını verməyən kimsələr heç də bu onların xeyrinə olduğunu zənn etməsinlər. Əksinə, bu, onların zərərinədir. Çünki onların xəsislik etdikləri şey qiyamət günü halqa olub boyunlarına dolanacaq və bununla da onlara əzab verəcəkdir. Göylərin və yerin nə varsa sonda tək Allaha qayıdacaqdır. Bütün bəşəriyyət məhv olduqdan sonda diri qalan Odur. Allah nə etdiklərinizi dəqiqliklə bilindir və O, əməllərinizin müqabilini sizə verəcəkdir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• ينبغي للمؤمن ألا يلتفت إلى تخويف الشيطان له بأعوانه وأنصاره من الكافرين، فإن الأمر كله لله تعالى.
• Mömin, şeytaların kafirlərdən olan dostları və əyanları ilə onu qorxutmasına diqqət verməsi lazım deyil. Çünki bütün işlər Uca Allaha qayıdır.
• لا ينبغي للعبد أن يغتر بإمهال الله له، بل عليه المبادرة إلى التوبة، ما دام في زمن المهلة قبل فواتها.
• İnsan, Allahın ona möhlət verib əzab verməməsinə aldanmalı deyil, əksinə, nə qədər ki o, möhlət verilən vaxtdadır, elə isə tövbə etməyə tələsməlidir.
• البخيل الذي يمنع فضل الله عليه إنما يضر نفسه بحرمانها المتاجرة مع الله الكريم الوهاب، وتعريضها للعقوبة يوم القيامة.
• Allahın ona bəxş etdiyi lütfü başqalarına mane olan paxıl insan, öz nəfsini səxavətli və bol-bol nemətlər bəxş edən Allahla alış-veriş etməkdən məhrum edərək, nəfsini qiyamət günü Allahın əzabına məruz qoymuşdur.
لَّقَدۡ سَمِعَ ٱللَّهُ قَوۡلَ ٱلَّذِينَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ فَقِيرٞ وَنَحۡنُ أَغۡنِيَآءُۘ سَنَكۡتُبُ مَا قَالُواْ وَقَتۡلَهُمُ ٱلۡأَنۢبِيَآءَ بِغَيۡرِ حَقّٖ وَنَقُولُ ذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡحَرِيقِ
"Allah kasıbdır, bizdən borc istəyir, biz isə özümüzdə olan var-dövlət ilə varlıyıq!"– deyən yəhudilərin sözünü Allah, əlbəttə ki, eşitdi. Biz onların Allah barədə dedikləri yalan və böhtanı və haqsız olaraq peyğəmbərləri öldürdüklərini yazacaq və onlara: "Dadın cəhənnəmdə yandırıb-yaxan əzabı!" – deyəcəyik.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱلَّذِينَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ عَهِدَ إِلَيۡنَآ أَلَّا نُؤۡمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّىٰ يَأۡتِيَنَا بِقُرۡبَانٖ تَأۡكُلُهُ ٱلنَّارُۗ قُلۡ قَدۡ جَآءَكُمۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِي بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَبِٱلَّذِي قُلۡتُمۡ فَلِمَ قَتَلۡتُمُوهُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Onlar yalandan, böhtan ataraq dedilər: "Doğrusu, Allah nazil etdiyi kitablarında və Peyğəmbərlərinin dili ilə bizdən əhd almışdı ki, göydən bir od gəlib Allah üçün olan sədəqəni odun yandıracağı sözünü təsdiqləyən gətirməyincə heç bir peyğəmbərə inanmayaq". Onlar bu əhdi Allaha nisbət edərək həm Allah adından həm də peyğəmbərlərin sadiqiliyinə dəlalət edən dedikləri mövcüzələr barədə yalan danışdılar. Elə buna görə də Allah peyğəmbəri Muhəmmədə - sallallahu aleyhi və səlləm - onlara belə deməyi əmr etdi: "Məndən əvvəl sizə peyğəmbərlər onların sadiqliyinə dəlalət edən açıq-aydın dəlillərlə və göydən bir od gəlib yandıracağı qurbanı gətirmişdilər. Əgər dediklərinizdə doğru danışırsınızsa, onda nə üçün onları yalançı sayıb öldürdünüz?"
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَإِن كَذَّبُوكَ فَقَدۡ كُذِّبَ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِكَ جَآءُو بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلزُّبُرِ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُنِيرِ
Ey Peyğəmbər! Əgər onlar səni yalançı hesab etsələr, buna görə heç hüzünlü olma, bil ki, bu, kafirlərin adətidir. Çünki onlar səndən əvvəl açıq-aydın dəlillər, öyüd-nəsihət və şəri əhkamları əhatə edən kitablar gətirmiş çoxlu sayda peyğəmbərləri də yalançı hesab etmişdilər.
