Қуръони Карим маъноларининг таржимаси - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - Таржималар мундарижаси


Маънолар таржимаси Сура: Юнус сураси   Оят:

Yunus

Суранинг мақсадларидан..:
تقرير النبوة بالأدلة، ودعوة المكذبين للإيمان مع تهديدهم بالعذاب.
Dəlillərə əsaslanaraq peyğəmbərliyi təsdiqləmək, haqqı yalan sayanları əzabla təhdid edərək imana dəvət etmək

الٓرۚ تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡحَكِيمِ
﴾Əlif. Ləm. Ra﴿. Bəqərə surəsinin əvvəlində bu ayəyə bənzər, ﴾Əlif. Ləm. Mim﴿ ayəsini təfsir edərkən, belə ayələrin təfsiri barədə ətraflı izah verilmişdir. Yunus surəsində oxunan bu ayə, özündə hikmət və əhkamları əhatə etmiş, Quranın əslini, əsasını təşkil edən, möhkəm, mənası aydın, hökmü bəlli olan, Quran ayəsidir.
Арабча тафсирлар:
أَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا أَنۡ أَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ رَجُلٖ مِّنۡهُمۡ أَنۡ أَنذِرِ ٱلنَّاسَ وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنَّ لَهُمۡ قَدَمَ صِدۡقٍ عِندَ رَبِّهِمۡۗ قَالَ ٱلۡكَٰفِرُونَ إِنَّ هَٰذَا لَسَٰحِرٞ مُّبِينٌ
Məgər insanlara Allahın əzabından çəkinməyi əmr edən, özlərindən olan bir kişiyə vəhy etməyimiz onlara doğurdanmı qə­ribə gö­rün­dü? Ey Peyğəmbər! Allaha iman gətirən kimsələrə onları sevindirəcək şeylərlə müjdələr ver. Dünyada ikən etdikləri saleh əməllərin mükafatı olaraq onları Rəb­bi yanında yüksək dərəcələr gözləyir­. Kafirlər isə: "Şübhəsiz ki, bu, ayələrlə gələn adam, açıq-aşkar bir sehr­bazdır!" – de­di­lər.
Арабча тафсирлар:
إِنَّ رَبَّكُمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَۖ مَا مِن شَفِيعٍ إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ إِذۡنِهِۦۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمۡ فَٱعۡبُدُوهُۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
Ey təəccüblənən kimsələr! Şübhəsiz ki, əzəmətli göy­ləri və geniş ye­ri altı gündə yaradan, son­ra da ərşin üzərində uca­lan Rəbbiniz olan Allahdır. Belə olduğu bir halda axı siz, Allanın özünüzdən olan bir kişiyə vəhy nazil etməsinə nə üçün təəccüb edirsiniz?! Geniş mülkündə istədiyini edən və istədiyi hökmü verən də Odur. Allah yanında şəfaət ediləcək kimsə üçün Allahın izni və razılığı olmadan kimsə şəfaətçi ola bilməz. Bu sifətlərə malik olan sizin Rəbbi­niz Allahdır. Elə isə siz yalnız Ona ibadət edin. Məgər siz Allahın təkliyinə dəlalət edən bu dəlil və sübutlardan sonra dü­şü­nüb ibrət al­mırsınızmı? Kim, azacıq da olsa düşünərsə, bunlardan ibrət alar və Allaha iman gətirər.
Арабча тафсирлар:
إِلَيۡهِ مَرۡجِعُكُمۡ جَمِيعٗاۖ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقًّاۚ إِنَّهُۥ يَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥ لِيَجۡزِيَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ بِٱلۡقِسۡطِۚ وَٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَهُمۡ شَرَابٞ مِّنۡ حَمِيمٖ وَعَذَابٌ أَلِيمُۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡفُرُونَ
Dünyada etdiyiniz əməllərin müqabilini almaq üçün Qiyamət günü hamı­nı­zın dönüşü yalnız Ona­dır. Bu, Allahın insanlara olan bir vədidir. Allah vədinə əsla xilaf çıxmaz, çünki O, buna qadirdir. O, məx­luqu ilk də­fə misilsiz olaraq, heç vaxt belə bir yaradılış olmadan yaratmış və öldükdən sonra da onu Qiyamət günü ye­ni­­dən dirildir ki, uca Allah saleh əməl­lər edən­ləri yaxşı əməllərindən əksildilmədən və günahkarlarında günahlarını artırılmadan əda­lətlə müka­fat­landırsın. Allah və Onun elçisinə küfr edənlərə gə­lin­cə, etdikləri əməllərə görə onlar üçün bağırsaqlarını parça-parça edən, olduqca qaynar su və ağrılı-acılı bir əzab hazır­lan­mışdır.
Арабча тафсирлар:
هُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ ٱلشَّمۡسَ ضِيَآءٗ وَٱلۡقَمَرَ نُورٗا وَقَدَّرَهُۥ مَنَازِلَ لِتَعۡلَمُواْ عَدَدَ ٱلسِّنِينَ وَٱلۡحِسَابَۚ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ ذَٰلِكَ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۚ يُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Günəşi parlaq, hər bir tərəfə işıqsaçan, ayı nurlu edən, onun səmada seyir etməsini, iyirmi səkkiz mənzilinin sayı qədər müəy­yən edən Odur. Mənzil sözü ərəb dilində, bir gün gecə və gündüz yol gedilən məsafəyə deyilir. Ey insanlar! Allah, günəş ilə günlərin, ay ilə ayların və illərin sayını bilməniz üçün belə etdi. Allah Öz qüc-qüvvətini insanlara göstərmək üçün göyləri, yeri və onların arasında olan hər bir şeyi ancaq haqq olaraq yaratmışdır. Allah, Onun təkliyinə dəlalət edən açıq-aydın bu dəlil və sübutlarını bilən kimsələrə belə izah edər.
Арабча тафсирлар:
إِنَّ فِي ٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ ٱللَّهُ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَتَّقُونَ
Doğrudan da, insanlar üzərində gecə ilə gün­düzün, zülmət ilə nurun bir-birini əvəz etməsin­də, onlardan bəzilərinin bəzən qısa, bəzilərinində isə bəzən uzun olmasında, həmçinin göylərdə və yerdə olan məxluqatda, Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinərək Ondan qor­xan adam­lar üçün Allahın qüdrətinə dəlalət edən əlamətlər var­dır.
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• إثبات نبوة النبي صلى الله عليه وسلم وأن إرساله أمر معقول لا عجب فيه .
• Muhamməd Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) Allah tərəfindən göndərilmiş bir peyğəmbər olmasının sübutu. Onun peyğəmbər olaraq göndərilməsi təəccüb doğurmayan, başa düşülən bir məsələdir.

• خلق السماوات والأرض ومن فيهما، وتدبير الأمر، وتقدير الأزمان واختلاف الليل والنهار كلها آيات عظيمة دالة على ألوهية الله سبحانه.
• Göylərin, yerin və onların arasında olan hər bir şeyin yaradılışı və bunları idarə edilməsi, zamanın, gecə və gündüzün bir-birini əvəz etməsi və bütün bunların hamısı Uca Allahın təkliyinə təlalət edən böyük ayələrdir.

• الشفاعة يوم القيامة لا تكون إلا لمن أذن له الله، ورضي قوله وفعله.
• Qiyamət günü şəfaəti yalnız Allahın izin verdiyi, sözündən və əməlindən razı qaldığı kimsələr edə biləcəkdir.

• تقدير الله عز وجل لحركة الشمس ولمنازل القمر يساعد على ضبط التاريخ والأيام والسنين.
• İzzət və Cəlal sahib olan Allah günəş və ayı müəyyən mənzillərlə hərəkətə gətirməsi günlərin, ayların və illərin vaxtlarını dəqiqləşdirməyə yardım edir.

إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يَرۡجُونَ لِقَآءَنَا وَرَضُواْ بِٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَٱطۡمَأَنُّواْ بِهَا وَٱلَّذِينَ هُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِنَا غَٰفِلُونَ
Şübhəsiz ki, Allahla qar­şı­laşa­caq­la­rına ümid edərək Ondan qorxub, Allaha itaət etməyən­lərin, əbədi qalacaq axirət həyatını fani dün­ya həya­tı ilə dəyişməyə razı qa­lıb onun­la rahatlıq taparaq, sevinənlərin və Allahın ayələ­ri­n­dən və açıq-aydın dəlillərindən üz çevirib bunlara səhlənkar yanaşanların –
Арабча тафсирлар:
أُوْلَٰٓئِكَ مَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
Yalnız bu vəsflərə sahib olan kimsələrin Allaha küfr etdib və axirət gününü təkzib etdiklərinə görə qərar tutacaqları yer Oddur.
Арабча тафсирлар:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ يَهۡدِيهِمۡ رَبُّهُم بِإِيمَٰنِهِمۡۖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهِمُ ٱلۡأَنۡهَٰرُ فِي جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ
Allah, Ona İman gətirib saleh əməl­lər edən­ kimsələri imanla­rı­na görə, Onu razı salacaq saleh əməllər etməyə yönəldər. Sonra da Qiyamət günü onların ayaq­ları al­tından çay­lar axaran, əbədi qalacaqları Nəim cən­nətlərinə daxil edər.
Арабча тафсирлар:
دَعۡوَىٰهُمۡ فِيهَا سُبۡحَٰنَكَ ٱللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمۡ فِيهَا سَلَٰمٞۚ وَءَاخِرُ دَعۡوَىٰهُمۡ أَنِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Möminləri Cənnətdəki duası Alla­hın şəninə təqdis edib, Onu pak və uca tutmaqdan ibarətdir. Orada onları Allah və mələklərinin və həmçinin bir-birlərini sa­lamlaması: "Salam!" sözü və dualarının so­nu: "Həmd sənalar bütün bəşəriyyətin Rəbbi olan Allaha məxsusdur!" söz­ləri olacaqdır.
Арабча тафсирлар:
۞ وَلَوۡ يُعَجِّلُ ٱللَّهُ لِلنَّاسِ ٱلشَّرَّ ٱسۡتِعۡجَالَهُم بِٱلۡخَيۡرِ لَقُضِيَ إِلَيۡهِمۡ أَجَلُهُمۡۖ فَنَذَرُ ٱلَّذِينَ لَا يَرۡجُونَ لِقَآءَنَا فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
Əgər Allah insanların yaxşı dualarını tez qəbul etdiyi kimi, qəzəbli halda özlərinə, övladlarına və var-dövlətlərinə qarşı etdikləri bəd duaları da dərhal qəbul etsəydi, onları çoxdan məhv edərdi. Lakin Allah bəndələrinə əzab verməkdə tələsməz, özlərini islah edib pis əməllərdən çəkinmək üçün möhlət verər. Bi­zim­lə – Allahın əzabından qorxub, Allah yanında olan savaba ümüd etmədikləri üçün – qarşı­la­şacaqlarına inanmadıqlarına görə, hesab günü onları azğınlıqları için­də özünü itirmiş, çaşıb qalmış bir halda tərk edərik.
Арабча тафсирлар:
وَإِذَا مَسَّ ٱلۡإِنسَٰنَ ٱلضُّرُّ دَعَانَا لِجَنۢبِهِۦٓ أَوۡ قَاعِدًا أَوۡ قَآئِمٗا فَلَمَّا كَشَفۡنَا عَنۡهُ ضُرَّهُۥ مَرَّ كَأَن لَّمۡ يَدۡعُنَآ إِلَىٰ ضُرّٖ مَّسَّهُۥۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلۡمُسۡرِفِينَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Günah etməkdə özünə zülüm edəm insana bir xəstəlik yaxud bir bəla üz verdikdə uzananda da, oturanda da, ayaq üstə olanda da o xəstəliyin və ya bəlanın aradan qaldırılması üçün, zəlil halda və yalvararaq Bizə dua edər. Biz onun duasına cavab verib bəlanı ondan sovuşdurduqda isə sanki ona üz vermiş bəladan ötrü Bizi çağırmamış kimi üz çevirib gedər. Üz çevirib gedən bu inadkar insana özlərinin zəlalətdə qalıb, günahlarda davam etmələri onlara əməlləri gözəl göstərildiyi kimi, küfr etməklə həddi aşanlara da etdikləri küfr və asi əməllər beləcə gözəl göstərildi. Onlar bu əməlləri əsla əl çəkməzlər.
Арабча тафсирлар:
وَلَقَدۡ أَهۡلَكۡنَا ٱلۡقُرُونَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَمَّا ظَلَمُواْ وَجَآءَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِ وَمَا كَانُواْ لِيُؤۡمِنُواْۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡمُجۡرِمِينَ
Ey müşriklər! Biz sizdən əvvəlki ümmətləri Allahın elçilərini yalan sayıb, günahlar etdiklərinə görə məhv etdik. Özlərinə göndərdiyimiz elçiləri on­la­ra, o elçilərin həqiqətən də, Allah tərəfində göndərilən elçilər olduğuna dəlalət edən açıq-aydın dəlillər gətir­dikləri hal­da, onlar, iman gətirməyə hazır olmadıqları üçün elçilərə iman gətirmədilər. Allah bu səbəbdən onları rəzil etdi və onlara iman gətirməyə müvəffəq etmədi. Biz o zalim ümmətləri cəzalandırtdığımız kimi, zaman və məkandan aslı olmayaraq onların yolunu tutub gedən hər bir gü­nahkar adam­ları belə cəzalandırırıq.
Арабча тафсирлар:
ثُمَّ جَعَلۡنَٰكُمۡ خَلَٰٓئِفَ فِي ٱلۡأَرۡضِ مِنۢ بَعۡدِهِمۡ لِنَنظُرَ كَيۡفَ تَعۡمَلُونَ
Ey insanlar! Biz Peyğəmbərləri yalan sayan ümmətləri məhv etdikdən sonra onların ardınca si­zin nə əməllər edəcəyinizi, yaxşı əməllər edib savab qazanacağınızı, yoxsa şər əməllər edib günah qazanacağınızı gö­rmək üçün sizi yer üzün­də xələflər təyin etdik.
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• لطف الله عز وجل بعباده في عدم إجابة دعائهم على أنفسهم وأولادهم بالشر.
• İnsan qəzəbli halında özünə və övladlarına qarşı etdiyi bəd dualarının qəbul edilməməsi, İzzət və Cəlal sahibi olan Allahın insana olan lütfü sayəsindədir.

