Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - Ibisobanuro mu kidagbaniya * - Ishakiro ry'ibisobanuro


Ibisobanuro by'amagambo Isura: Yusuf   Umurongo:

Yusuf

الٓرۚ تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُبِينِ
1. Alif-Laam-Ra (A.L.R). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla Muɣujiza (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di fasara naɣila Naawuni]. Dimbɔŋɔ maa nyɛla aayanima, litaafi (Alkur’aani) shεli din kahigiri yɛllikam la puuni.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ قُرۡءَٰنًا عَرَبِيّٗا لَّعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
2. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) nsiɣisi li (Alkur’aani) na, ka di nyɛla bɛ ni karindi shεli ni Larbu zinli, domin achiika! Yi (Larbunim’) niŋ haŋkali.
Ibisobanuro by'icyarabu:
نَحۡنُ نَقُصُّ عَلَيۡكَ أَحۡسَنَ ٱلۡقَصَصِ بِمَآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ وَإِن كُنتَ مِن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ
3. (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) n-tiri a lahibali shɛŋa din gahim ni Ti ni siɣisiri Alkur’aani ŋɔ maa wahayi shɛli n-tira na. Yaha! Achiika! A daa bela ninvuɣu shɛba ban ʒi puuni pɔi ni dina.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِذۡ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَٰٓأَبَتِ إِنِّي رَأَيۡتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوۡكَبٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ رَأَيۡتُهُمۡ لِي سَٰجِدِينَ
4. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Teemi saha shεli Annabi Yisifu ni daa yεli o ba: “Yaa nyini m ba! Achiika! N-nyala saŋmarsi pia ni yini, ni wuntaŋ’ mini goli, ka n-nya ba (n zahinli puuni) ka bɛ nyɛla ban luri ma suzuuda.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ يَٰبُنَيَّ لَا تَقۡصُصۡ رُءۡيَاكَ عَلَىٰٓ إِخۡوَتِكَ فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيۡدًاۖ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
5. Ka o (Annabi Yisifu ba) yεli: “Yaa nyini m bia! Di zaŋ zahinli maa yεli a mabihi maa, ka bɛ ti na a nabiεri. Achiika! Shintaŋ nyɛla ninsala dim’ polo ni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَكَذَٰلِكَ يَجۡتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكَ وَعَلَىٰٓ ءَالِ يَعۡقُوبَ كَمَآ أَتَمَّهَا عَلَىٰٓ أَبَوَيۡكَ مِن قَبۡلُ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَۚ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
6. Yaha! Lala ka a Duuma yɛn gahim a, ka baŋsi a zahima fassara, ka pali O yolsigu a zuɣu, n-ti pahi Annabi Ya’akuba yiŋnima, kamani O ni daa pali li a banima, Annabi Ibrahima mini Annabi Is’haaka zuɣu shɛm. Achiika! A Duuma (Naawuni) nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ لَّقَدۡ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخۡوَتِهِۦٓ ءَايَٰتٞ لِّلسَّآئِلِينَ
7. Achiika! Annabi Yisifu mini o mabihi yεltɔɣa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban bɔhira.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِذۡ قَالُواْ لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَىٰٓ أَبِينَا مِنَّا وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ
8. Saha shεli bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) ni daa yεli: “Achiika! Yisifu mini o mabia (Bunyaamin’) mali yurlim ti ba sani n-gari ti, ka ti mi nyɛ salo ban galsi. Achiika! Ti ba shiri be birginsim din be polo ni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱقۡتُلُواْ يُوسُفَ أَوِ ٱطۡرَحُوهُ أَرۡضٗا يَخۡلُ لَكُمۡ وَجۡهُ أَبِيكُمۡ وَتَكُونُواْ مِنۢ بَعۡدِهِۦ قَوۡمٗا صَٰلِحِينَ
9. (Ka bɛ yεli): “Kum ya Yisifu, bee ka yi zaŋ o n-ti labi tiŋgbani shɛli ni, ka yi ba maa yurlim kpalim yi koŋko zuɣu, din nyaaŋa ka yi leei ninvuɣu maŋa.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ لَا تَقۡتُلُواْ يُوسُفَ وَأَلۡقُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّ يَلۡتَقِطۡهُ بَعۡضُ ٱلسَّيَّارَةِ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ
10. Ka bɛ puuni so (Yahuuza) yεli: “Di kun ya Yisifu, amaa! Zaŋmi ya o n-labi kobilga lɔɣisima ni, sochandiba ni kana n-ti pihi o, yi yi nyɛla ninvuɣu shɛba ban yɛn niŋ lala.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأۡمَ۬نَّا عَلَىٰ يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُۥ لَنَٰصِحُونَ
11. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini ti ba! Bo nleei chɛ kaa bi niŋ ti yεdda n­zaŋ chaŋ Yisifu polo? Achiika! Tinim’ nyɛla pupɛlimnima n-zaŋ ti o.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
أَرۡسِلۡهُ مَعَنَا غَدٗا يَرۡتَعۡ وَيَلۡعَبۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
12. “Sa chɛli o n-ti ti biɛɣuni,ka o ti wum nyεɣisim, ka jɛmda. Achiika! Ti mi nyɛla ban yɛn gu o.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ إِنِّي لَيَحۡزُنُنِيٓ أَن تَذۡهَبُواْ بِهِۦ وَأَخَافُ أَن يَأۡكُلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَأَنتُمۡ عَنۡهُ غَٰفِلُونَ
13. Kaoyεli: “Achiika! Di niŋdi mala suhusaɣiŋgu ni yizaŋ o chaŋ, ka n-lahi zɔri dabiɛm ni kuduŋ’ ti ŋubi o, ka yi ti nyɛlaban tam oyεla.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ لَئِنۡ أَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّآ إِذٗا لَّخَٰسِرُونَ
14. Ka bɛ yεli: “Achiika! Kunduŋ’ yi ŋubio, ka tinyɛ ti salo ŋɔ, din ŋuna, ti nyɛla ban niŋ ashaara ni achiika.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا ذَهَبُواْ بِهِۦ وَأَجۡمَعُوٓاْ أَن يَجۡعَلُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمۡرِهِمۡ هَٰذَا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
15. Saha shεli bɛ ni zaŋ o chaŋ, ka bɛ ti laɣimni bɛ zaŋ o niŋ kobilga lɔɣisima ni, ka Ti (Tinim’ Naawuni) tim na ni wahayi o sani (ka yεli o): “Achiika! A nyɛla ŋun yɛn ti ti ba lahibali ni bɛ yɛli shɛli dimbɔŋɔ maa, ka bɛ ti ku lahi mi.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَجَآءُوٓ أَبَاهُمۡ عِشَآءٗ يَبۡكُونَ
16. Ka bɛ kana bɛ ba sani Zaawuni n-ti kuhira.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّا ذَهَبۡنَا نَسۡتَبِقُ وَتَرَكۡنَا يُوسُفَ عِندَ مَتَٰعِنَا فَأَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُؤۡمِنٖ لَّنَا وَلَوۡ كُنَّا صَٰدِقِينَ
17. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini ti ba! Achiika! Tinim’ chaŋ mi n-ti guuri daŋadaŋa, ka chɛ Yisifu ti nyεma shee ka kunduŋ’ ŋubi o, a mi pala ŋun yɛn ti tiyεlimaŋli, hali ti yi nyɛla yεlimaŋlinima.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَجَآءُو عَلَىٰ قَمِيصِهِۦ بِدَمٖ كَذِبٖۚ قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٞۖ وَٱللَّهُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ
18. Ka bɛ zaŋ o (Yisifu) daliya na ni ʒim din nyɛʒiri dini, ka o (bɛ ba maa) yεli: “Chɛli gba! Yi suhiri ni ka yi kuli tɛhika yɛli yεltɔɣa ŋɔ maa. Dinzuɣu suɣulo nyɛla din vεla. Yaha! Naawuni n-nyɛ bɛ ni bɔri sɔŋsim so sani ni yi ni buɣisiri shɛli ŋɔ maa.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَجَآءَتۡ سَيَّارَةٞ فَأَرۡسَلُواْ وَارِدَهُمۡ فَأَدۡلَىٰ دَلۡوَهُۥۖ قَالَ يَٰبُشۡرَىٰ هَٰذَا غُلَٰمٞۚ وَأَسَرُّوهُ بِضَٰعَةٗۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ
19. Ka sochandiba ti kana (mɔɣu maa ni), ka tim bɛ kotoora na, ka o ti labi o guuga niŋ (kobilga maa ni, ka nya Yisifu di puuni). ka o yεli: “Yaa ni n suhupiɛlli, bidibga m-bɔŋɔ, ka bɛ zaŋ osɔɣi, ka zaŋ o n-leei dampaa (biŋkɔhirigu). Naawuni mi nyɛla Ŋun mi bɛ tuuntumsa.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَشَرَوۡهُ بِثَمَنِۭ بَخۡسٖ دَرَٰهِمَ مَعۡدُودَةٖ وَكَانُواْ فِيهِ مِنَ ٱلزَّٰهِدِينَ
20.Ka bɛ zaŋ o n-kɔhi alaha, ka di nyɛla dirhami [1] shεŋa din mali kalinli, ka nyɛla ban bi kali o n-kpɛhi niriba ni.
