قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - پاشتۇچە تەرجىمىسى-سەرفراز * - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
انفال
یَسْـَٔلُوْنَكَ عَنِ الْاَنْفَالِ ؕ— قُلِ الْاَنْفَالُ لِلّٰهِ وَالرَّسُوْلِ ۚ— فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَصْلِحُوْا ذَاتَ بَیْنِكُمْ ۪— وَاَطِیْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗۤ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِیْنَ ۟
ای محمده! له تا څخه د غنیمتونو په هکله پوښتنه کوي ووایه چې غنیمتونه د الله او دهغه د رسول دي نو باید چې له الله نه و ډار شئ خپلې داخلي اړیکي مو سره روغې او د الله او د هغه د رسول مننه وکړئ که تاسې مومنان یاست.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّمَا الْمُؤْمِنُوْنَ الَّذِیْنَ اِذَا ذُكِرَ اللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوْبُهُمْ وَاِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ اٰیٰتُهٗ زَادَتْهُمْ اِیْمَانًا وَّعَلٰی رَبِّهِمْ یَتَوَكَّلُوْنَ ۟ۚۙ
رښتیني مؤمنان هغه دي چې د الله په یادولو سره یې زړونه لړزیږي او چې د الله پاک ایتونه پرې تلاوت شي نو ایمان یې پیاوړی او په خپل رب باندې توکل کوي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْمُؤْمِنُوْنَ حَقًّا ؕ— لَهُمْ دَرَجٰتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَّرِزْقٌ كَرِیْمٌ ۟ۚ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذْ یَعِدُكُمُ اللّٰهُ اِحْدَی الطَّآىِٕفَتَیْنِ اَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّوْنَ اَنَّ غَیْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُوْنُ لَكُمْ وَیُرِیْدُ اللّٰهُ اَنْ یُّحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمٰتِهٖ وَیَقْطَعَ دَابِرَ الْكٰفِرِیْنَ ۟ۙ
او هغه وخت رایاد کړه چې الله پاک له تاسې سره وعده کوله چې له دوه ډلو نه به[۱۶]یوه ضرور ستاسې په لاس کې پریوزي تاسې خوښوله چې کمزورې ډله په لاس درشي خو الله پاک اراده کړي چې د خپلو لارښوونو په رڼا کې حق د حق په توګه څرګند او د کافرانو بنسټ تس نس کړي.
[۱۶] ـ یوه د ابو سفیان تجارتي قافله وه او لاس ته راوړل یې اسان وو دویمه د قریشو هغه ډله وه چې له مکي نه د ابوسفیان د ملاتړ لپاره راوتلې وه(ابن جریر الطبری)
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
لِیُحِقَّ الْحَقَّ وَیُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُوْنَ ۟ۚ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا جَعَلَهُ اللّٰهُ اِلَّا بُشْرٰی وَلِتَطْمَىِٕنَّ بِهٖ قُلُوْبُكُمْ ؕ— وَمَا النَّصْرُ اِلَّا مِنْ عِنْدِ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَزِیْزٌ حَكِیْمٌ ۟۠
ددې کومک لیږل یوازې یو زیری او ستاسې د زړونو ډاډمن کول وو که نه مرسته او کومک یوازې د الله له لورې دی په یقیني توګه چې الله پاک برلاسۍ او د حکمت څښتن دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِذْ یُغَشِّیْكُمُ النُّعَاسَ اَمَنَةً مِّنْهُ وَیُنَزِّلُ عَلَیْكُمْ مِّنَ السَّمَآءِ مَآءً لِّیُطَهِّرَكُمْ بِهٖ وَیُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّیْطٰنِ وَلِیَرْبِطَ عَلٰی قُلُوْبِكُمْ وَیُثَبِّتَ بِهِ الْاَقْدَامَ ۟ؕ
او هغه یاد کړئ چې الله پاک تاسې له خپلې لورې د ډاډ او سکون په پرماښۍ[۱۷]کې پوښلئ او پر تاسې یې له اسمان نه اوبه راښکته کولې تر څو پرې تاسې پاک او د شیطان وسوسه در څخه لرې کړي او تر څو زړونه مو پیاوړي او قدمونه مو کلک کړي.
