Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - Ishakiro ry'ibisobanuro
سورەتی یوسف
Impamvu y'isura:
الاعتبار بلطف تدبير الله لأوليائه وتمكينهم، وحسن عاقبتهم.
نَحۡنُ نَقُصُّ عَلَيۡكَ أَحۡسَنَ ٱلۡقَصَصِ بِمَآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ وَإِن كُنتَ مِن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ
- ئەی پێغەمبەر - ئێمە چاكترین چیرۆكت بۆ دەگێڕینەوە، چاكترینە لەبەر ڕاستگۆیی و سەلامەت بوونی دەستەواژەكانی و ڕوانبێژییەكەی، ئەوەیش بەوەی لەم قورئانەدا بۆمان دابەزاندوویت، هەرچەندە تۆ پێش ئەوەی ئەم قورئانەت بۆ دابەزێنن بێ ئاگا و ناشارەزا بوویت لە ڕووداو و بەسەر هاتی چیرۆكی گەلان و پێغەمبەرانی پێش خۆت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِذۡ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَٰٓأَبَتِ إِنِّي رَأَيۡتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوۡكَبٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ رَأَيۡتُهُمۡ لِي سَٰجِدِينَ
- ئەی پێغەمبەر - ئێمە هەواڵ و بەسەرهاتی یوسفت پێ ڕادەگەیەنین كاتێك وتی بە یەعقوبی باوكی: ئەی باوكە گیان، من لە خەونمدا یازدە ئەستێرە و مانگ و ڕۆژم بینی كە هەر هەموویان سوژدەیان بۆ دەبردم، ئەم خەونە موژدەیەكی خێرا بوو بۆ یوسف (سەلامی خوای لێ بێت).
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• بيان الحكمة من القصص القرآني، وهي تثبيت قلب النبي صلى الله عليه وسلم وموعظة المؤمنين.
ڕوونكردنەوەی حیكمەتی چیرۆكە قورئانییەكان، ئەویش بۆ ئەوە بووە كە دڵ و دەروونی پێغەمبەری خوا (صلی الله علیه وسلم) ی پێ دابمەرزێت و پەند و ئامۆژگاریش بێت بۆ باوەڕداران.
• انفراد الله تعالى بعلم الغيب لا يشركه فيه أحد.
ئەم سورەتە بەڵگەیە لەسەر ئەوەی تەنها خوای گەورە زانا و ئاگادارە بە شتە نهێنی و شاراوەكان، وە هیچ كەسێكی تر لەو كارەدا هاوبەشی خوا نییە.
قَالَ يَٰبُنَيَّ لَا تَقۡصُصۡ رُءۡيَاكَ عَلَىٰٓ إِخۡوَتِكَ فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيۡدًاۖ إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ لِلۡإِنسَٰنِ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
یەعقوب بە یوسفی كوڕی وت: ئەی كوڕی شیرینم، خەوەكەت بۆ هیچ كام لە براكانت مەگێڕەوە، ئەگەر بزانن حەسودیت پێ دەبەن، ئەو كاتە لەحەسودیدا پیلانت بۆ دادەڕێژن تاوەكو لەناوتبەرن، بەڕاستی شەیتان دوژمنێكی ئاشكراو ڕوونی مرۆڤە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَكَذَٰلِكَ يَجۡتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعۡمَتَهُۥ عَلَيۡكَ وَعَلَىٰٓ ءَالِ يَعۡقُوبَ كَمَآ أَتَمَّهَا عَلَىٰٓ أَبَوَيۡكَ مِن قَبۡلُ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَۚ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
- ئەی یوسف - هەروەك چۆن ئەو خەوەت بینیوە، ئاواش پەروەردگارت هەڵیبژاردویت بۆ پێغەمبەرێتی، وە مانا و لێكدانەوەی خەونەكانیشت فێر دەكات، وە نازو نیعمەت و بەخششی خۆی بە پێغەمبەرێتی بۆ تەواو دەكات، هەروەك چۆن ناز و نیعمەت و بەخششی خۆی لەپێش تۆ تەواو كرد بۆ باوباپیرانت بۆ (ئیبراهیم) و (ئیسحاق)، بێگومان پەروەردگارت زانا و شارەزایە بەتەواوی دروستكراوەكانی، وە دانا و كاربەجێیە لە كاروبارەكانیدا.
Ibisobanuro by'icyarabu:
إِذۡ قَالُواْ لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَىٰٓ أَبِينَا مِنَّا وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ
ئەو كاتەی براكانی یوسف لە نێو خۆیاندا وتیان: سوێند بێت یوسف و برا دایك و باوكییەكەی لای باوكمان لە ئێمە خۆشەویسترن، لە كاتێكدا ئێمە زۆرتر و بەهێزترین، ئیتر چۆن دەبێت باوكمان فەزڵی ئەوان بدات بەسەر ئێمەدا؟بەڕاستی لەمەدا باوكمان كەوتوەتە هەڵەیەكی ڕوون و ئاشكراوە كە فەزڵی ئەوان بەبێ هیچ هۆیەك دەدات بەسەر ئێمەدا.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱقۡتُلُواْ يُوسُفَ أَوِ ٱطۡرَحُوهُ أَرۡضٗا يَخۡلُ لَكُمۡ وَجۡهُ أَبِيكُمۡ وَتَكُونُواْ مِنۢ بَعۡدِهِۦ قَوۡمٗا صَٰلِحِينَ
براكانی وتیان: یوسف بكوژن یان دووری بخەنەوە بۆ زەویەكی دوور، تاوەكو لە چاوی باوكمان دوور بێت، ئەو كاتە تەنها ڕوو بە ئێوە دەدات و هەرچی خۆشەویستی هەیە بۆ ئێوە دەبێت، وە لەدوای كوشتنی ئەو ئەبنە كەسانێكی خواناس و چاك، كاتێك تەوبە دەكەن لە گوناهـ و تاوانەكانتان.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ قَآئِلٞ مِّنۡهُمۡ لَا تَقۡتُلُواْ يُوسُفَ وَأَلۡقُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّ يَلۡتَقِطۡهُ بَعۡضُ ٱلسَّيَّارَةِ إِن كُنتُمۡ فَٰعِلِينَ
یەكێك لە براكان وتی: یوسف مەكوژن، بەڵكو فڕێیدەنە بنی بیرێكەوە، ئەو كاتە هەندێك لەو ڕێبوارانەی كە بەوێدا ڕادەبوێرن هەڵیدەگرنەوە و لەگەڵ خۆیاندا دەیبەن، ئەمە ئاسانترە لە كوشتنی، ئەگەر ئێوە دەتانەوێت هەر ئەم كارە بكەن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأۡمَ۬نَّا عَلَىٰ يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُۥ لَنَٰصِحُونَ
جا كاتێك ڕێكەوتن لەسەر دوورخستنەوەی یوسف، بە یەعقوبی باوكیان وت: ئەی باوكە گیان، باشە بۆچی تۆ متمانەمان پێ ناكەیت سەبارەت بە یوسف؟ بێگومان ئێمە زۆر دڵسۆز و خەمخۆری یوسفین و خۆشمان دەوێت، لە هەموو زیان و خراپەیەك دەیپارێزین، هەتا ئەو كاتەی بە ساغ و سەلامەتی دەیگێڕینەوە بۆ لات، ئیتر چی شتێك وات لێ دەكات یوسف لەگەڵ ئێمەدا نەنێریت؟
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ إِنِّي لَيَحۡزُنُنِيٓ أَن تَذۡهَبُواْ بِهِۦ وَأَخَافُ أَن يَأۡكُلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَأَنتُمۡ عَنۡهُ غَٰفِلُونَ
یەعقوب (سەلامی خوای لێ بێت) بە كوڕەكانی وت: زۆر خەم دەخۆم لەگەڵ خۆتاندا بیبەن و توانای فیراق و دووری ئەوم نییە، لەوە دەترسم ئێوە ئاگاتان لێی نەمێنێت و سەرگەرمی گاڵتە و گەمە و یاری كردن بن و گورگ بیخوات.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ لَئِنۡ أَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُ وَنَحۡنُ عُصۡبَةٌ إِنَّآ إِذٗا لَّخَٰسِرُونَ
كوڕەكان بە یەعقوبیان وت: چۆن گورك ئەیخوات، لەكاتێكدا ئێمە كۆمەڵە كەسێكی بەهێز و بەتوانایين، ئەگەر ئەمە ڕوو بدات و نەتوانین و نەهێڵێن گورك بیخوات، ئەوا بێگومان ئێمە خەسارۆمەند و زیانبار و بێ دەسەڵاتین، واتە: هەرگیز شتی وا ڕوونادات و ناهێڵێن شتی واببێت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• ثبوت الرؤيا شرعًا، وجواز تعبيرها.
ئەم ئایەتانە بەڵگەن لەسەر ئەوەی خەو بینین لە رووی شەرعەوە جێگیر و ثابت بووە، وە دروستە لێكدانەوەیشی بۆ بكرێت.
• مشروعية كتمان بعض الحقائق إن ترتب على إظهارها شيءٌ من الأذى.
دروستە هەندێك لەڕاستییەكان بشاریتەوە، ئەگەر هاتوو زانیت ئەگەر ئاشكرا ببێت زیان و خراپەی زیاتر دەبێت.
فَلَمَّا ذَهَبُواْ بِهِۦ وَأَجۡمَعُوٓاْ أَن يَجۡعَلُوهُ فِي غَيَٰبَتِ ٱلۡجُبِّۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمۡرِهِمۡ هَٰذَا وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
یەعقوب یوسفی لەگەڵ ناردن، جاكاتێك لەگەڵ خۆیان بردیان و دوور بوونەوە، ئیتر یەكلایی بوونەوە كە فڕێی بدەنە بنی بیرێكەوە، خوای گەورە دەفەرموێت: لەم كاتەدا نیگامان كرد بۆ یوسف: ڕۆژێك دێت كە تۆ ئەم هەواڵ و چیرۆكە بە براكانت بڵێیتەوە، لەو كاتەدا ئەوان هەست ناكەن تۆ برای ئەوانیت و ڕزگارت بووە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّا ذَهَبۡنَا نَسۡتَبِقُ وَتَرَكۡنَا يُوسُفَ عِندَ مَتَٰعِنَا فَأَكَلَهُ ٱلذِّئۡبُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُؤۡمِنٖ لَّنَا وَلَوۡ كُنَّا صَٰدِقِينَ
وتیان: ئەی باوكە گیان، ئێمە ڕۆشتین پێشبڕكێ و ڕم و تیر بازێن بكەین، وە یوسفمان لای كەلوپەل و خواردنەكانمان جێهێشت تاوەكو ئاگاداریان بێت و بیانپارێزت، كەچی كە هاتینەوە بینیمان گورگ خواردویەتی، خۆ ئێمە دەزانین كە تۆ باوەڕمان پێ ناكەیت، هەرچەند ڕاستیش بكەین، چونكە تۆ بە گومانیت لێمان.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَجَآءُو عَلَىٰ قَمِيصِهِۦ بِدَمٖ كَذِبٖۚ قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٞۖ وَٱللَّهُ ٱلۡمُسۡتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ
بە فڕوفێڵێك ویستیان ئەو هەواڵە درۆیە بۆ باوكیان دڵنیا بكەنەوە، هاتن كراسەكەی یوسفیان بە خوێنێكی درۆینەوە خوێناوی كرد، واتا بەخوێنی شتێكی تر، بۆ ئەوەی باوكیان متمانەیان پێ بكات و وابزانێت لە ئەنجامی خواردنی گورگەكە خوێناوی بووە، بەڵام یەعقوب زیرەكتر و چاوكراوە تر بوو، ئەویش بەوەی كە ئەو كراسەی خوێناویان كرد بوو هیچ نەدڕابوو، پێی وتن: ئەوەی دەیڵێن هیچی وانییە و باوەڕتان پێ ناكەم، بەڵكو ئەوە هەواو و ئارەزووی خۆتانە ئەم كارە ناشیرینەی بۆ ڕازاندونەتەوە، چارەی من تەنها ئارامگرتنێكی جوانە كە هیچ گلەیی و گازندەی تێدا نەبێت، هەر لە خوایش داوای یارمەتی و كۆمەكی دەكەم، لەبەرامبەر ئەوەی كە دەڵێن یوسف گورگ خواردویەتی.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَجَآءَتۡ سَيَّارَةٞ فَأَرۡسَلُواْ وَارِدَهُمۡ فَأَدۡلَىٰ دَلۡوَهُۥۖ قَالَ يَٰبُشۡرَىٰ هَٰذَا غُلَٰمٞۚ وَأَسَرُّوهُ بِضَٰعَةٗۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ
دوای ئەوە كاروانێك بەوێدا تێپەڕین، كەسێكیان نارد ئاویان بۆ بهێنێت، ئەویش دۆڵچەی ئاوەكەی خستە نێو بیرەكەوە، یوسف خۆی هەڵواسی بە گوریسی دۆڵچەكەوە، جا كاتێك ئەو كەسە یوسفی لاوی جوانی بینی سەری سوڕما و وتی: موژدەم بدەنێ ئەمە تازە لاوێكی جوانە، ئەو كەسە و هەندێك لە هاوەڵەكانی ئەم بەسەرهات و هەواڵەیان لە خەڵكەكەی تری ناو كاروانەكە شاردەوە، بۆ ئەوەی دواتر وەك كاڵایەك بۆ خۆیان هەڵی بگرن و بیفرۆشن، وە خوای گەورەش زانا و ئاگادارە بەوەی لەگەڵ یوسفدا ئەیكەن كە دەیانەوێت یوسف وەك كاڵا و كەلوپەك دابنێن، وە هیچ شتێكیشی لا نهێنی و شاراوە نییە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَشَرَوۡهُ بِثَمَنِۭ بَخۡسٖ دَرَٰهِمَ مَعۡدُودَةٖ وَكَانُواْ فِيهِ مِنَ ٱلزَّٰهِدِينَ
ئەوە بوو ئەو كەسە و هاوەڵەكانی لە میسر یوسفیان بە پارەیەكی زۆر كەم و هەرزان، بە چەند درهەمێك فرۆشت، لەو فرۆشتنەشدا بێ بایەخ بوون بەرانبەری و گوێیان پێ نەدا كە داوای نرخێكی زۆر بكەن، جا بۆ ئەوەی زوو لە كۆڵیان بێتەوە و ڕزگاربن لە دەستی بەو پارە كەمە فرۆشتیان، چونكە ئەوان یوسفیان نەدەناسی، تەنها هێندەیان دەزانی كە یوسف لە كۆیلە ناكات، بۆیە زوو فرۆشتیان نەوەك دواتر لەگەڵ كەسوكارەكەی تووشی گرفت و كێشە ببن، ئەمەش ڕەحم و بەزەیی خوای گەورە بوو لەگەڵ یوسف كردی تاوەكو زیاتر لەوە لای ئەوان نەمێنێتەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلَّذِي ٱشۡتَرَىٰهُ مِن مِّصۡرَ لِٱمۡرَأَتِهِۦٓ أَكۡرِمِي مَثۡوَىٰهُ عَسَىٰٓ أَن يَنفَعَنَآ أَوۡ نَتَّخِذَهُۥ وَلَدٗاۚ وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلِنُعَلِّمَهُۥ مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ وَٱللَّهُ غَالِبٌ عَلَىٰٓ أَمۡرِهِۦ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
ئەو كەسەی لە میسر لە بازاڕی كۆیلە فرۆشەكان یوسفی كڕی بە ژنەكەی وت: بەچاكی لەگەڵیدا هەڵسوكەوت بكە و ڕێزی بگرە و شوێن و ڕێگەی شیاوی بۆ دابنێ، بەڵكو ئەو ماوەیەی كە لەگەڵماندایە سوودێكی هەبێت بۆمان و كەڵكی لێوەربگرین، یاخود بیكەین بە مناڵی خۆمان، هەروەك چۆن یوسفمان ڕزگار كرد لە كوشتن و لە ناو بیرەكە دەرمان هێنا، وە دڵ و دەروون و سۆز و خۆشەویستی عەزیزی میسرمان بۆ لا ڕاكێشا، لە میسریش جێگیرمان كرد و دەسەڵاتمان پێدا، وە بۆ ئەوەی فێری لێكدانەوەی خەونیشی بكەین تاوەكو شارەزای چارەسەركردنی گرفتەكانیش ببێت، وە خوای گەورە بەسەر كارەكانی خۆیدا زاڵ و بەدسەڵاتە، هەر فەرمانێك بكات جێ بەجێ دەبێت، هیچ كەسێك و هیچ شتێك نییە ڕێگری لێ بكات، بەڵام زۆربەی خەڵكی بێباوەڕن و ئاگاداری ئەمە نین.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُۥٓ ءَاتَيۡنَٰهُ حُكۡمٗا وَعِلۡمٗاۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ
جا كاتێك یوسف پێگەیشت و لاشە و جەستەی بەهێز بوو و كامڵ بوو، پلەی پێغەمبەرێتی و زانست و زانیاریمان پێ بەخشی، هەر بەو شێوەیەی كە پاداشتی یوسفمان دایەوە پاداشتی هەموو چاكەكارانیش دەدەینەوە لە عیبادەت و خواپەرستیەكانیاندا.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• بيان خطورة الحسد الذي جرّ إخوة يوسف إلى الكيد به والمؤامرة على قتله.