• بيان حال الإنسان بالدعاء في الضراء والإعراض عند الرخاء والتحذير من الاتصاف بذلك.
• İnsanın sıxıntı anında Allaha yalvarıb Ona dua edən, xoş anlarda isə Ondan üz çevirib gedən olduğunun bəyanı və belə kimsə olmaqdan çəkindirmək.

• هلاك الأمم السابقة كان سببه ارتكابهم المعاصي والظلم.
• Əvvəlki ümmətlərin həlak olmas səbəbi, öz əlləri ilə etdikləri günahlara görə idi.

وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِمۡ ءَايَاتُنَا بَيِّنَٰتٖ قَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَرۡجُونَ لِقَآءَنَا ٱئۡتِ بِقُرۡءَانٍ غَيۡرِ هَٰذَآ أَوۡ بَدِّلۡهُۚ قُلۡ مَا يَكُونُ لِيٓ أَنۡ أُبَدِّلَهُۥ مِن تِلۡقَآيِٕ نَفۡسِيٓۖ إِنۡ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰٓ إِلَيَّۖ إِنِّيٓ أَخَافُ إِنۡ عَصَيۡتُ رَبِّي عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ
Allahın təkliyinə dəlalət edən açıq-aydın Quran ayələri on­lara oxun­duğu zaman Allahın əzabından qorxmayan, Onun savabına ümid etmə­yənlər və öldükdən sonra diriləcəklərini inkar edən kimsələr: "Ey Muhamməd! Bizə bütlərə ibadət etməyi qadağan etməyən, yaxud bizim nəfsimizin istəyinə uyğun olaraq bəzi və ya bütün ayələri dəyişdirilmiş başqa bir Quran gətir!" – deyərlər. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Mənim onu öz istəyimlə dəyişməyim düzgün deyil, mən onu əsla də­yiş­dirədə bilmərəm. Onu yalnız Allah istədiyi kimi dəyişə bilər. Mən yalnız Allahın mənə vəhy etdiyi ayələrə tabe oluram. Əgər mən sizin istəyinizi yerinə yetirib Rəbbimə asi olsam, böyük gü­nün, qiyamət gününün əza­bından qorxu­ram".
Арабча тафсирлар:
قُل لَّوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا تَلَوۡتُهُۥ عَلَيۡكُمۡ وَلَآ أَدۡرَىٰكُم بِهِۦۖ فَقَدۡ لَبِثۡتُ فِيكُمۡ عُمُرٗا مِّن قَبۡلِهِۦٓۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara bele de: "Əgər Allah sizə Quran oxumağımı istə­məsəy­di, mən onu sizə oxuyub, çatdıra bilməzdim. Əgər Allah istəsəydi Quranı mənim vasitəmlə sizə öyrətməzdi. Mən axı qırx il si­zin ara­nızda ya­şa­mışam. Bu ilər ərzində mən nə oxumağı, nə də ki, yazmağı bacarmadım və bunu öyrənmək üçün heç bir səydə göstərmədim. Məgər siz ağılınızla düşünüb, mənə vəhy edilən bu Quranın mənim sözlərim deyil, əksinə, Allah kəlamı olduğunu bil­mirsinizmi?"
Арабча тафсирлар:
فَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِـَٔايَٰتِهِۦٓۚ إِنَّهُۥ لَا يُفۡلِحُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ
Allaha qarşı yalan uydurandanda daha zalım kimsə yoxdur. Belə olduğu təqdirdə, axı mən Qurana qarşı iftira yaxıb, onu necə dəyişə bilərəm. Doğrudan da, Allaha qarşı iftira yaxaraq onun hüdudlarını aşan günahkarlar nicat tapıb, istədiklərinə nail ola bilməzlər.
Арабча тафсирлар:
وَيَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡ وَيَقُولُونَ هَٰٓؤُلَآءِ شُفَعَٰٓؤُنَا عِندَ ٱللَّهِۚ قُلۡ أَتُنَبِّـُٔونَ ٱللَّهَ بِمَا لَا يَعۡلَمُ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
Müşriklər Allahı qoyub öz­lə­­ri­nə nə bir zərər, nə də bir fayda ve­rə bilən, özlərindən uydurduqları batil bütlərə iba­dət edirlər. Haqq məbud isə istədiyi vaxt zərər və ya fayda verməyə qadir olandır. Müşriklər özlərinə haqq qazandıraraq ibadət etdikləri bütlər barədə: "Onlar Allah bizə günahlarımıza görə əzab verməsin deyə, Allahla bizim aramızda olan vasitəçilərimizdir!" – de­yir­lər. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Yoxsa Allaha göy­lərdə və yer­də Onun şəriki olmadığını bil­mə­diyi bir halda hər bir şeyi bilən Allaha Onun şəriki olduğunumu xəbər verir­si­niz? Allah müşriklərin batil və yalan sözlərindən uca və müqəddəsdır".
Арабча тафсирлар:
وَمَا كَانَ ٱلنَّاسُ إِلَّآ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ فَٱخۡتَلَفُواْۚ وَلَوۡلَا كَلِمَةٞ سَبَقَتۡ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيۡنَهُمۡ فِيمَا فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
İnsanlar tək Allaha ibadət edən, Ona şərik qoşmayan, yalnız Allaha inanan vahid bir üm­mət idilər. Sonra onlardan bəziləri öz imanlarında sabit qaldı, bəziləridə Allaha küfr etdilər. Əgər Allah əzəl­dən aralarında ixtilafa düşdükləri şey barədə dünyada deyil, yalnız axirətdə hökm verecəyini söz verilməsəydi, ixti­lafa düş­dükləri şey barə­sin­də ara­la­rında elə dünyada hökm ve­rər, haqq yolda olanla zəlalətdə olanı bir-birindən ayırd edərdi.
Арабча тафсирлар:
وَيَقُولُونَ لَوۡلَآ أُنزِلَ عَلَيۡهِ ءَايَةٞ مِّن رَّبِّهِۦۖ فَقُلۡ إِنَّمَا ٱلۡغَيۡبُ لِلَّهِ فَٱنتَظِرُوٓاْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ ٱلۡمُنتَظِرِينَ
Müşriklər deyirlər: "Nə üçün Muhəmmədin, həqqətən də, göndərilən bir elçi olduğuna dəlalət edən Rəb­bin­dən ona bir möcüzə endi­ril­mə­yib?". Ey Peyğəmbər, onlara de: "Mövcüzənin endirilməsi qeybdir, qeybi bilmək isə ancaq Allaha məxsusdur. Elə isə istədiyiniz möcüzələrin edirilməsini gözləyin, şüb­hə­siz ki, mən də sizinlə bir­lik­də onu göz­ləyənlər­dənəm".
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• عظم الافتراء على الله والكذب عليه وتحريف كلامه كما فعل اليهود بالتوراة.
• Yəhudilərin Tövratı təhrif etdikləri kimi, Allahın kəlamını təhrif etməyin, Allahın adından yalan danışmağın və Ona iftira atmağın Allah yanında böyük günah olması.

• النفع والضر بيد الله عز وجل وحده دون ما سواه.
• Xeyir, zərər yalnız İzzət və Cəlal sahibi olan Allahın əlindədir.

• بطلان قول المشركين بأن آلهتهم تشفع لهم عند الله.
• Müşriklərin, ilahları onlara Allah yanında şəfaətçiləri olduğlarını idda etmələrinin batil olması.

• اتباع الهوى والاختلاف على الدين هو سبب الفرقة.
• Şəxsi istəklərə tabe olmaq və dində ixtilafa düşmək, dində parçalanmağa səbəbdir.

وَإِذَآ أَذَقۡنَا ٱلنَّاسَ رَحۡمَةٗ مِّنۢ بَعۡدِ ضَرَّآءَ مَسَّتۡهُمۡ إِذَا لَهُم مَّكۡرٞ فِيٓ ءَايَاتِنَاۚ قُلِ ٱللَّهُ أَسۡرَعُ مَكۡرًاۚ إِنَّ رُسُلَنَا يَكۡتُبُونَ مَا تَمۡكُرُونَ
Müşriklərə üz verən quraqlıq və çətinlikdən sonra yağış, bərəkət və ya bolluq dad­dır­dığımız za­man onlar ayə­ləri­mizə istehza edib, təkzib edərlər. Ey Peyğəmbər: O müşriklərə de: "Allah daha tez hiylə quran və sizə tez bir zamanda əzab verməyə qadir olandır". Şüb­həsiz ki, onların əməllərini yazan mələklər qurdu­qları hiylələrin hamısını, heç bir naqislik edilmədən əməl dəftərlərinə ya­zır­lar. Axı bu Allaha necə gizli qala bilər?! Allah onların qurduqları hiyləyərinə görə cəzalarını verəcəkdir.
Арабча тафсирлар:
هُوَ ٱلَّذِي يُسَيِّرُكُمۡ فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۖ حَتَّىٰٓ إِذَا كُنتُمۡ فِي ٱلۡفُلۡكِ وَجَرَيۡنَ بِهِم بِرِيحٖ طَيِّبَةٖ وَفَرِحُواْ بِهَا جَآءَتۡهَا رِيحٌ عَاصِفٞ وَجَآءَهُمُ ٱلۡمَوۡجُ مِن كُلِّ مَكَانٖ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ أُحِيطَ بِهِمۡ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ لَئِنۡ أَنجَيۡتَنَا مِنۡ هَٰذِهِۦ لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ
Ey İnsanlar! Sizi quruda ayaqlarınız yaxud miniyiniz üzərində gəzdirən və dənizdə gəmilərlə hərə­kət etdirən Allahdır. Siz dənizdə ikən gə­mi­lərdə oldu­ğu­nuz, gəmilər də içində­ki­ləri xoş bir küləklə üzüb getdiyi və onlar bu xoş küləyin əsməsinə sevin­dikləri za­man bir­dən güclü külək əsib dənizdə fırtına qo­par və dalğalar hər yan­dan onların üs­tünə gələr. Dal­ğala­rın onları bürüyüb həlak edəcəyini yəqin et­dikdə isə, tək Allaha, Ona heç bir şeyi şərik qoşmadan, ixlasla yalvarıb-yaxarıb deyər­lər: "Əgər bizi təhlükəli bəladan xilas etsən, biz mütləq, bizə bəxş etdiyin nemətlərə görə sənə şükür edən­lər­dən olarıq".
Арабча тафсирлар:
فَلَمَّآ أَنجَىٰهُمۡ إِذَا هُمۡ يَبۡغُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّۗ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّمَا بَغۡيُكُمۡ عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۖ مَّتَٰعَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ ثُمَّ إِلَيۡنَا مَرۡجِعُكُمۡ فَنُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
Allah onların dualarına cavab verib, düşdükləri təhlükədən xilas etdik­də isə onlar yer üzündə küfr, asilik və günahlar edərlər. Ey in­sanlar! Ayılın, bilin ki, etdiyiniz günahlar yal­nız si­zin öz əley­hi­nizədir. Sizin günahlar etməniz, Allaha heç bir zərər verməz. Siz günahlar etməklə bu fani dün­ya həyatında zövq alırsınız. Sonra isə Qiyamət günü dö­nü­şünüz yalnız Bizə ola­caq, Biz dünyada ikən etdiyiniz günahları sizə xəbər ve­rə­cək və hər bir kəsin əməlinin mükafatını verəcəyik.
Арабча тафсирлар:
إِنَّمَا مَثَلُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا كَمَآءٍ أَنزَلۡنَٰهُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ فَٱخۡتَلَطَ بِهِۦ نَبَاتُ ٱلۡأَرۡضِ مِمَّا يَأۡكُلُ ٱلنَّاسُ وَٱلۡأَنۡعَٰمُ حَتَّىٰٓ إِذَآ أَخَذَتِ ٱلۡأَرۡضُ زُخۡرُفَهَا وَٱزَّيَّنَتۡ وَظَنَّ أَهۡلُهَآ أَنَّهُمۡ قَٰدِرُونَ عَلَيۡهَآ أَتَىٰهَآ أَمۡرُنَا لَيۡلًا أَوۡ نَهَارٗا فَجَعَلۡنَٰهَا حَصِيدٗا كَأَن لَّمۡ تَغۡنَ بِٱلۡأَمۡسِۚ كَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ
Zövq aldığınız bünya həyatının qısa bir müddətdə sürətlə fani olmasının misalı göy­dən düşən yağışın misalına bənzəyir ki, onun sa­yə­sində insanların yediyi meyvə yaxud dənli bitkilərə və hey­van­ların yediyi otlara qatışar. Nə­hayət, yer öz bərbə­zəyinə bürü­nüb, rəngarəng bitkiləri ilə gözəl görsəndiyi və sakin­ləri onun məh­sulunu yığma­ğa qa­dir ol­duq­larını güman et­dikləri za­man onların məhv olması əm­ri­miz yerə yetişər. Biz onu məhsulunu, sanki yaxın bir vaxtda ağaclar və bitkilərlə göz oxşayan məh­­sulun olmamış kimi bir hala gətirərik. Biz sizə bünya həyatının qısa bir müddətdə sürətlə fani olmasının bəyan etdiyimiz kimi, dəlillərimizi də düşünüb ibrət alan bir qövm üçün belə­cə izah edirik!
Арабча тафсирлар:
وَٱللَّهُ يَدۡعُوٓاْ إِلَىٰ دَارِ ٱلسَّلَٰمِ وَيَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Allah bütün bəndələrini, hər bir qəm-qüssədən uzaq, müsibətdən salamat və heç bir zaman ölüm olmauan əmin-amanlıq yur­duna – Cənnətə çağırır. Allah bəndələrindən kimi istə­yirsə, bu əmin-amanlıq yur­duna aparan İslam dininə müvəffəq edir!
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• الله أسرع مكرًا بمن مكر بعباده المؤمنين.
• Allah, Onun mömin bəndələrinə hiylə işlədənlərə qarşı tez bir zamanda tədbir görəndir.

