Përkthimi i kuptimeve të Kuranit Fisnik - الترجمة الياؤو * - Përmbajtja e përkthimeve
Ȃl-Imrân
الٓمٓ
(3:1) Asi harufusi ni chimpepe mu isimosimo ya Qur’an. Ni pangali jwine jwaakumanyilila mate gakwe ikaŵeje Allah pe basi.
Tefsiret në gjuhën arabe:
مِن قَبۡلُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَأَنزَلَ ٱلۡفُرۡقَانَۗ إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدٞۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ
(Ŵaitulwisye) kala kuti iŵe (itabuyo) chongolo kwa ŵandu, ni ŵatulwisye soni chilekanganyo (chachikulekanganya chilikati cha yakuona ni yaunami jajili Qur’an). Chisimu ŵandu ŵakanile ma Ȃya ga Allah akwete kupata ilagasyo yaukali nnope, sano Allah ni Jwamachili gakupunda, Nkuusya mbusyo syakupoteka kusyene.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَخۡفَىٰ عَلَيۡهِ شَيۡءٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِي ٱلسَّمَآءِ
Tefsiret në gjuhën arabe:
هُوَ ٱلَّذِي يُصَوِّرُكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡحَامِ كَيۡفَ يَشَآءُۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
Jwalakwe ni Ajula jwaakumpanjilaga kaoneche kenu n'di n’nyitumbo yaakutiji pakusaka (kuti m'be ŵalume kapena ŵakongwe, ŵaswela kapena ŵapiliu, ŵalewu kapena ŵajipi, ŵakwimbala kapena ŵachilenje). Pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo, Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.
Tefsiret në gjuhën arabe:
هُوَ ٱلَّذِيٓ أَنزَلَ عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ مِنۡهُ ءَايَٰتٞ مُّحۡكَمَٰتٌ هُنَّ أُمُّ ٱلۡكِتَٰبِ وَأُخَرُ مُتَشَٰبِهَٰتٞۖ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمۡ زَيۡغٞ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَٰبَهَ مِنۡهُ ٱبۡتِغَآءَ ٱلۡفِتۡنَةِ وَٱبۡتِغَآءَ تَأۡوِيلِهِۦۖ وَمَا يَعۡلَمُ تَأۡوِيلَهُۥٓ إِلَّا ٱللَّهُۗ وَٱلرَّٰسِخُونَ فِي ٱلۡعِلۡمِ يَقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِۦ كُلّٞ مِّنۡ عِندِ رَبِّنَاۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ
Jwalakwe ni Ajula jwantuluchiisye chitabu (cha Qur’ani), mwalakwemo mwana ma Ȃya gakupikanika chenene, gele ni chitepo chachitabu (mugagonile malamusi), nambo (ma Ȃya) gane gangamanyika mate gakwe gasyesyene (mpela kundanda kwa sura sine), sano ŵandu ŵamuli m’mitima mwao mwana kupombotala (kwakuleka yakuona), ni akugakuyaga (ma Ȃya) gangamanyika mate gakwego, pakusachilila fitina (jakwawatanganyichisya ŵandu nganisyo) ni kusachilila kumanyilila mate gakwe gasyesyene. Nipangali ŵaakumanyililaga mate gakwe chenene ikaŵeje Allah. Sano ŵatiŵiile mu umanyilisi akuŵechetaga kuti: “Tujikulupilile (Qur’aniji), josope jene jityochele kwa M’mbuje gwetu (Allah). Ni pangali ŵaakukumbuchilaga (ni kwakamuchisya kumbuchilako), ikaŵeje ŵandu ŵaakwete lunda.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
رَبَّنَا لَا تُزِغۡ قُلُوبَنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَيۡتَنَا وَهَبۡ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةًۚ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ
(Ŵatiŵiile mu umanyilisio akasatiji): “Ambuje ŵetu! Ngasin'jipombotasya mitima jetu panyuma pakutujongola, tupani ukoto wakuumila Kukwenu, chisimu Mmwejo ni ŵan'di Ŵakupeleka kwannope.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَن تُغۡنِيَ عَنۡهُمۡ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُهُم مِّنَ ٱللَّهِ شَيۡـٔٗاۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمۡ وَقُودُ ٱلنَّارِ
Chisimu ŵandu ŵakanile, ngasichija kwakamuchisya chipanje chao atamose ŵanache ŵao chilichose mu (ipotesi) yakuumila kwa Allah, soni ŵanganyao ni sasu sya ku Moto.
Tefsiret në gjuhën arabe:
كَدَأۡبِ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَا فَأَخَذَهُمُ ٱللَّهُ بِذُنُوبِهِمۡۗ وَٱللَّهُ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ
(Nyendele ja makafili galeloga jili) chisawu nyendele ja ŵandu ŵa Firiauna ni aŵala ŵapaujo pao, ŵakaaniile imanyilo Yetu, basi Allah ŵaakwembekenye ligongo lya sambi syao, sano Allah ni Jwaukali pakupeleka ipotesi.
Tefsiret në gjuhën arabe:
قَدۡ كَانَ لَكُمۡ ءَايَةٞ فِي فِئَتَيۡنِ ٱلۡتَقَتَاۖ فِئَةٞ تُقَٰتِلُ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَأُخۡرَىٰ كَافِرَةٞ يَرَوۡنَهُم مِّثۡلَيۡهِمۡ رَأۡيَ ٱلۡعَيۡنِۚ وَٱللَّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصۡرِهِۦ مَن يَشَآءُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَعِبۡرَةٗ لِّأُوْلِي ٱلۡأَبۡصَٰرِ
Yakuonaonape, kwaliji kwana kukwenu chimanyilo (cha chikulupusyo cha Allah) m’mikutula jiŵili jajasimangene (pa ngondo ja Badri), nkutula ŵine waputaga ngondo petala lya Allah sano wineo waliji wachikafili, (makafiligo) galiji nkwaona (Asilamuo kuti ali ŵajinji) pakulandanya ni muŵaŵelele ŵanganyao winji wakaŵili pa kulola kwameso (kutendaga nambo Asilamuo ali ŵapanandi). Sano Allah akun'dimbanganyaga ni chikulupusyo Chakwe jwansachile, chisimu mu yalakweyo mwana kuchetelela kusyene kwa ŵakwete meso (gakulolechesya mwa umanyilisi).
Tefsiret në gjuhën arabe:
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ ٱلشَّهَوَٰتِ مِنَ ٱلنِّسَآءِ وَٱلۡبَنِينَ وَٱلۡقَنَٰطِيرِ ٱلۡمُقَنطَرَةِ مِنَ ٱلذَّهَبِ وَٱلۡفِضَّةِ وَٱلۡخَيۡلِ ٱلۡمُسَوَّمَةِ وَٱلۡأَنۡعَٰمِ وَٱلۡحَرۡثِۗ ذَٰلِكَ مَتَٰعُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ وَٱللَّهُ عِندَهُۥ حُسۡنُ ٱلۡمَـَٔابِ
Kusalalisidwe ku ŵandu kuinonyela isako (yaumi wa duniya) kutandila achimmasyeto, ŵanache, ni maunjili-maunjili ga golodi ni silifa, ni mahachi geŵichidwe imanyilo yanti gamanyicheje (kululila), ni ilango, kwisa soni mbeju. Yalakweyo ni yakusengwasya umi wa duniya, sano Allah ni jwakwete kwakuwujila kwambone.
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ قُلۡ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيۡرٖ مِّن ذَٰلِكُمۡۖ لِلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا وَأَزۡوَٰجٞ مُّطَهَّرَةٞ وَرِضۡوَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ بَصِيرُۢ بِٱلۡعِبَادِ
Jilani: “Ana nansalile yambone nnope kumpunda yalakweyo? Ŵandu ŵan’jogwepe (Allah), akwete kupata kwa M’mbuje gwao (Allah) Matimbe ga ku Mbepo, gasikujilima cha pasi pakwe sulo, chakaŵe ŵandamo mwalakwemo, ni (kupata) achiŵammakwao ŵaswejesyedwe,[2] ni chinonyelo chakuumila kwa Allah, sano Allah ni Jwakwalolechesya achikapolo (Ŵakwe).”
(3:2) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (2:25), nambo soni chilaaki cha Ȃya ja (29:64).
Tefsiret në gjuhën arabe:
شَهِدَ ٱللَّهُ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَأُوْلُواْ ٱلۡعِلۡمِ قَآئِمَۢا بِٱلۡقِسۡطِۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
Allah akuŵichila umboni wanti pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo, soni Achimalaika ni (ŵandu) ŵakwete umanyilisi (akuŵichila nao wele umboniwu). (Jwalakwe ndaŵi syosope ni) Nkusimika chilungamiko. Pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Jwelepejo, Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱلدِّينَ عِندَ ٱللَّهِ ٱلۡإِسۡلَٰمُۗ وَمَا ٱخۡتَلَفَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡعِلۡمُ بَغۡيَۢا بَيۡنَهُمۡۗ وَمَن يَكۡفُرۡ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ فَإِنَّ ٱللَّهَ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ
Chisimu naga dini (jakuona) pameso pa Allah ni Usilamu. Ni nganatindana aŵala ŵana kupedwaga chitabu (Ayuda ni Akilisito pa dini syao), ikaŵeje panyuma pakwaichilila umanyilisi (wa dini jakuona), (ŵatindene) ligongo lya litima lyalyaliji chilikati chao, sano jwachakane ma Ȃya ga Allah, basi (tachim'balanga ni kun'dipila), chisimu Allah ni Jwachitema pakuŵalanjila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَإِنۡ حَآجُّوكَ فَقُلۡ أَسۡلَمۡتُ وَجۡهِيَ لِلَّهِ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِۗ وَقُل لِّلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡأُمِّيِّـۧنَ ءَأَسۡلَمۡتُمۡۚ فَإِنۡ أَسۡلَمُواْ فَقَدِ ٱهۡتَدَواْۖ وَّإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا عَلَيۡكَ ٱلۡبَلَٰغُۗ وَٱللَّهُ بَصِيرُۢ بِٱلۡعِبَادِ
Sano naga achikanganaga namwe, basi jilani: “Najipeleche ngope jangu kwa Allah pamo ni ŵandu ŵanguyiye.” Soni jilani kwa aŵala ŵana kupedwaga chitabu (Ayuda ni Akilisito) kwisa soni ŵangapakombola kulemba ni kuŵalanga (Ŵarabu) kuti: “Ana nsingwiche (ni kwinjila mu Usilamu)?” Sano naga asingwiche nikuti pamasile paajongweche, nambo naga akugalauka (kuleka Usilamu), basi masengo genu ni kulungusya (utenga), sano Allah ni Jwakwalolechesya achikapolo (Ŵakwe).[3]
(3:3) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (3:85).
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَيَقۡتُلُونَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ بِغَيۡرِ حَقّٖ وَيَقۡتُلُونَ ٱلَّذِينَ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡقِسۡطِ مِنَ ٱلنَّاسِ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
Chisimu aŵala ŵaakukanila ma Ȃya ga Allah, ni kuulagaga Achimitume mwangali ligongo, ni kuulagaga soni mu ŵanduŵa aŵala ŵaakulamulaga yakulungamika, mwatagulilani ya ilagasyo yakupoteka nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ أُوتُواْ نَصِيبٗا مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ يُدۡعَوۡنَ إِلَىٰ كِتَٰبِ ٱللَّهِ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَهُمۡ ثُمَّ يَتَوَلَّىٰ فَرِيقٞ مِّنۡهُمۡ وَهُم مُّعۡرِضُونَ
Ana ngankwaona aŵala ŵapedwile chipande cha chitabu ŵaakuŵilanjidwa ku chitabu cha Allah kuti chaajilanye chilikati chao, kaneka likuga line mwa jamanjao liigalauchila kumbali aku lichisyululaga!
Tefsiret në gjuhën arabe:
ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَالُواْ لَن تَمَسَّنَا ٱلنَّارُ إِلَّآ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖۖ وَغَرَّهُمۡ فِي دِينِهِم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Yalakweyotu ligongo lyanti ŵanganyao akasatiji: “Moto ngauja kutukwaya ikaŵeje moŵa gakuŵalanjikape.” Soni yanyenjile mu dini jaomo (yaunami) yaaŵele ali nkusepelela.
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَكَيۡفَ إِذَا جَمَعۡنَٰهُمۡ لِيَوۡمٖ لَّا رَيۡبَ فِيهِ وَوُفِّيَتۡ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا كَسَبَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Ana ichiŵa uli ndema jituchasonganganya pa Lisiku lyangali kaichila ya lyalakwelyo? Soni mundu jwalijose tachilipidwa mwakwana pa yawapanganyisye, soni ŵanyao ngasatendedwa lupuso.