[۱۷] ـ که څه هم د بدر شپه د لومړني جنګ شپه وه او په داسې شپه جنګیالي ته خوب ورتلل څه اسان کار نه دی خو حضرت علي رضي الله عنه وايي زمونږ د لښکر ټول مجاهدین ویده شول یوازې رسول الله صلی الله علیه وسلم ؤ چې ګرده شپه ویښ ؤ او دعا یې کوله.(ابن جریر الطبری ۶/۲۵۸)
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِذْ یُوْحِیْ رَبُّكَ اِلَی الْمَلٰٓىِٕكَةِ اَنِّیْ مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا ؕ— سَاُلْقِیْ فِیْ قُلُوْبِ الَّذِیْنَ كَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوْا فَوْقَ الْاَعْنَاقِ وَاضْرِبُوْا مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ ۟ؕ
هغه یاد کړه چې ستا رب ملایکو ته وحې کوله چې زه له تاسې سره یم د مؤمنانو قدمونه کلک کړئ ډیر ژر به زه د کافرانو په زړونو کې ډار واچوم نو تاسې کافران په څټونو او بند په بند ووهئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ذٰلِكُمْ فَذُوْقُوْهُ وَاَنَّ لِلْكٰفِرِیْنَ عَذَابَ النَّارِ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِذَا لَقِیْتُمُ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا زَحْفًا فَلَا تُوَلُّوْهُمُ الْاَدْبَارَ ۟ۚ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَنْ یُّوَلِّهِمْ یَوْمَىِٕذٍ دُبُرَهٗۤ اِلَّا مُتَحَرِّفًا لِّقِتَالٍ اَوْ مُتَحَیِّزًا اِلٰی فِئَةٍ فَقَدْ بَآءَ بِغَضَبٍ مِّنَ اللّٰهِ وَمَاْوٰىهُ جَهَنَّمُ ؕ— وَبِئْسَ الْمَصِیْرُ ۟
او هر څوک چې په داسې ورځ تیښته وکړي پرته له دی چې د جنګ تاکتیک یې غوښتنه کوي او یاله یوی بلې جنګیالۍ ډلې سره یوځای شي. نو په تحقیق چې د الله غضب یې په برخه او جهنم یې د ورتګ ځای دی او هغه د ورتګ لپاره یې ډیر بد ځای دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
فَلَمْ تَقْتُلُوْهُمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ قَتَلَهُمْ ۪— وَمَا رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتَ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ رَمٰی ۚ— وَلِیُبْلِیَ الْمُؤْمِنِیْنَ مِنْهُ بَلَآءً حَسَنًا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ سَمِیْعٌ عَلِیْمٌ ۟
تاسې هغوی ونه وژل بلکې الله ووژل او تاندي ویشتلي کله چې تا ویشتنه کوله بلکې الله پاک وویشتل تر څو الله پاک مؤمنان په ازمووینه کې ښه بریمن کړي بې شکه چې الله پاک ښه اوریدونکی او په هر څه پوه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ذٰلِكُمْ وَاَنَّ اللّٰهَ مُوْهِنُ كَیْدِ الْكٰفِرِیْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنْ تَسْتَفْتِحُوْا فَقَدْ جَآءَكُمُ الْفَتْحُ ۚ— وَاِنْ تَنْتَهُوْا فَهُوَ خَیْرٌ لَّكُمْ ۚ— وَاِنْ تَعُوْدُوْا نَعُدْ ۚ— وَلَنْ تُغْنِیَ عَنْكُمْ فِئَتُكُمْ شَیْـًٔا وَّلَوْ كَثُرَتْ ۙ— وَاَنَّ اللّٰهَ مَعَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟۠
ای کافرانو! تاسې د پریکړې غوښتنه کوئ[۱۸]نو داده اخرنی پریکړه درغله که له دښمنۍ نه لاس واخلئ نو دا مو په ګټه ده او که بیرته خپلې لیارې ته وکرځئ[۱۹]نو مونږ به هم خپل عذاب بیا در باندې راولو او ډیروالی مو هیځکله ګټه درته نشي رسولی ځکه چې الله پاک د مؤمنانو مل دی.