ڕوونكردنەوەی مەترسی ئەو حەسودیە كەچی كرد بە براكانی یوسف و چۆن كەمەندكێشی كردن بۆ ئەو فڕوفێڵ و پیلانە نەگریسەی ئەنجامیاندا كاتێك ویستیان یوسف بكوژن و دووری بخەنەوە لە چاوی باوكیان.
• مشروعية العمل بالقرينة في الأحكام.
كاركردن بە هەندێك بەڵگە و نیشانەی كە نزیكت دەكاتەوە لە ئاشكراكردنی سەرە داوی تاوانەكان كارێكی مەشروع و ڕێگا پێدراوە.
• من تدبير الله ليوسف عليه السلام ولطفه به أن قذف في قلب عزيز مصر معاني الأبوة بعد أن حجب الشيطان عن إخوته معاني الأخوة.
یەكێك لەو نەخشە و پلانەی كە خوای گەورە بۆ یوسفی (سەلامی خوای لێ بێت) ڕێكخست بوو، بە بەزەیی و ڕەحمی خۆی دڵی گەورە و عەزیزی میسری وەك باوكێكی میهرەبان بەلای یوسفدا ڕاكێشا، دوای ئەوەی شەیتان مانا و مەبەستە گەورەكانی برایەتی لە دڵی براكانیدا ڕیشە كێش كرد.
وَرَٰوَدَتۡهُ ٱلَّتِي هُوَ فِي بَيۡتِهَا عَن نَّفۡسِهِۦ وَغَلَّقَتِ ٱلۡأَبۡوَٰبَ وَقَالَتۡ هَيۡتَ لَكَۚ قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ رَبِّيٓ أَحۡسَنَ مَثۡوَايَۖ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلظَّٰلِمُونَ
ژنەکەی عەزیزی میسر بە نەرم و نیانی و بە فروفێڵ داوای کاری خراپە و جووت بوونی لە یوسف (سەلامی خوای لێ بێت) کرد، ھەر بەو نیازەوە تەواوی دەرگاکانی کۆشکی داخست تاوەکو بە تەواوی دڵنیا بێت کە لایان چۆڵە، وە بە یوسفی وت: خێراکە وەرە بۆ لام، من بۆ تۆ خۆم ئامادە کردووە، یوسفیش لە وەڵامیدا وتی: من پەنا دەگرم بە خوا لەوەی کە تۆ منی بۆ بانگ دەکەیت، چونکە گەورەم زۆر چاک بووە لە گەڵم و ڕێزی منی زۆر گرتووە، بۆیە منیش ھەرگیز خیانەتی لێناکەم، وە ئەگەر خیانەتی لێ بکەم ئەوە من لە ستەمکارانم، وە بەڕاستی خوای گەورەش ستەمکاران سەرکەوتوو سەفراز ناکات.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَقَدۡ هَمَّتۡ بِهِۦۖ وَهَمَّ بِهَا لَوۡلَآ أَن رَّءَا بُرۡهَٰنَ رَبِّهِۦۚ كَذَٰلِكَ لِنَصۡرِفَ عَنۡهُ ٱلسُّوٓءَ وَٱلۡفَحۡشَآءَۚ إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُخۡلَصِينَ
بێگومان ژنەکەی عەزیزی میسر زۆر حەزی لەوە بوو کاری خراپە لە گەڵ یوسف بکات، خۆ ئەگەر بەڵگە و نیشانەکانی خوای گەورەی نەدیبایە کە بوون بەڕێگر لە بەردەمیدا نزیک بوو یوسفیش دووچاری کاری خراپە ببوایە، بێگومان ئەو بەڵگە و نیشانانەمان پیشاندا تاوەکو ئەو کارە خراپەی لەسەر لابەرین و دووری بخەینەوە لە زینا و خیانەت و داوێن پیسی، بێگومان یوسف لە بەندە ھەڵبژێرراوەکانی ئێمە بوو بۆ ھەڵگرتنی پەیام و ئەرکی قورسی پێغەمبەرێتی.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَٱسۡتَبَقَا ٱلۡبَابَ وَقَدَّتۡ قَمِيصَهُۥ مِن دُبُرٖ وَأَلۡفَيَا سَيِّدَهَا لَدَا ٱلۡبَابِۚ قَالَتۡ مَا جَزَآءُ مَنۡ أَرَادَ بِأَهۡلِكَ سُوٓءًا إِلَّآ أَن يُسۡجَنَ أَوۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
سەرەنجام ھەردووکیان ڕایان کرد بەرەو لای دەرگاکە: یوسف بۆ خۆ ڕزگار کردن لە داوێن پیسی، وە ژنەکەی عەزیزی میسریش بە دوای یوسفدا ڕایکرد تاوەکو نەھێڵێت بچێتە دەرەوە و پێی بگات و ئارەزووی خۆی تێر بکات، ئەوە بوو لە پشتەوە کراسەکەی یوسفی ڕاکیشا و دڕاندی، ئەوە بوو ھەردووکیان لای دەرگاکە تووشی مێردی ژنەکە بوون، خێرا ژنەکەی عەزیزی میسر بە فڕوفێڵی ژنانە دەستی خۆی پێشخست و بە مێردەکەی وت: سزای ئەو کەسەی کە نیاز و مەبەستی خراپی ھەبووە بەرامبەر بە ژنەکەت تەنھا زیندانی کردنە، یان سزایەکی بە ئازاری بدرێت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ هِيَ رَٰوَدَتۡنِي عَن نَّفۡسِيۚ وَشَهِدَ شَاهِدٞ مِّنۡ أَهۡلِهَآ إِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن قُبُلٖ فَصَدَقَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلۡكَٰذِبِينَ
یوسف (سەلامی خوای لێ بێت) وتی: ئەو بوو داوای کاری خراپ و داوێن پیسی لە من کرد، بەڵام من ئەو کارەم نەویست لێی، ئەوە بوو شاهیدێكی لە خزمانی خۆی شاھیدیدا و وتی: ئەگەر کراسەکەی یوسف لە پێشەوە دڕابێت ئەوە بەڵگە و نیشانەی ئەوەیە کە ژنەکەی عەزیزی میسر ڕاست دەکات، چونکە ئەوە دەگەیەنێت ئەو ژنە بەرگری لە خۆی کردووە، وە یوسف درۆ دەکات.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَإِن كَانَ قَمِيصُهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ فَكَذَبَتۡ وَهُوَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
خۆ ئەگەر کراسەکەشی لە دواوە دڕابێ ئەوە بەڵگە و نیشانەی ئەوەیە یوسف ڕاست دەکات، چونکە ئەوە دەگەیەنێت کە ژنەکە ویستویەتی پەلاماری یوسف بدات، وە یوسفیش ھەڵھاتووە و ڕایکردووە لێی، وە ژنەکەی عەزیزی میسر درۆ دەکات.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا رَءَا قَمِيصَهُۥ قُدَّ مِن دُبُرٖ قَالَ إِنَّهُۥ مِن كَيۡدِكُنَّۖ إِنَّ كَيۡدَكُنَّ عَظِيمٞ
جا کاتێک عەزیزی میسر بینی کە کراسەکەی یوسف لە پشتەوە دڕاوە و دڵنیا بوویەوە لە ڕاستگۆیی یوسف، وتی: ئەو درۆ و بوھتانەی کە ھەڵتبەستووە بۆ یوسف ھەر لە پیلان و فرت وفێڵی ئێوەی ژنانە، بەڕاستی فرت وفێڵی ئێوەی ژنان زۆر گەورەیە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يُوسُفُ أَعۡرِضۡ عَنۡ هَٰذَاۚ وَٱسۡتَغۡفِرِي لِذَنۢبِكِۖ إِنَّكِ كُنتِ مِنَ ٱلۡخَاطِـِٔينَ
وە ڕووی کردە یوسف و پێی وت: ئەی یوسف تۆیش ئەم ڕووداوە پەردە پۆش بکە و لای کەس باسی مەکە، وە تۆیش ئەی ژن داوای لێبوردن بۆ گوناھەکەت بکە، چونکە بەڕاستی بە ھۆی ئەوەی ویستووتە کە یوسف بۆ خۆت ڕام بھێنیت لە گوناھکارانیت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ وَقَالَ نِسۡوَةٞ فِي ٱلۡمَدِينَةِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ تُرَٰوِدُ فَتَىٰهَا عَن نَّفۡسِهِۦۖ قَدۡ شَغَفَهَا حُبًّاۖ إِنَّا لَنَرَىٰهَا فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
ھەواڵی ئەم ڕووداوە بە نێو شاردا بڵاو بوویەوە، دەستەیەک لە ژنان بە تانە و تەشەردان و لۆمە کردنی ئەو ژنە وتیان: سەیرە ژنەکەی عەزیزی میسر دڵی داوە بە کۆیلەکەی خۆی و بانگی کردووە بۆ کاری خراپە! بەشێوەیەک خۆشەویستی یوسف چووەتە ناو پەردەی دڵیەوە، بێگومان ئێمە بەھۆی ئەو کارەیەوە ئەو ژنە لە سەرگەردانییەکی ئاشکرادا دەبینین.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• قبح خيانة المحسن في أهله وماله، الأمر الذي ذكره يوسف من جملة أسباب رفض الفاحشة.
ناشیرینی و قێزەونی خیانەت کردن لە ماڵ و خێزانی ئەو کەسەی کە چاکەی لە گەڵ کردووە، ئەمەش یەکێک بوو لەو ھۆیانەی کە یوسف باسی کردن کە نەچێت بەدەم داوای ئەو ژنەوە.
• بيان عصمة الأنبياء وحفظ الله لهم من الوقوع في السوء والفحشاء.
• وجوب دفع الفاحشة والهرب والتخلص منها.