Tefsiret në gjuhën arabe:
قُلِ ٱللَّهُمَّ مَٰلِكَ ٱلۡمُلۡكِ تُؤۡتِي ٱلۡمُلۡكَ مَن تَشَآءُ وَتَنزِعُ ٱلۡمُلۡكَ مِمَّن تَشَآءُ وَتُعِزُّ مَن تَشَآءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَآءُۖ بِيَدِكَ ٱلۡخَيۡرُۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Jilani: “E Allah! Mwasyene uchimwene wosope, nkasimum'bwecha uchimwene jwamunsachile ni kum'bula uchimweneo jwamunsachile, soni nkunchimbichisyaga jwamunsachile ni kunchembulusya jwamunsachile, umbone wosope uli M’myala Mwenu, chisimu Mmwe pa chindu chilichose m'bele Ŵakombola.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
تُولِجُ ٱلَّيۡلَ فِي ٱلنَّهَارِ وَتُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِي ٱلَّيۡلِۖ وَتُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَتُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتَ مِنَ ٱلۡحَيِّۖ وَتَرۡزُقُ مَن تَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ
“Nkasachijinjisyaga chilo m'muusi (ni kuleupa muusiwo kwipipa chilo mpela ndema jachitukuta), ni nkuujinjisyaga soni muusi m'chilo (nikuleupa chilocho kwipipa muusi mpela ndema jakusisima). Soni nkasakoposyaga chaumi kuumila mu chachiwe, nikoposya chachiwe kuumila mu chaumi (mpela nguku kopoka mwindanda lindanda kopoka mu nguku). Ni nkumpaga lisiki jwamunsachile lyangaŵalanjika.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
لَّا يَتَّخِذِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٱلۡكَٰفِرِينَ أَوۡلِيَآءَ مِن دُونِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَۖ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَلَيۡسَ مِنَ ٱللَّهِ فِي شَيۡءٍ إِلَّآ أَن تَتَّقُواْ مِنۡهُمۡ تُقَىٰةٗۗ وَيُحَذِّرُكُمُ ٱللَّهُ نَفۡسَهُۥۗ وَإِلَى ٱللَّهِ ٱلۡمَصِيرُ
Ŵakulupilila akatomana nago ulongo makafili kwaleka ŵakulupilila (achin'jao), basi jwachatende yele nikuti ngasakola chilichose chakuuma kwa Allah, ikaŵeje (kutomana nago ulongo wapachanyape) pakuliigosa ŵanganyammwe ku yakusakala yao yankwiijogopa, sano Allah ni akuntetela ya Nsyenejo (pa ilagasyo Yakwe), soni kwa Allah pe ni kwakuujila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
قُلۡ إِن تُخۡفُواْ مَا فِي صُدُورِكُمۡ أَوۡ تُبۡدُوهُ يَعۡلَمۡهُ ٱللَّهُۗ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Jilani: “Kanga chinyyisise yaili mu idali mwenu kapena kuilochesya papaswela Allah tayimanyepe, soni akumanyilila yaili kumawunde ni yaili petaka, sano Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَوۡمَ تَجِدُ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا عَمِلَتۡ مِنۡ خَيۡرٖ مُّحۡضَرٗا وَمَا عَمِلَتۡ مِن سُوٓءٖ تَوَدُّ لَوۡ أَنَّ بَيۡنَهَا وَبَيۡنَهُۥٓ أَمَدَۢا بَعِيدٗاۗ وَيُحَذِّرُكُمُ ٱللَّهُ نَفۡسَهُۥۗ وَٱللَّهُ رَءُوفُۢ بِٱلۡعِبَادِ
Lisiku lyatachiisimana mundu jwalijose yambone yajwapanganyisye ili isonganganyisyidwe, ni yakusakala yakwe yajwapanganyisye, ni juchilajila yanti pakaŵe pana nkuuli welewu chilikati cha yakusakalayo ni jwalakwejo. Sano Allah ni akuntetela ya Nsyenejo (pa ilagasyo Yakwe), soni Allah ni Mpole kwa achikapolo (Ŵakwe).
Tefsiret në gjuhën arabe:
قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Jilani (mmwe Muhammadi ﷺ): “Nam’baga jenumanja nkunnonyela Allah, basi munguyani; Allah channonyele soni chankululuchile sambi syenu, sano Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwachanasa channope.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰٓ ءَادَمَ وَنُوحٗا وَءَالَ إِبۡرَٰهِيمَ وَءَالَ عِمۡرَٰنَ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِذۡ قَالَتِ ٱمۡرَأَتُ عِمۡرَٰنَ رَبِّ إِنِّي نَذَرۡتُ لَكَ مَا فِي بَطۡنِي مُحَرَّرٗا فَتَقَبَّلۡ مِنِّيٓۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
(Kumbuchilani) katema kaŵaŵechete ŵankwao Imrani (ŵali mamaŵao Maryam jwali mamagwe Isa) kuti: “Ambuje ŵangu! Chisimu une nantaŵiile nasili janti; (mwanache) jwali nchitumbo changuchi chachiŵa pepesa (lyakutumichila kunsikiti wa Baitul Muqaddas) basi mbochelani (nasili janguji), chisimu Mmwejo niŵan'di Ŵakupikanichisya, Ŵakumanyilila nnope.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَلَمَّا وَضَعَتۡهَا قَالَتۡ رَبِّ إِنِّي وَضَعۡتُهَآ أُنثَىٰ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا وَضَعَتۡ وَلَيۡسَ ٱلذَّكَرُ كَٱلۡأُنثَىٰۖ وَإِنِّي سَمَّيۡتُهَا مَرۡيَمَ وَإِنِّيٓ أُعِيذُهَا بِكَ وَذُرِّيَّتَهَا مِنَ ٱلشَّيۡطَٰنِ ٱلرَّجِيمِ
Basi ndema jaŵam'beleche ŵatite: “Ambuje ŵangu! Unetu mbeleche jwankongwe!” - Sano Allah ni Nkuchimanya chenene chaŵaŵelechecho - “Nambo jwannume (junyembecheeyeeje kuti chimbeleche) nganijuŵa mpela jwankongwe (jwambeleche, ngati jwankongwe jwakuujilila machili soni ngaŵa nkutumichila mwakwanila ku nsikiti). Sano une nampele lina lyakuti ‘Maryam’,[4] sonitu une ngun'juya jwalakweju ni ŵanache ŵakwe Kukwenu kutyochela ku shetani jwakuŵinjidwa.”
(3:4) Maryam liŵele lina lyamalumbo, gopolela kwakwe nikuti: Ndumetume ja Allah.
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٖ وَأَنۢبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنٗا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّاۖ كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيۡهَا زَكَرِيَّا ٱلۡمِحۡرَابَ وَجَدَ عِندَهَا رِزۡقٗاۖ قَالَ يَٰمَرۡيَمُ أَنَّىٰ لَكِ هَٰذَاۖ قَالَتۡ هُوَ مِنۡ عِندِ ٱللَّهِۖ إِنَّ ٱللَّهَ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٍ
Basi (Allah) M’mbujegwe ŵampochele kapochele kambone, soni ni ŵankusisye kakusye kambone, ni ŵantesile Zakariya kuŵa nkunchengeta jwakwe. Ndaŵi ni katema kaŵaliji Zakariya ali nkun'jinjilila (Maryamujo) ku chigunguli cha mu nsikitimo,[5] ŵaliji nkuisimana kwa jwalakwejo yakulya. Ŵatiji (pakum'busya): “E Maryam! Kwapi nkuipata ayi?” Jwalakwe jwatiji: “Yalakweyi yikutyochela kwa Allah. Chisimu Allah akumpaga lisiki jwansachile mwangaŵalanjila.”
(3:5) Al-Mihrâb (chigunguli cha mu nsikiti), aga ni malo gakuswalila gagakasaŵaga mu nsikiti nambo cha pakasyepela.
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَنَادَتۡهُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَهُوَ قَآئِمٞ يُصَلِّي فِي ٱلۡمِحۡرَابِ أَنَّ ٱللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحۡيَىٰ مُصَدِّقَۢا بِكَلِمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَسَيِّدٗا وَحَصُورٗا وَنَبِيّٗا مِّنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Sambano jwalakwe ali ajimi kuswali ku chigunguli cha mu nsikiti, Achimalaika ŵam'bilasile (pakunsalila kuti): “Chisimu Allah akumpa abali jakusengwasya ja (kuti chim'beleche mwanache lina lyakwe) Yahaya, juchachigombelechesya (ya ntume juchachipagwa ni) liloŵe lyakuumila kwa Allah (lyakuti ‘M'be! Nikuŵa’ jwali Isa) ni chachiŵa soni (Yahayajo) jwakuchimbichika, jwakuligosa ku yansese soni (chachiŵa) Ntume jwa mwa ŵandu ŵambone.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
قَالَ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي غُلَٰمٞ وَقَدۡ بَلَغَنِيَ ٱلۡكِبَرُ وَٱمۡرَأَتِي عَاقِرٞۖ قَالَ كَذَٰلِكَ ٱللَّهُ يَفۡعَلُ مَا يَشَآءُ
Jwalakwe jwatite: “Ambuje ŵangu! Chingole chantiuli mwanache kutendaga pamasile paumbichilile uchekulu, nombe soni ŵankwangu ŵapalale[6]?” (Lilaika) lyatite: “Mwele (nimuchiiŵele); Allah akutendaga yasachile.”
(3:6) Ŵakongwe ŵapalale ni ŵanti chipagwilecho nganaŵelecheje. Nambo naga ŵaŵelecheje ni atekuleka kuŵelekako, akasaŵilanjikwaga ŵakongwe ŵajumu.
Tefsiret në gjuhën arabe:
قَالَ رَبِّ ٱجۡعَل لِّيٓ ءَايَةٗۖ قَالَ ءَايَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ ٱلنَّاسَ ثَلَٰثَةَ أَيَّامٍ إِلَّا رَمۡزٗاۗ وَٱذۡكُر رَّبَّكَ كَثِيرٗا وَسَبِّحۡ بِٱلۡعَشِيِّ وَٱلۡإِبۡكَٰرِ
Jwalakwe jwatite: “Ambuje ŵangu! Mumbichilani chimanyilo (chachiimanyisye yanti ŵankwangu ajigele chilu)!” (Lilaika) lyatite: “Chimanyilo chenu nichanti ngasinkombola kwaŵechetekasya ŵandu moŵa gakwana gatatu ikaŵeje mwagamba kulanjilape basi. Ni mwaakolanjeje Ambuje ŵenu kwejinji soni mwaaswejesyeje (pakuswali) kwigulo ni kundaŵi.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَإِذۡ قَالَتِ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَٰمَرۡيَمُ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰكِ وَطَهَّرَكِ وَٱصۡطَفَىٰكِ عَلَىٰ نِسَآءِ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Soni (kumbuchilani) katema kaŵaŵechete Achimalaika kuti: “E mmwe Maryam! Chisimutu Allah ansagwile mmwejo, ni answejesye, soni ansagwile pa uchimbichimbi kwaapunda achakongwe ŵamitundu josope jaŵandu.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
ذَٰلِكَ مِنۡ أَنۢبَآءِ ٱلۡغَيۡبِ نُوحِيهِ إِلَيۡكَۚ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ يُلۡقُونَ أَقۡلَٰمَهُمۡ أَيُّهُمۡ يَكۡفُلُ مَرۡيَمَ وَمَا كُنتَ لَدَيۡهِمۡ إِذۡ يَخۡتَصِمُونَ
Syalakwesi ni sine mwa abali syakusisika syatukun'juwulila, ni nganim'ba nao ŵanganyao ndema jaŵaponyaga yakulembela yao (m'mesi kuŵa ndoto janti amanyilile) kuti ŵani mwa jamanjao ŵachanchengete Maryam, soni nganim'ba nao ndema jaŵaliji nkukangana.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِذۡ قَالَتِ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ يَٰمَرۡيَمُ إِنَّ ٱللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٖ مِّنۡهُ ٱسۡمُهُ ٱلۡمَسِيحُ عِيسَى ٱبۡنُ مَرۡيَمَ وَجِيهٗا فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِ وَمِنَ ٱلۡمُقَرَّبِينَ
(Kumbuchilani) katema kaŵaŵechete Achimalaika kuti: “E mmwe Maryam! Chisimutu Allah akuntagulila abali jakusengwasya ja (kuti chim'beleche mwanache ni) liloŵe lyakuumila Kukwakwe (mwangali kusimangana ni ŵalume, nambo pagamba kunsalila kuti: ‘ŵelekani’ mmwe ni kuŵeleka), lina lyakwe chachiŵa Masihi Isa mwanache jwa Maryam, jwakuchimbichika pa duniya ni ku Akhera kwakwe, soni ni jumpepe mu ŵakuŵandichisyidwa (kwa Allah).”
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَيُكَلِّمُ ٱلنَّاسَ فِي ٱلۡمَهۡدِ وَكَهۡلٗا وَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
قَالَتۡ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي وَلَدٞ وَلَمۡ يَمۡسَسۡنِي بَشَرٞۖ قَالَ كَذَٰلِكِ ٱللَّهُ يَخۡلُقُ مَا يَشَآءُۚ إِذَا قَضَىٰٓ أَمۡرٗا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ
(Maryam) jwatite: “Ambuje ŵangu! Chingole chantiuli mwanache kutendaga nganangwayeje mundu jwalijose (jwannume)?” (Lilaika) lyatite: “Mwele (nimuchiiŵele), Allah akasagumba chasachile. Pati asachile chilichose (kuti chipatikane), basi agambaga kuchisalila kuti ‘M'be!’ nichikasaŵaga.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَيُعَلِّمُهُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَرَسُولًا إِلَىٰ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ أَنِّي قَدۡ جِئۡتُكُم بِـَٔايَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ أَنِّيٓ أَخۡلُقُ لَكُم مِّنَ ٱلطِّينِ كَهَيۡـَٔةِ ٱلطَّيۡرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيۡرَۢا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۖ وَأُبۡرِئُ ٱلۡأَكۡمَهَ وَٱلۡأَبۡرَصَ وَأُحۡيِ ٱلۡمَوۡتَىٰ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۖ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأۡكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمۡۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لَّكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
“Soni (chachiŵa) Ntenga (juchachitumisyidwa) ku ŵanache ŵa Israila (ni chachiŵaga ali nkwasalila yanti): ‘Chisimutu une nam’bichilile ni chisimosimo kuumila kwa M'mbuje gwenu, mwanti chingombolecheje kun'gumbila kutyochela mwilongo chitusitusi cha chijuni nikuchipepelela, basi nikusyuka chijuni chisyesyene mu lisosa lya Allah, ni chimbosyeje ŵangalola kwachipago, ŵachinaŵa, ni kusyusyaga ŵawe mu lisosa lya Allah, chinansalileje soni yachin'dyeje ni yachinsunjeje m’majumba mwenu. Chisimu mu yalakweyi muŵele mwana chimanyilo kukwenu nam'baga jenumanja ŵakulupilila (kusyene).’
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَمُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيَّ مِنَ ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَلِأُحِلَّ لَكُم بَعۡضَ ٱلَّذِي حُرِّمَ عَلَيۡكُمۡۚ وَجِئۡتُكُم بِـَٔايَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ
‘Soni (chimbe) jwakwitichisya yaili paujo pangu yakutyochela m'Taurat, nikuti soni nankundisye yine yayakanyisyidwe kukwenu, ni nam’bichiiliile ni chisimosimo kuumila kwa M'mbuje gwenu (kuŵa chimanyilo cha utume wangu), basi mun'jogopani Allah ni kungunda une.’
