የይዘት ትርጉም ምዕራፍ ሱረቱ አል ቀለም - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - የቅዱስ ቁርዓን ማህደር

əl-Qələm

ከመዕራፉ ዓላማዎች:

شهادة الله للنبي بحسن الخُلق، والدفاع عنه وتثبيته.

Allah, Peyğəmbərinin -səllallahu aleyhi və səlləm- gözəl əxlaq sahibi olduğuna şahidlik verməsi, onu qoruması və sabitqədəm etməsi.

---

አንቀጽ: 1

نٓۚ وَٱلۡقَلَمِ وَمَا يَسۡطُرُونَ

﴾Nun﴿. Artıq "əl-Bəqərə" surəsinin əvvəlində bunun bənzəri barədə açıqlama verilmişdir. Uca Allah bu ayədə qələmə və insanların qələmlə yazdıqlarına and içir.

አንቀጽ: 2

مَآ أَنتَ بِنِعۡمَةِ رَبِّكَ بِمَجۡنُونٖ

Ey Peyğəmbər! Allahın sənə bəxş etdiyi peyğəmbərlik sayəsində sən dəli divanə deyilsən, əksinə, sən müşriklərin səni ittiham etdikləri divanəlikdən uzaqsan.

አንቀጽ: 3

وَإِنَّ لَكَ لَأَجۡرًا غَيۡرَ مَمۡنُونٖ

Şübhəsiz ki, sən peyğəmbərlik risalətini insanlara təbliğ etmək yolundakı çətinliklərə səbir etdiyinə görə sənin üçün tükənməz bir mükafat hazırlanmışdır və buna görə heç kəs sənə minnət edə bilməz.

አንቀጽ: 4

وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٖ

Həqiqətən də, sən, Quranın gətirdiyi çox böyük bir əxlaq üzərindəsən!. Sən Quranda deyilənləri ən kamil şəkildə özündə əks etdirən əxlaq sahibisən.

አንቀጽ: 5

فَسَتُبۡصِرُ وَيُبۡصِرُونَ

Sən də görəcəksən, o yalan sayanlar da –

አንቀጽ: 6

بِأَييِّكُمُ ٱلۡمَفۡتُونُ

Haqq aşkara çıxdıqda, hansınızın dəli divanə olduğu bəlli olacaqdır.

አንቀጽ: 7

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ

Ey Peyğəmbər! Şübhəsiz ki, sənin Rəbbin Onun yolundan azanları və haqq yolda olanları daha yaxşı tanıyır, habelə, onların zəlalət düşdüyünü, sənin isə doğru yola yönəldiyini yaxşı bilir.

አንቀጽ: 8

فَلَا تُطِعِ ٱلۡمُكَذِّبِينَ

Ey Peyğəmbər! Elə isə, sənin gətrdiyin haqqı yalan sayanlara itaət etmə.

አንቀጽ: 9

وَدُّواْ لَوۡ تُدۡهِنُ فَيُدۡهِنُونَ

Müşriklər, sən onlarla mülayim davranmanı və onlara güzəştə getməni, onlar da səninlə mülayim rəftar etmələrini və sənə güzəştə getmələrini istəyirlər.

አንቀጽ: 10

وَلَا تُطِعۡ كُلَّ حَلَّافٖ مَّهِينٍ

Yalan yerə çox and içən alçağ kimsəyə əsla itaət etmə,

አንቀጽ: 11

هَمَّازٖ مَّشَّآءِۭ بِنَمِيمٖ

İnsanların qeybətini edənə, onların arasını vurmaq üçün onların arasında dedi-qodu yayana,

አንቀጽ: 12

مَّنَّاعٖ لِّلۡخَيۡرِ مُعۡتَدٍ أَثِيمٍ

Daima xeyrə mane olana, insanların malına, namusuna və canına təcavüz edənə, çoxlu günah işlər görənə və asiliklər edənə,

አንቀጽ: 13

عُتُلِّۭ بَعۡدَ ذَٰلِكَ زَنِيمٍ

Daş ürəkli kobud birisinə, əsli-nəsəbini tərk edib özünün başqa bir qövmündən olduğunu iddia edən kimsəyə –

አንቀጽ: 14

أَن كَانَ ذَا مَالٖ وَبَنِينَ

O var-dövlət və oğul-uşaq sahibi olduğu üçün, Allaha və Onun rəsuluna (səllallahu aleyhi və səlləmə) iman gətirməyi özünə sığışdırmadı.