• بغي الإنسان عائد على نفسه ولا يضر إلا نفسه.
• İnsanın günahlar etməsi öz əleyhinədir O, bununla yalnız özünə zərər verə bilər.

• بيان حقيقة الدنيا في سرعة انقضائها وزوالها، وما فيها من النعيم فهو فانٍ.
• Dünya və orada olan nemətlərin qısa bir müddət ərzində sürətlə fani olmasının bəyan etməklə, dünya həyatının həqiqətini ortaya qoymaq.

• الجنة هي مستقر المؤمن؛ لما فيها من النعيم والسلامة من المصائب والهموم.
• Cənnət mömin kimsənin qərar tutacağı son mənzildir. Cənnət, hər bir qəm-qüssədən uzaq, içərisində əmin-amalıq və bol-bol nemətlər olan bir yerdir.

۞ لِّلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ ٱلۡحُسۡنَىٰ وَزِيَادَةٞۖ وَلَا يَرۡهَقُ وُجُوهَهُمۡ قَتَرٞ وَلَا ذِلَّةٌۚ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Allahın özlərinə əmr etdiyi ibadətləri yerinə yetirib, qadağan etdiyi haramlardan uzaq duraraq yaxşı iş görənlər üçün ən yaxşı mükafat, Cənnət mükafatı və bundan da üstünü - Allaha baxmaq vardır. Onların üzü­nü nə bir qu­bar, nə də bir zillət, nə də ki, rəzalət bü­rüyər. Bu yaxşı əməl sahibləri Cənnət sakin­ləri­dir­lər və onlar ora­da əbədi qa­lacaq­lar.
Арабча тафсирлар:
وَٱلَّذِينَ كَسَبُواْ ٱلسَّيِّـَٔاتِ جَزَآءُ سَيِّئَةِۭ بِمِثۡلِهَا وَتَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞۖ مَّا لَهُم مِّنَ ٱللَّهِ مِنۡ عَاصِمٖۖ كَأَنَّمَآ أُغۡشِيَتۡ وُجُوهُهُمۡ قِطَعٗا مِّنَ ٱلَّيۡلِ مُظۡلِمًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Allah, küfr və asiliklər edərək pis işlər görənlərə axirətdə, etdikləri pis­­liyin cə­zasını yalnız onun misli qədər ve­rər. Onların üzlərini zillət və rəzalət bürüyər. Allah onlara əzab göndərdiyi zaman Allahın əzabından onları qoruya biləcək bir kimsə tapılmaz. Cəhənnəm atəşinin şiddətli hərarətindən və tüstüsündən onların üz­ləri sanki zülmət gecənin par­çalarına bü­­rünər. Belə sifətlərə sahib olan kimsələr Cəhənnəm sakinləridir­ və onlar orada əbədi qalacaqlar.
Арабча тафсирлар:
وَيَوۡمَ نَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ مَكَانَكُمۡ أَنتُمۡ وَشُرَكَآؤُكُمۡۚ فَزَيَّلۡنَا بَيۡنَهُمۡۖ وَقَالَ شُرَكَآؤُهُم مَّا كُنتُمۡ إِيَّانَا تَعۡبُدُونَ
Ey Peyğəmbər! Biz Qiyamət günü bütün məxluqatın hamısını bir yerə toplayacaq, sonra da dünyada ikən Allaha şərik qoşan müş­rik­lərə: "Ey müşriklər! Siz də, dünyada ikən Allahı qoyub Ona şərik qoşaraq ibadət etdiyiniz şərik­ləri­niz də öz yeri­nizdə qalın!" – de­yə­cəyik. Biz məhz o gün ibadət edənlərlə, ibadət edilənlərin arasını ayıraca­ğıq. O zaman ibadət edilənlər, onlara ibadət edənlərdən uzaq duraraq belə deyəcək­lər: "Siz dünyada bizə iba­dət et­mirdiniz".
Арабча тафсирлар:
فَكَفَىٰ بِٱللَّهِ شَهِيدَۢا بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمۡ إِن كُنَّا عَنۡ عِبَادَتِكُمۡ لَغَٰفِلِينَ
Bu zaman Allahdn başqa ibadət etdikləri bütləri onlardan uzaq duraraq onlara: "Allaha şahiddir. Onun şahid olması bizə kifayət edər. Biz sizin, bizə ibadət etmənizə razı olmadıq, bizə ibadət etmənizidə əmr etmədik və heç sizin bizə ibadət etmənizidə hiss etmədik" – deyəcəklər.
Арабча тафсирлар:
هُنَالِكَ تَبۡلُواْ كُلُّ نَفۡسٖ مَّآ أَسۡلَفَتۡۚ وَرُدُّوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ مَوۡلَىٰهُمُ ٱلۡحَقِّۖ وَضَلَّ عَنۡهُم مَّا كَانُواْ يَفۡتَرُونَ
Allah əzəmətli məhşər günü hər kəsə dünya həyatında tö­rətdiklərini xəbər verəcəkdir. Müşriklər isə haqq-hesaba çəkilmək üçün Haqq olan Rəbbinin hüzuruna qaytarılacaq­, onlara şəfaətçi olacağını iddia etdikləri bütləri isə on­lardan uzaqlaşacaqlar.
Арабча тафсирлар:
قُلۡ مَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أَمَّن يَمۡلِكُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَمَن يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَيُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتَ مِنَ ٱلۡحَيِّ وَمَن يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَۚ فَسَيَقُولُونَ ٱللَّهُۚ فَقُلۡ أَفَلَا تَتَّقُونَ
Ey Peyğəmbər! Allaha şərik qoşan o müşriklərə de: "Göydən yağmur endirərək sizə ruzi verən kimdir? Yerdən birki və yaxud yerin altındakı sərvətləri üzə çıxararaq sizə yerdən ruzi verən kimdir? Nütfədən insan, yumurtadan da quş çıxardığı kimi, ölüdən diri, canlıdan nütfə, quşdan da yumurta çıxardığı kimi, ölüdən diri çıxaran kimidir? Göyləri, yeri idarə edib və onların arasında olan bütün məxluqatın iş­lərini yoluna qoyan kimdir?" Onlar sənə: "Bütün bunların hamısını edən: "O, Allahdır!" – deyəcək­lər: Ey Peyğəmbər! Elə isə onlara de: "Məgər siz bunu anlamırsınız? Belə olduğu təqdirdə, Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinərək Ondan qorxmayacaqsınızmı?!
Арабча тафсирлар:
فَذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَاذَا بَعۡدَ ٱلۡحَقِّ إِلَّا ٱلضَّلَٰلُۖ فَأَنَّىٰ تُصۡرَفُونَ
Ey insanlar! Bunların hamısını edən, sizi yaradan, işlərinizi yoluna qoyan Haqq olan Allah­dır. Haqqı bildikdən sonra ondan uzaq düşüb, zə­la­lət­ə yönəlməkdən baş­qa nə ola bilər?! Axı, bu açıq-aydın haqqı görüb, sonra necə onu qəbul etmirsiniz?!
Арабча тафсирлар:
كَذَٰلِكَ حَقَّتۡ كَلِمَتُ رَبِّكَ عَلَى ٱلَّذِينَ فَسَقُوٓاْ أَنَّهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Ey Peyğəmbər! Allahın həqiqi Rəbb olduğu beləcə isbat edildiyi kimi, inadkarlıq edib, Allahın itaətindən çıxmış kimsələrin iman gətirməyəcəkləri üçün, Rəbbinin əzəldən yazdığı hökmü onlara belə vacib oldu.
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• أعظم نعيم يُرَغَّب به المؤمن هو النظر إلى وجه الله تعالى.
• Mömini yaxşı əməllər etməyə rəğbətləndirən ən əzəmətli nemət, Uca Allahın üzünə baxmaqdır.

• بيان قدرة الله، وأنه على كل شيء قدير.
• Allahın qüdrətinin və Onun hər bir şeyə qadir olmasının bəyanı.

• التوحيد في الربوبية والإشراك في الإلهية باطل، فلا بد من توحيدهما معًا.
• Rübubiyyə tövhidini qəbul edib, üluhiyyə tövhidində Allaha şərik qoşmaq batildir. Allaha həm rübubiyyə, həm də üluhiyyə tövhidini bir yerə cəm edərək ibadət etmək vacibdir.

• إذا قضى الله بعدم إيمان قوم بسبب معاصيهم فإنهم لا يؤمنون.
• Əgər Allah bir gövmə günahları səbəbindən onların iman gətirməyəcəyinə hökm verərsə, onlar əsla iman gətirməzlər.