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ فَلَمَّآ أَحَسَّ عِيسَىٰ مِنۡهُمُ ٱلۡكُفۡرَ قَالَ مَنۡ أَنصَارِيٓ إِلَى ٱللَّهِۖ قَالَ ٱلۡحَوَارِيُّونَ نَحۡنُ أَنصَارُ ٱللَّهِ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَٱشۡهَدۡ بِأَنَّا مُسۡلِمُونَ
Nambo ndema jaŵauweni Isa mwa jamanjao ukafili (kuti ukwendelechela) ŵatite: “Ana ŵani ŵachaŵe akungamuchisya ŵangu (pa kuŵilanjila) kwa Allah?” Ŵakulijiganya ŵakwe ŵatite: “Uwwetu ni ŵatuli ŵakunkamuchisya Allah, tunkulupilile Allah, soni ŵichilani umboni wanti uwwe chisimu chene tuli Asilamu.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَمَكَرُواْ وَمَكَرَ ٱللَّهُۖ وَٱللَّهُ خَيۡرُ ٱلۡمَٰكِرِينَ
Ni ŵatesile malindi (Ayuda gakusaka kum'bulaga Isa), nambo Allah ŵalepelekasyisye malindigo (pakun'jigala Isa kujanajo kwinani nkanaiche mwakunkamula), sano Allah ni Jwambone nnope pakulepelekasya malindi ga amalindi.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِذۡ قَالَ ٱللَّهُ يَٰعِيسَىٰٓ إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَجَاعِلُ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوكَ فَوۡقَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ ثُمَّ إِلَيَّ مَرۡجِعُكُمۡ فَأَحۡكُمُ بَيۡنَكُمۡ فِيمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ
(Kumbuchilani) katema kajwaŵechete Allah kuti: “E mmwe Isa! Chisimutu Une chinan'jigale ni kunkwesya Kukwangu, soni chinanswejesye ku ŵandu makafili, ni chinaatende ŵandu ŵankuyiye kuŵa pachanya pa ŵandu makafili mpaka lisiku lya Kiyama. Kaneko Kukwangu nikwakuujila kwenu ni tinjijiilanya chilikati chenu mu ichindu yamwaliji nkulekangana.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
ذَٰلِكَ نَتۡلُوهُ عَلَيۡكَ مِنَ ٱلۡأٓيَٰتِ وَٱلذِّكۡرِ ٱلۡحَكِيمِ
Tefsiret në gjuhën arabe:
ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلَا تَكُن مِّنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَمَنۡ حَآجَّكَ فِيهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ فَقُلۡ تَعَالَوۡاْ نَدۡعُ أَبۡنَآءَنَا وَأَبۡنَآءَكُمۡ وَنِسَآءَنَا وَنِسَآءَكُمۡ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَكُمۡ ثُمَّ نَبۡتَهِلۡ فَنَجۡعَل لَّعۡنَتَ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰذِبِينَ
Sano ŵachakangane nomwe mu jele nganiji panyuma pa umanyilisi waum’bichililewu, basi jilani: “Ikani, twaŵilanje ŵanache ŵetu ni ŵanache ŵenu, achimmasyeto ŵetu ni achimmasyeto ŵenu, twachimisyewe ni mwachimisyene ŵakwe, kaneko ni tuŵende (kwa Allah) mwakuteteŵala, basi ni tugatende malweso ga Allah kuti gaŵe kwa ŵali ŵaunami (mwetuwe).”
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡقَصَصُ ٱلۡحَقُّۚ وَمَا مِنۡ إِلَٰهٍ إِلَّا ٱللَّهُۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَهُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
Chisimu jalakweji ni ngani jakuonaonape, ni pangali nnungu jwine (jwakuŵajilwa kun'galagatila) ikaŵeje Allah, soni chisimu Allah ni Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.
Tefsiret në gjuhën arabe:
قُلۡ يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ كَلِمَةٖ سَوَآءِۭ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمۡ أَلَّا نَعۡبُدَ إِلَّا ٱللَّهَ وَلَا نُشۡرِكَ بِهِۦ شَيۡـٔٗا وَلَا يَتَّخِذَ بَعۡضُنَا بَعۡضًا أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِۚ فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقُولُواْ ٱشۡهَدُواْ بِأَنَّا مُسۡلِمُونَ
Jilani: “E jenumanja achimisyene chitabu (Ayuda ni Akilisito)! Ikani kuliloŵe lyakulungamika (lyachitulandane) chilikati chetuwe ni jenumanja, lyanti ‘Tukan'galagatilaga (jwinepe) ikaŵeje Allah, ni tukam'bwanganyaga ni chilichose, soni ŵane mwetuwe akatenda ŵane kuŵa milungu kunneka Allah.” Nambo naga akugalauka (kuleka lyele liloŵeli), basi jilani: “Ŵichilani umboni wanti uwwe chisimu chene tuli Asilamu (ŵakulipeleka kwa Allah).”
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لِمَ تُحَآجُّونَ فِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَمَآ أُنزِلَتِ ٱلتَّوۡرَىٰةُ وَٱلۡإِنجِيلُ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِهِۦٓۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
E jenumanja achimisyene chitabu (Ayuda ni Akilisito)! Anauli nkukanilana pa ya Ibrahima, kutendaga (itabu ya) Taurat ni Injil nganiitulusyidwa ikaŵeje panyuma pakwe, ana ŵangali lunda?
Tefsiret në gjuhën arabe:
هَٰٓأَنتُمۡ هَٰٓؤُلَآءِ حَٰجَجۡتُمۡ فِيمَا لَكُم بِهِۦ عِلۡمٞ فَلِمَ تُحَآجُّونَ فِيمَا لَيۡسَ لَكُم بِهِۦ عِلۡمٞۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
Nnole! Ŵanganyammwe ni aŵalaŵala ŵamwakaanilene pa ichindu yamwakwete nayo umanyilisi, nambi uli (sano) nkukaanilana pa ichindu yanganinkola nayo umanyilisi, sano Allah ni Jwaakumanyilila nambo ŵanganyammwe ngankumanyilila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
مَا كَانَ إِبۡرَٰهِيمُ يَهُودِيّٗا وَلَا نَصۡرَانِيّٗا وَلَٰكِن كَانَ حَنِيفٗا مُّسۡلِمٗا وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Ibrahima nganaŵa Myuda kapena Mkilisito, nambo ŵaliji jwakongoka (pakulekangana nasyo dini syepombotale, ŵaliji soni) Nsilamu (jwakulipeleka); soni nganaŵa mwa akuwanganya (Allah ni isanamu).
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ أَوۡلَى ٱلنَّاسِ بِإِبۡرَٰهِيمَ لَلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُ وَهَٰذَا ٱلنَّبِيُّ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۗ وَٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Chisimu ŵandu ŵali ŵakuŵajilwa kulumbikana najo Ibrahima, ni aŵala ŵaŵankuyiye (pa ndema ja utume wakwe), ni aju Ntumeju (Muhammadi ﷺ), kwisa soni ŵandu ŵaakulupilile (pakunda Usilamu), sano Allah ni Nkwaagosa ŵakulupilila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَدَّت طَّآئِفَةٞ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَوۡ يُضِلُّونَكُمۡ وَمَا يُضِلُّونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Likuga line lya ŵandu ŵaŵapedwile chitabu (Ayuda ni Akilisito), likasasachililaga lili linsokonesye (pakunkoposya mu Usilamu), ni pangali ŵampaka ŵasokonesye ikaŵeje achimisyene, nambo ngakumanyilila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَقَالَت طَّآئِفَةٞ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ ءَامِنُواْ بِٱلَّذِيٓ أُنزِلَ عَلَى ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَجۡهَ ٱلنَّهَارِ وَٱكۡفُرُوٓاْ ءَاخِرَهُۥ لَعَلَّهُمۡ يَرۡجِعُونَ
Soni likuga line lya ŵandu ŵaŵapedwile chitabu lyatite (pakwasalila achimijao): “Ikulupililani yaitulusyidwe kwa ŵandu ŵakulupilila (Asilamu) kundanda kwa muusi (kundaŵi) ni n’nyikane kumbesi kwakwe (kwigulo) kuti mwine ŵanganyao chaujile (munyuma kuleka Usilamu).”
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَا تُؤۡمِنُوٓاْ إِلَّا لِمَن تَبِعَ دِينَكُمۡ قُلۡ إِنَّ ٱلۡهُدَىٰ هُدَى ٱللَّهِ أَن يُؤۡتَىٰٓ أَحَدٞ مِّثۡلَ مَآ أُوتِيتُمۡ أَوۡ يُحَآجُّوكُمۡ عِندَ رَبِّكُمۡۗ قُلۡ إِنَّ ٱلۡفَضۡلَ بِيَدِ ٱللَّهِ يُؤۡتِيهِ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
“Soni nkasimunkulupilila jwalijose ikaŵeje jwaakuyiye dini jenu (ja Chiyuda kapena Chikilisito).” Jilani: “Chisimu naga chongoko chisyesyene ni chongoko cha Allah basi.” (Ayuda ni Akilisitowo akasatiji sikati jao: “Nkasinkulupilila) ataakwika mwapedwile jwalijose yakulandana ni yampedwile ŵanganyammwe, kapena kuti ataakwika mwan'gomeche kwa M'mbuje gwenu.” Jilani: “Chisimu umbone wosope uli m’Myala mwa Allah akasampaga jwansachile, sano Allah ni Jwakwanila kusyene (ku iwumbe Yakwe), Jwakumanyilila nnope.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَخۡتَصُّ بِرَحۡمَتِهِۦ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِيمِ
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ وَمِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ مَنۡ إِن تَأۡمَنۡهُ بِقِنطَارٖ يُؤَدِّهِۦٓ إِلَيۡكَ وَمِنۡهُم مَّنۡ إِن تَأۡمَنۡهُ بِدِينَارٖ لَّا يُؤَدِّهِۦٓ إِلَيۡكَ إِلَّا مَا دُمۡتَ عَلَيۡهِ قَآئِمٗاۗ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَالُواْ لَيۡسَ عَلَيۡنَا فِي ٱلۡأُمِّيِّـۧنَ سَبِيلٞ وَيَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Soni mu ŵandu ŵaŵapedwile chitabu mwana ŵanti naga n'di mwasunjisye maunjili-maunjili ga chipanje mpaka am'buchisye, ni mwana ŵane mwa jamanjao ŵanti naga n'di mwasunjisye Dinari (mbiya jimpepe), nganaŵa am'buchisye ni ikaŵeje n'di mwaajimilile (pa kwaŵilasya mwa kwakwekweteka). Yalakweyo ligongo lyanti ŵanganyao akasatiji: “Pangali litala lililyose lyakutugambila uwwe ligongo lya (kwaaliila) ajinga (ŵanganituŵa nao imo mu dini ligongo Allah atukundisye).” Ni akunnambuchisyaga Allah aku achimanyililaga (kuti akulambusya).
Tefsiret në gjuhën arabe:
بَلَىٰۚ مَنۡ أَوۡفَىٰ بِعَهۡدِهِۦ وَٱتَّقَىٰ فَإِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
(Ngwamba!) Nambo jwaakukwanisya chilanga chakwe, ni kuŵaga ali nkun'jogopa (Allah pakuligosa ku ilemwa, jwele nijuchaŵe jwakunonyeledwa ni Allah), basi Allah chisimu chene akwanonyela ŵakun'jogopa (Jwalakwe).
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَشۡتَرُونَ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ وَأَيۡمَٰنِهِمۡ ثَمَنٗا قَلِيلًا أُوْلَٰٓئِكَ لَا خَلَٰقَ لَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ ٱللَّهُ وَلَا يَنظُرُ إِلَيۡهِمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Chisimu ŵandu ŵaakusagula (ya duniya) yantengo wannono pakusumanya ni chilanga cha Allah kwisa soni kulumbila kwao, ŵanyao ngasakola liunjili lililyose (lya yambone) ku Akhera, soni Allah ngaaja kwaŵechetekasya, ata nikwalola kose ngaaja kwalola lisiku lya Kiyama, soni ngaaja kwaswejesya. Ni akwete kupata ŵanganyao ilagasyo yakupoteka nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَإِنَّ مِنۡهُمۡ لَفَرِيقٗا يَلۡوُۥنَ أَلۡسِنَتَهُم بِٱلۡكِتَٰبِ لِتَحۡسَبُوهُ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَمَا هُوَ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَيَقُولُونَ هُوَ مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ وَمَا هُوَ مِنۡ عِندِ ٱللَّهِۖ وَيَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Soni mwa jamanjao chisimu chene mwana likuga line likasapindaga ndimi syao pakusooma chitabu kuti nyyiganichisyeje (yaakusoomayo) kuti ya m’chitabu, kutendaga nganiiŵa ya m’chitabu. Ni akutiji: “Yalakweyi iwumile kwa Allah.” Kutendaga nganiyiuma kwa Allah. Ni akunnambuchisyaga Allah aku achimanyililaga (kuti akulambusya).
Tefsiret në gjuhën arabe:
مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُؤۡتِيَهُ ٱللَّهُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُواْ عِبَادٗا لِّي مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَٰكِن كُونُواْ رَبَّٰنِيِّـۧنَ بِمَا كُنتُمۡ تُعَلِّمُونَ ٱلۡكِتَٰبَ وَبِمَا كُنتُمۡ تَدۡرُسُونَ
Nganiiŵa yakuŵajilwa kwa mundu (mpela Isa mwanache jwa Maryam) juŵapedwile chitabu, umanyilisi wakwilanyichisya ni utume, panyuma pakwe ni kwatendaga ŵandu kuti: “M'beje ŵakungalagatila une mmalo mwa Allah.” Nambo (yaŵasalilaga yakwe niyanti): “M'be jenumanja ŵakutumichila Ambuje Nnungu (mwalunda ni umanyilisi) ligongo lyanti nkwiganyaga chitabu soni ligongo lyanti nkuchisoomaga (chitabucho).”[7]
(3:7) Aji Ȃyaji jikwakanila Akilisito ŵaakun’jigalaga Isa mwanache jwa Maryam kuŵa nnungu jwao jwakun’galagatila kunneka Allah. Isa nsyene juchakana pa Kiyama ya kun’galagatila kwaoyo. Nnole ma Ȃya ga (5:116-117).
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَا يَأۡمُرَكُمۡ أَن تَتَّخِذُواْ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ وَٱلنَّبِيِّـۧنَ أَرۡبَابًاۚ أَيَأۡمُرُكُم بِٱلۡكُفۡرِ بَعۡدَ إِذۡ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ
Soni nganaŵa annamulile yanti mwatendeje Achimalaika ni Achimitume kuŵa milungu. Ana mpaka annamulile ya ukafili panyuma panti n'di Asilamu?[8]
(3:8) Akilisito ŵannapilile Isa mwanache jwa Maryam mwakupelenganya malile, mpaka ŵan’jigele kuŵa nnungu jwao jwakun’galagatila kunneka Allah. Niligongo lyakwe Ntume Muhammadi ﷺ jwatite: “Ngasimunapilila une mwakupelenganya malile mpela yaŵatite Akilisito pakunnapilila Isa mwanache jwa Maryam. Une ngambile kuŵa kapolo (jwa Allah). Basi ni mungolanjeje une kuti Kapolo jwa Allah ni Ntenga Jwakwe.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 3261).