አንቀጽ: 15

إِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِ ءَايَٰتُنَا قَالَ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

Ayələrimiz ona oxunduğu zaman: "Bu, əvvəlkilərin uydurduğu xurafatlardandır!” – deyər.

አንቀጽ: 16

سَنَسِمُهُۥ عَلَى ٱلۡخُرۡطُومِ

Biz onun burnuna, onu ləkələyən və daim burnunda qalan bir damğa vuracağıq.

ከአንቀጾቹ የምንማራቸዉ ቁም ነገሮች:

• اتصاف الرسول صلى الله عليه وسلم بأخلاق القرآن.

Rəsulullahın (səllallahu aleyhi və səlləm) Quran əxlaqına sahib olması.

• صفات الكفار صفات ذميمة يجب على المؤمن الابتعاد عنها، وعن طاعة أهلها.

Kafirlərə xas xislətlərin pis xislətlər olması və möminlərə belə xislətlərdən uzaq durmağın və onlara itaət etməməyin vacib olması.

• من أكثر الحلف هان على الرحمن، ونزلت مرتبته عند الناس.

Kim Allaha çoxlu and içərsə, Mərhəmətli Allahın adını ucuz tutmuş sayılar və insanlar yanında hörmətdən düşər.

አንቀጽ: 17

إِنَّا بَلَوۡنَٰهُمۡ كَمَا بَلَوۡنَآ أَصۡحَٰبَ ٱلۡجَنَّةِ إِذۡ أَقۡسَمُواْ لَيَصۡرِمُنَّهَا مُصۡبِحِينَ

Həqiqətən, Biz bağ sahiblərini sınağa çəkdiyimiz kimi müşrikləri də sınağa çəkdik. O zaman bağ sahibləri səhər açılanda bağda olan meyvələrdən kasıblara verməsinlər deyə onları tez dərəcəklərinə dair and içmişdilər.

አንቀጽ: 18

وَلَا يَسۡتَثۡنُونَ

Və bu andlarında: "inşallah" deyə istisna etməmişdilər.

አንቀጽ: 19

فَطَافَ عَلَيۡهَا طَآئِفٞ مِّن رَّبِّكَ وَهُمۡ نَآئِمُونَ

Bağ sahibləri yuxuda ikən Allah o bağa göydən od göndərdi və bu od o bağı yandırıb yaxdı, beləliklə də, bağ sahibləri o alovun qarşısını ala bilmədilər.

አንቀጽ: 20

فَأَصۡبَحَتۡ كَٱلصَّرِيمِ

Bağ yanıb zülmət gecə kimi qapqara oldu.

አንቀጽ: 21

فَتَنَادَوۡاْ مُصۡبِحِينَ

Onlar səhər qalxdıqda bir-birlərini səsləyib dedilər:

አንቀጽ: 22

أَنِ ٱغۡدُواْ عَلَىٰ حَرۡثِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰرِمِينَ

"Əgər meyvə dərəcəksinizsə, kasıblar gəlməmiş, bağınıza erkən gedin!" – dedilər.

አንቀጽ: 23

فَٱنطَلَقُواْ وَهُمۡ يَتَخَٰفَتُونَ

Onlar tələm-tələsik bağa yollandılar, yol boyu da bir-birlərinə belə pıçıldayırdılar:

አንቀጽ: 24

أَن لَّا يَدۡخُلَنَّهَا ٱلۡيَوۡمَ عَلَيۡكُم مِّسۡكِينٞ

Onlar bir-birlərinə belə deyirdilər: "Bu gün oraya – bağınıza heç bir kasıb girməsin!"