[1] Dirhami nyεla silli Larbu yεltɔɣa ni.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلَّذِي ٱشۡتَرَىٰهُ مِن مِّصۡرَ لِٱمۡرَأَتِهِۦٓ أَكۡرِمِي مَثۡوَىٰهُ عَسَىٰٓ أَن يَنفَعَنَآ أَوۡ نَتَّخِذَهُۥ وَلَدٗاۚ وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلِنُعَلِّمَهُۥ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ وَٱللَّهُ غَالِبٌ عَلَىٰٓ أَمۡرِهِۦ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
21. Ka ninvuɣu so ŋun da o Misra tiŋgbani ni maa yεli o paɣa (Zulaiha): “Gbibi o ni viɛnyɛla, di yi pa shεli o ni niŋ ti anfaani, bee ka ti zaŋ o n-leei ti bia.” Lala mi ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti Yisifu yiko tiŋgbani yaaŋa zuɣu, dama Ti baŋsi o zahima fasara. Yaha! Naawuni nyɛla Ŋun nyɛŋ O yɛla, amaa! Ninsalinim’ pam bi mi.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُۥٓ ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
22. Yaha! Saha shεli o (Annabi Yisifu) ni ti bi doo, ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti o yεmgoliŋga (Annabitali) mini baŋsim. Lala mi ka Ti yɔri ninvuɣusuma samli.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَرَٰوَدَتۡهُ ٱلَّتِي هُوَ فِي بَيۡتِهَا عَن نَّفۡسِهِۦ وَغَلَّقَتِ ٱلۡأَبۡوَٰبَ وَقَالَتۡ هَيۡتَ لَكَۚ قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ رَبِّيٓ أَحۡسَنَ مَثۡوَايَۖ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
23. Ka paɣa so o ni be oyiŋ maa (Misra Naa paɣa maa) ti niŋ o kore (ni ninvuɣu yolim), ka kpari kpari yili maa dindoya, ka naan yεli: “Di yi pa kpalim la a sani.” Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “M-bɔri Naawuni taɣibu.” Achiika! Ŋuna n yiŋlana maa gbibi ma ni viɛnyɛla, achiika! Zualindiriba ku tilgi.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَقَدۡ هَمَّتۡ بِهِۦۖ وَهَمَّ بِهَا لَوۡلَآ أَن رَّءَا بُرۡهَٰنَ رَبِّهِۦۚ كَذَٰلِكَ لِنَصۡرِفَ عَنۡهُ ٱلسُّوٓءَ وَٱلۡفَحۡشَآءَۚ إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُخۡلَصِينَ
24. Achiika! O (Paɣa maa) daa niŋ o (Annabi Yisifu) kore, o mi gba haŋkali naan ŋmalgi kpa o polo, di yi di daa pala o ni nya o Duuma (Naawuni) daliri shɛli zuɣu. Ŋɔ maa daliri nyɛla domin Ti (Tinim’ Naawuni) ŋmalgi tuumbɛɣu mini zina ka chɛ o. Achiika! O daa shiri be Ti daba gahinda puuni.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَٱسۡتَبَقَا ٱلۡبَابَ وَقَدَّتۡ قَمِيصَهُۥ مِن دُبُرٖ وَأَلۡفَيَا سَيِّدَهَا لَدَا ٱلۡبَابِۚ قَالَتۡ مَا جَزَآءُ مَنۡ أَرَادَ بِأَهۡلِكَ سُوٓءًا إِلَّآ أَن يُسۡجَنَ أَوۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
25. Ka bɛ niriba ayi maa (Yisifu mini paɣa maa) kpaɣi taba n kana dindoli ni, ka o (paɣa maa) cheei o gɔɣali (daliya) o nyaaŋa polo, ka bɛ (niriba ayi maa) chirigi o yiŋlana (paɣa maa yidana) dindoli ni, ka o (paɣa maa) yεli: “Tɔ! Bo n-leei nyɛ ninvuɣu so ŋun tεhi a paɣa ni zaɣibɛɣu sanyoo m-pahila bɛ niŋ o sarika, bee ka bɛ dargi o tibli dargiri kpeeni.”?
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ هِيَ رَٰوَدَتۡنِي عَن نَّفۡسِيۚ وَشَهِدَ شَاهِدٞ مِّنۡ أَهۡلِهَآ إِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن قُبُلٖ فَصَدَقَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
26. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Ŋuna nnyɛŋun niŋ ma kore.” Ka shɛhiralana so o (paɣa maa) niriba puuni di shɛhira,[2] ka yεli: “(Yulimi viεnyεla), di yi nyɛla o (Yisifu) gɔɣili cheeila o tooni, tɔ! O (paɣa maa) yεli yεlimaŋli, ka o leei ʒirilana.