فَلَمَّا سَمِعَتۡ بِمَكۡرِهِنَّ أَرۡسَلَتۡ إِلَيۡهِنَّ وَأَعۡتَدَتۡ لَهُنَّ مُتَّكَـٔٗا وَءَاتَتۡ كُلَّ وَٰحِدَةٖ مِّنۡهُنَّ سِكِّينٗا وَقَالَتِ ٱخۡرُجۡ عَلَيۡهِنَّۖ فَلَمَّا رَأَيۡنَهُۥٓ أَكۡبَرۡنَهُۥ وَقَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّ وَقُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا مَلَكٞ كَرِيمٞ
کاتێک ژنەکەی عەزیزی میسر گوێی لە فرت وفێڵ و تانەو تەشەری ئەو ژنانە بوو کە لێیان داوە، ناردی بەشوێنیاندا و بانگی کردن تاوەکو ئەوانیش بە چاوی خۆیان جوانی یوسف ببینن ئەو کاتە بیانوویەکی پێ ڕەوا دەبینن، بۆیە بۆ ھەریەکەیان ڕایەخ و پاڵشتێکی ئامادە کرد، وە چەقۆیەکی دابەدەستی ھەریەکەیانەوە تاوەکو ئەو میوەیەی بۆیان دەھێنێت پێی لەت بکەن، جا کاتێک ئەوان سەرگەرمی میوە خواردن بوون، ژنەکەی عەزیزی میسر وتی بە یوسف (سەلامی خوای لێ بێت): ئێستا وەرە دەرەوە بۆ ناویان، ئەمجا کاتێک یوسف ھات و ئەویان بینی بە شتێکی گەورە و بێ وێنەیان دانا و لەتاو جوانی یوسف حەپەسان و ئاگایان لەخۆیان نەما و دەستی خۆیان لەت و پەت کرد و وتیان: پاکوبێگەردی بۆ خوا، ئەم لاوە جوانە مرۆڤ نییە، چونکە ئەم جوانی و قەشەنگییە لە مرۆڤدا نەبینراوە، بەڵکو ئەم لاوە فریشتەیەکی بەڕێزی جوان و ڕێکوپێکە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَتۡ فَذَٰلِكُنَّ ٱلَّذِي لُمۡتُنَّنِي فِيهِۖ وَلَقَدۡ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ فَٱسۡتَعۡصَمَۖ وَلَئِن لَّمۡ يَفۡعَلۡ مَآ ءَامُرُهُۥ لَيُسۡجَنَنَّ وَلَيَكُونٗا مِّنَ ٱلصَّٰغِرِينَ
ژنەکەی عەزیزی میسر کاتێک ئەو ژنانەی بەو حاڵەوە بینی پێی وتن: ئەوە ئەو لاوە بوو کە ئێوە بە ھۆیەوە تانە و تەشەرەتان لێدام کە خۆشەویستی چووبویە نێو دڵمەوە، بێگومان من داوام لێکرد و فرت وفێڵم کرد بۆ ھەڵخەڵەتاندنی، بەڵام ئەو ڕازی نەبوو بە داواکەم، ئەگەر بێتو ئێستاش ئەوەی من فەرمانی بەسەردا دەکەم جێ بەجێی نەکات ئەوا دەیخەمە زیندانەوە و زەلیل و ڕسوایش دەکرێت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ رَبِّ ٱلسِّجۡنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدۡعُونَنِيٓ إِلَيۡهِۖ وَإِلَّا تَصۡرِفۡ عَنِّي كَيۡدَهُنَّ أَصۡبُ إِلَيۡهِنَّ وَأَكُن مِّنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
یوسفیش (سەلامی خوای لێ بێت) لە خوای گەورە پاڕایەوە و وتی: ئەی پەروەردگارم ئەو زیندانی کردنەی کە ئەو ژنە ھەڕەشەی پێ دەکات لە من بەلامەوە خۆشترە لەو کارە خراپ و داوێن پیسییەی منی بۆ بانگ دەکەن، ئەی پەروەردگار ئەگەر بە میھرەبانی خۆت فرت وفێڵی ئەوانەم لێ لانەدەیت ئەوا لەوانەیە دڵم مەیل و ئارەزوویان بکات، ئەو کاتە منیش دەچمە ڕیزی نەفامەکانەوە، ئەگەر مەیلیان بکەم و بچم بەدەم داواکەیانەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَٱسۡتَجَابَ لَهُۥ رَبُّهُۥ فَصَرَفَ عَنۡهُ كَيۡدَهُنَّۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
خوای گەورە نزاکەی یوسفی گیرا کرد، وە فرت وفێڵ و پیلانی ژنەکەی عەزیزی میسر و ژنەکانی تری شاری پوچەڵ کردەوە و یوسفی پاراست لێی، بێگومان خوای گەورە بیسەری نزاکەی یوسف و نزای ھەموو نزاکەرێکیشە، وە ئاگادار و زانایە بە حاڵی ئەو و تەواوی کەسانی تریش.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ثُمَّ بَدَا لَهُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا رَأَوُاْ ٱلۡأٓيَٰتِ لَيَسۡجُنُنَّهُۥ حَتَّىٰ حِينٖ
پاشان دوای بینینی ئەو ھەموو بەڵگە و نیشانانە لەسەر بێتاوانی و بەرائەتی یوسف، ڕای عەزیزی میسر و گەلەکەشی ھاتە سەر ئەوەی کە یوسف بۆ ماوەیەکی نادیار زیندانی بکەن - تاوەکو ئەو فەزیحەت و سوک و ڕیسوایەی نێو خێزانەکەی لەوە زیاتر ئاشکرا نەبێت- .
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَدَخَلَ مَعَهُ ٱلسِّجۡنَ فَتَيَانِۖ قَالَ أَحَدُهُمَآ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَعۡصِرُ خَمۡرٗاۖ وَقَالَ ٱلۡأٓخَرُ إِنِّيٓ أَرَىٰنِيٓ أَحۡمِلُ فَوۡقَ رَأۡسِي خُبۡزٗا تَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِنۡهُۖ نَبِّئۡنَا بِتَأۡوِيلِهِۦٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
ئەوە بوو یوسفیان خستە نێو زیندانەوە، لەگەڵ ئەویشدا دوو لاوی تریش چوونە زیندانەوە، یەکێک لەو لاوانە بە یوسفی وت: لە خەونمدا بینیم ترێ دەگوشم بۆ مەی دروستکردن، دووەمیشیان وتی: منیش لە خەونمدا بینیم نان بەسەرسەرمەوەیە و باڵندە لێی دەخۆن، - ئەی یوسف - ئەم خەونانەمان بۆ لێک بدەرەوە و پێمان بڵێ مانایان چییە؟ بێگومان ئێمە وای دەبینین کە تۆ کەسێکی ڕەوشت بەرز و چاکەخوازیت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ لَا يَأۡتِيكُمَا طَعَامٞ تُرۡزَقَانِهِۦٓ إِلَّا نَبَّأۡتُكُمَا بِتَأۡوِيلِهِۦ قَبۡلَ أَن يَأۡتِيَكُمَاۚ ذَٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّيٓۚ إِنِّي تَرَكۡتُ مِلَّةَ قَوۡمٖ لَّا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَهُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ كَٰفِرُونَ
یوسف (سەلامی خوای لێ بێت) پێی وتن: ھەر خواردنێکتان بۆ بێت لای پاشا و کەسانی ترەوە پێش ئەوەی بگاتە لاتان پێتان دەڵێم چیە و چۆنە، ئەم لێکدانەوەیش کە فێری بووم پەروەردگارم فێری کردوم، فاڵچیەتی و ئەستێرە گرتنەوە نییە، بێگومان من وازم ھێناوە لە ئاینی ئەو گەل و ھۆزەی کە باوەڕیان نییە بە خوای گەورە و ڕۆژی دوایی.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَٱتَّبَعۡتُ مِلَّةَ ءَابَآءِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَۚ مَا كَانَ لَنَآ أَن نُّشۡرِكَ بِٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۚ ذَٰلِكَ مِن فَضۡلِ ٱللَّهِ عَلَيۡنَا وَعَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ
من شوێن ئاینی باوباپیرانم كەوتووم: ئیبراھیم و ئیسحاق و یەعقوب، کە ئاینی یەکخواپەرستیە، بۆ ئێمە نییە کە ھیچ شتێک بکەینە ھاوەڵ و ھاوبەشی خوای گەورە، تاک و تەنھا و بێ شەریکە، ئەو یەکخواپەرستی و باوەڕەی من و باوباپیرانمی لەسەرە بەھرە و فەزڵی خوای گەورەیە بەسەرمانەوە ئەگەر سەرکەوتوو بین تێیدا، وە فەزڵی خوای گەورەیشە بەسەر تەواوی خەڵکیەوە کاتێک پێغەمبەرانی نارد بۆ لایان کە بانگیان بکەن بۆ یەکخواپەرستی، بەڵام زۆربەی زۆری خەڵکی سوپاس و شوکری ناز و نیعمەتەکانی خوا ناکەن، بەڵکو ناشکوری دەکەن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ ءَأَرۡبَابٞ مُّتَفَرِّقُونَ خَيۡرٌ أَمِ ٱللَّهُ ٱلۡوَٰحِدُ ٱلۡقَهَّارُ
پاشان یوسف کەوتە و توێژ لەگەڵ ئەو دوو لاوەی کە لە گەڵی بوون لە زیندان، وە پێی وتن: ئەی ھاوڕێیانی زیندانم ئایا چەند خوایەکی جیاجیا بپەرسترێن باشترە یان پەرستنی خوایەکی تاک و تەنھا کە ھیچ ھاوبەشێکی نییە، وە زاڵ و بەدەسەڵاتە، وە ھیچ شتێک بەسەر ئەودا زاڵ نابێت؟
Ibisobanuro by'icyarabu:
مَا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِهِۦٓ إِلَّآ أَسۡمَآءٗ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٍۚ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلۡقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
ئەو خوایانەی ئێوە جگە لە اللە دەیانپەرستن تەنھا چەند ناوێکی بێ ناوەڕۆکن ئێوە و باوباپیرانتان ناوتان لێ ناون خوا، وە ھیچ سیفاتێکی خوایەتیان تێدا نییە، وە خوای گەورە بەڵگە و نیشانەی لەسەر ڕاستی و دروستی ئەو پەرستراوانە نەناردوەتە خوارەوە، ھەرچی حوکم و بڕیار ھەیە تەنھا ھی خوایە، نەک ھی ئەوانەی کە ئێوە و باوباپیرانتان ناوتان لێناون خوا، خوای گەورە فەرمانی کردووە کە بەتاک و تەنھایی ھەر ئەو بپەرسترێت، وە ھیچ شتێک لەگەڵی نەکرێتە ھاوەڵ و ھاوبەش، ھەر ئەو یەکخواپەرستیە ئاینی ڕاست و دروستە و ھیچ لار و خێچی تێدا نییە، بەڵام زۆربەی زۆری خەڵکی ئەوە نازانن، بۆیە ھاوبەش بۆ خوا دادەنێن، وە ھەندێک لە دروستکراوەکان دەپەرستن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يَٰصَٰحِبَيِ ٱلسِّجۡنِ أَمَّآ أَحَدُكُمَا فَيَسۡقِي رَبَّهُۥ خَمۡرٗاۖ وَأَمَّا ٱلۡأٓخَرُ فَيُصۡلَبُ فَتَأۡكُلُ ٱلطَّيۡرُ مِن رَّأۡسِهِۦۚ قُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ ٱلَّذِي فِيهِ تَسۡتَفۡتِيَانِ
ئەی ھەردوو ھاوڕێی زیندانیم، ئەوەتان کە لە خەونیدا ترێی دەکردە مەی، ئەوە لە زیندان دەچێتە دەرەوە و ئازاد دەبێت و دەگەڕێتەوە سەر کارەکەی خۆی و دەبێتە مەی گێڕی پاشا، وە ئەوەشتان کە لە خەونیدا بینی کە نانی لەسەر سەری ھەڵگرتووە و باڵندە لێی دەخوات ئەوا لەسێدارە دەدرێت و ھەڵدەواسرێت، وە باڵندەیش لە گۆشتی سەری دەخۆن، ئەوەش وەڵامی ئەوە بوو پرسیارتان لەبارەیەوە کرد، لای خوای گەورە بریاری لەسەر دراوە و بڕاوەتەوە و دێتە دی.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُۥ نَاجٖ مِّنۡهُمَا ٱذۡكُرۡنِي عِندَ رَبِّكَ فَأَنسَىٰهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ ذِكۡرَ رَبِّهِۦ فَلَبِثَ فِي ٱلسِّجۡنِ بِضۡعَ سِنِينَ
پاشان یوسف بەو کەسەیانی وت کەزانی ڕزگاری دەبێت –مەبەست پێی مەی گێڕەکەی پاشایە- پێی وت: چیرۆک و بەسەرھاتی من بۆ پاشاکەت بگێڕەوە و پیی بڵێ من بێ گوناھ و تاوانم لەو بوھتانەی بۆم کراوە، بەڵکو لە زیندان ئازادم بکات، بەڵام ئەوە بوو شەیتان لە بیری بردەوە و بیری چوو لای پاشا باسی یوسف بکات، یوسفیش چەند ساڵێکی تر لە زیندان مایەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ إِنِّيٓ أَرَىٰ سَبۡعَ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعَ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖۖ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡمَلَأُ أَفۡتُونِي فِي رُءۡيَٰيَ إِن كُنتُمۡ لِلرُّءۡيَا تَعۡبُرُونَ
دوای ئەو چەند ساڵە پاشا خەونێکی بینی، خەونەکەی گێڕایەوە بۆ دەست و پێوەندەکەی و وتی: من لە خەونمدا حەوت مانگای قەڵەوم بینی کە حەوت مانگای لەڕ و لاواز دەیانخواردن، وە حەوت گوڵە گەنمی سەوز و حەوت گوڵە گەنمی وشکم بینی، ئەی گەورە پیاوان و پیاوماقوڵان مانا و مەبەستی ئەم خەونەم بۆ لێک بدەنەوە ئەگەر ئێوە شارەزای لێکدانەوەی خەونن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• وجوب اتباع ملة إبراهيم، والبراءة من الشرك وأهله.
پێویستە شوێنکەوتەی ئاینی ئیبراھیم بین، کە ئاینی یەکخواپەرستی ودوور کەوتنە وبەڕائەت کردنە لە شیرک وھاوەڵ بڕیاردان بۆ خوای گەورە.
• في قوله:﴿ءَأَرْبَابٌ مُّتَفَرِّقُونَ ...﴾ دليل على أن هؤلاء المصريين كانوا أصحاب ديانة سماوية لكنهم أهل إشراك.
لەو بەشەی کە لە ئایەتەکەدا ھاتووە: (ءَأَرْبَابٌ مُّتَفَرِّقُونَ...) بەڵگەیە لەسەر ئەوەی کە میسریە کۆنەکان خاوەنی ئاینی ئاسمانی بوون، بەڵام شیرک و ھاوەڵ بڕیاردانیان تێکەڵاو کردبوو.