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَإِذۡ أَخَذَ ٱللَّهُ مِيثَٰقَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ لَمَآ ءَاتَيۡتُكُم مِّن كِتَٰبٖ وَحِكۡمَةٖ ثُمَّ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مُّصَدِّقٞ لِّمَا مَعَكُمۡ لَتُؤۡمِنُنَّ بِهِۦ وَلَتَنصُرُنَّهُۥۚ قَالَ ءَأَقۡرَرۡتُمۡ وَأَخَذۡتُمۡ عَلَىٰ ذَٰلِكُمۡ إِصۡرِيۖ قَالُوٓاْ أَقۡرَرۡنَاۚ قَالَ فَٱشۡهَدُواْ وَأَنَا۠ مَعَكُم مِّنَ ٱلشَّٰهِدِينَ
Soni (kumbuchilani) katema kajwataŵene Allah chilanga ni Achimitume (pakwatenda kuti): “Chisimu mulimose mwachinampele chitabu ni lunda lwakusokoka (nikuŵa ni umanyilisi kwisa soni uchimbichimbi wakupunda), kaneko ni kwisa kum’bichilila Ntenga jwakwitichisya yan'di nayo, ichiŵajilwa kukwenu kunkulupilila ni kunkamuchisya.” (Jwalakwe) jwaawusisye kuti: “Ana nkundile ni kujigala pa yalakweyi chilanga Changuchi?” Ŵanganyao ŵatite: “Tukundile.” (Jwalakwe) jwatite: “Basi tendelani umboni (yachilangachi), nombe Une ndinamwe pakutendela umboni.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَمَن تَوَلَّىٰ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
أَفَغَيۡرَ دِينِ ٱللَّهِ يَبۡغُونَ وَلَهُۥٓ أَسۡلَمَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ طَوۡعٗا وَكَرۡهٗا وَإِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ
Ana akusaka dini jinepe jangaŵaga ja Allah, kutendaga chilichose cha kumawunde ni petaka chikwitika Kukwakwe mwakusaka ni mwangasaka? Soni Kukwakwe chachiuchisidwa.
Tefsiret në gjuhën arabe:
قُلۡ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا وَمَآ أُنزِلَ عَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمۡ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
Jilani: “Tukulupilile mwa Allah, ni yaitulusyidwe kukwetu (jajili Qur’an) ni yayatulusyidwe kwa Ibrahima, Ismaila, Isihaka, Yaakubu ni isukulu yakwe, ni yaŵapedwile Musa ni Isa, ni Achimitume kuumila kwa Ambuje ŵao, ngatukulekanganya chilikati cha jumpepe mwa ŵanganyao, soni uwwe Kukwakwe tukulipeleka.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَمَن يَبۡتَغِ غَيۡرَ ٱلۡإِسۡلَٰمِ دِينٗا فَلَن يُقۡبَلَ مِنۡهُ وَهُوَ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
Soni jwachasache dini jinepe jangaŵaga ja Usilamu, nikuti ngasijipocheledwa kuumila kukwakwe, soni jwalakwejo ku Akhera tachiŵa mu ŵakwasika.[9]
(3:9) Ili yakusosekwa nnope mundu jwalijose kulupilila utume wa Muhammadi ﷺ. Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Ngunnumbila Ajula (Allah) jwauli ntima wa Muhammadi mu nkono Mwakwe, pangali jwalijose mwa Ayuda ni Akilisito (ŵa ajino ndaŵijino) ŵaakupikanaga yangune, kaneka ni kwikanila kuwa akakukulupilila ya utenga wandumisyidwe nao (wa chikulupi cha Tauhidi ni Qur’an), ikaŵeje tachiŵa mu ŵandu ŵa ku Moto.” (Swahîh Muslim, Hadîth No. 152). Nnole Ȃya ja (4:47) ni chilaaki chakwe.
Tefsiret në gjuhën arabe:
كَيۡفَ يَهۡدِي ٱللَّهُ قَوۡمٗا كَفَرُواْ بَعۡدَ إِيمَٰنِهِمۡ وَشَهِدُوٓاْ أَنَّ ٱلرَّسُولَ حَقّٞ وَجَآءَهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُۚ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ana Allah mpaka ŵajongole chinauli ŵandu ŵakanile panyuma paakulupilila kwao ni kutendela umboni yanti chisimu Ntenga (Muhammadi ﷺ) jwakuonaonape, ni kwaichilila soni ilosyo yakuonechela palangulangu? Sano Allah jwangaŵa nkwajongola ŵandu ŵakulitenda lupuso.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بَعۡدَ إِيمَٰنِهِمۡ ثُمَّ ٱزۡدَادُواْ كُفۡرٗا لَّن تُقۡبَلَ تَوۡبَتُهُمۡ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلضَّآلُّونَ
Chisimu aŵala ŵakanile panyuma pa chikulupi chao, kaneko nikonjechesya soni kanila, toba jao ngasijipocheledwa ata panandi, soni ŵanyao niŵali ŵakusokonechela.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَمَاتُواْ وَهُمۡ كُفَّارٞ فَلَن يُقۡبَلَ مِنۡ أَحَدِهِم مِّلۡءُ ٱلۡأَرۡضِ ذَهَبٗا وَلَوِ ٱفۡتَدَىٰ بِهِۦٓۗ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ وَمَا لَهُم مِّن نَّٰصِرِينَ
Chisimu aŵala ŵakanile ni kwikanila kuwa ali makafili, nikuti ngasijipocheledwa kutyochela kwa jwalijose mwa jamanjao golodi jagumbala chilambo cha pasi atamuno ali aliwombolele najo, ŵanganyao akwete kupata ilagasyo yakupoteka nnope, soni ngasakola ŵakwakamuchisya.[10]
(3:10) Anasi bin Mâlik رضى الله عنه akusimulila yanti: Ntume jwa Allahﷺjwaŵechetaga yanti: “Kafili tachiwusyidwa (ku Kiyama) kuti: ‘Ana nkakole golodi jejinji jaati gumbala chilambo chapasi, nkajitosile pakuliombolela mwasyene (ku Moto)?’ Jwalakwe tachiti pakwanga: ‘Elo.’ Ni tiyichiŵechetedwa kukwakwe yanti: ‘Mmwe mwaŵendedwe yakwepepala kupunda yalakweyo (kuti nkam’bwanganyaga Allah pakun’galagatila ni chindu chine, gopolela kuti: Uwwukunde Usilamu), nambo mwakanile.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadîth No. 6173).
Tefsiret në gjuhën arabe:
لَن تَنَالُواْ ٱلۡبِرَّ حَتَّىٰ تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَۚ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيۡءٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٞ
Nganim'ba mpatile umbone (usyesyene) mpaka nkaatoole mu yankuinonyela, sano mu chilichose chachintole, basi chisimu chalakwecho Allah akuchimanya chenene.
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ كُلُّ ٱلطَّعَامِ كَانَ حِلّٗا لِّبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسۡرَٰٓءِيلُ عَلَىٰ نَفۡسِهِۦ مِن قَبۡلِ أَن تُنَزَّلَ ٱلتَّوۡرَىٰةُۚ قُلۡ فَأۡتُواْ بِٱلتَّوۡرَىٰةِ فَٱتۡلُوهَآ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Yakulya yosope yaliji ya halaal ku ŵanache ŵa Israila, ikaŵeje yaŵalitendele kuŵa ya haraam[11] Israilajo nsyene Taurat nkanijitulusyidwe. Jilani: “Basi ikani najo Taurat ni n'jisoome naga jenumanja nkuŵecheta yakuona.”
(3:11) Nnole chilaaki cha Ȃya ja (2:85).
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَمَنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ أَوَّلَ بَيۡتٖ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكٗا وَهُدٗى لِّلۡعَٰلَمِينَ
Chisimu naga nyumba jandanda jajaŵichidwe kwa ŵandu (kuŵa jagalagatilamo Allah) ni jajili pa Bakkah[12] (ku Maaka), jaupile soni (jiŵele) chongolo ku iwumbe yosope (ŵandu ni majini).
(3:12) Liloŵe lyakuti (Bakkah) likwamba malo gasyesyene galitaŵidwepo Likaaba ku Maaka.
Tefsiret në gjuhën arabe:
فِيهِ ءَايَٰتُۢ بَيِّنَٰتٞ مَّقَامُ إِبۡرَٰهِيمَۖ وَمَن دَخَلَهُۥ كَانَ ءَامِنٗاۗ وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗاۚ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Mwalakwemo mwana imanyilo yakuonechela (yakulosya kuchimbichika kwakwe ni uchikala wakwe), mpela pamalo paŵaliji nkwima Ibrahima (ndema jaŵaliji nkutaŵa Likaabalyo), soni jwachajijinjile (jele nyumbaji) chaŵe mu ntunjelele. Sano kwa lilamusi lya Allah iŵele yakusosekwa kwa ŵandu kuja kutenda Hija ku nyumbajo ŵampaka akombole kupata litala lyakwaulila kwele, nambo jwatakane (kujakutenda Hija mwangali chipaka chisyesyene nikuti chaŵe kafili) basi chisimu Allah ni Jwankwanekwane jwangalajila iwumbe Yakwe.
Tefsiret në gjuhën arabe:
قُلۡ يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لِمَ تَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ مَنۡ ءَامَنَ تَبۡغُونَهَا عِوَجٗا وَأَنتُمۡ شُهَدَآءُۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Jilani: “E jenumanja achimisyene chitabu (Ayuda ni Akilisito)! Ligongo chichi nkwasiŵilila ŵandu ŵakulupilile kuti akakuya litala lya Allah (wauli Usilamu)? Nkulisosela lyalakwelyo kupombotala (kuti lionecheje mpela lyakusakala) kutendaga jenumanja nkuŵichila umboni (wanti Usilamu ni litala lyagoloka)? Sanotu Allah nganaŵa jwanti ni ngaimanya yankutenda.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِن تُطِيعُواْ فَرِيقٗا مِّنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ يَرُدُّوكُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡ كَٰفِرِينَ
E jenumanja ŵankulupilile! Naga nkwika mwakulipikanila likuga line mu ŵandu ŵaŵapedwile chitabu, cham'buchisye ku ukafili panyuma pakulupilila kwenu.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَكَيۡفَ تَكۡفُرُونَ وَأَنتُمۡ تُتۡلَىٰ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتُ ٱللَّهِ وَفِيكُمۡ رَسُولُهُۥۗ وَمَن يَعۡتَصِم بِٱللَّهِ فَقَدۡ هُدِيَ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Ana chim'be makafili chanti uli kutendaga ma Ȃya ga Allah gakusoomedwa kukwenu nombenajo Ntenga ﷺ ali chilikati chenu? Sano jwachalikamulile chenene mwa Allah, nikuti pamasile paajongoleledwe kwitala lyagoloka.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَٱعۡتَصِمُواْ بِحَبۡلِ ٱللَّهِ جَمِيعٗا وَلَا تَفَرَّقُواْۚ وَٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ إِذۡ كُنتُمۡ أَعۡدَآءٗ فَأَلَّفَ بَيۡنَ قُلُوبِكُمۡ فَأَصۡبَحۡتُم بِنِعۡمَتِهِۦٓ إِخۡوَٰنٗا وَكُنتُمۡ عَلَىٰ شَفَا حُفۡرَةٖ مِّنَ ٱلنَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنۡهَاۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
Soni kamulisyani ŵanaose lukonji lwa Allah (jajili Qur’an) ni ngasinnekangana. Soni kumbuchilani chindimba cha Allah pa jenumanja; pandema jamwaliji ŵakuŵengana, basi ni jwalumbikenye chilikati cha mitima jenu mwanti mwa chindimba Chakwe mwasyuchile kuŵa ŵaulongo. Soni mwaliji mungulugulu mwalisimbo lya Moto, ni ŵan'jokwele mwalakwemo. Iyyoyopeyo ni yakutiji Allah pakusalichisya kukwenu ma Ȃya Gakwe kuti n'jongoche.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلۡتَكُن مِّنكُمۡ أُمَّةٞ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلۡخَيۡرِ وَيَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Soni lipatikane mwa jenumanja likuga lyakuŵilanjila ku umbone (Usilamu), ni lilamuleje (kutenda) yambone ni kanyaga yakusakala, sano ŵanganyao niŵachaŵe ŵakupunda.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ تَفَرَّقُواْ وَٱخۡتَلَفُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
Ni ngasim'ba chisawu aŵala ŵaŵagaŵikene ni kulekangana panyuma pa kwaichilila ilosyo yakuonechela palangulangu, soni ŵanganyao akwete kupata ilagasyo yekulungwa nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَوۡمَ تَبۡيَضُّ وُجُوهٞ وَتَسۡوَدُّ وُجُوهٞۚ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ٱسۡوَدَّتۡ وُجُوهُهُمۡ أَكَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡ فَذُوقُواْ ٱلۡعَذَابَ بِمَا كُنتُمۡ تَكۡفُرُونَ
Lisiku lya sichiswejela ngope sine ni kupiilila ngope sine, sano aŵala ŵasichipiilila ngope syao (chachatenda kuti): “Ana mwakaaniile panyuma pakulupilila kwenu? Basi pasyani ilagasyo ligongo lya ayila yamwaliji nkuikana.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
كُنتُمۡ خَيۡرَ أُمَّةٍ أُخۡرِجَتۡ لِلنَّاسِ تَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَتَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَتُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِۗ وَلَوۡ ءَامَنَ أَهۡلُ ٱلۡكِتَٰبِ لَكَانَ خَيۡرٗا لَّهُمۚ مِّنۡهُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَأَكۡثَرُهُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
Jenumanja (Asilamu) m'bele nkutula wambone nnope waukoposyedwe (pakusagulidwa chilikati cha mikutula josope kuti uŵe wakamuchisya) ku ŵandu, nkulamulaga (kutenda) yambone ni nkukanyaga yakusakala, soni ni nkukulupililaga mwa Allah. Mwanti ŵaŵapedwile chitabu (Ayuda ni Akilisito) ingaŵe ŵakulupilile (pakunda Usilamu), ingaliji yambone kukwao, ŵane mwa jamanjao ŵana chikulupi, nambo ŵajinjio ŵakunyosya.