[2] O daa nyɛla biliɛɣu ŋundo zuɣukuɣura ni, ka Naawuni daa chɛ ka o tɔɣisi yɛltɔɣa. O mi daa nyɛla paɣa maa ŋahiba bia.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَإِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ فَكَذَبَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
27. Amaa! Di yi nyɛla o (Yisifu) gɔɣali maa cheeila o nyaaŋa polo, tɔ! O (paɣa maa) ŋmala ʒiri, ka o (Yisifu) mi shiri yεli yεlimaŋli.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا رَءَا قَمِيصَهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ قَالَ إِنَّهُۥ مِن كَيۡدِكُنَّۖ إِنَّ كَيۡدَكُنَّ عَظِيمٞ
28. Saha shεli o (paɣa maa yidana) ni nya ka o (Annabi yisifu) gɔɣali cheeila o nyaaŋa polo, ka o yεli: “Achiika! Ŋɔ maa nyɛla yipaɣaba nabiεri puuni shεli, dama achiika! Yi paɣaba nabεri nyɛla din bara.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
يُوسُفُ أَعۡرِضۡ عَنۡ هَٰذَاۚ وَٱسۡتَغۡفِرِي لِذَنۢبِكِۖ إِنَّكِ كُنتِ مِنَ ٱلۡخَاطِـِٔينَ
29. Ka o (paɣa maa yidana yεli): “Yaa nyini Yisifu! Yim ŋɔ maa yεla ni. A mi (Zulaiha) bom gaafara ni a taali shɛli dimbɔŋɔ maa. Achiika! A shiri be ninvuɣu shɛba ban tum taali ni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ وَقَالَ نِسۡوَةٞ فِي ٱلۡمَدِينَةِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ تُرَٰوِدُ فَتَىٰهَا عَن نَّفۡسِهِۦۖ قَدۡ شَغَفَهَا حُبًّاۖ إِنَّا لَنَرَىٰهَا فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
30. Ka tiŋ’ puuni paɣaba yεli: “Ka Aziizi (Misra naa) mammaŋ’ paɣa ti niŋ o dabli kore? Achiika! O suhi yu o n-ti lahi yεɣi. Achiika! Ti shiri nya o ka o be birginsim din be polo ni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا سَمِعَتۡ بِمَكۡرِهِنَّ أَرۡسَلَتۡ إِلَيۡهِنَّ وَأَعۡتَدَتۡ لَهُنَّ مُتَّكَـٔٗا وَءَاتَتۡ كُلَّ وَٰحِدَةٖ مِّنۡهُنَّ سِكِّينٗا وَقَالَتِ ٱخۡرُجۡ عَلَيۡهِنَّۖ فَلَمَّا رَأَيۡنَهُۥٓ أَكۡبَرۡنَهُۥ وَقَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّ وَقُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا مَلَكٞ كَرِيمٞ
31. Saha shεli o (paɣa maa) ni wum bɛ nabɛri, ka o tim boli ba, ka mali bindira shɛli bɛ ni ŋmaari ni suhi shili n-ti ba, ka ti bɛ zaɣiyino kam suwa, ka naan yεli(ka o yɛli Annabi Yisifu): “Tɔ! Yima nchaŋ bɛ (paɣaba maa) sani.” Saha shεli bɛ (paɣaba maa) ni nya o, ka bɛ tibgi o, ka zaŋ suhi ŋmahi ŋmahi bɛ nuhi, ka yεli: “Naawuni nam niŋ kasi, ŋumbɔŋɔ pala ninsala, ŋumbɔŋɔ maa pa so naɣila Malaaika so ŋun nyɛ jilmalana.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَتۡ فَذَٰلِكُنَّ ٱلَّذِي لُمۡتُنَّنِي فِيهِۖ وَلَقَدۡ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ فَٱسۡتَعۡصَمَۖ وَلَئِن لَّمۡ يَفۡعَلۡ مَآ ءَامُرُهُۥ لَيُسۡجَنَنَّ وَلَيَكُونٗا مِّنَ ٱلصَّٰغِرِينَ
32. Ka o (Napaɣa maa) yεli: “Tɔ! Ŋuna n-nyɛ (nachimbila so) yi ni galim ma o zuɣu la, tɔ!Yɛlimaŋli, mani n-daa shiri niŋ o kore, ka o zaɣisi. M-mi poya ni o yi bi tum n-ni puhi o shɛli maa, tɔ!Bɛ ni niŋ o sarika. Yaha! Achiika! O ni pahi ninvuɣu shɛba ban filiŋ puuni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ رَبِّ ٱلسِّجۡنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدۡعُونَنِيٓ إِلَيۡهِۖ وَإِلَّا تَصۡرِفۡ عَنِّي كَيۡدَهُنَّ أَصۡبُ إِلَيۡهِنَّ وَأَكُن مِّنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
33. Ka o (Annabi Yisifu) Yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Sarika n-nyɛ ni bɔri shɛli n-gari bɛ (paɣaba maa) ni boondi ma n-zaŋ chaŋ shɛli ni maa. Dinzuɣu,Ayi bi ŋmalgi bɛ nabεri ka chɛ ma, n-ni dalim bɛ polo, ka pahi ninvuɣu shεba ban ʒi puuni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَٱسۡتَجَابَ لَهُۥ رَبُّهُۥ فَصَرَفَ عَنۡهُ كَيۡدَهُنَّۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
34. Ka o Duuma (Naawuni) deegi o suhigu maa, ka gu o ka chɛ bɛ nabεri. Achiika! O nyɛla Wumda, Baŋda.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ثُمَّ بَدَا لَهُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا رَأَوُاْ ٱلۡأٓيَٰتِ لَيَسۡجُنُنَّهُۥ حَتَّىٰ حِينٖ
35. Din nyaaŋa, ka di yi na polo ni n-ti ba alaama shɛŋabɛ ni nya maa nyaaŋa kadama bɛ kuli ni niŋ o (Annabi Yisifu) sarika hali ni saha shɛli.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَدَخَلَ مَعَهُ ٱلسِّجۡنَ فَتَيَانِۖ قَالَ أَحَدُهُمَآ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَعۡصِرُ خَمۡرٗاۖ وَقَالَ ٱلۡأٓخَرُ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَحۡمِلُ فَوۡقَ رَأۡسِي خُبۡزٗا تَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِنۡهُۖ نَبِّئۡنَا بِتَأۡوِيلِهِۦٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
36. Ka nachimbihi ayi ti kpe m-pahi o (Annabi Yisifu) zuɣu na sarika maa ni, ka bɛ puuni yino ti yεli: “Achiika! Mani nyɛla m maŋ’ zahinli ni ka n-kahindi Inabi dam, ka yino maa mi yεli: “Mani nyɛla m maŋ’ zahinli puuni ka n-ʒiri boroboro n zuɣu ni ka noombihi diri di puuni, wuhimi ti di fasara, achiika! Ti nya a la ninvuɣu suma puuni.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ لَا يَأۡتِيكُمَا طَعَامٞ تُرۡزَقَانِهِۦٓ إِلَّا نَبَّأۡتُكُمَا بِتَأۡوِيلِهِۦ قَبۡلَ أَن يَأۡتِيَكُمَاۚ ذَٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّيٓۚ إِنِّي تَرَكۡتُ مِلَّةَ قَوۡمٖ لَّا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ كَٰفِرُونَ
37. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Bindir’ shεli bi kani ya na (sarika duu ŋɔ ni) ka di nyɛla bɛ ni yolsi ya shɛli, naɣila n-tin ya di lahibali poi ka di naan kan ya na. Lala maa bela n Duuma ni baŋsi ma shɛli ni. Dinzuɣu, mani chɛ ninvuɣu shεba ban bi ti Naawuni yεlimaŋli daadiini, ka nyɛla ban niŋdi chεfuritali ni Chiyaama.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَٱتَّبَعۡتُ مِلَّةَ ءَابَآءِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ مَا كَانَ لَنَآ أَن نُّشۡرِكَ بِٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۚ ذَٰلِكَ مِن فَضۡلِ ٱللَّهِ عَلَيۡنَا وَعَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ
38. “Yaha! Mani dolila m banim’ daadiini, (bana n-nyɛ) Annabi Ibrahima mini Annabi Is’haaka, n-ti pahi Annabi Ya’akuba. Di bi tu ni ti laɣim Naawuni mini shɛli jεm. Ŋɔ maa nyɛla Naawuni pini ti zuɣu, ni ninsalinim’ zuɣu. Amaa! Ninsalinim’ pam bi paɣira (Naawuni).”
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ ءَأَرۡبَابٞ مُّتَفَرِّقُونَ خَيۡرٌ أَمِ ٱللَّهُ ٱلۡوَٰحِدُ ٱلۡقَهَّارُ
39. (Ka Annabi Yisifu ŋmalgi yεli): “Yaa yinim’ n zo dansarikanim’ ayi! Dini bɔŋɔ, duuma koŋkoba n-leei gari bee Naawuni so Ŋun nyɛ Nagaŋ, Nyεŋda la?