قُلۡ هَلۡ مِن شُرَكَآئِكُم مَّن يَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥۚ قُلِ ٱللَّهُ يَبۡدَؤُاْ ٱلۡخَلۡقَ ثُمَّ يُعِيدُهُۥۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ
Ey Peyğəmbər! O müşriklərə de: "Allahdan başqa ibadət etdiyiniz şəriklər­ arasında məxluqatı misilsiz yaratmağa, öldükdən sonra da onu əvvəlki halına qay­tarmağa qadir olan varmı?!" Sən onlara de: "Məxluqatı misilsiz yaratmağa, öldükdən sonra da onları əvvəlki halına qay­tarmağa yalnız Allah qadirdir. Ey müşriklər! Ssiz necə də haq­dan batilə dön­dərilirsiniz!"
Арабча тафсирлар:
قُلۡ هَلۡ مِن شُرَكَآئِكُم مَّن يَهۡدِيٓ إِلَى ٱلۡحَقِّۚ قُلِ ٱللَّهُ يَهۡدِي لِلۡحَقِّۗ أَفَمَن يَهۡدِيٓ إِلَى ٱلۡحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لَّا يَهِدِّيٓ إِلَّآ أَن يُهۡدَىٰۖ فَمَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Allahdan başqa ibadət etdiyiniz şə­rik­lər­ arasında haqqa yönəl­dən bir kimsə var­mı?" De: "Haqqa yalnız Allah yönəldir. Elə isə de­yin görək insanları haq­qa yö­nəldib, ona dəvət edən kəs arxasınca ge­dilməyə daha çox la­yiq­dir, yox­sa başqası ona doğru yol göstərmədikcə özü də onu tapa bilmə­yən kəs? Sizə nə olub ki, onların Allahın şərikləri olduğunu idda etməklə necə də batil ilə mü­hakimə edir­si­niz? Allah sizin dediklərinizdən Uca və Böyükdür!"
Арабча тафсирлар:
وَمَا يَتَّبِعُ أَكۡثَرُهُمۡ إِلَّا ظَنًّاۚ إِنَّ ٱلظَّنَّ لَا يُغۡنِي مِنَ ٱلۡحَقِّ شَيۡـًٔاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِمَا يَفۡعَلُونَ
Müşriklərin əksəriyyəti yalnız bilmədikləri şeyə qapılar və şəkk-şübhə ardınca gedərlər. Şübhəsiz ki, şəkk-şübhə hə­qiqətin yerini heç cür əvəz edə bil­məz. Allah onların nə etdiklə­rini bilir və etdikləri əməllər Allaha gizli qalmır. Allah hər bir kəsin etdiyi əməlin müqabilini verəcəkdir.
Арабча тафсирлар:
وَمَا كَانَ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانُ أَن يُفۡتَرَىٰ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَٰكِن تَصۡدِيقَ ٱلَّذِي بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَتَفۡصِيلَ ٱلۡكِتَٰبِ لَا رَيۡبَ فِيهِ مِن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
İnsanlar Quran mislində bir kitab gətirməyə aciz olduqları üçün bu Quranın baş­qa bir kimsə tərəfindən uy­durulub, Allaha nisbət edilməsi yalnışdır. La­kin o, özün­dən əvvəl­kil səmavi kitabları təs­diq­lə­yən, o kitablarda müxtəsər izah edilmiş hökmləri mü­fəssəl izah edən və məxluqatın Rəb­bi olan pak və uca Allah tərəfindən na­zil edilmiəsinə heç bir şəkk-şübhə ol­ma­yan bir kitabdır.
Арабча тафсирлар:
أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَىٰهُۖ قُلۡ فَأۡتُواْ بِسُورَةٖ مِّثۡلِهِۦ وَٱدۡعُواْ مَنِ ٱسۡتَطَعۡتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Olmaya müşriklər: "Muhəmməd (sallallahu aleyhi və səlləm) bu Quranı özündən uydurub, sonra da Onu Allaha nisbət etmişdir?!"– deyirlər. Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Əgər mən bu Quranı özümdən uydurmuşamsa, mən də sizin kimi bir insanam, elə isə ona bənzər bir surə də siz gə­tirin və Quranın bəşər tərəfindən uydurulmuş bir kitab olduğu iddanızda doğrusunuzsa, o zaman Allahdan başqa, ki­mi bacarırsı­nızsa, bu işdə sizə yardım etməyə çağı­rın! Siz bunu əsla bacara bilməzsiniz. Ey bəlağət və fəsahət sahibləri! Sizin buna qadir olmamanız bu Quranın həqiqətən də Uca Allah tərəfindən nazil edilən bir kitab olduğuna dəlildir!"
Арабча тафсирлар:
بَلۡ كَذَّبُواْ بِمَا لَمۡ يُحِيطُواْ بِعِلۡمِهِۦ وَلَمَّا يَأۡتِهِمۡ تَأۡوِيلُهُۥۚ كَذَٰلِكَ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۖ فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلظَّٰلِمِينَ
Onlar bu çağırışa cavab vermədilər. Əksinə, Quranı anlayıb, başa düşməzdən və özlərinə vəd edilmiş əzabın gəlməsinə az qalmış, əzab onlara gəlməzdən əvvəl Onu təkzib etməyə tələsdilər. Onların təkzib etdikləri kimi, özlərindən əv­vəlki ümmətlər də təkzib et­miş­di­lər. Məhz elə buna görə də onların başına gələn bəla, özlərinin də başına gəldi. Ey Peyğəmbər! Bir bax, təkzib edən ümmətlərin aqi­bəti necə oldu! Artıq Allah onların hamısını məhv etmişdir.
Арабча тафсирлар:
وَمِنۡهُم مَّن يُؤۡمِنُ بِهِۦ وَمِنۡهُم مَّن لَّا يُؤۡمِنُ بِهِۦۚ وَرَبُّكَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُفۡسِدِينَ
Müşriklər arasında ölməzdən əvvəl Qurana ina­nacaq insanlar da var, ölənə qəbər inadkarlıq və təkəbbürlük edərək inanma­yan­lar da. Ey Peyğəmbər! Rəb­bin küfr əməllərdə israrla davam edən kimsələri daha yaxşı ta­nıyır. Allah onların etdikləri küfr əməllərə görə cəzalarını verəcəkdir.
Арабча тафсирлар:
وَإِن كَذَّبُوكَ فَقُل لِّي عَمَلِي وَلَكُمۡ عَمَلُكُمۡۖ أَنتُم بَرِيٓـُٔونَ مِمَّآ أَعۡمَلُ وَأَنَا۠ بَرِيٓءٞ مِّمَّا تَعۡمَلُونَ
Ey Peyğəmbər! Əgər qövmün səni yalançı saysa, onlara de: "Mənim etdiyin yaxşı əməllər mənim leyhimə, günah əməllərimdə mənim əleyhimədir. Sizin də yaxşı əməlləriniz sizin leyhinizə, günah əməlləriniz də sizin əleyhinizədir. Siz mənim etdiyim əməl­­lərin cəzasından uzaq olduğunuz kimi, mən də sizin et­­di­yi­niz əməl­lərin cəzasından uzağ­am".
Арабча тафсирлар:
وَمِنۡهُم مَّن يَسۡتَمِعُونَ إِلَيۡكَۚ أَفَأَنتَ تُسۡمِعُ ٱلصُّمَّ وَلَوۡ كَانُواْ لَا يَعۡقِلُونَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklərdən sən Quran oxuduğun zaman Onu qəbul etmədən səni dinləyən­lər də var­dır. Məgər sən karlara haqqı eşitdirməyə qadirsənmi? Sən, haqqı eşitməyən və onu anlamayan kimsələri əsla doğru yola gətirə bilməzsən.
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• الهادي إلى الحق هداية التوفيق هو الله وحده دون ما سواه.
• Haqqa yönəlmək, Allahdan olan bir müvəffəqiyyətdir. İnsanları Allahdan başqa kimsə haqq yoluna yönəldə bilməz.

• الحث على تطلب الأدلة والبراهين والهدايات للوصول للعلم والحق وترك الوهم والظن.
• Elmə, haqqa, hidayət yoluna çatmaq üçün dəli, sübut tələb etməyə və şəkk-şübhədən uzaq olmağa həvəsləndirmək.

• ليس في مقدور أحد أن يأتي ولو بآية مثل القرآن الكريم إلى يوم القيامة.
• Qiyamət günü qədər kimsə Qurani Kərim ayəsinə bənzər bir ayə də olsa gətirməyə qadir deyil.

• سفه المشركين وتكذيبهم بما لم يفهموه ويتدبروه.
• Müşriklərin səfeh olması, anlamadıqları və başa düşmədikləri bir şeyi yalan hesab etmələri.

وَمِنۡهُم مَّن يَنظُرُ إِلَيۡكَۚ أَفَأَنتَ تَهۡدِي ٱلۡعُمۡيَ وَلَوۡ كَانُواْ لَا يُبۡصِرُونَ
Müşriklərdən bəsirət gözləri ilə olmasa da zahiri gözləri ilə baxıb səni dinləyənlər də vardır. Məgər sən korlara haqqı eşitdirməyə qadirsənmi?! Xeyir, sən buna və həmçinin kor bir kimsəni haqqa yönədməyə qadir deyilsən!
Арабча тафсирлар:
إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَظۡلِمُ ٱلنَّاسَ شَيۡـٔٗا وَلَٰكِنَّ ٱلنَّاسَ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
Şübhəsiz ki, Allah insanlara zülm etməkdən uzaqdır. O, insanlara zərrə qədər də olsa zülm etməz, lakin insanlar günahlara, batilə, təkəbbürliyə və inadkarlığa meyil edərək özləri özlərinə zülm edirlər!
Арабча тафсирлар:
وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ كَأَن لَّمۡ يَلۡبَثُوٓاْ إِلَّا سَاعَةٗ مِّنَ ٱلنَّهَارِ يَتَعَارَفُونَ بَيۡنَهُمۡۚ قَدۡ خَسِرَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِلِقَآءِ ٱللَّهِ وَمَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ
Allah qiyamət günü insanları haqq-hesab üçün bir yerə top­la­yacağı gün, sanki onlar dünya həyatlarında və yaxud qəbirlərində gün­düzün ancaq bir saatını yaxud da bundan da daha az bir müddət qalmışlar kimi, o gün bir-birlərini ta­nı­yacaqlar sonra qiyamətin dəhşətindən sanki bir-birlərini tanımırlar kimi bir-birlərindən uzaq duracaqlar. Qiyamət günü Allahla qar­şı­laşacaqlarını yalan sayan­lar mütləq zi­ya­na uğrayacaq­lar. On­lar dünyada ikən qəbirlərindən dirilib çıxacaqları günə inanmadıqları üçün canlarını Allahın əzabından qurtara bilmədilər.
Арабча тафсирлар:
وَإِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعۡضَ ٱلَّذِي نَعِدُهُمۡ أَوۡ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِلَيۡنَا مَرۡجِعُهُمۡ ثُمَّ ٱللَّهُ شَهِيدٌ عَلَىٰ مَا يَفۡعَلُونَ
Ey Peyğəmbər! Biz sən ölməzdən əvvəl onlara vəd etdiyimiz əza­bın bəzisini sənə göstərsək və ya­xud da gös­tərmədən öncə səni öldürsək, Qiyamət günü hər iki halda yenə də onların dö­nüşü Bi­zə­dir. Sonra da Allah onların nələr etdiyini özlərinə xəbər verəcək, Ona heç bir şey qizli qalmaz. Allah Qiyamət günü onların dünyada ikən etdikləri əməllərin əvəzini verəcəkdir.
Арабча тафсирлар:
وَلِكُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولٞۖ فَإِذَا جَآءَ رَسُولُهُمۡ قُضِيَ بَيۡنَهُم بِٱلۡقِسۡطِ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Hər bir keçmiş ümmətin özlərtinə göndərilən bir elçisi var­dır. El­çiləri Allahın onlara təbliğ etməsini əmr etdiyi hökmləri xəbər verib, onlarda elçiləri yalan saydıqda bu zaman onlarla elçiləri ara­sında əda­lət­lə hökm ve­rilər, Allah Öz lütfü ilə elçiləri xilas edər və Öz ədaləti ilə, elçiləri yalan sayan qövmü məhv edər. Qiyamət günü onlara əməllərinə görə cəza verilidikdə onlara əsla zülm edil­məz.
Арабча тафсирлар:
وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا ٱلۡوَعۡدُ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Kafirlər inadkarlıq edib müsəlmanları təhdid edərək deyirlər: "Əgər iddanızda doğrusunuzsa, elə isə bizə vəd etdiyiniz bu əzab nə zaman gələcəkdir?"
Арабча тафсирлар:
قُل لَّآ أَمۡلِكُ لِنَفۡسِي ضَرّٗا وَلَا نَفۡعًا إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۗ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌۚ إِذَا جَآءَ أَجَلُهُمۡ فَلَا يَسۡتَـٔۡخِرُونَ سَاعَةٗ وَلَا يَسۡتَقۡدِمُونَ
Ey Peyğımbər onlara de: "Allahın istədiyin­dən başqa, mən özümə nə bir zə­rər, nə bir xeyir, nə də bir mənfəət verməyə qa­di­rəm. Belə olduğu təqdirdə, mən qeybi necə bilə bilərəm?! Allah hər bir ümməti məhv etmək üçün müəyyən bir vaxt təyin etmişdir. Bu vaxtı yalnız Allah bilir. On­ları məhv etmək üçün vaxt gəlib yetişdikdə, əzab onlardan bircə saat belə nə yu­ba­nar, nə də qa­ba­ğa keçə bilər­".
Арабча тафсирлар:
قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُهُۥ بَيَٰتًا أَوۡ نَهَارٗا مَّاذَا يَسۡتَعۡجِلُ مِنۡهُ ٱلۡمُجۡرِمُونَ
Ey Peyğəmbər! Allahın əzabına tələsənlərə de: "Söylə­yin görüm, əgər Allahın əzabı sizə gecə, ya­xud gün­düzün hər hansı bir vaxtı gələ­cəksə, bu zaman on­lar bu əzabdan hansını tez gəlməsini istəyəcəklər?
Арабча тафсирлар:
أَثُمَّ إِذَا مَا وَقَعَ ءَامَنتُم بِهِۦٓۚ ءَآلۡـَٰٔنَ وَقَدۡ كُنتُم بِهِۦ تَسۡتَعۡجِلُونَ
Sizə vəd olunduğu əzab başınızın üstünü al­dıqdan sonramı ona iman gə­tirə­cək­siniz? Əvvəlcə iman gətirməmiş şəxsə sonrakı iman gətirməsi heç bir fayda verməz. Yox­sa siz indimi iman gətirirsiz? Siz ki, bundan əvvəl haqqı yalan sayaraq əzabın sizə tez bir zamanda gəlməsini istəyir­diniz!"
Арабча тафсирлар:
ثُمَّ قِيلَ لِلَّذِينَ ظَلَمُواْ ذُوقُواْ عَذَابَ ٱلۡخُلۡدِ هَلۡ تُجۡزَوۡنَ إِلَّا بِمَا كُنتُمۡ تَكۡسِبُونَ
Onlar əzaba düçar olduqdan sonra oradan çıxmaqı istədikdə, onlara deyilə­cək­: "Dahın əbədi Cəhənnəm əzabını! Məgər siz ancaq etdiyiniz küfr və asiliklərə görə cəzalandırılmırsınızmı?"
Арабча тафсирлар:
۞ وَيَسۡتَنۢبِـُٔونَكَ أَحَقٌّ هُوَۖ قُلۡ إِي وَرَبِّيٓ إِنَّهُۥ لَحَقّٞۖ وَمَآ أَنتُم بِمُعۡجِزِينَ
Ey Peyğəmbər! Müşriklər səndən: "Bizə vəd etdiyin o əzab haqqdırmı?"– deyə soruşurlar. Onlara de: "Bə­li, Allaha and olsun ki, sizə vəd etdiyim haqqdır. Siz o əzabdan qaçıb ya­xa qurtara bilməyəcəksiniz".
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• الإنسان هو الذي يورد نفسه موارد الهلاك، فالله مُنَزَّه عن الظلم.
• İnsan günah işlər görməklə özünü həlaka sürükləyir. Uca Allah qullarına zülm etməkdən uzaqdır.