Tefsiret në gjuhën arabe:
ضُرِبَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلذِّلَّةُ أَيۡنَ مَا ثُقِفُوٓاْ إِلَّا بِحَبۡلٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَحَبۡلٖ مِّنَ ٱلنَّاسِ وَبَآءُو بِغَضَبٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَضُرِبَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلۡمَسۡكَنَةُۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ يَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَيَقۡتُلُونَ ٱلۡأَنۢبِيَآءَ بِغَيۡرِ حَقّٖۚ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَواْ وَّكَانُواْ يَعۡتَدُونَ
Kuŵichidwe pa jamanjao kuchembulusyidwa palipose paakupatikana ikaŵeje (naga ali alikamulile) ni lukonji lwa Allah (pakuya dini jakwe ja Usilamu) kapena lukonji lwa ŵandu, (pakamuchisyidwa ni ŵandu ŵane mu yakutenda yao, nambo pajika ngaŵa nkola machili). Ni aŵajilwe kupata gasabu ja kuumila kwa Allah, soni ni kuŵichiidwe pa jamanjao kulaga (kwangalekangana nako), yalakweyo ligongo lyanti ŵanganyao ŵaliji nkukanila ma Ȃya ga Allah, nikuŵaga soni ali nkuulaga Achimitume mwangali ligongo. Basi yeleyo ni ligongo lya kunyosya kwao soni ŵaliji ali nkusumba mipika.
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ لَيۡسُواْ سَوَآءٗۗ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ أُمَّةٞ قَآئِمَةٞ يَتۡلُونَ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ ءَانَآءَ ٱلَّيۡلِ وَهُمۡ يَسۡجُدُونَ
Nganaŵa wosope ŵene kuti ŵakulandana, nkutula wine mu ŵaŵapedwile chitabu (Ayuda ni Akilisito) uŵele wakwimilichika (pa yakuona yakuya Usilamu panyuma pakusinguka kwao), akasasoomaga ma Ȃya ga Allah ndaŵi syaachilo aku achisujuduji (kuswali).
Tefsiret në gjuhën arabe:
يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَيَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُسَٰرِعُونَ فِي ٱلۡخَيۡرَٰتِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Akasakulupililaga mwa Allah ni Lisiku Lyambesi, ni akasalamulaga (kutenda) yambone nikanyaga yakusakala, soni ni akasatendaga chitema pa masengo gambone. Sano ŵanganyao ni ŵali mu ŵandu ŵambone.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَن تُغۡنِيَ عَنۡهُمۡ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُهُم مِّنَ ٱللَّهِ شَيۡـٔٗاۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Chisimu aŵala ŵakanile, ngaŵa nkwakamuchisya chipanje chao atamuno ŵanache ŵao chilichose mu (ipotesi) yakuumila kwa Allah, soni ŵanganyao niŵandu ŵa ku Moto, ŵanyao kwalakweko takaŵe ŵandamo.
Tefsiret në gjuhën arabe:
مَثَلُ مَا يُنفِقُونَ فِي هَٰذِهِ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا كَمَثَلِ رِيحٖ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتۡ حَرۡثَ قَوۡمٖ ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ فَأَهۡلَكَتۡهُۚ وَمَا ظَلَمَهُمُ ٱللَّهُ وَلَٰكِنۡ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
Chilandanyo cha indu yaakutola pa awu umi wa duniya uno, chili chisawu mbungo jajili nkati mwakwe mwana kusisima kwakogoya jajipujiile n'gunda wa ŵandu ŵaalitendele lupuso achimisyene ni kuujonanga, ni nganiŵatenda Allah lupuso nambo achimisyene ni ŵaakulitenda lupuso.
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ بِطَانَةٗ مِّن دُونِكُمۡ لَا يَأۡلُونَكُمۡ خَبَالٗا وَدُّواْ مَا عَنِتُّمۡ قَدۡ بَدَتِ ٱلۡبَغۡضَآءُ مِنۡ أَفۡوَٰهِهِمۡ وَمَا تُخۡفِي صُدُورُهُمۡ أَكۡبَرُۚ قَدۡ بَيَّنَّا لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِۖ إِن كُنتُمۡ تَعۡقِلُونَ
E jenumanja ŵankulupilile! Ngasimwatenda ŵanganaŵa mwa jenumanja kuŵa isyoŵe yakwisalila asili syenu, ngati ŵanyao ngaŵa nkuleka kulimbichila kutenda yakun'jonanga (naakailochesye pameso), ikwanonyelaga yaikunnagasyaga, umasile pauwonechele umagongo kuumila pakamwa pao, nambo soni yayikusisa mitima jao (nganisyo syakusakala) iŵele yekulungwa nnope. Pamasile patusalichisye ma Ȃya kukwenu nam'baga jenumanja ŵakumanyililaga.
Tefsiret në gjuhën arabe:
هَٰٓأَنتُمۡ أُوْلَآءِ تُحِبُّونَهُمۡ وَلَا يُحِبُّونَكُمۡ وَتُؤۡمِنُونَ بِٱلۡكِتَٰبِ كُلِّهِۦ وَإِذَا لَقُوكُمۡ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَوۡاْ عَضُّواْ عَلَيۡكُمُ ٱلۡأَنَامِلَ مِنَ ٱلۡغَيۡظِۚ قُلۡ مُوتُواْ بِغَيۡظِكُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
Ha! Ana jenumanja ni ŵankwanonyela ŵanganyao kutendaga ŵanyao ali ngaakunnonyela atamuno kuti jenumanja nkuikulupililaga itabu yosope? Soni naga ali asimangene namwe akasatiji: “Tukulupilile.” Nambo naga ali pakasyepela akasannumilaga songa sya yala ligongo lya ukali. Jilani: “Wani ni ukali wenuo, chisimu Allah ni Nkuimanya chenene yayili m’mitima.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِن تَمۡسَسۡكُمۡ حَسَنَةٞ تَسُؤۡهُمۡ وَإِن تُصِبۡكُمۡ سَيِّئَةٞ يَفۡرَحُواْ بِهَاۖ وَإِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ لَا يَضُرُّكُمۡ كَيۡدُهُمۡ شَيۡـًٔاۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا يَعۡمَلُونَ مُحِيطٞ
Naga chili chim’bichilile (chindu) chambone chikasachasakalisyaga, nambo naga chili chimpatile chakusakala akasasengwaga nacho, nambo naga mpilile nikuŵa niwoga (wakun'jogopa Allah), nikuti malindi gao ngaŵa nkuntenda chilichose. Chisimu Allah ichindu yaakutenda ŵanganyao juŵele Jwaisyungula (kwaimanya chenene).
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَإِذۡ غَدَوۡتَ مِنۡ أَهۡلِكَ تُبَوِّئُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ مَقَٰعِدَ لِلۡقِتَالِۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Soni (kumbuchilani mmwe Muhammadi ﷺ) katema kamwaalaaŵiile kutyochela kwiŵasa lyenu kuti nkaalinganyichisye ŵakulupilila mauto gakumenyanila (ngondo ja Uhudi), sano Allah ni Jwakupikanichisya, Jwakumanyilila nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِذۡ هَمَّت طَّآئِفَتَانِ مِنكُمۡ أَن تَفۡشَلَا وَٱللَّهُ وَلِيُّهُمَاۗ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
Katema kagasachilile makuga gaŵili mwa jenumanja kuti ganyambe (ligongo lya woga nikutila muŵatilile achinakunaku), nambo Allah nijuŵaliji Jwaagagosa (makuga) ganagaŵiligo (mwanti ŵagasunjile kuti gakatila), sano ŵakulupilila ajegamileje kwa Allah pe basi.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَقَدۡ نَصَرَكُمُ ٱللَّهُ بِبَدۡرٖ وَأَنتُمۡ أَذِلَّةٞۖ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Soni Allah chisimu chene ŵankulupwisye pa (ngondo ja) Badri kutendaga jenumanja n'di ŵangali machili (ligongo lya unandi wenu ni kupelembelwa ida yangondo), basi mun'jogopani Allah kuti m'be ŵakutogolela.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِذۡ تَقُولُ لِلۡمُؤۡمِنِينَ أَلَن يَكۡفِيَكُمۡ أَن يُمِدَّكُمۡ رَبُّكُم بِثَلَٰثَةِ ءَالَٰفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ مُنزَلِينَ
Katema kamwasalilaga ŵakulupilila kuti: “Ana ngaiŵa yakunkwana jenumanja kuti M'mbuje gwenu junkamuchisye ni Achimalaika ŵakwana masausande gatatu ŵakutulusyidwa?”
Tefsiret në gjuhën arabe:
بَلَىٰٓۚ إِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ وَيَأۡتُوكُم مِّن فَوۡرِهِمۡ هَٰذَا يُمۡدِدۡكُمۡ رَبُّكُم بِخَمۡسَةِ ءَالَٰفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ مُسَوِّمِينَ
“Elo! Naga mpilile ni kuligosa (ku ilemwa) soni (amagongo ŵenuwo) ni kunyyichilila mwa chitema chao chalakwechi, M'mbuje gwenu junkamuchisye ni Achimalaika ŵakwana masausande nsano ŵana imanyilo.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَمَا جَعَلَهُ ٱللَّهُ إِلَّا بُشۡرَىٰ لَكُمۡ وَلِتَطۡمَئِنَّ قُلُوبُكُم بِهِۦۗ وَمَا ٱلنَّصۡرُ إِلَّا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡحَكِيمِ
Ni nganaitenda yalakweyi Allah ikaŵeje kuti iŵe abali jakusengwasya kukwenu, ni kuti soni jipate kutulala mitima jenu ni yalakweyo, sano chikulupusyo nganichiŵa chityochele kwinepe ikaŵeje kwa Allah, Jwamachili gakupunda, Jwalunda lwakusokoka.
Tefsiret në gjuhën arabe:
لَيۡسَ لَكَ مِنَ ٱلۡأَمۡرِ شَيۡءٌ أَوۡ يَتُوبَ عَلَيۡهِمۡ أَوۡ يُعَذِّبَهُمۡ فَإِنَّهُمۡ ظَٰلِمُونَ
Nganinkola (mmwe Muhammadi ﷺ) chilamusi chilichose (pa ŵanganyao), mwine (Allah) komboleka kwapochela toba jao (ni kwajongola panyuma pa ukafili wao) kapena kwapa ilagasyo, pakuti ŵanganyao chisimu chene ali ŵakulitenda lupuso.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ يَغۡفِرُ لِمَن يَشَآءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Soni yosope yaili kumawunde ni yaili petaka nsyene jwakwe Allah, akunkululuchilaga jwansachile ni kumpa ilagasyo jwansachile, sano Allah ni Jwaakululuka kusyene, Jwachanasa channope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡكُلُواْ ٱلرِّبَوٰٓاْ أَضۡعَٰفٗا مُّضَٰعَفَةٗۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
E jenumanja ŵankulupilile! Ngasin'dyaga (chipanje cha) katapila mwakonjechesya-jonjechesya, ni mun'jogopani Allah kuti m'be ŵakupunda.[13]
(3:13) Nnole Ȃya ja (2:275) ni chilaaki chakwe.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَٱتَّقُواْ ٱلنَّارَ ٱلَّتِيٓ أُعِدَّتۡ لِلۡكَٰفِرِينَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَأَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَٱلرَّسُولَ لَعَلَّكُمۡ تُرۡحَمُونَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ وَسَارِعُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ أُعِدَّتۡ لِلۡمُتَّقِينَ
Soni kangamalani ku (masengo gagantendekasye kupata) chikululuko chakuumila kwa M'mbuje gwenu, ni Litimbe (lya ku Mbepo) lyalili kusapanguka kwa nchijiipi mwakwe kuli chisawu kwinani ni pasi, lyalilinganyisyidwe kuŵa lya ŵakun'jogopa (Allah).
Tefsiret në gjuhën arabe:
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي ٱلسَّرَّآءِ وَٱلضَّرَّآءِ وَٱلۡكَٰظِمِينَ ٱلۡغَيۡظَ وَٱلۡعَافِينَ عَنِ ٱلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Aŵala ŵaakutolaga (ipanje yao) ili nkwajendela chenene atamuno ili yakanganiche, ni ŵaakusisaga ukali wao ni ŵaakwakululuchilaga ŵandu, sano Allah ni akwanonyelaga ŵakolosya.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَٱلَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَٰحِشَةً أَوۡ ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ ذَكَرُواْ ٱللَّهَ فَٱسۡتَغۡفَرُواْ لِذُنُوبِهِمۡ وَمَن يَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ إِلَّا ٱللَّهُ وَلَمۡ يُصِرُّواْ عَلَىٰ مَا فَعَلُواْ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Ni aŵala ŵanti naga atesile chakunyalaya (chachili chilemwa chekulungwa mpela chikululu), kapena kulitenda lupuso achimisyene (pakutenda ilemwa yamwanamwana), akasankumbuchilaga Allah ni kuŵenda chikululuko pa sambi syao – Ana ni nduni jwampaka akululuche sambi pangaŵaga Allah? - Soni ni ngakasapitilisyaga pa yatesilejeyo kutendaga achimanyililaga.[14]
(3:14) Akusimulila Shaddâd bin Aus رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Duwa jambone nnope jakuŵendela chikululuko kwa Allah nijanti: Allâhumma anta Rabbî, lâ ilâha illâ Anta. Anta khalaqtanî, wa ana ‘abduka, wa ana ‘alâ ‘ahdika wa wa‘dika mastatwa‘tu. A‘ȗdhu bika min sharri ma swana‘tu, abȗ’u laka bini‘matika ‘alaiya, wa abȗ’u laka bidhanbi, faghfirlî, fa innahȗ lâ yaghfiru adhdhunȗba illâ Anta.” (E Allah! Mmwe ni Ambuje ŵangu, pangali nnungu jwine jwakuŵajilwa kun’galagatila ikaŵeje Mmwe pe. Mmwe mwangumbile une, sano une ni kapolo jwenu. Soni une tingulupichiche pa chilanga chandaŵene Namwe ni yanalikanganiche kuntendela mwatingombolele. Ngulijuya Mwenumwe ku yakusakala yosope yambanganyisye. Ngwitichisya pameso Penu ukoto wosope wamumbele, ni nguntulila sambi syangu syosope, basi mungululuchilani, ligongo pangali ŵampaka akululuche sambi ŵangaŵaga Mmwe.) Ntume ﷺ jwajonjechesye kuti: “Naga jwinejwakwe juli juwombile jele duwaji muusi mwakola najo chikulupi chisyene, ni kuwa lisiku lilyolyo nkanikuswe, juchiŵa mu ŵandu ŵa ku Mbepo. Nambo soni naga jwinejwakwe juli juwombile jele duwaji chilo mwakola najo chikulupi chisyene, ni kuwa nkanikuche, juchiŵa mu ŵandu ŵa ku Mbepo.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 5947).