[۱۸] د بدر له جګړې نه وړاندې ابوجهل سوال کړی و چې:خدایه په مونږ کې چې هره ډله حقه وي بری ورپه برخه کړي.(ابن جریر الطبری)
[۱۹] کفر او د پیغمبر دښمنۍ ته
[۱۹] کفر او د پیغمبر دښمنۍ ته
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اَطِیْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَاَنْتُمْ تَسْمَعُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِیْنَ قَالُوْا سَمِعْنَا وَهُمْ لَا یَسْمَعُوْنَ ۟ۚ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ شَرَّ الدَّوَآبِّ عِنْدَ اللّٰهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِیْنَ لَا یَعْقِلُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَوْ عَلِمَ اللّٰهُ فِیْهِمْ خَیْرًا لَّاَسْمَعَهُمْ ؕ— وَلَوْ اَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَّهُمْ مُّعْرِضُوْنَ ۟
او که الله په دوی کې د خبرې منلو صلاحیت لیدای نو خاماخا به یې ور اورولې وه او که اوس یې(چې د خبرې اوریدلو ته تیارندي)ورواوروي نو مخ به ترې واړوي ځکه چې هغوی له حق نه مخ اړوونکي دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوا اسْتَجِیْبُوْا لِلّٰهِ وَلِلرَّسُوْلِ اِذَا دَعَاكُمْ لِمَا یُحْیِیْكُمْ ۚ— وَاعْلَمُوْۤا اَنَّ اللّٰهَ یَحُوْلُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهٖ وَاَنَّهٗۤ اِلَیْهِ تُحْشَرُوْنَ ۟
ای مؤمنانو! د الله او د رسول بلنه په ورین تندي ومنئ کله مو چې د هغه څه په لور بلي چې تاسې ته رښتینې ژوند دربښي او پوه شئ چې الله پاک د بنده او د هغه د زړه ترمینځ پرده کیږي او تاسې به خاماخا هغه ته راټول کړای شئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاذْكُرُوْۤا اِذْ اَنْتُمْ قَلِیْلٌ مُّسْتَضْعَفُوْنَ فِی الْاَرْضِ تَخَافُوْنَ اَنْ یَّتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَاٰوٰىكُمْ وَاَیَّدَكُمْ بِنَصْرِهٖ وَرَزَقَكُمْ مِّنَ الطَّیِّبٰتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ ۟
او هغه وخت را یاد کړئ چې تاسې د ځمکې د مخ ډیر لږ او بې وسې کړی شوي خلک واست ډاریدئ چې خلک به مو په اسانۍ سره له مینځه یوسې نو الله پاک ځای درکړ او په خپل کومک سره یې ستاسې ملاتړ وکړ او پاکه روزي یې درکړه نو تاسې ته ښايي چې شکر یې وکړئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا لَا تَخُوْنُوا اللّٰهَ وَالرَّسُوْلَ وَتَخُوْنُوْۤا اَمٰنٰتِكُمْ وَاَنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاعْلَمُوْۤا اَنَّمَاۤ اَمْوَالُكُمْ وَاَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ ۙ— وَّاَنَّ اللّٰهَ عِنْدَهٗۤ اَجْرٌ عَظِیْمٌ ۟۠
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِنْ تَتَّقُوا اللّٰهَ یَجْعَلْ لَّكُمْ فُرْقَانًا وَّیُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیِّاٰتِكُمْ وَیَغْفِرْ لَكُمْ ؕ— وَاللّٰهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیْمِ ۟
ای مؤمنانو! کله له الله نه وډارشواست نو هغه به د غوڅ دریڅ نیولو صلاحیت درکړي. ګناهونه به مو ورژوي اوبښنه به درته وکړي د الله پاک مهربانې او فضل ډير لوی دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذْ یَمْكُرُ بِكَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا لِیُثْبِتُوْكَ اَوْ یَقْتُلُوْكَ اَوْ یُخْرِجُوْكَ ؕ— وَیَمْكُرُوْنَ وَیَمْكُرُ اللّٰهُ ؕ— وَاللّٰهُ خَیْرُ الْمٰكِرِیْنَ ۟
او هغه وخت را په زړه کړه چې کافرانو پټې هلې ځلې کولې چې تا بندي کړي یادې ووژنې او یا دې له وطن نه وشړي دوی شوم پروګرامونه جوړول او الله یې هم ځواب ورکاو او الله له هر چا نه ښه تدبیر کوونکی دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذَا تُتْلٰی عَلَیْهِمْ اٰیٰتُنَا قَالُوْا قَدْ سَمِعْنَا لَوْ نَشَآءُ لَقُلْنَا مِثْلَ هٰذَاۤ ۙ— اِنْ هٰذَاۤ اِلَّاۤ اَسَاطِیْرُ الْاَوَّلِیْنَ ۟
او کله چې پر هغوی زمونږ ایتونه تلاوت کړای شي نو وايي چې مونږ واوریدل که مونږ وغواړو نو دا وړ خبرې مونږ هم کولای شو ځکه چې دا د پخوانیو خلکو له کیسو څخه پرته بل څه نه دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذْ قَالُوا اللّٰهُمَّ اِنْ كَانَ هٰذَا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِكَ فَاَمْطِرْ عَلَیْنَا حِجَارَةً مِّنَ السَّمَآءِ اَوِ ائْتِنَا بِعَذَابٍ اَلِیْمٍ ۟
او هغه وخت را په زړه کړه چې کافرانو به ویل ای الله! که محمد په حقه ستا له لورې راغلې وي نو پر مونږ د ډبرو باران وکړه او یا را باندې یو دردناک عذاب راښکته کړه.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَمَا لَهُمْ اَلَّا یُعَذِّبَهُمُ اللّٰهُ وَهُمْ یَصُدُّوْنَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَا كَانُوْۤا اَوْلِیَآءَهٗ ؕ— اِنْ اَوْلِیَآؤُهٗۤ اِلَّا الْمُتَّقُوْنَ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
اوس به ولې الله پاک هغوی په عذاب نه اخته کوي چې خلک له مسجد الحرام نه منع کوي؟ سره له دې چې هغوی یې واکداران نه دي[۲۱]ځکه رښتیني واکمن یې یوازې پرهیزګاران دی او بس خو د دوی زیات خلک په خبره نه پوهیږي.