Ibisobanuro by'icyarabu:
مَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِهِۦٓ إِلَّآ أَسۡمَآءٗ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٍۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلۡقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
40. “Yibi jɛmda shɛli din pa O (Naawuni) m-pahila yuli shεŋa (buɣa) ka yi mini yi banim’ kuli boli li. Naawuni bi siɣisi daliri shεli na n-ti ti li. Fukumsi shɛli n-kani naɣila Naawuni dini, O puhi ya mi ni yi di jεm shɛli naɣila O ko. Dina n-nyɛ adiini shɛli din tuhi, amaa! Ninsalinim’ pam bi mi.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ أَمَّآ أَحَدُكُمَا فَيَسۡقِي رَبَّهُۥ خَمۡرٗاۖ وَأَمَّا ٱلۡأٓخَرُ فَيُصۡلَبُ فَتَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِن رَّأۡسِهِۦۚ قُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ٱلَّذِي فِيهِ تَسۡتَفۡتِيَانِ
41. (Ka Annabi Yisifu yɛli): “Yaa yinim’ n zo dansarika nima ayi! Yi niriba ayi maa puuni so yɛn ti boorila Inabi dam n-tiri o duuma (Misra naa), amaa! Yi ni zaɣiyino maa, bɛ yɛn ti kpahi o mi yili, ka noombihi kana n-ti diri o zuɣu ni nimdi. Dinzuɣu bɛ (Naawuni) pun naai yɛltɔɣa shɛli yi ni bɔrini bɛ kahigi ya ŋɔ maa.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُۥ نَاجٖ مِّنۡهُمَا ٱذۡكُرۡنِي عِندَ رَبِّكَ فَأَنسَىٰهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ ذِكۡرَ رَبِّهِۦ فَلَبِثَ فِي ٱلسِّجۡنِ بِضۡعَ سِنِينَ
42. Ka o (Annabi Yisifu) naan yεli bɛ puuni so o ni dihitabli kadama o ni tilgi maa: “Teemi n yεla a duuma (Misra naa) sani,” ka shintaŋ chɛ kaotam oyiŋlana di yɛla teebu, ka o labi ʒini sarika duu maa ni yuma biɛla.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ إِنِّيٓ أَرَىٰ سَبۡعَ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعَ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖۖ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَأُ أَفۡتُونِي فِي رُءۡيَٰيَ إِن كُنتُمۡ لِلرُّءۡيَا تَعۡبُرُونَ
43. Ka o (Misra naa) ti yεli (o kpambaliba): “Achiika! Mani zahimla zahinli, ka nya naɣigɔba ayɔpoin, ka naɣikɔri ayɔpoin gbaari ba n­vaanda, ni kayola ayɔpoin din nyɛ zaɣimaha, ka shεŋa mi nyɛ zaɣikuma, yaa yinim’ m kpambaliba! Wuhimi ya ma n zahinli maa fasara ni nyɛ shεli, yi yi nyɛla ban mi zahinli fasara.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُوٓاْ أَضۡغَٰثُ أَحۡلَٰمٖۖ وَمَا نَحۡنُ بِتَأۡوِيلِ ٱلۡأَحۡلَٰمِ بِعَٰلِمِينَ
44. Ka bɛ (kpambaliba maa) yεli: “Di nyɛla zahiŋgabra, ti mi pala ban mi zahima fasara.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلَّذِي نَجَا مِنۡهُمَا وَٱدَّكَرَ بَعۡدَ أُمَّةٍ أَنَا۠ أُنَبِّئُكُم بِتَأۡوِيلِهِۦ فَأَرۡسِلُونِ
45. Ka ninvuɣu so (dansari kanima ayi la puuni) ŋun daa tilgi maa teei saha biɛla nyaaŋa ka yɛli: “Mani ni tin ya di fasara, amaa! Timmi ya ma (chεli ya ka n-chaŋ ninvuɣu so ŋun mi zahinli fasara sani ka kana).”
Ibisobanuro by'icyarabu:
يُوسُفُ أَيُّهَا ٱلصِّدِّيقُ أَفۡتِنَا فِي سَبۡعِ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعِ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖ لَّعَلِّيٓ أَرۡجِعُ إِلَى ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَعۡلَمُونَ
46. (Ka o chaŋ n-ti yεli Annabi Yisifu sarika maa ni): “Yaa nyini Yisifu ŋun nyɛ yεlimaŋli lana! Wuhimi ti fasara nzaŋ chaŋ naɣigoba ayɔpoin, ka naɣikɔri ayɔpoin gbaari ba vaanda, ni kayola ayɔpɔin din nyɛ zaɣimaha, ka shεŋa mi nyɛ zaɣikuma, (a yi wuhi ma li), achiika! N-ni zaŋ li labi niriba sani, achiika! Bɛ nyɛla ban yɛn baŋ.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ تَزۡرَعُونَ سَبۡعَ سِنِينَ دَأَبٗا فَمَا حَصَدتُّمۡ فَذَرُوهُ فِي سُنۢبُلِهِۦٓ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تَأۡكُلُونَ
47. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Yi ni ko n-kpiɣi bindira yuma ayɔpoin m-pa taba, dinzuɣu yi ni nya bindir’ shɛli, yin chεli ya li di yola ni, naɣila bɛla yi ni diri shɛli puuni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
ثُمَّ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ سَبۡعٞ شِدَادٞ يَأۡكُلۡنَ مَا قَدَّمۡتُمۡ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تُحۡصِنُونَ
48. “Din nyaaŋa, yuma ayɔpɔin ni kana, ka bɛhigu yɛn ti niŋ kpɛŋ di puuni, ka bɛ (ninsalinim’) yɛn ti diri bɛ ni daŋsi shɛli n-zali, naɣila di puuni bɛla shεli yini yɛn chɛ n-zali.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
ثُمَّ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ عَامٞ فِيهِ يُغَاثُ ٱلنَّاسُ وَفِيهِ يَعۡصِرُونَ
49. “Din nyaaŋa, yuun’ shεli ni kana, ka alibarika saa yɛn ti mi ninsalinima, di puuni yaha ka bɛ yɛn ti kahindi Inabi (sinsaba) dam.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦۖ فَلَمَّا جَآءَهُ ٱلرَّسُولُ قَالَ ٱرۡجِعۡ إِلَىٰ رَبِّكَ فَسۡـَٔلۡهُ مَا بَالُ ٱلنِّسۡوَةِ ٱلَّٰتِي قَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّۚ إِنَّ رَبِّي بِكَيۡدِهِنَّ عَلِيمٞ
50. KaNaa yεli: “Zaŋmi ya o (Yisifu) n-ti ma na,” Saha shεli (nayili) tumo ni kana o (Annabi Yisifu) sani, ka o yεli: “Labmi a yiŋlana (Misra naa) sani, n-ti bɔhi o kadama: “Wula n-nyɛ paɣ’ shεba ban daa ŋmahi bɛ nubihi la yɛltɔɣa? Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun mi bɛ nabiεri yεla.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ مَا خَطۡبُكُنَّ إِذۡ رَٰوَدتُّنَّ يُوسُفَ عَن نَّفۡسِهِۦۚ قُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا عَلِمۡنَا عَلَيۡهِ مِن سُوٓءٖۚ قَالَتِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡـَٰٔنَ حَصۡحَصَ ٱلۡحَقُّ أَنَا۠ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ وَإِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
51. Ka o (Naa maa) yεli:“Ka yiyɛltɔɣa n-leei nyɛ dini n-zaŋ chaŋ yi ni daa niŋ Yisifu kore la? Ka bɛ yεli: “Ti Duuma Naawuni nam simsiya. Tinim’ bi mi o ni hali shεli din be, ka Aziizi (Misra naa) paɣa maa yεli: “Pumpɔŋɔ yεlimaŋli yi na polo ni, mani n-daa shiri niŋ o kore, amaa! Achiika! O nyɛla ŋunbe yɛlimaŋlinim’ puuni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
ذَٰلِكَ لِيَعۡلَمَ أَنِّي لَمۡ أَخُنۡهُ بِٱلۡغَيۡبِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي كَيۡدَ ٱلۡخَآئِنِينَ
52. Di daliri nyɛla o (Naa maa) baŋ ni achiika! M (Mani Yisifu) bi sɔɣi niŋ o bilkɔŋsi. Yaha! Achiika! Naawuni bi dolsiri bilkɔŋsinim’ nabiεri.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ وَمَآ أُبَرِّئُ نَفۡسِيٓۚ إِنَّ ٱلنَّفۡسَ لَأَمَّارَةُۢ بِٱلسُّوٓءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّيٓۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٞ رَّحِيمٞ
53. “Yaha! M-bi yihiri m maŋa nuu, dama nyɛvuli nyɛla din puhiri ninsala ni zaɣibiεɣu tumbu, naɣila n Duuma (Naawuni) ni zo so nambɔɣu, achiika! N Duuma nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦٓ أَسۡتَخۡلِصۡهُ لِنَفۡسِيۖ فَلَمَّا كَلَّمَهُۥ قَالَ إِنَّكَ ٱلۡيَوۡمَ لَدَيۡنَا مَكِينٌ أَمِينٞ
54. KaNaayεli: “Zaŋmi ya o (Yisifu) na, ka n-ti zaŋ o tabli m maŋa, saha shεli o (Annabi Yisifu) ni tɔɣisi o (Naa maa) yεltɔɣa,ka o yεli: “Zuŋɔ,a nyɛla jilmalana, yɛmbahigalana ti sani.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ ٱجۡعَلۡنِي عَلَىٰ خَزَآئِنِ ٱلۡأَرۡضِۖ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٞ
55. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Zaŋmi maniŋ ka n-guli tiŋgbani ŋɔ daarzichi (bindaira) ni do shɛli kam. Achiika! N-nyɛla ŋun yɛn tooi gu li, ka lahi nyɛ di Baŋda.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَتَبَوَّأُ مِنۡهَا حَيۡثُ يَشَآءُۚ نُصِيبُ بِرَحۡمَتِنَا مَن نَّشَآءُۖ وَلَا نُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
56. Yaha! Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ yiko ti Annabi Yisifu tiŋgbani yaaŋa zuɣu, ka o sheeri di ni luɣulikam o ni bɔra. Ti zaŋdila Ti nambɔzɔbo n-tiri Ti ni bɔri so. Yaha! Ti bi bahiri ninvuɣu suma sanyoo yoli.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَأَجۡرُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ
57. Yaha! Achiika! Zaadali sanyoo nnyɛ din gari n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka nyɛla ban mali wuntia.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَجَآءَ إِخۡوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُواْ عَلَيۡهِ فَعَرَفَهُمۡ وَهُمۡ لَهُۥ مُنكِرُونَ
58. Ka Annabi Yisifu mabihi ti kana kpe o sani, ka o baŋ ba, ka bɛ nyɛla ban bi baŋ o.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ قَالَ ٱئۡتُونِي بِأَخٖ لَّكُم مِّنۡ أَبِيكُمۡۚ أَلَا تَرَوۡنَ أَنِّيٓ أُوفِي ٱلۡكَيۡلَ وَأَنَا۠ خَيۡرُ ٱلۡمُنزِلِينَ
59. Yaha! Saha shεli o ni mali bɛ shili nti ba (o ni daa zahim bindira n-tiba naai), ka o yεli: “Zaŋmi ya yi mabia so (Bunyaaminu) ŋun kpalim yi ba sani la na. Di ni bɔŋɔ, yi bi nya n-ni zahindi ya bindira ka di paandi shεm? Yaha! Mani n-nyɛŋun sheeri saamba vεnyεla shee.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَإِن لَّمۡ تَأۡتُونِي بِهِۦ فَلَا كَيۡلَ لَكُمۡ عِندِي وَلَا تَقۡرَبُونِ
60. “Dinzuɣu, yiyi bi zaŋ o n-ti ma na, yi ka bindirigu zahimbu n sani, yi mi di lahi miri ma.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ سَنُرَٰوِدُ عَنۡهُ أَبَاهُ وَإِنَّا لَفَٰعِلُونَ
61. Ka bɛ yεli: “Ti ni kpaŋ ti maŋa ndeegi o na o ba sani na, achiika! Timi nyɛla ban yɛn tooi niŋ lala.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ لِفِتۡيَٰنِهِ ٱجۡعَلُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ فِي رِحَالِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَعۡرِفُونَهَآ إِذَا ٱنقَلَبُوٓاْ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
62. Ka o (Annabi Yisifu) yεli o nachimba: “Zaŋmi yabɛ liɣiri ti niŋ bɛ nyεma ni, achiika! Bɛ nyɛla banyɛn baŋ li bɛ yi ti labi bɛ niriba sani, achiika! Bɛ nyɛla ban yɛn labi na.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا رَجَعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيهِمۡ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مُنِعَ مِنَّا ٱلۡكَيۡلُ فَأَرۡسِلۡ مَعَنَآ أَخَانَا نَكۡتَلۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
63. Saha shεli bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) ni labi bɛ ba sani, ka bɛ yεli: “Yaa nyini ti ba! Bɛ mɔŋ ti bindira zahimbu (ni naɣila ti zaŋ Bunyaamin na), dinzuɣu zaŋmi ti mabia maa m-pahi ti zuɣu,ka ti chaŋ ti zahim bindirigu maa na, achiika! Ti nyɛla ban yɛn gu o.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ هَلۡ ءَامَنُكُمۡ عَلَيۡهِ إِلَّا كَمَآ أَمِنتُكُمۡ عَلَىٰٓ أَخِيهِ مِن قَبۡلُ فَٱللَّهُ خَيۡرٌ حَٰفِظٗاۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
64. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: “Dini bɔŋɔ, n-yaa niŋmi ya yεda kamani n-ni daa niŋ ya yεda ka yizaŋ o mabia la chaŋ shεm? Tɔ! Naawuni n-nyɛŊun gari sokam gulibu. Yaha! Ŋuna nyɛŊun gari sokam nambozɔbo.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا فَتَحُواْ مَتَٰعَهُمۡ وَجَدُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ رُدَّتۡ إِلَيۡهِمۡۖ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا نَبۡغِيۖ هَٰذِهِۦ بِضَٰعَتُنَا رُدَّتۡ إِلَيۡنَاۖ وَنَمِيرُ أَهۡلَنَا وَنَحۡفَظُ أَخَانَا وَنَزۡدَادُ كَيۡلَ بَعِيرٖۖ ذَٰلِكَ كَيۡلٞ يَسِيرٞ
65. Yaha! Saha shεli bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) ni ti yooi bɛ nyεma, ka bɛ nya ka bɛ zaŋ bɛ liɣiri n-labsi ti ba, ka bɛ yεli: “Yaa nyini ti ba! Bo ka ti leei lahi bɔra? Ti liɣiri m-bɔŋɔ ka bɛ labsi nti ti na, dinzuɣu ti ni lahi zaŋ li m-bo bindirigu ti ti niriba, ka gu ti mabia maa, ka lahi zahim laakumi yini binirigu mpahi. Di nyɛla zahimbu di nyɛ soochi.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ لَنۡ أُرۡسِلَهُۥ مَعَكُمۡ حَتَّىٰ تُؤۡتُونِ مَوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ لَتَأۡتُنَّنِي بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يُحَاطَ بِكُمۡۖ فَلَمَّآ ءَاتَوۡهُ مَوۡثِقَهُمۡ قَالَ ٱللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٞ
66. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: Di kariya ka n-zaŋ o m-pahi yi zuɣu ka yi chaŋ timsim maa, naɣila yi gbaai ma la alikauli Naawuni sani kadama yi ni zaŋ o n-ti ma na, naɣila bɛ ti nyɛŋ ya mi.” Saha shεli bɛ ni gbaagi o bɛ daalikauli maa, kaoyεli: “Naawuni n-nyɛ ti ni zaŋ ti maŋ’ dalim So ni ti ni yɛri shɛli ŋɔ maa.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ يَٰبَنِيَّ لَا تَدۡخُلُواْ مِنۢ بَابٖ وَٰحِدٖ وَٱدۡخُلُواْ مِنۡ أَبۡوَٰبٖ مُّتَفَرِّقَةٖۖ وَمَآ أُغۡنِي عَنكُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍۖ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَعَلَيۡهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُتَوَكِّلُونَ
67. Kao yεli: “Yaa yinim’ m bihi! Di kpen ya li (tiŋ’ maa ni) dindoyini polo, kpεm ya dindo koŋkoba ni, amaa! N-ku tooi taɣi ya ka chɛ Naawuni ni zaliya shɛli, fukumsi shɛli n-kani naɣila Naawuni sani. O zuɣu ka n-dalim. Yaha! Ban dalinda, bɛ dalimmi O ko zuɣu.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا دَخَلُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَهُمۡ أَبُوهُم مَّا كَانَ يُغۡنِي عَنۡهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍ إِلَّا حَاجَةٗ فِي نَفۡسِ يَعۡقُوبَ قَضَىٰهَاۚ وَإِنَّهُۥ لَذُو عِلۡمٖ لِّمَا عَلَّمۡنَٰهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
68. Saha shεli bɛ ni daa kpe (tiŋ’ maa ni) luɣushεli polo bɛ ba ni daa puhi ba maa, di daa naan ku tooi niŋ ba anfaani ka chɛ Naawuni ni zali ni shεli paai ba, amaa! Di daa nyɛla bukaata (ashili) shεli Annabi Ya’akuba suhi ni, ka o daa yihi li polo ni. Yaha! Achiika! O daa nyɛla baŋda, dama Ti (Tinim’ Naawuni) n-daa baŋsi o li. Amaa! Ninsalinim’ pam bi mi.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَىٰ يُوسُفَ ءَاوَىٰٓ إِلَيۡهِ أَخَاهُۖ قَالَ إِنِّيٓ أَنَا۠ أَخُوكَ فَلَا تَبۡتَئِسۡ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
69. Saha shεli bɛ ni daa kpe Annabi Yisifu sani, ka o gbaai o tuzobila n-tabli o maŋa, ka (sɔɣi) yεli o: “Achiika! Mani n-nyɛ a mabia (Yisifu), dinzuɣu di niŋ suhusaɣiŋgu ni bɛ ni niŋda shɛli maa.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ جَعَلَ ٱلسِّقَايَةَ فِي رَحۡلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا ٱلۡعِيرُ إِنَّكُمۡ لَسَٰرِقُونَ
70. Saha shεli o (Annabi Yisifu) ni chɛ ka bɛ zahim bɛ bindirigu n-ti ba, ka o zaŋ salima binzahindigu n-niŋ o tuzobila maa nyεma ni. Din nyaaŋa, ka mololana so moli (ka yɛli): “Yaa yinim’ kɔhigɔriba achiika! Yi nyɛla nayiɣisi.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ وَأَقۡبَلُواْ عَلَيۡهِم مَّاذَا تَفۡقِدُونَ
71. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) ŋmalgi kpa ba ka yεli: “Yi bimbo ka yi leei kɔŋ?