Tefsiret në gjuhën arabe:
أُوْلَٰٓئِكَ جَزَآؤُهُم مَّغۡفِرَةٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَجَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ وَنِعۡمَ أَجۡرُ ٱلۡعَٰمِلِينَ
Ŵanganyao malipilo gao nichikululuko chakuumila kwa M’mbuje gwao kwisa soni Matimbe ga ku Mbepo gasikujilima cha pasi pakwe sulo, chakaŵe ŵandamo mwalakwemo, soni kaje kusalala malipilo ga akupanganya (masengo gambone)!
Tefsiret në gjuhën arabe:
قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِكُمۡ سُنَنٞ فَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ
Paamasile pagaapiite kalakala jenumanja nkanimpagwe matala (gakulekangana-lekangana gaipotesi), basi jendagani pa chilambo kupita nchilola mujaŵelele mbesi ja akukanila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
هَٰذَا بَيَانٞ لِّلنَّاسِ وَهُدٗى وَمَوۡعِظَةٞ لِّلۡمُتَّقِينَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِن يَمۡسَسۡكُمۡ قَرۡحٞ فَقَدۡ مَسَّ ٱلۡقَوۡمَ قَرۡحٞ مِّثۡلُهُۥۚ وَتِلۡكَ ٱلۡأَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيۡنَ ٱلنَّاسِ وَلِيَعۡلَمَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَيَتَّخِذَ مِنكُمۡ شُهَدَآءَۗ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلظَّٰلِمِينَ
Nagaŵaga gampatile maŵanga, nikuti nombe ŵandu ŵaneo pakwete pagapatile maŵanga ganti chisawu gelega, sano galakwego ni masiku gatukugagalausyagalausya chilikati cha ŵandu (lelo kwajendela ichindu chenene ŵane malaŵi nikwisa kwajendela chenene ŵane), soni Allah (atesile yalakweyi) kuti ŵaamanyukule ŵandu ŵakulupilile (kusyesyene, pangatila pa ngondojo), nikuti soni ŵatende ŵane mwa jemanja kuŵa ŵakuwila pa ngondo ja dini, sano Allah jwangaanonyela ŵakulitenda lupuso.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلِيُمَحِّصَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَيَمۡحَقَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تَدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ وَلَمَّا يَعۡلَمِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ مِنكُمۡ وَيَعۡلَمَ ٱلصَّٰبِرِينَ
Ana nkuganichisya yanti chinkajinjile ku Mbepo, kutendaga Allah nkaniŵamanyukule ŵandu ŵaamenyene ngondo (petala Lyakwe) mwa jenumanja, ni kwamanyukula soni ŵakupilila (pa ngondojo)?
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَقَدۡ كُنتُمۡ تَمَنَّوۡنَ ٱلۡمَوۡتَ مِن قَبۡلِ أَن تَلۡقَوۡهُ فَقَدۡ رَأَيۡتُمُوهُ وَأَنتُمۡ تَنظُرُونَ
Soni chisimu chene ŵanganyammwe mwaliji nkuchilajila chiwa (chakuwila pa ngondo ja Allah) nkaninsimangane nacho, sano ni nchiweni kusyene (pa kuulajidwa achimijenu) aku n'di nkulola.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٞ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِ ٱلرُّسُلُۚ أَفَإِيْن مَّاتَ أَوۡ قُتِلَ ٱنقَلَبۡتُمۡ عَلَىٰٓ أَعۡقَٰبِكُمۡۚ وَمَن يَنقَلِبۡ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِ فَلَن يَضُرَّ ٱللَّهَ شَيۡـٔٗاۚ وَسَيَجۡزِي ٱللَّهُ ٱلشَّٰكِرِينَ
Ni nganaŵa Muhammadi ﷺ ikaŵeje Ntenga basi, Achimitenga (ŵajinji) ŵapite paujo pakwe. Ana naga ali awile kapena kuulajidwa mpaka n'galauchile ku indende yenu (kuujila ku ukafili)? Sano jwampaka agalauchile ku indende yakwe nganaŵa apeleche chisausyo chilichose kwa Allah, sano Allah ni chachalipila ŵakutogolela.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَمَا كَانَ لِنَفۡسٍ أَن تَمُوتَ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِ كِتَٰبٗا مُّؤَجَّلٗاۗ وَمَن يُرِدۡ ثَوَابَ ٱلدُّنۡيَا نُؤۡتِهِۦ مِنۡهَا وَمَن يُرِدۡ ثَوَابَ ٱلۡأٓخِرَةِ نُؤۡتِهِۦ مِنۡهَاۚ وَسَنَجۡزِي ٱلشَّٰكِرِينَ
Soni nganiiŵa yanti mundu jwalijose ni komboleka kuwa, ikaŵeje mu lisosa lya Allah pandema jakwe jelembedwe, sano jwaakusaka malipilo ga pa duniya chitumpele papopo, nombe soni jwaakusaka malipilo ga ku Akhera chitukampele kukoko, ni chitwalipila (yambone) ŵakutogolela.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيّٖ قَٰتَلَ مَعَهُۥ رِبِّيُّونَ كَثِيرٞ فَمَا وَهَنُواْ لِمَآ أَصَابَهُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا ٱسۡتَكَانُواْۗ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلصَّٰبِرِينَ
Ana soni ŵalingwaŵalingwa mwa Achimitume ŵaŵamenyene ngondo ali imo ni ŵandu ŵajinji ŵaumanyilisi (wa dini)! Nambotu nganatenguka ligongo lya ipato yayapatile petala lya Allah, soni nganatenda ulesi, nambo soni nganalitulusya (pameso pa amagongo ŵao), sano Allah ni akwanonyela ŵakupilila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَمَا كَانَ قَوۡلَهُمۡ إِلَّآ أَن قَالُواْ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسۡرَافَنَا فِيٓ أَمۡرِنَا وَثَبِّتۡ أَقۡدَامَنَا وَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Ni nganiiŵaga yakuŵecheta yao ikaŵeje ŵatiji: “Ambuje ŵetu! Tukululuchilani ileŵi yetu ni kupelenganya kwetu mpika pa indu yetu, soni n'galimbanganye makawu getu, ni ntukulupusye ku ŵandu achimakafili.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِن تُطِيعُواْ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يَرُدُّوكُمۡ عَلَىٰٓ أَعۡقَٰبِكُمۡ فَتَنقَلِبُواْ خَٰسِرِينَ
E jenumanja ŵankulupilile! Naga nkwiika mwakwapikanila aŵala ŵakanile, cham'buchisye ku indende yenu (ku ukafili), ni chin'galauche (kuumila ku chikulupi) n'di ŵakwasika.
Tefsiret në gjuhën arabe:
سَنُلۡقِي فِي قُلُوبِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلرُّعۡبَ بِمَآ أَشۡرَكُواْ بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ سُلۡطَٰنٗاۖ وَمَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُۖ وَبِئۡسَ مَثۡوَى ٱلظَّٰلِمِينَ
Chituponye woga m’mitima mwa aŵala ŵakanile ligongo lyakum'bwanganya kwao Allah ni ichindu yanganaituluchisya umboni (wakulosya ulungu wakwe). Sano mauto gao (gakutamilichika) chigakaŵe ku Moto, kaje kusakala mauto ga ŵakulitenda lupuso!
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَقَدۡ صَدَقَكُمُ ٱللَّهُ وَعۡدَهُۥٓ إِذۡ تَحُسُّونَهُم بِإِذۡنِهِۦۖ حَتَّىٰٓ إِذَا فَشِلۡتُمۡ وَتَنَٰزَعۡتُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِ وَعَصَيۡتُم مِّنۢ بَعۡدِ مَآ أَرَىٰكُم مَّا تُحِبُّونَۚ مِنكُم مَّن يُرِيدُ ٱلدُّنۡيَا وَمِنكُم مَّن يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَۚ ثُمَّ صَرَفَكُمۡ عَنۡهُمۡ لِيَبۡتَلِيَكُمۡۖ وَلَقَدۡ عَفَا عَنكُمۡۗ وَٱللَّهُ ذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Soni Allah pamasile paŵankwanilichisye mwakuonaonape chilanga Chakwe (cha kwakombola amagongo ŵenu) ndema jamwaliji nkwaulaga mu lisosa Lyakwe, kwikanila ndema jamwalepele ni kulekangana nganisyo palilamusi (lya Ntume ﷺ lyangalekangana nalyo litumbi) ni mwanyochesye panyuma pakunnosya yamwaliji nkuinonyela, ŵane mwa jenumanja pana ŵaakunonyelwa ni duniya soni ŵane mwa jenumanja pana ŵaakunonyelwa ni Akhera, kaneka (Allah) ŵantyosyisye ku ŵanganyao (pakutiila) kuti an'dinje (kupilila kwenu), sano pamasile pankululuchile, soni Allah ni Nsyene umbone wakwatendela ŵakulupilila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ إِذۡ تُصۡعِدُونَ وَلَا تَلۡوُۥنَ عَلَىٰٓ أَحَدٖ وَٱلرَّسُولُ يَدۡعُوكُمۡ فِيٓ أُخۡرَىٰكُمۡ فَأَثَٰبَكُمۡ غَمَّۢا بِغَمّٖ لِّكَيۡلَا تَحۡزَنُواْ عَلَىٰ مَا فَاتَكُمۡ وَلَا مَآ أَصَٰبَكُمۡۗ وَٱللَّهُ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ
(Kumbuchilani) katema kamwaliji nkukwela (mwitumbi pakwatiila amagongo ŵenu), soni n'di ngankugalauka kuti mpikane ya jwalijose, kutendaga Ntenga ﷺ ali nkum'bilanga munyuma mwenu, (Allah) niŵan'dipile pakumpa madandausi pachanya pa madandausi, (nambo ŵankululuchile) kuti nkadandaula pa (yambone) yayimpite soni atamuno pa (ipato) yayimpatile, sano Allah ni Nkusimanya chenene abali syosope sya yankutenda.
Tefsiret në gjuhën arabe:
ثُمَّ أَنزَلَ عَلَيۡكُم مِّنۢ بَعۡدِ ٱلۡغَمِّ أَمَنَةٗ نُّعَاسٗا يَغۡشَىٰ طَآئِفَةٗ مِّنكُمۡۖ وَطَآئِفَةٞ قَدۡ أَهَمَّتۡهُمۡ أَنفُسُهُمۡ يَظُنُّونَ بِٱللَّهِ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ ظَنَّ ٱلۡجَٰهِلِيَّةِۖ يَقُولُونَ هَل لَّنَا مِنَ ٱلۡأَمۡرِ مِن شَيۡءٖۗ قُلۡ إِنَّ ٱلۡأَمۡرَ كُلَّهُۥ لِلَّهِۗ يُخۡفُونَ فِيٓ أَنفُسِهِم مَّا لَا يُبۡدُونَ لَكَۖ يَقُولُونَ لَوۡ كَانَ لَنَا مِنَ ٱلۡأَمۡرِ شَيۡءٞ مَّا قُتِلۡنَا هَٰهُنَاۗ قُل لَّوۡ كُنتُمۡ فِي بُيُوتِكُمۡ لَبَرَزَ ٱلَّذِينَ كُتِبَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقَتۡلُ إِلَىٰ مَضَاجِعِهِمۡۖ وَلِيَبۡتَلِيَ ٱللَّهُ مَا فِي صُدُورِكُمۡ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمۡۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
Kaneko panyuma pa madandausi ŵantuluchisye ntunjelele walugono lwana kulikupulaga likuga line mwa jenumanja, kutendaga likuga line nganisyo sya m’mitima mwao syapele mbumu kusyene (mwanti ata lugono nganilwakupula), ŵaliji nkun'ganichisya Allah yangaŵa yakuona, nganisyo syachijinga; ŵaliji nkuŵecheta kuti: “Ana mpela tukwete uwwe mu aji nganiji chilichose (chagundana ni ulamusi)?” Jilani: “Ichindu yosope yene nsyene jwakwe Allah.” Akusisa m’mitima mwao yangaakwilosya kukwenu, pakuŵecheta akuti: “Tungakole mu aji nganiji chilichose (chagundana ni ulamusi) nga nganituulajidwa pepano.” Jilani: “Atamuno nkaŵe n'di m’majumba mwenu, angakopweche ŵandu ŵalembedwe kuti awulajidwe kwaula m’mauto mwao mwakuwila, nambo Allah (jwatesile yalakweyi) kuti juimanyukule yayili mu idali mwenu, ni kuti soni juiswejesye yaili m’mitima mwenu, sano Allah ni Nkuimanya chenene yaili mu idali.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّ ٱلَّذِينَ تَوَلَّوۡاْ مِنكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡتَقَى ٱلۡجَمۡعَانِ إِنَّمَا ٱسۡتَزَلَّهُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ بِبَعۡضِ مَا كَسَبُواْۖ وَلَقَدۡ عَفَا ٱللَّهُ عَنۡهُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٞ
Chisimu ŵandu ŵaŵagalawiche (kutiila) mwa jenumanja lisiku lyagaasimangene makuga gaŵili (pa ngondo ja Uhudi), chisimu shetani ni juŵatelesyasisye ligongo lya ine (mwa ilemwa) yaŵapanganyisye, sano Allah pamasile paŵakululuchile ŵanganyao, chisimu Allah ni Jwakululuka kusyene, Jwakutulala nnope ntima.