አንቀጽ: 25

وَغَدَوۡاْ عَلَىٰ حَرۡدٖ قَٰدِرِينَ

Onlar bu məqsədlə kasıbları bağa buraxmamağa qadir olacaqlarını zənn edib səhərin erkən vaxtında bağa getdilər.

አንቀጽ: 26

فَلَمَّا رَأَوۡهَا قَالُوٓاْ إِنَّا لَضَآلُّونَ

Bağın yanıb kül olduğunu görəndə bir-birilərinə dedilər: "Deyəsən, biz bağın yolunu azmışıq".

አንቀጽ: 27

بَلۡ نَحۡنُ مَحۡرُومُونَ

Xeyr, biz kasıbları bağa buraxmayacağımıza niyyət etdiyimizə görə bu bağın meyvəsindən məhrum olmuşuq!"

አንቀጽ: 28

قَالَ أَوۡسَطُهُمۡ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ لَوۡلَا تُسَبِّحُونَ

Onlar arasında ən xeyirli olanı belə dedi: "Siz kasıblara meyvə verməyəcəyinizə qərar verdikdə, məgər mən sizə Allahın şəninə təriflər deyin və Ona tövbə edin, demədimmi?!"

አንቀጽ: 29

قَالُواْ سُبۡحَٰنَ رَبِّنَآ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ

Onlar dedilər: “Rəbbimiz pakdır və müqəddəsdir! Həqiqətən də, biz kasıbları bağımızın meyvələrindən verməyəcəyimizə niyyət etməklə özümüzə zülm etmişik!"

አንቀጽ: 30

فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَلَٰوَمُونَ

Onlar dedikləri sözdən peşman olaraq bir-birlərini qınamağa başladılar

አንቀጽ: 31

قَالُواْ يَٰوَيۡلَنَآ إِنَّا كُنَّا طَٰغِينَ

Onlar etdikləri əməldən peşmançılıq çəkərək belə dedilər: “Vay halımıza! Biz kasıbların haqqını verməməklə həddimizi aşdıq.

አንቀጽ: 32

عَسَىٰ رَبُّنَآ أَن يُبۡدِلَنَا خَيۡرٗا مِّنۡهَآ إِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا رَٰغِبُونَ

Ola bilsin ki, Rəbbimiz bizə bu bağın əvəzinə ondan daha xeyirlisini versin. Çünki artıq biz təkcə Rəbbimizə tərəf yönəlir, Ondan bağışlanmağımı istəyir və Ondan xeyir diləyirik".

አንቀጽ: 33

كَذَٰلِكَ ٱلۡعَذَابُۖ وَلَعَذَابُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَكۡبَرُۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ

Bizə asi olanlara, beləcə, ruzidən məhrum etməklə əzab verərik. Axirət əzabı isə daha böyükdür! Kaş onun necə şiddətli və necə davamlı olduğunu biləydilər!

አንቀጽ: 34

إِنَّ لِلۡمُتَّقِينَ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ

Şübhəsiz ki, Allahın əmrlərini yeriən yetirib qadağan etdiklərindən çəkinərək Allahdan qorxanlar üçün Rəbbi yanında içində xoş güzəran görəcəkləri, tükənməz nemətlərlə dolu Nəim cənnətləri hazırlanmışdır.

አንቀጽ: 35

أَفَنَجۡعَلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ كَٱلۡمُجۡرِمِينَ

Məkkə əhlindən olan müşriklərin iddia etdiyi kimi, cəza verərkən Biz heç müsəlmanları kafirlərə tay tutarıqmı?!

አንቀጽ: 36

مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ

Ey müşriklər! Sizə nə olub, bu cür ədalətsiz dolaşıq hökm verirsiniz?!

አንቀጽ: 37

أَمۡ لَكُمۡ كِتَٰبٞ فِيهِ تَدۡرُسُونَ

Yoxsa sizin elə bir kitabınız var ki, üsyankarla itaətkarın eyni olduğunu ondan oxuyursunuz?!

አንቀጽ: 38

إِنَّ لَكُمۡ فِيهِ لَمَا تَخَيَّرُونَ

Yoxsa o kitabda bəyəndiyiniz hər bir şeyin axirətdə sizin üçün olacağı yazılmışdır?!