[۲۱] ـ ځینو مفسرینو د(اولیاء)معنې په (دوستانو د الله)سره کړی ده.(ابن جریر الطبری)
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا یُنْفِقُوْنَ اَمْوَالَهُمْ لِیَصُدُّوْا عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ؕ— فَسَیُنْفِقُوْنَهَا ثُمَّ تَكُوْنُ عَلَیْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ یُغْلَبُوْنَ ؕ۬— وَالَّذِیْنَ كَفَرُوْۤا اِلٰی جَهَنَّمَ یُحْشَرُوْنَ ۟ۙ
کوم کسان چې کافران دي هغوی خپل مالونه د الله له لیارې څخه د منع کولو لپاره مصرفوي نور به هم مصرف کړي خو اخرنۍ نتیجه به یوازې پښیمانتیا او بالاخربه له ماتې سره مخ وي او کافران به جهنم ته ورټول کړای شي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
لِیَمِیْزَ اللّٰهُ الْخَبِیْثَ مِنَ الطَّیِّبِ وَیَجْعَلَ الْخَبِیْثَ بَعْضَهٗ عَلٰی بَعْضٍ فَیَرْكُمَهٗ جَمِیْعًا فَیَجْعَلَهٗ فِیْ جَهَنَّمَ ؕ— اُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْخٰسِرُوْنَ ۟۠
تر څو الله ناپاک خلک له پاکو څخه جلا او ناپاک سره ټول یو د بل دپاسه یو ځای او په جهنم کې یې ور واچوي هو! همدا خلک زیانمن دي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قُلْ لِّلَّذِیْنَ كَفَرُوْۤا اِنْ یَّنْتَهُوْا یُغْفَرْ لَهُمْ مَّا قَدْ سَلَفَ ۚ— وَاِنْ یَّعُوْدُوْا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْاَوَّلِیْنَ ۟
ای محمده! کافرانو ته ووایه که دوی کفر پریږدي نو تیر به یې ورته وبښل شي او که بیرته په پخوانۍ لیار ولاړل نو د د اور پخوانیو خلکو په هکله د الله نظام ښکاره او په ډاګه تیر شوی دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَقَاتِلُوْهُمْ حَتّٰی لَا تَكُوْنَ فِتْنَةٌ وَّیَكُوْنَ الدِّیْنُ كُلُّهٗ لِلّٰهِ ۚ— فَاِنِ انْتَهَوْا فَاِنَّ اللّٰهَ بِمَا یَعْمَلُوْنَ بَصِیْرٌ ۟
ای مؤمنانو! تر هغو له دغو کافرانو سره وجنګیږئ چې فتنه او فساد له مینځه ولاړ او دین یوازې د یو الله واکمن شي که هغوی په رښتیا له ورانو کارونو لاس واخلي نو الله یې کړنې ویني.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاعْلَمُوْۤا اَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِّنْ شَیْءٍ فَاَنَّ لِلّٰهِ خُمُسَهٗ وَلِلرَّسُوْلِ وَلِذِی الْقُرْبٰی وَالْیَتٰمٰی وَالْمَسٰكِیْنِ وَابْنِ السَّبِیْلِ ۙ— اِنْ كُنْتُمْ اٰمَنْتُمْ بِاللّٰهِ وَمَاۤ اَنْزَلْنَا عَلٰی عَبْدِنَا یَوْمَ الْفُرْقَانِ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعٰنِ ؕ— وَاللّٰهُ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ ۟
ای مسلمانانو! پوه شئ چې څه مو غنیمت کړل نو پنځمه برخه یې د الله رسول ،د رسول د خپلوانو ،یتیمانو،مسکینانو او مسافرو حق دی که تاسې په الله او هغه څه ایمان راوړی وي چې مونږ پر خپل غلام د پریکړې په ورځ چې دواړه ډلې سره مخ په مخ شوې نازل کړی دی او باور ولرئ چې الله پاک په هر څه توانا دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِذْ اَنْتُمْ بِالْعُدْوَةِ الدُّنْیَا وَهُمْ بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوٰی وَالرَّكْبُ اَسْفَلَ مِنْكُمْ ؕ— وَلَوْ تَوَاعَدْتُّمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِی الْمِیْعٰدِ ۙ— وَلٰكِنْ لِّیَقْضِیَ اللّٰهُ اَمْرًا كَانَ مَفْعُوْلًا ۙ۬— لِّیَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَیِّنَةٍ وَّیَحْیٰی مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَةٍ ؕ— وَاِنَّ اللّٰهَ لَسَمِیْعٌ عَلِیْمٌ ۟ۙ
هغه وخت درپه زړه کوئ چې تاسې د وادی په هغه څنډه کې واست چې مدینې ته نژدې ده او کافران یې په هغه څنډه کې وو چې له مدینې نه لرې او قافله له تاسې نه خورا ښکته وه[۱]که تاسې له پخوانه د مخامخ کیدلو تړون سره کړی وای نو هرومرو به مو په وعده کې ښکته پورته کړی وای(خو الله پاک تاسې سره مخ په مخ کړئ)تر څو هغه څه وشي چې الله یې فیصله کړې وه او تر څو هلاکیدونکي له ښکاره دلیل سره هلاک او هغه څوک ژوندي پاتې شي چې په ښکاره دلیل ژوندي دي او بې شکه الله ښه اوریدونکی او پوه دی.