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَقَالُواْ لِإِخۡوَٰنِهِمۡ إِذَا ضَرَبُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَوۡ كَانُواْ غُزّٗى لَّوۡ كَانُواْ عِندَنَا مَا مَاتُواْ وَمَا قُتِلُواْ لِيَجۡعَلَ ٱللَّهُ ذَٰلِكَ حَسۡرَةٗ فِي قُلُوبِهِمۡۗ وَٱللَّهُ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
E jenumanja ŵankulupilile! Ngasim'ba chisawu aŵala ŵakanile (achinakunaku), soni ŵakutiji pakwagamba achimijao pati ajesilejesile pa chilambo kapena kuja ku ngondo (nikuwila kukoko): “Angaŵe ŵaliji nowe, nga nganawa kapena kuulajidwa.” Allah (jwapele syele nganisyosyo) kuti jusitende kuŵa syakutendekasya kuligamba m’mitima mwao, sano Allah ni jwaakupelekaga umi ni chiwa, soni Allah ichindu yankutenda juŵele Jwakuilolechesya.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَئِن قُتِلۡتُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَوۡ مُتُّمۡ لَمَغۡفِرَةٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَحۡمَةٌ خَيۡرٞ مِّمَّا يَجۡمَعُونَ
Sano naga n'di m'bulajidwe petala lya Allah kapena kuwa chisimu chikululuko chakuumila kwa Allah ni chanasa iŵele yambone nnope ku ipunda yaakusonganganya ŵanganyao (pa umi wa duniya).
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَئِن مُّتُّمۡ أَوۡ قُتِلۡتُمۡ لَإِلَى ٱللَّهِ تُحۡشَرُونَ
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَبِمَا رَحۡمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ لِنتَ لَهُمۡۖ وَلَوۡ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ ٱلۡقَلۡبِ لَٱنفَضُّواْ مِنۡ حَوۡلِكَۖ فَٱعۡفُ عَنۡهُمۡ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ وَشَاوِرۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِۖ فَإِذَا عَزَمۡتَ فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَوَكِّلِينَ
Sano ligongo lya ukoto wakuumila kwa Allah m'bele (mmwe Muhammadi ﷺ) ŵakupepa ntima kwa ŵanganyao, nambo nkaŵe ŵaukali, ŵakalalisya ntima, akapwilingene mumbali mwenu, basi mwalekani ni kwaŵendela chikululuko, soni mwawusyani nganisyo pa ichindu, nambo naga n'di nsimichisye, basi jegamilani kwa Allah (ni kutenda yansimichisyeyo), chisimu Allah jukwanonyela ŵakwegamila (Kukwakwe).
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِن يَنصُرۡكُمُ ٱللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمۡۖ وَإِن يَخۡذُلۡكُمۡ فَمَن ذَا ٱلَّذِي يَنصُرُكُم مِّنۢ بَعۡدِهِۦۗ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
Naga Allah ali atite ankamuchisye basi pangali ŵampaka ankombole, nambo naga ali atite anneche (ngankamuchisya) ana niŵani ŵampaka ankamuchisye panyuma pa (kunneka) Jwalakwe? Sano kwa Allah pe ajegamile ŵakulupilila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَن يَغُلَّۚ وَمَن يَغۡلُلۡ يَأۡتِ بِمَا غَلَّ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۚ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا كَسَبَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Soni nganiiŵa yakomboleka kwa ntume jwalijose gwasya (chindu chakupata kungondo), mwanti jwalijose jwachagwasye (chindu) tachiikanacho chaŵagwasyisyecho lisiku lya Kiyama, kaneka mundu jwalijose tachilipidwa mwakwanila pa yaŵapanganyisye, soni ŵanyao ngasaja kutendedwa lupuso.
Tefsiret në gjuhën arabe:
أَفَمَنِ ٱتَّبَعَ رِضۡوَٰنَ ٱللَّهِ كَمَنۢ بَآءَ بِسَخَطٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَمَأۡوَىٰهُ جَهَنَّمُۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
Ana jwaakukuya chinonyelo cha Allah mpaka alandane ni jwajim'bajile gasabu jakuumila kwa Allah, soni liuto lyakwe nikuŵa ku Jahannama? Kaje kusakala malo gakuujila gakwe!
Tefsiret në gjuhën arabe:
لَقَدۡ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذۡ بَعَثَ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡ أَنفُسِهِمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِهِۦ وَيُزَكِّيهِمۡ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبۡلُ لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٍ
Chisimu Allah pamasile paŵatendele ŵakulupilila ukoto wekulungwa nnope pakwatumichisya Ntenga jwakuumila mu ŵanganyapeo, jwaakuŵa nkwasoomela ma Ȃya Gakwe, ni kwaswejesyaga, ni kwajiganyaga soni Chitabu ni lunda lwakusokoka,[15] kutendaga kala ŵaliji mu kusokonechela kwakuonechela.
(3:15) (a) Kusosekwa kwakuya Sunnah sya Ntume ﷺ: Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Umati wangu wosope tiukajinjile ku Mbepo ikaŵeje ŵaakukana.” Ŵanganyao (Maswahaba) ŵatite: “Ana niŵani ŵampaka akane mmwe Ntenga jwa Allah?” Jwalakwe jwatite: “Jwalijose jwakunjitika une takajinjile ku Mbepo, sano jwalijose jwakungana une nikuti jukana (kuja kwinjila ku Mbepo).” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 6851). (b)Akusimulila Abu Mȗsa رضى الله عنه yanti: Ntume ﷺ jwatite: “Chilandanyo changune ni yandumisyidwe nayo, chili nti chisawu mundu juŵayiche kwa ŵandu nikwasalila kuti: ‘E jenumanja ŵandu! Une nauweni nkutula wa asilikali nimeso gangu, soni une ni nkutetela jwamakonope (jwajuyiche ni abali jakogoya nnope), basi ligosani mwachimisyene!’ Basi likuga line mwa ŵandu ŵakwe lyampikaniile, ni lyaŵigwile lwachilo, nilyajesile mwantimatuusi, ni lyakulupwiche. Nambo likuga line lyaakaaniile, nilyachelelwe lili chitamile pamalo paopo, ni ŵalaŵilile asilikali ŵala, niŵawuleje ni kwamala wosope ŵene. Chele ni chilandanyo cha ajula mundu jwaakunjitika une ni kukuya yambiche nayo (Qur’an ni Sunnah), ni chilandanyo cha ajula jwaakungaana une ni ngaikulupilila yakuona yambiche nayo.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 6117).
Tefsiret në gjuhën arabe:
أَوَلَمَّآ أَصَٰبَتۡكُم مُّصِيبَةٞ قَدۡ أَصَبۡتُم مِّثۡلَيۡهَا قُلۡتُمۡ أَنَّىٰ هَٰذَاۖ قُلۡ هُوَ مِنۡ عِندِ أَنفُسِكُمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Ana uli ndema jachampatile chipato chanti pakwete pamwapatisye (amagongo ŵenu) chanti iyyoyocho mwa winji wakaŵili mwatite: “Chityochele kwapi achi (chipatochi)?” Jilani: “Chalakwecho chityochele kwa jenumanja mwachimisyene (ligongo lyakunyosya kwenu). Chisimu Allah pa chindu chilichose aŵele Jwakombola.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلِيَعۡلَمَ ٱلَّذِينَ نَافَقُواْۚ وَقِيلَ لَهُمۡ تَعَالَوۡاْ قَٰتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَوِ ٱدۡفَعُواْۖ قَالُواْ لَوۡ نَعۡلَمُ قِتَالٗا لَّٱتَّبَعۡنَٰكُمۡۗ هُمۡ لِلۡكُفۡرِ يَوۡمَئِذٍ أَقۡرَبُ مِنۡهُمۡ لِلۡإِيمَٰنِۚ يَقُولُونَ بِأَفۡوَٰهِهِم مَّا لَيۡسَ فِي قُلُوبِهِمۡۚ وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا يَكۡتُمُونَ
Nikuti ŵamanyukule soni ŵandu ŵaŵele ali nkutenda unakunaku. Ni ŵasalilidwe (yanti): “Ikani mmenyane (ngondo) petala lya Allah kapena mwaasiŵilile (amagongo kukwetu).” Ŵanganyao ŵatite: “Tungaimanye yanti kwana kumenyana, chisimu chene tungankuyiye (nambo ngati kuulajidwape tukukuona kwalakweko)!” Ŵanganyao ku ukafili lyele lisikulyo ŵaŵandichile nnope kulekangana ni ku chikulupi. Akuŵechetaga ni ngamwa syao yanganiiŵa m’mitima mwao, sano Allah ni jukuimanya chenene ichindu yaakusisa.
Tefsiret në gjuhën arabe:
ٱلَّذِينَ قَالُواْ لِإِخۡوَٰنِهِمۡ وَقَعَدُواْ لَوۡ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُواْۗ قُلۡ فَٱدۡرَءُواْ عَنۡ أَنفُسِكُمُ ٱلۡمَوۡتَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
(Ŵanganyao ni) aŵala ŵana kuŵechetaga yakwamba achimijao (ŵaŵaulajidwe pa ngondo ja Uhudi) kutendaga (akuŵechetao) ŵatemi (ngajaula kungondoko): “Angaŵe ŵatukundile (yakuti akajaula) nga nganaulajidwa.” Jilani: “Basi lityochesyani mwachimisyene chiwa (kuti nkawa) naga nkuŵecheta yakuona.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَرِحِينَ بِمَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ وَيَسۡتَبۡشِرُونَ بِٱلَّذِينَ لَمۡ يَلۡحَقُواْ بِهِم مِّنۡ خَلۡفِهِمۡ أَلَّا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Aku achisengwaga ni yaŵapele Allah kuumila mu ukoto Wakwe, ni akwasangalalilaga ŵandu ŵanganasimangane nao ŵali munyuma mwao (ŵaakusaka nombe kuwila petala lya Allah), kuti ŵanganyao ngasaja kuŵa ni woga soni ngasaja kuŵa ŵakudandaula.
Tefsiret në gjuhën arabe:
ٱلَّذِينَ ٱسۡتَجَابُواْ لِلَّهِ وَٱلرَّسُولِ مِنۢ بَعۡدِ مَآ أَصَابَهُمُ ٱلۡقَرۡحُۚ لِلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ مِنۡهُمۡ وَٱتَّقَوۡاْ أَجۡرٌ عَظِيمٌ
Aŵala ŵaŵan'jitiche Allah ni Ntenga ﷺ panyuma pakwapata maŵanga, sano ŵakolosisye (itendo yao) mwa ŵanganyao ni kun'jogopa Allah, akwete kupata malipilo gamakulungwa nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
ٱلَّذِينَ قَالَ لَهُمُ ٱلنَّاسُ إِنَّ ٱلنَّاسَ قَدۡ جَمَعُواْ لَكُمۡ فَٱخۡشَوۡهُمۡ فَزَادَهُمۡ إِيمَٰنٗا وَقَالُواْ حَسۡبُنَا ٱللَّهُ وَنِعۡمَ ٱلۡوَكِيلُ
Aŵala ŵana kusalilidwaga ni ŵandu (achinakunaku) kuti: “Chisimu ŵandu (makafili) ansonganganyichisye (asilikali ŵajinji) basi mwajogopani.” Nambo (gele maloŵego) gajonjechesye chikulupi, ni ŵatite: “Allah akutukwanila (pakutugosa) soni ni Nkun'jegama Jwambone nnope.[16]”
(3:16) Akusimulila Ibn Abbâs رضى الله عنه yanti: Maloŵe ganti: “Allah akutukwanila (pakutugosa) soni ni Nkun'jegama Jwambone nnope.” Gaŵechetedwe ni Ibrahima ndema jaŵaponyedwaga m’moto. Ni gaŵechetedwe soni ni Muhammadi ﷺ ndema ja ŵaŵechete (achinakunaku) yanti: “Chisimu ŵandu (makafili) ansonganganyichisye (asilikali ŵajinji) basi mwajogopani.” Nambo (gele maloŵego) gajonjechesye chikulupi, ni ŵatite: “Allah akutukwanila (pakutugosa) soni ni Nkun'jegama Jwambone nnope.” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 4287).
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَٱنقَلَبُواْ بِنِعۡمَةٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَفَضۡلٖ لَّمۡ يَمۡسَسۡهُمۡ سُوٓءٞ وَٱتَّبَعُواْ رِضۡوَٰنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ ذُو فَضۡلٍ عَظِيمٍ
Basi ŵagalawiche ni chindimba chakuumila kwa Allah ni umbone, nganichakwaya chakusakala (chilichose), ni ŵakuyiye chinonyelo cha Allah. Sano Allah ni Nsyene umbone wekulungwa nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
إِنَّمَا ذَٰلِكُمُ ٱلشَّيۡطَٰنُ يُخَوِّفُ أَوۡلِيَآءَهُۥ فَلَا تَخَافُوهُمۡ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Chisimu jwalakwe (jwana kun'jogoyagajo) nishetani jwaakuntendekasya kuti mwajogopeje achimijakwe, basi ngasimwajogopaga ŵanganyao nambo munjogopeje Une naga n'di ŵakulupilila (kusyene).
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَا يَحۡزُنكَ ٱلَّذِينَ يُسَٰرِعُونَ فِي ٱلۡكُفۡرِۚ إِنَّهُمۡ لَن يَضُرُّواْ ٱللَّهَ شَيۡـٔٗاۚ يُرِيدُ ٱللَّهُ أَلَّا يَجۡعَلَ لَهُمۡ حَظّٗا فِي ٱلۡأٓخِرَةِۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٌ
Soni akan'dandaulikasya aŵala ŵaakuutuchila ku ukafili, chisimu ŵanganyao nganaŵa apeleche chisausyo chilichose kwa Allah. Allah akusaka kuti akaaŵiichila ŵanganyao liunjili lililyose (lya yambone) ku Akhera, soni akwete kupata ŵanganyao ilagasyo yekulungwa nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَا يَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَنَّمَا نُمۡلِي لَهُمۡ خَيۡرٞ لِّأَنفُسِهِمۡۚ إِنَّمَا نُمۡلِي لَهُمۡ لِيَزۡدَادُوٓاْ إِثۡمٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ مُّهِينٞ
Soni aŵala ŵakanile akaganichisya ata panandi kuti ndaŵi jelewu jatukwapaji jili jambone kukwao, chisimu chene tukwapa ndaŵi jelewuji kuti ajonjechesyeje ulemwa, soni akwete kupata ŵanganyao ilagasyo yakwalusya.