وَقَالَ ٱلَّذِي نَجَا مِنۡهُمَا وَٱدَّكَرَ بَعۡدَ أُمَّةٍ أَنَا۠ أُنَبِّئُكُم بِتَأۡوِيلِهِۦ فَأَرۡسِلُونِ
ئەو مەی گێڕەی لە زیندان ڕزگاری بوو بوو، پاش ماوەیەک یوسفی بیرکەوتەوە کە زانا و شارەزایە بە لێکدانەوەی خەونەکان، وتی: من مانا و مەبەستی ئەو خەونەتان پێدەڵێم کە پاشا بینیویەتی و ھەواڵتان پێدەدەم، ئەی پاشا بمنێرن بۆ لای یوسف تاوەکو خەونەکەتان بۆ لێک بداتەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
يُوسُفُ أَيُّهَا ٱلصِّدِّيقُ أَفۡتِنَا فِي سَبۡعِ بَقَرَٰتٖ سِمَانٖ يَأۡكُلُهُنَّ سَبۡعٌ عِجَافٞ وَسَبۡعِ سُنۢبُلَٰتٍ خُضۡرٖ وَأُخَرَ يَابِسَٰتٖ لَّعَلِّيٓ أَرۡجِعُ إِلَى ٱلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَعۡلَمُونَ
جا کاتێک مەی گێڕە ڕزگار بووەکە لە زیندان گەیشتە لای یوسف پێی وت: ئەی یوسف، ئەی پیاوی ڕاستگۆ، ئەو خەونەمان بۆ لێکبدەرەوە کە حەوت مانگای قەڵەو حەوت مانگای لەڕ و لاواز دەیانخۆن، وە حەوت گوڵە گەنمی سەوز و تەڕ لەگەڵ حەوت گوڵە گەنمی وشکەڵاتوو، بەڵکو بگەڕێمەوە لای پاشا و ئەو خەڵکەی لە دەوروبەریەتی تاوەکو مانا و مەبەستی خەونەکەیان بۆ ڕوون بێتەوە، وە بۆ ئەوەیش فەزڵ و گەورەیی تۆیان بۆ دەربکەوێت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ تَزۡرَعُونَ سَبۡعَ سِنِينَ دَأَبٗا فَمَا حَصَدتُّمۡ فَذَرُوهُ فِي سُنۢبُلِهِۦٓ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تَأۡكُلُونَ
یوسف (سەلامی خوای لێ بێت) ئەم خەونەی بەم شێوەیە لێکدایەوە: حەوت ساڵی یەک لە دوای یەک بەڕێک و پێکی گەنم دەڕوێنن، ئەو گەنمەی ھەموو ساڵێک لەو حەوت ساڵە دەیدورنەوە بەگوڵەکەیەوە ھەڵیبگرن تاوەکو نەڕزێت و سوس و مێروو نەیخوات، تەنھا کەمێکی نەبێت کە بۆ خواردنی خۆتان پێویستانە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ثُمَّ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ سَبۡعٞ شِدَادٞ يَأۡكُلۡنَ مَا قَدَّمۡتُمۡ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلٗا مِّمَّا تُحۡصِنُونَ
ئەمجا لە پاش ئەو حەوت ساڵە خۆشی و پڕ لە دانەوێڵەیە حەوت ساڵی قات و قڕی و وشکە ساڵی دێت، ئەوەی لەو حەوت ساڵەی پێشوو ھەڵتان گرتبوو لەم حەوت ساڵەی دواییدا دەیخۆن، تەنھا کەمێکی نەبێت ھەڵیدەگرن بۆ بنە تۆوی ساڵانی دواتر.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ثُمَّ يَأۡتِي مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ عَامٞ فِيهِ يُغَاثُ ٱلنَّاسُ وَفِيهِ يَعۡصِرُونَ
لە پاش ئەو حەوت ساڵە لە قات و قڕی و وشکە ساڵی، ساڵێکی خۆشی دێت بارانێکی زۆر دەبارێت بۆ خەڵکی، ھەر لەو ساڵەدا میوەجات زۆر دەبێت و خەڵکی ئەو میوانە دەگوشن و سرکەی لێ دروست دەکەن وەک سرکەی ترێ و زەیتی زەیتون و قامیشی شەکر.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦۖ فَلَمَّا جَآءَهُ ٱلرَّسُولُ قَالَ ٱرۡجِعۡ إِلَىٰ رَبِّكَ فَسۡـَٔلۡهُ مَا بَالُ ٱلنِّسۡوَةِ ٱلَّٰتِي قَطَّعۡنَ أَيۡدِيَهُنَّۚ إِنَّ رَبِّي بِكَيۡدِهِنَّ عَلِيمٞ
پاشایش دوای ئەوەی لێکدانەوەی خەونەکەیان بۆ گێڕایەوە، خێرا بەدەست و پێوەندەکەی وت: ئادەی یوسف لە زیندان دەربکەن و بیھێنن بۆ لام، جا کاتێک نێرراوەکەی پاشا ھاتە لای یوسف بۆ ئەوەی لەگەڵ خۆی بیبات بۆ لای پاشا، یوسف پێی وت: بگەڕێرەوە بۆ لای پاشا و گەورەت و پرسیاری چیرۆک و بەسەرھاتی ئەو ژنانەی لێ بکە کە دەستی خۆیان بریندار کرد، تاوەکو بێتاوانی بسەلمێت پێش ئەوەی لە زیندان بچێتە دەرەوە، بێگومان پەروەردگارم بەفرت و فێڵی ئەوانە زانا و ئاگادارە، وە ھیچ شتێکی لا شاراوە نییە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ مَا خَطۡبُكُنَّ إِذۡ رَٰوَدتُّنَّ يُوسُفَ عَن نَّفۡسِهِۦۚ قُلۡنَ حَٰشَ لِلَّهِ مَا عَلِمۡنَا عَلَيۡهِ مِن سُوٓءٖۚ قَالَتِ ٱمۡرَأَتُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡـَٰٔنَ حَصۡحَصَ ٱلۡحَقُّ أَنَا۠ رَٰوَدتُّهُۥ عَن نَّفۡسِهِۦ وَإِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ
پاشاکە کاتێک قسەی لەگەڵ ئافرەتەکان کرد و وتی: حاڵی ئێوە چۆن بوو کاتێک یوسفتان فریودا بۆ ئەوەى داوێن پیسی لەگەڵ ئێوە بکات، ئافرەتەکان لە وەڵامی پاشاکە وتیان: پەنا بە خوا لەوەى یوسف تۆمەتبار بێت والله ئێمە هیچ خراپەیەکمان لێ نەبینیوە، لەو کاتەدا ژنەکەى عەزیزی میسر بە دانپێدانان لەسەر ئەوەى کردی وتی: ئێستا هەق و ڕاستی دەرکەوت من هەوڵمدا لە خشتەری بەرم و ئەو لە ڕاستگۆیانە سەبارەت بەوەى باسیکرد لە بێ تاوان بوونی لەوەى من تۆمەتم بۆ هەڵواسیبوو.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ذَٰلِكَ لِيَعۡلَمَ أَنِّي لَمۡ أَخُنۡهُ بِٱلۡغَيۡبِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي كَيۡدَ ٱلۡخَآئِنِينَ
ژنەکەی عەزیز وتی: ئەم داننانەم بەتاوانەکەمدا بۆ ئەوە بوو تاوەکو یوسف بزانێت کە ئەوە من بووم ویستم ئەو لەخشتە بەرم و تووشی تاوانی بکەم، وە ئەویش ڕاستگۆیە، وە بێگومان لەو کاتەی ئەو لێرە نەبووە بوھتانی ترم بۆ نەکردووە، وە بەراستی لەوەیشی کە ڕوویدا ئەوەم بۆ ڕوون بوویەوە کە خوای گەورە خیانەت و فرت وفێڵێ ناپاکان سەرکەوتوو ناکات.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• من كمال أدب يوسف أنه أشار لحَدَث النسوة ولم يشر إلى حَدَث امرأة العزيز.
یەکێک لە ڕەوشتە جوانەکانی یوسف ئەوە بوو کە ئاماژەی بە ڕووداوی دەست بڕینی ژنەکان کرد، وە ھیچ ئاماژەی بە ڕووداوی ژنەکەی عەزیزی میسر نەدا.
• كمال علم يوسف عليه السلام في حسن تعبير الرؤى.
۞ وَمَآ أُبَرِّئُ نَفۡسِيٓۚ إِنَّ ٱلنَّفۡسَ لَأَمَّارَةُۢ بِٱلسُّوٓءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّيٓۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٞ رَّحِيمٞ
ژنەکەی عەزیزی میسر درێژەی دا بەقسەکانی و وتی: من دەروونی خۆم پاک ناکەمەوە لە ویستی ئەنجامدانی تاوان و خراپەکردن، وە من نامەوێت تەزکیەی دەروونی خۆم بکەم، چونکە دەروونی مرۆڤ وادروست بووە ھەمیشە فەرمان بە گوناھ و تاوان بکات، چونکە مەیلی ئەوە دەکات پێی خۆشە، وە زۆر ناڕەحەتە بە لایەوە جڵەوی بگێڕرێت و ڕێگری لێ بکرێت، مەگەر کەسێک پەروەردگارم خۆی ڕەحمی پێ بکات و لە پیلان و فرت وفێڵی بیپارێزێت، بێگومان پەروەردگارم لێبوردەیە بۆ ئەو بەندانەی خۆی کە تەوبە دەکەن لە گوناھ و تاوان، وە زۆریش بەڕەحم و میھرەبانە بەرامبەریان.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ ٱلۡمَلِكُ ٱئۡتُونِي بِهِۦٓ أَسۡتَخۡلِصۡهُ لِنَفۡسِيۖ فَلَمَّا كَلَّمَهُۥ قَالَ إِنَّكَ ٱلۡيَوۡمَ لَدَيۡنَا مَكِينٌ أَمِينٞ
ئەمجا پاشاکە کاتێک بێ تاوانی یوسف و زانایی و دانایی ئەوی بۆ ڕوون بوویەوە بە دەست و پێوەندەکەی وت: بڕۆن بۆم بھێنن بۆ ئەوەی بیکەم بە ھاوڕێ و ھاودەمی تایبەتی خۆم، جا کاتێک یوسف ھات بۆ لای و قسەی لەگەڵ کرد و دواندی و ژیری و دانایی و زانایی ئەوەی بۆ ڕوون بوویەوە پێی وت: ئەی یوسف بێگومان ئیتر تۆ لەمرۆ بەدواوە خاوەنی پلە و پایە و جێی متمانەی ئێمەیت، وە ھەرچیت لەبارەوە وتراوە لە ڕێزی تۆ کەم ناکاتەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَتَبَوَّأُ مِنۡهَا حَيۡثُ يَشَآءُۚ نُصِيبُ بِرَحۡمَتِنَا مَن نَّشَآءُۖ وَلَا نُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
ھەروەک منەتمان کرد بەسەر یوسفدا بەوەی بێگوناھیمان سەلماند و لە زیندان ھێنامانە دەرەوە، ھەر بەوشێوەیە دوای ئەو تەنگانە و ناخۆشییە لەسەر زەوی خاکی میسر پلە و پایە و دەسەڵاتمان پێ بەخشی، لەھەر جێگایەک خۆی ویستی دادەنیشێت و جێگیر دەبێت، وە کێمان بوێت لە بەندەکانمان لە دونیادا دەیخەینە بەر بەزەیی و میھرەبانی خۆمان، وە بەھیچ شێوەیەک پاداشتی چاکەخوازانیش ون ناکەین، بەڵکو بەتێر و تەسەلی و بێ کەموکورتی پاداشتیان دەدەینەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَأَجۡرُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ
ئەوەی باسکرا پاداشتی دونیا بوو، وە ئەو پاداشتەی کە خوای گەورە لە ڕۆژی دواییدا ئامادەی کردووە بۆ باوەڕداران و خواناسان، ئەوانەی فەرمانەکانی بەجێ دەھێنن و دوور دەکەونەوە لە سەرپێچییەکانی، باشتر و خاسترە لە ھەموو پاداشت و خێر وبێرێکی دونیا.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَجَآءَ إِخۡوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُواْ عَلَيۡهِ فَعَرَفَهُمۡ وَهُمۡ لَهُۥ مُنكِرُونَ
دوای ئەوەی قات وقڕی و گرانی لە سەر زەوی کەنعان پەیدا بوو، براکانی یوسف بە مەبەستی بەدەستھێنان و کڕینی کەل وپەل و پێداویستی و زەخیرە ، بەرەو سەر زەوی میسر کەوتنەڕی و چوونە لای یوسف، یوسف ئەوانی ناسیەوە و زانی براکانی خۆیەتی، بەڵام ئەوان یوسفیان نەناسیەوە لەبەر ئەو ماوە زۆرەی تێپەڕی بوو، وە ڕوخسار و شکڵیشی گۆڕابوو، چونکە کاتێک خستیانە ناو بیرەکەوە مناڵێک بوو.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ قَالَ ٱئۡتُونِي بِأَخٖ لَّكُم مِّنۡ أَبِيكُمۡۚ أَلَا تَرَوۡنَ أَنِّيٓ أُوفِي ٱلۡكَيۡلَ وَأَنَا۠ خَيۡرُ ٱلۡمُنزِلِينَ
جا کاتێک ئەوەی داوایان کردبوو لە پیتاک و خۆراک پێیدان و بۆی ئامادەکردن، دوای ئەوەی براکانی بۆیان باسکرد کە برایەکی تریان ھەیە لە باوکیانەوە و لای ئەو جێیان ھێشتووە، پێی وتن: ئەمجارە برا باوکییەکەشتان لەگەڵ خۆتان بھێنن با باری وشترێک زیاترتان بدەمێ، ئایا ئێوە نابینن من بەتێر و تەسەلی و بێ کەموکورتی پێوانە و بارتان دەدەمێ، وە چاکترین میوانداریشم کردن، یوسف ئەمەی پێ وتن تاوەکو ھانیان بدات کە بۆ جاری داھاتوو براکەی تریشیان بھێنن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَإِن لَّمۡ تَأۡتُونِي بِهِۦ فَلَا كَيۡلَ لَكُمۡ عِندِي وَلَا تَقۡرَبُونِ
ئەگەر ھاتوو ئەوتان نەھێنا ئەوا ڕوون دەبێتەوە کە ئێوە درۆ دەکەن و برای ترتان نییە، ئەو کاتە منیش ھیچتان بۆ پێوانە ناکەم و ھیچتان نادەمێ، وە نزیک بە وڵاتیشم نەکەون، ویستی بەم قسانە بیانترسێنێت ئەگەر براکەی تریان نەھێنن ئیتر نەیەنەوە میسر بۆ پیتاک و خۆراک بردن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ لِفِتۡيَٰنِهِ ٱجۡعَلُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ فِي رِحَالِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَعۡرِفُونَهَآ إِذَا ٱنقَلَبُوٓاْ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
یوسف بە کوڕە لاوە کڕێکارەکانی بەردەستی وت: پارەو پولی ئەوانە بخەنەوە ناو بارەکانیان، بۆ ئەوەی کاتێک گەڕانەوە و پارەکەیان دیتەوە بزانن ئێمە پیتاک و خواردنەکەمان پێ نەفرۆشتوون، ئەمەش وایان لێ دەکات جارێکی تر لەگەڵ براکەی تریان بگەڕێنەوە بۆ میسر، بۆ ئەوەی بۆ یوسف بسەلمێنن کە ڕاستگۆن، وە دواتر پارەکەشیان لێ وەربگرێتەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا رَجَعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيهِمۡ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مُنِعَ مِنَّا ٱلۡكَيۡلُ فَأَرۡسِلۡ مَعَنَآ أَخَانَا نَكۡتَلۡ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ
جاکاتێک گەڕانەوە بۆ لای باوکیان، وە چیرۆک و بەسەرھاتی یوسفیان گێرایەوە بۆی کە چەندێک ڕێزی گرتوون، وتیان بە باوکیان: ئەی باوکە گیان ئەمجارە ئەگەر براکەی ترمان لەگەڵدا نەنێریت گەورەی میسر ھیچ خواردنمان ناداتێ، جا بۆیە ئەمجارە ئەومان لەگەڵ بنێرە، ئەگەر ھاتوو ئەومان لەگەڵ بنێریت ئەوا بار وشترێکی تر خواردن دەھێنینەوە لەگەڵ خۆمان، وە بەڵێنیشت دەدەینێ کە بیپارێزین و بەساغ و سەلیمی بیگەڕێنینەوە و بیدەینەوە دەستت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• من أعداء المؤمن: نفسه التي بين جنبيه؛ لذا وجب عليه مراقبتها وتقويم اعوجاجها.