• مهمة الرسول هي التبليغ للمرسل إليهم، والله يتولى حسابهم وعقابهم بحكمته، فقد يعجله في حياة الرسول أو يؤخره بعد وفاته.
• Peyğəmbərlərin vəzifəsi, göndərildiyi insanlara haqqı təbliğ etməkdir. Onların haqq-hesabını və cəzalarını Öz hikməti ilə təqdir edən isə Allahdır. Allah ya onların cəzalarını peyğəmbərin sağlığında ikən verər, ya da peyğəmbər vəfat etdikdən sonraya saxlayar.

• النفع والضر بيد الله عز وجل، فلا أحد من الخلق يملك لنفسه أو لغيره ضرًّا ولا نفعًا.
• Xeyir və şər İzzət və Cəlal sahibi olan Allahın əlindədir. Yaradılmışlardan heç kimsə nə öz nəfsi üçün, nə də ki, başqaları üçün bir zərər və ya fayda verməyə qadirdir.

• لا ينفع الإيمان صاحبه عند معاينة الموت.
• Ölüm anında iman edən kimsəyə imanı fayda verməz.

وَلَوۡ أَنَّ لِكُلِّ نَفۡسٖ ظَلَمَتۡ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ لَٱفۡتَدَتۡ بِهِۦۗ وَأَسَرُّواْ ٱلنَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَۖ وَقُضِيَ بَيۡنَهُم بِٱلۡقِسۡطِ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Əgər Allaha şərik qoşan insan yer üzün­də olan ən dəyərli mal-dövlətin hamısına sa­hib olsaydı, sonra da öz canını Allahın əzabından qurtarmaq üçün sahid olduğu bütün mal-dövlətini fidyə verməyə ona izin verilsəydi, o, müt­ləq canını əzab­­dan qur­tarmaq üçün sahib olduğu bütün dəyərli mal-dövlətin hamısına fid­yə ve­rər­di. Müşriklər qiyamət günü əzabı gördükdə, dünyada ikən etdikləri küfr əməllərinə görə peşman olduqlarını gizlətməyə çalışacaqlar. Allah onla­rın arasında əda­lətlə hökm ve­ri­lər və onlara əsla zülm edilməz. Qiyamət günü hər kəsə dünyada etdiyi əməlin müqabilini veriləcəkdir.
Арабча тафсирлар:
أَلَآ إِنَّ لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ أَلَآ إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Ağah olun ki, göylərdə və yer­də olan­ların hamısı yalnız Allahın mülküdür. Ağah olun ki, Alla­hın kafirlərə vəd etdiyi əzab haq­dır, bunda heç bir şəkk-şübhə yoxdur. Lakin insanların çoxu bu­nu bilmədikləri üçün şəkkə qapanırlar.
Арабча тафсирлар:
هُوَ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
Uca Allah ölüləri dirildir, diriləri də öl­dürür. Siz qiyamət günü yalnız Onun hüzuruna qayta­rıla­caq­sınız. Allah da etdiyiniz əməllərinizin əvəzini verəcəkdir.
Арабча тафсирлар:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدۡ جَآءَتۡكُم مَّوۡعِظَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَشِفَآءٞ لِّمَا فِي ٱلصُّدُورِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ
Ey insanlar! Rəbbiniz­dən sizə bir Quran gəlmişdir. O, möminlər üçün bir öyüd-nəsihət, qəlblərdə ola­na şəkk-şübhəyə, nifaqa bir şəfa və onlara doğru yol göstərəndir. O kitabda möminlər üçün rəhmət və mənfəət vardır.
Арабча тафсирлар:
قُلۡ بِفَضۡلِ ٱللَّهِ وَبِرَحۡمَتِهِۦ فَبِذَٰلِكَ فَلۡيَفۡرَحُواْ هُوَ خَيۡرٞ مِّمَّا يَجۡمَعُونَ
Ey Peyğımbər! İnsanlara de: "Sizə göndərilən bu Quran Allahın sizə olan lütfü və mər­hə­məti sayəsindədir!". Qoy onlar Allahın lütfünə və mərhəməti sayəsində özlərinə nazil edilən bu Qurana görə sevinsinlər. Muhəmməd Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) Rəbbi tərəfindən onlara gətirdiyi bu Quran, on­ların yığ­dıq­la­rı fani dünya malından qat-qat xeyir­li­dir.
Арабча тафсирлар:
قُلۡ أَرَءَيۡتُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ لَكُم مِّن رِّزۡقٖ فَجَعَلۡتُم مِّنۡهُ حَرَامٗا وَحَلَٰلٗا قُلۡ ءَآللَّهُ أَذِنَ لَكُمۡۖ أَمۡ عَلَى ٱللَّهِ تَفۡتَرُونَ
Ey Peyğəmbər! O müşriklərə de: "Allahın sizə nazil et­diyi ru­zi barədə mənə söyləyin gö­rüm, siz bu ruzuləri öz istəklərinizə uyğun olaraq onun bəzilərini haram, bəzilərini isə halal say­dı­nız?" Onlara de: "Bu ruzilərdən bir qismini halal, bir qismini də haram etməyə Allah­ sizə izin verdi, yox­sa Allahın adından yalan danışırsız?"
Арабча тафсирлар:
وَمَا ظَنُّ ٱلَّذِينَ يَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَهُمۡ لَا يَشۡكُرُونَ
Allaha qarşı yalan uy­du­­ranların qiyamət günü onlara əzab olacaqları barədə fi­kir­ləri nədir? Yoxsa Allah onları bağışlayacağınımı zənn edirlər?! Həqiqətən, Allah insanlara möhlət verməklə və onlara əzab verməyə tələsməməklə onlara qarşı lütf­kardır, la­kin insanların çoxu Allahın onlara bəxş etdiyi nemətləri inkar edib, Allaha şükür etmirlər.
Арабча тафсирлар:
وَمَا تَكُونُ فِي شَأۡنٖ وَمَا تَتۡلُواْ مِنۡهُ مِن قُرۡءَانٖ وَلَا تَعۡمَلُونَ مِنۡ عَمَلٍ إِلَّا كُنَّا عَلَيۡكُمۡ شُهُودًا إِذۡ تُفِيضُونَ فِيهِۚ وَمَا يَعۡزُبُ عَن رَّبِّكَ مِن مِّثۡقَالِ ذَرَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِي ٱلسَّمَآءِ وَلَآ أَصۡغَرَ مِن ذَٰلِكَ وَلَآ أَكۡبَرَ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٍ
Ey Peyğəmbər! Sən hansı bir işdə olsan, Quran­dan nə oxusan, ey möminlər! siz də nə iş gör­sə­niz, ba­şı­nız işə qarışar­kən Biz sizin nə etdiyiniz işi görər və dediyinizi eşidərik. Nə yerdə, nə də göydə zərrə qə­dər bir şey Rəbbinin elmindən gizli qal­maz. Bundan da­ha ki­çiyi və daha böyüyü yoxdur ki, o nə bir kiçik, nə də bir böyük günahı buraxmadan hamısını sayıb yazmılmış açıq-aydın kitabda – Lövhi-Məh­fuz­da ol­­masın.
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• عظم ما ينتظر المشركين بالله من عذاب، حتى إنهم يتمنون دفعه بكل ما في الأرض، ولن يُقْبلَ منهم.
• Yuxarıda qeyd edilən ayələrdə Allaha şərik qoşan müşrikləri gözləyən əzabın böyük olması bəyan edilmişdir. Həttə onlar şiddətli əzabdan canlarını xilas etmək üçün yer üzündə olan hər bir şeyi verməyi təmməna edəcəklər. Lakin bu onlardan qəbul edilməyəcəkdir.

• القرآن شفاء للمؤمنين من أمراض الشهوات وأمراض الشبهات بما فيه من الهدايات والدلائل العقلية والنقلية.
• Quran, işərisindəki doğru yola yönəldən ayələr, əqli və nəqli dəlillər olması ilə yanaşı möminlərin şəhvət və şübhə xəstəliklərinin şəfasıdır.

• ينبغي للمؤمن أن يفرح بنعمة الإسلام والإيمان دون غيرهما من حطام الدنيا.
• Mömin, fani dünya nemətlərindən daha çox, İslam və iman neməti ilə sevinməlidir.

• دقة مراقبة الله لعباده وأعمالهم وخواطرهم ونياتهم.
• Allahın, həm qullarını, həm də qullarının əməllərini, üstəlik, onların düşüncələrini və niyyətlərini son dərəcə nəzarətdə saxlamasının bəyanı.

أَلَآ إِنَّ أَوۡلِيَآءَ ٱللَّهِ لَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Agah olun ki, Allahın övliya qullarının qarşılaşacaqları Qiyamət gününün dəhşətindən heç bir qorxusu yoxdur və eyni şəkildə dünyada ikən dünya xeyirlərini əldə edə bilmədikləri şeylər üçün də on­lar kədər­lən­məyəcəklər.
Арабча тафсирлар:
ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ
Bu övliyalar, Allaha və Onun elçisi Muhəmməd peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) iman gətirən, Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinərək Allahdan qor­xan kimsələrdir.
Арабча тафсирлар:
لَهُمُ ٱلۡبُشۡرَىٰ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِۚ لَا تَبۡدِيلَ لِكَلِمَٰتِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
Dünya həyatında, onları sevindirəcək gözəl yuxu, yaxud da insanların onları tərifləməsi kimi onlar üçün müjdə vardır, ruhları canlarından alınarkən, öldükdən sonra və məhşərdə mələklər tərəfindən də onlara bir müjdə vardır. Alla­hın onlara vəd etdiyinə əsla dəyişiklik olmaz. Bu mükafat, istədiklərinə nail olub, qorxduqları şeydən əmin olduqları üçün böyük xoşbəxtlikdir.
Арабча тафсирлар:
وَلَا يَحۡزُنكَ قَوۡلُهُمۡۘ إِنَّ ٱلۡعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًاۚ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Ey Peyğəmbər! Onların sənin dininə tənə və təhqir etmələri səni kə­dər­­lən­dir­məsin. Çünki qələbə sonda yalnız Allaha məxsusdur. Onu heç bir şey aciz edə bilməz. Allah onların sözlərini eşidəndir, əməllərini biləndir. O, hər bir kəsin etdiyi əməlin mükafatını verəcəkdir.
Арабча тафсирлар:
أَلَآ إِنَّ لِلَّهِ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَمَا يَتَّبِعُ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ شُرَكَآءَۚ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ هُمۡ إِلَّا يَخۡرُصُونَ
Agah olun ki, göylərdə və yer­də olan­ mülkü bütünlüklə yalnız Allaha məxsusdur. Alla­hı qoyub başqa şərik­lərə yalvarıb-yaxaran müşriklər, görəsən nəyin ar­dın­ca ge­dirlər?! Həqiqətdə isə on­lar, yal­nız şəkk-şübhəyə uyur və yalandan Allaha şəriklər qərar verirlər. Allah isə onların dedikləri batil sözlərindən uca və böyükdür.
Арабча тафсирлар:
هُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلَّيۡلَ لِتَسۡكُنُواْ فِيهِ وَٱلنَّهَارَ مُبۡصِرًاۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَسۡمَعُونَ
Ey insanlar! Gecəni, gündüzün məşəqqətindən rahatlanmanız üçün yara­dan, gündüzü də ru­zi qa­zan­­manız üçün səy göstərəsiniz deyə işıqlı edən tək olan Allahdır. Həqiqətən, bunda eşi­dib ibrət alan bir qövm üçün açıq-aydın dəlillər vardır.
Арабча тафсирлар:
قَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱللَّهُ وَلَدٗاۗ سُبۡحَٰنَهُۥۖ هُوَ ٱلۡغَنِيُّۖ لَهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ إِنۡ عِندَكُم مِّن سُلۡطَٰنِۭ بِهَٰذَآۚ أَتَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Müşriklərdən bir qisimi: "Allah mələkləri Özünə qızlar gö­tür­müşdü!" – dedilər. Allah onların dedikləri bu sözdən pak­dır, mü­qəd­dəsdir! Allahın heç bir məxluqata ehtiyacı yoxdur. Göy­lər­in və yerin mülkü yalnız Ona məxsusdur. Ey müşriklər! dediyiniz bu sözə dair sizin heç bir də­liliniz yoxdur. Siz Allahın övladı olmasını deməklə, axı, niyə Alla­ha qarşı həqiqəti bil­mədiyiniz bir şeyi dəlil-sübutsüz söy­ləyir­siniz?!
Арабча тафсирлар:
قُلۡ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَفۡتَرُونَ عَلَى ٱللَّهِ ٱلۡكَذِبَ لَا يُفۡلِحُونَ
Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Şübhəsiz ki, Allaha qarşı ya­lan uyduraraq Onun övladı olduğunu idda edən kimsələr istədiklərinə nail olmaz və qorxduqları şeydən də canlarını qurtara bilməzlər!"
Арабча тафсирлар:
مَتَٰعٞ فِي ٱلدُّنۡيَا ثُمَّ إِلَيۡنَا مَرۡجِعُهُمۡ ثُمَّ نُذِيقُهُمُ ٱلۡعَذَابَ ٱلشَّدِيدَ بِمَا كَانُواْ يَكۡفُرُونَ
Onlar dünya naz-nemətləri ilə aldanmasınlar. Çünki dünya naz-nemətləri fanidir. Sonra Qiyamət günü onların dö­nüşü Bizədir. Sonra da Biz onların Allaha küfr edib və Onun elçisini yalançı hesab etdiklərinə görə, onlara şiddətli əzab dad­dı­rarıq!
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• ولاية الله تكون لمن آمن به، وامتثل أوامره، واجتنب نواهيه، واتبع رسوله صلى الله عليه وسلم، وأولياء الله هم الآمنون يوم القيامة، ولهم البشرى في الدنيا إما بالرؤيا الصالحة أو عند الموت.
• Allahın dostu, Allaha iman edərək, Onun əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından çəkinən və Onun elçisi Muhəmməd peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) tabe olan kimsələrdir. Qiyamət günü, məhz Allahın dostları, o günün dəhşətindən əmin-aman olan kimsələr olacaqlar. Dünyada ya gözəl yuxu ilə, ya da, ölüm anında müjdə onlar üçündür.