[۱] د ساحل په برخه کې.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِذْ یُرِیْكَهُمُ اللّٰهُ فِیْ مَنَامِكَ قَلِیْلًا ؕ— وَلَوْ اَرٰىكَهُمْ كَثِیْرًا لَّفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِی الْاَمْرِ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ سَلَّمَ ؕ— اِنَّهٗ عَلِیْمٌۢ بِذَاتِ الصُّدُوْرِ ۟
او هغه وخت را په زړه کړه چې الله تاته کافران په خوب کې[۲]لږ درښوول او که چیرې یې ډیر درښوولې وای نو تاسې به بې زړه شوي او همت به مو له لاسه ورکړی او د جنګ په هکله به مو یو له بل نا ندرۍ وهلې وای،خو الله پاک تاسې وژغورلئ بي شکه چې هغه ته د زړونو پټ اسرار ډیر ښه معلوم دي.
[۲] ـ في منامک دوه پمه معنا شوې چې هغه ځای چې ته پرې خوب کوي یعنې په سترګو کې(ابن جریر الطبری)
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذْ یُرِیْكُمُوْهُمْ اِذِ الْتَقَیْتُمْ فِیْۤ اَعْیُنِكُمْ قَلِیْلًا وَّیُقَلِّلُكُمْ فِیْۤ اَعْیُنِهِمْ لِیَقْضِیَ اللّٰهُ اَمْرًا كَانَ مَفْعُوْلًا ؕ— وَاِلَی اللّٰهِ تُرْجَعُ الْاُمُوْرُ ۟۠
او هغه وخت هم در په زړه کړئ چې الله تاسې ته کافران د نښتې په وخت کې لږ در ښکاره کړل. او هم یې تاسې هغوی ته لږ وبریښولۍ تر څو هغه څه وشي چې الله یې د کړنې پریکړه کړې وه او په پای کې ټولې چارې الله ته ورګرځي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَطِیْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَلَا تَنَازَعُوْا فَتَفْشَلُوْا وَتَذْهَبَ رِیْحُكُمْ وَاصْبِرُوْا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ مَعَ الصّٰبِرِیْنَ ۟ۚ
د الله او د هغه د رسول مننه وکړئ او په خپلو مینځونو کې شخړه مه کوئ که نه نو د کمزوری به درته مخه او د بدبه به مو له مینځه ولاړه شي صبر وکړئ بې شکه چې الله له صبر کوونکو سره دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّذِیْنَ خَرَجُوْا مِنْ دِیَارِهِمْ بَطَرًا وَّرِئَآءَ النَّاسِ وَیَصُدُّوْنَ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ؕ— وَاللّٰهُ بِمَا یَعْمَلُوْنَ مُحِیْطٌ ۟
د هغو خلکو په شان مه کیږئ چې دو ویاړنې او خلکو ته د ځان ښوولو لپاره له کورونو وتلي وو. د الله له لیارې نه خلک منع کوي او الله د هغوی پر ټولو کړنو محیط دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاِذْ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطٰنُ اَعْمَالَهُمْ وَقَالَ لَا غَالِبَ لَكُمُ الْیَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَاِنِّیْ جَارٌ لَّكُمْ ۚ— فَلَمَّا تَرَآءَتِ الْفِئَتٰنِ نَكَصَ عَلٰی عَقِبَیْهِ وَقَالَ اِنِّیْ بَرِیْٓءٌ مِّنْكُمْ اِنِّیْۤ اَرٰی مَا لَا تَرَوْنَ اِنِّیْۤ اَخَافُ اللّٰهَ ؕ— وَاللّٰهُ شَدِیْدُ الْعِقَابِ ۟۠
او هغه وخت در په زړه کړه چې شیطان د هغوی کړنې ښایسته او ورته یې وویل نن په تاسو څوک نه شي برلاسی کیدای ځکه چې زه مو ملاتړ یم خو کله چې د اسلام او کفر دواړه ډلې سره مخ په مخ شوې نو مخ په څټ ترې په منډه شو او ویي ویل زه ستاسې له ملتیا بې زاره یم ځکه چې زه هغه څه وینم چې تاسې یې نه وینئ زه له الله نه ډاریږم او د الله عذاب خورا سخت دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِذْ یَقُوْلُ الْمُنٰفِقُوْنَ وَالَّذِیْنَ فِیْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ غَرَّ هٰۤؤُلَآءِ دِیْنُهُمْ ؕ— وَمَنْ یَّتَوَكَّلْ عَلَی اللّٰهِ فَاِنَّ اللّٰهَ عَزِیْزٌ حَكِیْمٌ ۟