Ibisobanuro by'icyarabu:
كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۗ وَإِنَّمَا تُوَفَّوۡنَ أُجُورَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ فَمَن زُحۡزِحَ عَنِ ٱلنَّارِ وَأُدۡخِلَ ٱلۡجَنَّةَ فَقَدۡ فَازَۗ وَمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا مَتَٰعُ ٱلۡغُرُورِ
Kimliyindən aslı olmayaraq hər bir canlı ölümü dadacaq. Buna görə də heç kəs bu dünyaya aldanmasın. Qiyamət günü əməllərinizin mükafatı əksildilmədən sizə tam veriləcəkdir. Allah kimi oddan uzaqlaşdırıb, Cənnətə daxil edərsə, o, əlbəttə, istədiyi xeyirə nail olar və qorxduğu şərdən nicat tapar. Dünya həyatı isə müvəqqəti ləzzətdən başqa bir şey deyildir. Bu dünyaya yalnız aldanmış insan bağlanar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ لَتُبۡلَوُنَّ فِيٓ أَمۡوَٰلِكُمۡ وَأَنفُسِكُمۡ وَلَتَسۡمَعُنَّ مِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ مِن قَبۡلِكُمۡ وَمِنَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُوٓاْ أَذٗى كَثِيرٗاۚ وَإِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ذَٰلِكَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ
Ey Möminlər! Siz hökmən malınızın vacib haqlarını verməklə, malınızın tələf olması ilə və şəri öhdəlikləri yerinə yetirədikdə canınızla və müxtəlif növ müsibətlərlə sınaqdan keçiriləcəksiniz. Sizdən əvvəl kitablar verilənlərdən və Allaha şərik qoşanlardan sizə və dininizə bir çox əziyyətverici və təhqiramiz sözlər eşidəcəksiniz. Əgər bu müsibətlərə və sinaqlara səbirlə yanaşıb, Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağanlarından çəkinərək Allahdan qorxsanız, əlbəttə ki, bu, əzmkarlıq tələb edən əməllərdəndir. Elə isə qoy yarışanlar bu işdə yarışsınlar.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• من سوء فعال اليهود وقبيح أخلاقهم اعتداؤهم على أنبياء الله بالتكذيب والقتل.
• Allahın peyğəmbərlərinə qarşı həddi aşaraq, onları yalançı sayıb, qətlə yetirmək yəhudilərin çirkin mənəviyyatından və iyrənc əməllərindən biridir.
وَإِذۡ أَخَذَ ٱللَّهُ مِيثَٰقَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ لَتُبَيِّنُنَّهُۥ لِلنَّاسِ وَلَا تَكۡتُمُونَهُۥ فَنَبَذُوهُ وَرَآءَ ظُهُورِهِمۡ وَٱشۡتَرَوۡاْ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلٗاۖ فَبِئۡسَ مَا يَشۡتَرُونَ
Ey Peyğəmbər! Allah yəhudi və nəsranilərdən olan kitab əhlinin alimlərindən: "Allahın kitabını mütləq insanlara açıqlayacaqsınız, orada olan haqqı və Muhəmmədin - sallallahu aleyhi və səlləm - peyğəmbərliyinə dəlalət edən dəlilləri gizlətməyəcəksiniz!"– deyə əhd aldığını yadına sal. Onlar isə bu əhdi qulaqardına vurub əməl etmədilər, əksinə haqqı gizlədib batili yaydılar və Allahın əhdini, əldə etdikləri şan-şöhrət və mal-dövlət kimi dünya malına, çox ucuz bir qiymətə dəyişdilər. Allahın əhdini dəyişdikləri bu qiymət necə də pisdir!