Tefsiret në gjuhën arabe:
مَّا كَانَ ٱللَّهُ لِيَذَرَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ عَلَىٰ مَآ أَنتُمۡ عَلَيۡهِ حَتَّىٰ يَمِيزَ ٱلۡخَبِيثَ مِنَ ٱلطَّيِّبِۗ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُطۡلِعَكُمۡ عَلَى ٱلۡغَيۡبِ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَجۡتَبِي مِن رُّسُلِهِۦ مَن يَشَآءُۖ فَـَٔامِنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦۚ وَإِن تُؤۡمِنُواْ وَتَتَّقُواْ فَلَكُمۡ أَجۡرٌ عَظِيمٞ
Nganaŵa Allah jwanti ni gamba kwaleka ŵakulupilila mu kaŵe kan'diika mpaka ali alekangenye (chilikati cha) ŵakusakala ni ŵambone. Soni nganaŵa Allah jwanti ni gamba kummanyisya yakusisika, nambo kuti Allah akasasagulaga mwa Achimitenga Ŵakwe jwansachile (nikummanyisya ine mwa yalakweyo). Basi munkulupililani Allah ni Mitenga Jakwe. Sano naga nkulupilile ni kun'jogopa (Allah), nikuti nkwete kupata malipilo gamakulungwa nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَلَا يَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ يَبۡخَلُونَ بِمَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ هُوَ خَيۡرٗا لَّهُمۖ بَلۡ هُوَ شَرّٞ لَّهُمۡۖ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُواْ بِهِۦ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ وَلِلَّهِ مِيرَٰثُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
Soni aŵala ŵaakutendela ubaili ichindu yaŵapele Allah kuumila mu umbone Wakwe (ni ngapelekaga Zaka) akaganichisya ata panandi kuti kutenda yele kuŵele kwambone kukwao, nambo kwalakweko kuŵele kwakusakala kukwao, chachitaŵidwa makongwa (mu ngosi mwao) gaichindu yaŵaliji nkutendela ubailiyo lisiku lya Kiyama,[17] sano Allah ni Nsyene kutawalila ya kumawunde ni petaka, soni Allah abali syosope sya yankutenda aŵele Jwaasimanya chenene.
(3:17) Kusakala kwangatola Zaka: Akusimulila Abu Hurairah رضى الله عنه yanti: Ntenga jwa Allah ﷺ jwatite: “Jwalijose jwampele Allah chipanje ningatolaga Zaka, basi lisiku lya Kiyama, chipanje chakwecho chichilandanyisyidwa kukwakwe nti chisawu lijoka lyalulasi lyapoisoni jwejinji, lyalikwete mitasi jiŵili nkamwa mwakwe mwakuumilamo poisoni, lichilisenganya nnukosi mwakwe, ni lichinnuma m’majeje mwakwe, ni lichiti: ‘Une ni chipanje chenu chila, une ni chimatiilo chenu chila.” Kaneka (Ntume ﷺ) ni jwasoomile aji Ȃyaji: “Soni aŵala ŵaakutendela ubaili ichindu yaŵapele Allah kuumila mu umbone Wakwe (ni ngapelekaga Zaka)…” (Swahîh Al-Bukhârî, Hadith No. 4289).
Tefsiret në gjuhën arabe:
لَّقَدۡ سَمِعَ ٱللَّهُ قَوۡلَ ٱلَّذِينَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ فَقِيرٞ وَنَحۡنُ أَغۡنِيَآءُۘ سَنَكۡتُبُ مَا قَالُواْ وَقَتۡلَهُمُ ٱلۡأَنۢبِيَآءَ بِغَيۡرِ حَقّٖ وَنَقُولُ ذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡحَرِيقِ
Chisimu Allah pamasile paalipikene liloŵe (lyachalu) lya ŵandu (Ayuda) ŵatite: “Chisimu Allah jwakulaga nambo uwwe niŵatuli ŵakusichila.” Chituilembe yaaŵecheteyo ni kuulaga kwao Achimitume mwangali ligongo, soni tuchiti: “Pasyani ilagasyo ya (Moto wa) koocha.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
ٱلَّذِينَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ عَهِدَ إِلَيۡنَآ أَلَّا نُؤۡمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّىٰ يَأۡتِيَنَا بِقُرۡبَانٖ تَأۡكُلُهُ ٱلنَّارُۗ قُلۡ قَدۡ جَآءَكُمۡ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِي بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَبِٱلَّذِي قُلۡتُمۡ فَلِمَ قَتَلۡتُمُوهُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Aŵala (Ayuda) ŵaŵechete kuti: “Chisimu Allah ŵatulamwile uwwe yanti; tukankulupilila ntenga jwalijose mpakana ali ayiche najo mbepesi jakutinisyidwa ni moto.” Jilani: “Pamasile paŵam’bichilile achimitenga paujo pangu ni ilosyo yakuonechela palangulangu kwisa soni yankwambayo, nambi uli mwaawuleje, naga jenumanja nkuŵecheta yakuona?”
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَإِن كَذَّبُوكَ فَقَدۡ كُذِّبَ رُسُلٞ مِّن قَبۡلِكَ جَآءُو بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلزُّبُرِ وَٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡمُنِيرِ
Nambo naga achinkanilaga (mmwe Muhammadi ﷺ ningaŵa yachilendo), ngati ŵakanilidwe achimitenga paujo penu, ŵaŵaiche ni ilosyo yakuonechela palangulangu ni itabu yalunda lwakusokoka kwisa soni itabu yakulanguka.
Tefsiret në gjuhën arabe:
كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۗ وَإِنَّمَا تُوَفَّوۡنَ أُجُورَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ فَمَن زُحۡزِحَ عَنِ ٱلنَّارِ وَأُدۡخِلَ ٱلۡجَنَّةَ فَقَدۡ فَازَۗ وَمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا مَتَٰعُ ٱلۡغُرُورِ
Mundu jwalijose tachipasya chiwa, nambo kuti tinchipedwa malipilo genu mwakwana lisiku lya Kiyama. Sano jwatakaŵambasyidwe ni Moto ni kwinjisyidwa ku Mbepo, basi tachiŵa pamasile papundile (kusyene), sano umi wa duniya nganiuŵa (chilichose) nambo chisengwasyo chakuloŵesya.
Tefsiret në gjuhën arabe:
۞ لَتُبۡلَوُنَّ فِيٓ أَمۡوَٰلِكُمۡ وَأَنفُسِكُمۡ وَلَتَسۡمَعُنَّ مِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ مِن قَبۡلِكُمۡ وَمِنَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُوٓاْ أَذٗى كَثِيرٗاۚ وَإِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ذَٰلِكَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ
Chisimu ŵanganyammwe chin'dinjidwe mu ipanje yenu ni maumi genu, soni ni timpikane kwene ilagasyo yayijinji kuumila kwa aŵala ŵaŵapedwile chitabu paujo penu (Ayuda ni Akilisito), ni kuumila soni kwa akuwanganya Allah ni isanamu, nambo naga mpilile ni kun'jogopa (Allah chim'be ntesile yambone), basi chisimu yalakweyo ni yaili mu ichindu yakusosekwa kuŵichila ntima.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَإِذۡ أَخَذَ ٱللَّهُ مِيثَٰقَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ لَتُبَيِّنُنَّهُۥ لِلنَّاسِ وَلَا تَكۡتُمُونَهُۥ فَنَبَذُوهُ وَرَآءَ ظُهُورِهِمۡ وَٱشۡتَرَوۡاْ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلٗاۖ فَبِئۡسَ مَا يَشۡتَرُونَ
Soni (kumbuchilani) katema kajwataŵene Allah chilanga ni aŵala ŵana kupedwaga chitabu (cha Baibulo pakwatenda kuti): “Chisimu chene chinchisalichisye ŵanganyammwe (chitabucho) ku ŵandu soni ngam'ba ŵakuchisisa.” Nambo ŵachiponyisye kunyuma kwa migongo jao, ni ŵasagwile (ya duniya) yantengo wannono pakusumanya ni chalakwecho, kaje kusakala yaakusagula yakwe!
Tefsiret në gjuhën arabe:
لَا تَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ يَفۡرَحُونَ بِمَآ أَتَواْ وَّيُحِبُّونَ أَن يُحۡمَدُواْ بِمَا لَمۡ يَفۡعَلُواْ فَلَا تَحۡسَبَنَّهُم بِمَفَازَةٖ مِّنَ ٱلۡعَذَابِۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Nkaganichisya ata panandi kuti ŵandu ŵaakuŵa ali nkupoochela pa ichindu (yakusakala) yatesile, nikuŵaga soni ali nkunonyelwa kuti alapilidweje pa ichindu yanganapanganya, ngasimwaganichisya ŵanganyao ata panandi kuti chakakulupuche ku ilagasyo, nambo akwete kupata ŵanganyao ilagasyo yakupoteka nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
ٱلَّذِينَ يَذۡكُرُونَ ٱللَّهَ قِيَٰمٗا وَقُعُودٗا وَعَلَىٰ جُنُوبِهِمۡ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ رَبَّنَا مَا خَلَقۡتَ هَٰذَا بَٰطِلٗا سُبۡحَٰنَكَ فَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ
Aŵala ŵaakunkumbuchilaga Allah (pakunkolanga) chiimile, chitamile kwisa soni (ali chigonele) cha mu mbalati mwao, ni akuchetelelaga mu kagumbidwe ka mawunde ni mataka, (ni akutiji): “Ambuje ŵetu! Nganin'gamba gumba yalakweyi mwa masanje, kuswejela ni Kwenu, basi tuŵambasyani ku ilagasyo ya Moto.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
رَّبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعۡنَا مُنَادِيٗا يُنَادِي لِلۡإِيمَٰنِ أَنۡ ءَامِنُواْ بِرَبِّكُمۡ فَـَٔامَنَّاۚ رَبَّنَا فَٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرۡ عَنَّا سَيِّـَٔاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ ٱلۡأَبۡرَارِ
“Ambuje ŵetu! Chisimutu uwwe tumpikene nkuŵilanga ali nkuŵilanjila ku chikulupi achitiji: ‘Munkulupililani M’mbuje gwenu.’ Basi uwwe ni tukulupilile. Ambuje ŵetu! Ni tukululuchilani sambi syetu, soni ntusimachisye yakusakala yetu, ni ntupe chiwa pamo ni atenda ngoto.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
رَبَّنَا وَءَاتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَىٰ رُسُلِكَ وَلَا تُخۡزِنَا يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۖ إِنَّكَ لَا تُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ
“Ambuje ŵetu! Tupani soni ayila yamwatupele chilanga kupitila mwa Achimitenga Ŵenu (kuti chinchitupa), ni ngasin'ja kutujalusya lisiku lya Kiyama, chisimu Mmwejo ŵangakasa chilanga.”
Tefsiret në gjuhën arabe:
فَٱسۡتَجَابَ لَهُمۡ رَبُّهُمۡ أَنِّي لَآ أُضِيعُ عَمَلَ عَٰمِلٖ مِّنكُم مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰۖ بَعۡضُكُم مِّنۢ بَعۡضٖۖ فَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَأُخۡرِجُواْ مِن دِيَٰرِهِمۡ وَأُوذُواْ فِي سَبِيلِي وَقَٰتَلُواْ وَقُتِلُواْ لَأُكَفِّرَنَّ عَنۡهُمۡ سَيِّـَٔاتِهِمۡ وَلَأُدۡخِلَنَّهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ ثَوَابٗا مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ عِندَهُۥ حُسۡنُ ٱلثَّوَابِ
Basi Ambuje ŵao ni ŵaajiitiiche ŵanganyao (duwa syawosyo pakwatenda kuti): “Chisimu Une ngaanja kusokonesya masengo gankupanganya jwalijose mwa jenumanja kutandila jwannume atamose jwankongwe, (pakuti jenumanjammwe ŵanakajumo) ŵane mwa jenumanja akuumila mwa ŵane. Basi ŵandu ŵasamile, ni koposyedwa m’misi jao, ni kulagasyidwa petala Lyangu, ni kumenyana ngondo, ni kuulajidwa, chisimu ŵanganyao chinasimachisye yakusakala yao, ni kuja kwajinjisya ku Matimbe ga ku Mbepo gasikujilima cha pasi pakwe sulo, (galakwego ni) malipilo gakuumila kwa Allah, sano Allah Kukwakwe nikugali malipilo gambone nnope.
Tefsiret në gjuhën arabe:
لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فِي ٱلۡبِلَٰدِ
Tefsiret në gjuhën arabe:
لَٰكِنِ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ رَبَّهُمۡ لَهُمۡ جَنَّٰتٞ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا نُزُلٗا مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِۗ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لِّلۡأَبۡرَارِ
Nambo ŵandu ŵan’jogwepe M’mbuje gwao, akwete kupata Matimbe ga ku Mbepo gasikujilima cha pasi pakwe sulo, chakaŵe ŵandamo mwalakwemo, (jalakwejo ni) mbiiko jakuumila kwa Allah, sano ichindu yaili kwa Allah ni yambone nnope kwa atenda ngoto.
Tefsiret në gjuhën arabe:
وَإِنَّ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَمَن يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكُمۡ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِمۡ خَٰشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشۡتَرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ ثَمَنٗا قَلِيلًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡۗ إِنَّ ٱللَّهَ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ
Soni chisimu chene, mwa ŵandu ŵaŵapedwile chitabu (Ayuda ni Akilisito), mwana ŵaakunkulupililaga Allah ni yaitulusyidwe kukwenu, kwisa soni yayatulusyidwe kukwao, achilinandiyaga kwa Allah, ngakusagulaga (ya duniya) yantengo wannono pakusumanya ni ma Ȃya ga Allah, ŵanganyao akwete kupata malipilo gao kwa M’mbuje gwao, chisimu Allah ni Jwachitema pa kuŵalanjila.
Tefsiret në gjuhën arabe:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱصۡبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
E jenumanja ŵankulupilile! Pililani (pakutenda ibada), soni mwapundani amagongo ŵenu pakupilila, soni gosani mipika jenu (kuti amagongo akan'jinjilila), ni mun'jogopeje Allah kuti m'be ŵakupunda.
Tefsiret në gjuhën arabe:
Përkthimi i kuptimeve të Kuranit Fisnik - الترجمة الياؤو - Përmbajtja e përkthimeve
ترجمة معاني القرآن الكريم الى اللغة الياؤو، ترجمها محمد بن عبدالحميد سليكا.