هغه وخت درپه زړه کړه چې منافقانو او ټولو هغو خلکو چې زړونه یې په ناروغۍ اخته وو ویلې چې دا خلک خپل دین لیونیان کړي دي په داسې حال کې چې څوک پر الله توکل وکړي نو دا خبره پخه ده چې الله پاک په هر څه برلاسۍ او د حکمت څښتن دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَلَوْ تَرٰۤی اِذْ یَتَوَفَّی الَّذِیْنَ كَفَرُوا الْمَلٰٓىِٕكَةُ یَضْرِبُوْنَ وُجُوْهَهُمْ وَاَدْبَارَهُمْ ۚ— وَذُوْقُوْا عَذَابَ الْحَرِیْقِ ۟
خورا په تعجب به شې که ته هغه صحنه ووینې چې پرښتې د کافرانو روحونه په داسې حال کې اخلې چې په مخونو او څټونو ګوزارونه ورکوي. او ورته وايي چې سوزوونکی عذاب وڅکئ.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ذٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ اَیْدِیْكُمْ وَاَنَّ اللّٰهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِیْدِ ۟ۙ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
كَدَاْبِ اٰلِ فِرْعَوْنَ ۙ— وَالَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ؕ— كَفَرُوْا بِاٰیٰتِ اللّٰهِ فَاَخَذَهُمُ اللّٰهُ بِذُنُوْبِهِمْ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ قَوِیٌّ شَدِیْدُ الْعِقَابِ ۟
دا خلک فرعون او د هغه پخوانیو ملګرو ته ورته دي چې د الله په ایتونو کافر شوي وو الله په خپلو ګناهونو ونیول د الله عذاب خورا قوي او پیاوړی دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
ذٰلِكَ بِاَنَّ اللّٰهَ لَمْ یَكُ مُغَیِّرًا نِّعْمَةً اَنْعَمَهَا عَلٰی قَوْمٍ حَتّٰی یُغَیِّرُوْا مَا بِاَنْفُسِهِمْ ۙ— وَاَنَّ اللّٰهَ سَمِیْعٌ عَلِیْمٌ ۟ۙ
ځکه چې د الله نظام دی چې پر چا لورینه وکړي تر هغو یې بیرته ترې نه اخلي تر څو هغه قوم خپله کړنلاره او کړنچاره بدله نه کړي بې شکه الله هر څه اوري او په هر څه پوه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
كَدَاْبِ اٰلِ فِرْعَوْنَ ۙ— وَالَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ؕ— كَذَّبُوْا بِاٰیٰتِ رَبِّهِمْ فَاَهْلَكْنٰهُمْ بِذُنُوْبِهِمْ وَاَغْرَقْنَاۤ اٰلَ فِرْعَوْنَ ۚ— وَكُلٌّ كَانُوْا ظٰلِمِیْنَ ۟
له دوی سره د فرعون،د هغه د ملګرو،او د هغو پخوانیو کسانو په څیر کړنه وشوه چې د خپل رب ایتونه یې درواغ ګڼلي وو نو مونږ د ګناهونو له کبله هلاک او دفرعون ملګري مو په اوبو کې ډوب کړل هغوی ټول ظالمان وو.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ شَرَّ الدَّوَآبِّ عِنْدَ اللّٰهِ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا فَهُمْ لَا یُؤْمِنُوْنَ ۟ۖۚ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَلَّذِیْنَ عٰهَدْتَّ مِنْهُمْ ثُمَّ یَنْقُضُوْنَ عَهْدَهُمْ فِیْ كُلِّ مَرَّةٍ وَّهُمْ لَا یَتَّقُوْنَ ۟
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَعِدُّوْا لَهُمْ مَّا اسْتَطَعْتُمْ مِّنْ قُوَّةٍ وَّمِنْ رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُوْنَ بِهٖ عَدُوَّ اللّٰهِ وَعَدُوَّكُمْ وَاٰخَرِیْنَ مِنْ دُوْنِهِمْ ۚ— لَا تَعْلَمُوْنَهُمْ ۚ— اَللّٰهُ یَعْلَمُهُمْ ؕ— وَمَا تُنْفِقُوْا مِنْ شَیْءٍ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ یُوَفَّ اِلَیْكُمْ وَاَنْتُمْ لَا تُظْلَمُوْنَ ۟