Ibisobanuro by'icyarabu:
لَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ يَفۡرَحُونَ بِمَآ أَتَواْ وَّيُحِبُّونَ أَن يُحۡمَدُواْ بِمَا لَمۡ يَفۡعَلُواْ فَلَا تَحۡسَبَنَّهُم بِمَفَازَةٖ مِّنَ ٱلۡعَذَابِۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Ey Peyğəmbər! Etdikləri qəbih əməllərə görə sevinən və etmədikləri xeyir işlərə görə insanlar onları tərif etməyi xoşlayan kimsələrin əzabdan qurtulacaqlarını əsla zənn etmə. Onlar üçün Cəhənnəmdə ağrılı-acılı bir əzab vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ لَأٓيَٰتٖ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ
Həqiqətən, göylərin və yerin misilsiz və yoxdan var edilərək yaradılmasında, gecə ilə gündüzün bir-birini əvəz etməsində və birinin uzun, digərinin isə qısa olmasında sağlam düşüncəli ağıl sahibləri üçün, yalnız kainatın Xaliqinin ibadətə layiq olduğuna dəlalət edən açıq-aydın dəlillər vardır.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱلَّذِينَ يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ قِيَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمۡ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ رَبَّنَا مَا خَلَقۡتَ هَٰذَا بَٰطِلٗا سُبۡحَٰنَكَ فَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ
O kəslər ki, Allahı hər bir halda - ayaq üstə olduqda da, oturaq halda da, uzanmış halda da yad edər, göylərin və yerin yaradılışı barədə düşünər və deyərlər: "Ey Rəbbimiz! Sən bu əzəmətli kainatı əbəs yerə yaratmamısan. Sən bunları əbəs yerə yaratmamısan. Sən pak və müqəddəssən. Bizi xeyirli işlərə müvəffəq edib, pis işlərdən çəkindirərək cəhənnəm odundan qoru!
Ibisobanuro by'icyarabu:
رَبَّنَآ إِنَّكَ مَن تُدۡخِلِ ٱلنَّارَ فَقَدۡ أَخۡزَيۡتَهُۥۖ وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَارٖ
Ey Rəbbimiz! Həqiqətən Sən qullarından Oda saldığın kəsi, əlbəttə, alçatmış və rəzil etmiş olarsan. Qiyamət günü zalımların onları Allahın əzabından və cəzasından müdafiə edən heç bir köməkçisi olmaz.
Ibisobanuro by'icyarabu:
رَّبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعۡنَا مُنَادِيٗا يُنَادِي لِلۡإِيمَٰنِ أَنۡ ءَامِنُواْ بِرَبِّكُمۡ فَـَٔامَنَّاۚ رَبَّنَا فَٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرۡ عَنَّا سَيِّـَٔاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ ٱلۡأَبۡرَارِ
Ey Rəbbimiz! Həqiqətən, biz: "Tək İlah olan Rəbbiniz Allaha iman gətirin"– deyə imana çağıran rəsulun Muhəmmədin - sallallahu aleyhi və səlləm - çağırışını eşidib ona iman gətirib, dininə tabe olduq. Belə iə günahlarımızın üstünü ört, bizi rüsvay etmə, bizi bağışla, bizə əzab vermə və canımızı, xeyirli işlərə müvəffəq edib, pis işlərdən çəkindirərək yaxşılarla bir yerdə al!
Ibisobanuro by'icyarabu:
رَبَّنَا وَءَاتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَىٰ رُسُلِكَ وَلَا تُخۡزِنَا يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ إِنَّكَ لَا تُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ
Ey Rəbbimiz! Öz elçilərinin dili ilə: doğru yol və dünyada yardım etmək və s. bu kimi vəd etdiklərini bizə əta et və Qiyamət günü bizi Cəhənnəmə daxil edərək rəzil etmə! Ey Rəbbimiz! Şübhəsiz ki, Sən səxavətlisən, vədindən dönməzsən!"
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• من صفات علماء السوء من أهل الكتاب: كتم العلم، واتباع الهوى، والفرح بمدح الناس مع سوء سرائرهم وأفعالهم.
• Elmi gizlətmək, öz havasına tabe olmaq və pis niyyət və əməl sahibi olduğu bir halda, insanların tərif etməsi ilə sevinmək kitab əhlindən olan alimlərin çirkin sifətlərindəndir.
• التفكر في خلق الله تعالى في السماوات والأرض وتعاقب الأزمان يورث اليقين بعظمة الله وكمال الخضوع له عز وجل.
• Uca Allahın göylərdə və yerdə olan məxluqatı və gecə və gündüzün bir-birini təqib etməsini düşünmək, İzzət və Cəlal sahibi Allahın əzəmətliyinə yəqin olmaqa və Ona kamil şəkildə boyun əyməyə vadar edir.