یەکێک لە دوژمنە سەرسەختەکانی مرۆڤی باوەڕدار، دەروونی خۆیەتی، بۆیە پێویستە چاودێری بکات و لارو خێچییەکانی ڕاست بکاتەوە.
• اشتراط العلم والأمانة فيمن يتولى منصبًا يصلح به أمر العامة.
قَالَ هَلۡ ءَامَنُكُمۡ عَلَيۡهِ إِلَّا كَمَآ أَمِنتُكُمۡ عَلَىٰٓ أَخِيهِ مِن قَبۡلُ فَٱللَّهُ خَيۡرٌ حَٰفِظٗاۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
باوکی پێی وتن: ئایا متمانەتان پێ بکەم و براکەتان پێ بسپێرم ھەروەکو چۆن پێشتر متمانەم پێکردن و براکەیم (واتا یوسف) م پێ سپاردن؟! متمانەم پێکردن و بەڵێنتان دا کە بیپارێزن، کەچی بەڵێنەکەتان نەبردەسەر، لەبەر ئەوە ئێستاش متمانەتان پێناکەم کە دەیپارێزن، بەڵکو من متمانەم بەخوا ھەیە و متمانەم بە ئێوە نییە، وە دەیدەمە دەستی ئەو ھەر ئەویش چاکترین پارێزەرە بۆ کەسانێک کە بیەوێت بیانپارێزت، بۆیە دەیسپێرم بە ئەو، وە ئەویش لە ھەموو کەسێک بەبەزەییترە بەرامبەر کەسانێک کە بیەوێت بەبەزەیی بێت بەرامبەریان.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا فَتَحُواْ مَتَٰعَهُمۡ وَجَدُواْ بِضَٰعَتَهُمۡ رُدَّتۡ إِلَيۡهِمۡۖ قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَا نَبۡغِيۖ هَٰذِهِۦ بِضَٰعَتُنَا رُدَّتۡ إِلَيۡنَاۖ وَنَمِيرُ أَهۡلَنَا وَنَحۡفَظُ أَخَانَا وَنَزۡدَادُ كَيۡلَ بَعِيرٖۖ ذَٰلِكَ كَيۡلٞ يَسِيرٞ
جا کاتێک ئەو کۆڵ و بارەیان کردەوە کە خواردنەکەی تێدا بوو پارە و پوڵ و دەست مایەکەشیان بۆ گێڕدراوەتەوە، بە باوکیان وت: دوای ئەم ھەمووە ڕێزلێنانە ئیتر چی داوا دەکەیت لەم پاشا و کاربەدەستە؟ ئەوە پارە و پوڵ و نرخی خواردنەکەیە عەزیزی میسر بۆی گەڕاندوینەتەوە، وە خواردن و دانەوێڵەیشمان ھێناوە بۆ خێزان و کەسوکارمان، وە بێگومانبە کە ئێمەیش براکەمان دەپارێزین لەوەی لێی دەترسیت، بە ھۆی ئەویشەوە جاری داھاتوو بارێکی تری وشتر زیاتر دەھێنین، ئەمەیش بۆ عەزیزی میسر کارێکی ئاسانە چونکە ئەو زۆر بەخشندەیە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ لَنۡ أُرۡسِلَهُۥ مَعَكُمۡ حَتَّىٰ تُؤۡتُونِ مَوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ لَتَأۡتُنَّنِي بِهِۦٓ إِلَّآ أَن يُحَاطَ بِكُمۡۖ فَلَمَّآ ءَاتَوۡهُ مَوۡثِقَهُمۡ قَالَ ٱللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٞ
باوکی پێی وتن: ھەرگیز ئەوتان لەگەڵ نانێرم ھەتاوەکو سوێندم بەخوا بۆ نەخۆن و پەیمانێکی دڵنیا کەرەوەم نەدەنێ کە لەگەڵ خوا بیبەستن کە ئەوم بۆ دەگێڕنەوە، مەگەر کاتێک نەبێت ھەمووتان لەناوچووبن و کەستان نەمابێت، ئەوکاتە نەتوانن ئەوم بۆ بگێڕنەوە و خۆیشتان نەگەڕێنەوە، جاکاتێک ئەو سوێندەیان بۆ خوارد و ئەو پەیمانەی داوای کردبوو پێیاندا، یەعقوب وتی: خوای گەورە شاھید بێت لەسەر ئەوەی کە دەیڵێن، وە شاھیدی خوایشمان بەسە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَقَالَ يَٰبَنِيَّ لَا تَدۡخُلُواْ مِنۢ بَابٖ وَٰحِدٖ وَٱدۡخُلُواْ مِنۡ أَبۡوَٰبٖ مُّتَفَرِّقَةٖۖ وَمَآ أُغۡنِي عَنكُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍۖ إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَعَلَيۡهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُتَوَكِّلُونَ
باوکیان ئامۆژگاری کوڕەکانی کرد و پێی وتن: ئەی کوڕەکانم ھەمووتان لە یەک دەرگاوە مەچنە ناو میسرەوە، بەڵکو لە چەند دەرگایەکی جیاجیاوە بچنە ژوورەوە، چونکە ئەمە بۆ ئێوە باشترە ئەگەر کەسێک بیەوێت پێکەوە زیان بە ھەمووتان بگەیەنێت، وە ئەوەیشی دەیڵێم بۆ ئەوە نییە زیانێک کە خوای گەورە بیەوێت پێتان بگەیەنێت من لەسەرتانی لاببەم، یان سودێکتان پێ بگەیەنم کە خوا نەیەوێت، فەرمان تەنھا فەرمانی خوای گەورەیە، وە منیش تەنھا پشت بە خوای گەورە دەبەستم، وە با بڕوادارانیش تەنھا پشت بە ئەو ببەستن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا دَخَلُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَهُمۡ أَبُوهُم مَّا كَانَ يُغۡنِي عَنۡهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٍ إِلَّا حَاجَةٗ فِي نَفۡسِ يَعۡقُوبَ قَضَىٰهَاۚ وَإِنَّهُۥ لَذُو عِلۡمٖ لِّمَا عَلَّمۡنَٰهُ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ
ئەوە بوو براکان ھەموویان کەوتنە ڕێ بەرەو میسر، بنیامینی برای دایک و باوکی یوسفیشیان لەگەڵ خۆیان برد، ھەر بەو شێوەیەی کە باوکی فەرمانی پێکردبوون لە چەند دەرگایەکی جیاجیاوە چوونە ناو میسرەوە، ئەم چوونە ژوورەوەشیان لەچەند دەرگایەکی جیاجیاوە نەیتوانی ئەوەی خوای گەورە بڕیاری بۆ دابوون لەسەریان لاببات، بەڵکو بڕیاری خۆی لە قەدەر چۆن بوو ھاتەدی، بەڵکو تەنھا سۆز و بەزەییەک بوو لە دڵ و دەروونی یەعقوبەوە بۆ ئەوان ئامۆژگاری کردن پێی، چونکە ئەو دەیزانی بڕیار تەنھا بڕیاری خوایە، وە شارەزایی باوەڕ بوون بە قەدەری خوا و دەستگرتن بەھۆکارەکانەوە بوو کە فێرمان کردبوو، بەڵام زۆربەی خەڵکی ئاگاداری ئەوە نین و نایزانن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَىٰ يُوسُفَ ءَاوَىٰٓ إِلَيۡهِ أَخَاهُۖ قَالَ إِنِّيٓ أَنَا۠ أَخُوكَ فَلَا تَبۡتَئِسۡ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
جا کاتێک براکانی یوسف چوونە ژوورەوە بۆ لای یوسف، براکەی تریشان لەگەڵ بوو، یوسف برا دایک و باوکییەکەی لە ئامێز گرت و بەنهێنی پێی وت: من برا دایک و باوکییەکەی تۆم (یوسف)، ھیچ دڵتەنگ مەبە و خەفەت مەخۆ لەوەی براکانت لە ماوەی ڕابردوودا ئەنجامیان داوە و پێی ھەستاون لەکاری خراپە و ئازاردان و ڕق لێ بوونەوە لە ھەردوکمان، وە فڕێدانی من و خستنە ناو بیرەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• الأمر بالاحتياط والحذر ممن أُثِرَ عنه غدرٌ، وقد ورد في الحديث الصحيح: ((لَا يُلْدَغُ المُؤْمِنٌ مِنْ جُحْرٍ وَاحِدٍ مَرَّتَيْنِ))، [أخرجه البخاري ومسلم].
فەرمانکردن بە ئیحتیات وەرگرتن -دانانى پلان بە وریاییانە و زیاتر لە پلانێک لە هەموو بابەتێک- بەتایبەت ئیحتیات وەرگرتن بەرامبەر ئەوانەى دەزانرێت کە ستەم دەکەن و لەوەیە خیانەت بکەن و فەرموودەى سەحیح لە (بخاري ومسلم) هاتووە لەسەر ئەوەى ئیماندار لە یەک کونەوە دووجار پێیەوە نادرێت.
• من وجوه الاحتياط التأكد بأخذ المواثيق المؤكدة باليمين، وجواز استحلاف المخوف منه على حفظ الودائع والأمانات.
یەکێک لە ڕێکارەکانی ئیحتیاط وەرگرتن سوێند و پەیمان وەرگرتنە لە کەسی بەرامبەر، وە دروستە ئەو کەسەی لێی دەترسیت خیانەت لەو ئەمانەتە بکات لای دایدەنێیت سوێندی بدەیت کە پارێزگاری لێ بکات و زایەی نەکات.
فَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمۡ جَعَلَ ٱلسِّقَايَةَ فِي رَحۡلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا ٱلۡعِيرُ إِنَّكُمۡ لَسَٰرِقُونَ
کاتێک یوسف باری وشترەکانی بۆ ڕێکخستن و خۆراکی بۆ ئامادەکردن فەرمانی کرد بە خزمەتکار و بەردەستەکانی ئەو دەفرەی کە دانەوێڵە و خواردنیان بۆ خەڵکی پێ دەپێوا بیخەنە ناو باری برا دایک و باوکییەکەیەوە (بنیامین) بە بێ ئەوەی ئەوان بزانن تاوەکو بیکاتە بەھانەیەک بۆ گلدانەوەی لای خۆی، جاکاتێک براکانی یوسف کەوتنە ڕێ بەرەو وڵات و خانەو لانە و خێزان و کەسوکارەکەیان، یەکێک بانگی کردن و ھاواری کرد: ئەی خاوەن وشترەکان، ئەوانەی خواردنتان بار کردووە ئێوە دزن و دزیتان کردووە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ نَفۡقِدُ صُوَاعَ ٱلۡمَلِكِ وَلِمَن جَآءَ بِهِۦ حِمۡلُ بَعِيرٖ وَأَنَا۠ بِهِۦ زَعِيمٞ
بانگکەرەکە و ئەوانەی لە گەڵیدا بوون وتیان: ئەو دەفرەی پاشامان لێ ون بووە و دزراوە کە خواردنی پێ دەپێوا بۆ خەڵکی، جا ھەرکەسێک ئەو پێوانەیە بھێنێتەوە ئەوە باری وشترێک خواردنی پێ خەڵات دەکرێت، بانگكەرەکەیش وتی: منیش زامن و کەفیلی ئەو بارە وشترەم.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ عَلِمۡتُم مَّا جِئۡنَا لِنُفۡسِدَ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا كُنَّا سَٰرِقِينَ
براکانی یوسف وتیان: سوێند بێت بە خوای گەورە ئێوە چاک ئاگاداری پاکی و بەرائەتی ئێمەن، وە ھەروەک حاڵی ئێمەتان بینیوە ئێمە بۆ ئەوە نەھاتوینەتە میسر کە خراپەکاری بکەین و سیفەتی ئێمەیش ئەوە نییە کە دزی بکەین.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ جَزَٰٓؤُهُۥ مَن وُجِدَ فِي رَحۡلِهِۦ فَهُوَ جَزَٰٓؤُهُۥۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ
براکانی یوسف پێیان وتن: تۆڵەی کەسی دزیکەر لای ئێمە ئەوەیە ھەرکەسێک شتی دزراوی لا دۆزرایەوە ئەوا دەبێتە کۆیلەی ئەو کەسەی دزیەکەی لێکراوە، بەم شێوەیە ئێمە کەسی دز دەکەین بە کۆیلە لە تۆڵەی ئەو دزییەی کردویەتی.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَبَدَأَ بِأَوۡعِيَتِهِمۡ قَبۡلَ وِعَآءِ أَخِيهِ ثُمَّ ٱسۡتَخۡرَجَهَا مِن وِعَآءِ أَخِيهِۚ كَذَٰلِكَ كِدۡنَا لِيُوسُفَۖ مَا كَانَ لِيَأۡخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ ٱلۡمَلِكِ إِلَّآ أَن يَشَآءَ ٱللَّهُۚ نَرۡفَعُ دَرَجَٰتٖ مَّن نَّشَآءُۗ وَفَوۡقَ كُلِّ ذِي عِلۡمٍ عَلِيمٞ
ئەوە بوو براکانی یوسفیان گەڕاندەوە لای یوسف بۆ ئەوەی کەل و پەل و بار و کۆڵەکانیان بپشکنن، سەرەتا دەستیان کرد بە پشکنینی بارو کەل و پەلی براکانی تری پێش پشکنینی برا دایک و باوکییەکەی، تاوەکو فێڵەکەیان ئاشکرا نەبێت، پاشان لە کۆتاییەوە بار و کەلوپەلی براکەی تریان پشکنی و پێوانەکەی پاشایان لە بارەکەیدا دەرھێنا، ئابەم شێوەیە ئەم پیلانەمان بۆ یوسف ئاسانکرد تاوەکو پێوانەکە بخاتە باری براکەیەوە، ھەروەک چۆن ئەو پیلانەشمان بۆ ئاسانکرد کە بە یاسا و سزای وڵاتی خۆیان سزای دز بدرێت و بکرێتە کۆیلە لای کەسی دزی لێکراو، ئەم کارە سەری نەدەگرت ئەگەر بھاتایە بە سزای پاشای میسر سزای کەسی دز بدرایە، چونکە لە یاسای سزادانی پاشای میسردا کەسی دز لێی دەدرا و غەرامە دەکرا، بەڵام ویستی خوای گەورە وابوو کە پەیڕەوی لە شەریعەتی براکانی یوسف بکرێت کە بریتی بوو لە بەکۆیلە کردنی کەسی دزیکەر، مەگەر خوای گەورە وا ویست بکات بۆیە براکانی یوسف تەسلیمی بڕیارەکەی یوسف بوون، یوسفیش براکەی لای خۆی گلدایەوە، دیارە ئەگەر بمانەوێت پلە و پایەی ھەرکەسێک لە دونیادا بەرز بکەینەوە بەرزی دەکەینەوە و دەیگەیەنینە جێگای شیاوی خۆی، ھەروەک پلە و پایەی یوسفمان بەرز کردەوە، وە لەسەروو ھەموو زانایەکەوە زاناتر ھەیە، وە لەسەروو زانستی ھەموو خەڵکیەوە زانست و زانیاری خوای گەورە ھەیە کە ئاگاداری ھەموو شتێکە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ قَالُوٓاْ إِن يَسۡرِقۡ فَقَدۡ سَرَقَ أَخٞ لَّهُۥ مِن قَبۡلُۚ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفۡسِهِۦ وَلَمۡ يُبۡدِهَا لَهُمۡۚ قَالَ أَنتُمۡ شَرّٞ مَّكَانٗاۖ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَصِفُونَ
براکانی یوسف وتیان: ئەگەر ئەوە دزی کردبێت جێگای سەرسوڕمان نییە، چونکە ئەمە برایەکی دایک و باوکی تری ھەبوو وەک ئەمە دزی کرد، مەبەستیان یوسف بوو (سەلامی خوای لێ بێت)، یوسفیش لەگەڵ ئەوەی ئەم بوھتان و قسەیەی ئەوان زۆر ئازاریدا، بەڵام خۆی گرت و ئاشکرای نەکرد و ئەوەی لە دڵیدا بوو شاردیەوە، وە لە دڵی خۆیدا پێی وتن: ئەوەی ئێوەی لەسەرە لە حەسودی و خراپەکاری لە چاو ئەو کەسەی باسی دەکەن خراپترین پلە و پایەتان ھەیە، وە خوای گەورەش زاناترە و ئاگادارە بەو قسە و بوھتانەی کە بۆی دەکەن.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ إِنَّ لَهُۥٓ أَبٗا شَيۡخٗا كَبِيرٗا فَخُذۡ أَحَدَنَا مَكَانَهُۥٓۖ إِنَّا نَرَىٰكَ مِنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
ئەمجا براکانی یوسف پاڕانەوە لە یوسف و پێیان وت: ئەی عەزیزی میسر، ئەم برایەمان باوکێکی پیری بەساڵاچووی ھەیە کە زۆری خۆش دەوێت و ناتوانێت لێی دوور بێت، جا لەبری ئەو یەکێک لە ئێمە لای خۆت بھێڵەوە، بەڕاستی ئێمە تۆ لەو کەسانە دەبینین کە ھەڵسوکەوتت لەگەڵ ئێمە و کەسانی تر باشە، کەوابوو ئەو چاکەیەمان لەگەڵ بکە و یەکێک لە ئێمە لەبری ئەو بھێڵەرەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• جواز الحيلة التي يُتَوصَّل بها لإحقاق الحق، بشرط عدم الإضرار بالغير.
دروستە فێڵ کردن بۆ ئەوەی خاوەن ھەق بگات بە ھەق و مافی خۆی، بەو مەرجەی ھیچ زیانێک بە کەسانی تر نەگەیەنێت.
قَالَ مَعَاذَ ٱللَّهِ أَن نَّأۡخُذَ إِلَّا مَن وَجَدۡنَا مَتَٰعَنَا عِندَهُۥٓ إِنَّآ إِذٗا لَّظَٰلِمُونَ
یوسف (سەلامی خوای لێ بێت) وتی: پەنا دەگرم بە خوای گەورە ستەم لە کەسێکی بێتاوان بکەین بە تاوان و گوناھی کەسێکی تری ستەمکار، کەسێک دەستگیر بکەین کە پێوانەکەی پاشامان لەناو کەلوپەلی ئەودا نەدۆزیوەتەوە، ئەگەر ھاتوو شتێکی وامان کرد ئەوا بێگومان ئێمە لەستەمکارانین، کەسی بێتاوان سزا بدەین و کەسی تاوانبار واز لێ بھێنین.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا ٱسۡتَيۡـَٔسُواْ مِنۡهُ خَلَصُواْ نَجِيّٗاۖ قَالَ كَبِيرُهُمۡ أَلَمۡ تَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ أَبَاكُمۡ قَدۡ أَخَذَ عَلَيۡكُم مَّوۡثِقٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَمِن قَبۡلُ مَا فَرَّطتُمۡ فِي يُوسُفَۖ فَلَنۡ أَبۡرَحَ ٱلۡأَرۡضَ حَتَّىٰ يَأۡذَنَ لِيٓ أَبِيٓ أَوۡ يَحۡكُمَ ٱللَّهُ لِيۖ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
جا کاتێک کوڕەکانی یەعقوب نائومێد بوون لەبەدەمەوە ھاتنی داواکەیان لەلایەن یوسفەوە، لە خەڵکی جودا بوونەوە تاوەکو لە نێو خۆیاندا پرس و ڕاوێژێک بکەن بۆ ئەوەی بزانن چێ بکەن، برا گەورەکەیان وتی: وە بیرتان دەھێنمەوە باوکتان پەیمان و بەڵێنی دڵنیاکەری لێ وەرگرتن کە کوڕەکەی بۆ بگێڕنەوە، وە گەرنا دووچاری سزایەک دەبن لەلایەن خواوە کە دەسەڵاتی ئەوەتان نەبێت خۆتانی لێ بپارێزن، وە پێشتریش کەمتەرخەمیتان کرد لە پاراستنی یوسف و ئەو پەیمانەی دابوتان بە باوکتان کە ئاگاداری لە یوسف بکەن و وەفاتان پێ نەکرد و(وباوکمان دووچاری خەم وخەفەت کرد) من خاکی میسر بەجێ ناھێڵم و ناگەرێمەوە لای باوکم ھەتاوەکو ئەو ڕازی نەبێت بەگەڕانەوەم، یان خوای گەورە بڕیارێکی نوێم بۆ دەدا و بتوانم براکەم وەربگرمەوە، وە خوای گەورەش باشترین کەسە بڕیار بدات، وە لە ھەموو کەسێکیش دادگەرترە، وە ھەموو بڕیارەکانیشی بەھەق و دادگەرانەیە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱرۡجِعُوٓاْ إِلَىٰٓ أَبِيكُمۡ فَقُولُواْ يَٰٓأَبَانَآ إِنَّ ٱبۡنَكَ سَرَقَ وَمَا شَهِدۡنَآ إِلَّا بِمَا عَلِمۡنَا وَمَا كُنَّا لِلۡغَيۡبِ حَٰفِظِينَ
برا گەورەکەیان وتی: بگەڕێنەوە بۆ لای باوکتان و پێی بڵێن: کوڕەکەت دزی کردووە، لە سزای ئەو کارەیشیدا عەزیزی میسر کردوویەتی بە بەندە و کۆیلەی خۆی، شاھیدیشمان لەسەر ئەمە نەداوە تا ئەو کاتەی بەچاوی خۆمان بینیمان کە پێوانەکەی پاشایان لە کوڵوبار و کەلوپەلەکەی ئەودا دەرھێنا، وە ئێمەیش نەماندەزانی ئەو دزی دەکات، چونکە ئەگەر بمانزانیایە ئەو دزی دەکات ئەوا ھەرگیز پەیمانمان پێ نەدەدای کە ئەوت بۆ دەگێڕینەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَسۡـَٔلِ ٱلۡقَرۡيَةَ ٱلَّتِي كُنَّا فِيهَا وَٱلۡعِيرَ ٱلَّتِيٓ أَقۡبَلۡنَا فِيهَاۖ وَإِنَّا لَصَٰدِقُونَ
پاش ئەوەی کوڕەکان گەڕانەوە لای باوکیان، پێیان وت: - ئەی باوکە - بۆ ئەوەی دڵنیا بیتەوە لەوەی کە ڕاست دەکەین بڕۆ بپرسە لە خەڵکی میسر، وە بپرسە لە کاروانچیەکانی ناو ئەو کاروانەی کە ئێمە لەگەڵیاندا بووین بزانە ئایا ئەوانیش ھەر ئەوەت بۆ ناگێڕنەوە کە ئێمە بۆمان گێڕایتەوە؟ وە بێگومانیشبە سەبارەت بەو ھەواڵە، ئێمە ڕاست دەکەین کە ئەو دزی کردووە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ بَلۡ سَوَّلَتۡ لَكُمۡ أَنفُسُكُمۡ أَمۡرٗاۖ فَصَبۡرٞ جَمِيلٌۖ عَسَى ٱللَّهُ أَن يَأۡتِيَنِي بِهِمۡ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
باوکی پێی وتن: ئەوەی باسی دەکەن ھیچی وانیە و کوڕی من دزی نەکردووە، بەڵکو ئەوە دەروونی نەگریسی خۆتانە ئەو کارەی لاڕازاندونەتەوە و فڕوفێلتان لێ کردووە، ھەروەکو پێشتر فڕوفێڵتان لە یوسف کرد، ئارام دەگرم بە ئارامگرتنێکی جوان (ھیچ شتێک ناڵێم خوای گەورە پێی ناخۆش بێت) وە تەنھا سکاڵای خۆیشم بۆ لای خوا دەبەم، بەڵکو خوای گەورە ھەموویانم (یوسف و براکەی و برا گەورەکەشیان) پێکەوە بۆ بگێڕێتەوە، خوای گەورەش زانا و ئاگادارە بە حاڵ و گوزەرانم، دانا و کاربەجێیە لە بەرێوەبردن و فەرمانەکانیدا.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَتَوَلَّىٰ عَنۡهُمۡ وَقَالَ يَٰٓأَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَٱبۡيَضَّتۡ عَيۡنَاهُ مِنَ ٱلۡحُزۡنِ فَهُوَ كَظِيمٞ
باوکیان پشتی تێکردن و لێیان دوورکەوتەوە، وە پێی وتن: ئای داخ و خەم و خەفەتم بۆ یوسف، جا لەداخ و خەم و خەفەت و گریانی زۆری ئاوی سپی ھات بەسەر ڕەشێنە و بیل بیلەی چاوەکانیدا و کوێر بوو، لەدوای ئەوە بێدەنگ دادەنیشت و خەم و خەفەتەکانی لەناخی خۆیدا دەشاردەوە و ھەر چاوەڕوانی ئەوە بوو خوای گەورە ھەموویانی پێکەوە بۆ بگێڕێتەوە و دەرووی خێری لێ بکاتەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ تَٱللَّهِ تَفۡتَؤُاْ تَذۡكُرُ يُوسُفَ حَتَّىٰ تَكُونَ حَرَضًا أَوۡ تَكُونَ مِنَ ٱلۡهَٰلِكِينَ
براکانی یوسف بە باوکیان وت: بەخوا ھەمیشە تۆ یوسفت لە بیرە و لەبیرت ناچێتەوە، ھێندە خەم و خەفەتی بۆ دەخۆی تاوەکو نەخۆشیەکەت زۆرت بۆ دەھێنێت و توند دەبێت لەسەرت، یان لەکۆتاییەوە دەتکوژێت و لەناوت دەبات.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ إِنَّمَآ أَشۡكُواْ بَثِّي وَحُزۡنِيٓ إِلَى ٱللَّهِ وَأَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
باوکی پێی وتن: لە بەرامبەر ئەو ھەموو خەم و خەفت و داخ و پەژارەدا من تەنھا سکاڵای خۆم لای خوای گەورە دەکەم، وە ئەوەی منیش دەیزانم لە لوتف و ڕەحم و میھرەبانی خوای گەورە لەوەی دێت بەدەم ھاوار و سکاڵای لێقەوماوانەوە ئێوە نایزانن و ئاگادار نین پێی (مەبەستی ئەوەیە خوای گەورە دێت بەدەم ھاوار و نزا و سکاڵاکانیەوە و یوسف و براکەی و برا گەورەکەشی دەگێڕێتەوە).