• العزة لله جميعًا وحده ؛ فهو مالك الملك، وما عُبِد من دون الله لا حقيقة له.
• İzzət bütünlüklə Allaha məxsusdur. O, mülkün sahibidir. Ondan başqa ibadət edilənlərin isə heç biri həqiqətə uyğun deyil.

• الحث على التفكر في خلق الله؛ لأن ذلك يقود إلى الإيمان به وتوحيده.
• Allahın yaratdıqları haqqında düşünməyə təşviq etmək. Çünki bunları düşünmək insanı tək olan Allaha iman etməyə sövq etdirir.

• حرمة الكذب على الله عز وجل، وأن صاحبه لن يفلح، ومن أعظم الكذب نسبة الولد له سبحانه.
• İzzət və Cəlal sahibi olan Allah adından yalan danışmağın haram olması. Allah adından yalan danışan kimsə əsla xoşbəxt olmaz. Allaha isnad edilən ən böyük yalanlardan biri də, Onun övladı olmasını idda etməkdir.

۞ وَٱتۡلُ عَلَيۡهِمۡ نَبَأَ نُوحٍ إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦ يَٰقَوۡمِ إِن كَانَ كَبُرَ عَلَيۡكُم مَّقَامِي وَتَذۡكِيرِي بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ فَعَلَى ٱللَّهِ تَوَكَّلۡتُ فَأَجۡمِعُوٓاْ أَمۡرَكُمۡ وَشُرَكَآءَكُمۡ ثُمَّ لَا يَكُنۡ أَمۡرُكُمۡ عَلَيۡكُمۡ غُمَّةٗ ثُمَّ ٱقۡضُوٓاْ إِلَيَّ وَلَا تُنظِرُونِ
Ey Peyğəmbər! Haqqı yalan sayan o müşriklərə Nuhun bir zaman öz qöv­mü­nə belə dediyini xəbər ver: "Ey qövmüm! Əgər mənim sizin aranızda qalmağım və Allahın ayə­lə­ri­ni xatırlatmağım sizə ağır gə­ldiyi üçün məni öldürmək fikrinə düşmüsünüzsə, sizin mənə qarşı etdiyiniz bu hiylənin boşa çıxması üçün yalnız Allaha sığınıram. Elə isə işinizdən möhkəm yapışın, məni öldürməkdə qətiyyətli olun və öz ilahlarınızı da çağırın ki, bu işdə sizə yardım etsinlər sonra da işi­nizi gizlində deyil, aşkarda görün. Məni öldürmək qərarına gəldikdən sonra isə qəlbinizdə mə­nə qarşı gizlətdiyinizi həyata keçirin və heç mənə möh­lət də verməyin.
Арабча тафсирлар:
فَإِن تَوَلَّيۡتُمۡ فَمَا سَأَلۡتُكُم مِّنۡ أَجۡرٍۖ إِنۡ أَجۡرِيَ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِۖ وَأُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ
Əgər siz mənim öyüd-nəsihətimdən, dəvətimdən üz çevirsəniz, bilin ki, həqiqətən, mən, Rəbbimin dinini sizə təbliğ etmək müqabilində sizdən heç bir mükafat istə­mirəm. Siz iman etsəniz də, etməsəniz də, yenə də mə­nim mükafatım ancaq Allah yanındadır. Allah mənə Ona itaət edib və saleh əməl etməyi əmr edil­­mişdir".
Арабча тафсирлар:
فَكَذَّبُوهُ فَنَجَّيۡنَٰهُ وَمَن مَّعَهُۥ فِي ٱلۡفُلۡكِ وَجَعَلۡنَٰهُمۡ خَلَٰٓئِفَ وَأَغۡرَقۡنَا ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِنَاۖ فَٱنظُرۡ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُنذَرِينَ
Nuhun qövmü onu yalançı hesab etdib, ona iman gətirmədi. Belə olduğu təqdirdə, Biz onu və onunla gəmidə bir­lik­də olan möminləri xilas etdib, onları özlərindən əvvəlkilər üçün yer üzünə xə­ləflər təyin et­dik. Nuha vəhy etdiyimiz ayələri yalan he­sab edənləri isə tufanla suda məhv etdik. Ey Peyğəmbər! Bir gör Nuhun - aleyhissəlam - özlərini xəbərdar etdikdən sonra ona iman gətirməyən bir qövmün aqibəti necə oldu!
Арабча тафсирлар:
ثُمَّ بَعَثۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِۦ رُسُلًا إِلَىٰ قَوۡمِهِمۡ فَجَآءُوهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِ فَمَا كَانُواْ لِيُؤۡمِنُواْ بِمَا كَذَّبُواْ بِهِۦ مِن قَبۡلُۚ كَذَٰلِكَ نَطۡبَعُ عَلَىٰ قُلُوبِ ٱلۡمُعۡتَدِينَ
Bir müddət keçdikdən sonra Biz Nuhun arxasınca hər ümmətə öz elçilərini göndər­dik. El­çilər öz qövmlərinə açıq-aydın də­lillər gətirdilər. Onlar isə əvvəlki elçiləri israrla yalan he­sab etdikləri üçün özlərinə göndərilən Elçilərə iman gə­tirə bilmədilər. Elə bu səbəbdən də Allah onların qəlblərini möhürlədi. Biz əvvəlki elçilərə tabe olan kimsələrin qəlblərini möhürlədiyimiz kimi, hər zaman və hər məkanda Allaha küfr etməklə Onun həddlərini aşan kafirlərin qəlb­lə­ri­ni də beləcə möhürləyirik.
Арабча тафсирлар:
ثُمَّ بَعَثۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِم مُّوسَىٰ وَهَٰرُونَ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ وَمَلَإِيْهِۦ بِـَٔايَٰتِنَا فَٱسۡتَكۡبَرُواْ وَكَانُواْ قَوۡمٗا مُّجۡرِمِينَ
Bir müddət keçdikdən sonra Biz o elçilərin arxasınca Musanı və onun qardaşı Harunu Misir hökmdarı Fironun və Fironun qövmündən olan zadəganların yanına gön­dər­dik. Biz Musa və Harunu onlara, həqiqətən də onların hər ikisinin Allah tərəfindən göndərildiyinə dəlalət edən açıq-aydın möcüzələrlə gön­dər­dik. La­kin onlar Musanın gətirdiyinə iman etməkdən tə­kəb­bürlük göstər­dilər. Onlar Allaha küfr edib və Onun elçisini yalan hesab etdikləri üçün günahkar bir tayfa oldular.
Арабча тафсирлар:
فَلَمَّا جَآءَهُمُ ٱلۡحَقُّ مِنۡ عِندِنَا قَالُوٓاْ إِنَّ هَٰذَا لَسِحۡرٞ مُّبِينٞ
Fironuna və Fironun qövmündən olan zadəganlara, Musa və Harunun –aleyhiməssəlam – onlara gətirdiyi din gəldikdə, onlar Musanın gətirdiyi dinin doğru bir din olduğuna dəlalət edən möcüzələrə: "Şübhəsiz ki, bu, haqq deyil, bu, açıq-aydın bir sehr­dir!" – dedilər.
Арабча тафсирлар:
قَالَ مُوسَىٰٓ أَتَقُولُونَ لِلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَكُمۡۖ أَسِحۡرٌ هَٰذَا وَلَا يُفۡلِحُ ٱلسَّٰحِرُونَ
Musa onların bu davranışlarına inkar edərək onlara belə dedi: "Əcəba, sizə haqq gəl­dikdə: "Bu sehr­dir­mi?!" – de­yirsiniz? Xeyir, bu sehr deyildir. Mən bilirəm ki, sehr­baz əsla uğur qazan­maz­. Axı mən bunu bildiyim halda necə sehrlə məşğul ola bilərəm?!"
Арабча тафсирлар:
قَالُوٓاْ أَجِئۡتَنَا لِتَلۡفِتَنَا عَمَّا وَجَدۡنَا عَلَيۡهِ ءَابَآءَنَا وَتَكُونَ لَكُمَا ٱلۡكِبۡرِيَآءُ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا نَحۡنُ لَكُمَا بِمُؤۡمِنِينَ
Fironun və Fironun qövmündən olan zadəganlar Musaya belə dedilər: "Siz bu sehri, bizi atalarımızın tut­du­ğu yol­dan dön­də­rmək üçün və yer üzündə böyüklük et­mək sənə və sənin qardaşına qalsın deyə gətirmisiniz? Ey Musa və Harun! Biz sizin hər ikinizində bizə göndərilən elçilər olduğuna iman gəti­rən deyilik!".
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• سلاح المؤمن في مواجهة أعدائه هو التوكل على الله.
• Möminin düşmənlə üz-üzə gəldikdə sılahı, Allaha təvəkkül etməkdir.

• الإصرار على الكفر والتكذيب بالرسل يوجب الختم على القلوب فلا تؤمن أبدًا.
• Küfrdə və peyğəmbərləri yalan hesab etməkdə israrlı olmaq, insanın qəlbinin möhürlənməsinə və bundan sonra əsla iman etməməsinə səbəbdir.

• حال أعداء الرسل واحد، فهم دائما يصفون الهدى بالسحر أو الكذب.
• Peyğəmbərlərin düşmənlərinin yolu eynidir. Onlar daima haqq yolunu ya sehr adlandırarlar, ya da yalan hesab edərlər.

• إن الساحر لا يفلح أبدًا.
• Sehribaz əsla nicat tapmaz.