አንቀጽ: 39

أَمۡ لَكُمۡ أَيۡمَٰنٌ عَلَيۡنَا بَٰلِغَةٌ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ إِنَّ لَكُمۡ لَمَا تَحۡكُمُونَ

Yaxud istədiyiniz hər şey sizin üçün olacağına dair Bizə and verib Bizimlə qətiyyətlə əhd bağlamısınız?!

አንቀጽ: 40

سَلۡهُمۡ أَيُّهُم بِذَٰلِكَ زَعِيمٌ

Ey Peyğəmbər! Bu sözləri danışanlardan soruş: "Kim buna zamin duracaqdır?!"

አንቀጽ: 41

أَمۡ لَهُمۡ شُرَكَآءُ فَلۡيَأۡتُواْ بِشُرَكَآئِهِمۡ إِن كَانُواْ صَٰدِقِينَ

Yoxsa onların möminlərə veriləcək mükafatın eynisini özlərinə də verəcək Allahdan başqa şəriklərimi vardır?! Əgər bu iddialarında doğrudurlarsa, elə isə qoy onlar möminlərə veriləcək mükafatın eynisini özlərinə də verəcək o şəriklərini gətirsinlər.

አንቀጽ: 42

يَوۡمَ يُكۡشَفُ عَن سَاقٖ وَيُدۡعَوۡنَ إِلَى ٱلسُّجُودِ فَلَا يَسۡتَطِيعُونَ

Qiyamət günü hər tərəfi dəhşət bürüyəcəkdir. Rəbbimiz baldırını açacaq və insanlar səcdə etməyə çağırılacaqlar. O gün möminlər səcdə edəcəklər, kafirlər və münafiqlər isə səcdə etməyə qadir olmayacaqlar.

ከአንቀጾቹ የምንማራቸዉ ቁም ነገሮች:

• منع حق الفقير سبب في هلاك المال.

Kasıbın haqqını verməmək mal-dövlətin məhv olmasına səbəbdir.

• تعجيل العقوبة في الدنيا من إرادة الخير بالعبد ليتوب ويرجع.

İnsana dünyada ikən cəza verilməsi onun üçün xeyirdir ki, bəlkə tövbə edib haqq yola qayıdar.

• لا يستوي المؤمن والكافر في الجزاء، كما لا تستوي صفاتهما.

Mömin və kafirin sifətləri eyni olmadığı kimi, əməllərin əvəzinin verilməsi xüsusunda da onlar eyni ola bilməzlər.

አንቀጽ: 43

خَٰشِعَةً أَبۡصَٰرُهُمۡ تَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞۖ وَقَدۡ كَانُواْ يُدۡعَوۡنَ إِلَى ٱلسُّجُودِ وَهُمۡ سَٰلِمُونَ

Onların baxışları zəlil görkəm alacaq, özlərini də zillət və peşmançılıq bürüyəcəkdir. Hərçənd ki, onlar dünyada ikən sağ-salamat olduqları halda onlardan Allaha səcdə etmək tələb olunurdu.

አንቀጽ: 44

فَذَرۡنِي وَمَن يُكَذِّبُ بِهَٰذَا ٱلۡحَدِيثِۖ سَنَسۡتَدۡرِجُهُم مِّنۡ حَيۡثُ لَا يَعۡلَمُونَ

Ey Peyğəmbər! Sənə nazil edilmiş bu Quranı yalan sayanları Mənim öhdəmə burax. Biz onları özləri üçün bir hiylə və tədriclə məhv olmalarını anlamadan yavaş-yavaş əzaba tərəf sürükləyəcəyik.

አንቀጽ: 45

وَأُمۡلِي لَهُمۡۚ إِنَّ كَيۡدِي مَتِينٌ

Mən onlara bir müddət möhlət verirəm ki, günah işlər görməkdə davam etsinlər. Şübhəsiz ki, Mənim kafirlər və yalançılar üçün qurduğum hiyləm çox şiddətlidir. Onlar Məndən və Mənim əzabımdan canlarını qurtara bilməyəcəklər.