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• لا يجوز أخذ بريء بجريرة غيره، فلا يؤخذ مكان المجرم شخص آخر.
• الصبر الجميل هو ما كانت فيه الشكوى لله تعالى وحده.
يَٰبَنِيَّ ٱذۡهَبُواْ فَتَحَسَّسُواْ مِن يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَاْيۡـَٔسُواْ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ لَا يَاْيۡـَٔسُ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ
باوکی پێی وتن: ئەی کوڕەکانم بڕۆن سۆراخ و ھەواڵێکی یوسف و براکەی بزانن وە بێ ھیوا مەبن لە ڕەحم و بەزەیی خوای گەورە کە دەرووی خێر لە بەندەکانی دەکاتەوە، چونکە تەنھا بێباوەڕان بێ ھیوا دەبن لە ڕەحم و بەزەیی خوا و کردنەوەی دەرگای خێر لێیان، لەبەر ئەوەی بێ ئاگان لە دەسەڵات و قودرەتی خوا و فەزڵە نھێنی و شاراوەکانی بەسەر بەندەکانیەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَيۡهِ قَالُواْ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهۡلَنَا ٱلضُّرُّ وَجِئۡنَا بِبِضَٰعَةٖ مُّزۡجَىٰةٖ فَأَوۡفِ لَنَا ٱلۡكَيۡلَ وَتَصَدَّقۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّ ٱللَّهَ يَجۡزِي ٱلۡمُتَصَدِّقِينَ
فەرمانەکەی باوکیان بەجێ ھێنا، ڕۆشتن و گەڕان بەدوای یوسف و براکەیدا، جا کاتێک چوونە لای یوسف پێیان وت: ئەی عەزیزی میسر بەڕاستی خۆمان و بنەماڵەکەمان دووچاری قات و قڕی و گرانی و برسێتی بوینەتەوە، وە دراوێکی کەمیشمان لەگەڵ خۆمان ھێناوە، تۆیش وەک جارانی تر پێوانەکەمان بۆ پڕ بکە و لە فەزڵ و خێروبێری خۆتیش کەمێک زیاترمان بدەرێ، یان چاوپۆشی بکە لەکەمی دراوەکەمان، بێگومان خوای گەورە پاداشتی چاکەکاران بەباشی دەداتەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ هَلۡ عَلِمۡتُم مَّا فَعَلۡتُم بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذۡ أَنتُمۡ جَٰهِلُونَ
یوسف کاتێک گوێی لە وتەکانیان بوو، دڵی نەرم بوو و بەزەیی پێیاندا ھاتەوە و خۆی پێ ناساندن و پێی وتن: ئایا دەزانن ئێوە چیتان کرد بە یوسف و براکەی؟ ئەو کاتەی ئێوە بێ ئاگا بوون لەسەرەنجامی ئەو کارەی ئەنجامتان دەدا بەرامبەریان.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُوٓاْ أَءِنَّكَ لَأَنتَ يُوسُفُۖ قَالَ أَنَا۠ يُوسُفُ وَهَٰذَآ أَخِيۖ قَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡنَآۖ إِنَّهُۥ مَن يَتَّقِ وَيَصۡبِرۡ فَإِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
تووشی شۆک بوون و ھەواڵێکی کتوپڕ بوو بۆیان: بۆیە وتیان: ئایا تۆ یوسفیت؟ یوسف لە وەڵامیاندا وتی: بەڵێ من یوسفم و ئەوەیش لە گەڵمدا دەیبینن براکەمە (بنیامین)، خوای گەورە فەزڵ و چاکەی لەگەڵ کردین و ڕزگاری کردین لەو حاڵەی تێیدا بووین، ھەرکەسێک لە خوا بترسێت و فەرمانەکانی جێ بەجێ بکات و دوور بکەوێتەوە لە ڕێگرییەکانی و ئارام بگرێت لەسەر ناڕەحەتییەکان ئەوە لە چاکەکارانە و بێگومان خوای گەورەش پاداشتی چاکەکاران ون ناکات بەڵکو بۆیان دەپارێزێت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ تَٱللَّهِ لَقَدۡ ءَاثَرَكَ ٱللَّهُ عَلَيۡنَا وَإِن كُنَّا لَخَٰطِـِٔينَ
براکانی داوای لێ بووردنیان لێکرد و پۆزشیان بۆ ھێنایەوە و پێیان وت: سوێند بەخوا اللە تەعالا فەزڵی تۆی داوە بەسەر ئێمەدا بەوەی ھەرچی سیفات و ڕەوشتی جوانە پێی بەخشیویت، وە بێگومان ئێمەش خراپەکار و ستەمکار بووین بەرامبەر بە تۆ.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالَ لَا تَثۡرِيبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡيَوۡمَۖ يَغۡفِرُ ٱللَّهُ لَكُمۡۖ وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّٰحِمِينَ
یوسف لەوان بورا و پۆزشەکەی قبوڵ کردن و پێی وتن: ئەمڕۆ ھیچ گلەیی و گازندەیەک لەسەر ئێوە نییە وابکات تۆڵەتان لێ بکرێتەوە یان سەرزەنشت بکرێن، لە خوای گەورە داواکارم لێتان خۆش بێت، ئەو بۆ خۆیشی لە ھەموو کەسێک میھرەبانتر و بە بەزەییترە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ٱذۡهَبُواْ بِقَمِيصِي هَٰذَا فَأَلۡقُوهُ عَلَىٰ وَجۡهِ أَبِي يَأۡتِ بَصِيرٗا وَأۡتُونِي بِأَهۡلِكُمۡ أَجۡمَعِينَ
دوای ئەوەی ھەواڵیان پێدابوو کە باوکیان کوێر بووە، کراسەکەی خۆی پێدان و پێی وتن: بڕۆن ئەم کراسە بدەن بەسەر ڕوومەتی باوکمدا چاوەکانی بۆ دەگەڕێتەوە، لەپاشان خۆتان و خێزان و بنەماڵەکەیشتانم بۆ بھێنن بۆ میسر.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَلَمَّا فَصَلَتِ ٱلۡعِيرُ قَالَ أَبُوهُمۡ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَۖ لَوۡلَآ أَن تُفَنِّدُونِ
جا کاتێک کاروانەکە لە میسر دەرچوون، وە ئاوەدانی ئەو وڵاتەیان بەجێھێشت، یەعقوب (سەلامی خوای لێ بێت) بە کوڕ و خێزانەکەی وت ئەوانەی لای ئەو مابوونەوە، من ھەست بە بۆنی یوسف دەکەم، ئەگەر وەک جاران بە نەزان و خەڵەفاوم دەرنەکەن و بڵێن ئەم پیاوە خەڵەفاوە خۆیشی نازانێت چی دەڵێت.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• عظم معرفة يعقوب عليه السلام بالله حيث لم يتغير حسن ظنه رغم توالي المصائب ومرور السنين.
ئەم ئایەتانە گەورەیی یەعقوب (سەلامی خوای لێ بێت) دەردەخات کە تا چی ئەندازەیەک خوای گەورەی ناسیوە، گومانی باشی بەخوای خۆی نەگۆڕیوە، لەگەڵ ھەموو ئەو ناڕەحەتی و موسیبەتانەی دوای ئەو ھەموو ساڵە تووشی بوو.
• من خلق المعتذر الصادق أن يطلب التوبة من الله، ويعترف على نفسه ويطلب الصفح ممن تضرر منه.
یەکێک لە ئاکار و ڕەوشتی ئەو کەسەی بەڕاستی پۆزش بۆ بەرامبەر دەھێنێتەوە ئەوەیە داوای لێ خۆش بوون لەخوا دەکات و دەگەڕێتەوە بۆ لای، وە دان دەنێت بە تاوانەکەیدا و داوای لێ خۆش بوون لەو کەسە دەکات کە زیانی پێگەیاندووە.
• بالتقوى والصبر تنال أعظم الدرجات في الدنيا وفي الآخرة.
فَلَمَّآ أَن جَآءَ ٱلۡبَشِيرُ أَلۡقَىٰهُ عَلَىٰ وَجۡهِهِۦ فَٱرۡتَدَّ بَصِيرٗاۖ قَالَ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
کاتێک کاروانەکە نزیک بوویەوە لە کەنعان و موژدەدەرەکە ھەواڵی ھێنا بۆ یەعقوب و کراسەکەی یوسفی خستە سەر ڕوومەتی و چاوەکانی چاک بوویەوە، لەو کاتەدا یەعقوب (سەلامی خوای لێ بێت) بە کوڕەکانی وت: من پێم نەووتن ئەوەی من لە فەزڵ و میھرەبانی و چاکەی خواوە دەیزانم ئێوە نایزانن و ئاگاداری نین.
Ibisobanuro by'icyarabu:
قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا ٱسۡتَغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَآ إِنَّا كُنَّا خَٰطِـِٔينَ
کوڕەکانی پۆزشیان بۆ باوکیان ھێنایەوە و داوای لێ بوردنیان لێکرد لەو کارەی ئەنجامیاندا بەرامبەر یوسف و براكەی و پێیان وت: ئەی باوکە گیان داوای لێخۆشبوونی گوناھانەکانی پێشووترمان بۆ بکە، بێگومان ئێمە کەسانێکی گوناھباری خراپەکار بووین بەرامبەر یوسف و براکەی.
Ibisobanuro by'icyarabu:
فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَىٰ يُوسُفَ ءَاوَىٰٓ إِلَيۡهِ أَبَوَيۡهِ وَقَالَ ٱدۡخُلُواْ مِصۡرَ إِن شَآءَ ٱللَّهُ ءَامِنِينَ
یەعقوب و ماڵ و منداڵ و خێزانەکانی لە وڵاتی خۆیانەوە بەرەو یوسف لە میسر کەوتنەڕێ، جا کاتێک چوونە لای یوسف، دایک و باوکی لە ئامێز گرت و بە براکانی و خێزانەکانیانی وت: دەسا فەرموون بەیارمەتی و ویستی خوای گەورە بەبێ ترس لە قات و قڕی و برسێتی بێنە میسرەوە، وە ھیچ زیانێکتان پێ ناگات.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَرَفَعَ أَبَوَيۡهِ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ وَخَرُّواْ لَهُۥ سُجَّدٗاۖ وَقَالَ يَٰٓأَبَتِ هَٰذَا تَأۡوِيلُ رُءۡيَٰيَ مِن قَبۡلُ قَدۡ جَعَلَهَا رَبِّي حَقّٗاۖ وَقَدۡ أَحۡسَنَ بِيٓ إِذۡ أَخۡرَجَنِي مِنَ ٱلسِّجۡنِ وَجَآءَ بِكُم مِّنَ ٱلۡبَدۡوِ مِنۢ بَعۡدِ أَن نَّزَغَ ٱلشَّيۡطَٰنُ بَيۡنِي وَبَيۡنَ إِخۡوَتِيٓۚ إِنَّ رَبِّي لَطِيفٞ لِّمَا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
باوک و دایکی لەسەر تەخت و کورسییەکەی خۆی دانا، لەبەرامبەر ئەو چاکە و ئیحسانەیشدا باوک و دایکی و ھەر یانزە براکەی کڕنوشی ڕێز و تەقدیریان بۆ برد نەک کڕنوشی پەرستن، ئەوەش بۆ بەجێھێنانی فەرمانەکەی خوای گەورە وەک ئەوەی لە خەونەکەدا ھاتبوو، بۆیە یوسف (سەلامی خوای لێ بێت) بە باوکی فەرموو: ئەم سڵاوکردنەی ئێوە بە کڕنۆش بردن بۆ من لێکدانەوەی ئەو خەونە بوو کە پێشتر بینیم و بۆم گێڕایتەوە، پەروەردگارم بەڕاست گێڕای و ھاتەدی، وە ھەر ئەو چاکەی زۆری لەگەڵدا کردم کاتێک لە زیندان دەریھێنام، وە ئێوەیشی لە بیابان و دەشتەوە ھێنا بۆ لای من، دوای ئەوەی شەیتان نێوان من و براکانمی تێکدا، بێگومان پەروەردگارم زۆر بە بەزەیی و خاوەن لوتفە بۆ ھەر کەسێک خۆی ویستی لەسەر بێت، بەڕاستی ئەو زانا و ئاگادارە بە حاڵ و گوزەرانی بەندەکانی، وە زۆریش دانا و کاربەجێیە لە ڕێکخستنی کاروبارەکانیدا.