وَقَالَ فِرۡعَوۡنُ ٱئۡتُونِي بِكُلِّ سَٰحِرٍ عَلِيمٖ
Firon qövmünə dedi: "Bütün bi­lik­li, məharətli sehr­baz­ları yanıma gətirin!"
Арабча тафсирлар:
فَلَمَّا جَآءَ ٱلسَّحَرَةُ قَالَ لَهُم مُّوسَىٰٓ أَلۡقُواْ مَآ أَنتُم مُّلۡقُونَ
Firon sehribazlarla birgə Musanın yanına gəldikdə Mu­sa – aleyhissəlam – onlar üzərində qələbə çalacağına əmin olaraq onlara dedi: "Ey sehrbazlar! Nə atmaq istəyirsinizsə, atın!"
Арабча тафсирлар:
فَلَمَّآ أَلۡقَوۡاْ قَالَ مُوسَىٰ مَا جِئۡتُم بِهِ ٱلسِّحۡرُۖ إِنَّ ٱللَّهَ سَيُبۡطِلُهُۥٓ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُصۡلِحُ عَمَلَ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
Onlar sehr göstərəcəkləri şeyləri yerə atdıqda Musa – aleyhissəlam – onlara dedi: "Göstərdiyiniz bu iş sehrdir. Hə­qiqətən, Allah etdiyiniz bu əməli boşa çı­xara­caq və etdiyiniz sehrin heç bir təsiri olmayacaq. Çünki siz, öz sehr əməllərinizlə yer üzündə fitnə-fə­sad törə­dən kimsələrsiniz. Allah hər bir fitnə-fəsad törədən kimsənin işini düzəltməz".
Арабча тафсирлар:
وَيُحِقُّ ٱللَّهُ ٱلۡحَقَّ بِكَلِمَٰتِهِۦ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡمُجۡرِمُونَ
Firon əhli-əyalından olan kafirlər istəməsələr də uca Allah haq­qı bərqərar edəcək, haqqı açıq-aydın dəlillərdən olan qədəri və şəri kəlmələri ilə hakim qılacaqdır.
Арабча тафсирлар:
فَمَآ ءَامَنَ لِمُوسَىٰٓ إِلَّا ذُرِّيَّةٞ مِّن قَوۡمِهِۦ عَلَىٰ خَوۡفٖ مِّن فِرۡعَوۡنَ وَمَلَإِيْهِمۡ أَن يَفۡتِنَهُمۡۚ وَإِنَّ فِرۡعَوۡنَ لَعَالٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَإِنَّهُۥ لَمِنَ ٱلۡمُسۡرِفِينَ
Musa – aleyhissəlam – qövmünə aşıq-aydın mövcüzələr və dəlillərlə gəlməsinə baxmayaraq, Firon və onun qövmünün zadəgan təbəqəsindən olan kimsələrin, özlərini imandan döndərmələrindən və işgəncə etmələrindən qor­xduqlarına görə qövmündən, İsrail oğullarından olan bəzi gənclərdən başqa Musaya iman gətirən olmadı, əksinə, Musanın dəvətindən üz çevirməkdə israr etdilər. Həqiqətən də, Firon Misirə və Misir əhli üzərində hökmranlıq edən təkəbbürlü hökmdar idi. O, küfrdə və İsrail oğullarını işgəncə ilə öldürməkdə həddi aşan bir zat idi.
Арабча тафсирлар:
وَقَالَ مُوسَىٰ يَٰقَوۡمِ إِن كُنتُمۡ ءَامَنتُم بِٱللَّهِ فَعَلَيۡهِ تَوَكَّلُوٓاْ إِن كُنتُم مُّسۡلِمِينَ
Musa – aleyhissəlam – qövmünə dedi: "Ey qöv­müm! Əgər siz Allaha həqiqi iman gətirmiş­si­nizsə və həqiqətən də siz mü­səl­man olmuşsunuzsa, o halda işinizi yalnız Allaha həvalə edin. Allah təvəkkül edin, əgər belə etsəniz, O, sizi pisliklərdən qoruyar və xeyir qapılarını sizin üzünüzə açar!"
Арабча тафсирлар:
فَقَالُواْ عَلَى ٱللَّهِ تَوَكَّلۡنَا رَبَّنَا لَا تَجۡعَلۡنَا فِتۡنَةٗ لِّلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
Onlar Musaya – aleyhissəlam – belə cavab verdilər: "Biz yalnız Allaha təvəkkül etdik. Ey Rəbbi­miz! Za­lım qövmü üzərimizə saldırma, yoxsa onlar ölümlə, işgəncə etməklə və ya bizi yolumuzdan azdırmaqla bizi dinimizdə fitnəyə salarlar".
Арабча тафсирлар:
وَنَجِّنَا بِرَحۡمَتِكَ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Ey Rəbbimiz! Canımızı Öz mərhəmə­tin­lə Fifonun kafir qövmü əlindən qur­tar, çünki onlar bizi özlərinə qul etmiş, bizə ölüm və işgəncə etməklə zülm etdilər.
Арабча тафсирлар:
وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰ وَأَخِيهِ أَن تَبَوَّءَا لِقَوۡمِكُمَا بِمِصۡرَ بُيُوتٗا وَٱجۡعَلُواْ بُيُوتَكُمۡ قِبۡلَةٗ وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَۗ وَبَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Biz Musaya və onun qar­daşı Haruna – Aleyhiməssəlam: "Tək Allaha ibadət etmək üçün qövmünüz üçün evlər hazırlayın, evlə­ri­ni­zi qiblə (Beytülməqdisə) tərəfə edin. Namazları kamil şəkildə qılın!" – deyə vəhy et­dik. Ey Musa! Möminlərə, onları sevindirən, Allahın onlara yardım, düşmənlərini isə həlak edəcəyini və onları yer üzünə xəlifələr təyin edəcəyini xəbər ver!
Арабча тафсирлар:
وَقَالَ مُوسَىٰ رَبَّنَآ إِنَّكَ ءَاتَيۡتَ فِرۡعَوۡنَ وَمَلَأَهُۥ زِينَةٗ وَأَمۡوَٰلٗا فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا رَبَّنَا لِيُضِلُّواْ عَن سَبِيلِكَۖ رَبَّنَا ٱطۡمِسۡ عَلَىٰٓ أَمۡوَٰلِهِمۡ وَٱشۡدُدۡ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَلَا يُؤۡمِنُواْ حَتَّىٰ يَرَوُاْ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَلِيمَ
Musa – aleyhissəlam – dedi: "Ey Rəbbi­miz! Sən Firona və onun qövmündən olan zadəganlara dün­ya hə­ya­tında dünya zinətlərini, bər-bəzəyini və mal-dövlət bəxş etdin. Onlar isə bunun əvəzində Sənə şükür etmədilər. Əksinə, onlara bəxş etdiyin bu mal-dövləti insanları Sənin yolundan azdırmağa sərf etdilər. Ey Rəb­bimiz! Onların mal-dövlətini məhv et, qəlblərini də sərt­ləş­dir. Çünki onlar imanlarının özlərinə fayda verməyəcəyi zaman ağrılı-acılı əzabı gör­mə­yincə iman gətirməzlər".
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• الثقة بالله وبنصره والتوكل عليه ينبغي أن تكون من صفات المؤمن القوي.
• Allaha və yardımına inanmaq, Ona təvəkkül etmək, imanında güclü mömin kimsənin sifətlərindən olmalıdır.

• بيان أهمية الدعاء، وأنه من صفات المتوكلين.
• Duanın əhəmiyyətli olmasının bəyanı. Çünki dua Allaha təvəkkül edənlərin sifətlərindəndir.

• تأكيد أهمية الصلاة ووجوب إقامتها في كل الرسالات السماوية وفي كل الأحوال.
• Bütün səmavi dinlərdə, hər bir halda namazın kamil şəkildə qılınmasının vacibliyi və onun önəmi qeyd edilmişdir.

• مشروعية الدعاء على الظالم.
• Zalımlara bəd dua etməyin caiz olması.

قَالَ قَدۡ أُجِيبَت دَّعۡوَتُكُمَا فَٱسۡتَقِيمَا وَلَا تَتَّبِعَآنِّ سَبِيلَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ
Allah dedi: "Ey Musa və Harun! Hər ikini­zin də Firona və onun qövmündən olan zadəganlara qarşı etdiyiniz duanı qə­bul etdim. Dininizdə möh­kəm olun və haqq yolu bilməyən cahillərə tabe olaraq dininizdən azmayın!"
Арабча тафсирлар:
۞ وَجَٰوَزۡنَا بِبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱلۡبَحۡرَ فَأَتۡبَعَهُمۡ فِرۡعَوۡنُ وَجُنُودُهُۥ بَغۡيٗا وَعَدۡوًاۖ حَتَّىٰٓ إِذَآ أَدۡرَكَهُ ٱلۡغَرَقُ قَالَ ءَامَنتُ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱلَّذِيٓ ءَامَنَتۡ بِهِۦ بَنُوٓاْ إِسۡرَٰٓءِيلَ وَأَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ
Biz dənizi ayırıb İsrail oğullarını də­niz­dən sağ-salamat ke­çirtdik. Firon və onun qo­şu­nu zülm və düşmənçilik məqsə­dilə onları təqib et­dilər. Nəhayət, dalğalar onun üstünə gəlib, dənizdə boğularq, xilas olacağından ümidini kəsdikdə, dedi: "İsrail oğullarının iman gətirdik­lə­rin­dən başqa haqq məbud olmadığına iman gətirdim. Mən də Allaha itaət edənlərdənəm!".
Арабча тафсирлар:
ءَآلۡـَٰٔنَ وَقَدۡ عَصَيۡتَ قَبۡلُ وَكُنتَ مِنَ ٱلۡمُفۡسِدِينَ
Dünya həyatından ümidini kəsdikdən sonra iman gətidin?! Ey Firon! Əzab sənə gəlməzdən əv­vəl Allaha küfr edərək və insanları Allah yolundan azdıraraq Allaha qarşı üsyan etdin. Sən həm özünü, həm də başqalarını azdırmaqla yer üzündə fitnə-fəsad tö­rə­dən­lər­dən oldun.
Арабча тафсирлар:
فَٱلۡيَوۡمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنۡ خَلۡفَكَ ءَايَةٗۚ وَإِنَّ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلنَّاسِ عَنۡ ءَايَٰتِنَا لَغَٰفِلُونَ
Ey Firon! Biz sənin bədənini dənizdən sahilə çıxarıb, yer üzündə sənin yüksək bir yerdə saxlayacağıq ki, qoy səndən son­ra gələn­lər səni görüb ibrət alsınlar. Hə­qi­qə­tən də, insanların ço­xu mövcüzələrimizdən, dəlillərimizdən və qüdrətimizdən xə­bər­sizdirlər və bu barədə heç düşünməzlər.
Арабча тафсирлар:
وَلَقَدۡ بَوَّأۡنَا بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ مُبَوَّأَ صِدۡقٖ وَرَزَقۡنَٰهُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ فَمَا ٱخۡتَلَفُواْ حَتَّىٰ جَآءَهُمُ ٱلۡعِلۡمُۚ إِنَّ رَبَّكَ يَقۡضِي بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
Biz İsrail oğullarını mübarək Şam torpaqlarında təriflənmiş və razı qalınmış gö­zəl bir yur­da sakin etdik və onlara halal və pak ruzilərdən verdik. Onlar dinlərində özlə­rinə Tövratda Muhəmməd peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) vəsfi barədə oxuduqlarını təsdiq edən Quran gələnə qə­dər ixtilafa düş­mədilər. Onlar bunu inkar etdikdə, vətənləri əllərindən alındı. Ey Peyğəmbər! Şübhə­siz ki, Rəbbin, Qiyamət günü ixtilafa düşdük­ləri şey barə­sin­də onların arasında hökm ve­rəcəkdir. Onlardan haqlı olana da, haqsız olana da - hər ikisinin de ki, layiq olduğu qarşılığı verəcəkdir.
Арабча тафсирлар:
فَإِن كُنتَ فِي شَكّٖ مِّمَّآ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ فَسۡـَٔلِ ٱلَّذِينَ يَقۡرَءُونَ ٱلۡكِتَٰبَ مِن قَبۡلِكَۚ لَقَدۡ جَآءَكَ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ
Ey Peyğəmbər! Əgər sənə nazil etdiyi­miz Quranın həqiqəti barədə şəkk-şübhə edirsənsə, elə isə, iman edib Tövratı oxuyan yəhudilərdən və həmçinin İncili oxuyan nəsranilərdən so­ruş. Onlar Tövratda və İncildə Quranın vəsfləri barədə oxuyub, bildikləri üçün mütləq sənə, sənə nazil edilənin haqq olduğunu xəbər verəcəklər. Atrıq Rəb­bindən sənə heç bir şəkk-şübhəyə yer olmayan haqq gəl­mişdir. Odur ki, sən, əsla şəkk-şübhə edən­lərdən ol­ma!
Арабча тафсирлар:
وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ فَتَكُونَ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
Allahın aşıq-aydın ayələrini və dəlillərini əsla yalan sa­yan­lar­dan da olma, yoxsa küfr etməklə özlərini öz əlləri ilə həlaka sürükləyənlərdən olarsan. Bütün bunlar Allahın ayələrinə şəkk-şübhə etməyin və onları yalan saymağın təhlükəli bir iş olduğunu göstərmək üçün edilmişdir.
Арабча тафсирлар:
إِنَّ ٱلَّذِينَ حَقَّتۡ عَلَيۡهِمۡ كَلِمَتُ رَبِّكَ لَا يُؤۡمِنُونَ
Küfr əməllərdə israr etdiklərinə görə Uca Allahın onları küfr üzərində canlarını alacağına dair hökm verdiyi kimsələr heç vaxt iman gətirməzlər.
Арабча тафсирлар:
وَلَوۡ جَآءَتۡهُمۡ كُلُّ ءَايَةٍ حَتَّىٰ يَرَوُاْ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَلِيمَ
Əgər onlara şəri və kövni ayələrin hamısı birini gəl­sə be­lə, ağrılı-acılı əzabı müşahidə etməyincə iman gətir­məzlər. Onların bu zaman iman etmələri özlərinə heç bir şayda verməz.
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• وجوب الثبات على الدين، وعدم اتباع سبيل المجرمين.
• Allahın dinində sabit qalmağın və günahkar kimsələrin yoluna tabe olmamağın vacibliyi.