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ نَفۡقِدُ صُوَاعَ ٱلۡمَلِكِ وَلِمَن جَآءَ بِهِۦ حِمۡلُ بَعِيرٖ وَأَنَا۠ بِهِۦ زَعِيمٞ
72. Ka bɛ yεli: “Ti kɔŋla Naa salima binzahindigu, dinzuɣu ŋun tahi li na, tɔ! O sula laakumi muni zahimbu. Mani (Yisifu) mi n-nyɛŋun zani ti li (alikauli maa).”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ عَلِمۡتُم مَّا جِئۡنَا لِنُفۡسِدَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كُنَّا سَٰرِقِينَ
73. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli: “Naawuni zuɣu, achiika! Yi mi ni ti bi kana ni ti ti saɣim tiŋgbani ni, ti mi pala nayiɣisi.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ فَمَا جَزَٰٓؤُهُۥٓ إِن كُنتُمۡ كَٰذِبِينَ
74. Ka bɛ yεli: “Ka di yi niŋ ka yi ŋma ʒiri, di sanyoo yɛn nyɛla dini?”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ جَزَٰٓؤُهُۥ مَن وُجِدَ فِي رَحۡلِهِۦ فَهُوَ جَزَٰٓؤُهُۥۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ
75. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli: “Bɛ yi kuli nya li so nyεma ni, tɔ! Di lana sanyoo nyɛla o dini. Lala ka ti yɔri zualindiriba samli.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَبَدَأَ بِأَوۡعِيَتِهِمۡ قَبۡلَ وِعَآءِ أَخِيهِ ثُمَّ ٱسۡتَخۡرَجَهَا مِن وِعَآءِ أَخِيهِۚ كَذَٰلِكَ كِدۡنَا لِيُوسُفَۖ مَا كَانَ لِيَأۡخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ ٱلۡمَلِكِ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ وَفَوۡقَ كُلِّ ذِي عِلۡمٍ عَلِيمٞ
76. Ka o (Annabi Yisifu) pili bɛ nyεma ni vihibu pɔi ni o tuzobila maa nyɛma. Din nyaaŋa, ka o ti yihi li o tuzobila maa nyεma ni. Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa baŋsi Annabi Yisifu, o pala ŋun yɛn saɣi gbaai o mabia maa ni Misra Naa daadiini puuni zalsi,[3] naɣila Naawuni ni yu shɛli, Ti (Tinim’ Naawuni) duhirila Ti ni bɔri so ni darzanima. Yaha! Baŋda kam zuɣu ni, Baŋda (Naawuni) beni.”
[3] Nayiɣi daa yizu ka bɛ gbaagi o, bɛ buri o mi ka chɛ ka o yo o ni zu shɛli maa siɣim buyi, ka dinyɛ di sanyoo, ka chɛ ka o lahi jɛmtiŋnaa maa yuummuni.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ قَالُوٓاْ إِن يَسۡرِقۡ فَقَدۡ سَرَقَ أَخٞ لَّهُۥ مِن قَبۡلُۚ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفۡسِهِۦ وَلَمۡ يُبۡدِهَا لَهُمۡۚ قَالَ أَنتُمۡ شَرّٞ مَّكَانٗاۖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَصِفُونَ
77. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi) yεli: “Di yi niŋ ka o shiri zu, tɔ!O mabi’ so gba daa min pun zu, ka Annabi Yisifu sɔɣi li o suhi ni, ka bi yihi li polo ni nyεli ba, ka yεli (o suhu ni): “Yinim nleei be n-gari lala, amaa! Naawuni mi yi ni buɣisiri shɛli ŋɔ maa.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ إِنَّ لَهُۥٓ أَبٗا شَيۡخٗا كَبِيرٗا فَخُذۡ أَحَدَنَا مَكَانَهُۥٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
78. Kabɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli: “Yaa nyini Aziiz (Misra naa)! Achiika! O malila ba ka o nyɛ niŋkurumaŋli ŋun mali darza, dinzuɣu gbaami ti puuni yino n-zali o zaani. Achiika! Tinim’ nya a ka a bela ninvuɣusuma ni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِ أَن نَّأۡخُذَ إِلَّا مَن وَجَدۡنَا مَتَٰعَنَا عِندَهُۥٓ إِنَّآ إِذٗا لَّظَٰلِمُونَ
79. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Ti bɔri taɣibu Naawuni sani ni ti gbaai so kadi pa tini nya tinyεma so sani, (ti yi niŋ lala) din’ ŋuna, ti nyɛla zualindiriba.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا ٱسۡتَيۡـَٔسُواْ مِنۡهُ خَلَصُواْ نَجِيّٗاۖ قَالَ كَبِيرُهُمۡ أَلَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ أَبَاكُمۡ قَدۡ أَخَذَ عَلَيۡكُم مَّوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَمِن قَبۡلُ مَا فَرَّطتُمۡ فِي يُوسُفَۖ فَلَنۡ أَبۡرَحَ ٱلۡأَرۡضَ حَتَّىٰ يَأۡذَنَ لِيٓ أَبِيٓ أَوۡ يَحۡكُمَ ٱللَّهُ لِيۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
80. Saha shεli bɛ ni ti yihi tamaha ni ŋuna, ka bɛ yi kpaŋa n-ti gbaari saawɔra bɛ sunsuuni, ka bɛ kpεm sani (Yahuuza) yεli: “Di ni bɔŋɔ, yi bi mi ni achiika! Yi ba daa gbaai yala alikauli Naawuni sani, ka naan chɛ yi ni daa pun niŋ fawaɣili n-zaŋ chaŋ Yisifu yεltɔɣa la ni? Dinzuɣu,mani bi yɛn chɛ (Misra) tiŋgbani ŋɔ ni, naɣilam ba ti saɣi ti ma (ni yiŋ’ kundi), bee ka Naawuni ti ŋmaai fukumsi maa n-ti ma (ka bɛ chɛ Bunyaaminu). Yaha! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun gari sokam fukumsi.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱرۡجِعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيكُمۡ فَقُولُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّ ٱبۡنَكَ سَرَقَ وَمَا شَهِدۡنَآ إِلَّا بِمَا عَلِمۡنَا وَمَا كُنَّا لِلۡغَيۡبِ حَٰفِظِينَ
81. Labmi ya yi ba sani n-ti yεli: “Yaa nyini ti ba! Achiika! A bia maa zuya, ti mi bi di shɛhira naɣila ti ni nya shεli, ti mi daa pala ban mi din sɔɣi.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَسۡـَٔلِ ٱلۡقَرۡيَةَ ٱلَّتِي كُنَّا فِيهَا وَٱلۡعِيرَ ٱلَّتِيٓ أَقۡبَلۡنَا فِيهَاۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
82. “Yaha! Bɔhimi tiŋsheenim’ ti ni daa be di puuni maa, ni kɔhigɔri shεba ti mini ba ni yoli paai na. Yaha! Achiika! Tinim’ nyɛla ban yɛri yεlimaŋli.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٌۖ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَأۡتِيَنِي بِهِمۡ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
83. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: “Chɛli gba! Yi suhiri n-viɛlgi li n-tin ya, amaa! Suɣulo nyɛla din viεla, tamaha beni kadama Naawuni ni labsi bɛ zaasa n-ti ma na namgbaniyini. Achiika! O nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَتَوَلَّىٰ عَنۡهُمۡ وَقَالَ يَٰٓأَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَٱبۡيَضَّتۡ عَيۡنَاهُ مِنَ ٱلۡحُزۡنِ فَهُوَ كَظِيمٞ