Ibisobanuro by'icyarabu:
۞ رَبِّ قَدۡ ءَاتَيۡتَنِي مِنَ ٱلۡمُلۡكِ وَعَلَّمۡتَنِي مِن تَأۡوِيلِ ٱلۡأَحَادِيثِۚ فَاطِرَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ أَنتَ وَلِيِّۦ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ تَوَفَّنِي مُسۡلِمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ
پاشان یوسف (سەلامی خوای لێ بێت) لە خوای گەورە پاڕایەوە و فەرمووی: ئەی پەروەردگارم تۆ موڵک و پاشایەتی میسرت پێ بەخشیم، وە فێری لێکدانەوەی خەونەکانیشت کردم، ئەی دروستکەر و بەدیھێنەری ئاسمانەکان و زەوی دروستکردنێک کە لە پێشووتردا ھاوشێوە و ھاوتای نەبوو، تۆ ھەڵسوڕێنەری ھەموو کاروبارەکانمیت لە دونیا و دواڕۆژیشدا، دەسا لە کۆتایی تەمەنیشمەوە بە موسڵمانێکی ڕاستەقینە بمرێنە، وە بمگەیەنە بە پێغەمبەرانی چاکەکار لە باوباپیرانم و غەیری ئەوانیش لە بەھەشتی بەرزی فیردەوسدا.
Ibisobanuro by'icyarabu:
ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهِ إِلَيۡكَۖ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ أَجۡمَعُوٓاْ أَمۡرَهُمۡ وَهُمۡ يَمۡكُرُونَ
- ئەی پێغەمبەری خوا - ئەو چیرۆک و بەسەرھاتەی کە بۆمان باسکردیت لە بەسەرھات و چیرۆکی یوسف و براکانی بە وەحی بەتۆمان ڕاگەیاند و بۆمان گێڕایتەوە، کە پێشتر تۆ ئاگاداری نەبوویت، وە کاتێکیش کە براکانی یوسف کۆبوونەوە و یوسفیان خستە ناو بنی بیرەکەوە و پیلانیان لێگێڕا و فێڵێان لێکرد تۆ لەوێ ئامادە نەبوویت تاوەکو ئاگاداری ئەم بەسەرھاتە بیت، بەڵکو ئێمە بەوەحی بە تۆمان ڕاگەیاند.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• بر الوالدين وتبجيلهما وتكريمهما واجب، ومن ذلك المسارعة بالبشارة لهما فيما يدخل السرور عليهما.
چاکەکردن لەگەڵ دایک و باوک و ڕێز گرتنیان ئەرکی سەرشانی ھەمو باوەڕدارێکە، وە یەکێک لەو کارە باشانەیش بریتیە لە پەلەکردن لە گەیاندنی ھەواڵی خۆش و موژدە پێدان و ھەر شتێکی تر کە دڵیان خۆش بکات.
• التحذير من نزغ الشيطان، ومن الذي يسعى بالوقيعة بين الأحباب؛ ليفرق بينهم.
ھۆشداری دان لە فرت و فێڵەکانی شەیتان، وە ھۆشداری دان لەو کەسانەیش کە دەبنە مایەی ناکۆکی نێوان خۆشەویستان و پەرت و بڵاوە پێکردنیان.
• مهما ارتفع العبد في دينه أو دنياه فإنَّ ذلك كله مرجعه إلى تفضّل الله تعالى وإنعامه عليه.
بەندە و عەبدەکانی خوا ھەرچەند پلە و پایەیان بەرز بێتەوە دەبێت ئەوە بزانن ھەر ھەمووی لە فەزڵی خوا و زۆری نیعمەتەکانی ئەوە بەسەر بەندەکانیەوە.
وَمَا تَسۡـَٔلُهُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ
- ئەی پێغەمبەر - ئەوانە ئەگەر کەمێک ژیر بوونایە باوەڕیان پێ دەھێنای، چونکە تۆ لە بەرامبەر گەیاندی ئەو قورئانە و بانگ کردنیان بۆ ئیسلام داوای ھیچ پاداشتێکیان لێ ناکەیت، وە ئەم قورئانەیش تەنھا بیرخەرەوە و پەند و ئامۆژگارییە بۆ تەواوی جیھان و مرۆڤایەتی.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَكَأَيِّن مِّنۡ ءَايَةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ يَمُرُّونَ عَلَيۡهَا وَهُمۡ عَنۡهَا مُعۡرِضُونَ
زۆر ئایەت و نیشانە لە ئاسمانەکان و زەویدا ھەن لەسەر دەسەڵات و پەروەردگار و یەکخوایی ئەو تاوەکو باوەڕی پێ بھێنن کەچی بەسەریدا ڕادەبورن و بیری لێ ناکەنەوە و پشتی لێ ھەڵدەکەن و ئاوڕی لێ نادەنەوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ
زۆرینەی خەڵکی باوەڕ ناھێنن کە خوای گەورە دروستکەر و ڕۆزیدەر و مرێنەر و زیندووکەرەوەی مردوانە، ئیللا لەگەڵ ئەوەیشدا شتێکی تر لە بت و دار و بەرد دەکەن بەخوا و دەیپەرستن، وە بانگەشەی ئەوەش دەکەن کە خوای گەورە منداڵی ھەیە (پاک و بێگەردی بۆ زاتی ھەق تەعالای اللە ).
Ibisobanuro by'icyarabu:
أَفَأَمِنُوٓاْ أَن تَأۡتِيَهُمۡ غَٰشِيَةٞ مِّنۡ عَذَابِ ٱللَّهِ أَوۡ تَأۡتِيَهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ
ئایا ئەو بێباوەڕ و موشریکانە دڵنیان کە لەلایەن خواوە لە دونیادا سزایەکی سەختی وایان بۆ نایەت کە لە ھەموو لایەکەوە بیانگرێتەوە و توانای ئەوەیان نەبێت ڕێگری لێ بکەن، یان لەپڕێکدا ڕۆژی دوایی بەسەریاندا بێت و ھیچ حسابیان بۆ ھاتنی نەکردبێت و خۆیان بۆ ئامادە نەکردبێت، لەبەر ئەوە باوەڕیان نەھێنا بە پێغەمبەری خوا؟!
Ibisobanuro by'icyarabu:
قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
- ئەی پێغەمبەر - بەوانە بڵێ کە بانگیان دەکەیت بۆ ئیسلام: ئەمە ڕێگا و ڕێبازی منە کە لەسەر بەڵگەی ڕوون و ئاشکرا و بەرچاو ڕوونی خەڵکی بۆ بانگ دەکەم، وە ڕێگا و ڕێبازی ئەوانەشە کە چاو لە من دەکەن و پاش من خەڵکی بۆ بانگ دەکەن، بە ھیدایەتی ئەو ڕێبازە ڕێگا دەگرن و لەسەر سوننەتی من ھەنگاو دەنێن، وە من ھەرگیز لەو کەسانە نیم کە ھاوبەش بۆ خوا دادەنێن، وە پاک و بێگەردی بۆ خوا کە شەریک و ھاوبەشی ھەبێت، وە من لە یەکخواپەرستانم.
Ibisobanuro by'icyarabu:
وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ إِلَّا رِجَالٗا نُّوحِيٓ إِلَيۡهِم مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡقُرَىٰٓۗ أَفَلَمۡ يَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَيَنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۗ وَلَدَارُ ٱلۡأٓخِرَةِ خَيۡرٞ لِّلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
- ئەی پێغەمبەر - لە پێش تۆ ھیچ پێغەمبەرێکمان نەناردووە پیاوانێک لە نەوەکانی ئادەم نەبێت، مرۆڤ بوون نەک فریشتە، وەحیمان بۆ کردوون ھەروەک چۆن وەحیمان بۆ تۆیش کردووە، خەلکی شار بوون نەک خەڵکی گوند و دەشت، ئوممەتەکانیان بە درۆیان خستنەوە و باوەڕیان پێ نەکردن ئێمەیش لەناومان بردن، ئەوانەی باوەڕ بەتۆ ناھێنن بەسەر زەویدا ناگەڕێن و نابینن ئەوانەی پێشان باوەڕیان بە پێغەمبەرەکانیان نەھێنا و بەدرۆیان زانین چییان بەسەرھات و دووچاری چی سزایەک بوون تاوەکو پەند و ئامۆژگاریان لێ وەربگرن و لە ملھوڕی خۆیان بگەڕێنەوە؟ بەدڵنیاییەوە پاداشتی ڕۆژی دوایی لە دونیا و ئەوەش لە دونیادا ھەیە باشترە بۆ کەسانێک لەخوا بترسن، ئایا ئیتر ژیر نابن و تێناگەن كەوا ئەمە باشترە بۆیان، کەوابوو لەخوا بترسن و فەرمانەکانی بەجێ بھێنن - لەسەرووی ھەموویانەوە باوەڕ و ئیمانە - وە دوور بکەونەوە لە ڕێگریەکانی، وە گەورەترینیان ھاوبەش دانانە بۆ خوا.
Ibisobanuro by'icyarabu:
حَتَّىٰٓ إِذَا ٱسۡتَيۡـَٔسَ ٱلرُّسُلُ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ قَدۡ كُذِبُواْ جَآءَهُمۡ نَصۡرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَآءُۖ وَلَا يُرَدُّ بَأۡسُنَا عَنِ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
ئەو پێغەمبەرانەی کە ڕەوانەیان دەکەین ئێمە مۆلەتی دوژمنەکانیان دەدەین، وە ھیچ پەلە ناکەین لە سزادانیان تاوەکو بەتەواوی پەل کێشیان بکەین، تا ئەو کاتەی لەناوبردنیان دوادەخەین، وە پێغەمبەرەکانیش نائومێد دەبن لە لەناوچوونیان، وە بێباوەڕەکانیش واگومان دەبەن کە پێغەمبەرەکانیان بەدرۆ دەرچوون و بەڵێنەکانیان ڕاست نەبووە لەوەی خوای گەورە سزای دوژمنەکانیان دەدا و باوەڕداران ڕزگار دەكات و سەریان دەخات، لەو کاتەی کە ھەموو لایەک نائومێد بوون لەبەدەمەوە چوونی خوای گەورە بۆیان، خوای گەورە دەفەرموێت: سەرکەوتنمان بۆ پێغەمبەرانمان ھات، پێغەمبەران و باوەڕدارانیش ڕزگار دەکەین لەوسزا و تۆڵە و لەناو بردنەی کە دادەبەزێت بۆ بێباوەڕان، وە بەدڵنیایی سزای ئێمە کاتێک دادەبەزێت بۆ گەل و ھۆزی بێباوەڕ ڕەد بوونەوەی نییە و ناگەڕێتە دواوە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
لَقَدۡ كَانَ فِي قَصَصِهِمۡ عِبۡرَةٞ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِۗ مَا كَانَ حَدِيثٗا يُفۡتَرَىٰ وَلَٰكِن تَصۡدِيقَ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَتَفۡصِيلَ كُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ لِّقَوۡمٖ يُؤۡمِنُونَ
لە چیرۆک و بەسەرھاتی پێغەمبەران و بەسەرھاتی گەلەکانیان وە لە چیرۆک و بەسەرھاتی یوسف و براکانی پەند و ئامۆژگاری گەلێک ھەن بۆ ئەو کەسانەی کە عەقڵ و ژیرییەکی ساغیان ھەیە، ئەم قورئانە کە ئەم گرنگیەی ھەیە قسەیەکی درۆ و ھەڵبەستراو نییە و درابێتە پاڵ خوای گەورە، بەڵکو ئەم قورئانە کە لەلایەن خوای گەورەوە دابەزیوە شاھیدە لەسەر ڕاستی ئەو کتێبانەی کە پێشتر دابەزێنراون، وە بە درێژی ھەموو ئەو ئەحکام یاسا و ڕیسایانەی باسکردووە کە پێویستن، ھەروەھا ببێتە ڕێنمونی بۆ ھەموو کارێکی خێر و چاکە، وە ڕەحمەت و بەزەیی بۆ باوەڕداران، چونکە ئەوان سوود لەو ئەحکام و ڕێنموییانە دەبینن کە تێیدا ھاتووە.
Ibisobanuro by'icyarabu:
Inyungu dukura muri ayat kuri Uru rupapuro:
• أن الداعية لا يملك تصريف قلوب العباد وحملها على الطاعات، وأن أكثر الخلق ليسوا من أهل الهداية.
بانگخوازان ناتوانن دڵی بەندەکانی خوا بگۆڕن و وایان لێ بکەن کە تاعەت و گوێڕایەڵی خوا بکەن، وە زۆرینەی خەڵکیش شوێنکەوتەی ھیدایەت و رێنمونیەکانی خوا نین.
• ذم المعرضين عن آيات الله الكونية ودلائل توحيده المبثوثة في صفحات الكون.
خوای گەورە بەخراپە باسی ئەوانە دەکات کە پشت لە بەڵگە و نیشانە گەردونیەکان دەکەن، ئەو بەڵگە و نیشانانە شاھیدن لەسەر تاکو تەنھایی خوا کە لە دوو توێی گەردووندا خوای گەورە بەشێوەیەکی جوان و پێوانەیەکی زۆر ورد نەخشاندونی.
• شملت هذه الآية ﴿ قُل هَذِهِ سَبِيلِي...﴾ ذكر بعض أركان الدعوة، ومنها: أ- وجود منهج:﴿ أَدعُواْ إِلَى اللهِ ﴾. ب - ويقوم المنهج على العلم: ﴿ عَلَى بَصِيرَةٍ﴾. ج - وجود داعية: ﴿ أَدعُواْ ﴾ ﴿أَنَا﴾. د - وجود مَدْعُوِّين: ﴿ وَمَنِ اتَّبَعَنِي ﴾.
ئەم ئایەتە (قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ...) چەند بنەمایەكی بانگەوازی لەخۆ گرتووە لەوانە: أ-بوونی پڕوگرامی بانگەواز دەبێت بۆ لای خوا بێت (أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ) ب-دەبێت پڕۆگرامیش لەسەر بنەمای علیم و زانست بێت ( عَلَىٰ بَصِيرَةٍ) ج-بوونی کەسی بانگخواز (أَدۡعُوٓاْ) ( أَنَا۠) د-بوونی ئەو کەسانەی بانگیان دەکەیت بۆ لای خوا (وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ ).
Ibisobanuro bya qoran ntagatifu - الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Ishakiro ry'ibisobanuro
الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.