او تاسې تر خپلې بشپړې وسې ډير زیات توان او زین کړي اسونه د کافرانو د مقابلې لپاره تیار کړئ تر څو پرې د الله دښمنان،خپل دښمنان او نور هغه دښمنان وډاروئ چې تاسو یې لانه پیژنئ بلکې الله یې ښه پيژني او څه مو چې د الله په لیار کې مصرف کړل نو بدل به یې پوره درکړای شي او پر تاسې به هیڅ تیری نه کیږي.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَاَلَّفَ بَیْنَ قُلُوْبِهِمْ ؕ— لَوْ اَنْفَقْتَ مَا فِی الْاَرْضِ جَمِیْعًا مَّاۤ اَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوْبِهِمْ ۙ— وَلٰكِنَّ اللّٰهَ اَلَّفَ بَیْنَهُمْ ؕ— اِنَّهٗ عَزِیْزٌ حَكِیْمٌ ۟
او د مسلمانانو زړونه یې یو له بل سره ولګول که تا د ځمکې د مخ هر څه مصرف کړي وای هم د هغوی د زړونو په مینځ کې دې خپل مینځې مینه نه شوه پیدا کولای خو الله د هغوی په مینځ کې یووالی راوست بې شکه چې هغه پر هر څه برلاسی او د بشپړ حکمت څښتن دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا النَّبِیُّ حَسْبُكَ اللّٰهُ وَمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟۠
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا النَّبِیُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِیْنَ عَلَی الْقِتَالِ ؕ— اِنْ یَّكُنْ مِّنْكُمْ عِشْرُوْنَ صٰبِرُوْنَ یَغْلِبُوْا مِائَتَیْنِ ۚ— وَاِنْ یَّكُنْ مِّنْكُمْ مِّائَةٌ یَّغْلِبُوْۤا اَلْفًا مِّنَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْا بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا یَفْقَهُوْنَ ۟
ای پیغمبره! مؤمنان جنګ ته وهڅوه که ستاسې شل صبر کوونکي وي نو پر دوه سوو به برلاسي شي ځکه چې کافران ناپوهه قوم دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اَلْـٰٔنَ خَفَّفَ اللّٰهُ عَنْكُمْ وَعَلِمَ اَنَّ فِیْكُمْ ضَعْفًا ؕ— فَاِنْ یَّكُنْ مِّنْكُمْ مِّائَةٌ صَابِرَةٌ یَّغْلِبُوْا مِائَتَیْنِ ۚ— وَاِنْ یَّكُنْ مِّنْكُمْ اَلْفٌ یَّغْلِبُوْۤا اَلْفَیْنِ بِاِذْنِ اللّٰهِ ؕ— وَاللّٰهُ مَعَ الصّٰبِرِیْنَ ۟
اوس الله پر تاسې اسانتیا راوستله او معلومه یې کړه چې په تاسې کې سستي او ناتواني ده نو که ستاسې سل ګونې صبر کوونکي ډله وه نو باید پر دوه سوو برلاسې او که زروو نو باید د الله په حکم پر دوه زرو برلاسي شي الله له صبر کوونکو سره دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
مَا كَانَ لِنَبِیٍّ اَنْ یَّكُوْنَ لَهٗۤ اَسْرٰی حَتّٰی یُثْخِنَ فِی الْاَرْضِ ؕ— تُرِیْدُوْنَ عَرَضَ الدُّنْیَا ۖۗ— وَاللّٰهُ یُرِیْدُ الْاٰخِرَةَ ؕ— وَاللّٰهُ عَزِیْزٌ حَكِیْمٌ ۟
له هیڅ پیغمبر سره نه ښايي چې بندیان ونیسي تر څو په ځمکه کې پر دښمنانو برلاسی شوی نه وي ایا تاسې دنیوي ګټي غواړئ؟ الله پاک درته د اخرت ښیګڼه خوښوي او الله پاک په هر څه برلاسی او د حکمت څښتن دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
یٰۤاَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِّمَنْ فِیْۤ اَیْدِیْكُمْ مِّنَ الْاَسْرٰۤی ۙ— اِنْ یَّعْلَمِ اللّٰهُ فِیْ قُلُوْبِكُمْ خَیْرًا یُّؤْتِكُمْ خَیْرًا مِّمَّاۤ اُخِذَ مِنْكُمْ وَیَغْفِرْ لَكُمْ ؕ— وَاللّٰهُ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
ای پیغمبره! هغو بندیانو ته چې ستاسې په لاسونو کې دي ووایه چې [۳]که الله ته ستاسې په زړونو کې څه نیکي ور معلومه شي نو تاسې ته به له هغه مال نه ډیر در کړي چې در څخه اخیستل شوی دی او بښنه به در ته وکړي الله پاک بښونکي ښه مهربان دی.