84. Ka o lebi biri ba, ka yεli: “Yaa ni n suhusaɣiŋgu ni Yisifu,” ka o nina ayi paligi (ka zom) domn suhusaɣiŋgu zuɣu, ka nyɛla ŋun vali biεrim.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ تَٱللَّهِ تَفۡتَؤُاْ تَذۡكُرُ يُوسُفَ حَتَّىٰ تَكُونَ حَرَضًا أَوۡ تَكُونَ مِنَ ٱلۡهَٰلِكِينَ
85. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli): “Naawuni zuɣu,a ku milgi ka chɛ Yisifu yεla teebu, hali ti leei ŋun gbargi, bee ka a pahi ban niŋ hallaka puuni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ إِنَّمَآ أَشۡكُواْ بَثِّي وَحُزۡنِيٓ إِلَى ٱللَّهِ وَأَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
86. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: “Achiika! M ŋmɛrila n suhusaɣiŋgu mini n nandahima kuŋa n-tiri Naawuni. Yaha! M-mi binshɛɣu yi ni ʒi n-zaŋ jɛndi Naawuni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰبَنِيَّ ٱذۡهَبُواْ فَتَحَسَّسُواْ مِن يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَاْيۡـَٔسُواْ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ لَا يَاْيۡـَٔسُ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
87. (Ka Annabi Ya’akuba yεli): “Yaa yinim’ m bihi! Cham ya ti vihi baŋ Yisifu mini o tuzobila maa shee, ka miri ya ka yi yihi tamaha ni Naawuni nambɔzɔbɔ. Achiika! So bi yihiri tamaha ni Naawuni nambɔzɔbo naɣila ninvuɣu shεba ban nyɛ gutulunima.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَيۡهِ قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهۡلَنَا ٱلضُّرُّ وَجِئۡنَا بِبِضَٰعَةٖ مُّزۡجَىٰةٖ فَأَوۡفِ لَنَا ٱلۡكَيۡلَ وَتَصَدَّقۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّ ٱللَّهَ يَجۡزِي ٱلۡمُتَصَدِّقِينَ
88. Saha shεli bɛ ni kpe o (Annabi Yisifu) sani, ka bɛ yεli: “Yaa nyini Aziz (Misra Naa)! Biɛrim gbaai ti mini ti niriba, ka ti kana ni liɣiri din bi galsi, dinzuɣu palmi ti zaɣa, ka mali ti sara. Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun yɔri ban maandi sara sanyoviɛlli.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ هَلۡ عَلِمۡتُم مَّا فَعَلۡتُم بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذۡ أَنتُمۡ جَٰهِلُونَ
89. Ka o (Misra naa) yεli: “Dini bɔŋɔ, yimiyini daa niŋ Yisifu mini o tuzobila (Bunyaaminu) shɛm saha shεli yi ni daa be ʒilinsi puuni la?”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُوٓاْ أَءِنَّكَ لَأَنتَ يُوسُفُۖ قَالَ أَنَا۠ يُوسُفُ وَهَٰذَآ أَخِيۖ قَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَآۖ إِنَّهُۥ مَن يَتَّقِ وَيَصۡبِرۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
90. Ka bɛ yεli: “Dini bɔŋɔ, nyini n-nyɛ Yisifu? Ka o yεli: “Mani n-nyɛ Yisifu, ŋumbɔŋɔ maa mi (Bunyaaminuu) n-nyɛ n tuzobila. Achiika! Naawuni ti ti pini. Di ni nyɛ shɛm, ninvuɣu so ŋun zo Naawuni ka niŋ suɣulo, tɔ! Achiika! Naawuni bi bahiri ninvuɣu suma sanyoo yoli.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ ءَاثَرَكَ ٱللَّهُ عَلَيۡنَا وَإِن كُنَّا لَخَٰطِـِٔينَ
91. Ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) yεli: “Naawuni zuɣu, achiika! Naawuni shiri gahimma tam ti zuɣu, timidaa nyɛla ban tum taali.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ لَا تَثۡرِيبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡيَوۡمَۖ يَغۡفِرُ ٱللَّهُ لَكُمۡۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
92. Ka o (Annabi Yisifu) yεli: “Galime ka yi zuɣu zuŋɔ, Naawuni ni chε m-paŋ ya. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun gari sokam nambɔzɔhigu.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱذۡهَبُواْ بِقَمِيصِي هَٰذَا فَأَلۡقُوهُ عَلَىٰ وَجۡهِ أَبِي يَأۡتِ بَصِيرٗا وَأۡتُونِي بِأَهۡلِكُمۡ أَجۡمَعِينَ
93. (Ka Annabi Yisifu yɛli): “Zaŋmi yan gɔɣali (daliya) ŋɔ maa n-ti bahi m ba ninni, o ni leei ŋun ne, din nyaaŋa ka yi zaŋ yi niriba zaasa namgbaniyini n-ti ma na.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا فَصَلَتِ ٱلۡعِيرُ قَالَ أَبُوهُمۡ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَۖ لَوۡلَآ أَن تُفَنِّدُونِ
94. Saha shεli kɔhigɔrba maa ni yiɣisi na (Misra tiŋgbani ni), ka bɛ ba yεli: “Achiika! Mani nyɛla ŋun wumdi Yisifu ʒiεɣu, yi yidi naan ku zaŋ ma leei ŋun ka haŋkali.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ تَٱللَّهِ إِنَّكَ لَفِي ضَلَٰلِكَ ٱلۡقَدِيمِ
95. Ka bɛ (bihi maa) yεli: “Naawuni zuɣu, achiika! A kuli bela a kurumbuni birginsim ma puuni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّآ أَن جَآءَ ٱلۡبَشِيرُ أَلۡقَىٰهُ عَلَىٰ وَجۡهِهِۦ فَٱرۡتَدَّ بَصِيرٗاۖ قَالَ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
96. Saha shεli ŋun ʒiri suhupɛlli lahibali maa ni paai na, ka o zaŋ li (gɔɣali maa) m-bahi o (Annabi Ya’akuba) ninni, ka o leei ninvuɣu so ŋun ne, kayεli: “Di nibɔŋɔ, n-daa bi yεli ya ni m-mi din be Naawuni sani ka yi ʒi li?”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا ٱسۡتَغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَآ إِنَّا كُنَّا خَٰطِـِٔينَ
97. Ka bɛ (bihi maa) yεli: “Yaa nyini ti ba! Suhimi ti taya chεmpaŋ (Naawuni sani) n-ti ti. Achiika! Ti daa shiri nyɛla ban tum taali.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ سَوۡفَ أَسۡتَغۡفِرُ لَكُمۡ رَبِّيٓۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ
98. Ka o (Annabi Ya’akuba) yεli: “Ni baalim, n-nyɛla ŋun yɛn suhi chεmpaŋ n-tin ya n Duuma (Naawuni) sani. Achiika! O nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَىٰ يُوسُفَ ءَاوَىٰٓ إِلَيۡهِ أَبَوَيۡهِ وَقَالَ ٱدۡخُلُواْ مِصۡرَ إِن شَآءَ ٱللَّهُ ءَامِنِينَ
99. Saha shεli bɛ ni ti kpe Annabi Yisifu sani, ka o gbaai o ba mini o ma n-tabli o maŋa, ka yεli: “Naawuni yi saɣi, kpεm ya Misra tiŋgbani ni na, kanyɛla ban mali suhudoo.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَرَفَعَ أَبَوَيۡهِ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ وَخَرُّواْ لَهُۥ سُجَّدٗاۖ وَقَالَ يَٰٓأَبَتِ هَٰذَا تَأۡوِيلُ رُءۡيَٰيَ مِن قَبۡلُ قَدۡ جَعَلَهَا رَبِّي حَقّٗاۖ وَقَدۡ أَحۡسَنَ بِيٓ إِذۡ أَخۡرَجَنِي مِنَ ٱلسِّجۡنِ وَجَآءَ بِكُم مِّنَ ٱلۡبَدۡوِ مِنۢ بَعۡدِ أَن نَّزَغَ ٱلشَّيۡطَٰنُ بَيۡنِي وَبَيۡنَ إِخۡوَتِيٓۚ إِنَّ رَبِّي لَطِيفٞ لِّمَا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