فَٱسۡتَجَابَ لَهُمۡ رَبُّهُمۡ أَنِّي لَآ أُضِيعُ عَمَلَ عَٰمِلٖ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰۖ بَعۡضُكُم مِّنۢ بَعۡضٖۖ فَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخۡرِجُواْ مِن دِيَٰرِهِمۡ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَقَٰتَلُواْ وَقُتِلُواْ لَأُكَفِّرَنَّ عَنۡهُمۡ سَيِّـَٔاتِهِمۡ وَلَأُدۡخِلَنَّهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ ثَوَابٗا مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ عِندَهُۥ حُسۡنُ ٱلثَّوَابِ
Rəbbi də onların dualarını qəbul edib cavab verdi: "Mən, sizlərdən yaxşı işlər görən istər kişi, istərsə də qadın olsun, heç bir kəsin əməlini az və ya çox olmasından aslı olmayaraq puç etmərəm. Siz hamınız dində eyni hökmdəsiniz. Kişinin savabı artırılmaz, qadının savabı isə azaldılmaz. Allah yolunda hicrət edənlərin, kafirlər tərəfindən öz yurdlarından çıxarılanların, Rəbbinə itaət etdiyinə görə əziyyətə düçar olanların, Allah yolunda vuruşanların və Allahın - lə ilahə illəlllah - kəliməsi uca olması uğrunda öldürülənlərin, Qiyamət günü əlbəttə, günahlarını bağışlayıb, təqsirlərindən keçəcək və onları ağacları və qəsirləri altından çaylar axan Cənnətlərə daxil edəcəyəm. Bu, Allah tərəfindən bir mükafatdır. Misli olmayan gözəl mükafat məhz Allah yanındadır".
Ibisobanuro by'icyarabu:
لَٰكِنِ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ رَبَّهُمۡ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا نُزُلٗا مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۗ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لِّلۡأَبۡرَارِ
Lakin öz Rəbbindən qorxub Onun əmrlərini yerinə yetirib qadağanlarından çəkinənlər üçün, qəsirləri altından çaylar axan, onlar orada əbədi qalacaqları Cənnətlər vardır. Bu, Uca Allah yanından onlar üçün hazırlanmız bir mükafatdır. Allah saleh qulları üçün hazırladığı nemətlər, kafirlərin dünya naz-nemətləri içərisində xoş güzəran keçirdiklərindən daha xeyirlidir və daha qiymətlidir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَإِنَّ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَمَن يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكُمۡ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِمۡ خَٰشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشۡتَرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ
Kitab əhlinin hamısı eyni deyillər. Həqiqətən onlardan elə bir cammat da var ki, onlar Allaha, həm sizə nazil edilən haqqa və doğru yola, həm də öz kitablarında nazil edilənlərə inanır, Allahın elçiləri arasında heç bir fərq qoymadan, Allahın cənnətini istəyərək, Ona müti olaraq iman gətirər, Allahın ayələrini ucuz dünya mənfəətinə dəyişməzlər. Məhz bu sifətlərə sahib olan kimsələr üçün öz Rəbbi yanında böyük mükafatları vardır. Şübhəsiz ki, Allah əməlləri tez haqq-hesab çəkən və əməllərin mükafatınıda tez bir zamanda verəndir.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱصۡبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Şəri öhdəliklərə və dünyada məruz qaldığınız müsibətlərə səbir edin, səbir etməkdə kafirlərdən daha da üstün olun, onlar sizdən səbirli olmasınlar. Allah yolunda cihadda dözümlü olun. Allahın əmrlərini yerinə yetirib qadağanlarından çəkinməklə Ondan qorxun ki, bəlkə Cəhənnəmdən nicat tapıb, Cənnətə daxil olmaqla istəyinizə nail olasınız!
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• الأذى الذي ينال المؤمن في سبيل الله فيضطره إلى الهجرة والخروج والجهاد من أعظم أسباب تكفير الذنوب ومضاعفة الأجور.
• Mömimin Allah yolunda əziyyətə məruz qalıb, hicrətə, vətənini tərk etməyə və ya cihada çıxmaqa məcbur olarsa, bu, onun günahların bağışlanması və Allah yanında qat-qat əcrə nail olması üçün ən böyük səbəblərdən biridir.
• ليست العبرة بما قد ينعم به الكافر في الدنيا من المال والمتاع وإن عظم؛ لأن الدنيا زائلة، وإنما العبرة بحقيقة مصيره في الآخرة في دار الخلود.
• İbrət heç də kafirin dünyada naz-nemətlər və rifah içərisində yaşamasında deyil, çünki bu dünya müvəqqətidir. İbrət yalnız axirətdə onun əbədi qalacağı qayıdış yerinin harada olacağındadır.
• من أهل الكتاب من يشهدون بالحق الذي في كتبهم، فيؤمنون بما أنزل إليهم وبما أنزل على المؤمنين، فهؤلاء لهم أجرهم مرتين.
• Kitab əhlindən öz kitablarında olan haqqa şahidlik edib, həm özlərinə nazil edilənə həm də ki, möminlərə nazil edilənə iman edən kimsələr də vardır. Belə kimsələrin əcri Allah qatında iki qat veriləcəkdir.
Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Ishakiro ry'ibisobanuro
الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.