አንቀጽ: 46

أَمۡ تَسۡـَٔلُهُمۡ أَجۡرٗا فَهُم مِّن مَّغۡرَمٖ مُّثۡقَلُونَ

Ey Peyğəmbər! Yoxsa sən, onları haqq yola dəvət etdiyinə görə onlardan bir mükafat istəyirsən və onlar da buna görə ağır bir borca düşüblər, bu səbəbdən də, səndən üz çevirirlər?! Həqiqət isə bunun tam əksidir, sən onlardan heç bir mükafat istəmirsən.Elə isə sənə tabe olmağa onlara mane olan nədir?!

አንቀጽ: 47

أَمۡ عِندَهُمُ ٱلۡغَيۡبُ فَهُمۡ يَكۡتُبُونَ

Yoxsa onlarda qeyb elmi var və onlar da ona baxıb sənə gətirdikləri istədikləri dəlilləri yazırlar?!

አንቀጽ: 48

فَٱصۡبِرۡ لِحُكۡمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُن كَصَاحِبِ ٱلۡحُوتِ إِذۡ نَادَىٰ وَهُوَ مَكۡظُومٞ

Ey Peyğəmbər! Sən öz Rəbbinin hökmünü - onları tədriclə məhv edəcəyini səbirlə gözlə və balıq sahibi Yunus peyğəmbərin (aleyhissəlam) qövmünə əsəbiləşdiyi kimi əsəbiləşmə! O zaman o, dənizin zülmətləri içində və balığın qarnında ikən, qəm-qüssəli bir halda Rəbbinə dua etmişdi.

አንቀጽ: 49

لَّوۡلَآ أَن تَدَٰرَكَهُۥ نِعۡمَةٞ مِّن رَّبِّهِۦ لَنُبِذَ بِٱلۡعَرَآءِ وَهُوَ مَذۡمُومٞ

Əgər Allahın mərhəməti ona yetişməsəydi, balıq onu heç bir bitki bitməyən boş yerə qınanmış halda atılacaqdı.

አንቀጽ: 50

فَٱجۡتَبَٰهُ رَبُّهُۥ فَجَعَلَهُۥ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

Lakin Rəbbi onu seçib əməlisaleh qullarından etdi.

አንቀጽ: 51

وَإِن يَكَادُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَيُزۡلِقُونَكَ بِأَبۡصَٰرِهِمۡ لَمَّا سَمِعُواْ ٱلذِّكۡرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُۥ لَمَجۡنُونٞ

Həqiqətən, Allaha küfr edənlər və Onun rəsulununu (səllallahu aleyhi və səlləm) yalançı sayanlar sənə nazil edilmiş bu Quranı eşitdikləri zaman, öz kəskin baxışları ilə az qala səni gözə gətirələr. Onlar nəfslərinin istəklərinə uyaraq və haqdan üz döndərərək: "Bu Quranı gətirən elçi dəlidir!" – deyirlər.

አንቀጽ: 52

وَمَا هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ

Halbuki sənə nazil edilmiş Quran insanlar və cinlər üçün yalnız bir öyüd-nəsihət və bir xatırlatmadır.

ከአንቀጾቹ የምንማራቸዉ ቁም ነገሮች:

• الصبر خلق محمود لازم للدعاة وغيرهم.

Səbir həm dəvətçiyə, həm də qeyrisinə lazım olan gözəl bir xislətdir.

• التوبة تَجُبُّ ما قبلها وهي من أسباب اصطفاء الله للعبد وجعله من عباده الصالحين.

Tövbə, özündən əvvəlki günahların hamısını silir. Allah tövbə sayəsində Öz qulunu günahlardan təmizləyir və onu əməlisaleh qullarından edir.

• تنوّع ما يرسله الله على الكفار والعصاة من عذاب دلالة على كمال قدرته وكمال عدله.

Allahın kafirlərə və günahkarlara göndərdiyi əzabın müxtəlif olması, Allahın qüdrətinin və Onun ədalətinin kamil olmasına dəlalət edir.