100. Ka o (Annabi Yisifu) kpiɣio ba minioma ʒili o nam garo zuɣu, ka bɛ kurum n-ti o jilma, ka o yεli: “Yaa nyini m ba ! Ŋɔ maa n-nyɛ n zahinli shεli n-ni daa zahimla fasara. Achiika! N Duuma (Naawuni) zaŋ li leei yɛlimaŋli. Yaha! Achiika! O da viεlgi biɛhigu n-ti ma, dama O ni daa yihi ma sarika ni, ka yihi ya tiŋkpaŋ’ maa tahi na, shintaŋ ni daa saɣim m mini m mabihi sunsuuni maa nyaaŋa. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun balgira n-tiri O ni bɔri so. Achiika! O nyɛla Baŋda, Yεmgoliŋgalana.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ رَبِّ قَدۡ ءَاتَيۡتَنِي مِنَ ٱلۡمُلۡكِ وَعَلَّمۡتَنِي مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ فَاطِرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ أَنتَ وَلِيِّۦ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ تَوَفَّنِي مُسۡلِمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ
101. (Ka Annabi Yisifu yεli): “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! A shiri ti ma nam puuni shɛli, ka lahi baŋsi ma zahima fasara, Ŋun pili nambu sagbana mini tiŋgbani ni, nyini n-nyɛŊun guli ma Dunia ni Chiyaama, deemi n nyɛvuli ka n-nyɛ Muslimi, ka ti zaŋ ma m-pahi ninvuɣu suma puuni (Zaadali).”
Ibisobanuro by'icyarabu:
ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهِ إِلَيۡكَۖ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ أَجۡمَعُوٓاْ أَمۡرَهُمۡ وَهُمۡ يَمۡكُرُونَ
102. (Yaa nyini Annabi Muhammadu)! Lala maa be lahibali shεŋa din sɔɣi ni, ka Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisiri li n-tira na. Yaha! A daa ka bɛ (Annabi Yisifu mabihi maa) sani saha shεli bɛ ni daa laɣim gbaai bɛ yɛltɔɣa ka nyɛla ban nari nabiɛri.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَآ أَكۡثَرُ ٱلنَّاسِ وَلَوۡ حَرَصۡتَ بِمُؤۡمِنِينَ
103. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Ninsalinim’ pam pala ban yɛn ti Naawuni yεlimaŋli halia yiniŋdi lala kore.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا تَسۡـَٔلُهُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ
104. A mi bibɔhiri ba sanyo’ shεli. Di (Alkur’aani) pa shεli naɣila teebu nnyɛli zaŋ ti binnamda.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَكَأَيِّن مِّنۡ ءَايَةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ يَمُرُّونَ عَلَيۡهَا وَهُمۡ عَنۡهَا مُعۡرِضُونَ
105. Yaha! Di zooiya ka alaama shεli be sagbana ni tiŋgbani ni, ka bɛ (ninsalinimi) kuli gariti di zuɣu, ka nyɛla ban lebri biriti ka chɛri li.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ
106. Yaha! Bɛ pam bi tiri Naawuni yεlimaŋli, naɣila bɛ nyɛla ban jɛmdi binyɛr’ shɛŋa m-pahi Naawuni zuɣu.
Ibisobanuro by'icyarabu:
أَفَأَمِنُوٓاْ أَن تَأۡتِيَهُمۡ غَٰشِيَةٞ مِّنۡ عَذَابِ ٱللَّهِ أَوۡ تَأۡتِيَهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
107. Di nibɔŋɔ,bɛ niŋla yεmbahiga ni mushiiba din yi Naawuni daazaaba puuni ti kaba na, bee ka Chiyaama yiɣisibu ti kaba na yim, ka bɛ nyɛla ban bi mi?
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
108. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Ŋɔ maa nyɛla n soli ka m boondi zaŋ chaŋ Naawuni sani ni suhunɛli (baŋsim), m mini ŋun doli ma. Yaha! Naawuni nam niŋ kasi. Mani ka ninvuɣu shεba ban bo nyintahi m-pahi Naawuni zuɣu n-jɛmda maa ni.”
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِم مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡقُرَىٰٓۗ أَفَلَمۡ يَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَيَنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۗ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
109. (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) daa bi tim (tuun’ shεba) ban daa kana pɔi ni nyini naɣila bɛ daa nyɛla dobba, ka Ti siɣisiri wahayi n-tiri ba na tiŋgbananim’ puuni. Di ni bɔŋɔ,bɛ (Maka chεfurinim’) bi gola tiŋgbani yaaŋa zuɣu ka nya ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni bana maa bahigu ni daa nyɛ shεm? Achiika! Bahiguyili n-nyɛ din gari n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban mali wuntia. Di ni bɔŋɔ, yi ku niŋ haŋkali?
Ibisobanuro by'icyarabu:
حَتَّىٰٓ إِذَا ٱسۡتَيۡـَٔسَ ٱلرُّسُلُ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ قَدۡ كُذِبُواْ جَآءَهُمۡ نَصۡرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَآءُۖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُنَا عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
110. (Bɛ daa naɣisi mi ti ba) Hali ka Naawuni tuumba maa ti yihi tamaha, ka tεhi ni bɛ labsi bala ʒirinima, dinsaha ka Ti (Tinim’ Naawuni) nasara naan yi kaba na, ka Ti tilgi Ti ni bɔri so, so mi ku tooi taɣi Ti daazaaba ka chɛ ninvuɣu shεba ban nyɛ bibɛhi.
Ibisobanuro by'icyarabu:
لَقَدۡ كَانَ فِي قَصَصِهِمۡ عِبۡرَةٞ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِۗ مَا كَانَ حَدِيثٗا يُفۡتَرَىٰ وَلَٰكِن تَصۡدِيقَ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَتَفۡصِيلَ كُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
111. Achiika! Bɛ (Annabi Yisifu mini o mabihi maa) lahibaya puuni nyɛla din mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban mali haŋkali. Di (Alkur’aani) pala lahibali n-nyɛ li ka bɛ kpirti li, amaa! Di nyɛla din tiri yεlimaŋli ni litaafi shεŋa din kana pɔi ni dina, ka nyɛ din kahigiri yεllikam, ni dolsigu mini nambɔzɔbo n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
Ibisobanuro by'icyarabu:
 
Ibisobanuro by'amagambo Isura: Yusuf
Urutonde rw'amasura numero y'urupapuro
 
Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - Ibisobanuro mu kidagbaniya - Ishakiro ry'ibisobanuro

Ibisobanuro bya qor'an ntagatifu mu rurimi ry'uruDaghaniya, byasobanuwe na MUHAMADI BABA GHATUUB

Gufunga