[۳] ـ حضرت عباس صاحب وايي دا ایت زما په هکله نازل شوی دی چې زه د بدر په غزا کې له مسلمانانو سره بندي شوم(ابن جریر الطبری)
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
اِنَّ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَهَاجَرُوْا وَجٰهَدُوْا بِاَمْوَالِهِمْ وَاَنْفُسِهِمْ فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ وَالَّذِیْنَ اٰوَوْا وَّنَصَرُوْۤا اُولٰٓىِٕكَ بَعْضُهُمْ اَوْلِیَآءُ بَعْضٍ ؕ— وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَلَمْ یُهَاجِرُوْا مَا لَكُمْ مِّنْ وَّلَایَتِهِمْ مِّنْ شَیْءٍ حَتّٰی یُهَاجِرُوْا ۚ— وَاِنِ اسْتَنْصَرُوْكُمْ فِی الدِّیْنِ فَعَلَیْكُمُ النَّصْرُ اِلَّا عَلٰی قَوْمٍ بَیْنَكُمْ وَبَیْنَهُمْ مِّیْثَاقٌ ؕ— وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُوْنَ بَصِیْرٌ ۟
بي له شکه چې کومو خلکو ایمان راوړی،هجرت یې کړی،په مالونو او سرونو سره یې د الله په لیار کې جهاد کړی او کومو کسانو چې هجرت کوونکو ته پناه ورکړې او د هغوی ملاتړ یې کړی نو همدغه خلک یو د بل رښتیني دوستان دي او کومو کسانو چې ایمان راوړی خو هجرت یې لا ندی کړی نو ستاسې او هغوی تر مینځ هیڅ دوستي نشته تر څو چې هغوی د الله په لیار کې هجرت وکړي،خو که همدا خلک د دین په هکله له تاسې نه ملاتړ وغواړي نو پر تاسې یې ملاتړ لازم دی خو په دې شرط چې دداسې قوم پر خلاف نه وي چې له هغوی سره ستاسې تړون او تعهدات وي او الله پاک ستاسې کړنې ډیرې ښې ویني.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْنَ كَفَرُوْا بَعْضُهُمْ اَوْلِیَآءُ بَعْضٍ ؕ— اِلَّا تَفْعَلُوْهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِی الْاَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِیْرٌ ۟ؕ
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَهَاجَرُوْا وَجٰهَدُوْا فِیْ سَبِیْلِ اللّٰهِ وَالَّذِیْنَ اٰوَوْا وَّنَصَرُوْۤا اُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْمُؤْمِنُوْنَ حَقًّا ؕ— لَهُمْ مَّغْفِرَةٌ وَّرِزْقٌ كَرِیْمٌ ۟
او کومو کسانو چې ایمان راوړی او د الله په لیار کې یې هجرت او جهاد کړی او کومو کسانو چې مهاجرینو ته پناه ورکړې او د هغوی ملاتړ یي کړی نو همدغه رښتیني مؤمنان دي د دوی لپاره بښنه او عزتمنه روزي ده.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
وَالَّذِیْنَ اٰمَنُوْا مِنْ بَعْدُ وَهَاجَرُوْا وَجٰهَدُوْا مَعَكُمْ فَاُولٰٓىِٕكَ مِنْكُمْ ؕ— وَاُولُوا الْاَرْحَامِ بَعْضُهُمْ اَوْلٰی بِبَعْضٍ فِیْ كِتٰبِ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلِیْمٌ ۟۠
او کومو کسانو چې وروسته ایمان راوړی او بیایي له تاسې سره هجرت او جهاد کړی نو هغوی هم ستاسې ډله ده د الله د کتاب له مخې خپلوان یو پر بل زیات حقوق لري بې شکه چې الله پاک پر هر څه ښه پوه دی.
ئەرەپچە تەپسىرلەر:
قۇرئان كەرىم مەنىلىرىنىڭ تەرجىمىسى - پاشتۇچە تەرجىمىسى-سەرفراز - تەرجىمىلەر مۇندەرىجىسى
مەۋلەۋىي جانباز سەرفراز تەرجىمىسى