• لا تُقْبل توبة من حَشْرَجَت روحه، أو عاين العذاب.
• Ruhu boğazına yetişən və yaxud əzabı əyani olaraq görən kimsənin tövbəsi qəbul edilməz.

• أن اليهود والنصارى كانوا يعلمون صفات النبي صلى الله عليه وسلم، لكن الكبر والعناد هو ما منعهم من الإيمان.
• Yəhudilər və nəsranilər Muhəmməd peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) vəsflərini bilirdilər, lakin təkəbbürlük və inadkarlıq onları iman etmələrinə mane oldu.

فَلَوۡلَا كَانَتۡ قَرۡيَةٌ ءَامَنَتۡ فَنَفَعَهَآ إِيمَٰنُهَآ إِلَّا قَوۡمَ يُونُسَ لَمَّآ ءَامَنُواْ كَشَفۡنَا عَنۡهُمۡ عَذَابَ ٱلۡخِزۡيِ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَمَتَّعۡنَٰهُمۡ إِلَىٰ حِينٖ
Əzabı öz gözləri ilə gördükləri an, Yunusun qöv­mü müstəsna olmaqla, özlərinə elçilərimizi göndərdiyimiz diyarlardan hər hansı bir diyar azabı görmədən öncə qəbul olunan iman gə­ti­rib ima­nı özü­nə fayda verən bir diyar əhli olmadı. Yu­nu­sun qöv­mü həqiqi iman gətirəndə on­lardan dünya həyatında zilləti və rüs­vayçılıq əza­bını so­vuşdurduq və onlara əcəlləri çatana qə­dər fani nemətlərdən fay­da­lan­maq imkanı verdik.
Арабча тафсирлар:
وَلَوۡ شَآءَ رَبُّكَ لَأٓمَنَ مَن فِي ٱلۡأَرۡضِ كُلُّهُمۡ جَمِيعًاۚ أَفَأَنتَ تُكۡرِهُ ٱلنَّاسَ حَتَّىٰ يَكُونُواْ مُؤۡمِنِينَ
Ey Peyğəmbər! Əgər Rəbbin yer üzün­də olanların hamısının iman etməsini istəsəydi, bu zaman onlar hamısı iman gətirərdi. Lakin Allah müəyyən bir hikmətə görə bunu istəmədi. O, istədiyini Öz ədaləti ilə azdırır və istədiyini də Öz lütfü ilə doğru yola yönəldir. İn­sanların iman etmələri üçün onları buna məcbur etmək sənin başardığın bir iş deyil. Onları imana müvəffəq etmək yalnız Allahın əlində olan bir işdir.
Арабча тафсирлар:
وَمَا كَانَ لِنَفۡسٍ أَن تُؤۡمِنَ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَجۡعَلُ ٱلرِّجۡسَ عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يَعۡقِلُونَ
Allahın icazəsi olma­dan kimsə öz istəyi ilə iman gətirə bil­məz. Çünki iman gətirmək yalnız Allahın icazəsi ilə olur. Sən onlara görə özünü üzüb həlak etmə. Allah əzabı və rüsvayçılığı Onun dəlillərini, əmrlərini və qadağalarını an­lama­yan­ların üzərinə edər.
Арабча тафсирлар:
قُلِ ٱنظُرُواْ مَاذَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ وَمَا تُغۡنِي ٱلۡأٓيَٰتُ وَٱلنُّذُرُ عَن قَوۡمٖ لَّا يُؤۡمِنُونَ
Ey Peyğəmbər! Səndən Allahın ayələri barədə soruşan müşriklərə de: "Göylərdə və yerdə Allahın təkliyinə və qüdrətinə dəlalət edən ayələri bir düşünün! Küfr əməllərdə israr etdikləri üçün iman gə­tir­məyə hazır olmayan kimsələrə ayələrin, dəlillərin və elçilərin göndərilməsi heç bir fayda verməz.
Арабча тафсирлар:
فَهَلۡ يَنتَظِرُونَ إِلَّا مِثۡلَ أَيَّامِ ٱلَّذِينَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِهِمۡۚ قُلۡ فَٱنتَظِرُوٓاْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ ٱلۡمُنتَظِرِينَ
Yoxsa ayələri yalan sayan bu kimsələr, Allahın, yalan sayan əvvəlki ümmətlərə göndərmiş əzabının bənzərini onlarında göndərməyinimi göz­ləyirlər? Ey Peyğəmbər! Onlara de: "Elə isə, Allahın əzabını gözləyin! Şübhəsiz ki, mən də sizinlə bir­likdə Rəbbimin mənə verdiyi vədin gəlməsini gözləyən­lərdənəm".
Арабча тафсирлар:
ثُمَّ نُنَجِّي رُسُلَنَا وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۚ كَذَٰلِكَ حَقًّا عَلَيۡنَا نُنجِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Sonra ayələrimizi yalan sayan kimsələrə əzabımızı göndərər, elçilərimizi və onlarla birgə Allaha iman gətirən mö­min­ləri o əzabdan xilas edərik və beləliklə də, iman gətirən kimsələrə qövmlərinə göndərilən əzab onlara toxunmaz. Biz o elçiləri və onlarla birgə iman gətirən möminləri əzabdan xi­las etdiyimiz kimi, Allahın elçisi Muhəmmədi (sallallahu aleyhi və səlləm) və ona iman gətirən mömiləri də əzabdan xilas etmək Bizim üzərimizdə vacib olan haqqdır.
Арабча тафсирлар:
قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِن كُنتُمۡ فِي شَكّٖ مِّن دِينِي فَلَآ أَعۡبُدُ ٱلَّذِينَ تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَٰكِنۡ أَعۡبُدُ ٱللَّهَ ٱلَّذِي يَتَوَفَّىٰكُمۡۖ وَأُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey insanlar! Əgər siz, mənim sizi dəvət etdiyim tövhid di­ni­mə, şəkk-şübhə edirsinizsə, bilin ki, məndə sizin dininizin batil bir din olduğuna yəğinliklə əminəm, dininizə əsla tabe olmaram və mən sizin Allah­dan baş­qa ibadət etdiklərinizə ibadət etmərəm. Lakin mən, canınızı ala­caq tək Allaha iba­dət edirəm. Allah mənə, ixlasla Ona ibadət edən mö­minlərdən olmağı əmr etmişdir".
Арабча тафсирлар:
وَأَنۡ أَقِمۡ وَجۡهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفٗا وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Rəbbim mənə haqq din üzərində sabitqədəm olmağı, ondan başqa heç bir dinə meyil etməməyi əmr etmiş və mənə müşrik­lər­dən ol­mağı qadağan etmişdir.
Арабча тафсирлар:
وَلَا تَدۡعُ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَۖ فَإِن فَعَلۡتَ فَإِنَّكَ إِذٗا مِّنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Allahı qoyub, sənə nə fayda, nə də zərər verə bilən tanrılara və bütlərə yalvarma. Əgər sən onlara ibadət etsən, sözsüz ki, Allahın və onların haqqını tapdalayaraq həddi aşan za­lım­lar­dan olarsan!
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• الإيمان هو السبب في رفعة صاحبه إلى الدرجات العلى والتمتع في الحياة الدنيا.
• İman, insanın yüksən dərəcələrə nail olmasına və dünya həyatından dünya nemətlərindən səmərəli istifadə etməsinə səbəbdir.

• ليس في مقدور أحد حمل أحد على الإيمان؛ لأن هذا عائد لمشيئة الله وحده.
• Kimsə bir insana imanı sevdirməyə qadir deyil. Çünki bu, yalnız Uca Allahın istəyinə bağlı olan bir işdir.

• لا تنفع الآيات والنذر من أصر على الكفر وداوم عليه.
• Küfr əməllərdə israr edib və bu əməlləri tərk etməyən kimsəyə, ayələrin və ya peyğəmbərlərin gəlməsi heç bir fayda verməz.

• وجوب الاستقامة على الدين الحق، والبعد كل البعد عن الشرك والأديان الباطلة.
• Haqq din üzərində sabit qalmağın, Allaha şərik qoşmaqdan və batil dinlərdən uzaq olmağın vacibliyi.

وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يُرِدۡكَ بِخَيۡرٖ فَلَا رَآدَّ لِفَضۡلِهِۦۚ يُصِيبُ بِهِۦ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ
Ey Peyğəmbər! Əgər Allah sənə bir müsibət göndərərsə və sən də bu müsibətin səndən uzağlaşdırmasını tələb edərsənsə, onu səndən Uca Allahdan başqa kimsə uzaqlaşdıra bilməz. Əgər Allah sənə bir yaxşılıq istəyərsə, heç kəs Onun lütfünün qarşısını ala bilməz. O, bunu Öz lütfü ilə qulların­dan is­tə­di­yinə nə­sib edər. Kimsə onu bu işə məcbur edə bilməz. O, qullarından tövbə edənləri bağış­layandır və onlara qarşı rəhm­­lidir.
Арабча тафсирлар:
قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدۡ جَآءَكُمُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكُمۡۖ فَمَنِ ٱهۡتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهۡتَدِي لِنَفۡسِهِۦۖ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيۡهَاۖ وَمَآ أَنَا۠ عَلَيۡكُم بِوَكِيلٖ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey insanlar! Rəb­binizdən sizə Quran nazil edilmişdir. Bundan sonra kim doğ­ru yolla gelib və Qurana iman edərsə, bunun xeyri onun özünə olar, çünki Allah, qullarının Ona itaət etməsinə ehtyacı yoxdur. Kim də az­ğın­lığa düşərsə, bunun zi­yanı da yalnız onun öz əley­hinə olar, çünki qulların asilik etməsi Allaha heç bir zərər verə bilməz. De ki, Mən sizi əməllərinizi qoru­yan və etdiyiniz əməllərə görə sizi sorgu-sual edən deyiləm".
Арабча тафсирлар:
وَٱتَّبِعۡ مَا يُوحَىٰٓ إِلَيۡكَ وَٱصۡبِرۡ حَتَّىٰ يَحۡكُمَ ٱللَّهُۚ وَهُوَ خَيۡرُ ٱلۡحَٰكِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Rəbbindən sənə nazil edilən vəhy­ə tabe ol və ona əməl et. Qövmündən sənə qarşı çıxanların əziyyətlərinə, sənə təbliğ etməyi əmr etdiyim dini onlara təbliğ edərək səbirli ol. Rəbbin dünyada onlara qarşı sənə olan yardımı və küfr üzərində ölərlərsə axirətdə onlar üçün olan əzabı ilə hökm verənə qədər sən bu şəkildə davam et.
Арабча тафсирлар:
Ушбу саҳифадаги оят фойдаларидан:
• إن الخير والشر والنفع والضر بيد الله دون ما سواه.
• Həqiqərən xeyir, şər, fayda və zərər yalnız Allahın əlindədir. Ondan başqa kimsə bunu edə bilməz.

• وجوب اتباع الكتاب والسُّنَّة والصبر على الأذى وانتظار الفرج من الله.
• Qurana və sünnəyə tabe olmağın və bu yolda olan əziyyətlərə səbir etməyin və Allahdan çıxış yolu gözləməyin vacib olması.

• آيات القرآن محكمة لا يوجد فيها خلل ولا باطل، وقد فُصِّلت الأحكام فيها تفصيلًا تامَّا.
• Quran ayələrin hamısı mühkəm ayələrdir və bu ayələrdə heç bir xələlə və ya batilə yol yerilməmişdir. Artıq uca Allah Quran-Kərimdə şəri əhkamları tam şəkildə, təfsilatlı olaraq izah etmişdir.

• وجوب المسارعة إلى التوبة والندم على الذنوب لنيل المطلوب والنجاة من المرهوب.
• İstənilən şeyə nail olub, qorxudulan şeydən xilas olmaq üçün tövbə etməyə tələsməyin və etdiyi günahlara görə peşmançılıq hissi keçirməyin vacib olması.

 
Маънолар таржимаси Сура: Юнус сураси
Суралар мундарижаси Бет рақами
 
Қуръони Карим маъноларининг таржимаси - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - Таржималар мундарижаси

الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

Ёпиш